23214	MAT 1:1	Uito ti IESUI potmu'e Mateu. Mi'i uimiwan me atimo­herep yne Aipo­typot Iesui etiat ui'akasa hap ko'i uimikuap hap ko'i are. Mesuwe sa'awy'i­wuaria ati'atu­set­pehik teran AIPOTYPOT IESUI e'ase'i'in set ko'i katu­pono IESUI ti aha'ase'i pot Aparãu Saipepiat Sese aikotã sa'awy'i TUPANA to'e aha'ase'i koro Aparãu me — Meiũran ti aru Emiariru kawiat Eiã'ỹi topyhu'at Wuat'i Ywania Porekuat Koro e Tupana sa'awy'i. I'ewyte Aipo­rekuat Iesui ti aipo­rekuat pot Tawi Saipepiat Sese topyhu'at aikotã sa'awy'i Tupana to'e — Meiũran ti aru Eiã'ỹi kaipywiat ra'yn topyhu'at Uimi­po'oro Wuat'i Porekuat Eporekuat no e Tupana morekuat Tawi pe Aipo­typot IESUI piat.
23232	MAT 1:19	Mi'i hawyi iky'esat hat IUSE tikuap ta'yn hupi'a MARIA hap hawyi tuwa­nẽtup ko'i ko'i kahato — Uima'at rasig Maria e. Wẽtup ok ihainia hupi'a nug hat pote yt naku i atat Maria uhehary'i wo katu­pono wuat'i wywo waire rakat Maria e tuwa­nẽtup hawe. Pyno waku atipo'oro mana Maria wẽtup hy kape mig'i wo e Iuse tuwa­nẽtup hawe katu­pono waku rakat Iuse pote yt toiky'esat i miit'in tikuap hupi'a hap katu­pono Iuteu ywania ti'auka yt he'aito i pytkai hupi'a rakaria pote. — Pyno waku atipo'oro Maria wẽtup tawa kape mig'i wo e tuwa­nẽtup hawe. Mi'i tã atunug mote aru miit'in yt ti'auka i Maria nu wo e tuwa­nẽtup hawe.
23233	MAT 1:20	Ma'ato aikotã waku Maria po'oro wẽtup hy kapiat hap kape tuwa­nẽtup turan Tupana tipo'oro ra'yn tehay enoi hat Iuse kape atipy kaipyi. Mi'i hawyi to'e imu'etu — Iuse morekuat Tawi emiariru emiariru e yt erewa­nẽtup ko'i ko'i tei'o Maria ehary'i wuat upi'a hap ete e katu­pono hupi'a yt ihainia kaipywiat minug i e. Waku etat ehary'i wo hupi'a ra'yn pytkai Maria katu­pono yt toi'aparap hin i pytkai hupi'a ra'yn toĩne'en mesup e. Ta'i Tupana Pã'ãu Wakuat kaipyi toĩne'en imẽpyt e.
23236	MAT 1:23	Mio tã e ti Tupana sa'awy'i miit'in me. — Meiũran ti aru wẽtup ok hary­poria wakuat rakat pytkai yt karãpe i he'aito pytkai imẽpyt'a rakano ti aru topyhu'at yt uwe piat topytyk pytkai i e. Meiũran ti aru imẽpyt ihainia ti aru tuwe­mo­herep hawyi Tupana AIPY'ASETPIAT rakat eset i'atu'e Tope e yianmiat Tupana ehay enoi hat Isaia tomiwan 7.14 pe e. — Mi'i hap ewywuat toĩne'en mesup ehary'i wuat mana Maria ete e atipy kaipywiat sut hat Iuse pe.
23240	MAT 2:2	Mi'i hawyi put'ok'i'atu'e tawa wato Ieru­sarẽi note hawyi — Aikope som hirakat Aipo­rekuat pakup nuat toĩne'en i'atu'e itotiaria pe. Aikope som tuwe­mo­herep Ei'ywania Iuteu ywania Potypot pakup ywã'ĩ hap i'atu'e. Katu­pono ha'awyte ra'yn uruta'a­kasa at wẽtem hap kaipyi hewai­kiru i'ywã'ĩ hap enoi hap uruta'a­kasa urue'yi tote i'atu'e. Mi'i pote mesup Aipo­rekuat Koro pakup mõtypot hamo urutõ'ẽ meikowo hewai­kiru upi urutõ'ẽ meikowo i'atu'e waikiru etiat wemu'e haria iwe'eg kahato rakaria tawa wato Ieru­sarẽi miaria pe.
23242	MAT 2:4	Mi'i pote morekuat Eroti ti'atu­kaykay tuwe­wawi Tupana ehay miwan etiat kuap sese haria i'ewyte pa'i kororia toi'atu­kaykay hawyi apo'e i'atuepe — Mehĩ'in e aikope so tuwe­mo­herep irane Tupana Mipo'oro Wuat'i Porekuat Koro wuat sese e. Kat etawa pe kat etawa pe i'ywã'ĩ e.
23243	MAT 2:5	— Ta'i tawa hit Perẽ me aru tuwe­mo­herep Mi'i Miit i'atu'e katu­pono sa'awy'i Tupana ehay moherep hat mio tã e miwan me yianmete i'atu'e.
23244	MAT 2:6	— Ta'i ahetawa kurin moity'i ewei'e tawa Perẽ miaria yi Iuta ywaniaria e. Ma'ato yt eiwe­mõti tei'o ehetawa kurin mupi katu­pono ti aru meiũran etawa hit Perẽ po'og po'og miit'in mikuap mo topyhu'at yi Iuta ywaniaria yne tawa ko'i kai katu­pono ehetawa hit Perẽ me tuwe­mo­herep irane Isareu ywania Potypot Koro sese e ti sa'awy'i Tupana ehay moherep hat Mikeia tomiwan me 5.2 pe i'atu'e morekuat Eroti pe.
23245	MAT 2:7	Tuwat i ra'yn inãpin haria hawyi morekuat Eroti ti'atu­kaykay i ra'yn at wẽtem hap kaipywiat õ'ẽ haria waikiru etiat wemu'e haria apoto'e mig'i wo i'atuepiat hamo toi'atu­kaykay i ra'yn — Karãpeĩ ewei'akasa sa'awy'i mekewat waikiru e i'atuepe. Karãpeĩ tuwe­mo­herep sa'awy'i ehowawi mekewat waikiru e.
23246	MAT 2:8	Mi'i hawyi ta'atu­mo­herep morekuat Eroti pe yne i'atu'e hap. Waikiru wemo­herep hap e'at morekuat Eroti tikuap hawyi to'e waikiru etiat wemu'e haria pe — Waku eweiwat tawa hit Perẽ kape uhyt'i'in e. Mi'i tote o apo'ewei'e kahato Hirakat ete aikope aikope tuwe­mo­herep e. Mi'i hawyi eweipuẽti hawyi waku ewehenoi uhepe aikope toĩne'en Mi'i hat ete e. Pywo ti atikuap teran aikope toĩne'en Hirakat. Areto mono imõtypot hamo ipoityro hamo e so i'atuepe morekuat Eroti.
23249	MAT 2:11	Mi'i hawyi waikiru topyhu'at hirakat ieĩne'en hap apy tote ra'yn hawyi tuwehyt'ok i'yat pe hawyi te'era'a­kasa ra'yn Hirakat kape toty Maria wywo. Mi'i hawyi te'eru­we­pỹ'ã­tutuk ta'yn mekewat Hirakat mõtypot hamo. — Waku ta'atu'e hawyi ta'atu­mie­reto ko'i ta'atu'apok ta'yn hawyi imehit rakat Uru kawiat ta'atuium ne'en ne'i Hirakat pe iky'e hap. Mi'i hawyi ta'atuium ikamhig se rakat miwuk wo iky'e hap. Mi'i hawyi mohag hy Mira e hap ta'atuium Hirakat mõtypot haype.
23250	MAT 2:12	Mi'i hawyi i'atu­mu'etu ti Tupana ti'atu­nãpin — Yt ewei'aipok tei'o morekuat Eroti puo henoi topiat hamo e seha'at haria õ'ẽ haria pe at wẽtem hap kaipy­wiaria pe to'e. Mi'i pote te'era'aipok ta'atue'yi kape wẽtup mu'ap upi. Yt ta'atu­henoi hin i ra'yn morekuat Eroti pe aikope Hirakat toĩne'en hap.
23251	MAT 2:13	Mi'i hawyi Tupana mipo'oro atipy kaipywiat tuwe­mo­herep Iuse mu'etu hawyi to'e — Epoĩ'ãm no Iuse e. Etioto ro Hirakat wẽtup yi kape pya meiũpepyi mekewat yi Esitu kape ity wywo e. Eweipopy ro e katu­pono ti aru morekuat Eroti tikat ra'yn wyti aru Hirakat i'auka hamo ne'i e. Mi'i pote waku yi Esitu pe eweikupte'en mig'i wo e. Waku yne meikowo hawyi ti aru woro­nãpin ra'yn karãpe i era'aipok i meikowo te hap ahenoi pakup'i aru epe e atipy kaipywiat Iuse mu'etu to'e.
23253	MAT 2:15	Mi'i hawyi morekuat Eroti ku'uro hap kape itote tukupte'en yi Esitu tote aikotã sa'awy'i Tupana to'e miwan me hap ewy — Meiũran ti aru Uha'yru atikaykay ti aru yi Esitu kaipyi e sa'awy'i wuat miwan me Oseia 11.1 pe.
