7130	RUT 1:1	Qàgoám. Ta khøuwa-te ndøgo, manqa ovøyam megetapak Izlael manqei gimbo-kewagam, vikia sekeqape ndømát. Yaq Betliem vemiav-te ndøgo, Zuda manqei-te, ezoqa kopo mø̀ndøyagám. Yaq ngenek ezoqam Moab manqei-té genøyág, zas neka nakhei angana menas namba. Zapa ndǿgo, Zuda manqei-te ndøgo, lou mbaín. Vikia sekeqape ndømát.
7131	RUT 1:2	Ngenek ezoqam, teqa iz Elimelék. Neka zas-qa iz Naomí. Neka nakhei angana-qa iziz nqánek, Malon neka Kilion. Elimelek, ndego Eflat khagua bawan-ák. Betliem vemiav-té geyagám, ndøgo Zuda manqei-te. Yaq geyag, ndǿgo temøqóm, Moab manqei-te.
7132	RUT 1:3	Yaq Moab manqei-te giyagam, Elimelek gènaním. Yaq Naomi neka nakhei angana menas sègezuváz.
7133	RUT 1:4	Nginik nakhei angana menas Moab sakheis ndøzøkɨ́m. Sakhei gizøkɨm, tiqa iziz nqazǿgo, Opa neka Lut.
7134	RUT 1:5	Naomi nakheis namba, Moab manqei-te guyagam, viav ande āv tén ndægó. Yaq vaev até ndigú-a, nakhei menas, Malon neka Kilion, vø̄pakhaez. Yaq Naomi yakhapús segeyagám. Zivis mbaín-a, nakheis mbain.
7135	RUT 1:6	Yaq Naomi Moab manqei-te guqotam, manqat āv guni-ewág nqǽgo, *Yawe ekeza ezoqam nqawa mø̀ndøzø-tøké, lou-qa yaq-te. Yaq ndugu matavap āv gunivé nqǽgo. Ekeza manqei-té gunǿqaván. Yaq ziupim-pakha-za namba gigiap vø̄khakheinam,
7136	RUT 1:7	manqei ndøgo sasa ndø-ivøvem, ma gi꞉yagam. Yaq ndigu tinø-qavanát ndǿgo, Zuda manqei-te, ziupim-pakha-za namba.
7137	RUT 1:8	Geté ate av-té gi꞉-apat, yaq Naomi nginik ziupim-pakha-za guzø-ein, “Zøkeza zøvøndipakha-té qazonǿ-qavøním. Zo matev mbomømbomá qazogoam no-te neka zogi zøivis-pakha-te, ndigu gipakhaez.
7138	RUT 1:9	Yaq Yawe matev mbomambaqape ndø̀matanám zo-te, neka yage eqeieqei vøzǿ-etoām, angana ndakinak namba.” Yaq Naomi ziupim-pakha-za menas sègegavém, sasa ndø-eivam. Eiv gèzømbo-eqavát.
7139	RUT 1:10	Yaq ziupim-pakha-za gindu-einim, “Tiá. Ni qo namba, qogí ezoqam-té qazinǿ-niáv.”
7140	RUT 1:11	Geté Naomi guzø-ein, “Nogí sæ-pakha-za. Zøvøndipakha-té qazonǿ-qavøním. Gekha zapâ, no namba tiziniav? Ge zô ndozo-matavap? No nakhei angana nøme ndønǿfakhaz, zo vǿezøkɨ̄m? Mbaín.
7141	RUT 1:12	Yaq nakémbá. Zo vø̀qavøním, zøkeza zøvøndipakha-te. No khàpe nøte-ngæpuka-én, anganeam nøme vøténdāf. Até ndøgó-a, no nqægo lova anganeam ndakinak tændaf, yaq nakheis tinøfakhaz,
7142	RUT 1:13	yaq ge zô, viav kopoav ndozotó-kewagat atema nginik nakheis vumúfīs? Ge zô, ngængæm até ndozóyagat, atema nogi nakheis zo vǿzøkɨ̄m? Nogí sæ-pakha-za. Āv taoká. Noqa yage mø̀ndøsoqá. Yawe gènøngiú. Geté zo kopømbaqapé, yage ndakinak nqawa tozomø-ndapem. Yaq nakémbá, zøkeza ezoqam-te vø̀qavøním.”
7143	RUT 1:14	Naomi nqanek manqat gu-ein, yaq ndigu nangó ginø-eivám. Yaq Opa até gundigu, zakhapuka-pakha sège-møvøiú, ouo manqat vømbō-ein, sasa ndøwav. Geté Lut sègeqóm, Naomi namba.
7144	RUT 1:15	Yaq Naomi gundu-ein, “Nqáe! Qoge qakhapikia-pakha-gu zas, ekeza ezoqam-té neka mbumbuk-té gunøqaván. Até qó-a, qakeza ezoqam-te vø̀qaváq.”
7145	RUT 1:16	Geté Lut gundu-ein, “No qavønim-qa yaq-te nøpòuwe᷄t. No qó namba nøténáv. Qo ande āv khoqotéqāv, no ndǿgo tøtǿnáv. Qo ande āv khoqoté-yagāt, no ndǿgo tǽyagát. Qogi ezoqam, ndigu nogí ezoqam ndǿgoát. Neka qoge Mbumbukiam, ndego nogé Mbumbukiam ndǿgoát.
7146	RUT 1:17	Qo ande āv khoqomé-naqanīm, até nó-a, no ndǿgo tæmǿnaním. Neka no ndǿgo tǽ-otambát. Ni løvøte mbá mé꞉qatanó. No manqat av nqate-manqate, matanapøteav tøgoat, yaq Yawe kopømbaqapé. Bèngiænó.”
7147	RUT 1:18	Yaq Naomi guqeiv av nqægo, Lut matavap mø̀ndøgō, tu namba tu-iwav, yaq ndugu manqat nøme einiáv.
7148	RUT 1:19	Yaq nginik sakhei menas sègezáv, atema Betliem vemiav-te vømø̄fakhaz. Yaq Betliem vemiav-te gimøfakhaz, ezoqa ate gi꞉goam nqova zøndáf. Ti-mbá tiwabám. Yaq sakheis vemiav-te gigoam ndøgo, āv gini-akhaém nqǽgo, “Gê, ngunuk unimanqatîn, Naomì?”
7149	RUT 1:20	Geté Naomi guzø-qavøiu, “No Naomi nø-akhàya᷄m. Taqa manqa mokho, ‘Yage qanimāv’. Geté Mala zonǿ-akhaemát. Taqa manqa mokho, ‘Yage soqaín’. Zapa ndǿgo, ndego Mbumbukiam Bazaføgakh-Qape noqa yage gènøngiú.
7150	RUT 1:21	No bugukhokhof nqanek manqei ande qate-ivav, no anganeam-ús neka nakhei angana-ús. Geté Yawe ndakin no nqawa gendo-itumb, nqanek manqei-te, no anganeam mbaín, neka nakheis mbain. Gê, gekha zapâ no Naomi tozonø-akhaemat? Yawe noqa yage mø̀ndønø-ngiú.”
7151	RUT 1:22	Naomi tugu ziwap-pakha Lut, ndugu Moab ezoqam, tu namba Moab manqei gindi-ivøvem, atema Betliem vemiav-te vømø̄fakhaz, ta khøuwa-te ndøgo, bali vingisam viav ndø-ogitát. (Bali ndigu loge gigiáp. Tiqa bugug andé eketóp.)
7152	RUT 2:1	Naomi ekesu mø̀ndømbo-goám. Teqa iz Boáz. Ngenek tugi zivis-pakha Elimelek, tegé ekeza ezoqám. Ngenek ezoqam gigiap kopoav ezoqám, neka ndego iz-akhaé.
7153	RUT 2:2	Yaq khøuwa nøme, Lut, ndugu Moab sævam, Naomi gumbo-ein, “No ambá khae-té qatønavɨ́n. Yaq bali khakhayakh ndigu, ezoqa tizuvatet, tæmǿpisám. Ezoqa nøme tanakh ndø̀nøgó, vønǿ-eīn.” Yaq Naomi gundu-ein, “Sǽ-pakha. Qanimáv. Vø̀qáv.”
