23214	MAT 1:1	Delehaꞌa Jisas Kurais ri atei hima le hi wuhi. Jisas ri atei, Defit. Wowani Defit ga ri atei, Epuraham.
23216	MAT 1:3	Juta rini Peres hima pe Sira ni ra. E, fi nuwai hi ti, Tema. Peres rini Heseron ni ra. Wowani Heseron ga Ram ni ra.
23218	MAT 1:5	Ete wowani Salumon ga Boas ni ra. Boas ri nuwai, Rehap. Wowani Boas ga Opet ni ra. Opet ri nuwai, Rut. Wowani Opet ga Jesi ni ra.
23219	MAT 1:6	Ete wowani Jesi ga King Defit ni ra. Wowani Defit ga Solomon ni ra. Solomon ri nuwai, Yuraiya to metengei tini hopwero.
23229	MAT 1:16	Ete wowani Jekop ga Josep ni ra. Wosiwani Josep Mariya ni hopwe. Wosiwani Mariya to Jisas ni rasiwani apa, Kurais, hi rini wu nandau.
23230	MAT 1:17	Epuraham kale ri hima kupu hinga tinda ete ta tani Defit ki ambwero ti, tapaꞌangi tapaꞌangi hatachi opuriꞌopuri. Wowani Defit ele ri hima kupu hinga tinda ete ta tani Bapilon ko ki wu daro gisi ambwero ti, tapaꞌangi tapaꞌangi hatachi opuriꞌopuri. Ka Bapilon ko ki wu daro gisi ete ta tani Kurais sukwaro gisi tiki ambwero ti tapaꞌangi tapaꞌangi hatachi opuriꞌopuri.
23232	MAT 1:19	Ti hurache, Josep, rini hima kipe naha. O keke ri humwe Mariya ni huruhumba ti ri ha ki ri diyaha. O hinga keke nimba gainani tini andosiwa ti da ki.
23233	MAT 1:20	Josep o tini ete ri hambwandani, tukuki tiki ri tukuyaneheiwani Apukolaka i ensel fori rini tambwa tani ya rini sawe, “Josep, Defit i che, apa mi humwe Mariya mi toro ki aki kei. Ma mendi, o sembe ga dau che oti, o Gotri Himamwale to tini haro.
23234	MAT 1:21	Apa hurahama che ni o ti rakonda. Wowa hi rihi ti, Jisas, ma uchasi. Hinde wowani, rini himiyama hurahama wui kapwa sumbu rani ri humbwesini wunu ai ri ratano hima.”
23235	MAT 1:22	Delehaꞌa sumbu siraro ti, o imbihumbwa Apukolaka to Gotri mwanji bwarakarandaro hima foi takisopo ki sawero mwanji mwe naha sukwa kinani siraro. Ka Gotri mwanji bwarakarandaro hima ete sawe:
23236	MAT 1:23	“Ma mendi, humwe chongo foti sembe tinga ti dani, hurahama che fori o ti rakonda. Wowa hi rihi ti, Emanuwel, ma ku uchasi.” O hi mwanji mu mwe ti ka hinga: Gotri nunu ga ete dau.
23237	MAT 1:24	Ete wowani Josep tukuyandaro ti, ri ai saini Apukolaka i ensel rini sawero hinga ri humwe hinga ya ri toro.
23238	MAT 1:25	Woroti Josep ri humwe ga tukuya nambwe ete da dawani ri humwe hurahama che ya ti ra. Wowani ri hi ti, Jisas, ya ri uchasi.
23239	MAT 2:1	Jutiya mapwa tokwe Herot to king apukolaka daro gisi tiki Mariya Jisas ni Betelehem ko tiki ya ti ra. Ti rasiwani dani ini nika sukwa mapwa tokwe dau hambwandau himako Jerusalem ko tiki wu tani ya wu sawe,
23240	MAT 2:2	“Ka che ako, Jutiya himako i king apukolaka waꞌaino che soki dau? Rini ni mekuro isangi nika sukwa tokwe nu heiro. Wosini rini ni lotu nu wo ki nu tanda.”
