23214	MAT 1:1	Delehaꞌa Jisas Kurais ri atei hima le hi wuhi. Jisas ri atei, Defit. Wowani Defit ga ri atei, Epuraham.
23215	MAT 1:2	Epuraham rini Aisak ni rawani Aisak ga Jekop ni rawani Jekop Juta ga ri hiparakambwe lenga wunu ra.
23216	MAT 1:3	Juta rini Peres hima pe Sira ni ra. E, fi nuwai hi ti, Tema. Peres rini Heseron ni ra. Wowani Heseron ga Ram ni ra.
23218	MAT 1:5	Ete wowani Salumon ga Boas ni ra. Boas ri nuwai, Rehap. Wowani Boas ga Opet ni ra. Opet ri nuwai, Rut. Wowani Opet ga Jesi ni ra.
23219	MAT 1:6	Ete wowani Jesi ga King Defit ni ra. Wowani Defit ga Solomon ni ra. Solomon ri nuwai, Yuraiya to metengei tini hopwero.
23221	MAT 1:8	Ete wowani Esa ga Jehosafat ni ra. Wowani Jehosafat ga Joram ni ra. Wowani Joram ga Asaiya ni ra.
23222	MAT 1:9	Ete wowani Asaiya ga Jotam ni ra. Wowani Jotam ga Ehas ni ra. Wowani Ehas ga Hesekaiya ni ra.
23223	MAT 1:10	Ete wowani Hesekaiya ga Manasa ni ra. Wowani Manasa ga Emos ni ra. Wowani Emos ga Josaiya ni ra.
23224	MAT 1:11	Ete wowani Josaiya Jokonaiya ga ri hiparakambwe lenga wunu ri ra. Ka gisi Isurel himako wunu raꞌaini Bapilon ko ki hima kicha hinga wunu andosiro.
23225	MAT 1:12	Bapilon ko ki wu dasini Jekonaiya Sialitiyel ni ra. Wowani Sialitiyel ga Serapapel ni ra.
23228	MAT 1:15	Ete wowani Elaiyat ga Eliesa ni ra. Wowani Eliesa ga Matan ni ra. Wowani Matan ga Jekop ni ra.
23229	MAT 1:16	Ete wowani Jekop ga Josep ni ra. Wosiwani Josep Mariya ni hopwe. Wosiwani Mariya to Jisas ni rasiwani apa, Kurais, hi rini wu nandau.
23231	MAT 1:18	Jisas Kurais ni raro mwanji mu ka hinga sukwaro. Ri nuwai Mariya Josep ni hopwe kinani mwanji ya wu inji. Wosiwani funda fi tukuya nambwe fi dani Mariya Gotri Himamwale to tini yohosiwani che tinga ya ti da.
23232	MAT 1:19	Ti hurache, Josep, rini hima kipe naha. O keke ri humwe Mariya ni huruhumba ti ri ha ki ri diyaha. O hinga keke nimba gainani tini andosiwa ti da ki.
23233	MAT 1:20	Josep o tini ete ri hambwandani, tukuki tiki ri tukuyaneheiwani Apukolaka i ensel fori rini tambwa tani ya rini sawe, “Josep, Defit i che, apa mi humwe Mariya mi toro ki aki kei. Ma mendi, o sembe ga dau che oti, o Gotri Himamwale to tini haro.
23234	MAT 1:21	Apa hurahama che ni o ti rakonda. Wowa hi rihi ti, Jisas, ma uchasi. Hinde wowani, rini himiyama hurahama wui kapwa sumbu rani ri humbwesini wunu ai ri ratano hima.”
23237	MAT 1:24	Ete wowani Josep tukuyandaro ti, ri ai saini Apukolaka i ensel rini sawero hinga ri humwe hinga ya ri toro.
23238	MAT 1:25	Woroti Josep ri humwe ga tukuya nambwe ete da dawani ri humwe hurahama che ya ti ra. Wowani ri hi ti, Jisas, ya ri uchasi.
