23232	MAT 1:19	Ko̱ Kuse xi ka̱ma x'i̱hi̱n, kui xi nku nda̱ xi je tjíya ani̱ma̱ha̱ ko̱ najmi mjehe̱ nga k'u̱échjit'ain Maria̱. Kui nga kama mjehe̱ ra̱ nga jyukj'i k'u̱éjñaha.
23233	MAT 1:20	Tu̱nga a̱skahán ni nga ja kits'ínnkjink'un Kuse ni xu'bi̱, nku ntítsjehe̱ Nti̱a̱ná tsakúchjihi̱ yjoho̱ nga nijñá ján ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: —Ji Kuse xi ntje̱he̱ David, najmi tu̱ binkjuin nga n'e̱kjáín saha̱ ri̱ Maria̱ xi ja tjíndako̱hi nga ku̱i̱nchjunko̱hi. A̱t'aha̱ ntí xi y'a Espiri̱tu̱ Santo̱ kitsjáha̱.
23240	MAT 2:2	ko̱ b'a̱ i̱ncha kitsú nga kingjásjaiya: —¿Má tíjña nda̱ rei̱hi̱ xu̱ta̱ xi ntje̱ judio̱ tje̱he̱n ra̱ xi ja kitsiu̱n? A̱t'aha̱ santaha ján a̱nteni̱ má xi tje̱hen tju ts'íu̱, kiyai̱ niñu xi ts'e̱ ko̱ kjúái̱ n'etsjoi̱hi̱ ntíu̱.
23241	MAT 2:3	Nk'ie nga kint'é nda̱ rei̱ Herode̱ ni xu'bi̱, tu̱ ni xí kis'enta̱há ra̱ ko̱ ta̱ kis'enta̱ha̱ ra̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ nanki Jerusalen.
23247	MAT 2:9	Nk'ie nga ja tsasínñju já nkjink'uu̱n én xi kitsú nda̱ rei̱, i̱ncha kits'ín ngáha ni̱yá. Ko̱ niñu xi kikie a̱ntehe̱ má xi tje̱hen tju ts'íu̱, tu̱ nku tje̱n títjuhún ra̱ santa nkúhu nga tsichu sasin'yún má kjijña ntíu̱.
23250	MAT 2:12	A̱s'a̱i kik'óya ngáha já nkjink'uu̱n a̱ntehe̱. Kj'a̱í ni̱yá i̱ncha jakj'á, a̱t'aha̱ kik'inya títjuhu̱n nga niñjá ján nga najmi ta̱ tjíhin nga kj'u̱a̱ha má tíjña Herode̱.
23251	MAT 2:13	A̱skahan nga ja ngji já nkjink'uu̱n, nku ntítsjehe̱ Nti̱a̱ná tsakúchjihi̱ yjoho̱ Kuse nga nijñá ján ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: —Ti̱síntje̱i̱n, chjúbéí ntíu̱ ko̱ na̱aha̱. A̱nte Egipto̱ ti̱yúko̱i̱. Yo̱ ti̱nchin santa nkúhu nga xínya kixi̱ ngáhara. A̱t'aha̱ Herode̱ ku̱a̱ngisjai ntíu̱ tu̱ xi ts'i̱ínk'iehen.
23276	MAT 3:15	Tu̱nga b'i̱hí kitsú Jesu: —N'e̱ yi nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ nda tjín nga n'e̱tjusaán ngatentee̱ ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná. A̱s'a̱i kits'ín yu Jua.
23288	MAT 4:10	B'i̱ kitsú Jesu: —T'in t'axínní, Satana. A̱t'aha̱ b'a̱ ts'ín tjít'a éhe̱n Nti̱a̱ná: “Cha̱nkjúín Nti̱a̱ná, kui xi Nti̱a̱hi̱ maha ko̱ nkuhú kui ku̱i̱nú'yá'éíhi̱n.”
23293	MAT 4:15	A̱ntehe̱ xu̱ta̱ xi y'aha̱ ra̱ Zabulon ko̱ a̱ntehe̱ xu̱ta̱ xi y'aha̱ ra̱ Neftali, a̱nte xi tiña maha̱ a̱ndai ntáchak'uu̱n, ngabantá ntáje̱ Jordan, Galilea̱ má nga ta̱ tjíntu xu̱ta̱ xi najmi ntje̱ Israel y'aha̱ ra̱.
23302	MAT 4:24	A̱s'a̱i ngayjee̱ a̱nte xi tjín a̱nte Siri̱a̱ kichubani̱jmíyaha Jesu. J'aich'áha̱ ngatentee̱ xu̱ta̱ un xi tjín yo̱, xi tíneya yjoho̱ nga nkjin tíkjá ch'in xi k'uhu̱n, xi un tíbehe̱, xi tjíntujíhi̱n jánindoo̱, xi tjíhi̱n ch'in b'atsé, ko̱ xi najmi ma fi. Kits'ínnkihi̱ Jesu ngatentee̱ xu̱ta̱ uu̱n.