23242	MAT 2:4	Wofunu Herot ele Jutiya kipe puris hima i apukolaka lenga Gotri lo mwanji hambwandau hima lenga wunu ri wausini ya wunu ri sili, “Ka Kurais so ko ki sirakondau?”
23243	MAT 2:5	Ete wowani wunu ga ya rini wu sawe, “Jutiya ki dau Betelehem ko tiki. Imbihumbwa Gotri mwanji bwarakarandaro hima ka hinga sawero,
23244	MAT 2:6	‘Mini Jutiya kipe Betelehem. Mini apa Jutiya ni aulindau hima laka lei nindo ki jepini mi sirinandau hinga ti, mina. Minambwe naha. Hinde wowani, mini ki hima apukolaka fo sukwakondau, wowa rindo ai hima kupu, Isurel, leni ri aulindakonda.’”
23245	MAT 2:7	O mwanji hinga ti Herot ri mendifuni nika sukwa mapwa tokwe dau hambwandau hima ele ni ya wunu sili, “Hinde gisi naha ki ka isangi siraro?”
23246	MAT 2:8	Wowani rini wu sawewani wunu ri humbwewani Betelehem ko tokwe wu ikowani ya ri sawe, “Ku ini tau kwambu ku ani ka che ma ku wakinehei. E, ku heiwa mwanji ti ma ku ani humbwewa a mendi. Wowa ani okwe ani ini rini ni a lotu wo.”
23249	MAT 2:11	Ete wosini o aka ki wu raruni wu heiwani o che ri nuwai Mariya ga ya da. Wondawani, wu opulisini seke wuhi ti wu ombungwesini o che ni ya lotu wo. Wosini bokis wuhi ti wu tukwasini ele mwaꞌambwe kipe naha ya rini wu ha, gol, kuwa chele hiki saindau paura ti, e, kuwa chele mwaꞌambwe hi foti, sanda.
23250	MAT 2:12	Wosini wu tukuyandawani Gotri niliki tukuki tiki autangi mwanji wunu hani ya sawe, “Apa Herot tambwa ku ai i kei.” Ete wowani nurumbu numbo ba fotiki wui ko tokwe ya wu i.
23251	MAT 2:13	Wu isiwani Apukolaka i ensel fo tani Josep ni tukuki tiki ya rini sawe, “Ma saini mi che humwe rani Isip ko laka tokwe akini i. Wosini Isip ko laka tiki ya ma ete dawa mwanji fo mini a sawewa pwe mi bwe ta. Hinde wowani, Herot o hurahama che ni wakineheisini o rini yeni si ki ri hambwandau.”
23253	MAT 2:15	Wu isini Isip ko tiki ete wu da dani Herot haro gisi tiki ya wu ambwe. O sumbu hinga siraro ti, ka Apukolaka i mwanji bwarakarandaro hima ri takisopo tiki bwaro mwanji hingambwa mwe naha siraro. Ka hinga ri sawero, “Hurahama che ahi Isip ko tiki o da. Wosiwani rini ani uchawani taro.”
23254	MAT 2:16	Dani ini Herot hambwahiro, kale nika sukwa mapwa tokwe dau hambwandau hima le rini gamboro. O keke sembe rihi ti enge omwesika ya rini a. Ete wokoni hima fwele ri humbwewani Betelehem ko ga o ko ni takaisini dau ko ele ga tinda ya wu i. Wu ini hurahama che asama fisi diki nambwe ele che hinga tinda ete ya wu yeni si. O sumbu hinga Herot wosiro ti, kale hambwandau himako rini sawero mwanji tini ri ai kilisini asama fisi ni diki nambwe che leni wu ye ki ri sawero.
23255	MAT 2:17	Ka sumbu hinga ti, Gotri mwanji bwarakarandaro hima, Jeremaiya, to sawero hingambwa siraro. Ka hinga ri sawero.
23256	MAT 2:18	“Wu mendiwani Rama ko tiki ata fo gindani au laka ya ichakanda. Resel to ele ti che le keke ya ti ichakanda. Wondawani ele himiyama hurahama ti sembe hinde tini wu wahapi kumbwa. Hinde wowani, kale ti che tini ga da nambwe.”
