23221	MAT 1:8	Asa kama na̱'mihi̱ Josafat. Josafat kama na̱'mihi̱ Joram. Joram kama na̱'mihi̱ Uzia̱s.
23235	MAT 1:22	B'a̱ kama ngayjee̱ ni xu'bi̱ tu̱ xi tsitjusuhun én xi kitsú Nti̱a̱ná nga kits'ínkinchja̱ nda̱ profeta̱:
23243	MAT 2:5	B'a̱ i̱ncha kitsú jóo̱: —Xi tje̱hen Belen, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte Judea̱. A̱t'aha̱ b'a̱ ts'ín y'ét'a éhe̱n Nti̱a̱ná nda̱ profeta̱:
23246	MAT 2:8	Nga ja kama, a̱s'a̱i kits'ínkji nanki Belen nga b'a̱ kitsúhu̱ jóo̱: —Tankíún ko̱ cha̱sjaiya sisiun ntíu̱. Nk'ie nga sa̱kúsjainu̱u, t'inya ngáhanú tu̱ xi ko̱ an kfín ts'intsjoho̱ ra̱.
23253	MAT 2:15	Yo̱ y'ejña santa nkúhu nga k'ien Herode̱. B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kits'ínkinchja̱ha̱ nda̱ profeta̱: “Egipto̱ kinchjaha̱ ra̱ Ntína̱.”
23255	MAT 2:17	B'a̱ ts'ín tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi y'ét'a nda̱ profeta̱ Jeremia̱:
23261	MAT 2:23	A̱s'a̱i ngjik'iejña nanki xi 'mi Nazaret. B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kinchja̱ já profeta̱, nga nku nda̱ xi nibáha Nazaret k'úín Jesu.
23264	MAT 3:3	Jua kinchja̱ni̱jmíyaha nda̱ profeta̱ Isaia̱ nk'ie nga b'i̱ ts'ín y'ét'a: Tínu'yá nta̱ha̱ nku nda̱ xi tíkjintáya a̱nte kixiu̱: “T'endo ni̱yáha̱ Nti̱a̱ná. Tjen na̱xu̱u ni̱yáha̱.”
23268	MAT 3:7	Nk'ie nga kikie Jua nga nkjin já fariseo̱ ko̱ já saduseo̱ tíi̱ncha f'ai nga mjehe̱ nga sa̱téntá, a̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱: —¡Já ch'onk'un xi b'a̱ k'un! ¿Yá xi b'a̱ kitsúnu̱u nga ku̱i̱yúhu̱u kju̱a̱kjaha̱n Nti̱a̱ná xi ja tje̱n tiña?
23272	MAT 3:11	’An ntánijua tíbatentáko̱ho̱nu̱u tu̱ xi ku̱a̱kínchj'a̱ha̱ ru̱u ani̱ma̱nu̱u. Tu̱nga xi nibáha a̱skahan nga an 'yún nk'a tje̱n sa, xi ndaha̱chí najmi tsuhuna tsa kfínko̱ho̱ ntéhe̱. Kui xi Espiri̱tu̱ Santo̱ ko̱ nd'í ku̱a̱téntáko̱ho̱nu̱u.
23291	MAT 4:13	Tsitju nanki Nazaret nga ngjik'iejña Capernaum, nanki xi tíjña a̱ndai ntáchak'uu̱n xi tje̱hen má nga y'entu xu̱ta̱ xi y'aha̱ ra̱ ntje̱ chá Zabulon ko̱ xi y'aha̱ ra̱ ntje̱ chá Neftali.
23292	MAT 4:14	B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi y'ét'a nda̱ profeta̱ Isaia̱ nga b'i̱ kitsú:
23293	MAT 4:15	A̱ntehe̱ xu̱ta̱ xi y'aha̱ ra̱ Zabulon ko̱ a̱ntehe̱ xu̱ta̱ xi y'aha̱ ra̱ Neftali, a̱nte xi tiña maha̱ a̱ndai ntáchak'uu̱n, ngabantá ntáje̱ Jordan, Galilea̱ má nga ta̱ tjíntu xu̱ta̱ xi najmi ntje̱ Israel y'aha̱ ra̱.