23304	MAT 5:1	Nk'ie nga kikie Jesu nga tíma ñjakú ṉkjún xu̱ta̱, a̱s'a̱i ngjinji nku a̱sunntu tje̱nki̱ ko̱ yo̱ y'ejña. Yo̱ kama ñjat'áha̱ xu̱ta̱ ni'yakuyáha̱,
23306	MAT 5:3	—Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ xi najmi tjíhi̱n ra̱ kju̱a̱nchi̱ná xi tíma 'yún k'un, a̱t'aha̱ kui xi tjíntujín má batéxuma Nti̱a̱ná.
23313	MAT 5:10	’Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ xi tín'e unchaha nk'ie nga na̱xu̱ ts'ín, a̱t'aha̱ kui xi tjíntujín má batéxuma Nti̱a̱ná.
23315	MAT 5:12	Tsjo katumanu̱u ko̱ 'yún tsjo kat'enu̱u, a̱t'aha̱ 'yún chánka chjí xi n'e̱kjáín ngáha̱ ru̱u ndji̱o̱jmi ján. A̱t'aha̱ b'a̱ ta̱ kin'ehe̱ já profeta̱ xi tjun kis'e nga jun.
23322	MAT 5:19	’Kui b'a̱ maha, tsa tjín xi najmi ts'i̱ínchjí ndaha tsa tu̱ nku kju̱a̱téxuma i̱chí xi tjít'a kju̱a̱téxumoo̱, ko̱ tsa b'a̱ ts'ín ku̱a̱kúyaha̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í, kui xi 'yún i̱chí ka̱ma ngáha má batéxuma Nti̱a̱ná. Tu̱nga tsa tjín xi ts'i̱ín xi nkú títsu kju̱a̱téxumoo̱, ko̱ tsa b'a̱ ts'ín ku̱a̱kúyaha̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í, kui xi chánka ka̱ma ngáha má batéxuma Nti̱a̱ná.
23323	MAT 5:20	A̱t'aha̱ an b'a̱ tíxinnu̱u. Tjíhin nga 'yún na̱xu̱ n'e̱tjusun so jun ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná nga já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱. Tsa najmi b'a̱ n'o̱o, ndaha̱chí najmi ku̱i̱ntsu̱ba̱jiun má batéxuma Nti̱a̱ná.
23325	MAT 5:22	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u nga tu̱ yáhá ni xi ts'i̱ínkjanko̱ nda̱ nts'e̱, kui xi tjíhin nga n'e̱ kju̱a̱ha̱ ra̱. Tu̱ yáhá ni xi b'a̱ ku̱i̱tsu̱hu̱ nda̱ nts'e̱: “Á b'a̱ nkjún ts'ín stje̱henni”, kui xi n'e̱ kju̱a̱ha̱ nginku̱n já tjíxóo̱. Ko̱ tu̱ yáhá ni xi b'a̱ ku̱i̱tsu̱hu̱ nda̱ nts'e̱: “Á b'a̱ 'yún chi̱nihini ji”, kui xi tje̱he̱n ra̱ nd'íhi̱ nga̱k'i̱e̱n.
23326	MAT 5:23	’Kui b'a̱ maha, tsa tí'ba̱i̱hini chje̱hi̱ a̱sun na̱chan chje̱ ko̱ tsa yo̱ kj'u̱a̱ítsjein nga tinchun chánko̱i̱ nda̱ nts'ei,
23335	MAT 5:32	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u. Tsa nku nda̱ k'u̱éjña chju̱úhu̱n, tsa chju̱úhu̱n najmi kik'at'aha̱, kui ndo̱ títs'ín nga chju̱úhu̱n tíbangane kju̱a̱bixoo̱n. Ko̱ tsa kj'a̱í nda̱ ku̱i̱xanko̱ ngáha ta̱chju̱ún xi y'éjñaha̱ x'i̱hi̱n, kui ndo̱ xi ta̱ tíbangane ni xi 'mihi̱ kju̱a̱bixan.
23341	MAT 5:38	’Ja kinu'yó nga b'a̱ kik'ihi̱n xu̱ta̱ ni̱stjin nk'ie: “Xi ch'on ts'i̱ín, n'e̱ ngajoya ngáha̱ ra̱ xi nkú kats'ín. Tsa nku tunku̱n kats'ín'uhu̱n, a̱ nku tunku̱n n'e̱'uhu̱n. Tsa nku ni̱'yu̱n kats'ín'uhu̱n, a̱ nku ni̱'yu̱n n'e̱'uhu̱n.”
23352	MAT 6:1	’Najmi tu̱ nginku̱n xu̱ta̱ na̱xu̱ n'esjo yjonu̱u, tsa tu̱ xi sku̱e̱he̱nu̱u nga na̱xu̱ tín'o. A̱t'aha̱ tsa b'a̱ n'o̱o, najmi chumi ni chjíhi xi tsjánu̱u Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján.