23257	MAT 2:19	Wosiwani dani ini Herot ya ha. Ete wosiwani Isip ko tiki Apukolaka i ensel Josep tambwa tukuki tiki tani ya rini sawe, “Ma saini o che ri nuwai ga ma fini rani Isurel ko tokwe ai i. Ka che ni yeni si ki hambwandaro hima le hahiro.”
23260	MAT 2:22	Wu ini ya ri mendi, Akeleyas to ri yapai Herot i wa tiki Jutiya lei King apukolaka ri etiro ti. O keke Josep o mapwa ki ri i kinani ya ri aki. Wowani tukuki fotiki Gotri Josep ni sawewani Galili mapwa tokwe ya ri i.
23261	MAT 2:23	Ri ini ko fotiki ya ri liti. O ko hi ti, Nasaret. Woro o sumbu hinga sukwaro ti, Gotri mwanji bwarakarandaro hima lei mwanji hingambwa mwe naha siraro. Wunu ete sawero: “Wunu apa Nasaret pe hima hinga ya rini wu uchakonda.”
23262	MAT 3:1	Ka gisi ki uku yasindau hima, Jon, ya ri sukwa. Wosini Jutiya mapwa ki dau hima da nambwe michi tiki ri dasini ele kipe himiyama hurahama leni Gotri mwanji ti ya wunu ri bwanda.
23263	MAT 3:2	Wondani ka hinga ya wunu ri sawe, “Kunu kapwa sumbu kuhi ti gumwa ma ku si. Hewen ki da kwambu ti tani takaihiro.”
23264	MAT 3:3	Imbihumbwa Gotri mwanji bwarakarandaro hima ri, Aisaiya, to Jon ni ka hinga ri sawero, “Hima da nambwe michi ki hima fori ri takisopo ki ri uchani ka hinga o ri sawenda, ‘Apukolaka ri numbo ma ku nambusini ri ino numbo rihi ti ma ku norukwe.” ’
23266	MAT 3:5	Ka gisi ki Jerusalem kipe hima le, Jutiya pe hima le, e, Jotan gara ki takaisini dau hima le okwe, wunu tinda Jon tambwa ya wu ta.
23268	MAT 3:7	Wondawani Jon ri heiwani Farisi hima le, e, Satiyusi hima le uku wunu yasi kinani ya wu ta. Wowani ya wunu ri sawe, “Kunu kapwa hopo to raro che hinga. Namoto kunu sawewani Gotri nomo omwesika kunu hakondau sumbu tini ku hanjaꞌai ki ku hambwandau?
23269	MAT 3:8	E, kapwa sumbu kuhi mwe naha gumwa ku siro ti nawa, o sumbu kuhi ni chikindau ahirahi mwe kipe ma ku wa.
23270	MAT 3:9	Kunu inaka kuhi tiki ka hinga apa ku hambwa kei, ‘Epuraham o nui atei.’ O kunu a sawenda! Gotri dele humokuto ni ri sawewa Epuraham i che hinga wu sirano.
23271	MAT 3:10	Le laka ti me mu tiki o da. E, ahirahi mwe ti kipe wanda nambwe me ti tinda seni hi tiki humbwesiwa uno.
23272	MAT 3:11	“Kapwa sumbu kuhi ti gumwa ku siro keke uku minde ki o kunu a yasisinda. Woroti hima fori ai gumwa tokwe tano ti, rini ai kwambu tini ri dikikondau. Ani ai hambwa ti kapwacheche naha, rindo ri hambwa ti omwesika naha. Rini kunu ni uku ri yasino ti, o Gotri himamwale ki hi hinga okunda ki kunu ri yasino.
23275	MAT 3:14	Wowani Jon rini etipesini ya ri sawe, “Hinde wowani ani tambwa mi taro? Uku ti mindo ma ani yasi.”
23276	MAT 3:15	Ete wowani Jisas mwanji wasa ya rini sawe, “Tambwa mini a sawero hingambwa ma wosi. E, sumbu kipe ti tinda nu chikiwa o kipe naha.” Ete wowani Jon ri mwanji tini ya ri sirina.
