23220	MAT 1:7	Salomon ooj Roboam. Roboam ooj Abiya. Abiya ooj Asa.
23225	MAT 1:12	Kɛn naaɗe ɓaa aan Babilon ki se jaay ɓo, Yekonia ooj Salatiɛl ɔɔ Salatiɛl ooj Zorobabɛl.
23230	MAT 1:17	Mɛtjilɗegen iin̰ do Abraam ki bini aan do Daud ki se, aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ. Kɛn iin̰ do Daud ki bini kꞋtɔs kꞋɓaanɗen ɓulu taa naaŋ Babilon ki se, aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ. Kɛn naaɗe ɓaan Babilon ki jaay bini aan do al‑Masi ki se, kic ɓo aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ.
23231	MAT 1:18	Te ɗoobm gay jaay jꞋoojn̰ Isa al‑Masi: kon̰ Mari se mɛnd kɛɛsn Yusup, num kɛn naan̰ ɓaa te ron̰ ki ey sum ɓo, Mari tɛɗ mɛndkaama ute tɔɔgŋ *Nirl Salal.
23232	MAT 1:19	Gaabm kɛɛsin̰ Yusup se, debm kɛn lee tɛɗ nakge te ɗoobin̰a ɔɔ je an̰ kɔɔɗn mɛtin̰ naan jeege tu eyo. Taa naan̰ se ɓo naan̰ je an̰ rɛsɛ taa nam Ꞌbooy taarɗe eyo.
23235	MAT 1:22	Nakgen paacn̰ tɛɗ se, taa taar Mɛljege Raa taaɗo do dɔkin̰ ute taar debm taaɗ taar teeco taar Raa ki ron̰ Ezayi se aanga ɗoobin̰ ki kɛn ɔɔ:
23236	MAT 1:23	ꞋBooyki! Goon mɛnd kɛn gaaba ɓaa te ron̰ ki eyo, utu Ꞌtɛɗn mɛndkaama ɔɔ koojn̰ goono ɔɔ goon se jeege an̰ daŋ Emanuel. Ro Emanuel se je ɗeekŋ ɔɔ: *Raa ute naajege.
23237	MAT 1:24	Kɛn Yusup jaay iin̰ maakŋ bin̰ ki se, naan̰ took taar kɔɗn Mɛljege Raa taaɗin̰o se. Gɔtn se, Mari se naan̰ ɔkin̰ tɛɗn mɛndin̰a.
23239	MAT 2:1	Isa se jꞋoojin̰ maakŋ gɛgɛr kɛn Betleem kɛn taa naaŋ Jude ki, do Gaar *Ɛrɔd ki. Kɛn Isa jaay jꞋoojin̰ se, jee jeel k‑dijge iin̰o kaam kaaɗa tookŋo ɔɔ ɓaa aan maakŋ gɛgɛr kɛn Jeruzalɛm ki.
23240	MAT 2:2	Kɛn naaɗe jaay aan se, naaɗe tɔnd mɛtn jeege ɔɔ: «Goon kꞋjꞋoojin̰ jaay ute kɔsn gaar Yaudge se tap ɓo, gayo? Taa naaje se jꞋaako k‑dijin̰ kaam kaaɗa tookŋo ɔɔ naaje kꞋɓaaɗo kɛrgŋ naanin̰ ki.»
23241	MAT 2:3	Kɛn Ɛrɔd jaay booy taar se, nirlin̰ teece taa gaarin̰a; bin se ɔl jee Jeruzalɛm ki paac se ɓeere ɔkɗe.
23242	MAT 2:4	Gɔtn se Gaar Ɛrɔd daŋ tus magal *jee tɛɗn sɛrkɛ Raage tu paac ɔɔ ute jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raa paac kɛn maakŋ jeen̰ge tu ɔɔ naan̰ tɔnd mɛtɗe ɔɔ: «*Al‑Masi do dɔkin̰ Raa taaɗ taa koojin̰ se tap ɓo, jꞋan̰ koojn̰ gayo?»