23239	MAT 2:1	Jutiya mapwa tokwe Herot to king apukolaka daro gisi tiki Mariya Jisas ni Betelehem ko tiki ya ti ra. Ti rasiwani dani ini nika sukwa mapwa tokwe dau hambwandau himako Jerusalem ko tiki wu tani ya wu sawe,
23240	MAT 2:2	“Ka che ako, Jutiya himako i king apukolaka waꞌaino che soki dau? Rini ni mekuro isangi nika sukwa tokwe nu heiro. Wosini rini ni lotu nu wo ki nu tanda.”
23241	MAT 2:3	Ete wowani Herot king apukolaka o mwanji hinga ri mendikoni ete ri apapana. Wowani Jerusalem pe himiyama hurahama wunu okwe o hingambwa ya wu apapana.
23242	MAT 2:4	Wofunu Herot ele Jutiya kipe puris hima i apukolaka lenga Gotri lo mwanji hambwandau hima lenga wunu ri wausini ya wunu ri sili, “Ka Kurais so ko ki sirakondau?”
23243	MAT 2:5	Ete wowani wunu ga ya rini wu sawe, “Jutiya ki dau Betelehem ko tiki. Imbihumbwa Gotri mwanji bwarakarandaro hima ka hinga sawero,
23244	MAT 2:6	‘Mini Jutiya kipe Betelehem. Mini apa Jutiya ni aulindau hima laka lei nindo ki jepini mi sirinandau hinga ti, mina. Minambwe naha. Hinde wowani, mini ki hima apukolaka fo sukwakondau, wowa rindo ai hima kupu, Isurel, leni ri aulindakonda.’”
23251	MAT 2:13	Wu isiwani Apukolaka i ensel fo tani Josep ni tukuki tiki ya rini sawe, “Ma saini mi che humwe rani Isip ko laka tokwe akini i. Wosini Isip ko laka tiki ya ma ete dawa mwanji fo mini a sawewa pwe mi bwe ta. Hinde wowani, Herot o hurahama che ni wakineheisini o rini yeni si ki ri hambwandau.”
23252	MAT 2:14	O hinga nawani Josep saini ri che humwe rani Isip ko tokwe niliki ya ete wu i.
23255	MAT 2:17	Ka sumbu hinga ti, Gotri mwanji bwarakarandaro hima, Jeremaiya, to sawero hingambwa siraro. Ka hinga ri sawero.
23257	MAT 2:19	Wosiwani dani ini Herot ya ha. Ete wosiwani Isip ko tiki Apukolaka i ensel Josep tambwa tukuki tiki tani ya rini sawe, “Ma saini o che ri nuwai ga ma fini rani Isurel ko tokwe ai i. Ka che ni yeni si ki hambwandaro hima le hahiro.”
23259	MAT 2:21	Ete wowani Josep ri saini ri che humwe ga Isurel ko tokwe ya wu ai i.
23260	MAT 2:22	Wu ini ya ri mendi, Akeleyas to ri yapai Herot i wa tiki Jutiya lei King apukolaka ri etiro ti. O keke Josep o mapwa ki ri i kinani ya ri aki. Wowani tukuki fotiki Gotri Josep ni sawewani Galili mapwa tokwe ya ri i.
23262	MAT 3:1	Ka gisi ki uku yasindau hima, Jon, ya ri sukwa. Wosini Jutiya mapwa ki dau hima da nambwe michi tiki ri dasini ele kipe himiyama hurahama leni Gotri mwanji ti ya wunu ri bwanda.
23264	MAT 3:3	Imbihumbwa Gotri mwanji bwarakarandaro hima ri, Aisaiya, to Jon ni ka hinga ri sawero, “Hima da nambwe michi ki hima fori ri takisopo ki ri uchani ka hinga o ri sawenda, ‘Apukolaka ri numbo ma ku nambusini ri ino numbo rihi ti ma ku norukwe.” ’
23265	MAT 3:4	Jon kamel kopika tiki wosiro nikaꞌari hime ti ri injisini leti ti himamandemu tiki ri dahapisini omwengape tinga fuku ki dau mwanungwa uku tinga ri andaro.