23278	MAT 3:17	Ete wowani tumwa foti niri we tiki ya uchani sawe, “Dohaꞌa ai che, ani rini keke a wondau. Ani rini keke ani eripendau.”
23281	MAT 4:3	Iche tinga ri handawani rini simiyaneheino hima fori rini tambwa tani ya ri sawe, “E, mini Gotri Che naha nawa, dohaꞌa humokuto mi sawewa sa jamekoni bereti hinga sa sira.”
23282	MAT 4:4	Ete wowani Jisas mwanji wasa rini hani ka hinga ya ri sawe, “Gotri mwanji ka hinga sawero, ‘Bereti to hima lei himamwale hinde apa okula kumbwa. Mina. Gotri takisopo tiki sukwandau mwanji tumbwa hima lei himamwale okulano.” ’
23284	MAT 4:6	Wosini ya rini sawe, “E, mini Gotri Che naha nawa, ma chunani rai. Gotri mwanji ete sawero: ‘Apa Gotri ri ensel leni sawewa wu tani humokuto foti seke mini yehekuno keke wui tapa tenge tiki mini wu lisisini o mini rakaikonda.” ’
23285	MAT 4:7	Wowani Jisas ya rini sawe, “Gotri mwanji kumbwa ka hinga ai sawesinda, ‘Mini apa Apukolaka, mi Gotri, ni simiyanehei kei.” ’
23286	MAT 4:8	Ete ri nawani Saiten Jisas ni ai ra ra kimba hime laka fotiki ya rini rakau. Rakausini Saiten Jisas ni nuwe pe ele ko kwambu hinga tinda ete, e, ele wui mwaꞌambwe kipe naha hinga tinda ete ya rini mekusi.
23287	MAT 4:9	Wosini Jisas ni ya ri sawe, “E, mi ombungweni mi opulisini ani ni lotu mi wowa, apa delehaꞌa mwaꞌambwe hinga tinda ete o mini ani hakonda.”
23288	MAT 4:10	Ete wowani Jisas ga rini sawe, “Saiten, ma akini i! Gotri mwanji ete sawero, ‘Apukolaka, mi Gotri, tunumbwa ma lotu wo. Apukolaka ri tau naha tunumbwa ma randa.” ’
23291	MAT 4:13	Wosini Nasaret ko ri hanjaꞌaisini ri ai ini Kapaneyam ko tiki ya ri da. Kapaneyam ko ti, Sepulan lei nuwe ambwe ga Nafatalai lei nuwe ambwe ga o wui nuwe nindo tiki dau fwa gamba tiki dau.
23292	MAT 4:14	Ka sumbu sukwaro ti, imbihumbwa Gotri mwanji bwarakarandaro hima ri, Aisaiya, bwaro mwanji hingambwa mwe naha siraro. Rini ete sawero,
23293	MAT 4:15	“Sepulan mapwa, Nafatalai mapwa, fwanjuwei tokwe indau numbo, e, Jotan gara indau kachi tokwe, ele mapwa ki dau Galili kipe hima kupu ba fwele.
23294	MAT 4:16	Wunu hundu tiki wu dau ti, hi omwesika okundau ti, wu heiro. Ele himiyama hurahama wunu nurungundume naha ki wu dau ti, apa lindana ti wunu ki sirahiro.”
23295	MAT 4:17	Ka gisi naha ki Jisas ri tau ri rasaini Gotri mwanji ti ri bwani ya ri sawe, “Kapwa sumbu kuhi gumwa ma ku si. Hewen pe kwambu ti tani takaihiro.”
23296	MAT 4:18	Wosini Jisas Galili fwa gamba tiki eti eti ini heiwani Saimon, ri hi fori, Pita, ri analongo Anduru ga tukwa fwa we tiki ya fi humbwenda. Tukwa fi humbweni omwe torondau sumbu ti o fi ya tau.
23297	MAT 4:19	Wondawani Jisas ya fini sawe, “Ma ki tani ani sirina. Wowa apa kini ani ondiyawa hima ani tambwa ki rata.”