23302	MAT 4:24	A̱s'a̱i ngayjee̱ a̱nte xi tjín a̱nte Siri̱a̱ kichubani̱jmíyaha Jesu. J'aich'áha̱ ngatentee̱ xu̱ta̱ un xi tjín yo̱, xi tíneya yjoho̱ nga nkjin tíkjá ch'in xi k'uhu̱n, xi un tíbehe̱, xi tjíntujíhi̱n jánindoo̱, xi tjíhi̱n ch'in b'atsé, ko̱ xi najmi ma fi. Kits'ínnkihi̱ Jesu ngatentee̱ xu̱ta̱ uu̱n.
23315	MAT 5:12	Tsjo katumanu̱u ko̱ 'yún tsjo kat'enu̱u, a̱t'aha̱ 'yún chánka chjí xi n'e̱kjáín ngáha̱ ru̱u ndji̱o̱jmi ján. A̱t'aha̱ b'a̱ ta̱ kin'ehe̱ já profeta̱ xi tjun kis'e nga jun.
23320	MAT 5:17	’Najmi tu̱ b'a̱ ts'ín n'enkjíntak'un tsa an jái̱ ts'inndyja kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ ni xi tsakúya já profeta̱. Najmi jái̱ ts'inndyja niu̱. Jái̱ ts'intjusan níná niu̱.
23323	MAT 5:20	A̱t'aha̱ an b'a̱ tíxinnu̱u. Tjíhin nga 'yún na̱xu̱ n'e̱tjusun so jun ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná nga já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱. Tsa najmi b'a̱ n'o̱o, ndaha̱chí najmi ku̱i̱ntsu̱ba̱jiun má batéxuma Nti̱a̱ná.
23328	MAT 5:25	’Ki̱tsa̱ t'endako̱i̱ xi tífitéjénehi nk'ie nga tje̱nko̱ sai a̱ya ni̱yóo̱, tu̱ xi najmi ts'i̱ínkjas'ehe̱n ra̱ ji nda̱ jue. A̱t'aha̱ tsa ts'i̱ínkjas'ehin nginku̱n nda̱ jue, a̱s'a̱i nda̱ jue ts'i̱ínkjas'en ngáha ri a̱ya ntsja nda̱ xi kunnta nu̱ba̱yóo̱ ko̱ kui xi ngju̱áya'yíhin.
23349	MAT 5:46	A̱t'aha̱ tsa n'e̱tjó xi tjoho̱ jun, ¿mí chjíhi xi ku̱i̱jne̱nu̱u nk'ie? Santaha já xi f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ b'a̱ ta̱ i̱ncha ts'ín.
23370	MAT 6:19	’Najmi tu̱ e̱i̱ a̱sunntei̱ n'e nchi̱náí yjohi̱, má nga ts'ínkatsúhu̱n xubíu̱ ni xi tjín ko̱ má nga ma stu ni xi tjín ko̱ má fas'en já ndyjée̱.
23371	MAT 6:20	Tu̱ sa ní ndji̱o̱jmi ján n'e̱ nchi̱náí yjohi̱, má nga najmi ts'ínkatsúhu̱n xubíu̱ ni xi tjín ko̱ má nga najmi ma stu ni xi tjín ko̱ má najmi fas'en já ndyjé.
23373	MAT 6:22	’Tunkuin, kui xi xi nkú joyaha nku nd'í xi ts'ín ndzjehe̱n yjonintehi̱. Kui b'a̱ maha, tsa tunkuin fas'en ni xi nda, ngayjee̱ yjonintehi̱ s'e ndzjehe̱n.
23374	MAT 6:23	Tu̱nga tsa ni xi najmi nda fas'en tunkuin, ngayjee̱ yjonintehi̱ s'e jyuhu̱n. Kui nga tsa ni xi tjíhin nga ts'i̱ín ndzjehen ri tu̱ sahá ts'ín jyun, ¡'yún ṉkjún jyun má tinchin ma!
