23229	MAT 1:16	Jacob kama na̱'mihi̱ Kuse. Kuse xi x'i̱hi̱n Maria̱, ko̱ Maria̱ xi na̱aha̱ Jesu. Jesu xi 'mihi̱ Cristo̱.
23244	MAT 2:6	Máha Belen, nanki xi tíjñajihi̱n a̱nte xi ts'e̱ xu̱ta̱ Juda̱, najmi kui xi 'yún i̱chí sa a̱jihi̱n já tjíxáha̱ xu̱ta̱ Juda̱. A̱t'aha̱ yo̱ stjújin nku nda̱ tjíxá kui xi kúnnta xu̱ta̱ ts'a̱n xi xu̱ta̱ Israel.
23245	MAT 2:7	A̱s'a̱i Herode̱ kinchja̱ 'maha̱ já nkjink'uu̱n ko̱ kingjásjaiya ch'ich'ihi̱n mí ni̱stjihin kama chji niñuu̱.
23249	MAT 2:11	I̱ncha jas'en ni'yoo̱ ko̱ kikie ntíu̱ ko̱ Maria̱ xi na̱aha̱ maha. Tsinchakúnch'int'aha̱ ntíu̱ nga kits'íntsjoho̱. A̱s'a̱i kikjex'á kaxa̱ha̱ ko̱ kitsjáha̱ ntíu̱ ni xi i̱ncha y'a. Kitsjáha̱ to̱onsine, ko̱ ni xi sinjne̱ xi 'mi incienso̱, ko̱ ni xi sinjne̱ xi 'mi mirra̱.
23261	MAT 2:23	A̱s'a̱i ngjik'iejña nanki xi 'mi Nazaret. B'a̱ kama tu̱ xi tsitjusuhun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kinchja̱ já profeta̱, nga nku nda̱ xi nibáha Nazaret k'úín Jesu.
23263	MAT 3:2	B'i̱ kitsú nga y'éni̱jmí: —Tankínchj'a̱ha̱ ru̱u ani̱ma̱nu̱u, a̱t'aha̱ ja 'yún tiña tíjñanu̱u Nti̱a̱ná nga tíbatéxumanu̱u nd'a̱i̱.
23272	MAT 3:11	’An ntánijua tíbatentáko̱ho̱nu̱u tu̱ xi ku̱a̱kínchj'a̱ha̱ ru̱u ani̱ma̱nu̱u. Tu̱nga xi nibáha a̱skahan nga an 'yún nk'a tje̱n sa, xi ndaha̱chí najmi tsuhuna tsa kfínko̱ho̱ ntéhe̱. Kui xi Espiri̱tu̱ Santo̱ ko̱ nd'í ku̱a̱téntáko̱ho̱nu̱u.
23278	MAT 3:17	A̱s'a̱i kinu'yá nk'a ján nku nta̱ xi b'a̱ kitsú: —Kui xu'bi̱ xi Ntína̱. 'Yún tjona. Tsjo ṉkjún mana Ntína̱.
23283	MAT 4:5	A̱s'a̱i nda̱nindoo̱ ngjiko̱ Jesu nanki Jerusalen. Kits'ín s'esun má 'yún nk'aha̱ ni̱nku̱
23286	MAT 4:8	A̱s'a̱i tu̱ sa nkuhú a̱sunntu tje̱nki̱ xi 'yún nk'a ngjiko̱ ngáha nda̱nindoo̱. Yo̱ tsakúyjehe̱ má batéxuma já rei̱ xi tjín a̱sunntee̱ ko̱ kju̱a̱chánka xi tjíhi̱n nga nkúnkú
23295	MAT 4:17	Kui ni̱stjiu̱n kik'atuts'i̱hi̱n Jesu nga y'éni̱jmí. B'i̱ kitsú nga kinchja̱ko̱ xu̱ta̱: —Tankínchj'a̱ha̱ ru̱u ani̱ma̱nu̱u, a̱t'aha̱ ja 'yún tiña tíjñanu̱u Nti̱a̱ná nga tíbatéxumanu̱u nd'a̱i̱.
23296	MAT 4:18	Nk'ie nga tsú'ba Jesu a̱ndai ntáchak'un Galilea̱, kikie jo já xi nts'e̱ maha xinkjín. Kui xi Simon xi ta̱ 'mi Pedro̱ ko̱ Andre. Tíi̱ncha kjaníkj'a na̱'ya tji̱o̱ho̱ a̱jin ntóo̱, a̱t'aha̱ tji̱o̱ i̱ncha tsuba jóo̱. B'i̱ kitsú Jesu:
23306	MAT 5:3	—Á b'a̱ nda tjíhin ts'e̱ xu̱ta̱ xi najmi tjíhi̱n ra̱ kju̱a̱nchi̱ná xi tíma 'yún k'un, a̱t'aha̱ kui xi tjíntujín má batéxuma Nti̱a̱ná.