7154	RUT 2:3	Yaq Lut tunøwáv ndǿgo, khae-te, bali khakhayakh vømø̄pisam, ndigu sasae ezoqam gi꞉qogavat, gi꞉zuvatat. Geté ndugu mè꞉-otevák av nqægo, nqanek khae Boaz-qā, ndego Elimelek-ge ekeza ezoqam.
7155	RUT 2:4	Ndugu ate av-té bali khakhayakh guipisumat, yaq Boaz tendowáv ndǿgo, Betliem vemiav-te, tegi sasae ezoqam khanakhanakh manqat vøzø̄-ein, “Yawe ndø̀goát zo namba.” Yaq ndigu sasae ezoqam gindu-einim, “Yawe zenda ndò꞉vé qo-te.”
7156	RUT 2:5	Yaq Boaz Lut gu-omet, yaq ndego ezoqam, sasae ezoqa gezø-kewagat, āv gembøebeváp nqǽgo, “Ndugu gekha mbasønakâm ndunduya?”
7157	RUT 2:6	Yaq ndego gendo-ein, “Ndugu Moab manqei-ak mbasønakám. Naomí namba me꞉geavún.
7158	RUT 2:7	Ngunuk no āv gunømbe-eín nqǽgo, ‘No ambá bali khakhayakh nopisamɨ́n, qogi sasae ezoqam ndi꞉zuvatet.’ Ngunuk qanaqanus-qape sasae gungaz atema ndakin, pusa-qase agé taeveáv. Khoev-qase-te ndøgo, khapémbá gumøqomɨn, nango é-vø̄sasaeɨn.”
7159	RUT 2:8	Yaq Boaz nqanek manqat ge-ewag, ndego Lut āv gembøe-eín nqǽgo, “Sǽ-pakha. Qotøndé-ewāg. Noqa manqat nqánek. Qo ezoqa nøme-qa khae-te ndø̀qa᷄v, bali khakhayakh voqomǿ-pisām. Geté sa nqánek, qoqógót, nogi sasae mbasønakheis namba.
7160	RUT 2:9	Gèzømeté, nogi sasae ezoqam. Bali av kini-qogavet, mbasønakheis até vøzøpáev, ndigu ndiløvønøvemet. No angana manqa mø̀ezø-løvuá. Qo matev-qase geqá-gonemák. Yaq qo ibøkha naq taqapap, ibøkha vø̀mø-íz ndøgo, angana giziøvemem.”
7161	RUT 2:10	Yaq Lut Boaz-qa manqat mbomambaqape gu-ewag, ndugu até gundigu, katuk gumø̀kuī, teqa megemege-te, sasa ndøkhafutav, kawa até manqei vømbō-khanaz. Yaq gumbo-ein, “No manqei vini-ák. Geté qo tanakh kandambá qoqonøgo.”
7162	RUT 2:11	Yaq Boaz gendo-ein, “No manqat ate ndægo mø̀e-ewág, ndøgo qogu qakhapuka-pakha-te matev mbomømboma ndoqombogo, yaq qævis vøndēnanim-a, atema ndakin. Qavøndipakha neka qakeza ezoqam-qa manqei mòqotøndo-iváv. Yaq qo ndakin nqánek qoqoyagé. Geté bugukhokhof niqa bawan qateqateáv.
7163	RUT 2:12	Qo Yawe yaq-fia ndø̀qagó, av qo matev eqeieqei qoqotego. Yaq-fia kandambá teqago, ndego Izlael ezoqam-ge Mbumbukiam, qo tøke-qa qoqotøndoqav te-te.”
7164	RUT 2:13	Yaq Lut gundu-ein, “Khanánqa. No ezoqam khapúmbá. Qogi sasae mbasønakheis mø̀ndømø-løvumbumím. Geté qo tøke kandambá nqoqonøgot. No khanakhanakh kandambá, qo nqanek manqat qoqonø-ein.”
7165	RUT 2:14	Yaq khøuwa muin, lou loge khøuwa qandap ndøgo, Boaz Lut tùmbøe-akhá, “Qotøndéqāv. Lou qólóg, neka lou yaf-te voqotú-afanām.” Yaq Lut Boaz-gi sasae ezoqam namba gi꞉qonav, Boaz bali lonqotøvap mbo-etoám. Gulouz, qambo-ewez, nøme sègeziváz.
7166	RUT 2:15	Yaq Lut lou gumulog, gu-itan neka sasae manqei-te nqawa guwav, Boaz ekeza sasae ezoqam manqa āv gezømbe-løvuá nqǽgo, “Ndugu mbasønakam mbøe-khafène᷄m. Até ndøgó-a, bali løvøtap ndi-abap, ndugu kopømbaqapé bali khakhayakh tupisumit.
7167	RUT 2:16	Geté bali løvøtap ndi-abap ndigu, nøme zó-ovobém, neka manqei-té qazonǿ-abømém. Yaq ndugu kopømbaqapé tupisam. Manqat mbo-eìni᷄m ta zapaya.”
7168	RUT 2:17	Yaq Lut bali khakhayakh gupisumat, até vømø̄khagus. Yaq bali nanga tag gukoqogimat ndøgo, andé kandambá gunqeitaz, ava-te. Ande āv 10 kilogrém ndægó.
7169	RUT 2:18	Yaq bali nanga gumokhopez, vemiav-te guqavan, zakhapuka-pakha gèmbozømét, gimbogoam. Yaq Lut bali lonqotøvap ndigu, khøuwa muin guizivaz, qambo-ewez, zakhapuka-pakha vømbō-etoam.
7170	RUT 2:19	Yaq Naomi gèmbøe-ogofám, bali nanga khape gimbøekhouwez, gumbobevap, “Nginik bali nanga gekha ezoqam-qâ khae-tē qoqó-pisumam? Yawe zenda ndò꞉vé, te-te ndego qo geqatøke.” Yaq Lut zakhapuka-pakha gumbo-ein, “No bali nanga qæpisumam, khae eve iz nqambógo, Boáz.”
7171	RUT 2:20	Yaq Naomi gundu-ein, “Yáiyé! Qanimav tantáv. Yawe zenda ndò꞉vé, Boaz-te. Manqa mbusa ndøgo, Yawe khandi ezoqam-te neka løvøte ezoqam-te geve, ni tini-kewagat, ndego oskia mbomataváp. Nande Boaz, nigi angana, ndigu gipakhaez, tigí ekeza ezoqám. Ezoqam av nde꞉go, Mozes-qa guguna manqat āv qane-eín nqǽgo: Sævam ndugu anganeam tembonanim, yaq anganeam-gi ekeza ezoqam yà bembo-tøkeé.”
7172	RUT 2:21	Yaq Lut gundu-ein, “No ndego manqat nøme mba nømbo-eín av nqægo, ‘Até vøgó, nqanek nogi sasae ezoqam namba, atema bali nanga viav bemø̄-navøem.’”
7173	RUT 2:22	Yaq Naomi ziwap-pakha gumbo-ein, “Nanda mbomá, qo tegi sasae mbasønakheis toqozø-pavat. Tiqa zita-te bali khakhayakh toqotøndó-pisumát. Geté qo khae vini-te toqomø-pisam, ezoqam andé matev vinivinimba vøqambé-matønømēm.”
7174	RUT 2:23	Yaq Lut ndǿgo tusasaetám, Boaz-gi sasae mbasønakheis-qa avønin-te, atema bali nanga neka wit nanga viav vømø̄-navøem. Yaq ndugu zakhapuka-pakhá namba me꞉yagám.
7175	RUT 3:1	Khøuwa nøme, Naomi Lut gumbo-ein, “Sǽ-pakha. No anganeam é-bataqa-omét. Yaq qo mbomambá tøneyagé.
7176	RUT 3:2	Qo mòqote-qatéq. Boaz, tegi sasae mbasønakheis namba qoqote-sasaetat, ndego nigí angana-gé ezoqám. Nqáe! Nqægo lova ndego bali nanga ndø̀-evemét, bali nanga tøkuza manqei-te.
7177	RUT 3:3	Ndakin āv qoqotégó nqǽgo: Vø̀khæ-khakuám. Tae et sisip mbomambaqape qógé, neka ndabua eqeieqei voqó-uzām. Yaq teqa bali nanga tøkuza manqei-té qonǿqáv. Geté Boaz beqàme᷄kh. Ndego lou loge ùni bembøe-navøém.