23245	MAT 2:7	Gɔtn jaay Ɛrɔd daŋ jee jeel k‑dijge kalɗe ki se, nam kic ɓo jeel eyo. Kɛn naaɗe aan ɔŋin̰ se, naan̰ tɔnd mɛtɗe ɔɔ: «Kɛn tap ki se, k‑dijn̰ se tap ɓo naase aakin̰ki nuŋ ki?»
23246	MAT 2:8	Ɔɔ naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «ꞋƁaaki Betleem ki je ɔŋumkiro gɔtn goono se tak. Kɛn jaay ɔŋin̰kiroga num, Ꞌtɛrl Ꞌɓaakiro Ꞌtaaɗumki gɔtin̰a taa maam kic ɓo mꞋɓaa kɛrgŋ naanin̰ ki.»
23247	MAT 2:9	Kɛn naaɗe jaay booy taar gaarge aas sum se, gɔtn se naaɗe iin̰ ɓaa, ɔɔ kɛn naaɗe ɓaa ɓaa se, k‑dijn̰ kɛn naaɗe aakin̰o kaam gɔtn kaaɗa tookŋo se, tɛr teec naanɗe ki daala. K‑dijn̰ se tɔɔɗɗe bini ɓaa ɗaar do ɓee kɛn goon maak ki se.
23249	MAT 2:11	Kɛn naaɗe aan se, ɛnd maakŋ ɓee ki ɔɔ ɔŋ goono ute kon̰ Mari. Naaɗe ɛrg naan goon ki ɔɔ tɔɔmin̰ jaay ɓo naaɗe tɔɔɗ taa ɓɔɔnɗege ɔɔ ɛɗin̰ nakgen bɛɛ bɛɛ: daab, nakŋ ooto, ute uubm ootn kꞋdaŋin̰ mir se.
23250	MAT 2:12	Kɛn naaɗe iin̰ ɔn̰ Mari sum se, *Raa ɔɔjɗe maakŋ niɗe ki ɔɔ jꞋɔn̰ten tɛrl kaal gɔtn Gaar Ɛrɔd ki. Taa naan̰ se ɓo naaɗe uun ɗoobm kuuy ɔɔ tɛrl ɓaa taa naaŋɗe ki.
23251	MAT 2:13	Kɛn jee jeel k‑dijge jaay iin̰ ɓaa sum se, kɔɗn Mɛljege Raa kalaŋ ɓaaɗo taaɗ Yusup ki maakŋ nin̰ ki ɔɔ: «Iin̰ ute mɛndi ɔɔ uun goono aan̰ Ꞌɓaaki taa naaŋ Masar ki. Iŋg gɔtn naane bini maam mꞋai taaɗ jaay ɓo sɔm naai aɗe tɛrlɛ. Ɓɛrɛ, Gaar *Ɛrɔd se je je goono taa an̰ tɔɔlɔ.»
23253	MAT 2:15	Naan̰ tiŋg gɔtn naane bini Gaar Ɛrɔd ooyo. Nakŋ se aan ɗoobin̰ ki aan gɔɔ kɛn Mɛljege Raa taaɗo ute taar debm taaɗ taar teeco taar Raa ki do dɔkin̰ ɔɔ: Maam mꞋdaŋ mꞋɔɔɗo goonum gaaba naatn taa naaŋ Masar ki.
23254	MAT 2:16	Kaaɗ kɛn se Ɛrɔd utu zɛɛrɛ; ɔɔ naan̰ kɛn se naan̰ ɓaaɗo jeel ɔkga mɛtin̰a kɛn jee jeel k‑dijge dɛrlin̰ dɛrl se, gɔtn se naan̰ maakin̰ taarin̰ makɔn̰ɔ. Naan̰ und kulu ɔɔ num gaangen gaabgen ɔndo do ɓaar di ki jaay bɔɔyɔ bɔɔy paacn̰ kɛn maakŋ gɛgɛr kɛn Betleem ki ute maakŋ naaŋgen cɛɛs ki cɛɛs ki se, kꞋtɔɔlɗe paac. Taa ɓaar di ese se tum te kaaɗn kɛn jee jeel k‑dijge taaɗ Ɛrɔd ki gɛn k‑dijn̰ naaɗe aakin̰o.