23266	MAT 3:5	Ka gisi ki Jerusalem kipe hima le, Jutiya pe hima le, e, Jotan gara ki takaisini dau hima le okwe, wunu tinda Jon tambwa ya wu ta.
23267	MAT 3:6	Wu tani wui kapwa sumbu amwei wu saweni gumwa wu siwani Jon Jotan gara tiki uku ti ya wunu ri yasi.
23268	MAT 3:7	Wondawani Jon ri heiwani Farisi hima le, e, Satiyusi hima le uku wunu yasi kinani ya wu ta. Wowani ya wunu ri sawe, “Kunu kapwa hopo to raro che hinga. Namoto kunu sawewani Gotri nomo omwesika kunu hakondau sumbu tini ku hanjaꞌai ki ku hambwandau?
23274	MAT 3:13	Ka gisi ki Jisas Galili ri hanjaꞌaisini Jotan gara tokwe ya ri i. Rini Jon uku rini yasi kinani rini tambwa ri iro.
23275	MAT 3:14	Wowani Jon rini etipesini ya ri sawe, “Hinde wowani ani tambwa mi taro? Uku ti mindo ma ani yasi.”
23276	MAT 3:15	Ete wowani Jisas mwanji wasa ya rini sawe, “Tambwa mini a sawero hingambwa ma wosi. E, sumbu kipe ti tinda nu chikiwa o kipe naha.” Ete wowani Jon ri mwanji tini ya ri sirina.
23277	MAT 3:16	Wosini Jisas ni uku yasisiwani metengei ete fwa ri hanjaꞌaisini ya ri sukwa. Wokowani niri ti tuhuwasiwani Jisas ri heiwani Gotri Himamwale ti apwenumwa hinga hangani sikani mwa tenge rihi ki ya liti.
23279	MAT 4:1	Wosiwani ka gisi ki Saiten rini simiyanehei kinani Gotri Himamwale Jisas ni humbwewani hima da nambwe michi tiki ya ri i.
23280	MAT 4:2	Wosini Jisas ahirahi nambwe 40 gisi hinga ya ri da. Ete ri da dawani iche tinga ya rini ha.
23282	MAT 4:4	Ete wowani Jisas mwanji wasa rini hani ka hinga ya ri sawe, “Gotri mwanji ka hinga sawero, ‘Bereti to hima lei himamwale hinde apa okula kumbwa. Mina. Gotri takisopo tiki sukwandau mwanji tumbwa hima lei himamwale okulano.” ’
23283	MAT 4:5	O hinga ri nawani Saiten Jerusalem ko tokwe rini raꞌaini rakauni Gotri aka laka tuwo kaumbwa naha ya rini esi.
23285	MAT 4:7	Wowani Jisas ya rini sawe, “Gotri mwanji kumbwa ka hinga ai sawesinda, ‘Mini apa Apukolaka, mi Gotri, ni simiyanehei kei.” ’
23286	MAT 4:8	Ete ri nawani Saiten Jisas ni ai ra ra kimba hime laka fotiki ya rini rakau. Rakausini Saiten Jisas ni nuwe pe ele ko kwambu hinga tinda ete, e, ele wui mwaꞌambwe kipe naha hinga tinda ete ya rini mekusi.
23287	MAT 4:9	Wosini Jisas ni ya ri sawe, “E, mi ombungweni mi opulisini ani ni lotu mi wowa, apa delehaꞌa mwaꞌambwe hinga tinda ete o mini ani hakonda.”