23353	MAT 6:2	’Kui b'a̱ maha, nk'ie nga k'u̱a̱i̱hini chje̱hi̱, najmi tu̱ tjio títjun n'ekjanei, xi nkú ts'ín xu̱ta̱ xi tu̱ tsjohó ra̱ bakúchji xi nkú ts'ín benkjún Nti̱a̱ná a̱ya ni'ya sinagoga̱ ko̱ a̱ya ni̱yóo̱, tu̱ xi nda sku̱e̱he̱ ra̱ xu̱ta̱. Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ja títs'ínkjáíhi̱n chjí xi ts'e̱ jóo̱.
23355	MAT 6:4	Tu̱ sahá jyuhú kj'i tjein chje̱hi̱. Ko̱ kui Na̱'mihi̱ xi tíbe ni xi 'ma tín'ei, kui xi tsjáhi chjíhi̱.
23364	MAT 6:13	Najmi tu̱ 'ba̱i̱ntei nga ku̱i̱jne̱jii̱n nga chjút'ayák'unni̱. Tu̱ sahá chjúxinni̱ ni xi ch'onk'uu̱n. A̱t'aha̱ ji xi batexumai, ko̱ ji xi tjíhin nga'yún, ko̱ ji xi tjíhin kju̱a̱chánka tu̱ nkj'íéhé ni. B'a̱ tjín.
23365	MAT 6:14	’A̱t'aha̱ tsa n'e̱ndyjat'oho̱o xu̱ta̱ xi ch'on títs'ínnu̱u, b'a̱ ta̱ ts'ín ts'i̱ínndyjat'anu̱u Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján.
23366	MAT 6:15	Tu̱nga tsa najmi n'e̱ndyjat'oho̱o xu̱ta̱ xi ch'on títs'ínnu̱u, b'a̱ ta̱ ts'ín Na̱'minu̱u najmi ts'i̱ínndyjat'anu̱u ngatitsunnu̱u.
23375	MAT 6:24	’Ndaha nku nda̱ musu̱ najmi ma ts'ínxát'aha̱ jo já nti̱a̱. A̱t'aha̱ nku xi ts'i̱ín unkie ko̱ nku xi ts'i̱íntjo, ko̱ a ra̱ ts'i̱ínxát'a sisihi̱n nku ko̱ ch'on ts'ín ku̱a̱se̱he̱ xinkuu̱. Kui nga najmi ka̱ma n'e̱xát'aha̱ ru̱u Nti̱a̱ná ko̱ kju̱a̱nchi̱nóo̱.
23377	MAT 6:26	Cha̱so̱ho̱ ni̱se xi tjíma tje̱n nk'a ján. Najmi b'éntje̱, najmi b'ékú ko̱ najmi f'átjo ni xi kji̱ne̱. Tu̱nga Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján tsjáha̱ nichine. Ko̱ jun, ¿a najmi 'yúhún chjí so nga ni̱see̱?
23380	MAT 6:29	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u nga ta̱ ndaha nda̱ rei̱ Salomon xi 'yún chánka kama ni̱stjin nk'ie, najmi b'a̱ k'un najyun xi kingja xi nkúhu naxúu̱.
23386	MAT 7:1	’Najmi tu̱ n'ek'anjiu jé xu̱ta̱ xi kj'a̱í, tu̱ xi najmi ts'i̱ínnijéhe̱nu̱u Nti̱a̱ná.
23387	MAT 7:2	A̱t'aha̱ xi nkú nga ts'ín n'e̱k'anjiu jé xu̱ta̱ xi kj'a̱í, b'a̱ ta̱ ts'ín ts'i̱ínnijé ngáha̱nu̱u Nti̱a̱ná. Ko̱ chu̱ba̱ xi n'e̱ chjón nga ch'a̱chu̱bo̱o, ta̱ kuihi xi k'u̱a̱chu̱ba̱ko̱ ngáha̱nu̱u Nti̱a̱ná.
23391	MAT 7:6	’Najmi tu̱ 'bo̱ho̱ nañóo̱ ni xi je nginku̱n Nti̱a̱ná ko̱ najmi tu̱ chi̱nko̱ chjanikj'ajihu̱un ni tsjo k'unnu̱u, a̱t'aha̱ ku̱a̱si̱nne chu̱ ni xi tsjo k'unnu̱u ko̱ santaha ko̱ jun kji̱ne̱nu̱u chu̱.
23397	MAT 7:12	’Kui b'a̱ maha, xi nkú ts'ín mjenu̱u nga n'e̱nu̱u, b'a̱ ta̱ n'o̱ho̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í. Kuihí niu̱ xi bakúya kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ ni xi y'ét'a já profeta̱.
23407	MAT 7:22	Nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nkjin ṉkjún xi b'a̱ ku̱i̱tsu̱na: “Ji Nda̱ Nti̱a̱, ji Nda̱ Nti̱a̱, ngajohi̱ y'eni̱jmíi̱, ngajohi̱ tsich'onsjehe̱ni̱ jánindoo̱ ko̱ nkjin kju̱a̱nkjún kin'ei̱.”