7178	RUT 3:4	Yaq ndego temøbuv, qo ùnime꞉-omét, ma te꞉buv ndøgo. Yaq venanqei tebuvit ndøgo, qo toqonǿqáv ndøgo, teqa ndabua khafuvam nonqo voqombó-onqā, teqa zenda tokhotapak-te, sasa qóbūv. Yaq manqat ndǿgo, tenøqá-eín, qo ande gekha matev me qógō.”
7179	RUT 3:5	Yaq Lut nqanek manqat gu-ewag, gundu-ein, “Qanimáv. No matev ndæ̀matanám, av qonømbe-manqatat ndægo.”
7180	RUT 3:6	Yaq ta lova ndøgo, ndugu tunøwáv ndǿgo, bali nanga tøkuza manqei-te, yaq manqat ate ndægo vømbōpaev, av zakhapuka-pakha gumøndæ-ein.
7181	RUT 3:7	Yaq Boaz lou gumulog ndøgo, khanakhanakh gendap, yaq bali nanga møvøza avønin-té segebúv. Yaq venanqei gebuvat ndøgo, Lut até gundigu, aiyav-tē gunøwāv, Boaz-qa ndabua khafuvam nonqo vø̄-onqa, sa zenda tokhotapak-te ndøgo, sasa ndøbuv, teqa zenda tokhotapak qame-vavøem.
7182	RUT 3:8	Ande āv lova u mbá ndægó, Boaz tènesuzám. Yaq ma ge꞉qambun, nqova mbondáf. Áe, teqa zenda tokhotapak vavap-te sævam gubuvam.
7183	RUT 3:9	Yaq gumbobevap, “Qo gekha ezoqâm?” Yaq gundu-ein, “No Lút. No ezoqam khapúmbá. No andé qogú sasae mbasønakám. Qoqa ndabua khafuvam nonqo, ov-qase nandav, no qonǿkhafuí. Yaq no tàbate-nøtén, av nqægo, qonǿ-kewagát. Zapa ndǿgo, qo nogé anganeam-pakha-gé ekeza ezoqám. No ambá qonøkeɨ́n.”
7184	RUT 3:10	Yaq Boaz gumbo-ein, “Sǽ-pakha. Yawe ndø̀goát qo namba. Qo qakhapuka-pakha matev qaniqanimáv qoqombo-goam. Geté matev ndakin ndoqo-matønumit, qo no-te tøke-qa qoqotøndoqav, ndøgo mø̀ndøløvú qoqa matev mbomømboma ate ndægo, qoqo-matønumam. Angana ndakinak kopoáv ngiyage. Nøme gigiap kopoav ezoqám neka nøme gigiap-av ezoqám. Geté qo matavapøteáv av nqægo, ‘No anganeam ndakinak sǣndāf.’
7185	RUT 3:11	Sǽ-pakha. Qo møe ndø̀go᷄. Gekha manqāt ndøgo, qo toqonø-ein, sǽmatanám. Ezoqa ate ngi꞉gu, nqanek vemiav-te ngiyage, mø̀ndæzøtéz, qo sævam matev mbomambaqapú.
7186	RUT 3:12	Unimanqatín. No qogé anganeam-pakha-gé ekeza ezoqám. No yà bataqa-keogé. Geté ezoqa nøme ndêgó, ndego uni qoge qøivis-pakha-ge ekeza ezoqam. Ndego bàmbokho-beváp.
7187	RUT 3:13	Até vøkhægót nqanek, nqægo lova. Yaq qanaqanus sizíqeivím, andé gekha matev me petéfakhān, penømakhaya. Ndego tømbopoe teqakɨ, ság, beqakɨ́. Geté ndego tømbøeqasi, kopømbá. No Yawe-qá bugug-té qataqambø-manqaté, no ndæ̀qakɨ́, ndego poeveav tøgoat. Até vøkhæbuvít nqanek, atema qanaqanus.”
7188	RUT 3:14	Yaq Lut Boaz-qá zenda tokhotapak-té gubuvát, atema vøndōnqoe. Geté agé paveateáv. Até gupøistám. Yaq é-møndosuzám. Ezoqa bøi vizu møe ndøgó. Zapa ndǿgo, Boaz āv gumbøe-eín nqǽgo, “Ezoqa nøme betezø̀te᷄z av nqægo, sævam mø̀ndøgoām, no namba, nqanek bali nanga tøkuza manqei-te.”
7189	RUT 3:15	Yaq Boaz Lut manqat nøme gumbo-ein, “Qakeza ndabua nøme nandav, nqanqa-te nandaqambovi꞉, vøkhofá. Qóvøndáz.” Yaq Lut ndabua vø̄vøndaz. Yaq Boaz até gendego, bali nanga vømbø̄e-qoutaz. Kopoáv gumbøeqoutaz, ndabua até vømømbō-qoqovøem. Taqa viniv andé áv 20 kilogrém ndægó. Yaq Boaz Lut bali nanga kawa-té gumbøezáv, Lut vø̄wav, yaq ndego ekeza vemiav-te sasa ndøqavan.
7190	RUT 3:16	Yaq Lut zakhapuka-pakha-te guqavan, zakhapuka-pakha āv gumbøebeváp nqǽgo, “Sǽ-pakha. Matev áv khaqambé-fakhan?” Yaq Lut emanqat ate ndægo vømbø̄e-votot, av Boaz matev qaniqanimav gumbøe-matanam.
7191	RUT 3:17	Yaq manqat nøme gundu-ein, “Nginik bali nanga-qape Boaz nø-etoám. Ndego āv genømbe-eín nqǽgo, ‘Qo qakhapuka-pakha-te zenda-zenda mba ndøqàva᷄q.’”
7192	RUT 3:18	Yaq Naomi gundu-ein, “Sǽ-pakha. Sizió-kewagét, andé gekha matev me ndǿfakhān. Ndego Boaz pusa naqanøká gétayák. Matev unimé꞉gó, nqægo khøuwa.”
7193	RUT 4:1	Yaq Boaz até gendego, vemiav mboqog tambav-té genøwáv, angana ma manqat gi꞉vøovumam, vømø̄qom. Yaq Elimelek-ge ekeza ezoqam ge-omet ndøgo, teqa yaq-te Boaz Lut manqat gembøe-ein, yaq sègembo-akhá, “Khanánqa. Qotøndéqā. Qànøqóm nqanek.” Yaq ndego ezoqam gendowav, vø̄qom.
7194	RUT 4:2	Yaq Boaz vemiav megetapak ten sasa zø-akha, gezø-ein, “Qànøqonáv nqanek,” yaq ndigu vø̄qonav.
7195	RUT 4:3	Yaq Boaz ndego ezoqam gembo-ein, “Qo mòqote-qatéq. Naomi, ndugu sævam, Moab manqei-te gunduqavan, tugi anganeam-pakha Elimelek, ndego nigé ezoqám. Yaq ndakin ndugu Naomi, teqa manqei wi-qa ndøgó, tege ekeza ezoqa nøme-te.
7196	RUT 4:4	No āv qate-matøvém nqǽgo, qo bàtaqa-eín, taqa yaq-te. Qo nqanek manqei taqa-pøovat, kopømbá. Nginik vemiav megetapak neka ezoqa ewaqape-qa bøi-te, ngiqonøve, soqó-eín. Geté qo wii poeveav tøgoat, taqambo-qasi, sègenø-eín. Zapa ndǿgo, qoqa zita-te ezoqa nøme mbaín, nqanek manqei tewi. No mba nogó.” Yaq ndego Elimelek-ge ekeza ezoqam gendo-ein, “Qanimáv. Manqei ndæ̀wí.”
7197	RUT 4:5	Yaq Boaz manqat nøme gembo-ein, “Geté nqanek manqei Naomi-te toqondap, até Lut voqó-okɨ̄, ndugu Moab sævam, Elimelek-ge yo-pakha-gu zas. Yaq av ndægo, ta manqei ndøgo løvøte ezoqam-qa iz-te sekembá segégoát.”
7198	RUT 4:6	Yaq ndego ezoqam gendo-ein, “Av tægoat ndægo, yaq no kopømba mbaín manqei tæwi. Soqaín ndøgo, nogi nakheis sa timøløvuz, noqa løvøte khøuwa-te manqei tiqaqaem. Qo taqa-pøovat, qakeza ndøndáp. No kopømba mbaín tændap.”