23376	MAT 6:25	’Kui kju̱a̱ha nga b'a̱ tíxihi̱nnu̱u. Najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u ni xi machjénnu̱u, mí nihi xi chi̱no̱o ko̱ mí nihi xi s'i̱u. Ta̱ ndaha najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u ni xi machjéhe̱n yjonintenu̱u, mí najyuhun xi ndyjo̱o. Nk'ie ní nga ku̱i̱ntsu̱bo̱o, kui ní nihi xi 'yún chjíhi̱ ra̱ nga nichinee̱. Ko̱ yjonintenu̱u, kui xi 'yún chjíhi̱ ra̱ nga najyuu̱n.
23377	MAT 6:26	Cha̱so̱ho̱ ni̱se xi tjíma tje̱n nk'a ján. Najmi b'éntje̱, najmi b'ékú ko̱ najmi f'átjo ni xi kji̱ne̱. Tu̱nga Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján tsjáha̱ nichine. Ko̱ jun, ¿a najmi 'yúhún chjí so nga ni̱see̱?
23379	MAT 6:28	’¿Ko̱ á jun fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u najyun xi ndyja̱hanu? Cha̱se̱ chu̱ba̱yoho̱o xi nkú ts'ín sá naxú jñóo̱. Najmi ts'ínxá ko̱ najmi ts'ínnda nachjún.
23382	MAT 6:31	’Kui b'a̱ maha, najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u: “¿Mí nihi xi chi̱ne̱é?” ko̱ “¿Mí nihi xi s'i̱á?” ko̱ “¿Mí najyuhun xi ndyja̱á nd'a̱i̱?”, tsa ku̱i̱xíún.
23385	MAT 6:34	Najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u mí nihi xi ka̱ma ndyjunni̱. Ndyjunni̱ s'e̱ ngáha̱nu̱u a̱nte nga kjúánta̱ ngáha̱ ru̱u yjonu̱u. A̱t'aha̱ ngayje ni̱stjin y'a kju̱a̱sti xi ts'e̱.
23397	MAT 7:12	’Kui b'a̱ maha, xi nkú ts'ín mjenu̱u nga n'e̱nu̱u, b'a̱ ta̱ n'o̱ho̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í. Kuihí niu̱ xi bakúya kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ ni xi y'ét'a já profeta̱.
23398	MAT 7:13	’Ti̱tjás'o̱on a̱nkju̱a̱ ntsjíyoo̱. A̱t'aha̱ tayá a̱nkju̱a̱ ko̱ tayá ni̱yá xi fi má nga ndyja xu̱ta̱. 'Yún nkjin xi tíi̱ncha fas'en a̱nkju̱a̱ xu'bo̱.
23399	MAT 7:14	Tu̱nga ntsjíyahá a̱nkju̱a̱ ko̱ ntsjí ni̱yá xi fi má nga b'entu xu̱ta̱. Chuba xi tíi̱ncha sakúhu̱ a̱nkju̱a̱ xu'bo̱.
23400	MAT 7:15	’Chúhu̱un yjonu̱u já profeta̱ tsank'óo̱. Kui xi kj'u̱a̱í ts'ín ni̱ma̱kju̱a̱ maña̱ yjoho̱ xi nkúhu chu̱tsa̱nka̱, tu̱nga kjahán tjíntuyáha̱ xi nkúhu chu̱ kjan.
23405	MAT 7:20	Kui b'a̱ maha, cha̱hanu já profeta̱ tsank'óo̱ nk'ie nga cho̱o tu xi ts'e̱.
23416	MAT 8:2	A̱s'a̱i j'aisehe̱ Jesu nku nda̱ xi k'uhu̱n ch'in fentujnu. Tsasinkúnch'int'aha̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: —Ji nda̱ maestru̱, tsa ji xi mjehi, ka̱ma n'e̱ jení nga chjúxinní ch'in xi k'unna.
23421	MAT 8:7	B'i̱ kitsú Jesu: —Ka̱ma kfín ts'innkíhi̱.
23423	MAT 8:9	A̱t'aha̱ xi nkúhu an, tíjñana xi batéxumana ko̱ ta̱ tjínna já jun xi batexumaha̱. Nk'ie nga: “T'in”, xihi̱n nku, a̱s'a̱i fi. Ko̱ tsa: “Nibái̱”, xíhi̱n kj'a̱í, a̱s'a̱i nibá. Ko̱ tsa nku nda̱ musu̱na̱: “N'e̱i̱ kui nii̱”, xíhi̱n, a̱s'a̱i ts'ín.