23409	MAT 7:24	’Kui b'a̱ maha, ngatentee̱ xu̱ta̱ xi nt'é énna̱ ko̱ ts'íntjusun, kui xi nkú joyaha nku nda̱ kitikju̱a̱ xi kits'ínndasún ni'yaha̱ a̱sun ndji̱o̱.
23411	MAT 7:26	Tu̱nga ngatentee̱ xu̱ta̱ xi nt'é énna̱ ko̱ najmi ts'íntjusun, kui xi nkú joyaha nku nda̱ chi̱ni xi kits'ínndasún ni'yaha̱ a̱sun tsumíu̱.
23423	MAT 8:9	A̱t'aha̱ xi nkúhu an, tíjñana xi batéxumana ko̱ ta̱ tjínna já jun xi batexumaha̱. Nk'ie nga: “T'in”, xihi̱n nku, a̱s'a̱i fi. Ko̱ tsa: “Nibái̱”, xíhi̱n kj'a̱í, a̱s'a̱i nibá. Ko̱ tsa nku nda̱ musu̱na̱: “N'e̱i̱ kui nii̱”, xíhi̱n, a̱s'a̱i ts'ín.
23430	MAT 8:16	Nk'ie nga ja kama'ña̱, j'aich'áha̱ Jesu nkjin ṉkjún xu̱ta̱ xi tjíntujíhi̱n jánindoo̱. Nkuhú tsu̱'ba én xi kitsú Jesu nga kik'onsje jánindoo̱ ko̱ nga kits'ínnkihi̱ ngatentee̱ xu̱ta̱ uu̱n.
23438	MAT 8:24	Tu̱ nkuhú ntjo̱ xi tu̱ xí 'yúhún kamané nk'ie nga tje̱njin ntáchak'uu̱n, santaha i̱xí kingjá 'mahá ra̱ t'éhe̱n ntóo̱ tsutsuu̱. Tu̱nga kjifehé Jesu nga b'a̱ tímoo̱.
23442	MAT 8:28	Nk'ie nga tsichu Jesu ngabantá ntáchak'uu̱n, nankihi̱ xu̱ta̱ Gadara̱, a̱s'a̱i tsitjujín tsjóo̱ nga j'aik'úhu̱n Jesu jo já xi tjíntujíhi̱n jánindoo̱. Tu̱ ni xí kjahán jóo̱, nga santaha najmi ta̱ ch'a ma f'a ni̱yá xu'bo̱.
23448	MAT 8:34	Tu̱ tsitju tentehé xu̱ta̱ na̱nti̱o̱ nga nibasehe̱ Jesu. Nk'ie nga j'aisehe̱, i̱ncha tsankihi̱ nga ku̱i̱tju nankihi̱ jóo̱.
23450	MAT 9:2	Ja kamoo̱. J'aisehe̱ Jesu já xi y'ang'anki nku nda̱ xi najmi ma fi, xi kjisun na̱chaha̱n. Nk'ie nga kikie Jesu nga s'ejihi̱n jóo̱ yáha kui, a̱s'a̱i kinchja̱ko̱ nda̱ uu̱n: —Tsjo kat'ehe̱ tak'uin, ntína̱. Ja kama ndyjat'ahi ngatitsuhi̱n.
23458	MAT 9:10	Ko̱ ni xi kama, nk'ie nga tíkjine Jesu ni̱ñu̱ ni'yaha̱, nkjin ṉkjún já xi f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ já xi najmi na̱xu̱ ts'íntjusun kju̱a̱téxumoo̱ ta̱ i̱ncha j'aik'ientut'áha̱ Jesu ko̱ já ni'yakuyáha̱ t'a yámixo̱.
23494	MAT 10:8	N'e̱nkihu̱u xu̱ta̱ un, n'e̱kj'áíyoho̱o xu̱ta̱ xi ja ka'me, n'e̱nkihu̱u xu̱ta̱ xi k'uhu̱n ch'in fentujnu tu̱ xi ka̱ma jehe nginku̱n Nti̱a̱ná, ko̱ ti̱ch'onsjo̱o jáninda xi tjíntujíhi̱n xu̱ta̱. Xi nkú ts'ín tu̱ kik'a̱i̱hínu̱u nga'yún, b'a̱ ts'ín tu̱ ti̱si̱nko̱nú xu̱ta̱.
23498	MAT 10:12	Nk'ie nga ku̱i̱tjás'o̱on ni'yoo̱, b'i̱ ts'ín súniño: “Kas'enu̱u kju̱a̱jyu”, ti̱xíún.
23499	MAT 10:13	Tsa nda ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xi ts'e̱ ni'yoo̱, kas'ehe̱ kju̱a̱jyunu̱u. Tu̱nga tsa najmi nda ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱, kak'óyak'un ngáha̱nu̱u kju̱a̱jyunu̱u.