7199	RUT 4:7	Ta khøuwa-te ndøgo, Izlael manqei-te, matev āv qazømbe-goám nqǽgo. Ezoqa manqei o gigiap ezoqa nøme-qa zenda-te ge-ivavɨn, ndego tamak kopo ndøkhofaɨ́n, ndego ezoqa nøme vømbō-etoamɨn. Yaq ezoqa ewaqape tìabiti-zøtéz, av nqægo, ta gigiap ndøgo, ndakin ezoqa vini-qá. Nqanek Izlael ezoqam-qá matév.
7200	RUT 4:8	Yaq ndego Elimelek-ge ekeza ezoqam Boaz gembo-ein, “Qo qakeza ndøwí.” Yaq ndego até gendego, tamak kopo gèkhofá, Boaz sasa mbo-etoam.
7201	RUT 4:9	Ndego nqanek matev gego, yaq Boaz vemiav megetapak neka ezoqa ewaqape giqonavam, āv gezømbe-eín nqǽgo, “Nqægo khøuwa, zo ezoqa ewaqape ate nqazøte-qonøve, zo mòzoqeivím. Manqei ndøgo, Elimelek neka tegi nakheis, Kilion neka Malon, tiqa manqei qagoam, no nowí, Naomi-te.
7202	RUT 4:10	Yaq ngunuk ngæmam, Lut, Moab sævam, Malon gu-okɨam, ndugu ndakin nogú sævám. Neka yaq nakhasam anganeam tumumbu-fakhan, ngenek løvøte ezoqam-qá íz neka manqei teabete-ndapét. Yaq av nqægo, Malon-qa iz sa gemǿ-navøemák teqa bawan-te neka nqanek vemiav-te. Nqægo khøuwa zo ezoqa ewaqape ate nqazøte-qonøve, matev mòzoqeivím.”
7203	RUT 4:11	Yaq ndigu megetapak neka ezoqa nøme, mboqog-te ndøgo giqonavam, gindu-einim, “Qanimáv. Ni mø̀iqeivím. Yawe zenda ndò꞉vé, ngunuk sævam-te, qo toqo-okɨ, qoqa khoev-te tunduwav. Yaq ngunuk sævam nakheis kopoav tìabembøe-fakház, av nginik sakhei menas ngi꞉gu, Laisol neka Lea nakheis gizømbe-fakhaz, ni Izlael bawan ate nqazi꞉gu qazindu-manazømem. Yaq Eflat khagua bawan mokho-te neka Betliem vemiav-te nqanek, qoqa iz kandambaqape tàbetaqambegó neka gigiap kopoav ezoqam voqógoāt.
7204	RUT 4:12	Yaq nakheis ndigu Yawe teqa-etoam, ngunuk sævam-te, tigi zi kopoav-qape tìabitigú, av Pelez-gi zi ndi꞉gu, ndego Tama neka Zuda, tige yo.”
7205	RUT 4:13	Yaq Boaz até gendego, Lut vø̄-okɨ, venanqei nonqo vø̄tøkuanem. Yaq Yawe gèmbotøké, kha viniv vø̄ndap. Yaq nakhasam anganeám gundaf, gui-ova.
7206	RUT 4:14	Yaq Lut gui-ova, sakheis vemiav-te ndøgo, Naomi āv gimbøe-einím nqǽgo, “Khanakhanákh Yawe-te, ndego qo qazeo geqa-etoam. Ngenek ezoqam iz akhae ndǿgoát, Izlael manqei-te.
7207	RUT 4:15	Ngenek qazeo, qo khanakhanakh ndø̀qa-etoám, qoqa yage-te. Yaq qo toqotumu-ngæpuka-eq, ndego qo qákewagát. Neka qo khanakhanákh. Qogu qæwap-pakha, ngenek nakhasam gui-ova, ndugu poev kandambá qo-te. Qo amba nakhei angana seven tiqagonɨn, ndigu ambá kopømba mbaín tiqa-tøkeemɨn, av Lut nguigu, matev guimatanam qo-te.”
7208	RUT 4:16	Yaq Naomi nakhasam sègendáf, vø̄ngenøtam. Yaq ndugu Lut noundape mbotøkeám.
7209	RUT 4:17	Yaq ndigu sakheis, ta vemiav-te ndøgo giyagam, gi-einim, “Yáiyé! Ndakin Lut nakhasam anganeam mø̀ndømboqán. Ndego andé Naomi-gé nakhasám.” Yaq ndigu iz Obed mbo-akhaém. Yaq ndego Obed gumu-khouwev, nakhasam gembo-fakhan, Zesí. Neka ndego Zesi gumu-khouwev, nakhasam gembo-fakhan, Deivíd, ndego iz akhae kandambaqape gegoam, Izlael manqei-te ndøgo.
7210	RUT 4:18	Deivid-qa zapa av nqǽgo qande-itán: Tege atanakha-zapa Peléz. Pelez gemanaz, Ezlon ndøqán.
7211	RUT 4:19	Yaq Ezlon gemanaz, Lam vø̄qan. Yaq Lam gemanaz, Aminadab vø̄qan.
7212	RUT 4:20	Yaq Aminadab gemanaz, Nason vø̄qan. Yaq Nason gemanaz, Salmon vø̄qan.
7213	RUT 4:21	Yaq Salmon gemanaz, Boaz vø̄qan. Yaq Boaz gemanaz, Obed vø̄qan.
7214	RUT 4:22	Yaq Obed gemanaz, Zesi vø̄qan. Yaq Zesi gemanaz, Deivid vø̄qan.
22601	JON 1:1	Qàgoám. Khøuwa nøme, Evezøza, ndego Mbumbukiam, até gendego, Ziona, Amitai-ge yo, vømbō-ein,
22602	JON 1:2	“Niniva taon kandambaqape-té qonǿqáv. Qomézømás, av nqægo, Mbumbukiam géngiæzó. Zapa ndǿgo, no mø̀ezømét, nandiv. Ndigu soqa matev khàpe zømbe-khouwév.”
22603	JON 1:3	Geté Ziona, Evezøza-qa manqat gè-ogí. Yaq viní genøwáv. Tasis taon-te okho-qa ndøgoám. Yaq gevis ndøgo, Ziopa taon-te gemøfakhan, palai khagua ndøqeív, qabøetam. Ndøgo Tasis taon-te teiti-qa ndøgoám. Yaq Ziona até gendego, fia vø̄go, vø̄uketao, sasa ndøteit. Evezøza-qá møe ndøkhokhonát.
22604	JON 1:4	Yaq ndigu anana-mba mø̀ndu꞉bǿen, Evezøza khamøe-qape tēāndō-khōfōtāv, palai khagua ambá vø̄tøkuiamin.
22605	JON 1:5	Yaq ndigu ezoqam, khagua-te gu꞉sasaetam, qambuat møe ndøgoném. Yaq ezoqa ewaqape, ekeza mbumbuk-te tøke-qa ndø-akhayám. Yaq gigiap ndøgo qøugeipam, gènqagemém. Palai khagua takh-qa mbogoám. Geté Ziona otevateáv. Ndego gù꞉buvát, ndøgo palai khagua mokho-te. Nqova mokho-té gembøi-teitát.
22606	JON 1:6	Yaq ndego palai khagua gembo-kewagam, até gendego, Ziona vømø̄tiu. Gembo-ein, “Gekha zapâ, venanqei mba ndoqobuvit? Mòqosuzám. Qakeza Mbumbukiam-té qonǿ-akhá. Éisa, ndego ni tanakh ndø̀nigú. Yaq ni zípakhaenák.”
22607	JON 1:7	Yaq ndigu ezoqam, palai khagua-te gu꞉sasaetam, āv gini-einím nqǽgo, “Iziz zípeawám, pepa-qasis-te. Yaq ava-té qazinǿ-nqeitøvém. Yaq zíqeivím. Ezoqam teqá manqa-zapa ndégo tǿgoát, teqa iz tizilivim.” Yaq av gi꞉gonem ndægo, Ziona-qá iz ndølivím.