23431	MAT 8:17	B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kitsú nda̱ profeta̱ Isaia̱: “Kui xi ngjiko̱ kju̱a̱'unná ko̱ jakj'á ch'inná.”
23435	MAT 8:21	A̱s'a̱i b'a̱ kitsú nku nda̱ ni'yakuyáha̱: —Ji nda̱ maestru̱, k'u̱a̱i̱ntení nga tjun kfínngjayánjia na̱'mina̱.
23438	MAT 8:24	Tu̱ nkuhú ntjo̱ xi tu̱ xí 'yúhún kamané nk'ie nga tje̱njin ntáchak'uu̱n, santaha i̱xí kingjá 'mahá ra̱ t'éhe̱n ntóo̱ tsutsuu̱. Tu̱nga kjifehé Jesu nga b'a̱ tímoo̱.
23442	MAT 8:28	Nk'ie nga tsichu Jesu ngabantá ntáchak'uu̱n, nankihi̱ xu̱ta̱ Gadara̱, a̱s'a̱i tsitjujín tsjóo̱ nga j'aik'úhu̱n Jesu jo já xi tjíntujíhi̱n jánindoo̱. Tu̱ ni xí kjahán jóo̱, nga santaha najmi ta̱ ch'a ma f'a ni̱yá xu'bo̱.
23450	MAT 9:2	Ja kamoo̱. J'aisehe̱ Jesu já xi y'ang'anki nku nda̱ xi najmi ma fi, xi kjisun na̱chaha̱n. Nk'ie nga kikie Jesu nga s'ejihi̱n jóo̱ yáha kui, a̱s'a̱i kinchja̱ko̱ nda̱ uu̱n: —Tsjo kat'ehe̱ tak'uin, ntína̱. Ja kama ndyjat'ahi ngatitsuhi̱n.
23454	MAT 9:6	Tu̱nga mjehéna kuakuchjínu̱u nga Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n tíjña ngajoho̱ Nti̱a̱ná a̱sunntei̱ xi má nga ka̱ma ts'i̱ínndyjat'aha̱ ngatitsuhu̱n xu̱ta̱. A̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱ nda̱ xi najmi ma fiu̱: —Ti̱síntje̱i̱n, chjúbéí na̱chahi̱n ko̱ t'in ngáhani ni'yahi̱.
23457	MAT 9:9	Nk'ie nga títs'ín ni̱yá Jesu, kikie nku nda̱ xi 'mi Mateo̱ xi kab'ejña a̱nte má nga f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: —Tsjénnkiní. A̱s'a̱i tsisintje̱n Mateo̱ ko̱ kitsjennkíhi̱ Jesu.
23458	MAT 9:10	Ko̱ ni xi kama, nk'ie nga tíkjine Jesu ni̱ñu̱ ni'yaha̱, nkjin ṉkjún já xi f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ já xi najmi na̱xu̱ ts'íntjusun kju̱a̱téxumoo̱ ta̱ i̱ncha j'aik'ientut'áha̱ Jesu ko̱ já ni'yakuyáha̱ t'a yámixo̱.
23459	MAT 9:11	Nk'ie nga kikie já fariseo̱ nii̱, a̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyáha̱ Jesu: —¿Á já xi f'áchjíntjaihi ch'á ko̱ já xi najmi na̱xu̱ ts'íntjusuhun kju̱a̱téxumoo̱ tíneko̱ho ni̱ñu̱ nda̱ maestru̱nu̱u?
23462	MAT 9:14	A̱s'a̱i j'aisehe̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ Jua Bautista̱ ko̱ b'i̱ i̱ncha kitsúhu̱: —¿Nkú tjíhi̱n ra̱ nga najmi b'entu kjintíáha já ni'yakuyáhi̱ xi nkú ts'ín bintsu̱ba̱ kjintíáha̱ni̱ ji̱n ko̱ já fariseo̱?