23514	MAT 10:28	Najmi tu̱ binkjun xi tu̱ yjonintee̱hé maha̱ ts'ínk'ien tu̱nga najmi mahá ra̱ ts'i̱ínk'ien ani̱ma̱nu̱u. Xi ma níhi̱ ts'ínkji ani̱ma̱nu̱u ko̱ yjonintenu̱u a̱jin nga̱k'i̱e̱n, kui ní xi ti̱nkjún.
23524	MAT 10:38	Xi najmi títsjáha̱ yjoho̱ nga tsjénnkina santaha tsa ku̱a̱yá nga̱t'ana̱, najmi tsuhu̱ ra̱ nga ka̱ma xu̱ta̱ ni'yakuyána̱.
23525	MAT 10:39	Xi ku̱a̱ngisjáí suba nga k'úéjña tík'un, tu̱ sahá ku̱a̱yá. Tu̱nga xi ku̱a̱yá nga̱t'ana̱, kui xi sa̱kúhu̱ nga k'úéjña tík'un.
23526	MAT 10:40	’Xu̱ta̱ xi ts'i̱ínkjáínnu̱u, ja an títs'ínkjáínna. Ko̱ xi ts'i̱ínkjáínna, ta̱ títs'ínkjáíhi̱n xi kits'ín nibána.
23529	MAT 11:1	Nk'ie nga ja kamaha̱ Jesu nga kitsúyaha̱ já ni'yakuyá xi te joo̱ ni xi tjíhin nga i̱ncha ts'i̱ín, a̱s'a̱i i̱ncha ngji nga tsakúya ko̱ y'éni̱jmí én nda tsuhu̱ Nti̱a̱ná nanki xi tjín yo̱.
23536	MAT 11:8	Tsa najmi, ¿mí nihi xi tsankisoho̱o? ¿A nku nda̱ xi yja najyun tsjo tjín? Najmi, a̱t'aha̱ xi bja najyun tsjo k'un, kui xi tjíntu ni'yaha̱ já rei̱.
23553	MAT 11:25	Kui ni̱stjiu̱n b'i̱ kitsú Jesu: —An títs'intsjoho, Na̱'mi, Nti̱a̱ xi ts'e̱ nk'a ján ko̱ t'anankiu̱. A̱t'aha̱ y'ejña chjihi̱ xu̱ta̱ xi b'a̱ k'un xi nkú joyaha jántí xi̱ ni xi kik'iejña 'maihi̱ já nkjink'uu̱n ko̱ já xi mankjihi̱n ni xi tjín.
23554	MAT 11:26	Joho̱n, Na̱'mi, a̱t'aha̱ b'a̱ ts'ín kama tsjohi.
23555	MAT 11:27	’Ngayjee̱ ni xi tjín ja kits'ínkjas'en a̱ya ntsa̱ Na̱'mina̱. Najmi ch'a behe̱ Ntíu̱, tu̱ nkuhú Na̱'miu̱ xi behe̱. Ta̱ ndaha najmi ch'a behe̱ Na̱'miu̱, tu̱ nkuhú Ntíu̱ xi behe̱. Ko̱ xu̱ta̱ xi mjehe̱ Ntíu̱ nga ku̱a̱kúchjihi̱ Na̱'miu̱, kui xi sku̱e̱ Na̱'miu̱.
23576	MAT 12:18	E̱i̱ tíjña nda̱ musu̱na̱ xi j'ajián, xi tjona ko̱ xi tsjo maha̱ ani̱ma̱na̱. Tsjaha̱ Espiri̱tu̱na̱, ko̱ ku̱i̱tsu̱yaha̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ ni xi na̱xu̱ nginkán.
23584	MAT 12:26	B'a̱ ta̱ tjín ts'e̱ nda̱nindoo̱. Tsa Satana k'o̱nsje suba yjoho̱, ta̱ kuihi tífi kontra̱ subaha̱ yjoho̱. Tsa b'a̱ ts'i̱ín, ¿nkú ts'ín tse ku̱i̱chúkju̱a̱ha̱ ra̱ nga ku̱a̱téxumaha?
23588	MAT 12:30	Xi najmi an mako̱na, kui xi xu̱ta̱ kontra̱na̱. Xi najmi tíf'áyako̱na, kui xi tíbaténdzjo.
23590	MAT 12:32	Xi nkú ku̱i̱tsu̱hu̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n, ka̱ma ndyjat'aha̱. Tu̱nga xi nkú ku̱i̱tsu̱hu̱ Espiri̱tu̱ Santo̱, kui xi najmi ta̱ ka̱ma ndyjat'aha̱ ra̱, ta̱ ndaha nd'a̱i̱ ko̱ ta̱ ndaha ndyjun nkini̱.
23596	MAT 12:38	A̱s'a̱i k'u̱a̱ já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱ b'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ Jesu: —Ji nda̱ maestru̱, mjeni̱ nga cha̱i̱ nku kju̱a̱kjún xi n'e̱i̱, xi ku̱a̱kúchji nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáhi.