23256	MAT 2:18	KꞋbooy nɔɔ eem maakŋ naaŋ Rama ki jeege tɔɔyɔ ɔɔ eem nɔɔ dɛna. Kɛse Rasɛl ɓo eem taa gɛnin̰ge, naan̰ kꞋsɛlin̰ kic ɓo ɗaar eyo gɛn tɔɔyɔ, taa gɛnin̰ge utga.
23257	MAT 2:19	Kɛn Gaar *Ɛrɔd jaay ooy sum se, kɔɗn Mɛljege Raa taaɗ Yusup ki maakŋ nin̰ ki kaaɗ kɛn naan̰ utu taa naaŋ Masar ki.
23258	MAT 2:20	Naan̰ taaɗin̰ ɔɔ: «Iin̰ ute mɛndi ɔɔ uun goono ɔk Ꞌtɛrl Ꞌɓaaki taa naaŋ *Israɛl ki taa jeegen kɛn je tɔɔl goono se, naaɗe ooyga.»
23260	MAT 2:22	Anum kɛn naan̰ booy ɔɔ Arkɛlɛɔs ɔsga gaar gɛn taa naaŋ Jude gɔɔ bubin̰ Ɛrɔd ki se, gɔtn se Yusup ɓeere ɔkin̰ gɛn tɛrl ɓaa taa naaŋ Jude ki. Ɔɔ Mɛljege Raa taaɗin̰ maakŋ nin̰ ki ɔɔ n̰Ꞌiin̰ ɓaa taa naaŋ Galile ki.
23262	MAT 3:1	Kɛn kaaɗin̰ jaay aan sum se, Jan‑Batist naar teec naan jeege tu ɔɔ baag taaɗn taar *Raa do kɔɗ‑ɓaar kɛn taa naaŋ Jude ki. Naan̰ taaɗ jeege tu ɔɔ:
23264	MAT 3:3	Taa Jan se ɓo, debm taaɗ taar teeco taar Raa ki ron̰ Ezayi taaɗo taarin̰ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: KꞋbooy mind deba taaɗ makɔn̰ do kɔɗ‑ɓaar ki ɔɔ: ꞋƊaapki ɗoobm Mɛljege ɔɔ Ꞌtɛɗin̰sin̰ki jiga Ꞌtooɗn tal.
23268	MAT 3:7	Kɛn Jan aak *Parizige ute *Sadusege dɛna ɓaaɗo ɔŋin̰ taa naan̰ aɗen batiz se, naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Aakumki tu wɔɔjgen ara! Naŋa jaay ɓo dɛjseno taa aki kaan̰ kɔtn maak‑taar Raa kɛn utu bɔɔy do jeege tu se?
23270	MAT 3:9	ɔɔ ɔn̰te Ꞌtaaɗki ɔɔki: naaje se lɛ kꞋgaan *Abraamge. ꞋBooyki mꞋasen ɗeeke, kogen ese se kɛn Raa je kic ɓo an̰ dɛlin̰ Ꞌtɛɗn gaange Abraam ki.
23271	MAT 3:10	Ɓɛrɛ, alpasa se lɛ kꞋɗaarin̰ga mɛtn ko kaag ki. Ko kaaggen paacn̰ jaay ooj jig ey se, jꞋaɗen tɔgŋ tuun naatn ɔɔ jꞋaɗen tɔɔcn pooɗn.
23272	MAT 3:11	«Maam se, mꞋasen batizn ute maane ɔɔ kɛse je ɗeekŋ ɔɔ naase Ꞌtɛrlkiga kiŋgse; num gaŋ debm utu ɓaaɗo mɛtum ki se, naan̰ magal ciruma. Maam se saa jɛn̰ ki kic ɓo mꞋaas gɛn kɔɔɗin̰ eyo. Debm ese se ɓo utu asen *batizn ute Nirl Salal ɔɔ ute pooɗo.