22608	JON 1:8	Yaq gèmbo-bevøpém, “Qonimbí-eīn. Nqanek matev qafakhan, gekha ezoqam-qâ manqa-zapà? Qo gekhā sasae qógo? Neka qo gekha manqei-âk? Neka gekha bawan-âk?”
22609	JON 1:9	Yaq Ziona gezø-qavøiu, “No Iblu ezoqám. No Evezøza nombovizáp, ndego Mbumbukiam, yan-te ngo꞉yage neka ndego ndaola neka manqei-qape gekhakheinam.
22610	JON 1:10	Yaq no Evezøza-qa manqat, nò-ogí. Nòkhokhonét.” Yaq ndigu ezoqam, nqanek manqat giyogem, ndigu møe kandambá gigonem. Yaq Ziona gimbo-einim, “Manqa-zapá nandav. Gekha zapâ, matev av qoqotego nqægo?”
22611	JON 1:11	Yaq khamøe, sà tønø-fitumát. Yaq Ziona āv gimbøe-bevøpém nqǽgo, “Gê, gekhā nitaqá-gonēm, nqanek khamǿe vønimbí-vøitáv?”
22612	JON 1:12	Yaq Ziona gezø-qavøiu, “No ibøkha-té qazonǿ-ogenønám. Yaq nqanek khamøe segévøitáv. No mø̀tenøtén, nqanek khamøe-qape qandowav, ndøgo noqá manqa-zapá.”
22613	JON 1:13	Geté ndigu ezoqam, palai khagua-te gu꞉sasaetam, ndigu bazaføgakh-us amba me꞉tiæemém, manqei khanøzu-qa. Geté kopømba mbaín. Khamøe-qape sà tønø-fitumát.
22614	JON 1:14	Yaq ndigu Evezøza-té ginø-akhaém, gi-einim, “Evézøza, ni ngenek ezoqam, teqa yage teingi꞉nam, ni løvøte ni-etòa᷄m neka manqa ovøyam-te ndò-a᷄mb, av qo pepen ezoqam qoqote-abumatun, ndigu manqa-zapa mbain ezoqam gizitagatun. Zapa ndǿgo, Evezøza, nqanek khamøe-qape qandowav, ndøgo qoqá poév.”
22615	JON 1:15	Yaq até gindigonem, Ziona gèndafém, ibøkha-te sasa ndø-oginam. Yaq ndaføyambá, khamøe sègevøitáv.
22616	JON 1:16	Yaq ndigu sasae ezoqam, palai khagua-te gu꞉guvam, nqanek Evezøza-qa bazaføgakh giqeivim, ndigu møe kandambá gigonem. Yaq até gindigonem, søvakha gigiap ndølaém, Evezøza-te sasa ndøtaem, neka manqa mbusa vø̄veem, av nqægo, Evezøza zimbōpavāt.
22617	JON 2:1	Yaq Evezøza zongøyam-qape ndokhofotáv, Ziona vø̄-khoutav. Yaq Ziona zongøyam-qá emu mokho-té gunu꞉goám. Khøuwa misiká neka lova misika.
22618	JON 2:2	Yaq Ziona ate av-té zongøyam-qa emu mokho-te gu꞉goam, ndego Evezøza-té genø-akhá, tege Mbumbukiam.
22619	JON 2:3	Geguligulim, “Evezøza, no soqaqape-te qægoam, qo-té qatøndo-akhá. Yaq qo mòqonø-tøké. No løvøte avønin-te qæmø-itan, qo-té qatøndo-akhá, tøke-qa. Yaq qo noqa akhayam mòqo-ewág.
22620	JON 2:4	Qo no ibøkha-té qonø-ogenó, anana-mba-qape ndøugu, igian-te. Ibøkha ùnime꞉-gutambát. Yaq qoqa khamøe makhamakha, noqá mumát qanø-okhoát.
22621	JON 2:5	No qæmatavupam, qo gèqambo-qasí, no qoqa bøi-te totogoat. Geté no qoqa khoev mbomambaqape, nango ndø̀møqeív.
22622	JON 2:6	Khamøe-qape qandowav, no vø̄khølutan, ibøkha-qape ùnime꞉-gutambát, neka kik noqa kawa vø̄løvønam.
22623	JON 2:7	Yaq no até nogeonát, atema manqei popotap-qa zapazapa-te, ibøkha mokho-te ndøugu. Yaq no ùnime꞉-tokán. Geté qo, Evezøza, noge Mbumbukiam, qo no mòqoliván, neka khandi voqonø̄-etoam.
22624	JON 2:8	Noqa khandi qænavøemtat, yaq noqa matavap qo-té qandoveséz, Evezøza. Yaq no nø̀taqa-viám. Yaq qo noqa viam manqat toqomø-ewág ndǿgo, qakeza khoev-te.
22625	JON 2:9	Ezoqa ndigu khokho mbumbuk ndizøvizap, ndigu qo zita gi꞉wuaqabem, ndigu qoqa kuku matev géqeivimák.
22626	JON 2:10	Geté no khanakhanakh ouv nøtaqá-qaqayám, neka etoam matev vøtaqágō, av bugukhokhof manqa mbusa qateve. Zapa ndǿgo, khandi etoam matev, qo-té qando-okhó, Evezøza.”
22627	JON 2:11	Yaq zongøyam-qape ndego, Ziona gekhoutav, Evezøza ndøgeg-té genø-khofotáv, Ziona vømø̄-qozao.
22628	JON 3:1	Yaq Evezøza Ziona manqat nqawá genømbo-eín,
22629	JON 3:2	“Niniva taon kandambaqape-té qonǿqáv. Yaq manqat qomézømás, av tøtaqambe-ein ndægo.”
22630	JON 3:3	Yaq Ziona Evezøza-qa manqat, o-mba mo꞉ndáp, Niniva taon-te sasa ndøwav. Niniva taon ndøgo, kandambá tantáv. Taon toqokepaz, khøuwa misiká toqotuma, atema yaq voqomǿ-fakhāq.
22631	JON 3:4	Ziona Niniva taon-te gemøfakhan, yaq sègemát. Khøuwa kopó. Yaq manqa manqate ndøngáz. Gezø-ein, “Khøuwa foti mbá ngu꞉yoza. Nqanek Niniva taon, Mbumbukiam géngiú.”
22632	JON 3:5	Yaq ndigu Niniva taon-ak, nqanek Mbumbukiam-qa manqat giyogem, gè-unimanqatiním. Yaq ndigu manqa ndøvøovømém, gi-einim, “Ndakin ni ate nqazi꞉gu, lou logemav matev zígoném.” Yaq ezoqa ewaqape, av tinigoném ndǽgo, ezoqa kandakanda neka꞉ ezoqa khasøkhasis, yaq ndigu ndabua soqøsoqa vø̄-uzam-a, mutøkhop vø̄wanim, tiqa manqa-zapazapa zapaya.
22633	JON 3:6	Yaq ndego Niniva taon-ak-ge kawa, nqanek manqat ge-ewag, ndego até gendego, ekeza qonam nonqo-te geqonumam, gèvís. Ndabua mbomømboma ge-uzupam, gekhòfoē, yaq ndabua soqøsoqa vø̄-uzam, pakhakh-te sasa ndøqom.
22634	JON 3:7	Yaq ndego manqa ndøkhofotám, Niniva taon-qape ate qægoam. Manqat gekhoføtam nqánek, “Nqanek niqá manqát, no Niniva kawa neka nogi vesøtapak. Zo ezoqa ewaqape, nqanek Niniva taon-te nqazoyage, lou neka ibøkha ndølòge᷄. Até zogí søvakha gigiáp-a, lou neka ibøkha belòge᷄.
22635	JON 3:8	Yaq zo ezoqa ewaqape ndabua soqøsoqa zó-uzám. Até zogí søvakha gigiáp-a, ndabua soqøsoqa vozozømbó-khafuzām. Neka viam bazaføgakh-us zógoném Mbumbukiam-te. Zóqambúz te-te, neka matev soqøsoqa neka gekha manqa-zapazapa nøme ndøgot, vø̀-ivøvém.
22636	JON 3:9	Éisa, Mbumbukiam teqa matavap peté-enēnd penømakhaya, neka ndego qaqa pømbøé-navøēm penømakhaya. Yaq ni zīpakhaenāk.”