23597	MAT 12:39	B'i̱ kitsú Jesu: —Xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ tíi̱ncha banki nga sku̱e̱ nku kju̱a̱nkjún, a̱t'aha̱ ch'onk'un ko̱ najmi na̱xu̱ tíi̱ncha nginku̱n Nti̱a̱ná. Tu̱ ni xi kamat'aihín nda̱ profeta̱ Jona nk'ie, tu̱ kuihí kju̱a̱nkjún xi s'e̱jña chjihi̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱.
23599	MAT 12:41	’Xu̱ta̱ xi y'entu nanki Nini̱ve̱ ku̱i̱síntje̱nko̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ ni xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱. Kui xi ts'i̱ínko̱kju̱a̱ha̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ kui xi ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ nk'ie nga Jona y'éni̱jmíhi̱ éhe̱n Nti̱a̱ná. Nd'a̱i̱ bi, e̱i̱ tíjña nku xi 'yún nk'a tje̱n sa nga Jona.
23600	MAT 12:42	Ko̱ na̱ rei̱na̱ xi tsatéxuma nanki Saba ku̱i̱síntje̱nko̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ ni xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱. Kui xi ts'i̱ínko̱kju̱a̱ha̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ kui xi 'yún kjin nibaha nga j'aisínñjuhu̱ kju̱a̱nkjink'uhu̱n Salomon. Nd'a̱i̱ bi, e̱i̱ tíjña nku xi 'yún nk'a tje̱n sa nga Salomon.
23603	MAT 12:45	A̱s'a̱i fikj'á sa yatu jáninda xi 'yún ch'onk'un sa nga kui ko̱ ngatentee̱ i̱ncha fas'enjihi̱n ndo̱. Ko̱ máha nda̱ xu'bo̱, 'yún ch'on ts'ín b'ejña a̱skahan nk'ie nga tjuhun. B'a̱ ta̱ ka̱maha̱ xu̱ta̱ ch'onk'un xi tjín nd'a̱i̱.
23608	MAT 12:50	Tu̱ yáhá ni xi ts'i̱íntjusun xi nkú ts'ín mjehe̱ Na̱'mina̱ xi tíjña ndji̱o̱jmi ján, kui xi nda̱ nts'é, na̱ nichja ko̱ nána̱.
23614	MAT 13:6	Tu̱nga nk'iehé nga tsitju ts'íu̱, kits'ínchjaha̱n ko̱ kixí, a̱t'aha̱ najmi 'yún ngjiyanji kja̱ma̱ha̱.
23623	MAT 13:15	A̱t'aha̱ ja kama ndjá ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xu'bi̱, kits'ín staya yjoho̱ ko̱ kik'íéchja tunku̱n, tu̱ xi najmi sku̱e̱he ko̱ najmi ku̱i̱nt'éhe, ko̱ najmi ka̱mankjihi̱n ra̱, tsa ts'i̱ínk'óntjaiya ani̱ma̱ha̱ ko̱ nga an ts'innkíhi̱.
23624	MAT 13:16	’Tu̱nga máha jun, á b'a̱ nda tjíhin ts'a̱jun xi tíyo ko̱ tínu'yó, a̱t'aha̱ tíbe tunkun ko̱ tínt'é tja̱ba̱xínñju.
23625	MAT 13:17	Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Nkjin já profeta̱ ko̱ xu̱ta̱ xi na̱xu̱ y'entu xi kis'e ni̱stjin nk'ie i̱ncha kama mjehe̱ nga sku̱e̱ ni xi tíyo nd'a̱i̱, tu̱nga najmi kikiehé. Kama mjehe̱ nga ku̱i̱nt'é ni xi tínu'yó nd'a̱i̱, tu̱nga najmi kint'éhé.
23630	MAT 13:22	’Xujmá xi tsixuntu a̱jin na'yóo̱, kui xu̱ta̱ha xi ta̱ nt'é ée̱n, tu̱nga ni xi tjíhín a̱sunntei̱ s'enta̱ha̱ ra̱ ko̱ kju̱a̱nchi̱nóo̱ b'ana̱cha̱ha̱. B'a̱ ts'ín najmi sakúntehe̱ ra̱ nga nda sa̱áha ée̱n a̱jin ani̱ma̱ha̱ xu̱ta̱ xu'bo̱ ko̱ najmi tsjá cha̱n.
23646	MAT 13:38	A̱nte xi má nga y'éntje̱, kui xi a̱sunntei̱. Xujmá xi ndoo̱, kui xu̱ta̱ha xi ts'e̱ má batéxuma Nti̱a̱ná. Jñá ch'onk'uu̱n, kui xu̱ta̱ha xi ts'e̱ nda̱nindoo̱.