23273	MAT 3:12	Ute gɛrt magalin̰ se naan̰ utu tuuy teen̰in̰a ɔɔ kɛn naan̰ jaay tuuy aasga num, kaam teen̰in̰ se naan̰ utu an̰ tɔsn kɔmb maakŋ giijin̰ ki; num tɛsin̰ se, naan̰ utu an̰ kɔmb maakŋ pooɗ kɛn ooy eyo.»
23275	MAT 3:14	Num Jan se baate tooko, ɗeek Isa ki ɔɔ: «Maam se, naai ɓo am batiz ey ɓo, tɛr naai ɓo ɓaaɗo gɔtn maam ki la!»
23277	MAT 3:16	Kɛn Isa kꞋbatizin̰ jaay ooko maakŋ maane ki sum se, naan̰ kɛn se sum ɓo maakŋ raa ɔɔɗ waŋ ɔɔ naan̰ aak *Nirl Raa bɔɔyo don̰ ki tec aan gɔɔ dɛɛrɛ.
23278	MAT 3:17	Ɔɔ gɔtn se kꞋbooy mind deba taaɗ maakŋ raa ki ɔɔ: «Naan̰ se Goon maak‑jema. Maam ɓo mꞋbɛɛr mꞋɔɔɗin̰o taa naan̰ tɔɔlumi.»
23280	MAT 4:2	Maakŋ ɓiige tun si‑sɔɔ se, nɔɔrɔ katara se Isa ɔs te ɗim eyo ɔɔ kɛn ɓii si‑sɔɔ jaay aas se, naan̰ ɓo tɔɔlin̰a.
23282	MAT 4:4	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Taar se kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Kɛn tɛɗ debkilimi iŋg se kɔsɔ kalin̰ ki sum eyo, num ute taargen paacn̰ kɛn teeco taar Raa ki.»
23284	MAT 4:6	ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn naai ꞋGoon Raa ɗeer num, do ɓee ki ara se, iin̰ aal naaŋ ki. Taa taara se kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Raa Ꞌkund Ꞌkulu kɔɗin̰ge tu ɔɔ naaɗe ai caapm kɔkŋ jiɗege tu, taa jɛige se Ꞌkɔŋ rɔɔkŋ ro ko kɛn gam eyo.»
23285	MAT 4:7	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Taar se kic kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Ɓɛrɛ, naai se Ꞌkɔŋ Ꞌnaam Mɛli Raa eyo.»
23287	MAT 4:9	Gɔtn se naan̰ ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn naai jaay Ꞌɓaaɗo ɛrgga naanum ki ɔɔ Ꞌdaanumga num, nakgen se paac maam mꞋaisin̰ kɛɗa.»
23290	MAT 4:12	Jan‑Batist se kꞋjꞋɔkin̰ga daŋgay ki ɔɔ kɛn Isa jaay booy ɔɔ Jan jꞋɔkin̰ga daŋgay ki se, naan̰ iin̰ tɛrl ɓaa taa naaŋ Galile ki.
23291	MAT 4:13	Kɛn naan̰ aan sum se, ɔn̰ gɛgɛrin̰ Nazarɛt ɔɔ ɓaa tiŋg maakŋ gɛgɛr kɛn Kaparnayum ki kɛn taa baar ki, taa naaŋ Zabulon ki ute gɛn Nɛptali ki.
23292	MAT 4:14	Taa naan̰ se ɓo nakŋ kɛn debm taaɗ taar teeco taar Raa ki ron̰ Ezayi taaɗno do dɔkin̰ se, aanga ɗoobin̰ ki kɛn ɔɔ:
23293	MAT 4:15	Naase jee taa naaŋ Zabulon ki ute jee taa naaŋ Nɛptali ki kɛn sak kaam aak baar, naase ɓo jee kɛn iŋgki jɛŋ ool Jordan kaam naane kɛn taa naaŋ Galile kɛn jeen̰ge Yaudge ey se;
23294	MAT 4:16	naase jeegen kɛn iŋgki maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗɔ utu aki kaakŋ gɔtɔ asen wɔɔr kɛlɛŋ! Naasen kɛn iŋgki taa naaŋ kɛn ɔɔɗɔ aan gɔɔ jee ooyga kooy se, gɔtn wɔɔr, ɓɛrɛ, aanga.
