23217	MAT 1:4	Ram ni Aminadap kiyi. Aminadap ni Nason kiyi. Nason ni Salmon kiyi.
23218	MAT 1:5	Salmon ni Boas kiyi. Boas ni kumo Rahab. Boas ni Obet kiyi. Obet ni kumo Rut. Obet ni Jesi kiyi.
23219	MAT 1:6	Jesi ni King Devit ningg kiyi. Devit ni Solomon kiyi. Solomon ni kumo asi Uria ni ngam.
23220	MAT 1:7	Solomon ni Rehoboam kiyi. Rehoboam ni Abiya kiyi. Abiya ni Asa kiyi.
23224	MAT 1:11	Jekonaia ni kiqam ane ni kiyi taq Josaia. Tende puayi wute Babilon kin mandi wute Israel kin mitari mo Babilon taq pu yeru.
23225	MAT 1:12	Babilon ruso taq yeru pre dobu wute men mas: Jekonaia ni Sealtiel kiyi. Sealtiel ni Serubabel kiyi.
23226	MAT 1:13	Serubabel ni Abiut kiyi. Abiut Eliakim kiyi. Eliakim ni Asor kiyi.
23227	MAT 1:14	Asor ni Sadok kiyi. Sadok ni Akim kiyi. Akim ni Eliut kiyi.
23228	MAT 1:15	Eliut ni Eleasar kiyi. Eleasar ni Matan kiyi. Matan ni Jekop kiyi.
23230	MAT 1:17	Pugri bu Abraham nde pu rindi rindi Devit nde te Jisas ni kimem 14 kin pugri, di Devit nde tende pu rindi rindi ni ruso Babilon taq yeru kin tende puayi te Jisas ni kimem 14 kin pugri. Di ni ruso taq yeru kin tende puayi te oyi rindi rindi Kraist nas kin tende puayi Jisas ni kimem munene 14 kin pugrine.
23233	MAT 1:20	Ni pugri nei namb namb nas, bur ire Yumbui ningg angelo nandi ni ruqo nyemb pe simbe nindig nari, “Josep, Devit ningg kimem, nu Maria taqi kin te ningg wune ghamb wayequ. Nu tungu, te Ququ Yuwon Ye ningg gre pe bu Maria wo ane wus.
23236	MAT 1:23	Wand taq ren: “Otiwo nyumbueg ambonye ire ni quayi teri rise segine di ni wo ane wus, di ni wo quayi wo ei wuri wundi ye. Di ni nyamb mirang Emanuel puq mindig.” Nyamb ven kin puate te pugri, God beghi ane pas.
23237	MAT 1:24	Muq Josep ni ruqo nase pu nes newo, ni Yumbui ningg angelo simbe nindig kin pugrine puq nen. Ni Maria nitaqi, ni ngam.
23239	MAT 2:1	Jisas ni kumo wuri wundi kin tiqe Betlehem Judia opu yequ kin, tende puayi Herot ni king ningg nas. Jisas ni kumo wuri wundi pre dobu, muq wute ninge quan nganye nei mamb kin nginy nawi opu mas kin ni Jerusalem mandi.
23241	MAT 2:3	King Herot ni wand ven nutungu, ni quan nganye nei kumo namb, di Jerusalem kin wute buagi anene nei kumo rimb.
23242	MAT 2:4	Herot ni nari prist mingg yumbui di wute lo wute bei meny kin te ninde mandi di ni pengu nindim, “Asi God ni nari Kraist ni muai opu ei kumo wuri wundi?”
23243	MAT 2:5	Ni oyi mindig mari, “Ni tiqe Betlehem Judia opu tende ei kumo wuri wundi ye. Te pugri propet ni pugri ur nand:
23244	MAT 2:6	‘Nu Betlehem, Juda mingg qi pe yengu kin, nu tiqe aye nde si nambu yeru segi, nu nyamb yumbui. Nu nde wuti iri yumbui ningg nas, di nge sipsip Israel kin te yeng nuany, ninde si nambu yeru’.”
23246	MAT 2:8	Muq ni tiqi nundom Betlehem mo. Ni nari, “Nungoqi wo, otinde wo te ningg meri wat, nungoqi wuqoind, ate wandi nge simbe wundigh, ei nge mune ko di ni yumbui nyamb girag ningg.”