23315	MAT 5:12	Tsjo katumanu̱u ko̱ 'yún tsjo kat'enu̱u, a̱t'aha̱ 'yún chánka chjí xi n'e̱kjáín ngáha̱ ru̱u ndji̱o̱jmi ján. A̱t'aha̱ b'a̱ ta̱ kin'ehe̱ já profeta̱ xi tjun kis'e nga jun.
23322	MAT 5:19	’Kui b'a̱ maha, tsa tjín xi najmi ts'i̱ínchjí ndaha tsa tu̱ nku kju̱a̱téxuma i̱chí xi tjít'a kju̱a̱téxumoo̱, ko̱ tsa b'a̱ ts'ín ku̱a̱kúyaha̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í, kui xi 'yún i̱chí ka̱ma ngáha má batéxuma Nti̱a̱ná. Tu̱nga tsa tjín xi ts'i̱ín xi nkú títsu kju̱a̱téxumoo̱, ko̱ tsa b'a̱ ts'ín ku̱a̱kúyaha̱ xu̱ta̱ xi kj'a̱í, kui xi chánka ka̱ma ngáha má batéxuma Nti̱a̱ná.
23323	MAT 5:20	A̱t'aha̱ an b'a̱ tíxinnu̱u. Tjíhin nga 'yún na̱xu̱ n'e̱tjusun so jun ni xi mjehe̱ Nti̱a̱ná nga já chji̱ne̱'éhe̱n kju̱a̱téxumoo̱ ko̱ já fariseo̱. Tsa najmi b'a̱ n'o̱o, ndaha̱chí najmi ku̱i̱ntsu̱ba̱jiun má batéxuma Nti̱a̱ná.
23325	MAT 5:22	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u nga tu̱ yáhá ni xi ts'i̱ínkjanko̱ nda̱ nts'e̱, kui xi tjíhin nga n'e̱ kju̱a̱ha̱ ra̱. Tu̱ yáhá ni xi b'a̱ ku̱i̱tsu̱hu̱ nda̱ nts'e̱: “Á b'a̱ nkjún ts'ín stje̱henni”, kui xi n'e̱ kju̱a̱ha̱ nginku̱n já tjíxóo̱. Ko̱ tu̱ yáhá ni xi b'a̱ ku̱i̱tsu̱hu̱ nda̱ nts'e̱: “Á b'a̱ 'yún chi̱nihini ji”, kui xi tje̱he̱n ra̱ nd'íhi̱ nga̱k'i̱e̱n.
23335	MAT 5:32	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u. Tsa nku nda̱ k'u̱éjña chju̱úhu̱n, tsa chju̱úhu̱n najmi kik'at'aha̱, kui ndo̱ títs'ín nga chju̱úhu̱n tíbangane kju̱a̱bixoo̱n. Ko̱ tsa kj'a̱í nda̱ ku̱i̱xanko̱ ngáha ta̱chju̱ún xi y'éjñaha̱ x'i̱hi̱n, kui ndo̱ xi ta̱ tíbangane ni xi 'mihi̱ kju̱a̱bixan.
23355	MAT 6:4	Tu̱ sahá jyuhú kj'i tjein chje̱hi̱. Ko̱ kui Na̱'mihi̱ xi tíbe ni xi 'ma tín'ei, kui xi tsjáhi chjíhi̱.
23357	MAT 6:6	Tu̱nga ji, nk'ie nga chu̱bako̱i̱ Nti̱a̱ná, ti̱tjás'e̱i̱n a̱ya 'mahi̱, t'echjáí a̱nkju̱a̱hi̱ ko̱ chu̱bako̱i̱ Na̱'mihi̱ xi tíjñako̱ subahi má 'moo̱. Ko̱ kui Na̱'mihi̱ xi tíbe ni xi 'ma tíma, kui xi tsjáhi chíhi̱.
23358	MAT 6:7	’Nk'ie nga chu̱bako̱o Nti̱a̱ná, najmi tu̱ n'e chjón én xi najmi tjíhi̱n sin, tsa ta̱ kui ta̱ maha én xi chu̱bo, xi nkú ts'ín xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱. Kui xi b'a̱ maha̱ nga ngju̱énñjuhu̱ Nti̱a̱ná tu̱ nga̱t'aha̱ nga 'yún tse tínchja̱.
23364	MAT 6:13	Najmi tu̱ 'ba̱i̱ntei nga ku̱i̱jne̱jii̱n nga chjút'ayák'unni̱. Tu̱ sahá chjúxinni̱ ni xi ch'onk'uu̱n. A̱t'aha̱ ji xi batexumai, ko̱ ji xi tjíhin nga'yún, ko̱ ji xi tjíhin kju̱a̱chánka tu̱ nkj'íéhé ni. B'a̱ tjín.
23367	MAT 6:16	’Nk'ie nga ku̱i̱ntsu̱ba̱ kjintíó, najmi tu̱ nusin kat'enu̱u xi nkú 'behe̱ xu̱ta̱ xi tu̱ tsjohó ra̱ bakúchji xi nkú ts'ín benkjún Nti̱a̱ná. A̱t'aha̱ kui xi ndzjen ts'ínk'íé a̱nkjín tu̱ xi sku̱e̱he̱ ra̱ xu̱ta̱ nga tjíntu kjintíá. Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ja títs'ínkjáíhi̱n chjí xi ts'e̱ jóo̱.