22637	JON 3:10	Yaq Mbumbukiam geqeiv av nqægo, matev gi-enend neka manqa-zapazapa vø̄-ivøvem, yaq ndego tanakh zøgó ti-te. Yaq ndego Niniva taon ngi꞉wateáv, av bugukhokhof manqat ge꞉-ein.
22638	JON 4:1	Geté Ziona geqeiv av nqægo, Evezøza Niniva taon ngi꞉wateav qagoam, yaq ndego khanakhanakh mbaín, neka mbøni mbonqosøgím.
22639	JON 4:2	Yaq āv gene-guligulím nqǽgo, “Evézøza. No nøkeza manqei-te qægoam, no mø̀e-eín, matev av nqægo, ndø̀fakhán. Yaq nakémbá, no amba Tasis manqei-te tækhokhonɨn. No é-møtenøtén, qo kuku matev-us Mbumbukiám. Neka qo ezoqam tanakh qozøgoatún. Qo qaqa nakha-nakhamas-te gonemáv. Geté qo poev kandambá, ezoqam-te. No mø̀tenøtén, qo matavap sòqo-enendɨ́n, yaq ezoqam-qa yage ngi꞉watáv.
22640	JON 4:3	Yaq nakémbá, Evezøza, qo noqa khandi vø̀ndáp. É-batenaním. No poeveáv sekemba tæyagat.”
22641	JON 4:4	Yaq Evezøza gendo-ein, “Zíona. Ge qô ndoqo-matavap. Nandav matev eqeieqeî, qo qaqa ndoqogot?”
22642	JON 4:5	Yaq Ziona Niniva taon gè-iváv. Khøuwa fakhanám genøwáv. Agé okhoeáv, khoev-qase tēmø̄wēv, taqa guzuguzu-te sasa ndøqom. Yaq taon-qape, bøi mba mbøevé, ande gekha matev me mbøéfakhān.
22643	JON 4:6	Yaq Evezøza, ndego Mbumbukiam, gumbag ndøkhofotáv, Ziona-te. Yaq tønøqavíg ndǿgo, Ziona-qa khoev-qase qawevam, guzuguzu nøme vømbō-etoam, teqa mbøni nqosøgeap navap nonqo. Yaq Ziona khanakhanakh kandambá gendap, nqanek gumbag guzuguzu qambo-etoam.
22644	JON 4:7	Geté khøuwa nøme qandopave, qanaqanus lovalova-us, Mbumbukiam oiyam ndokhofotáv, gumbag ngum vø̄louz, gumbag vø̄pakha.
22645	JON 4:8	Yaq khøuwa gendo-eqan, muin ge-itan, Mbumbukiam khamøe tatas-qape tènde-khofotáv. Yaq Ziona khøuwa tatas-te ge꞉qotat ndøgo, kha mø̀ndømømbo-khatá, ambá bøi vømbō-guain. Yaq ekeza manqat ge-ein, “Ság. Bànønaním. No poeveáv sekemba tæyagat.”
22646	JON 4:9	Geté Mbumbukiam Ziona gembo-ein, “Ge qô ndoqo-matavap, Nandav eqeieqeî, qo qaqa ndoqogot, gumbag-qa yaq-te?” Yaq Ziona gendo-ein, “No kopømbá qaqa nqægot, gumbag-qa yaq-te. No é-batenaním.”
22647	JON 4:10	Yaq Evezøza gendo-ein, “Gekha zapâ, gumbag-qa yaq-te mbøni ndøqa-nqosøgeapet? Qo ambá av nqǣgo, qakeza qo-ogeākh. Neka qo sasae-qase goneáv, taqa yaq-te. Lova qoqobuvat, ekeza mbá segefakhán. Yaq ekeza mbá segepakhá, nqægo lova.
22648	JON 4:11	Ge qô ndoqo-matavap, qo gumbag tanakh ndoqombogot, yaq gê, no tanakh mbaîn, Niniva ezoqam-te? Tiqa bawan-qape, kandambá tantáv. Ndigu wan andled tuenti taosen ezoqam mø̀ndømø-løvú, ndigu zøtezateav ndigu, gekha nakhōa eqeieqei neka gekha nakhōa soqain. Neka søvakha gigiap nanak kopoáv ndiyage.”
23214	MAT 1:1	Yesu Keliso-gi atanakha-zapazapa-za gindu-manazømem, tiqa iziz nqánek. Ngenek Yesu, Deivid-gé zeó neka Eibleem-gé zeó.
23215	MAT 1:2	Eibleem gendomanaz, Aezek vø̄qan. Aezek gendomanaz, Zekop vø̄qan. Zekop gendomanaz, Zuda, tegi zaim neka emekheis namba, vø̄qaz.
23216	MAT 1:3	Zuda gendomanaz, Pelez neka Zela vø̄qaz. Tigu evo, Tamá. Pelez gendomanaz, Ezlon vø̄qan. Ezlon gendomanaz, Lam vø̄qan.
23217	MAT 1:4	Lam gendomanaz, Aminadab vø̄qan. Aminadab gendomanaz, Nason vø̄qan. Nason gendomanaz, Salmon vø̄qan.
23218	MAT 1:5	Salmon gendomanaz, Boaz vø̄qan. Tegu evo, Leiáb. Boaz gendomanaz, Obed vø̄qan. Tegu evo, Lút. Obed gendomanaz, Zesi vø̄qan.
23219	MAT 1:6	Zesi gendomanaz, Deivid vø̄qan. Ngenek Deivid, Izlael ezoqam kawa zøgoám. Deivid gendomanaz, Solomon vø̄qan. Tegu evo, ibugukhokhof Ulia-gú zas ndøgoám.
23220	MAT 1:7	Solomon gendomanaz, Leoboam vø̄qan. Leoboam gendomanaz, Abaeza vø̄qan. Abaeza gendomanaz, Asa vø̄qan.
23221	MAT 1:8	Asa gendomanaz, Zeosafat vø̄qan. Zeosafat gendomanaz, Zeolam vø̄qan. Zeolam gendomanaz, Uzia vø̄qan.
23222	MAT 1:9	Uzia gendomanaz, Zotam vø̄qan. Zotam gendomanaz, Eiaz vø̄qan. Eiaz gendomanaz, Ezekaya vø̄qan.
23223	MAT 1:10	Ezekaya gendomanaz, Manase vø̄qan. Manase gendomanaz, Amon vø̄qan. Amon gendomanaz, Zosaya vø̄qan.
23224	MAT 1:11	Zosaya gendomanaz, Zeoyakin, emekheis namba, vø̄qaz. Ta khøuwa-te ndøgo, Bebilon manqei-ak, Izlael ezoqam, Bebilon manqei-té ginø-upøzó. Pingim-ák.
23225	MAT 1:12	Izlael ezoqam Bebilon manqei-te gi-upøzo, nakhag-te gizøgeagim, taqa zita-te, ezoqa nøme gifakhaz, ngínik: Zeoyakin gendomanaz, Sealtiel vø̄qan. Sealtiel gendomanaz, Zelubabel vø̄qan.
23226	MAT 1:13	Zelubabel gendomanaz, Abiud vø̄qan. Abiud gendomanaz, Eliakim vø̄qan. Eliakim gendomanaz, Azo vø̄qan.
23227	MAT 1:14	Azo gendomanaz, Zadok vø̄qan. Zadok gendomanaz, Akim vø̄qan. Akim gendomanaz, Eliud vø̄qan.
23228	MAT 1:15	Eliud gendomanaz, Eleaza vø̄qan. Eleaza gendomanaz, Matan vø̄qan. Matan gendomanaz, Zekop vø̄qan.
23229	MAT 1:16	Zekop gendomanaz, Zosef vø̄qan. Ngenek Zosef, Meli-gé zivís. Neka Meli ngunuk, Yesu-gú evó. Yesu, ngének, Keliso nqazimbo-akhayam.
23230	MAT 1:17	Eibleem gendo-manazam, atema Deivid vømø̄fakhan, atanakha-zapazapa-za ate gi꞉goam 14́. Yaq Deivid gendo-manazam, atema Bebilon manqei-ak, Izlael ezoqam Bebilon manqei-te gi-upøzo, nakhag-te gizøgeagim, até ndøgó-a, atanakha-zapazapa-za ate gi꞉goam 14́. Neka ta khøuwa-te ndøgo, Izlael ezoqam Bebilon manqei-te gi-upøzo, nakhag-te gizøgeagim, atema Keliso vømø̄fakhan, até ndøgó-a, atanakha-zapazapa-za ate gi꞉goam 14́.