23249	MAT 2:11	Ni mo mitari righe be baj pe mar mo, di Maria ni wo ane tende rir ris kin te muqond, ni sungomyu gure mawo, yimb maghe, di Jisas yumbui nyamb mirang. Muq ni tami bi mawo, yumbo ninge ni meng. Ni gol, di yumbo yuwon tuqo wuri kin ire frankinsens puq munduw kin te, di ire mur puq munduw kin te meng.
23251	MAT 2:13	Wute nginy nawi opu kin mo pre Yumbui ningg angelo Josep nde nandi, ruqo nyemb pe ni simbe nindig nari, “Tumo di Herot ni wo meri niting, ni nuqoind tedi ni nati ningg. Nu yes yewo, wo kumo teri tari wu wase Isip wo. Nungoqi Isip ne was ruso ruso ngene nu simbe guduw, muqdi mune wandi.”
23254	MAT 2:16	Herot ni nei namb wute nginy nawi opu mas pu mandi kin ni wandoqi mindig, bu ni quan nganye umbo ker nawo. Ni wute ninge tiqi nundom mo Betlehem di tiqe ninge Betlehem tumo yeru kin tende mo di quayi wo buagi mi mati. Wo buagi ber teri pu riti ri kin te mine omo mawo. Wute nginy nawi pe opu mas pu mandi kin ni tomnji muqoind di nyinge mare mandi Herot nde mi meyi kin te muq ber teri ruso pre. Pugri bu wo buagi ber teri pu di riti ri kin te mi matine omo.
23256	MAT 2:18	“Yumbui quanji di ngaim suai ane tiqe ire Rama puq munduw kin tende ruwi. Te Resel ni wo riti ye te ningg ni ngaim suai wumb di quanji wund. Ni wute umbo rew kughe te ni yambu wuri. Te pugri ni wo quan buagine riti pre.”
23257	MAT 2:19	Herot ni nati pre, di Yumbui ningg angelo Josep ruqo nyemb pe Isip tende simbe nindig,
23258	MAT 2:20	di nari, “Yes yewo, wo kumo teri tari Israel mingg qi pe yo, te pugri wute ni mi puq mand kin te yabe mati pre.”
23259	MAT 2:21	Muq Josep nes newo, kumo wo teri nitari di ni mune Israel mingg qi pe ruso.
23260	MAT 2:22	Pudi muq Josep ni nutungu te pugri Arkelaus ni kiyi Herot ningg sunyi nitangvi, ni Judia mingg yumbui ningg nas, bu ni tende ruso kin wune namb. Pudi God ni ruqo nyemb pe Josep yeri nindig, muq ni Galili opu ruso.
23265	MAT 3:4	Jon ni chongo kamel iny pe yembe munduw kin te niraq wughe, di let kau chongo pe yembe mindig kin te apqe pe taq naimb. Ni quanj di gimeti nyoq ane ne.
23266	MAT 3:5	Tende puayi wute buagi Jerusalem kin di Judia opu kin di tiqe buagi Jordan wuye qunambe yeru kin te Jon nde ruso.
23273	MAT 3:12	Ni nandi di sawol niraqne nandi di wit dang nand kin sunyi raqe nand. Wit yi ir nawo, nikin wit oghi kin mir baj pe nawo ris, di raqe dubu ane wase awu kuso tuqui segi ye pe nande namb.”
23274	MAT 3:13	Tende puayi Jisas ni Galili si niraq no Jordan wuye pe. Ni no Jon nuqoind ei Jon ni wuye naip ningg.
23280	MAT 4:2	Jisas ni mir ane yenu yenu nginy 40-pela pu di bur 40-pela pu, be ni quan nganye mir gureg.
23283	MAT 4:5	Muq Satan Jisas nitanyi tiqe yumbui Jerusalem no, te God ningg tiqe. Ni Jisas nitanyi God ningg baj gug wam nganye nase kin pe tende newo no yenu.
23284	MAT 4:6	Muq ni Jisas simbe nindig nari, “Nu nganyene nganye God ningg wo, tedi nu wam ren pu prare yaghe. Te pugri God ningg buk wuri, ‘God nikin angelo ningg nari mandi nu yeng muaw yuwon. Di ni ei nu mait ghase ghasene yaghe yo, ei nu wet pe nyinge dang ghand ye tuqui segi’.”