23296	MAT 4:18	Isa jaay aan taa naaŋ Galile ki se, naan̰ ɓaa lee taa baar ki ɔɔ gɔtn se naan̰ aak gɛnaage dio: deb kalaŋ ron̰ Simon kɛn kꞋdaŋin̰ ute ro Piɛr kici ɔɔ gɛnaan̰ se ron̰ Andre, tund tund gɛndɗe maan. Naaɗe se jee toocn̰ kɛn̰jge.
23299	MAT 4:21	Utu iik naan ki cɔkɔ se, naan̰ aak gɛnaage di kuuy, Jak te gɛnaan̰ Jan, gaan Zebedege, naaɗe ute bubɗe se iŋg kiŋg maakŋ markabɗe ki ɗaap ɗaap gɛndɗege ɔɔ gɔtn se Isa daŋɗe.
23301	MAT 4:23	Tɛr Isa lee dɔɔɗ taa naaŋ Galile se paac dooy jeege maakŋ *ɓeeɗege tun Yaudge lee tusn maak ki gɛn keem Raa. Naan̰ taaɗɗen Labar Jiga gɛn *maakŋ Gaar Raa ɔɔ jeegen ɔk kɔɔn̰ge paac ute jeegen kɛn kɔɔn̰ge tujɗenga tuju maakɗe ki se, naan̰ ɛɗɗen lapia.
23302	MAT 4:24	Gɔtn se *nookin̰ eem dɔɔɗ taa naaŋ Siri se paac. Ɔɔ jeege ɓaano ute jee kɔɔn̰ge paac kɛn dɔɔl kɔɔn̰ɗege kaam kalaŋ eyo ɔɔ lee dabarɗe aan gɔɔ: jee ɔk kɔɔn̰ sitange, jee ɔk kɔɔn̰ puputu ɔɔ jee kꞋruŋguyge, paac se, naan̰ ɛɗɗen lapia.
23304	MAT 5:1	Kɛn Isa aak dɔɔl jeegen dɛn ese se jaay ɓaaɗo cɛɛn̰ ki se, naan̰ ookŋ iŋg do kɔs ki ɔɔ jeegen mɛtin̰ ki ɓaaɗo ɔŋin̰a.
23305	MAT 5:2	Gɔtn se Isa uun taara ɔɔ baagɗen dooyo ɗeekɗen ɔɔ:
23306	MAT 5:3	«Maak‑raapo jeege tun jeel roɗe ki naaɗe se jee daayge naan *Raa ki, taa *maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki!
23313	MAT 5:10	Maak‑raapo jeege tun kꞋdabarɗe taa nakŋ kɛn naaɗe lee tɛɗ jaay tɔɔl Raa ki, taa maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki.
23314	MAT 5:11	Maak Ꞌraapo naase kɛn jeege jaay naajse, dabarse ɔɔ tɔlsen taar jig eyo ute taargen mɛt ki eyo dose ki, taa naase Ꞌtɛɗkiga jee maamge.
23315	MAT 5:12	Ɔn̰ki maakse Ꞌraapm dɛn aak eyo, taa maakŋ raa ki se, Raa utu asen kɔgŋ bɛɗse dɛn aak eyo. Bin ɓo jee taaɗ taar teeco taar Raa ki do dɔkin̰ ɓaaɗo naanse ki se kic, kꞋdabarɗeno bin kici.»