23231	MAT 1:18	Yesu Keliso āv geneqán nqǽgo: Tegu evo, Meli, søvøta mba mbogoám, Zosef-te. Geté ndigu uni nøkepøteáv neka venanqei nonqo tøkuateáv. Geté Meli emu é-møndæ-itán. Nqanek matev qambo-fakhan, Nqova Mbomambaqape mbøisasáe.
23232	MAT 1:19	Meli-ge zivis, Zosef, teqa matev mbomambaqapé, yaq ndego poeveáv, ndugu ezoqam-qa bøi-te to꞉-ivav, mivi vømbó-etoām. Yaq ndego khonoam-te ivøve-qa ndøgoám.
23233	MAT 1:20	Zosef ate av-té gembøe-matavupat, yaq Evezøza-gé enzol ezoqam mbofakhán. Venanqei-tam-té genømbo-fakhán, gembo-ein, “Zósef, Deivid-ge zeo, qo ndøfofògea᷄p, Meli toqo-okɨ, qogu sævam tugoat. Zapa ndǿgo, ndugu emu nduiyæt, ndøgo Nqova Mbomambaqape ndømatanám.
23234	MAT 1:21	Nanduv tui-ova, nakhasam anganeam mbóqán. Yaq iz Yesu qombó-akhá. Zapa ndǿgo, ngenek ekeza ezoqam, gékhandí꞉z, ndigu manqa-zapazapa-us ndiyage.”
23235	MAT 1:22	Nqanek matev ate nqægo, tøne-fakhanám ndǿgo: Manqat ndøgo, Mbumbukiam ekeza manqa vevezam ezoqam mokho-te ge-ein, ta manqat ndøgo, tàbete-unimanqatín, qa-ein av nqægo,
23236	MAT 1:23	“Mbasønakam zivis namba venanqei nonqo, naqanøká gétøkuanemák. Geté ndugu emu é-ndæ-itán. Yaq ndugu nakhasam anganeam mbóqán. Neka teqa iz ‘Emanuel’ mbó-akhá.” Emanuel, taqa manqa mokho nqánek, “Mbumbukiam ngêgó, ni namba.”
23237	MAT 1:24	Zosef gendosuzam, yaq ndego matev āv tenegó, av enzol ezoqam gembøe-ein, neka Meli vø̄-okɨ.
23238	MAT 1:25	Geté ndigu venanqei nonqo tøkuateáv, atema Meli vø̄e-ova, nakhasam anganeam vø̄ndaf. Yaq nakhasam geqan, Zosef, iz Yesu mbo-akhá.
23239	MAT 2:1	Yesu Betliem vemiav-té geqán. Ta khøuwa-te ndøgo, Zudia plovins-te, kawa, Elod ndøgoám. Yaq Yesu geqan, nqáe! Zelusalem taon-te ndøgo, nduku gevezoat ezoqam ndøfakház. Sa khøuwa fakhanám ginduzáv.
23240	MAT 2:2	Yaq āv gini-bevupát nqǽgo, “Ngenek nakhasam, ndaki geqan, ndego Zu ezoqam kawa tezøgoat, kenáqape? Ni tegú ndukuam ni-ometám, khøuwa fakhanam ndøgo. Yaq vizam-qa nimøndæ-niáv.”
23241	MAT 2:3	Elod ndego, Zudia ezoqam-ge kawa, nqanek manqat ge-ewag, ndego gò꞉khouwá. Até ezoqa ewaqapé-a, ndigu Zelusalem taon-te giyagam, vō꞉khouwønem.
23242	MAT 2:4	Yaq Elod até gendego, Mbumbukiam-gi iziz ezoqa kandakanda neka Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam vø̄møvab, sasa zøbevap, gezø-ein, “Ngenek Mesaya, Mbumbukiam ge꞉-ein, av nqægo, manqei-qape-te tendo-khofotav, gekha vemiav-tē gemǿqān?”
23243	MAT 2:5	Yaq gimbo-einim, “Betliem vemiav-té gemǿqán, Zudia plovins-te ndøgo. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam-ge manqa vevezam ezoqam, āv gene-peawám nqǽgo,
23244	MAT 2:6	‘Qo Betliem vemiav, Zuda manqei mokho-te ndoqotu꞉gu, qo ambá av nqǣgo, iz mbaīn, Zuda khagua bawan mokho-te. Āv taoká. Zapa ndǿgo, qo mokho-te, megeat ezoqam kopo ndǿqán. Ndego nogi bawan ezoqam zǿkewagát, Izlael ezoqam.’”
23245	MAT 2:7	Elod nqanek manqat ge-ewag, yaq ndego nduku gevezoat ezoqam ndømøváb. Khonoam-té genømøváb, neka ndukuam-qa yaq-te vøzømbē-bevap, gekha khøuwa-tê, ande gi꞉-ometam.
23246	MAT 2:8	Yaq gi꞉-ometem ndøgo, ndego Betliem vemiav-té genø-khofotáz, vøzø̄-ein, “Nakhasam nandev, ùni mbøevawém. Yaq tozo-ometam, vø̀ndozáv, no vø̄e-nømøndem. Yaq até nó-a, tàbatenáv, bamømbō-vizam.”
23247	MAT 2:9	Nginik nduku gevezoat ezoqam, kawa ezoqam-qa manqat gumuyogem, tìnizáv. Yaq gi꞉-apat ndøgo, nqáe! Ndukuam ndugu, khøuwa fakhanam gi-ometam, gèzømbo-megetát. Yaq ndǿgo, tumø-itán, ma nakhasam ge꞉goam.
23248	MAT 2:10	Ndukuam gi-ometam, yaq ndigu khanakhanakh kandambá gindapem.
23249	MAT 2:11	Khoev-te gimøfakhaz, nakhasam gi-ometam, evo namba, Meli, yaq até gindigonem, katuk ndømøkuí, sasa mbovizumem. Yaq moqos ndømboqogím, gol neka gigiap sisip mbomømboma, mboqotam nonqo, neka mel tae et, vømbō-etøomem. Ta gigiap-qa fia kandakandá.
23250	MAT 2:12	Yaq ekeza manqei-te giqavaz, nakhoa vini ndøgeveém. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam venanqei-tam-te, āv genezømás nqǽgo, “Elod-te nqawa ndøqàva᷄z.”
23251	MAT 2:13	Nduku gevezoat ezoqam gi-ivøvem, yaq nqáe! Zosef, Evezøza-gé enzol ezoqam mbofakhán, venanqei-tam-té, vømbō-ein, “Mòqosuzám. Nakhasam neka evo, Izip manqei-té qoté-khokhóq. Zapa ndǿgo, Elod ngenek nakhasam gemøndǽ-váo. Løvøwe-qa mbogó. Yaq Izip manqei-te ndøgo, até vøndoyagé, atema nqawa vøtaqandó-akhā.”
23252	MAT 2:14	Yaq Zosef até gendego, gè-itán, lová, nakhasam neka evo vø̄-upøzo, Izip manqei-te sasa ndøkhokhoz.
23253	MAT 2:15	Yaq ndǿgo tiyagám, atema Elod vø̄nanim. Nqanek matev tønefakhán ndǿgo, Evezøza-qa manqat gè-unimanqatín, ndøgo ibugukhokhof tege manqa vevezam ezoqam mokho-te ge-ein, av nqægo, “Noge Yo, Izip manqei-té gegoám. Yaq nòmbo-akhá, vøndōwav.”
23254	MAT 2:16	Elod ge꞉-otev, av nqægo, nduku gevezoat ezoqam gìmbøe-khavozømēm, yaq qaqa kandambá gego. Yaq até gendego, nakhei zitøge manqat ndøkhofotám. Betliem vemiav-te neka vemiav avøavun vø̄goat, gekha nakhei anganā ndigu, ndakinak qaniap, atema viav menas qazøndap, bèpakhaéz. Yaq tegi nakhag ezoqam ndigu nakheis vø̄zitag. Nduku gevezoat ezoqam Elod gi꞉-ometem, gekha khøuwa-te ndukuam ande guifakhan, yaq ndego sège-matøvém, nakhasam-qa viav, ndego løvøwe-qa gegoam, áv atægó.