23648	MAT 13:40	’Xi nkú ts'ín f'áíya jñá ch'onk'uu̱n ko̱ s'etí a̱jin nd'íu̱, b'a̱ ta̱ ka̱ma nk'ie nga kfe̱ a̱sunntee̱.
23649	MAT 13:41	Nk'ie nga ku̱a̱téxuma Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n, ts'i̱ínkji ntítsjehe̱ nga kjéxin a̱jihi̱n xu̱ta̱ xi ts'e̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ts'ínkijnejin ngatitsun xu̱ta̱ xi k'oo̱ ko̱ ngayjee̱ xu̱ta̱ xi ch'on ts'ín.
23656	MAT 13:48	Nk'ie nga kitsehe tji̱o̱ na̱'yoo̱, a̱s'a̱i kikje'yún jóo̱ a̱ndai ntóo̱. Yo̱ y'entu nga j'ájin tji̱o̱ xi ndoo̱. Tsinchá ni̱si̱n xi ndoo̱ ko̱ kikjaníya xi najmi ndoo̱.
23670	MAT 14:4	B'a̱ kits'ín ndo̱ a̱t'aha̱ Jua Bautista̱ b'a̱ kitsúhu̱: —Tíjña nkjúhu̱n kju̱a̱téxumoo̱ ni xi tín'ei, nga ta̱ jihi tinchunko̱i̱ chju̱úhu̱n nda̱ nts'ei.
23671	MAT 14:5	Kama mjehe̱ Herode̱ nga ts'i̱ínk'ien Jua, tu̱nga tsankjúhún nga b'a̱ ts'i̱ín, a̱t'aha̱ b'a̱ tsu xu̱ta̱ nga nku nda̱ profeta̱ Jua Bautista̱.
23672	MAT 14:6	Tu̱nga nk'iehé nga tsichu nú Herode̱, ts'asje s'íhi̱ ko̱ kitenki ta̱kjíhi̱n na̱ Herodia̱ nginku̱n xu̱ta̱ xi j'ai s'íu̱, ko̱ tsjo ṉkjún kamaha̱ Herode̱.
23688	MAT 14:22	A̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ nga i̱ncha kju̱a̱s'en tsutsuu̱ ko̱ nga i̱ncha ngju̱a̱i̱ títjuhu̱n ngabantá ntáchak'uu̱n, a̱t'aha̱ Jesu tsasín ni̱yá xu̱to̱ nk'ie nga i̱ncha ngji ni'yaha̱.
23690	MAT 14:24	Kui chu̱bo̱ ja kamasehe̱n ntáchak'uu̱n tje̱njin tsutsuu̱. T'éhe̱n ntóo̱ títs'ínstihi̱, a̱t'aha̱ ntjo̱ 'yún ṉkjún tísatéjihi̱n tsutsuu̱.
23692	MAT 14:26	Nk'ie nga kikie já ni'yakuyóo̱ nga nibásun ntáchak'uu̱n, i̱ncha kitsankjún ṉkjún. B'a̱ i̱ncha kitsú nga kikjintáya nkjún: —¡Nku se̱n nibá yo̱!
23700	MAT 14:34	Nk'ie nga ja j'atikjáko̱ Jesu já ni'yakuyáha̱ ntáchak'uu̱n, a̱s'a̱i tsichu nanki Genesaret.
23702	MAT 14:36	I̱ncha tsankihi̱ tsa tsjántehe̱ tsa tu̱ a̱ndai tuts'in najyun xi yja ts'i̱ínko̱, ko̱ kamanda ngayjee̱ xi kits'ínko̱ najyuhu̱n Jesu.
23713	MAT 15:11	Ni xi fas'en ts'a xu̱ta̱, najmi kui xi ts'ín sihi̱ nginku̱n Nti̱a̱ná. Ni xi bitju ní ts'a, kui ní nihi xi ts'ín sihi̱.
23721	MAT 15:19	A̱t'aha̱ a̱jin ani̱ma̱ha̱ ní xu̱ta̱ nibáha̱ ra̱ nga ch'on ts'ín ts'ínnkjink'un, nga ts'ínk'ien xinkjín, nga bangane kju̱a̱bixoo̱n, nga tjín xi fantuko̱ jminchjín nga najmi kje̱e bixan, nga ndyjé ts'ín, nga nchja̱ én tsank'á, ko̱ nga ch'on tsuhu̱ xinkjín.
23741	MAT 15:39	Nk'ie nga kits'ínkji Jesu xu̱ta̱ nkjiu̱n ni'yaha̱, jas'en ngáha tsutsuu̱ nga ngji a̱nte xi tiña maha̱ nanki Magadan.
23744	MAT 16:3	Ko̱ nga ta̱ jyuu̱n b'a̱ bixín ngó: “Ch'on chun ka̱ma nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ ni̱nti̱ tíi̱ncha.” Mankjinnu̱u ni xi ma chji nk'a ján, tu̱nga, ¿á najmi tímankjihi̱nnu̱u ni xi tís'ejña chjihi ni̱stjin nd'a̱i̱?