23299	MAT 4:21	Biya hinga ri ini ri heiwani analongo fopi, Jemis hima pi Jon, fi yapai Sepeti ga kanu we tiki tukwa ya wu wonorukwenda. Wondawani Jisas ya fini ucha.
23301	MAT 4:23	Jisas kale Galili ko hinga tinda ri ini, himiyama hurahama leni wui lotu wo aka tiki ya wunu ondiyakandiyanda. Wondani Jisas Gotri kwambu hima i sembe aulino mwanji kipe naha ni ri bwandani, kale himiyama hurahama ele wui hahungo hinga tinda ete, e, ele wui kapwa tape hinga tinda ete kipe ya ri ai wunu ri wosinda.
23302	MAT 4:24	Jisas ri wosindaro ele sumbu hinga Siriya mapwa laka hinga tinda ete ichiꞌuchawani ya wu mendi. Ete wokoni ele ba fo ba fo hahungo mendindau hima le, seke kapwa tapa kapwa hima le, talihapa dinga ba hima le, seke tapa rikirikinandau hima le, e, himamwale kapwa tinga dau hima le, rini tambwa wunu ratawani kipe ya wunu ri wosinda.
23303	MAT 4:25	Wondawani kale himiyama hurahama miyafo naha Galili mapwa pe, Dekapolis mapwa tokwe pe, Jerusalem pe, Jutiya mapwa pe, e, Jotan o kachi mapwa tokwe pe, tinda wu tani ya rini wu sirina.
23306	MAT 5:3	“Hima fwele wunjenga ete wu hambwawa, wunu Gotri miyaningisopo ki wunu chikinda nambwe. Wowa sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, hewen pe kwambu o wuhi.
23307	MAT 5:4	“Ichakandau hima le, wunu sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, Gotri wunu okulawa sembe wuhi o wunu wahapikonda.
23308	MAT 5:5	“Hima waha hima le, wunu sa eripeꞌaripe. Hinde wowani, ichakai Gotri seke wange o ya wu sirinakonda.
23309	MAT 5:6	“Sumbu kipe keke iche tinga wunu handau himako sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, ichai Gotri wunu hawa o wunu talekonda.
23310	MAT 5:7	“Hima le keke wondau hima le sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, ichai Gotri hima keke wondau sumbu wasa o wunu hakonda.
23311	MAT 5:8	“Sembe wuhi ti fwa hinga halayasindau hima le, wunu sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, ichai Gotri o wu heikonda.
23312	MAT 5:9	“Ele hima anayewani alase ki raindau hima le, wunu sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, ichai Gotri ri che o wunu nakonda.
23313	MAT 5:10	“Ele hima sumbu kipe wu sirinandawani hima ba fwele nomo wunu handau le, wunu sa wu eripeꞌaripe. Hinde wowani, hewen pe kwambu ti o wuhi.
23314	MAT 5:11	“E, sembe ani ni ku haro keke hima ba fwele kapwa sumbu kunu wu woni kapwa mwanji ti kunu wu bwani nimba kunu gambowa, kunu ma nimba ku eripeꞌaripe.
23316	MAT 5:13	“Kunu dohaꞌa nuwe ki dau hima lei nindo tiki soliwo hinga ku dau. E, ka soliwo au anda nambwe nawa hinde hinga apa nu wowa au ai ano? Ka soliwo tapa hinga ti, tau nambwe nimba dano. O keke hima le diyahani wu humbweꞌisini seke ki wu yititahumu sindau.
23317	MAT 5:14	“Kunu do nuwe ki dau hima i nindo tiki hi okundau hinga ku dau. E, ko laka foti kimba laka dau mwangi tiki dawa, o apa hinde yani kumbwa.
23319	MAT 5:16	O hinga ku wowa hi kuhi ti kale biya himiyama hurahama i miyaningisopo tiki sa okundawa, o kui sumbu kipe ti sa wu hei. Wondawa kui Yapai hewen ko tiki dau, ri hi tunumbwa ya sa wu rasainda.