23464	MAT 9:16	Ta̱ ndaha najmi ch'a b'éstiko̱ho najyun chá nku te najyun tse̱tse̱ xi najmi kje̱e nibákú. A̱t'aha̱ ni̱bakú najyun tse̱tse̱ ko̱ kjeti̱ya najyun chóo̱. B'a̱ ts'ín fi tsehe má kitiyá.
23465	MAT 9:17	Ko̱ ta̱ ndaha najmi ch'a binchá binu̱ tse̱tse̱ nku tsa tja̱ba̱xín chá. A̱t'aha̱ binu̱ tse̱tse̱ kjeti̱ya tsa tja̱ba̱xín chóo̱. A̱s'a̱i fi ndzjo binu̱ ko̱ batsun tsa tja̱ba̱xíu̱n. Kui nga tsa tja̱ba̱xín tse̱tse̱hé xincháha binu̱ tse̱tse̱, ko̱ b'a̱ ts'ín nda f'áítjoho nga joo̱ niu̱.
23472	MAT 9:24	A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: —Tankín ngáhanu. Najmi ka'me ta̱kjíu̱n. Tu̱ kjifehé. Tsajnukiehe̱ xu̱ta̱ xi kama ñjakú yo̱.
23482	MAT 9:34	Tu̱nga b'a̱há kitsú já fariseo̱: —Nga'yúhu̱n nda̱ninda k'aku̱hu̱ jánindoo̱ m'osjeko̱ho jánindoo̱ nda̱i̱.
23489	MAT 10:3	Felipe̱ ko̱ Bartolome; Toma ko̱ Mateo̱ xi j'áchjíntjai ch'á; Santiago̱ ntíhi̱ Alfeo̱ ko̱ Tadeo̱;
23494	MAT 10:8	N'e̱nkihu̱u xu̱ta̱ un, n'e̱kj'áíyoho̱o xu̱ta̱ xi ja ka'me, n'e̱nkihu̱u xu̱ta̱ xi k'uhu̱n ch'in fentujnu tu̱ xi ka̱ma jehe nginku̱n Nti̱a̱ná, ko̱ ti̱ch'onsjo̱o jáninda xi tjíntujíhi̱n xu̱ta̱. Xi nkú ts'ín tu̱ kik'a̱i̱hínu̱u nga'yún, b'a̱ ts'ín tu̱ ti̱si̱nko̱nú xu̱ta̱.
23505	MAT 10:19	’Tu̱nga nk'ie nga ts'i̱ínkjas'ennu̱u xu̱ta̱, najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u nkú n'e̱ chu̱bo ko̱ mí éhen xi ku̱i̱xíún. A̱t'aha̱ kui chu̱ba̱ xu'bo̱ k'u̱a̱i̱nu̱u én xi chu̱bo.
23509	MAT 10:23	Nk'ie nga tsjénnki unkienu̱u xu̱ta̱ xi tjín nku nanki, tu̱ sahá ti̱yú. Tankíún kj'a̱í nanki. A̱t'aha̱ kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Najmi kfe̱nu̱u nga ku̱i̱nimo ngayjee̱ nankihi̱ xu̱ta̱ Israel kintehe̱ ni nga kj'u̱a̱í Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n.
23527	MAT 10:41	Xi ts'i̱ínkjáíhi̱n nku nda̱ profeta̱ a̱t'aha̱ nda̱ profeta̱ nii̱, xi nkú ts'ín tje̱he̱n ra̱ b'a̱ ts'ín k'u̱a̱i̱hi̱. Ko̱ xi ts'i̱ínkjáíhi̱n nku nda̱ xi na̱xu̱ ts'ín a̱t'aha̱ na̱xu̱ ts'ín ndo̱, xi nkú ts'ín tje̱he̱n ra̱ b'a̱ ts'ín k'u̱a̱i̱hi̱.
23533	MAT 11:5	Tíma chjihi̱ xi ka̱ha̱. Xi najmi ma fi tíi̱ncha fi. Xi k'uhu̱n ch'in fentujnu tímanda. Tínt'é xi stayaha̱. Tíf'áíyaha̱ xi ja k'ien. Tís'eni̱jmíhi̱ én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná xi x'a̱ha̱n.