23288	MAT 4:10	Ete wowani Jisas ga rini sawe, “Saiten, ma akini i! Gotri mwanji ete sawero, ‘Apukolaka, mi Gotri, tunumbwa ma lotu wo. Apukolaka ri tau naha tunumbwa ma randa.” ’
23289	MAT 4:11	O hinga ri sawewani Saiten rini andosini ya i. Wowani ensel fwele tani Jisas ni ya wu okula.
23290	MAT 4:12	Wosiwanumbwa Jisas mendiwani Jon kalapus tiki ya rini rawaru. Wosiwani Galili mapwa tokwe ya ri i.
23293	MAT 4:15	“Sepulan mapwa, Nafatalai mapwa, fwanjuwei tokwe indau numbo, e, Jotan gara indau kachi tokwe, ele mapwa ki dau Galili kipe hima kupu ba fwele.
23295	MAT 4:17	Ka gisi naha ki Jisas ri tau ri rasaini Gotri mwanji ti ri bwani ya ri sawe, “Kapwa sumbu kuhi gumwa ma ku si. Hewen pe kwambu ti tani takaihiro.”
23296	MAT 4:18	Wosini Jisas Galili fwa gamba tiki eti eti ini heiwani Saimon, ri hi fori, Pita, ri analongo Anduru ga tukwa fwa we tiki ya fi humbwenda. Tukwa fi humbweni omwe torondau sumbu ti o fi ya tau.
23297	MAT 4:19	Wondawani Jisas ya fini sawe, “Ma ki tani ani sirina. Wowa apa kini ani ondiyawa hima ani tambwa ki rata.”
23298	MAT 4:20	Wowani metengei ete tukwa fi andosini Jisas ni fi sirinani ya fi i.
23299	MAT 4:21	Biya hinga ri ini ri heiwani analongo fopi, Jemis hima pi Jon, fi yapai Sepeti ga kanu we tiki tukwa ya wu wonorukwenda. Wondawani Jisas ya fini ucha.
23301	MAT 4:23	Jisas kale Galili ko hinga tinda ri ini, himiyama hurahama leni wui lotu wo aka tiki ya wunu ondiyakandiyanda. Wondani Jisas Gotri kwambu hima i sembe aulino mwanji kipe naha ni ri bwandani, kale himiyama hurahama ele wui hahungo hinga tinda ete, e, ele wui kapwa tape hinga tinda ete kipe ya ri ai wunu ri wosinda.
23302	MAT 4:24	Jisas ri wosindaro ele sumbu hinga Siriya mapwa laka hinga tinda ete ichiꞌuchawani ya wu mendi. Ete wokoni ele ba fo ba fo hahungo mendindau hima le, seke kapwa tapa kapwa hima le, talihapa dinga ba hima le, seke tapa rikirikinandau hima le, e, himamwale kapwa tinga dau hima le, rini tambwa wunu ratawani kipe ya wunu ri wosinda.
23303	MAT 4:25	Wondawani kale himiyama hurahama miyafo naha Galili mapwa pe, Dekapolis mapwa tokwe pe, Jerusalem pe, Jutiya mapwa pe, e, Jotan o kachi mapwa tokwe pe, tinda wu tani ya rini wu sirina.
23304	MAT 5:1	Ete wowani Jisas ka himiyama hurahama miyafo naha ri heifuni kimbache foriki ya ri rau. Ri rau ri lilindawani ri himache le rini tambwa ya wu ta.
23305	MAT 5:2	Wowani Jisas ri ondiyakandiyani mwanji ya wunu ri sawe.
23338	MAT 5:35	Apa nuwe pe mwaꞌambwe fotini kui mwanji okula ki ku ucha kei. Hinde wowani, nuwe oti Gotri seke yitindau. Apa Jerusalem ko hi tini kunu okula ki ku ucha kei. Hinde wowani, Jerusalem ko oti King Apukolaka i ko laka.
23413	MAT 7:28	Jisas ele mwanji rihi ri bwani ri humbukowani ele himiyama hurahama miyafo naha o mwanji ni wu mendini ete ya wu apapana.