23255	MAT 2:17	Nqanek matev qafakhan, yaq Mbumbukiam-qa Manqat, tege manqa vevezam ezoqam Zelemaya mokho-te ge-ein, gè-unimanqatín, ge-ein av nqægo,
23256	MAT 2:18	“Eiv ndøyogém, Lama manqei-te. Einu neka osombo kandambaqapé ndiwani. Ndigu sakheis, Laisol-gi zi, ekeza nakheis-qa ndø-eivumít, neka ezoqa kopømba mbaín, tiqa mokho-te tizø-khakheinam. Zapa ndǿgo, tigi nakheis gèpakhaéz. Mbaín.”
23257	MAT 2:19	Elod ge꞉nanim, yaq nqáe! Izip manqei-te ndøgo, Zosef, Evezøza-ge enzol ezoqam mbofakhán, venanqei-tam-té,
23258	MAT 2:20	gembo-ein, “Mòqosuzám. Nakhasam neka evo, Izlael manqei-te nqawá qotéveséz. Zapa ndǿgo, ezoqam ndigu nandev nakhasam ambā tilaemɨn, ndigu mø̀ndø-pakhaéz.”
23259	MAT 2:21	Yaq Zosef gesuzam, nakhasam neka evo vø̄-upøzo, Izlael manqei-te sasa ndøqavaz.
23260	MAT 2:22	Geté Izlael manqei-te gimøfakhaz ndøgo, Zosef āv gene-ewág nqǽgo: Kawa, Elod-gé yo Akileus ndø-itán, Zudia plovins-te ndøgo. Yaq ndego møe ndøgó, vǿewāv. Yaq venanqei-tam-te, Mbumbukiam manqat nøme mbo-eín. Yaq ndego até gegegevát, Gelili plovins-te vømø̄fakhaz.
23261	MAT 2:23	Yaq Nazalet vemiav-té gimøqóm. Mbumbukiam tege manqa vevezam ezoqam mokho-te, Yesu-qa yaq-te, é-møndæ-eín, av nqægo, “Ndego Nazalet-ak mbó-akhaemát.” Yaq ndakin nqanek manqat gè-unimanqatín.
23262	MAT 3:1	Ta khøuwa-te ndøgo, Zion ndøfakhán, ndego ibøkha iz etoam ezoqam. Yaq ndego ezoqa zømesim ndøngáz. Leg-av manqei-té gene-zømesimám, Zudia plovins-te ndøgo.
23263	MAT 3:2	Āv gezømbe-manqatám nqǽgo, “Mòzoqambúz. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam-qa Megeat Matev avønín.”
23264	MAT 3:3	Mbumbukiam tege manqa vevezam ezoqam Aezaya mokho-te, é-møndæ-eín, Zion-qa yaq-te. Āv gene-eín nqǽgo, “Leg-av manqei-te ndøgo, ezoqam-qa manqa wag ndǿ-akhayam. Āv qane-akhayám nqǽgo, ‘Evezøza-qa nakhoa é-mozoto-khakheinømém. Nakhoa ndaføyamba-qape zombøé-viæém, ndego te꞉geav.’”
23265	MAT 3:4	Zion, ndabua ge-uzupam, kemol-qá su gini-geveaném, neka ndabua segim nonqo, søvakha gigiap-gí ngusúm gini-khakheinøvemém. Neka lou gelogam, bamøkhokeakh neká ndokhos, ti-mba ndígu telouzám.
23266	MAT 3:5	Ezoqa kopoáv gindupindam te-te. Nøme Zelusalem taon-té gindu-okhoám, neka até ndøgó-a, Zudia manqei-te ate qægoam, neka ta manqei ate qægoam ndøgo, Zoden kea avøavun qagoat, vøndō-okhoam.
23267	MAT 3:6	Yaq manqa-zapazapa ndøgo, gimatønumam, gèvøndæmám, neka Zoden kea-te ndøgo, ibøkha iz vø̄-upøgimam.
23268	MAT 3:7	Ezoqa ndigu, ibøkha iz upøgim-qa ginduzav, nøme Felisi ezoqám neka nøme Sadusi ezoqám. Andé kandambá ginduzav. Yaq Zion gezømet, āv gezømbe-eín nqǽgo, “Zo waza soqøsoqa. Ge zô, ndozo-matavap? Zo é-ndozó-khokhoz, Mbumbukiam-qa qaqa tøfakhan?
23269	MAT 3:8	Matev eqeieqei vø̀khæ-matønømém. Yaq mokho tøfakhan ndøgo, tǿ-unimanqatín ndǿgo, zo unimanqatin zoqambúz, Mbumbukiam-te.
23270	MAT 3:9	Neka zøkeza mokho-mba ndømanqàte᷄, av nqægo, ni Mbumbukiam gēngiænoāk, zapa ndø̄go, ni Eibleem-gī zī. No nqazǿ-manqate: Mbumbukiam kopømbaqapé, nginik nandi manqat mba zǿ-eín. Yaq segé-Eibleem-gí-zi-íz.
23271	MAT 3:10	Ila khakheinøváp. Tae ndǿbóu. Zapa-té qanømú-løvuvøemét. Gekha tāe ndøgo, nanga eqeieqei vi꞉mav ndøgo, gébouím, gøinam-te vǿnqagimēm.
23272	MAT 3:11	No zo ibøkha iz, ibøkhá qazømbe-etoumít, gekha ezoqām ndigu, manqa-zapazapa-te gigoam, ginduqambuz. Geté ndego ezoqam, noqa zita-te ngegeav, ndego no ùnime꞉-løvumbám. No ezoqa khàpe nøte-khapelavøqase-én. Até nqanek sasae khapelavøqasé-a, no teqa tamak khofoe-te tæmbotøke, no kopømba mbaín. Ndego zo ibøkha iz, Nqova Mbomambaqapé neka gøina wageáp gezømbé-etoumát.
23273	MAT 3:12	Ndego andé wit nanga evem ezoqam me mé꞉geáv. Wit evem nonqo ndǿ-ndapaváv. Yaq wit nanga ndǿ-evém, neka louzi nonqo ndigu, lou nqeitam nonqo khoev-té genǿ-nqeisám. Geté tag ndøgo, gøinam-té genǿløvutám. Ta gøinam ndøgo, miavmiav ndøwageáp. Khouvøemáv.”
23274	MAT 3:13	Ta khøuwa-te ndøgo, Yesu Gelili manqei-té gegoám. Yaq até ndegó-a, Zion-te vø̄mat, Zoden kea-te ndøgo. Ibøkha iz ndape-qa ndømát, te-te.
23275	MAT 3:14	Geté Zion Yesu-qa matavap ambá ge-enendɨ́n, gembo-ein, “Ambá qo qonø-etoamɨ́n, ibøkha iz. Nō begó. Taoká ndøgo, qo no-te qoqotøndoqav, ibøkha iz tøtaqa-etoam.”
23276	MAT 3:15	Geté yaq Yesu gembo-qavøiu, “Ság. Ibøkha iz sègenø-etoám. Matev eqeieqei ate ndægo, sà bizimu-matanám, av Mbumbukiam ndømbøe-poev.” Yaq Zion sègembopóe, ibøkha iz vømbō-etoam.
23277	MAT 3:16	Yesu ibøkha-te gende-fakhan, yaq nqáe! Yan tø̀ne-mboqoé. Yaq āv geneqeív nqǽgo: Yan-te ndo꞉go, Mbumbukiam-gé Nqova ndovís. Andé kuvøkuvuam me me꞉løvuvavún, te-te vō꞉qom.
23278	MAT 3:17	Yaq yan-te ndo꞉go, manqa wag ndofakhán. Āv qande-eín nqǽgo, “Ngenek nogé yó. No poev kandambá te-te, neka no nø̀mbøe-khafuát.”
23279	MAT 4:1	Yaq Nqova Mbomambaqape, Yesu leg-av manqei-té genø-itú. Yaq nqova soqaqape tèabeme-khamás.
23280	MAT 4:2	Leg-av manqei-te ndøgo, Yesu khøuwa kopoáv, ate gi꞉goam, khøuwa fotí, lovølova neká pavpave, lou logemav matev ndøgoám. Yaq ifin mbovín.