23745	MAT 16:4	Xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ tíi̱ncha banki nga sku̱e̱ nku kju̱a̱nkjún, a̱t'aha̱ ch'onk'un ko̱ najmi na̱xu̱ tíi̱ncha nginku̱n Nti̱a̱ná. Tu̱nga tu̱ ni xi kamat'aihín nda̱ profeta̱ Jona ni̱stjin nk'ie, kui kju̱a̱nkjúhun xi s'e̱jña chjihi̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱. B'a̱ kitsú Jesu, a̱s'a̱i ngji t'axíhi̱n xu̱to̱.
23758	MAT 16:17	B'i̱ kitsú Jesu: —Nda tjín nga̱t'a ts'i̱, Simon, ntíhi̱ Jona. A̱t'aha̱ ndaha nku xu̱ta̱ a̱sunntei̱ najmi y'éjña chjihi nii̱. Na̱'mina̱ ní xi tíjña ndji̱o̱jmi ján y'éjña chjihi nii̱.
23765	MAT 16:24	A̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ já ni'yakuyáha̱: —Tsa tjín xi mjehe̱ tsjénnkina, kat'éch'o subaha̱ yjoho̱ ni xi mjehe̱ ko̱ katsjáha̱ yjoho̱ nga ku̱a̱yá nga̱t'ana̱, a̱s'a̱i katsjennkína.
23766	MAT 16:25	A̱t'aha̱ xi mjehe̱ ts'i̱ínk'anki suba yjoho̱ nga k'úéjña tík'un, kui xi tu̱ sahá ku̱a̱yá. Tu̱nga xi ku̱a̱yá nga̱t'ana̱, kui xi sa̱kúhu̱ nga k'úéjña tík'un.
23767	MAT 16:26	A̱t'aha̱, ¿mí xi chjíhi̱ ra̱ tsa ts'i̱ín ngana̱ xu̱ta̱ ngayjee̱ ni xi tjín a̱sunntee̱, tsa tu̱ sa ndyja̱há ngá ani̱ma̱ha̱? ¿Mí nihi xi tsjá nga k'u̱échjíntjai ani̱ma̱ha̱?
23773	MAT 17:4	A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Pedro̱: —Ji nda̱ maestru̱, ¡á b'a̱ nda tjíhin nga e̱i̱ ku̱i̱ntsu̱ba̱haná! Tsa mjehi, ts'inndá e̱i̱ jan ni'ya yántsu̱, nku xi ka̱ma ts'i̱, nku xi ka̱ma ts'e̱ Moise ko̱ nku xi ka̱ma ts'e̱ Elia̱.
23785	MAT 17:16	Kjúái̱ko̱ho̱ já ni'yakuyáhi̱, tu̱nga najmi kamahá ra̱ kuats'ínnkihi̱.
23800	MAT 18:4	Kui nga tu̱ yáha ni xi ts'i̱ín ni̱ma̱kju̱a̱ha yjoho̱ xi nkú joyaha nda̱ chí xu'bi̱, kui xi 'yún chánka ka̱ma má batéxuma Nti̱a̱ná.
23801	MAT 18:5	Ko̱ xi ngajona̱ ts'i̱ínkjáíhi̱n ra̱ nku nda̱ chí xi nkúhu xu'bi̱, kui xi an títs'ínkjáínna.
23811	MAT 18:15	’Tsa ch'on títs'íhin nda̱ nts'ei, t'ihi̱nse̱i̱hi̱ ko̱ chu̱bani̱jmíko̱ su̱ba̱i̱ nga b'a̱ t'ihi̱n nga najmi nda tjín ni xi títs'ín. Tsa ku̱i̱nt'é éhin, ja kuijnehi nda̱ nts'ei.
23820	MAT 18:24	Nk'ie nga tíb'atuts'i̱hi̱n nga títs'ínxki̱, a̱s'a̱i j'ai kin'ekasínjña nginku̱n nku nda̱ musu̱ xi 'yún tse tje̱he̱n ts'e̱.
23827	MAT 18:31	’Nk'ie nga kikie já musu̱ xingisoo̱ ni xu'bi̱, un ṉkjún kama k'un ko̱ ngji tsúyaha̱ nda̱ nti̱a̱ha̱ ngayjee̱ ni xi kamoo̱.
23840	MAT 19:9	An b'a̱ tíxinnu̱u. Tsa nku nda̱ k'u̱éjña chju̱úhu̱n, tsa chju̱úhu̱n najmi kik'at'aha̱, tsa a̱s'a̱i ku̱i̱xanko̱ kj'a̱í ta̱chju̱ún, kui xi tíbangane kju̱a̱bixan tjuhu̱n. Ko̱ tsa kj'a̱í nda̱ ku̱i̱xanko̱ ngáha ta̱chju̱ún xi y'éjñaha̱ x'i̱hi̱n, kui nda̱ xu'bo̱ xi ta̱ tíbangane ni xi 'mihi̱ kju̱a̱bixan.