23254	MAT 2:16	Ma'ato morekuat Eroti tikuap ta'yn seha'at haria ipuẽti haria yt topuo i ra'yn i'atu'aipok hawyi ipy'ahak sese ra'yn topyhu'at — Yt naku i pãi e. Yt tõ'ẽ i ra'yn uipuo henoi uhepiat hamo waikiru kuap haria uimi­ky'esat ewy pãi e. Yt ta'atu­henoi hin i aikope mekewat Hirakat ieĩne'en hap e topy'ahak popuo. Mi'i hawyi morekuat Eroti ti'atu­po'oro kahato tesu­rara'in sem na'yn tawa hit Perẽi kape yne itotiaria hira­karia ipa'iat hit ko'i atu'uka hamo typy anu pyi i'ywã'ĩ rakaria atu'uka yne hamo Perẽi miaria i'ewyte hira­karia ipa'iat yt pya hin i Perẽi kai gupte'en haria typy anu pyi yi kape toi'atu'uka kary katu­pono typy anu ra'yn waikiru etiat wemu'e haria te'era'a­kasa waikiru kape. Mi'i hap ewy te toiky'esat hira­karia atu'uka hap typy anu i'ywã'ĩ rakaria pyi.
23256	MAT 2:18	— Tawa Perẽi pyi ti aru mekewat yi Hama pyi ti aru atikuap kahato ti aru i'atu­wo'okak'i kahato hap i'atuehay pirik kahato hap e. Ta'atu­saty'u kahato itote to'opytit'i kahato e. Mana Hakeu ywania tawa hit Perẽi miaria te'eruwak kahato ta'atu­mẽpyt'in ky'e hap upi. Te'eruwak at ka'ap hap atikuap uimu'etu e. Yt uwe i imoperup'i kuap katu­pono topap yne yne imẽpyt'in itote pote e ti Tupana ehay enoi hat Ieremia miwan pe 31.15 pe yianmete Perẽi miat e hira­karia atu'uka hamuat hap etiat.
23258	MAT 2:20	— Epoĩ'ãm no Iuse e. Etioto ro Hirakat ity wywo hawyi ewei'aipok i ro ehe'yi kape i Isareu ywania e'yi kape katu­pono ti koitywy Hirakat Iesui auka teran hat morekuat Eroti iku'uro ra'yn e atipy kaipywiat sut hat Iuse mu'etu.
23259	MAT 2:21	Mi'i hawyi Iuse ipoĩ'ãm hawyi — To'iro wata'aipok ahetawa kape e ra'yn Hirakat pe ity pe. Mi'i hawyi te'era'aipok ta'atue'yi Isareu kape.
23260	MAT 2:22	Put'okta'atu'e itote hawyi Iuse tikuap ta'yn morekuat Eroti sa'yru sa'ag Akeirau e hap het rakat topyhu'at to'ywot saipe pot heiam note aikope sa'awy'iwuat to'ywot ti'atu'uka hira­karia turanuat hap tote. Mi'i pote Iuse token'ẽ tuwe'yatnug itotiat hamo. Mi'i hawyi mio tã e Tupana imu'etu Iuse pe — Yt ereĩne'en nei'o meiũpe yi Iuteu pe e Tupana Iuse mu'etu to'e. Mi'i pote tuwat i ra'yn tetawa sa'awy'iwuat kape mekewat yi Karireia kape.
23261	MAT 2:23	Mi'i hawyi tuwat tawa Nasare kape hawyi itote Iesui tuwe­motag aikotã Tupana miky'esat ewy katu­pono to'e yianmete tehay enoi hat wẽ pyi — Meiũran ti aru tawa Nasare piat ieĩne'en hat ati'airo Wuat'i Porekuat no e Tupana sa'awy'i miwan me e hap ewy Iesui toĩne'en Tawa Nasare pe.
23263	MAT 3:2	Mi'i tote tohenoi kahato ra'yn tewawiat õ'ẽ haria pe — Ewei'atoiat ro yne eiminug yt naku i hap ko'i e katu­pono ti yt pya i ra'yn Tupana tipo'oro meikowo Tomi'airo Aipo­rekuat Koro sese wuanuat e Iuwãu tewawiat õ'ẽ haria pe.
23264	MAT 3:3	Sa'awy'iwuat sese ti Tupana ehay moherep hat Isaia henoi Iuwãu etiat yianmete. Mio tã e — Meiũran ti aru toĩne'en yahig wato tote eimu'e haty wuat hat sese e Isaia mekewat wo'oset'ok hat Iuwãu etiat. — Mio tã e aru mekewat yahig notiat ieĩne'en hat e — Ewehe­katup o katu­pono tut wyti aru Mekewat Tupana Mi'airo Wuat'i Porekuat nuat e. Aheha­kyera'at hanuat tut irane ahowawi e aru. Mi'i tupono eweimo­hãpyk to Tupana kape e aru mi'i miit. Eiminug yt naku i hap ko'i ewei'atoiat ro e aru. Waku yne hawyi ti aru Tupana tipo'oro ra'yn Mi'i Miit ehowawi e. Mi'i tupono eweimo­hãpyk o Tupana kape eiminug yt naku i hap ko'i. Yne ewei'atoiat hawyi tut irane ahowawi e aru yahig wato totiat aimu'e haty wuat hat e sa'awy'i Isaia tomiwan me 40.3 pe mekewat Iuwãu ieĩne'en hap etiat yianmete e tohenoi.
23267	MAT 3:6	— Uito yt naku i nug hat ta'atu'e Tupana piat hamo tuwat. Mi'i tã ta'atu­henoi hawyi Iuwãu ti'atuset'ok ta'yn Iũtãu hy pe.
23268	MAT 3:7	I'ewyte wo'omu'e haria meimuẽ wuaria Tupana mohey haria akag ko'i tuwat Iuwãu ewawi te'eru­weset'ok hamo. Irania'in — Aiku'uro hawyi watoĩne'en ne hap e haria. Irania'in — Aiku'uro hawyi yt kat i aheĩne'en pakup i hap e haria wy tuwat te'eru­weset'ok hamo wo'omu'e haria. Ma'ato mio tã e Iuwãu i'atuepe — Yt naku i woro­ho'oset'ok eipe e Iuwãu katu­pono eipe yt naku i nug haria wo te eweikupte'en e. Eipe ti moi ko'i ewywuat re haiwot rakaria e. Miit auka haria wo wyti eweikupte'en ne eipe e. Mi'i pote kan hamo eweĩ'ẽ meikowo eiweset'ok hamo yt naku i nug haria wo i te eweikupte'en ne turan e. Ta'i Tupana apiheg haria wo eweipyhu'at eipe.
23270	MAT 3:9	Yt naku i ewei'e eiwa­nẽtup hawe — Yt karãpe i Tupana uru'apiheg kuap katu­pono urue'ase'i'in Aparãu emiariru'in sese ti uruto. Ta'i uruto ti Iuteu ywania pote Tupana yt uru'apiheg kuap i hap yt ewei'e i ran o eiwa­nẽtup hawe katu­pono mio tã ei'e hap kaipyi Tupana tikuap ta'yn yt eiwe'eg i kahato hap ko'i katu­pono ahewaku hap yt tut i aha'ase'i'in kaipyi i yt ai'ywot'in kaipyi i wyti yt aity'in kaipyi i wyti ahewaku hap e. Ta'i Tupana tiky'esat pote tutunug kuap Aparãu emiariru piit ko'i meimuẽ wat nu ko'i kawiat. Yt niatpo hin i mio tã Tupana minug toiky'esat pote e Iuwãu wo'omu'e haria akag ko'i meimuẽ wuaria Iuteuria — Uruto po'og irania'in kai e haria pe.
23271	MAT 3:10	Eiwe'eg wo o katu­pono mio Tupana toĩne'en waku pe ra'yn te'ywyhap wywo yt haat i rakaria yp pugha hamo hap ewy toĩne'en e. — Yt naku i eipe pote yt kan hamo i e. Mi'i pote aria mi'u wo yn waku eipe e Tupana e. Aria mi'u wo eweikupte'en aikotã torania aria'yp yt haat kahato i rakat miterek sok wuk wat ewy topyhu'at hap ewy eweikupte'en mesup e Iuwãu wo'omu'e haria pe. Mi'i hap ewywuat eipe katu­pono yt kat i eikai wakuap pote pãi e.