23369	MAT 6:18	B'a̱ ts'ín najmi sku̱e̱he xu̱ta̱ nga tinchun kjintíáí. Tu̱ Na̱'mihi̱ ní xi sku̱e̱, a̱t'aha̱ kui xi tíjñako̱ subahi má 'moo̱. Ko̱ kui Na̱'mihi̱ xi tíbe ni xi 'ma tíma, kui xi tsjáhi chjíhi̱.
23376	MAT 6:25	’Kui kju̱a̱ha nga b'a̱ tíxihi̱nnu̱u. Najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u ni xi machjénnu̱u, mí nihi xi chi̱no̱o ko̱ mí nihi xi s'i̱u. Ta̱ ndaha najmi tu̱ fanta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u ni xi machjéhe̱n yjonintenu̱u, mí najyuhun xi ndyjo̱o. Nk'ie ní nga ku̱i̱ntsu̱bo̱o, kui ní nihi xi 'yún chjíhi̱ ra̱ nga nichinee̱. Ko̱ yjonintenu̱u, kui xi 'yún chjíhi̱ ra̱ nga najyuu̱n.
23377	MAT 6:26	Cha̱so̱ho̱ ni̱se xi tjíma tje̱n nk'a ján. Najmi b'éntje̱, najmi b'ékú ko̱ najmi f'átjo ni xi kji̱ne̱. Tu̱nga Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján tsjáha̱ nichine. Ko̱ jun, ¿a najmi 'yúhún chjí so nga ni̱see̱?
23378	MAT 6:27	Ko̱ ndaha tsa 'yún kjúánta̱ha̱ ru̱u yjonu̱u tu̱ xi sáhanu masen metru̱, najmi tjín xi nkú ts'ín sáhanu masen metru̱.
23380	MAT 6:29	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u nga ta̱ ndaha nda̱ rei̱ Salomon xi 'yún chánka kama ni̱stjin nk'ie, najmi b'a̱ k'un najyun xi kingja xi nkúhu naxúu̱.
23381	MAT 6:30	Tsa Nti̱a̱ná b'a̱ tsjo ts'ínk'íéntu jñá xi chu̱ba̱ ma cháhá, xi nd'a̱i̱ ma chá ko̱ ndyjunni̱ ku̱i̱ti̱, ¿a najmi tu̱ sahá 'yún tsjá sanu̱u najyun xi ndyjo̱o jun xi 'yún chjí so nga jñóo̱? ¡Á b'a̱ 'yún i̱chí s'ejihi̱nnu̱u Nti̱a̱ná!
23391	MAT 7:6	’Najmi tu̱ 'bo̱ho̱ nañóo̱ ni xi je nginku̱n Nti̱a̱ná ko̱ najmi tu̱ chi̱nko̱ chjanikj'ajihu̱un ni tsjo k'unnu̱u, a̱t'aha̱ ku̱a̱si̱nne chu̱ ni xi tsjo k'unnu̱u ko̱ santaha ko̱ jun kji̱ne̱nu̱u chu̱.
23396	MAT 7:11	Santaha ko̱ jun xi ch'onk'un yo nga 'bo̱ho̱o ni xi nda ntínu̱u. ¿A najmi tu̱ sahá Na̱'minu̱u xi tíjña ndji̱o̱jmi ján 'yún tsjá saha̱ ni xi nda xu̱ta̱ xi ku̱a̱nkihi̱?
23398	MAT 7:13	’Ti̱tjás'o̱on a̱nkju̱a̱ ntsjíyoo̱. A̱t'aha̱ tayá a̱nkju̱a̱ ko̱ tayá ni̱yá xi fi má nga ndyja xu̱ta̱. 'Yún nkjin xi tíi̱ncha fas'en a̱nkju̱a̱ xu'bo̱.
23410	MAT 7:25	A̱s'a̱i kik'a tsíu̱, kama 'yún ntáje̱, ko̱ ntjo̱ kits'ínk'ajni ni'yoo̱ nga mjehe̱ kja̱níts'in. Tu̱nga najmi tsijnehé a̱t'aha̱ a̱sun ndji̱o̱ kamandasún.
23412	MAT 7:27	A̱s'a̱i kik'a tsíu̱, kama 'yún ntáje̱, ko̱ ntjo̱ kits'ínk'ajni ni'yoo̱ nga mjehe̱ kja̱níts'in. Tsijne ni'yoo̱ nga tsatsunyje.
23418	MAT 8:4	A̱s'a̱i b'i̱ kitsúhu̱ Jesu ndo̱: —Ji najmi tu̱ ch'a xi 'miyaihi̱ ni xi kamat'ain. T'ihi̱nkúchjihi̱ yjohi̱ nda̱ na̱'miu̱ ko̱ tjein chje̱ xi nkú ts'ín y'éjña Moise, tu̱ xi sku̱e̱ kixi̱hi xu̱ta̱ nga ja kamanda ngáhani.