23289	MAT 4:11	Pugri bu Satan ni Jisas si neri, muq angelo ni Jisas nde mondo di sabi mindig.
23290	MAT 4:12	Jisas ni nutungu Jon taq maimb pre, muq ni nyinge nare Galili opu no.
23291	MAT 4:13	Ni Nasaret si niraq di no Kaperneam nas. Kaperneam ni Galili wuye ngamo qunambe ne yequ. Ni Sebulun di Naptali ninde qi pe yequ.
23293	MAT 4:15	“Sebulun di Naptali mingg qi te Galili wuye ngamo pe tumone, di wuye Jordan pu opu gri ruso. Qi puch te Galili puq munduw. Wute Juda segi kin ni tende mas.
23296	MAT 4:18	Jisas ni Galili wuye ngamo qunambe nyinge nare no. Ni nyinge nare no wute temi nuqond, iri Saimon di ni kiqam Andru. (Saimon ni Pita puq nindig.) Ni temi yawi wuye pe memeri naghe ei umo materi ningg. Wute men te wute umo meri mand ye.
23301	MAT 4:23	Jisas ni no tiqe buagi Galili opu yeru kin tende nar ir no. Ni no God yumbui nyamb mirang kin baj manyi pe nar no, di wute wand puate bei neny. Ni wand yuwon ye God ni king ningg nas kin wand bir nawo, di ni wute num isis kureny kin te sabi nindiny.
23303	MAT 4:25	Muq wute buagi Galili kin di tiqe aye 10-pela pu te kin, Jerusalem, Judia di tiqe ninge Jordan wuye opu gri yeru ye te rindi Jisas ane ruso.
23318	MAT 5:15	Di wuti iri ni lam nindiq, os pe nuaq wughe tuqui segi. Ni nitaqwi ede pe neq wiyo pu wus, ei wute buagi baj pe mas kin te ti wem.
23320	MAT 5:17	Jisas ni mune nari, “Eti wari nge gadi Moses ningg lo di propet mingg wand te puaq gad. Te segi. Nge gadi kin te ni mingg wand te ane tuquine puq ken ningg.
23321	MAT 5:18	Nge nganyene simbe guduq, qi nginy tu anene pre ye, pudi lo kin wand puch ire pre ye tuqui segi. Ni ur mand kin di ur puch woju lo pe ur mand kin te quan buagine di rise. Lo ni pugrine wuse ruso otiwo yumbo yumbo buagi lo puq wund kin te nganyene ruwi.
23322	MAT 5:19	Wuti iri ni lo puch wojiju nganye te gure nuaq di ni wute aye te yeri nindiny di ni mune lo gure ruaq, tedi wuti te wute buagi God nde si nambu yeru kin ninde nyamb yumbui segi. Pudi wuti iri ni lo te nutungu di wute aye te yeri nindiny di ni mune lo rutungu, tedi wuti te wute buagi God nde si nambu yeru kin ninde nyamb yumbui vise.
23323	MAT 5:20	Nge nungoqi simbe guduq, nungoqi yumbo ur tuquine kin te Parisi di wute Moses ningg lo wute bei meny kin ni mingg yumbo ur tuquine kin te ane tuqui segi, nungoqi mune quan nganye yumbo ur tuquine kin yembe wundiny segi, tedi nungoqi God nde si nambu yequ tuqui segi.”
23325	MAT 5:22	Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti tughe ni kimand ker nuang, tedi ni kot sunyi pe no. Di wuti tughe ni kimand wand aru nindig, tedi ni no kaunsil mingg yumbui te nuqond. Di wuti tughe ni kimand simbe nindig nari, ‘Nu jebo gad iri,’ tedi ni wase wute brequ ye mo kin tende no.
23326	MAT 5:23	“Pugri bu nu yumbo God gueg ningg kuare alta pe guadi, muq nu nei guab nu nimand tequ wand ninge rise,
23327	MAT 5:24	te nu yumbo alta pe tumone si ghare ris. Di nu yo nimand tequ wand teti wawo pre, muqdi nu mune ghandi yumbo te God yeng.