23272	MAT 3:11	Uito woro­ho'oset'ok y'y wo — Urutoiat yne ra'yn uruminug sa'ag yt nakuat i hap ko'i ei'e pote woro­ho'oset'ok. Ma'ato yt naku i nug haria wo te eweikupte'en pote yt karãpe i aru woro­ho'oset'ok eipe pãi e Iuwãu wo'omu'e haria akag ko'i pe. Mi'i hawyi Iuwãu to'e torania õ'ẽ haria pe — Uimi­mu'eria e meiũran ti aru tut wẽtup ok Miit ahowawi Aimu'e kahato hat e. Ta'i Mi'i Miit ri uhaipepiat wen ma'ato Mi'i Miit ri po'og po'og wakuat uikawiat hat are. Ta'i Mi'i Miit ri po'og po'og uikawiat wakuat are e. Uiat uhewaku hap ti yt put'ok'e hin i hemiit ipysei hamo ipy sokpe pag hamo are. Uito ti woro­ho'oset'ok kuap y'y wo yn ma'ato uhaipepiat ti aru po'og na'yn inug uikai katu­pono Mi'i Miit ti aru eipyt'atnug kuap Tupana Pã'ãu Wakuat no hat e. Woro­ho'oset'ok kuap y'y wo uito ma'ato Mi'i Miit ehet'ok kuap Tupana Pã'ãu wo e. Mi'i Miit ri po'og uikai wakuat e. Y'y wo yn na'yn uito woro­ho'osei ma'ato Mi'i Miit ti aru imoma kuap yne yt naku i hap eipy'a pyi eiwa­nẽtup hawyi aikotã aria tiwuk kuap kat sa'ag ko'i rakat yt nakuat i ko'i hap ewy e. Pywo ti Mi'i Miit ti aru ehet'ok kuap kahato Tupana Pã'ãu wo e Iuwãu Iesui etiat.
23273	MAT 3:12	Aikotã hã'ỹi watotok hawyi wati'a­po­pesap uhu hawyi hã'ỹi yn na'yn topyhu'at. Aikotã watopag hã'ỹi heiam me ma'ato i'ape yt kat hamo i ra'yn topyhu'at hawyi ahe'aria nug hamo yn waku i'ape. Mi'i hap ewy ti aru uhaipepiat Tupana Mipo'oro tikuap uwe tomohey haria uwe yt hap e. Ta'i toikuap ti aru towa­nuaria aikotã watikuap aimitok hã'ỹi wakuat hap ewy e. Towa­nuaria pe mio tã e aru — Ta'i uimohey haria ti eipe pote woro­ho'oset'ok e aru tomohey haria pe ma'ato irania'in tehay pun ne'i haria pe ti aru to'e — Aria mi'u wuat ko'i wyti eipe e aru tehay pun haria pe. Aikotã mi'apo­pesap uhu ko'i ewy ra'yn eipe e aru uhaipepiat sut hat e Iuwãu Iesui piat pe e.
23275	MAT 3:14	Ma'ato put'ok'e itote hawyi Iuwãu to'e Iesui pe — Uika'iwat e eriot apo eset'ok uhetiat hamo e. Pyno yt naku i uito woroset'ok Uipo­typot ne'i En tupono. En ni po'og uikai e. Mi'i tupono ti po'og ni En waku uhet'ok En Ui'ywot e.
23276	MAT 3:15	Mi'i hawyi Iesui to'e ma'ato Iuwãu me — Waku uhet'ok en mehĩ e katu­pono ti mi'i tã hap ti Tupana miky'esat ewy eminug uhet'ok epiat hap e. Mio tã e pote — Pyno woroset'ok Ui'akag e'e hap ewy e Iuwãu Iesui pe.
23278	MAT 3:17	Mi'i turan toikuap sehay atipy kaipyi — Meiẽ ti Uha'yru sese uimiky'e kahato ti meiũ e. Uimo­wepit kahato hat Mi'i e Tupana Iesui etiat. Iuwãu tikuap Iesui set'ok hap tote sehay atipy kaipyi. Iesui weset'ok hap etiat ahenoi mesuwe uimiwan me Uito Mateu.
23281	MAT 4:3	Mi'i hap ete iperup kahato sy'at pono. Mi'i turan put'ok'e ahiag itote hã'ãg sese hamo. Mi'i hawyi to'e Iesui pe — Mehĩ e pywo Tupana Sa'yru sese En mote etunug no emi'u wo man meikowat nu ko'i kawiat e Iesui pe.
23282	MAT 4:4	Mi'i hawyi Iesui to'e ahiag me — Ma'ato yt atunug neran i rat e'e hap ewy e katu­pono sa'awy'i Tupana to'e — Mi'u hap kape yn miit'in te'eru­wa­nẽtup pote yt karãpe i ta'atu­puẽti ta'atuieĩne'en wuat'i e'at piat hamuat e katu­pono uhehay nug yne hap kaipyi yn ni miit'in tipuẽti kuap toieĩne'en hap sese e Tupana sa'awy'i miwan me e Iesui ahiag me.
23284	MAT 4:6	Mi'i hawyi ahiag to'e tope — Mehĩ e pywo ti Tupana Sa'yru sese En mote e'okhyt'at ro meiũpepyi yi kape katu­pono sa'awy'i ti Tupana to'e — Atipo'oro uhemiit atipy kaipyi epowyro hamuat e. Era'at hawyi yt ere'ahyk hin i yi tote meimuẽ wuat nu ko'i ete hamo e Tupana sa'awy'i miwan me Mehĩ e ahiag Iesui pe. Tawi wepy miwan 9.11 e hap ewy to'e Iesui pe.
23285	MAT 4:7	Ma'ato Iesui tiwesat — Pywo mio tã e Tupana wen ma'ato i'ewyte wẽtup we to'e miwan me — Wãi yt uhã'ãg nei'o sio woro­po­wyro ipoity'i rakat nug hap ete sio yt e katu­pono yt woro­po­wyro kuap i ti sa'ag nug hap ete e Tupana i'ewyte miwan me e ahiag me. Mi'i sehay Teute­ru­numiu 6.16 pe tohenoi ahiag me.
23287	MAT 4:9	Mi'i hawyi to'e — Mehĩ e pywo ti rat woronug En wuat'i ywania Porekuat no i'ewyte i'atuekat ko'i i'atue­tawa wato ko'i atum yne yne epe uimõ­typot En mote erepỹ'ã­tutuk uhowawiat pote e ahiag Iesui pe.
23288	MAT 4:10	Ma'ato Iesui tiwesat — Mutoro meiũpepyi ahiag pya ui'yaty­pepyi e katu­pono sa'awy'i mio tã e ti Tupana miwan me — Uito yn waku eimi­mõ­typot no katu­pono Uito yn areĩne'en Tupana wo wẽtup yn e. Mi'i hawyi yt uwe i Tupana wo toĩne'en e Tupana sa'awy'i miwan me e. Mi'i pote — Mutoro ahiag pya uikai e Iesui ahiag me. Mi'i sehay Teute­ru­numiu 6.13 toĩne'en.
23293	MAT 4:15	Aikotã sa'awy'i Tupana ehay moherep hat Isaia to'e hap ewy — Ta'i yi Sẽpurũ piaria yi Natari piaria yi Karireia hyemyi'a ẽpe etiaria Iũtãu hy ẽpe piaria wẽtup ywania. Mi'iria ti uhehay yt ta'atukuap i pote tukupte'en kahato i'atu­minug sa'ag ko'i. Mi'i pote i'ypyryp wiat gupte'en haria ewy mi'iria. Iku'uro rakaria ewy yn tukupte'en mi'iria.
23295	MAT 4:17	Mi'i hawyi toto ra'yn Iesui yi Karireia piaria mu'e hamo — Eiwe­morem no yt nakuap i nug hap ko'i kaipyi e. Mi'i hawyi eweiwe­morem no Tupana kape katu­pono yt pya hin i Tupana topyhu'at Miit'in Porekuat no sese ra'yn e Iesui yi Karireia piaria pe. Mi'i hawyi Iesui ti'atumu'e kahato yne y'y hit i upiaria yi wato Karireia piaria.
23297	MAT 4:19	Mi'i hawyi Iesui iwẽpap'i i'atue­wawi — Uiwyria'in e to'iro uhupi e. Ahenoi mono miit'in pytyk Tupana wanuat hap aikotã pira ko'i pytyk ehepiat hap ewywuat re hamo e.
23299	MAT 4:21	Tuwat porap'i i ra'yn hawyi yi kyt upi Iesui teha'at Sepeteu sa'yru'in kape mehĩ Tiaku i'ewyte iywyt Iuwãu kape wesuki wato mog yara piat haria kape. Mi'i hawyi i'ewyte Iesui iwẽpap'i i'atue­wawi — To'iro uhupi mehĩ'in e.
23306	MAT 5:3	Mio tã to'e — Uheka­tu­wyria uwe uwe Tupana pe to'e — Worokuap po'og neran wyti uito katu­pono ti yt worokuap hin i te yt uimi­ky'esat ok tã i te worokuap e topy'a pe mio tã e haria pe Tupana to'e — Pyno uimi­poi­tyro sese ko'i eipe katu­pono woro­ho'onug wyti aru eipe wuat'i ywania pore­kuaria wo mesu­wa­rote aikotã Uito areĩne'en Morekuat no atipy pe hap ewy e Tupana mio tã e haria pe e Iesui itotiaria pe.
23307	MAT 5:4	Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uiwyria'in e uwe uwe tuwak topy'a pe irania'in satek pote ho'opot pote mi'i haria pe ti Tupana to'e — Woro­ho'o­mo­wepit kahato eipe katu­pono karãpe ehehaky'e'i hap put'ok'e ehete mi'i hap atu'u yne uipy'a pe wy aikotã irania'in ehaky'e'i hap ewetu'u yne hap ewy e Tupana mi'iria pe e. Uhegyi'at hap ok tã wyti aru eweikupte'en e. Woro­ho'o'og­hytsat wyti aru eipe e Tupana mio tã e haria pe e.