23438	MAT 8:24	Tu̱ nkuhú ntjo̱ xi tu̱ xí 'yúhún kamané nk'ie nga tje̱njin ntáchak'uu̱n, santaha i̱xí kingjá 'mahá ra̱ t'éhe̱n ntóo̱ tsutsuu̱. Tu̱nga kjifehé Jesu nga b'a̱ tímoo̱.
23440	MAT 8:26	B'i̱ kitsú Jesu: —¿Á tíbinkjuhunnu? ¡Á b'a̱ 'yún i̱chí s'ejihi̱nnu̱u Nti̱a̱ná! A̱s'a̱i tsisintje̱n Jesu ko̱ ndjá kinchja̱ko̱ ntjo̱ ko̱ ntáchak'uu̱n nga kits'ínk'íéjyu. A̱s'a̱i kis'e jyujyu.
23453	MAT 9:5	¿Má éhen xi 'yún na̱xu̱ tje̱n xi ka̱ma xíhi̱n ndo̱? ¿A: “Ja kama ndyjat'ahi ngatitsuhi̱n”? ¿A ra̱: “Ti̱síntje̱i̱n ko̱ ti̱tsutjai”?
23457	MAT 9:9	Nk'ie nga títs'ín ni̱yá Jesu, kikie nku nda̱ xi 'mi Mateo̱ xi kab'ejña a̱nte má nga f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: —Tsjénnkiní. A̱s'a̱i tsisintje̱n Mateo̱ ko̱ kitsjennkíhi̱ Jesu.
23463	MAT 9:15	A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: —¿A mahá 'be babaha̱ xu̱ta̱ xi tjíntujín nku s'í kju̱a̱bixan nk'ie nga tíjñajin saha̱ nda̱ bixoo̱n? Tu̱nga ku̱i̱chúhú ni̱stjin nga chjú'aha̱ nda̱ bixoo̱n. Nk'iehé nga k'úéntu kjintíá.
23478	MAT 9:30	Tsix'ánki tunku̱n jóo̱. A̱s'a̱i b'a̱ kitsú Jesu: —Tu̱nga najmi tu̱ ch'a 'miyahá ru̱u ni kamat'on.
23488	MAT 10:2	Kui xu'bi̱ xi j'áíhi̱n já postru̱ xi te joo̱: títjun Simon, xi ta̱ 'mi Pedro̱, ko̱ Andre xi nda̱ nts'e̱ Pedro̱ maha; Santiago̱ ko̱ Jua xi nts'e̱ maha xinkjín, xi jáha̱ Zebedeo̱;
23493	MAT 10:7	Tankíún ko̱ t'eni̱jmíú nga ja 'yún tiña tíjña Nti̱a̱ná nga tíbatéxuma nd'a̱i̱.
23496	MAT 10:10	Najmi tu̱ ch'o tsa nga n'o̱o ni̱yá, ta̱ ndaha jo 'yún najyun xi ndyjo̱o, ta̱ ndaha tja̱ba̱xínnté, ko̱ ta̱ ndaha yánise. A̱t'aha̱ xi ts'ínxá tjíhi̱n kixi̱ nga k'u̱a̱i̱hi̱ nichine.
23497	MAT 10:11	’Nk'ie nga ku̱i̱tjás'o̱on nku nanki 'yún ko̱ tsa nku nanki i̱chí, yo̱ ti̱nchísjo nku xi nda ani̱ma̱ha̱. Ti̱ntsu̱bo̱o ni'yaha̱ santa nkúhu nga ku̱i̱tju ngáhanu nanki xu'bo̱.
23501	MAT 10:15	Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ ni xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱, kui nanki xu'bo̱ xi 'yún un sku̱e̱ saha̱ nga xu̱ta̱ xi kis'e nanki Sodoma̱ ko̱ nanki Gomorra̱.
23510	MAT 10:24	’Nku nda̱ ni'yakuyá najmi 'yún yankjún sa nga nda̱ maestru̱hu̱, ko̱ nku nda̱ musu̱ najmi 'yún yakjún sa nga nda̱ nti̱a̱ha̱.
23511	MAT 10:25	Nda tjín ts'e̱ nda̱ ni'yakuyóo̱ tsa b'a̱ ts'ín ka̱maha̱ xi nkúhu nda̱ maestru̱hu̱, ko̱ nda tjín ts'e̱ nda̱ musu̱ tsa ku̱i̱chú ma xi nkú joyaha nda̱ nti̱a̱ha̱. Tsa na̱'mihi̱ ntíu̱ xi tí'mihi̱ nda̱ninda Beelzebu, ¿a najmi tu̱ sahá 'yún ch'on k'úín saha̱ ntíhí?