23328	MAT 5:25	“Pugri bu wuti iri nu kotim naind, muq tequ nyinge ware kot sunyi pe wo ningg, ate buid ghap ei nungoqi tequ ngimine wand te teti wawo. Eti wuti te nu jas nde si pe ni ghondo, di jas oyi polis nde si pe ni ghondo, di polis oyi meti ghowi taq maimb.
23335	MAT 5:32	Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti iri ni ngam quayi aye wand weng segi pu ni puaq nindiq, di ni puq nen bu nyumbueg te ngam kin lo gure waq. Te pugri ni quayi aye wutanyi bu ni ngimne nyumbueg kin pugri wus. Di quayi aye ni nitaqi kin te mune ngam kin lo gurene nuaq.”
23338	MAT 5:35	Nungoqi wand ire qi pe gre weny wayequ, te pugri qi te God ni nyinge ni viyo kin. Nungoqi Jerusalem nde wand ire gre weny wayequ, te pugri Jerusalem te king yumbui ni tiqe.
23344	MAT 5:41	Di wuti iri ni nari nu tami rang yo 1 kilomita, ate nu rang yo 2 kilomita.
23380	MAT 6:29	Pudi nge nungoqi simbe guduq, asi king Solomon ni chongo ur yuwon yuwon kin buagi te nare righe, pudi ni chongo quan nganye yuwon segi. Sare bori kis ur ur kin te ni quan nganye yuwon rind.
23397	MAT 7:12	Yumbo ur buagi wute aye nungoqi nde puq ren ningg wari kin pugrine ei nungoqi mune ninde puq wen. Wand ven ni Moses ningg lo di propet ni simbe mand kin wand puate ane tuquine.”
23414	MAT 7:29	Te pugri Jisas wand nand kin te nikin wute Moses ningg lo wute bei meny kin ni wand mand kin pugri segi. Ni wand nand kin te wute rutungu nei kumo rimb di riri wuti nen ni gre ane wand nand.
23416	MAT 8:2	Wuti iri num brequ leprosi niraq kin Jisas nde rar ngimi nandi, sungomyu gure nawo, yimb naghe, di nari, “Yumbui, nu nge ghav gudigh yawo kurew, tedi nge ghav ndigh di nge ghimbi mune oghi rise ye tuqui.”
23417	MAT 8:3	Di Jisas si neq wundo nait nase nari, “Nge nu sabi guduw ye. Nu muqdi oghi ghas!” Di brequne num leprosi te prene di mune oghi nas.
23418	MAT 8:4	Muq ni simbe nindig nari, “Nu tungu! Nu wute aye simbe ndiny wayequ, nu yo nunon ghimbi te prist nde bei ghand pre, di Moses ningg lo ni wute wand puaq mand ningg umo wase mande kin te ningg wuri kin pugrine puq yen. Nu puq yen ei prist ni te muqond di mari te nganyene nu num oghi pre.”
23424	MAT 8:10	Muq Jisas ni wand ven nutungu, ni nei quan nganye puye nand, di wute ninde dobu ruru kin te simbe nindiny, “Nge nungoqi nganyene simbe guduq, nge Israel kin iri ni God pugri nganye nei nimbig kin te nge guqoid segi.
23433	MAT 8:19	Wuti iri ni lo wute bei neny kin ni nandi, Jisas ningg nari, “Tisa, nge nu ane po ye. Nu muainde opu kuo te nge ane po ye.”
23442	MAT 8:28	Jisas ni no gherim Galili opu Gadara mingg qi pe no nar. Di wute temi ququ brequ ninde ghimbi pe yemu kin mandi, Jisas muqoind. Ni temi wute mati mawo yemu kin sunyi pe pu mandi. Ni temi quan nganye jebo mand, pugri bu wute ni ngim tende ruso segi.
23451	MAT 9:3	Wute ninge ni Moses ningg lo wute bei meny kin ni Jisas ningg wand ven mutungu di ni kin kin wand wand mare mari, “Wuti nen ni God wand brequ nindig, te pugri ni God ningg sunyi natevi.”
23468	MAT 9:20	Di wute ire ni uny chiraq yequ ruso ber 12-pela pu ruso. Nyumbueg te ni Jisas nde dobu gri wuwi, ni nikin nei pe pugri puq wund, “Nge ni chongone kiting rise, tedi nge oghi.” Nikin nei pe pugri puq wund, ni Jisas ni chongo cheq te wuting wuse.