23308	MAT 5:5	Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uipot­mu'eria e uwe uwe pywo pe to'e topy'a pe perup'i popuo — Pywo pe ti uito po'og yi kai irania'in kai e hap yt tuwe­mo­wato hap wywo i mio tã e haria pe Tupana to'e — Pywo pe ti uimi­poi­tyro sese eipe katu­pono mesuwat mytyp tote more­kuaria wo wyti aru woro­ho'onug eipe e. Mesuwat mytyp tote topyhu'at irane eipo pe e Tupana paa'e haria pe e Iesui yity'ok totiaria pe.
23309	MAT 5:6	Mi'i hawyi to'e i — Uhupiaria e uwe uwe to'e Tupana pe — Areĩne'en neran hãpyk kahato e'ewy mi'i haria pe Tupana to'e — Uimi­poi­tyro ko'i kahato wyti aru eweikupte'en ui'ewywuat waku sese hamo woro­ho'onug eipe katu­pono eimi­ky'esat ewy woro­ho'o­mo­hãpyk eipe Ui'ewy e Tupana mio tã e haria pe e.
23310	MAT 5:7	Mi'i hawyi po'og Iesui henoi — Uhaipe­piaria e uwe uwe ihaky'e'i rakaria powyro haria mi'i haria pe Tupana to'e — Pywo ti rat woro­ho'o­poi­tyro kahato aru eipe e. Uhegyi'at kahato hap topyhu'at aru ehete aikotã eiminug ewy e Tupana ihaky'e'i rakaria powyro haria pe e Iesui ta'apy­pueri haria pe.
23311	MAT 5:8	Mi'i hawyi to'e i — Uimohey haria e uwe uwe topy'a pe tuwa­nẽtup hawe wakuat kape yn tuwa­nẽtup mi'i haria pe Tupana to'e — Pywo pe ti woro­ho'o­mo­wepit kahato aru eipe katu­pono uhowawiat akasa haria ewy eweikupte'en e Tupana ipy'a kahu rakaria iwanẽtup kahu rakaria pe e Iesui yity'ok totiaria pe.
23312	MAT 5:9	Mi'i hawyi po'og Iesui henoi itotiaria pe — Uhemiit'in e uwe uwe wo'owese hap yn nug haria pe Tupana to'e — Pywo pe uimi­poi­tyro ko'i eipe katu­pono uha'yru'in uhaki'yt'in sese wo e wyti aru mi'iria pe wuat'i ehamo Tupana wo'owese hat yn nug haria pe e Iesui.
23313	MAT 5:10	Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uhupiaria e uwe uwe wakuap nug motiat miit'in wo'okyry'i hamo topyhu'at mi'i haria pe ti Tupana to'e — Pywo pe ti woro­ho'o­mo­wepit kahato katu­pono atum aru ehepe uhetama atipy piat e Tupana. Pywo pe ti woro­ho'o­mo­wepit kahato eipe katu­pono aikope Uito areĩne'en Morekuat no hap tote eheiam sese wo topyhu'at irane e Tupana wakuaria pe miit'in misaty'i saty'i ko'i pe e.
23314	MAT 5:11	I'ewyte uwe uwe uhemiit'in sese wo miit'in mikyry'i hamo te'ero­pyhu'at miit'in misaty'i saty'i wo miit'in mimo­weuka'i mi'i uhemiit'in pote mi'i hat pe — Pywo pe ti woro­mo­wepit po'og ni wuat'i kai e Iesui temiit'in me.
23315	MAT 5:12	— Ta'i mi'i tã hap ewy ta'atunug sa'awy'i­wuaria uhehay moherep haria ete e Tupana. Mi'i tupono i'atuehay sa'ag yt pywo pe i ehete uhemiit'in eipe pote eiwe­wepit ro eiwe­wehum no sa'ag ta'atunug ehetiat pytkai katu­pono meiũran ti aru Tupana mimõ­typot kahato haria wo eweikupte'en atipy pe are e. Ta'i atipy pe — Woro­mõ­typot kahato eipe e Tupana aru uimohey haria potiat miit'in mikyry'i hap ko'i wo eipe pote e Iesui. Uhehay mohey hat eipe pote i'atuehay sa'ag yt pywo pe i ehete pote eweimo­wepit ro eweiwehum no Tupana kape are katu­pono eha'up muat wyti iwato kahato toĩne'en atipy pe e Iesui. Sa'awy'i te pyi mesup te Tupana ehay moherep haria miit'in mikyry'i hap ko'i wo tukupte'en e. Mesup te i'ewyte miit'in yt i'atu­wese hin i ehete Tupana ehay moherep haria eipe pote are e. Uimohey haria yt paa'ewei'e hin i miit'in yt i'atu­wese i ehete turan are e. Po'og po'og eiwehum no Tupana kape po'og sa'awy'iwuat kai are e. Waku mi'i tã ewei'e — Waku kahato En Tupana katu­pono koitywy yt emohey haria i uimo­weuka'i kahato hap kaipyi atikuap ta'yn uito ti ehay moherep hat sese areĩne'en hap atikuap mesup waku ewei'e ro Tupana pe ehehay wepit hap wywo e Iesui temiit'in me.
23321	MAT 5:18	Katu­pono aikotã mesuwat yi at waty waikiru ko'i tukupte'en mot'i mi'iria i'ewyte Tupana ehay moherep haria nimuaria miwan ko'i te tukupte'en mot'i ma'ato po'og mot'i katu­pono wuat'i e'at piat Tupana ehay toĩne'en e. Pyno ti iwan hit ko'i Tupana ehay miwan etiat ko'i itig hap ko'i iwan hit hap ko'i Tupana ehay Musei miwan Tupana ehay moherep haria miwan topyhu'at aru wuat'i e'at pe. Yt karãpe i Tupana ehay miwan miat ikahuro aru e. Miwan miat yne Tupana e hap topyhu'at wuat'i e'at pe e. Yt sehay wẽtup i miwan miat ikahuro e Tupana. Pyno ti yt uwe i ipyhyp kuap Tupana e hap ko'i — Atunug aru e hap ko'i ta'i Tupana tunug kahato yne yne to'e hap ewywuat are e. — Atunug aru e miwan me pote tutunug aru to'e hap ewy e. Pywo tutunug aru to'e hap ewy are e. Pywo ti rat waikiru ko'i at ewaty yi ikahuro ma'ato Tupana ehay miwan miat torania topyhu'at aru wuat'i e'at pe e Iesui itotiaria pe miit'in sem me.
23322	MAT 5:19	Mi'i tupono waku watunug yne kahato Tupana piat ainãpin hap ko'i miwan miat kurin kat iwato'in nakat are e katu­pono uwe uwe mekewat Tupana miky'esat miwan miat yt tutunug neran i Tupana piat ainãpin hap i'e hap yt tutunug i hawyi tohenoi henoi irania'in me — Yt naku i watunug Tupana piat ainãpin hap miwan miat ko'i ewy e hat ti aru yt uwe mimõ­typot no i ra'yn topyhu'at atipy pe e. Mi'i hat wyti aru miit'in mimohit sese wo topyhu'at atipy pe e. Ma'ato uwe uwe mekewat Tupana miky'esat ewy inug i'e hap miwan miat ewywuat mi'i hat tohenoi kahato irania'in me — Ta'i waku kahato watunug torania ainãpin Tupana piat hap ko'i miwan miat e hat wyti aru Tupana etama atipy piat pe po'og topyhu'at Tupana mimõ­typot no e Iesui yity'ok totiaria ta'apy­pueri haria pe.
23324	MAT 5:21	Uiwyria'in e nimuat ainãpin haria ti Tupana ehay moherep haria hãpyk kahato aimu'e Tupana e hap ta'atuwan ma'ato ta'atuwan pytkai yt ta'atunug neran i. Mio tã e Tupana piat hap — Yt eti'auka tei'o miit e. Eti'auka miit pote waku surara po pe ereĩne'en ekuap hamo e. Pywo pe waku miit'in mi'auka wo ereĩne'en e Tupana sa'awy'i miwan me. Ma'ato eimu'e haria — Yt kan hamo i watunug Tupana piat mio tã e hap i'atu'e sa'ag e.
23325	MAT 5:22	Uimohey haria koitywy po'og woro­ho'o­nãpin mi'i e hap ete e. Uwe uwe ipy'ahak at ka'ap topy'a pe wẽtup ok miit ete mi'i hat wyti miit auka hat ewywuano ra'yn topyhu'at e Tupana towa­nẽtup hawe e. I'ewyte uwe uwe to'e wẽtup ok pe topy'a pe — Yt kan hamo i en uiwa­nẽtup hawe e at ka'ap mi'i e hat pe — Woro'a­piheg aru e Tupana mi'i hat pe e. Ma'ato uwe uwe ipy'ahak sese wẽtup ok ete at ka'ap hawyi to'e — Motoro aria koro kape wuat'i pe yt kan hamo i en e topy'a pe at ka'ap mi'i e hat pe ti Tupana to'e — Woro'a­piheg aru aria koro wo e katu­pono mi'i e hat ewywuat wo'opot'auka hat sese wo ra'yn toĩne'en Tupana wanẽtup hawe e Iesui. Yt naku i aipy'a pe miit auka hat wato­pyhu'at Tupana ehamo are. Mi'i tã eweikupte'en mote Tupana mi'apiheg wo eweikupte'en e Iesui temiit'in me yity'ok tote.