23512	MAT 10:26	’Kui b'a̱ maha, najmi tu̱ binkjuhunnu xu̱ta̱ xu'bo̱. A̱t'aha̱ najmi tjín ni xi 'ma tjítjo xi najmi cha̱, ko̱ najmi tjín ni xi tíjña 'ma xi najmi s'e̱jña chji.
23517	MAT 10:31	Kui kju̱a̱ha nga najmi tu̱ binkjuhunnu, a̱t'aha̱ jun xi 'yún chjí so nga nkjin ni̱se.
23523	MAT 10:37	’Xi 'yún ts'i̱íntjo sa na̱'mihi̱ ko̱ tsa na̱aha̱ nga an, kui xi najmi tsuhu̱ ra̱ nga ka̱ma xu̱ta̱ ni'yakuyána̱. Xi 'yún ts'i̱íntjo sa ntíhi̱ nga an, najmi tsuhu̱ ra̱ nga ka̱ma xu̱ta̱ ni'yakuyána̱.
23537	MAT 11:9	Tu̱nga, ¿á tsitjuhunu? ¿A ra̱ nkuhú nda̱ profeta̱ tsankisoho̱o? Joho̱n, kui. An b'a̱ tíxinnu̱u nga kui Jua xi 'yún chánka sa a̱jihi̱n já profeta̱.
23539	MAT 11:11	Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Ndaha nku xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntei̱ najmi 'yún chánka sa nga Jua Bautista̱. Tu̱nga xi 'yún i̱chí má batéxuma Nti̱a̱ná, kui xi 'yún chánka sa nga Jua.
23540	MAT 11:12	’Ni̱stjin nga y'éni̱jmí Jua Bautista̱ éhe̱n Nti̱a̱ná ko̱ santaha nd'a̱i̱ 'yún tíbixkjanyáha má batéxuma Nti̱a̱ná, ko̱ xu̱ta̱ xi kitikju̱a̱ títs'ín ts'e̱ yo̱.
23547	MAT 11:19	A̱skahan j'ai ngá Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n xi kjine ko̱ 'bi, ko̱ tu̱ sa b'a̱há tsu ngá xu̱ta̱: “Kui nda̱i̱ xi 'yún kjine ko̱ 'yún 'bi. Nda nchja̱ko̱ já xi f'áchjíntjai ch'á nga ts'ínxát'aha̱ já Roma̱ ko̱ já xi najmi na̱xu̱ ts'íntjusun kju̱a̱téxumoo̱.” Tu̱nga tís'ejña chjihí kju̱a̱nkjintak'uhu̱n Nti̱a̱ná nk'ie nga tíyaha̱ ni xi títs'ín.
23548	MAT 11:20	A̱s'a̱i b'i̱ ts'ín ndjá kinchja̱ni̱jmíyaha Jesu xu̱ta̱ xi tjíntu nanki má nga 'yún kits'ín kju̱a̱nkjún, a̱t'aha̱ najmi ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱:
23550	MAT 11:22	Tu̱nga ahán b'a̱ tíxinnu̱u. Ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ mí nihi xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱, jun xi 'yún un sku̱e̱ sanu̱u nga xu̱ta̱ xi kis'e nanki Tiro̱ ko̱ nanki Sidon.
23552	MAT 11:24	Tu̱nga an b'a̱ tíxinnu̱u. Nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ mí nihi xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱, jun xi 'yún un sku̱e̱ sanu̱u nga xu̱ta̱ xi kis'e nanki Sodoma̱.
23553	MAT 11:25	Kui ni̱stjiu̱n b'i̱ kitsú Jesu: —An títs'intsjoho, Na̱'mi, Nti̱a̱ xi ts'e̱ nk'a ján ko̱ t'anankiu̱. A̱t'aha̱ y'ejña chjihi̱ xu̱ta̱ xi b'a̱ k'un xi nkú joyaha jántí xi̱ ni xi kik'iejña 'maihi̱ já nkjink'uu̱n ko̱ já xi mankjihi̱n ni xi tjín.
23558	MAT 11:30	A̱t'aha̱ najmi 'ni s'esúntjia ni xi bakuyá ko̱ kijna ch'á xi tsjanu̱u.
23564	MAT 12:6	An b'a̱ tíxinnu̱u. E̱i̱ tíjñajinnu̱u nku xi 'yún chánka sa nga ni̱nku̱.
23579	MAT 12:21	Ko̱ xu̱ta̱ xi tjín a̱sunntee̱ ka̱ma 'yún tak'un nda̱ musu̱na̱.
23587	MAT 12:29	’¿Nkú ts'ín nku nda̱ ka̱ma kju̱a̱s'ehen ni'yaha̱ nku nda̱ xi 'yún tjíhi̱n nga'yún ko̱ kjé'aha̱ ra̱ ni xi tjíhín? Tjín níhi nga tjun k'u̱é'yún ndo̱. B'a̱ ts'ín ka̱ma kjé'aha̱ ra̱ ni xi tjíhi̱n ndo̱ ni'yaha̱.