23320	MAT 5:17	“Kunu apa ka hinga hambwa kei, ani Gotri chengi ki dau Moses kaisiro Gotri lo mwanji tinga Gotri mwanji bwarakarandaro hima i mwanji tinga a humbu ki a taro. Woro mina. Ani o tini a humbu ki a ta nambwe. Ani ele mwanji ni tinda ani ai chiki ki a taro.
23321	MAT 5:18	Mwe naha ki kunu a sawendau. Do niri ga do nuwe ga humbuno gisi sukwakonda. Woro, apa Gotri chengi ki dau Gotri lo mwanji kairo himikiche fori hinde humbu kumbwa. Gotri chengi ki dau lo mwanji sawesindau sumbu ti tinda ete mwe naha sirakonda.
23322	MAT 5:19	E, hima fori Gotri lo mwanjiche fori ri toroni gumwa tokwe ri humbweꞌisini ri sumbu ni hima fweleni o hingambwa wu wo ki ri mekuwa ori hima hewen ko tiki ri hi ti kapwacheche. E, hima forito Gotri lo mwanji tini sirinandani ele himiyama hurahama leni norukweni ri ondiyakandiyandawa, rini hewen ko tiki hi rihi ti apukolaka.
23323	MAT 5:20	Mwe naha ki kunu a sawendau. E, kui sumbu kipe ti, kale Gotri lo mwanji hambwandau himako ga Farisi himako ga wui sumbu kipe tini Gotri miyaningisopo ki wunu ku diki nambwe nawa, apa ka Gotri kwambu tinga dau ko tiki hinde ku raru kumbwa.
23324	MAT 5:21	“Kunu ku mendiro, kui atei hima tororo mwanji kati: ‘Apa hima fo yeni si kei. E, hima fori saini hima foni yeni siwa ori hima ni kotimwono.’
23325	MAT 5:22	Woro o tini kunu a sawendau: Hima fori ri hiparakambwe foni sembe enge awa rini koti wo ki sa i. Hima fori ri hiparakambwe ni saweholiyawa rini kanisol apukolaka tambwa sa i. E, hima fori ete sawewa, ‘Mini ambwatinambwati naha.’, wowa rini hi laka ki ri raino.
23326	MAT 5:23	“E, mi anguꞌomwe ti humokuto tei tokwe mi ratawa, mi hiparakambwe fori mini omwemendindau ti, ma hambwasini pwe.
23327	MAT 5:24	O nomo mini ki ete dawa ele anguꞌomwe humokuto tei mu tiki ma andosini, ma ini mi hiparakambwe ga ma ki wonorukwesini ai tani pwe, mi anguꞌomwe ti Gotri ni bwe ha.
23328	MAT 5:25	“E, hima fori mini kotimwo ki numbo tiki funda ki indawa rini ga metengei ete ma ki wonorukwe. Foki apa koti mendindau hima laka i tapa tenge tiki o mini ri owekonda. Wowa o hima laka ga apa apungwandai kicha hima ri tapa tenge tiki o mini ri owekonda. Ete wowa apungwandai kicha hima ga kalapus we tiki mini rawarukonda.
23330	MAT 5:27	“Kunu, imbihumbwa kate sawero ku mendiro: ‘Apa anahopwero sumbu ni kapwa sumbu ai wo kei.’
23331	MAT 5:28	Woroti ando ka hinga kunu a sawendau. E, hima fori ri miya ti humwe fotini ri heini ete ri okokonandawa, ori hima ri inaka tiki anahopwendau sumbu tini walambe ri wohiro.
23332	MAT 5:29	“E, tapa mama tokwe pe miya mihi to mini matinani raꞌaini kapwa sumbu wowa, ma ongorini humbweꞌi. O hinga mi wowa mini kipe mi dano. Minambwe nawa, o miya kapwa mihi keke hi tiki mini rawaino.
23333	MAT 5:30	E, tapa mama mihi to mini matinawani kapwa sumbu mi woni mi hichakowa o tapa mama ma takutoni humbweꞌi. O hinga mi wowa mini kipe mi dano. Minambwe nawa, o tapa kapwa mihi keke hi tiki mini rawaino.
23334	MAT 5:31	“Imbihumbwa ka hinga sawero: ‘E, hima fori ri humwe ri humbu kinawa, anahopwesini ai humbundau chengi ti sa tini ha.’