23316	MAT 5:13	«Naase se ɓo aan gɔɔ kaatn gɛn do naaŋa. Num kɛn kaata jaay kiŋgin̰ nijim se gɔtɔga num, jꞋan̰ tɛɗn jꞋɔɔ ɗi jaay Ꞌtɛɗn nijim gɔtin̰ ki se? Kɛn nijimin̰ se jaay gɔtɔga num, naan̰ se tɛɗga nakŋ cɛrɛ, jꞋan̰ ɓaa si naata ɔɔ jeege lee do ki.
23317	MAT 5:14	«Naase se ɓo gɔtn wɔɔr gɛn *dunia. Gɛgɛr kɛn jaay jꞋɔndin̰ do kɔs ki raan se, jꞋaakin̰ tal.
23318	MAT 5:15	Kɛn jꞋɔɔc lɔɔmpɔ se taa jꞋan̰ deebm dugul don̰ ki eyo, num jꞋan̰ kuun kɔl ro kaag ki raan taa wɔɔr gɔtɔ jeege tun maakŋ ɓee ki se paac.
23320	MAT 5:17	«Maakŋ Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ute taar jee taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋo ɔɔ dooyno jeege do dɔkin̰ se, ɔn̰ten Ꞌsaapki ɔɔki maam mꞋɓaaɗo se taa Ko Taar se tɛɗn gɔtɔ, naɓo maam mꞋɓaaɗo se taa mꞋan̰ tɛɗn Ꞌkaasn ɗoobin̰ ki.
23321	MAT 5:18	ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: kaaɗ kɛn maakŋ raa ute do naaŋa utu deel te ey ɓɔrt se, taar kꞋraaŋin̰ do Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki jaay naase iŋgki do ki se, maakŋ taar ki se ɗimin̰ cɔkɔ kic ɓo, Ꞌkɔŋ Ꞌkut eyo bini, nakgen se paac kaan ɗoobin̰ ki.
23322	MAT 5:19	Taa naan̰ se ɓo, maakŋ Ko Taarge tun kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗ ɔɔ gɛn tɛɗa jaay debm baate tɛɗn kɛn kalaŋ cɔkɔ aan gɔɔ ɗi kic ɓo ɔɔ dooy jeege Ꞌtɛɗn aan gɔɔ kɛn naan̰ tɛɗ se, debm bin se, Ꞌkɔɔpm debm baata *maakŋ Gaar Raa ki. Num debm took do taarge tun se, tɛɗin̰ paac te ɗoobin̰a ɔɔ dooy jeege Ꞌtɛɗn aan gɔɔ naan̰ se, debm bin se utu Ꞌtɛɗn magala maakŋ Gaar Raa ki.
23323	MAT 5:20	ꞋBooyki mꞋasen taaɗa: kɛn nakŋ naase Ꞌtɛɗki jaay tɔɔl te Raa ki cir te gɛn jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raage ute *Parizige ey se, naase aki kɔŋ kɛnd maakŋ Gaar Raa ki eyo.»
23324	MAT 5:21	«Naase Ꞌbooykiroga taar kɛn kꞋtaaɗo bubsege tu do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Ɔn̰te tɔɔl nam murs, ɔɔ debm jaay tɔɔlga nam murs se jꞋan̰ kɔkŋ kɔlin̰ gɔtn kɔjn̰ bɔɔr ki.
23325	MAT 5:22	Num maam se, mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm kɛn jaay tɛɗ taamooyo ro gɛnaan̰ ki se jꞋutu jꞋan̰ kɔjn̰ bɔɔrɔ don̰ ki. Ɔɔ debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se Ꞌdala› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔl naan Yaudge tun *jee kaakŋ mɛtn taarge se. Ɔɔ tɛr debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se debm dɛrlɛ› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔkŋ kɔl pooɗn, gɔtn dubar kɛn gɛn daayum.
23326	MAT 5:23	«Kɛn naai jaay Ꞌɓaa ɓaa kɛɗn *sɛrki gɔtn kɛn kꞋjꞋiin̰ gɛn lee tɛɗn sɛrkɛ Raa ki se ɔɔ gɔtn ese se naai Ꞌsaap jaay ɔk taara ute gɛnaai num,