23599	MAT 12:41	’Xu̱ta̱ xi y'entu nanki Nini̱ve̱ ku̱i̱síntje̱nko̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ ni xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱. Kui xi ts'i̱ínko̱kju̱a̱ha̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ kui xi ngjikj'áha̱ ra̱ ani̱ma̱ha̱ nk'ie nga Jona y'éni̱jmíhi̱ éhe̱n Nti̱a̱ná. Nd'a̱i̱ bi, e̱i̱ tíjña nku xi 'yún nk'a tje̱n sa nga Jona.
23600	MAT 12:42	Ko̱ na̱ rei̱na̱ xi tsatéxuma nanki Saba ku̱i̱síntje̱nko̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱ nk'ie nga ku̱i̱chú ni̱stjin nga cha̱se̱he̱ ni xi kits'ín nga nkúnkú xu̱ta̱. Kui xi ts'i̱ínko̱kju̱a̱ha̱ xu̱ta̱ xi tjín nd'a̱i̱, a̱t'aha̱ kui xi 'yún kjin nibaha nga j'aisínñjuhu̱ kju̱a̱nkjink'uhu̱n Salomon. Nd'a̱i̱ bi, e̱i̱ tíjña nku xi 'yún nk'a tje̱n sa nga Salomon.
23603	MAT 12:45	A̱s'a̱i fikj'á sa yatu jáninda xi 'yún ch'onk'un sa nga kui ko̱ ngatentee̱ i̱ncha fas'enjihi̱n ndo̱. Ko̱ máha nda̱ xu'bo̱, 'yún ch'on ts'ín b'ejña a̱skahan nk'ie nga tjuhun. B'a̱ ta̱ ka̱maha̱ xu̱ta̱ ch'onk'un xi tjín nd'a̱i̱.
23613	MAT 13:5	K'u̱a̱ xi tsixuntu a̱jin ndji̱o̱ má nga najmi 'yún tjín ninte. Ki̱tsa̱ jasu xujmóo̱, a̱t'aha̱ najmi 'yún tjain nintee̱.
23614	MAT 13:6	Tu̱nga nk'iehé nga tsitju ts'íu̱, kits'ínchjaha̱n ko̱ kixí, a̱t'aha̱ najmi 'yún ngjiyanji kja̱ma̱ha̱.
23619	MAT 13:11	A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: —Jun ja kik'a̱i̱nu̱u nga ka̱mankjinnu̱u ni xi 'ma tíjña ts'e̱ xi nkú ts'ín batéxuma Nti̱a̱ná. Tu̱nga xu̱ta̱ xu'bo̱ najmi kik'a̱i̱hi̱ nga ka̱mankjihi̱n niu̱.
23620	MAT 13:12	A̱t'aha̱ xi kamankjihi̱n, k'u̱a̱i̱ saha̱ ko̱ 'yún nda ka̱mankjihi̱n. Tu̱nga xi najmi ts'i̱ínsihi̱n nga ka̱mankjihi̱n, chjú'aha̱ santaha ni xi tíjñaha̱ nga ka̱mankjihi̱n kai.
23622	MAT 13:14	’Ni xi tíi̱ncha ts'ín xu̱ta̱ xu'bo̱ títs'íntjusun éhe̱n Nti̱a̱ná xi kitsúya nda̱ profeta̱ Isaia̱ nk'ie nga b'a̱ kitsú: 'Yún ku̱a̱sinñju tu̱nga najmi ka̱mankjihínnu̱u, ko̱ 'yún cha̱so̱o tu̱nga najmi cha̱nú.
23629	MAT 13:21	Tu̱nga najmi 'yúhún tjíhi̱n kja̱ma̱ a̱jin ani̱ma̱ha̱ ko̱ najmi ndjá bincha. Nk'ie nga sakúhu̱ kju̱a̱sti ko̱ nk'ie nga n'e uncha tu̱ nga̱t'aha̱ ée̱n, ts'ín t'axíhi̱n yjoho̱ ée̱n.
23640	MAT 13:32	Kui k'un xu'bi̱ xi 'yún i̱chí sa nga k'un xi k'oo̱. Tu̱nga nk'iehé nga ma chá, 'yún chánka ma sa nga ni ntje̱ xi b'éntje̱ xu̱ta̱. Santaha nku yá tu bichú ma, ko̱ f'ai ts'ínnda'á ni̱see̱ nu̱ba̱ha̱ tjiaha̱ yóo̱.
23650	MAT 13:42	Kui xi kja̱níkj'ajin má tíma 'yún nd'íu̱. Yo̱ kji̱ntá xu̱ta̱ ko̱ ku̱a̱te ni̱'yu̱n.
23652	MAT 13:44	’Má batéxuma Nti̱a̱ná b'a̱ joyaha xi nkúhu nku nisa to̱on xi tíjña 'ma nku a̱nte. Nda̱ xi sakúhu̱ niu̱ ta̱ b'éjña 'mahá ngáha a̱t'aha̱ najmi kui ts'e̱ a̱ntee̱. Tsjo maha̱ ndo̱ niu̱. Kui nga fitéñayjehe ni xi tjíhi̱n ra̱ ko̱ b'atse a̱ntee̱.