23335	MAT 5:32	Woro o tini kunu a sawendau. E, hima fori, ri humwe hima fonga kapwa sumbu fo ti wo nambwe, nindumwasari tini ri humbuwa ti ini hima foriki ti ai torowa, ti hurache tini humburo keke anahopwendau sumbu tini walambe ti wosindau. E, hima fori imbihumbwa hima fo diyahani ri andosiro humwe tini ri hopwewa, o rini anahopwendau sumbu tini walambe ai ri wondau.
23336	MAT 5:33	“Atei hima torosiro mwanji fo ku mendiro ti ka hinga: ‘Apa nimba gamboni kari kau mwe naha na kei. E, kari kau mwe naha mi nani sumbu foti mi wo kinawa, Apukolaka i miyaningisopo tiki mwe naha ma ete wo.’
23337	MAT 5:34	Woro o tini kunu a sawendau. Apa kari kau mwe naha na kei. Minambwe naha kunu a nasindau. Apa hewen pe mwaꞌambwe fotini kui mwanji okula ki ku ucha kei. Hinde wowani, hewen oti Gotri ko.
23338	MAT 5:35	Apa nuwe pe mwaꞌambwe fotini kui mwanji okula ki ku ucha kei. Hinde wowani, nuwe oti Gotri seke yitindau. Apa Jerusalem ko hi tini kunu okula ki ku ucha kei. Hinde wowani, Jerusalem ko oti King Apukolaka i ko laka.
23339	MAT 5:36	E, apa mi mwa tini mwanji mini okula ki ucha kei. Hinde wowani, apa mwa kopika mihi foti mi wosiwa wamwaꞌa ke hinga hinde sira kumbwa.
23341	MAT 5:38	“Injelembwa ka hinga wu sawero ti ku mendiro: ‘E, hima fori mi miya ti ongoriwa, mini okwe wasa ma rini ongori. E, hima fori mi fu ti ri yetupuwa, mini okwe ri fu ti wasa ma rini yetupu.’
23342	MAT 5:39	Woro o tini kunu a sawendau. Apa kapwa sumbu woro hima ni wasa ai wo kei. Minambwe naha. E, hima fori warama tiki mini ri yetapewa, warama angi tokwe ma tinda rini hasiwa sa mini yetape.
23343	MAT 5:40	Hima fori mini kotimwoni ki pe siyoti mihi ti ri raꞌai kinawa, heiye pe siyoti okwe ma tinda ete rini ha.
23344	MAT 5:41	E, hima fori mini amayiti amayitini numbo fai tiki ki i ki mini ekichasiwa mini ga mi ai rini ra ra numbo hime tiki ma ki i.
23345	MAT 5:42	E, hima fori mwaꞌambwe keke mini ri siliwa, ma rini ha. E, hima fori mini ki mwaꞌambwe fwele nimba ri raꞌai kinawa, apa gumwa rini si kei.
23348	MAT 5:45	O hinga ku wosiwa kunu hewen ko tiki dau kui Yapai ri che hinga ku dano. Kui Yapai Gotri rini tapwaki nika ti ele kapwa hima le keke ri wosini, e, hima kipe le keke okwe ri wosiwani sukwanda. Wosini mwa ti o hingambwa ele sumbu kipe wosindau hima le keke, e, kapwa sumbu wosindau hima le keke funda ete ri wosiwani sikandau.
23349	MAT 5:46	E, kunu ele kunu okokonandau hima lembwa ku okokonawa bwele mwaꞌambwe wasa hinga tini Gotri kunu hano? Takisi ya torondau hima le okwe wunu o hingambwa wu wosindau.
23350	MAT 5:47	Kunu kui hiparakambwe lenga ku anaweseꞌawa ele biya hima ba fweleni bwele sumbu hinga ki wunu ku dikino? Hinde wowani, kale biya hima ba fwele okwe o hingambwa wu wosindau.
23351	MAT 5:48	Kunu kipe naha kumbwa ma funda ete ku da, ka kui Yapai hewen ko tiki kipe naha kumbwa ri dau hinga.