23326	MAT 5:23	Mi'i hawyi Iesui to'e i i'atuepe. — Karãpe etum neran Tupana pe emiium imõtypot hap ma'ato toĩne'en wẽtup ok miit ewanĩkap epy'ahak hap pote waku yt etum i emiium Tupana pe ma'ato waku etoiat ro emiium muat mekewat yparakai tote hawyi ereto ro ewanĩkap kape ti etunug ewy wo i ra'yn hamo e.
23327	MAT 5:24	Mi'i hawyi — Uiwy ere atiky'esat kahato waure wo ereĩne'en uhepiat emõpy'ahak hap kai ere o e. Eiwo'o­wese hap toĩne'en i ra'yn iwywo hawyi waku era'aipok emiium muat sat hamo hawyi etum imiky'esat ewy. Waku pe ereĩne'en hawyi eiwo'o­wese hap etipuẽti i ra'yn hawyi o e Iesui temiit'in me.
23328	MAT 5:25	Mi'i hawyi Iesui to'e i yity'ok totiaria pe — Uiwyria'in e karãpe wẽtup ok ewanĩkap tut surara'in wywo epyhik hamo morekuat wo'opyhik hawe pyno ewe'eg wo o mi'i hap e'at pe are e. Waku mu'ap upi etunug ni ipy'ahak takat ewy ok wo e. Waku meremo etunug mekewat ewanĩkap ewy ok wo i ra'yn mu'ap tote e ma'ato yt etimo­wese i yianmete pote yt naku i topyhu'at aru eete e katu­pono ewanĩkap aru eium morekuat pe yt naku i nug hat en sio waku rakat e hamo. — Yt naku i en e morekuat pote epag surara'in akag po pe ra'yn epyhik wo'opyhik hawiat wuat'i e'at pe hamo ra'yn e.
23329	MAT 5:26	— Uimohey hat en mote ewe'eg wo o karãpe ewanĩkap ereto wo'opyhik hap kapiat turan e. Etikat kahato iwese hap mu'ap upi e. Yt pote wo'opyhik hawe ereĩne'en mot'i itote. Yt uwe i ikuap karania ewaty karania anu ereĩne'en epyhik hawe e. Mi'i hawyi ti epore­nõtem hap sa'up niatpo kahato ra'yn iwato kahato ra'yn toĩne'en e. Pyno ti po'og waku mu'ap upi ehã'ãg kahato ewy inug hamo ereto hat ewanĩkap e. Etunug o ewanĩkap merep ewy ok wo i ra'yn are ehepe uipot­po'o­roria e Iesui temiit'in me yity'ok tote.
23330	MAT 5:27	— Uipot­mu'eria e watikuap ta'yn aikotã sa'awy'iwuat Tupana ehay enoi hat Musei to'e — Yt erepehik tei'o wẽtup wary ete wẽtup e'aito ete e. Ewary wywo yn o ewaire e'aito wywo yn o ewaire e hap e. Pywo kahato ainãpin Musei e.
23331	MAT 5:28	Musei e hap mohag hat ri uito. Musei e hap ete woro­ho'o­nãpin eipe — Yt naku i kahato eraha'at kahato hary­poria kape ihainia kape erepehik teran hap wywo mekewat hary­poria wywo mekewat ihainia wywo epy'a pe ewanẽtup hawe. Mi'i tã etunug mote yt naku i kahato rakat no ereĩne'en Tupana wanẽtup hawe e.
23332	MAT 5:29	Pyno eha wo eraha'at hary­poria kape ihainia kape mi'i hawyi ewanẽtup hawe ere'e — Arepehik teran mekewat hary­poria ete mekewat ihainia ete ere ewanẽtup hawe pote etihep o eha mehĩ'in mana'in katu­pono pywo ti rat eha ti e'aparap hap nug hap topyhu'at are e. Mi'i pote waku etihep eha hawyi etipun pya ekai are e. Pywo ti rat waku po'og kokawiat ihasik takano ereke atipy pe ma'ato typy kawiat eha wywo ereto aria kape are e.
23334	MAT 5:31	Mi'i hawyi po'og Iesui to'e ta'apy­pueri haria pe — Pywo pe ti mehĩ'in mana'in sa'awy'i ti mio tã i'atu'e nagnia — Etoiat teran ehary'i e'aito mi'i pote waku etunug iwan me morekuat wywo e miwan me hawyi waku eiwo'o'atoiat i'atu'e sa'awy'i aha'ase'i'in mio tã i'atu'e.
23335	MAT 5:32	Ma'ato Uito ti yt mio tã are'e hin i woro­ho'omu'e e ma'ato Uito ti mio tã are — Yt karamuo tei'o ehary'i etoiat e'aito etoiat are ra'yn woro­ho'omu'e e. Ma'ato etoiat ehary'i e'aito mi'i pote ti aru yt naku i kahato etunug Tupana wanẽtup hawe are ra'yn katu­pono etoiat ehary'i e'aito mi'i hawyi ti meiũran wẽtup ok wywo i ra'yn e'aito ehary'i. Mi'i hawyi ti typy e'aito ehary'i rakano ra'yn ereĩne'en Tupana wanẽtup hawe e. Pyno yt naku i ti mi'i tã are e Iesui. I'ewyte are'e mesuwe ma'ato ehary'i e'aito hewaire hewaire toĩne'en irania'in wywo rakano mote waku etoiat ehary'i e'aito are ma'ato mi'i e hap ete yn mesuwe are. Pyno Uito yt sa'awy'iwuat nagnia yt e hap ewy hin i woro­ho'omu'e. Mi'iria ti eimu'e — Waku etoiat ehary'i waku etoiat e'aito morekuat ehay miwan miat upi yt etiky'esat i po'og i pote i'atu'e sa'ag. Ma'ato Uito ti uiweupi ra'yn uhehay. Pyno yt karãpe i tei'o etoiat ehary'i e'aito are ra'yn e.
23336	MAT 5:33	Watikuap ta'yn aikotã sa'awy'i nagnia ainãpin kahato — Etunug no mi'i tã aru — Atunug e'e hap Tupana set upi ewy i'atu'e hap. Pyno waku wato'e miit'in ehamo — Yt atunug aru i mio tã ui'e hap mi'i pote ti aru waku ra'yn Tupana uhaty'i haty'i waku wato'e wuat'i ehamo i'atu'e aha'ase'i'in ahepe miwan me.
23338	MAT 5:35	— Atunug aru wato'e pote waku watunug ai'e hap ok tã e Iesui. Pyno yt naku i watu­we­pehik ai'e hap ete nagnia aimu'e hap ewy — Yt atunug aru i pote waku mesuwat mytyp ui'apiheg. Yt naku i watu­we­pehik ai'e hap ete — Atunug aru ai'e hap ete are. — Pyno waku ra'yn aru uimikoi ko'i uiko piat topap yne yt atunug aru i ui'e hap ewy ai'e hap yt naku i wato'e are katu­pono mesuwat mytyp ti Tupana pu'ap hap are katu­pono mesuwat aiko ko'i i'ewyte ahe'yi mesuwe yt aiwat hin i are. Ta'i Tupana wat ko'i wyti are e. Pyno yt naku i ti aheso hap wati­pehik Tupana set upi are — Yt atunug i pote waku tawa wato Ieru­sarẽi piaria ui'apiheg yt ere'e tei'o katu­pono tawa wato Ieru­sarẽi ti yt aiwat i Tupana wuanuat i'ewyte mekewat Tupana Mipo'oro Wuat'i Porekuat Porekuat nuat etawa ti Ieru­sarẽi topyhu'at pãi are e Iesui tuwepe.
23339	MAT 5:36	— Ma'ato aheso pote aru waku ui'asap kytsig nakat topyhu'at yt etipehik tei'o — Atunug aru ai'e hap ete katu­pono yt uwe i ti inug kuap ai'asap ikytsig hap tuwa­nẽtup hawe are e. Yt uwe i inug kuap tuwa­nẽtup hawe to'apyig hap are.
23340	MAT 5:37	Pyno waku atunug aru ai'e hap yn mi'i hawyi waku watunug ai'e hap ok tã are e Iesui. Ma'ato yt watunug neran i pote — Atunug aru yt wato'e i waku e. Mi'i pote ti aru pywuat sehay yn tuwẽtem aiwẽ pyi are katu­pono pywuat sese sehay yn atiky'esat uipot­mu'eria wẽ kaipyi are e. Ma'ato yt pywo piat i — Atunug aru ewei'e mi'i pote ti aru ta'i ahiag ehay upiat myhu'at haria wo eweipyhu'at are e Iesui topot­mu'eria pe yity'ok totiaria to'apy­pueri haria pe.
23341	MAT 5:38	Ta'i watikuap kahato ti aikotã sa'awy'i nagnia ainãpin hap e. Mio tã i'atu'e miwan me — Karãpe wẽtup ok eha apok e'ahyk hawe mi'i pote waku era'apyk etiha'apok eha apok sa'up mo e. I'ewyte karãpe wẽtup ok eiãi pik ahyk hawe mi'i pote i'ewyte era'apyk etihãipik mi'i hat i'atu'e sa'awy'i nagnia ahepe ainãpin hap e. Ma'ato Uito yt mi'i tã are hin i ra'yn woro­ho'o­nãpin e. Pyno karãpe wẽtup ok ai'ahyk mi'i pote waku yt watu­wepyk hin i are e.