23654	MAT 13:46	Nk'ie nga sakúhu̱ nku xi 'yún chjíhi̱, a̱s'a̱i fitéñayje ni xi tjíhi̱n ko̱ b'atse ndji̱o̱ tsjo tjín xu'bo̱.
23658	MAT 13:50	A̱s'a̱i kja̱níkj'ajin xi ch'onk'uu̱n má nga tíma 'yún nd'íu̱. Yo̱ kji̱ntá xu̱ta̱ ko̱ ku̱a̱te ni̱'yu̱n.
23663	MAT 13:55	¿A najmi kuihí nda̱i̱ xi ntíhi̱ nda̱ chji̱ne̱yóo̱? ¿A najmi kuihí na̱aha̱ xi 'mi Maria̱? ¿A najmi já nts'e̱hé maha Santiago̱, Kuse, Simon ko̱ Juda̱?
23666	MAT 13:58	Najmi 'yún kits'ín kju̱a̱nkjún Jesu yo̱, a̱t'aha̱ najmi kis'ejihi̱n xu̱ta̱ nga Nti̱a̱ná kits'ín nibáha̱.
23681	MAT 14:15	Nk'ie nga ja kama ngixuu̱n, i̱ncha j'aik'úhu̱n já ni'yakuyáha̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: —T'axínt'a ṉkjún e̱i̱ ko̱ ja 'yún kama ngixun. Tu̱ sahá b'a̱ t'ihi̱n xu̱to̱ nga katji nanki xi tjíndai e̱i̱ má nga ka̱ma k'u̱a̱tse ni xi kji̱ne̱.
23690	MAT 14:24	Kui chu̱bo̱ ja kamasehe̱n ntáchak'uu̱n tje̱njin tsutsuu̱. T'éhe̱n ntóo̱ títs'ínstihi̱, a̱t'aha̱ ntjo̱ 'yún ṉkjún tísatéjihi̱n tsutsuu̱.
23696	MAT 14:30	Tu̱nga nk'iehé nga kikie nga 'yún tíma ntjo̱, kitsankjún ko̱ nk'ie nga ja tífijintí, kikjintáya: —¡Ji nda̱ maestru̱, n'e̱k'ankiní!
23697	MAT 14:31	Ta̱ kuihi chu̱bo̱ jakj'á Jesu ntsja Pedro̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: —¡Á b'a̱ 'yún i̱chí s'ejihin ri an! ¿Á jo jan kamaha ri?
23730	MAT 15:28	B'i̱ kitsú Jesu: —Ji ta̱chju̱ún, ¡á b'a̱ 'yún s'ejihin ri nga Nti̱a̱ná kits'ín nibána! Katuma xi nkú ts'ín mjehi. Ta̱ kuihi chu̱bo̱ kamanda ta̱kjíhi̱n ta̱chjúu̱n.
23749	MAT 16:8	Kamankjihi̱n Jesu ni xi tíi̱ncha tsu jóo̱ ko̱ b'a̱ kitsúhu̱: —¿Á tíchubani̱jmíyako̱honu xinki̱u nga najmi kich'ahanu ni̱nku̱a̱n? ¡Á b'a̱ 'yún i̱chí s'ejihi̱nnu̱u nga Nti̱a̱ná kits'ín nibána!
23778	MAT 17:9	Nk'ie nga ja tíi̱ncha nibájen ngáha a̱sunntu tje̱nki̱u̱, b'a̱ kitsúhu̱ Jesu jóo̱: —Najmi tu̱ ch'a xi 'miyoho̱o ni xi kuayo santaha nkúhu nga kj'u̱a̱íya ngáha̱ ra̱ ngabayoo̱ Ntíhi̱ Nda̱x'i̱u̱n.
23784	MAT 17:15	—Ji nda̱ maestru̱, cha̱se̱ ni̱ma̱hi̱ i̱chí nda̱ chína̱. Tjín ni̱stjin nga jyuhú kj'i b'atsé ko̱ 'yún un behe̱. Tjín nga nkjin ni̱yá jnejin nd'íu̱ ko̱ tsa ntánijuo̱.
23786	MAT 17:17	A̱s'a̱i b'i̱ kitsú Jesu: —¡Á b'a̱ 'yún i̱chí s'ejihi̱n ra̱ Nti̱a̱ná xu̱ta̱ xi tjíhin nd'a̱i̱ ko̱ ch'onk'uhun! ¿Nkjé kjin tjíhin nga kúáte̱jñajinnu̱u? ¿Nkjé kjin tjíhin nga ts'in chúkju̱a̱nu̱u? Nibáko̱nú nda̱ chíu̱ e̱i̱.