23416	MAT 8:2	Wowani sechi okwe andau hima fori tani Jisas mu tiki ri ombungwesini ya ri sawe, “Apukolaka, sembe mihi au mini saiwa mi ani okulawa hahungo ahi sa humbuwa tape kipe naha a sira.”
23417	MAT 8:3	Wowani Jisas tapa rihi ti dachinani rini haiyesini ya rini sawe, “Sembe ahi ti au ani sainda. Mini kipe ma wosi.” Ete wowani metengei ete sechi okwe rihi ti ete humbuwani ori hima kipe naha ya ri wosi.
23418	MAT 8:4	Wosiwani Jisas ya ri sawe, “Ma mendisini hambwafwaꞌai. O sumbu mi ini apa hima forini sawe kei. Gotri aka laka ki dau puris hima tambwa ma ini mi tape ti ma rini meku. Wosini Moses kaisiro Gotri lo mwanji sawendau hinga sumbwe dau anguꞌomwe mi torosini kipe ti mini wosiro ti keke Gotri ni ya ma ha. Mi hasiwa ele hima miyafo sa wu hambwa, sechi okwe mihi ti humburo.”
23419	MAT 8:5	Ete wosini Jisas Kapaneyam ko tiki ri raruwani 100 au anaye hima le wui apukolaka, rini Rom kipe, ri tani mwanji miyafo ki ka hinga ya rini sili,
23421	MAT 8:7	Ete wowani Jisas ga mwanji wasa ya rini sawe, “Ani ini kipe o rini a wosikonda.”
23424	MAT 8:10	Ete wani Jisas o mwanji ni ri mendikoni ya ri apapana. Wokoni ele rini sirinani indau hima leni ya ri sawe, “Mwe naha ki kunu a sawendau. Isurel hima foni ani heiwani dori hima, ri sembe ha sumbu hinga fo da nambwe.
23425	MAT 8:11	“Woro apa kunu a sawenda. Himiyama hurahama miyafo nika sukwa mapwa tokwe, e, nika rai mapwa tokwe ele wu takonda. Wu tani Epuraham, Aisak, Jekop wunu ga hewen ko tiki wu litini ahirahi o wu akonda.
23427	MAT 8:13	Wosini Jisas au anaye hima lei wui apukolaka ori ni ya ri sawe, “Mini ya ma i. Ai okokona ti, mini ki sukwano sumbu ti sembe mi ani haro hinga o sukwakonda.” Wosiwani o ri sawero gisi naha ki ori hima ri tau ra himache kipe ya ete ri wosi.
23428	MAT 8:14	Wosini Jisas Pita i aka tiki ri raruni ri heiwani Pita atako ti hahungondani tape hi ti ya tini sainda.
23429	MAT 8:15	Wowani Jisas ti tapa ti ya ri toro. Wosiwani o tape hi tini saindaro ti ya humbu. Ete wowani ti saini Jisas ahirahi tini ya ti ratoronda.
23430	MAT 8:16	Dani ini sunduya ki ele himamwale kapwa dau himiyama hurahama miyafo ni wu rani Jisas tambwa ya wu rata. Wowani mwanji ri sawewani ele himamwale kapwa sira akini ya inda. Wondawani ele hahungo dau hima le kipe ya ri wosi.
23432	MAT 8:18	Wosini Jisas ri heiwani himiyama hurahama miyafo rini ni haweisiwani ya ri sawe, “Ma, fwanjuwei angi tokwe nu rachi.”
23434	MAT 8:20	Wowani Jisas ga mwanji wasa ya rini sawe, “Dache le wunu nuwe sopu tiki dau. Me pe apwe le wunu woto wuhi tiki wu tukuyandau. Woro dori Hima ri Che to mwa rihi ti mwasakimbe ri rasaisini ri tukuyano michi nambwe.”
23436	MAT 8:22	Ete wowani Jisas ya ri sawe, “Sa biya da. Ani hikisandau hima leto wui nindo tiki haro hima ni sa wu eini si. Woro mini ani ni ma sirinani tawa si i.”