23535	MAT 11:7	Nk'ie nga ja tíi̱ncha fi ngáha já ni'yakuyáha̱ Jua Bautista̱, kik'atuts'i̱hi̱n Jesu nga kinchja̱ni̱jmíyaha Jua. B'i̱ kitsúhu̱ xu̱ta̱ nkjiu̱n: —¿Mí nihi xi tsankinse nkjúhu̱un a̱nte kixiu̱? ¿A nku yáxá xi títs'ínk'ajnihi̱ ntjo̱?
23537	MAT 11:9	Tu̱nga, ¿á tsitjuhunu? ¿A ra̱ nkuhú nda̱ profeta̱ tsankisoho̱o? Joho̱n, kui. An b'a̱ tíxinnu̱u nga kui Jua xi 'yún chánka sa a̱jihi̱n já profeta̱.
23541	MAT 11:13	A̱t'aha̱ Nti̱a̱ná kits'ínchjén ni xi y'ét'a já profeta̱ ko̱ xi kis'et'a kju̱a̱téxumaha̱ Moise nga kitsjá éhe̱n santaha nkúhu nga j'ai Jua.
23547	MAT 11:19	A̱skahan j'ai ngá Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n xi kjine ko̱ 'bi, ko̱ tu̱ sa b'a̱há tsu ngá xu̱ta̱: “Kui nda̱i̱ xi 'yún kjine ko̱ 'yún 'bi. Nda nchja̱ko̱ já xi f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ já xi najmi na̱xu̱ ts'íntjusun kju̱a̱téxumoo̱.” Tu̱nga tís'ejña chjihí kju̱a̱nkjintak'uhu̱n Nti̱a̱ná nk'ie nga tíyaha̱ ni xi títs'ín.
23549	MAT 11:21	—¡Ni̱ma̱ rú n'ehenu jun, xu̱ta̱ nanki Corazin! ¡Ni̱ma̱ rú n'ehenu jun, xu̱ta̱ nanki Betsaida̱! A̱t'aha̱ tsa xu̱ta̱ nanki Tiro̱ ko̱ xu̱ta̱ nanki Sidon kikie kju̱a̱nkjún xi kama a̱jinnu̱u, ja ra̱ nd'a̱i ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ nga kingja najyun kfe ko̱ y'entujín nasu.
23560	MAT 12:2	Tu̱nga kikiehé já fariseo̱ ni xi tíi̱ncha ts'ín jóo̱. A̱s'a̱i b'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ Jesu: —Cha̱se̱ ma ri̱. Ni xi tíjña nkjúhu̱n kju̱a̱téxumoo̱ nga ni̱stjin nkjúu̱n tíi̱ncha ts'ín já ni'yakuyáhi̱.
23572	MAT 12:14	A̱s'a̱i i̱ncha tsitju yo̱ já fariseo̱ ko̱ y'éndako̱ xinkjín xi nkú ts'ín ka̱ma ts'i̱ínk'iehen Jesu.
23575	MAT 12:17	B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kinchja̱ nda̱ profeta̱ Isaia̱ nk'ie nga b'a̱ kitsú:
23582	MAT 12:24	Nk'ie nga kint'é já fariseo̱ ni xi tíi̱ncha tsu xu̱ta̱, b'a̱ i̱ncha kitsú: —Nga'yúhu̱n nda̱ninda Beelzebu xi nda̱ k'aku̱hu̱ jánindoo̱ tím'osjeko̱ho nda̱i̱ jánindoo̱.
23583	MAT 12:25	Tu̱nga behé Jesu ni xi títs'ínnkjink'un jóo̱, kui nga b'a̱ kitsúhu̱ ra̱: —Tsa xu̱ta̱ xi tjíntu má batéxuma nku nda̱ rei̱ ta̱ kuihi fi kontra̱ha̱ xinkjín, ta̱ kuihi i̱ncha ngju̱á tiya nankihi̱. Ngatentee̱ nanki ko̱ ni'ya xi ta̱ kuihi fi kontra̱ha̱ xinkjín, najmi tse maha̱.