23789	MAT 17:20	B'i̱ kitsú Jesu: —A̱t'aha̱ 'yún i̱chí s'ejinnu̱u Nti̱a̱ná. Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tsa tu̱ i̱chí s'ejinnu̱u xi nkúhu nku k'un mostasa̱ xi 'yún i̱chí, ka̱ma b'a̱ k'úíhu̱un a̱sunntu tje̱nki̱ xu'bi̱: “Ti̱yú xin e̱i̱ ko̱ t'in t'axín.” A̱s'a̱i ngju̱a̱i̱ t'axín. Ko̱ tu̱ mí nihí ni xi ka̱manu̱u, tsa b'a̱ ts'ín s'e̱jinnu̱u Nti̱a̱ná.
23797	MAT 18:1	Ta̱ kui ni̱stjin xu'bo̱ j'aisehe̱ Jesu já ni'yakuyáha̱. B'a̱ i̱ncha kitsúhu̱ nga kingjásjaiyaha̱: —¿Yá xi 'yún chánka sa má batéxuma Nti̱a̱ná?
23800	MAT 18:4	Kui nga tu̱ yáha ni xi ts'i̱ín ni̱ma̱kju̱a̱ha yjoho̱ xi nkú joyaha nda̱ chí xu'bi̱, kui xi 'yún chánka ka̱ma má batéxuma Nti̱a̱ná.
23804	MAT 18:8	’Kui b'a̱ maha, tsa ntsa̱i̱ ko̱ tsa tsu̱kui xi títs'ínkijnejihin ngatitsun, tu̱ sahá ti̱chákjáí ko̱ kjin chja̱niyai. Tu̱ sahá ngandahi̱ tsa ku̱i̱tjás'e̱n ni̱ma̱i̱ ko̱ tsa kutui má nga k'úéntu tík'un xu̱ta̱, ko̱ najmi tsa tjít'a nga joo̱ tsu̱kui ko̱ nga joo̱ ntsa̱i̱ tu̱nga tu̱ sa a̱jin nd'í xi najmi mahá ra̱ 'meya chja̱nikj'ajin ngáhi.
23809	MAT 18:13	Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. Tsa sa̱kúsjaihi̱ chu̱ xi kandyjoo̱, 'yún tsjo ka̱ma saha̱ chu̱ xi nku xi kuasakú ngáha̱ ra̱, nga xi cháte ko̱ yachán ñja xi najmi kandyjoo̱.
23820	MAT 18:24	Nk'ie nga tíb'atuts'i̱hi̱n nga títs'ínxki̱, a̱s'a̱i j'ai kin'ekasínjña nginku̱n nku nda̱ musu̱ xi 'yún tse tje̱he̱n ts'e̱.
23840	MAT 19:9	An b'a̱ tíxinnu̱u. Tsa nku nda̱ k'u̱éjña chju̱úhu̱n, tsa chju̱úhu̱n najmi kik'at'aha̱, tsa a̱s'a̱i ku̱i̱xanko̱ kj'a̱í ta̱chju̱ún, kui xi tíbangane kju̱a̱bixan tjuhu̱n. Ko̱ tsa kj'a̱í nda̱ ku̱i̱xanko̱ ngáha ta̱chju̱ún xi y'éjñaha̱ x'i̱hi̱n, kui nda̱ xu'bo̱ xi ta̱ tíbangane ni xi 'mihi̱ kju̱a̱bixan.
23853	MAT 19:22	Tu̱nga nk'iehé nga kint'é nda̱tiu̱ éi̱n, kik'ie nusin nusihi̱n nga ngji, a̱t'aha̱ 'yún ṉkjún nchi̱ná.
23854	MAT 19:23	A̱s'a̱i b'a̱ kitsúhu̱ Jesu já ni'yaku'yáha̱: —Kju̱axi̱ ni xi tíxinnu̱u. 'Ni tjín tsa nku nda̱ nchi̱ná kju̱a̱s'enjin nga Nti̱a̱ná xi ku̱a̱téxumaha̱.
23855	MAT 19:24	B'a̱há ta̱ tíxin ngáha̱nu̱u nga tu̱ sahá najmi 'ni tjín tsa nku chu̱ camello̱ kju̱a̱s'en ti̱xa̱ha̱ nku nintu nga nku nda̱ nchi̱ná kju̱a̱s'enjin nga Nti̱a̱ná xi ku̱a̱téxumaha̱.
23886	MAT 20:25	Tu̱nga kinchja̱ ñjahá ra̱ Jesu jóo̱ ko̱ b'i̱ kitsúhu̱: —Yo xi nkú ts'ín xu̱ta̱ xi tjíhi̱n xá e̱i̱ a̱sunntei̱ 'yún ndjá ts'ínko̱ xu̱ta̱ xingisoo̱, ko̱ xi tjíhi̱n nga'yún ts'ín nga nu'yá'éhe̱n.
23892	MAT 20:31	A̱s'a̱i xu̱ta̱ xi tjín yo̱ kinchja̱tiko̱ho̱ tu̱ xi k'u̱échja'aha ts'a. Tu̱nga tu̱ sahá 'yún i̱ncha kikjintáya sa: —¡Ji nda̱ maestru̱, ntje̱he̱ David, katuma ni̱ma̱hi ji̱n!