23481	MAT 9:33	Pudi Jisas ni ququ brequ te puaq nindig. Wuti te wand nand, di wute nei kumo rimb riri, “Beghi asi yumbo ur ren kin Israel ven nde buqod segi.”
23487	MAT 10:1	Jisas nikin wute 12-pela pu te nari mandi, di ni gre nem ei ni wute ninge ququ brequ ninde yemu kin te puaq mindiny di num isis kureny kin te sabi mindiny oghi.
23488	MAT 10:2	Aposel 12-pela ni nyamb taq ren: ye nawo kin Saimon ni nyamb ire Pita puq nindig, ni kiqam Andru temi; di Jems, Sebedi ningg wo, di ni kiqam Jon.
23489	MAT 10:3	Di Pilip, di Bartolomyu di Tomas di Matyu, ni takis nateri kin; Jems ni Alpius ningg wo, di Tadius.
23490	MAT 10:4	Saimon ni Selot ningg wute tit kin iri, di Judas Iskariot, wuti Jisas veri nde si pe ni nondo kin te.
23491	MAT 10:5	Jisas nikin wute 12-pela pu men tiqi nundom mo, ni wand pugri yeri nindim, “Nungoqi wo kin wute Juda segi kin pe tende wo wayequ. Di nungoqi Samaria nde tiqe pe wo wayequ.
23492	MAT 10:6	Pudi nungoqi wo kin Israel mingg sipsip ir ruso pre kin te ei meri wutiny.
23494	MAT 10:8	Nungoqi wo, num kin sabi wundiny oghi, wute riti kin te mune wundiri riwo, wute leprosi riraq kin ghimbi sabi wundiny oghi, di wute ququ brequ ninde yemu kin te puaq wundiny. Nungoqi gre ren wong wand segine wateri, pugri bu nungoqi ni sabi wundiny kin te ni wong runduq wayequ.
23495	MAT 10:9	Nungoqi wo kin gol, silva, di wet bidi te ninge hanpaus pe rise ware wo wayequ.
23509	MAT 10:23	Tiqe ire te kin wute nungoqi unje mupuqu mai isis meuq, tedi nungoqi wu wase tiqe aye pe wo. Nge nganyene simbe guduq, nungoqi Israel mingg tiqe buagi tende wo war ir omo wawo segine di wuti God nde pu nandi wuti nganye nas kin ni mune nandi.
23511	MAT 10:25	Pudi wokuandi nikin tisa ane tiq tiqne ris tedi tuqui, di wute yembe ye nikin yumbui te ane tiq tiqne mas tedi tuqui. Ni baj kiyi nyamb brequ mindig, mari, ‘Belsebul’ puq mindig, tedi wute ninde baj pe ris kin quan nganye nyamb brequ mindiny.”
23529	MAT 11:1	Jisas nikin wute 12-pela pu wand ren simbe nindim pre, muq ni sunyi te si nare di nyinge nare, tiqe ninge Galili opu yeru kin tende no wand bei neny di bir nawo.
23533	MAT 11:5	Wute rar chukoq kin te ni mune rar bure rind, wute nyinge brequ kin mune nyinge rire, wute leprosi riraq kin te ghimbi mune yuwon rind, wute ange ghave rimbiny kin munene wand rutungu, wute riti kin mune res riwo, di wute yumbo segi kin te ni wand yuwon ye bir muany rutungu.
23541	MAT 11:13	Propet buagi di Moses ningg lo ane ni wute God nde si nambu ris kin ningg simbe mand.
23542	MAT 11:14	Propet ni mari, ‘Elaija ei nandi.’ Nungoqi wand wutungu yawo kureuq, tedi nge nungoqi simbe guduq te Elaija segi, Jon ningg bu puq mand.
23557	MAT 11:29	Nungoqi nyumo bog bulmakau nde gibe pe mirany righe ei ni yumbo qo rimb rire ruso ye te nei wumbiny. Bulmakau ni wute nde si nambu yeru di ni yumbo qo rimb rire ruso. Nungoqi te kin pugrine nge ningg wand wutungu di nge nde si nambu yequ. Nge yumbo ur oghi ye yembe gidiny di nge ningne nyamb gidivi viyo segi, di yumbo te nungoqi nde mai riwo segi, di nungoqi was yawotuan kin tuqui.