23584	MAT 12:26	B'a̱ ta̱ tjín ts'e̱ nda̱nindoo̱. Tsa Satana k'o̱nsje suba yjoho̱, ta̱ kuihi tífi kontra̱ subaha̱ yjoho̱. Tsa b'a̱ ts'i̱ín, ¿nkú ts'ín tse ku̱i̱chúkju̱a̱ha̱ ra̱ nga ku̱a̱téxumaha?
23588	MAT 12:30	Xi najmi an mako̱na, kui xi xu̱ta̱ kontra̱na̱. Xi najmi tíf'áyako̱na, kui xi tíbaténdzjo.
23596	MAT 12:38	A̱s'a̱i k'u̱a̱ já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱ b'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ Jesu: —Ji nda̱ maestru̱, mjeni̱ nga cha̱i̱ nku kju̱a̱kjún xi n'e̱i̱, xi ku̱a̱kúchji nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáhi.
23597	MAT 12:39	B'i̱ kitsú Jesu: —Xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ tíi̱ncha banki nga sku̱e̱ nku kju̱a̱nkjún, a̱t'aha̱ ch'onk'un ko̱ najmi na̱xu̱ tíi̱ncha nginku̱n Nti̱a̱ná. Tu̱ ni xi kamat'aihín nda̱ profeta̱ Jona nk'ie, tu̱ kuihí kju̱a̱nkjún xi s'e̱jña chjihi̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱.
23601	MAT 12:43	’Nk'ie nga nku nda̱ninda bitjujíhi̱n nku nda̱, fatsú'basún a̱nte kixiu̱ nga bangisjai má nga ts'i̱ínkj'áíya. Nk'ie nga najmi sakúhu̱ a̱nte,
23602	MAT 12:44	a̱s'a̱i b'a̱ tsu: “Tu̱ sahá kfin ngáhana ni'yana̱ má tsitja.” Nk'ie nga b'óya ngáha, ja kjitiya ni'yoo̱ nga f'aise ngáha̱ ra̱. Kichjuchá ko̱ ja tjínda.
23603	MAT 12:45	A̱s'a̱i fikj'á sa yatu jáninda xi 'yún ch'onk'un sa nga kui ko̱ ngatentee̱ i̱ncha fas'enjihi̱n ndo̱. Ko̱ máha nda̱ xu'bo̱, 'yún ch'on ts'ín b'ejña a̱skahan nk'ie nga tjuhun. B'a̱ ta̱ ka̱maha̱ xu̱ta̱ ch'onk'un xi tjín nd'a̱i̱.
23622	MAT 13:14	’Ni xi tíi̱ncha ts'ín xu̱ta̱ xu'bo̱ títs'íntjusun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kitsúya nda̱ profeta̱ Isaia̱ nk'ie nga b'a̱ kitsú: 'Yún ku̱a̱sinñju tu̱nga najmi ka̱mankjihínnu̱u, ko̱ 'yún cha̱so̱o tu̱nga najmi cha̱nú.
23625	MAT 13:17	Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Nkjin já profeta̱ ko̱ xu̱ta̱ xi na̱xu̱ y'entu xi kis'e ni̱stjin nk'ie i̱ncha kama mjehe̱ nga sku̱e̱ ni xi tíyo nd'a̱i̱, tu̱nga najmi kikiehé. Kama mjehe̱ nga ku̱i̱nt'é ni xi tínu'yó nd'a̱i̱, tu̱nga najmi kint'éhé.
23633	MAT 13:25	Tu̱nga nk'iehé nga kjintufé, j'ai nda̱ kontra̱ha̱ ndo̱. Y'éntje̱jihi̱n tuni̱ñu̱ jñá ch'onk'un ko̱ a̱s'a̱i ngji.
23640	MAT 13:32	Kui k'un xu'bi̱ xi 'yún i̱chí sa nga k'un xi k'oo̱. Tu̱nga nk'iehé nga ma chá, 'yún chánka ma sa nga ni ntje̱ xi b'éntje̱ xu̱ta̱. Santaha nku yá tu bichú ma, ko̱ f'ai ts'ínnda'á ni̱see̱ nu̱ba̱ha̱ tjiaha̱ yóo̱.