23342	MAT 5:39	I'ewyte ewanĩkap eete tunug sa'ag mi'i hat i'ewyte wy yt erepyk tei'o are ti Uito woro­ho'omu'e yt sa'awy'iwuat nagnia yt wo'omu'e hap ewy i ra'yn e. I'ewyte epo sese kawiano wẽtup ok eowa pe ete e'ahyk mi'i pote yt erepyk tei'o ma'ato mio tã ere'e ro e'ahyk hat pe — Pyno waku kokai i ro uipo ran kai i'ewyte waku ui'ahyk mehĩ mana waku wato'e e.
23343	MAT 5:40	Uito ti yt woro­nãpin hin i irania'in ewy. Mio tã yn are'e — Yt etipoepyk tei'o are aikotã aikotã sa'ag nug etiat hat are. Karãpe ewanĩkap ewa pe tek mi'i pote o kokai ere'e na'yn are. Karãpe ewanĩkap epohari teran ekat ete mi'i hawyi yt epy'ahak tei'o ewanĩkap ete are e. Mi'i hawyi waku ekat imiky'esat ewy etum po'og imiky'esat kai are e. Ewanĩkap tiky'esat e'yni pote etum. Esokpe toiky'esat pote etum. Ekamisa toiky'esat pote etum. Ma'ato waku po'og na'yn imiky'esat kai etum are. Toihep ekamisa hawyi waku i'ewyte esirara etum uimohey hap moherep hamo e Iesui.
23344	MAT 5:41	I'ewyte karãpe ewanĩkap to'e — Etioto ro uhekare'en e my'ahaktu e mi'i hawyi waku perup'i puo — Ta'i mehĩ mana emiky'esat ewy atunug waku wato'e perup'i puo. Mi'i hawyi waku imiky'esat sakpuat ewetunug uimohey hap moherep ewanĩ­kaptia iky'e hap moherep hamo e Iesui.
23345	MAT 5:42	— Karãpe wẽtup ok hẽtup ekare'en kat ko'i kat ko'i mi'i pote waku etum imiky'esat ewy are uimohey epiat hat moherep hamo are e. I'ewyte karãpe wẽtup ok tipuru ekat ko'i pote waku etipuru ekat tope uimohey epiat hap moherep hamo iky'e hap moherep hamo are'e e Iesui temiit'in me yity'ok tote.
23346	MAT 5:43	Mi'i hawyi Iesui to'e i itotiaria pe — Mio tã e miwan me sa'awy'i­wuaria ainãpin hanuaria — Waku ti aiwyria'in sese yn wati'a­tuky'e kahato i'atu'e ma'ato ti waku ahewa­nĩ­kaptia ete haiwot takat ewy ipy'ahak takat ewy watoĩne'en i'atu'e sa'awy'iwuat ainãpin haria.
23347	MAT 5:44	Ma'ato Uito wẽtup sehay wo woro­nãpin yt i'atu'e hap ewy i. Uito ti mio tã are woro­ho'o­nãpin e. Pyno ewei'atuky'e ro ewanĩ­kaptia are. Pyno waku ahaty'i haty'i haria upi wahẽtup Tupana pe — Eti'atu­poi­tyro o uhaty'i haty'i haria Papai waku wato'e are'e.
23348	MAT 5:45	Mi'i tã watunug mote aru Ai'ywot atipy piat sa'yru'in saki'yt'in no wato­pyhu'at kahato katu­pono ti Ai'ywot atipy piat ti'atuky'e kahato tewa­nĩ­kaptia are e. Ta'i toimo­herep kahato i'atuky'e hap katu­pono toipo'oro i'aman at i'atu­mikoi moehãite hamo e. Ta'i toi'atu­poi­tyro yt toky'e hin i haria are. Ta'i Ai'ywot atipy piat ti'atuky'e kahato tewa­nĩ­kaptia torania e. Yt nakuat i nug haria ko kape toipo'oro i'aman at toky'e haria mikoi ko'i poityro hamo ma'ato i'ewyte yt toky'e haria i mikoi ko'i kape toipo'oro wy i'aman at i'atuky'e hap moherep hamo are e. Pyno to'o'ewy'ewy toi'atuky'e towyria'in tewa­nĩ­kaptia are e. Mi'i tã ewy ti Tupana toĩne'en e. Pyno waku Tupana ewy watunug. Ewetunug wakuap yne miit'in me Ai'ywot atipy piat minug ewy waku watunug are e. Mi'i tã watunug mote ti aru irania'in te'eraha'at ahepiat miit'in yne ky'e hap kape hawyi ti aru te'eru­wa­nẽtup hawyi — Ta'i Tupana sa'yru'in Tupana saki'yt'in mote ti meke tã ta'atuky'e miit'in i'atu'e wyti aru e Iesui.
23350	MAT 5:47	I'ewyte ti waku wati'a­tu­wesat wuat'i miit'in are e. Yt naku i wati'a­tu­wesat aiwyria'in yn are katu­pono ti yne ti mesuwat yi tote ta'atu­wyria'in wesat kuap are. I'ewyte yt Tupana mohey haria i iwesat kuap ta'atu­wyria'in are. Pyno waku ti yne wati'a­tuky'e are e. — Pyno ereke uhyt mana mimi wato'e aiky'e haria pe yn mote mesu­wa­ro­tiaria ewywuat watoĩne'en katu­pono mi'iria ti ta'atu­wyria'in ta'atuky'e haria sese pe yn — Ereke ro era'apyk mehĩ mana aimi'u ra'yn i'atu'e ma'ato yt ta'atu­wesat i ta'atue­wa­nĩ­kaptia are. Ma'ato mi'i tã aito pote i'atu'e­wywuat wato­pyhu'at mesuwe yi tote irania'in yt Tupana mohey haria i ewywuat e. Yt naku i rat mi'i tã aito pote are e.
23352	MAT 6:1	Pyno ti mi'i hawyi po'og Iesui to'e miit'in sem me yity'ok tote — Uiwyria'in e pyno yt naku i kahato watu­we­mõ­typot Tupana potpap watunug turan e. Yt naku i kahato miit'in ehamo miit'in miat aimõ­typot hamo wewo'i watunug Tupana potpap turan e. Pyno waku ti Tupana potpap watunug imõtypot hamo yn e. Pyno waku Tupana mõtypot hap yn aiwa­nẽtup hawe watunug imiky'esat ewy. Ma'ato aimõ­typot miit'in kaipywiat hap yn watikat pote yt kat i aimõ­typot hap sese wati­puẽti Ai'ywot atipy piat kaipywiat e. Pyno waku miit'in wati'a­tu­po­wyro kat ko'i kat ko'i hap ete ma'ato aiwa­nẽtup hawe yt aimõ­typot hamo i e. Waku Ai'ywot atipy piat mõtypot hamo aiwa­nẽtup hawe e.
23353	MAT 6:2	Mi'i pote karãpe hatek takat put'ok'e ahowawi mi'i pote waku wati­po­wyro kahato ma'ato yt miit'in miat aimõ­typot hamo i waku wati­po­wyro e. Ma'ato Yt naku i aiwa­nẽtup hawe — Atipo­wyro mi'i miit wuat'i ehamo uimõ­typot kahato miit'in mesuwe hamo pãi yt naku i wato'e e. Yt naku i ahehay aiwa­nẽtup hawe aremo­wato wuat'i ehamo uiminug waku ko'i wo e. Yt naku i aito typy wanẽtup haria ewy watoĩne'en e. Kat pote mi'iria ti Tupana mõtypot yat pe tuwehyt'ok kahato Tupana mõtypot haria ewy te'eru­wa'a­tunug ma'ato yt pywo piat i katu­pono — Uimõ­typot mono ta'atu'e hap yn ta'atu­wa­nẽtup hawe e. Mi'iria ti to'owatka'i ti Tupana mõtypot hamuat tuwak hamo — To'iro to'iro Tupana mõtypot hamo i'atu'e i'atuehay ma'ato yt pywo pe i katu­pono i'atupy'a pe — Uruto ti po'og eikai Tupana mohey haria i'atu'e ta'atu­wa­nẽtup hawe yt kat i Tupana mõtypot sese hap i'atukai e. Ta'i mi'iria wyti getap upi upi oken upi upi Tupana mõtypot hap ta'atunug te'eru­wepe te'eru­wa­nẽtup hawe — Uruto po'og urumõ­typot urumohey ta'atu'e haype e. Mi'iria ti te'eru­wa­nẽtup hawe ti typy wanẽtup haria e. I'ewyte ti miit'in ehamo oken upi getap upi ti ta'atu'a­tumu'e Tupana ehay miit'in me haty wo ma'ato miit'in ehamo — Waku uimõ­typot miit'in ta'atu'e haype e. Pyno pywo pe ti are'e mi'i hap ewy ewetunug mote wyti aru yt kat i ti aru Tupana kaipywiat eimõ­typot hamuat e. Miit'in mimõ­typot ko'i yn eweikupte'en mesuwe wen ma'ato yt karãpe i aru Tupana mimõ­typot wo eweikupte'en e Iesui miit'in sem me yity'ok tote.
23354	MAT 6:3	Mi'i hawyi po'og Iesui to'e itotiaria pe — Uiwyria'in waku kahato wati­po­wyro ihaky'e'i rakaria Tupana ehamo ikuap hamo e. Karãpe satek poria wati'a­tu­po­wyro waku watum i'atu­po­wyro hap mig'i wo are yt uwe i mikuap mo i ahepiat e. Waku Tupana kape yn aheha imõtypot hamuat. Waku ti yt wahenoi i aimiium mekewat ahepiat miit'in powyro hap wuat'i pe aiwe­mõ­typot hamo e.
23356	MAT 6:5	— Uiwyria'in ahehay Tupana kapiat ahehay ikahu rakat irania'in ehamo aiwe­mõ­typot hamo uito po'og Tupana kapiat uhehay ikahu rakat e kuap takat eikai ai'e hap aiwa­nẽtup hawe yt naku i ahehay e. Yt naku i typy ahẽgu wywo ahehay Tupana kape miit'in miat aimõ­typot hamo aiwe­mõ­typot hamo e. Pywo ti rat irania'in mesuwat yi totiaria i'atuehay kahato Tupana mõtypot hawe miit'in me i'atuehay se Tupana kape ma'ato yt pywo pe i i'atuehay e. Aikope aikope miit'in te'eru­wa'a­tunug hap tote i'atuehay pot'i kahato Tupana kape — Waku uimõ­typot miit'in ta'atu'e haype. Pyno eiwe'eg wo o miit'in miat eimõ­typot hap pupi are katu­pono miit'in miat ne'i eimõ­typot hap eweiky'esat pote mi'i yn topyhu'at eha'up mo e. Mi'i hap kape eiwe­wa­nẽtup pote yt kat i i Tupana kaipywiat Tupana wehum ehetiat hap e.
23358	MAT 6:7	Uiwyria'in karãpe miit'in py'asetpiat ahehay Tupana kapiat turan yt naku i wato'e aipy'a pe — Uhehay se Tupana kapiat pote mono miit'in mimõ­typot no ra'yn areĩne'en yt naku i wato'e e. Mi'i tã wato'e aiwa­nẽtup hawe pote typy ihay rakat ewy wato­pyhu'at e. Yt naku i typy ihay rakaria wo watoĩne'en katu­pono mi'iria Tupana kapiat ta'atuehay turan i'atuehay ywop kahato miit'in miat ta'atuehay ikahu kahato rakat hap kuap hamo i'atuehay. Yt naku i mi'iria ewy wato­pyhu'at Tupana wanẽtup hawe e. Ta'i tukupte'en miit'in mesu­wa­ro­tiaria ihay su'at at ka'ap haria i'atuehay kahato Tupana kape wẽtup sehay ahut ewy ta'atu­wẽpap kahato e. Yt atiky'esat i uimohey haria ahut ko'i ewywuat i'atu­misu'at su'at ko'i e. Waku aipy'a pyi ahehay Tupana wywo e.
23365	MAT 6:14	— Pyno uiwyria'in po'og ahenoi teran miit'in miat aima'at hap waure wo hap etiat. Karãpeĩ eipe waure wo eweikupte'en eima'at irania'in miat hap ko'i kai mi'i hap ewy te Ai'ywot atipy piat waure wo ehepiat toma'at hap ko'i kai topyhu'at atipy pe e Iesui.
23366	MAT 6:15	Ma'ato karãpe ewei'e — Yt karãpe i waure wo areĩne'en uhyt'i minug sa'ag ete mimi mana minug uima'at hap ko'i kai ewei'e pote i'ewyte yt karãpe i Ai'ywot atipy piat waure wo toĩne'en eiminug sa'ag ko'i hap kai e Iesui temiit'in me yity'ok tote.
23367	MAT 6:16	Uiwyria'in karãpe mesuwe yt kat i watu'u ahehay Tupana wywo hap yn watunug neran mi'i hap e'at pe waku mig'i wo Tupana ehamo haype watu­we­mosy'at Tupana yn ikuap hamo e. Yt naku i wahenoi henoi irania'in me aiwe­mosy'at hap Tupana kapiat hap e. Ma'ato waku watu­we­mosy'at mig'i wo Tupana yn ikuap aiwe­mosy'at hap tewawiat ahehay teran hap e'at pe e. Yt naku i wati­mo­herep aiwe­mosy'at hap irania'in me aheha arot'i hamo ahowa arot'i hamo yt naku i wati­mo­herep — Aremosy'at kahato mesup katu­pono uhehay teran Tupana wywo at ka'ap ai'e hap. Yt naku i wati­mo­herep ahowa ete ahehay ete aiwe­mosy'at hap Tupana kapiat hap e. Ma'ato watunug mote typy ihay rakaria ewywuaria watu­kupte'en katu­pono mi'i haria timo­herep teran ta'atu­we­mosy'at hap wuat'i miit'in me. Te'eru­we­mõ­typot hap ta'atukat kahato ta'atu­we­mosy'at hap ko'i ma'ato yt naku i watu­we­mo­herep ahehay arot'i hamo ahowa arot'i hamo aiwe­mosy'at Tupana kapiat hap e. Yt naku i typy ihay rakaria ewy wato­pyhu'at e katu­pono typy ihay rakaria timo­herep teran ta'atu­we­mosy'at hap upi miit'in me ikuap hamo te'eru­we­mõ­typot hamo e. — Ta'i en waku kahato Tupana kapiat wemosy'at hat i'atu'e hap ky'ewi ta'atukat haype. Typy ihay rakaria tikat kahato miit'in wehum ta'atuetiat hap e. Miit'in wehum ta'atuetiat hap ta'atu­puẽti kahato mesuwe wen ma'ato mi'i hap yn topyhu'at i'atusa'up mo katu­pono yt kat i Tupana wehum i'atuetiat hap topyhu'at wuat'i e'at pe e.
23373	MAT 6:22	— Uheka­tu­wyria e aheha wo yn ni wata'a­kasa kuap e. Mi'i tupono ti waku aheha­pytig kahato e. Aheha ihãite pote ti waku yne heremo yne mu'ap upi katu­pono ihot'ok puat hewyry rakaria ewywuaria wo watu­kupte'en e.
23375	MAT 6:24	— Uhemiit'in pywo ti rat yt naku i kahato watunug typy ok ahetu­pana e. Yt naku i typy ok aika'iwat no are katu­pono typy ok aipo'oro motpap nug hamuat pote yt to'o'ewy hin i aipo'oro e. Mi'i hap ewy yt naku i typy ahetu­pana e. Ahete aika'iwat typy ok toĩne'en hawyi yt naku i kahato e. Pywo ti wẽtup ok yn aika'iwat pote mi'i hat watiky'e kahato. Ma'ato typy ok toĩne'en wẽtup ok watiky'e po'og hawyi wẽtup ok yt watiky'e hin i sio wẽtup ok miky'esat ewy watunug neran pote wẽtup ok miky'esat ewy yt watunug neran hin i e. Mi'i hawyi ai'akag'aia hap yn ahete typy ai'akag hawyi e. Yt naku i kahato typy aipo'oro hano e. Mi'i hap ewy kahato yt naku i kahato typy ahetu­pana hawyi e. Yt naku i watunug ahekat ne'i ahetu­pana wo e. Yt naku i kahato ahekare'en sok hap ky'ewi sese hap kape yn aipotpap hap. Ahekat ky'ewi yn toĩne'en aikai pote mi'i hawyi yt karãpe i Tupana sese watikuap e. Ahekat toĩne'en Tupana wo aheĩne'en turan mi'i pote yt karãpe i Tupana sese topyhu'at Ahetu­pana wo Aipo­typot no e. Yt wato­mohey kuap i typy ok ahetu­pana wo e. Mi'i tupono waku Tupana yn Aipo­typot Koro wo topyhu'at e. Mi'i hawyi waku Tupana miky'esat yn waku watunug e Iesui ahepe yity'ok toto.
23376	MAT 6:25	Mi'i tupono yt naku i watu­wa­nẽtup ko'i ko'i — Aikope pyi aru aikope pyi aru aimi'u ahe'u'i ahesokpe ahesapo hy. Aikope pyi aru aikope pyi aru aheĩne'en hap ai'e hap kape yn yt naku i aiwa­nẽtup ko'i ko'i at ka'ap hap are katu­pono ti aiwepit hap sese aheĩne'en hap sese yt tut i aimi'u wato hap kaipyi e. Ta'i aiwepit hap sese yt tut i ahe'u'i kahato hap kaipyi ahesokpe kahu kahato hap kaipyi e.
23377	MAT 6:26	— Pyno ti rat waku wateha'at weitaria ewawi i'atu­wepit hap kape katu­pono weitaria ti te'eru­wepy kahato katu­pono i'atu­wepit at ka'ap kahato yt karãpe i — Uiku'uro aru yt kat i uimi'u pote yt i'atu'e i. Waku atikoi hawyi atipirik kahato uimi'u pãi an yt pote uiku'uro uhesy'at hap upi yt i'atu'e i pytkai te'eru­wehum Tupana kape e. Yt kat i i'atue'u'i ahyt sok i'atue'y­pa­rakai tote i'atu'yat koro ko'i pe pytkai i'atu­wepit at ka'ap e. Te'eru­wehum kahato weitaria ko'i katu­pono Ai'ywot atipy piat ti'atupoi kahato torania weitaria wuat'i e'at pe toi'atue­ropat kahato weitaria e. Uiwyria'in e aito ti po'og po'og Tupana wanẽtup hawe weitaria kai are mi'i tupono kahu ahowawi po'og po'og Ai'ywot atipy piat tuwa­nẽtup weitaria ewawiat hap kai e. Ta'i po'og aito weitaria ko'i kai e. Mi'i pote waku wato­mohey Tupana ai'atupoi wuat'i e'at piat hap e. Waku wato­mohey weitaria ewy e.
23378	MAT 6:27	Yt naku i ti watu­wa­nẽtup ko'i ko'i hap — Uiku'uro apuru sio apuru yt ai'e hap kape katu­pono mi'i yt aimoieĩne'en mot'i kuap i watu­wa­nẽtup at ka'ap — Uiku'uro apuru sio apuru yt ai'e hap kape pytkai e.
23379	MAT 6:28	Yt naku i ti paawato'e — Aikope aikope som ahesokpe wati­puẽti aru ai'e hap kape yn watu­we­wa­nẽtup ko'i ko'i e. Po'og ni waku watu­wa­nẽtup ipohyt ko'i kape aikotã te'eru­we­painug hap ko'i kape e. Mohyt yt te'eru­wa­nẽtup ko'i ko'i hin i — Aikope pyi aru uhesokpe e hap kape yt i'atu'e hin i e. I'ewyte ipohyt yt tuwe­sokpe pi'ig hin i at ka'ap te'eru­we­painug hamuat e.
23384	MAT 6:33	Waku po'og ti watu­we­wa­nẽtup aipy'a pe at ka'ap aikotã aru aikotã aru waku po'og atunug Tupana Uipo­rekuat no hap kape e. Waku po'og ni watu­wa­nẽtup — Aikotã aru aikotã aru waku aterut miit'in Tupana kape Ta'atu­po­rekuat no ai'e hap kape po'og waku watu­wa­nẽtup at ka'ap aipy'a pe e Iesui. Pyno ti waku po'og watu­wa­nẽtup — Aikotã aru Tupana miky'esat ewy atunug pãi ai'e hap kape yn e. Mi'i tã ai'e hap kape aiwa­nẽtup pote ti Tupana tum aru ti ahepe mekewat wẽtup kat ko'i kat ko'i aimi­ky'esat ko'i mesu­wa­rotiat e. Tupana miky'esat kape po'og watu­wa­nẽtup pote mi'i hap kaipyi aimi­ky'esat ko'i tut Tupana kaipyi e.
23386	MAT 7:1	Mi'i hawyi po'og to'e Iesui temiit'in me yity'ok tote — I'ewyte ti e yt naku i wato'e aiwa­nẽtup hawe wẽtup ok pe — Yt kan hamo i en Tupana wanẽtup hawe yt naku i wato'e e. Mio tã wato'e sa'ag miit'in aipy'a pe pote ai'e hap ewy Tupana i'ewyte — Yt naku i en e aru ahepe mekewat e'at aru karãpe uwe waku sese uwe yt naku i sese to'e hap e'at pe e.
23387	MAT 7:2	Pyno aikotã watu­wa­nẽtup sa'ag miit'in ete aipy'a pe — Yt naku i rakat mi'i miit wato'e pote mi'i ai'e hap ewy kahato aru te'eru­wa­nẽtup sa'ag ahete ta'atupy'a pe e. Yt iwese rakaria i aito pote i'ewyte yt iwese rakaria i ai'ewy miit'in tukupte'en ahowawi e. Yt ahegyi'at i pote i'ewyte ai'ewy irania'in tukupte'en ahowawi e. I'ewyte — Mi'i miit yt kan hamo i wato'e wẽtup ok pe aipy'a pe mi'i ai'e hap ewy te ti to'e aru ahepe mekewat ai'e hap ewy mekewat aimohit e. I'ewyte — Yt naku i en wato'e wẽtup ok miit pe aiwa­nẽtup hawe mi'i pote i'ewyte ti Tupana — Yt naku i en e aru ahepe ai'e hap ewy e.
23388	MAT 7:3	Yt naku i ti watikat irania'in piat i'aparap hap ko'i yn e. Yt naku i wati­mohit irania'in ahehay wo aipy'a pe e. Ma'ato watikat aiwa­nẽtup hawe irania'in mi'aparap pote wato­pyhu'at aikotã yt ihapytig i rakat ewy aikotã — Meiẽwat eha pe ti toĩ wyti hu hit wato'e hap ewy ma'ato ti yt watikuap i aiwat aheha piat aria'yp pik iwato ewy toĩne'en e. Uiwyria'in kat poteĩ ewy ok eha pe etikat yt nakuat i hap e.
23389	MAT 7:4	Kat poteĩ — Uhyt mana ere atihep teran nyti mekewat eha piat hu hit ere'e irania'in me hap ewy ma'ato yt etikuap kahato i ewy eha piat aria'yp wato toĩne'en ne eha pe. Mi'i hap ewy ereĩne'en irania'in i'aparap hap eti'atukat pote e.
23391	MAT 7:6	Mi'i hawyi to'e i — Uimohey haria woro­ho'o­nãpin neran mesup ahewa­nĩ­kaptia ete e. Tukupte'en mesu­wa­rote miit'in Tupana ehay ete haiwot kahato rakaria e. Waku aiwe'eg wo o mi'iria pupi katu­pono aikotã awahuru ko'i ti'atu'uka teran ne'i aihũria ewy kahato mi'iria tukupte'en e. Pywo ti rat mesup ta'yn Tupana wanĩ­kaptia ko'i ai'auka teran katu­pono Tupana ehay moherep haria aito pote e. Ta'i aikotã hamaut ko'i ti'atu'akit reran ne'i aimikoi. Mi'i hap ewywuat kahato Tupana wanĩ­kaptia ai'akit reran ne'i e. Waku wahenoi wuat'i miit'in me Tupana ehay wakuat no are wen ma'ato waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi mi'iria pe turan katu­pono ahewa­nĩ­kaptia mi'iria tukupte'en aikotã awahuru ewywuaria tukupte'en aihũria u haria ewy ahewa­nĩ­kaptia tukupte'en aipy'a­setpe e. Aikotã hamaut aikope hap ewywuaria ahewa­nĩ­kaptia tukupte'en aipy'a­setpe e. Mi'i pote waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi mi'iria pe haype are aikotã yt naku i wati'a­tupoi awahu­ruria Tupana mõtypot yat mi'u wakuat ewywuat yt naku i hap ewy e. Ta'i awahu­ruria te'erenuk aimiium ete hawyi te'eru­we­morem ahowawi ahekatu'u hamo awahu­ruria e. Waku aiwe'eg kahato hap wywo wahenoi turan ai'auka teran ahewa­nĩ­kaptia e. Yt naku i ahewahi ikahu rakat wati­mo­herep hamaut uato ko'i haiwot rakaria ga'apy piaria pe katu­pono te'era'a­kasa hawyi ta'atu'akit akit ne'i hawyi yt kat hamo i ra'yn topyhu'at sa'awy'i ahewahi ikahu rakat. Mi'i hawyi ahowawi ai'akit hamo tõ'ẽ haiwot rakaria e. Mi'i hap ewy kahato waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi Tupana ehay ahewa­nĩ­kaptia pe e Iesui yity'ok totiaria pe i'ewyte ahepe.
23392	MAT 7:7	Mi'i hawyi po'og tohenoi — Uiwy ok ko'i uheinyt'in ko'i karãpe wahẽtup kahato Tupana kape aimi­ky'esat ko'i mi'i hawyi tutum ahepe yne yne aimiẽtup ko'i ma'ato tomi­ky'esat ewy e. Mi'i tupono waku watikat kahato aikope aikope toĩne'en imiium aimiẽtup ko'i e. Watikat kahato aimiẽtup Tupana piat ko'i pote ti aru wati'a­tu­puẽti Tupana mipo'oro ko'i e. watikat aimiẽtup ko'i pote ti aru wati­puẽti imipo'oro ko'i e. Ma'ato yt wati­puẽti i pote waku wahẽtup — Tupana wato'e ta'atu­pyhyp kahato urumiẽtup ewawiat hap emipo'oro waku wato'e. Eho'o'okenhyp'ok to mu'ap hawyi waku mesuwe toĩne'en waku wato'e Tupana pe. Mi'i pote ti toho'o'okenhyp'ok hawyi wati­puẽti aru aimiẽtup Tupana piat ok tã e.
23393	MAT 7:8	Pywo pe ti hẽtup kahato haria wo watu­kupte'en pote Tupana miium porera'at haria wato­pyhu'at aru e. I'ewyte Tupana miium kat kahato haria aito pote wuat'i imiium puẽti haria wato­pyhu'at mesuwe e. I'ewyte — Ere'okenhyp'ok to Tupana e haria aito pote mu'ap puẽti haria wato­pyhu'at e Iesui itotiaria pe i'ewyte ahepe.
23394	MAT 7:9	Uhemiit'in karãpe aimẽpyt hẽtup ahepe u'i pote watum u'i tope e. Yt watum i aimẽpyt pe yi kyt ne'i — Atiky'esat kahato u'i mamai papai e pote watum na'yn aha'yru ahaki'yt u'i e.