23643	MAT 13:35	B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kitsúya nda̱ profeta̱ nga b'a̱ kitsú: K'uejñá chu̱ba̱ya, xínya ni xi tjíntu'má santaha nkúhu nga kamanda a̱sunntee̱.
23647	MAT 13:39	Nda̱ kontra̱ xi y'éntje̱ jñá ch'onk'uu̱n, kui xi nda̱nindoo̱. Ni̱stjin nga chjúsíntje̱n tuni̱ñu, kui ni̱stjihin nk'ie nga kfe̱ a̱sunntee̱. Ko̱ já xi ku̱a̱te tuni̱ñu̱, kui xi ntítsjee̱.
23648	MAT 13:40	’Xi nkú ts'ín f'áíya jñá ch'onk'uu̱n ko̱ s'etí a̱jin nd'íu̱, b'a̱ ta̱ ka̱ma nk'ie nga kfe̱ a̱sunntee̱.
23652	MAT 13:44	’Má batéxuma Nti̱a̱ná b'a̱ joyaha xi nkúhu nku nisa to̱on xi tíjña 'ma nku a̱nte. Nda̱ xi sakúhu̱ niu̱ ta̱ b'éjña 'mahá ngáha a̱t'aha̱ najmi kui ts'e̱ a̱ntee̱. Tsjo maha̱ ndo̱ niu̱. Kui nga fitéñayjehe ni xi tjíhi̱n ra̱ ko̱ b'atse a̱ntee̱.
23654	MAT 13:46	Nk'ie nga sakúhu̱ nku xi 'yún chjíhi̱, a̱s'a̱i fitéñayje ni xi tjíhi̱n ko̱ b'atse ndji̱o̱ tsjo tjín xu'bo̱.
23657	MAT 13:49	B'a̱ ta̱ ka̱ma nk'ie nga kfe̱ a̱sunntee̱. Ku̱i̱tju ntítsjee̱ ko̱ ts'i̱ínkj'a t'axín xu̱ta̱ xi ch'onk'un ko̱ xi je.
23665	MAT 13:57	Kui nga najmi i̱ncha kits'ínkjáíhi̱n ra̱. Tu̱nga b'a̱há kitsúhu̱ Jesu xu̱ta̱ nkiu̱n: —Tu̱ má xi tje̱hén ni yankjún nku nda̱ profeta̱. Nkuhú nankihi̱ ko̱ ni'yaha̱ najmi b'a̱ n'ehe̱.
23671	MAT 14:5	Kama mjehe̱ Herode̱ nga ts'i̱ínk'ien Jua, tu̱nga tsankjúhún nga b'a̱ ts'i̱ín, a̱t'aha̱ b'a̱ tsu xu̱ta̱ nga nku nda̱ profeta̱ Jua Bautista̱.
23679	MAT 14:13	Nk'ie nga kint'é Jesu éi̱n, y'eya nku tsutsu nga ngji t'axín suba nku a̱nte má najmi ch'a tjín. Tu̱nga nk'iehé nga kint'é xu̱ta̱ nkjiu̱n nga ja tífi Jesu, a̱s'a̱i tsu̱ku̱ ngji títjuhu̱n ra̱ Jesu nga ngjitje̱nnki.
23691	MAT 14:25	Nkú ra̱ ma nga ja tífi ma sen, tsichu tje̱nnki tiña Jesu jóo̱ nga tífisun ntáchak'uu̱n.
23694	MAT 14:28	A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Pedro̱: —Ji nda̱ maestru̱, tsa kju̱axi̱ nga ji niu̱, tjein kju̱a̱ nga kfínsehe yo̱ má tje̱njin ntóo̱.
23696	MAT 14:30	Tu̱nga nk'iehé nga kikie nga 'yún tíma ntjo̱, kitsankjún ko̱ nk'ie nga ja tífijintí, kikjintáya: —¡Ji nda̱ maestru̱, n'e̱k'ankiní!
23703	MAT 15:1	A̱s'a̱i i̱ncha j'aisehe̱ Jesu já fariseo̱ ko̱ já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ xi nibaha nanki Jerusalen. B'a̱ i̱ncha kitsúhu̱: