23233	MAT 1:20	Nuc'ua 'ma mi cjijñi a cjanu e José, o nguinch'i 'na t'ĩjĩ o jñanda 'naja c'o o̱ anxe Mizhocjimi c'o ixi cãrã a jens'e. O ña c'ua c'e anxe o xipji e José: ―Nu'tsc'e José, o̱ mboxbëchets'ü e David, dya rí yembeñe. Ni jyodü rí tsjapü nin su e María. Na ngueje c'ü ya tũ'ũ c'ü, ixi nguetsjë o̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü o tsjapü o nduns'ü.
23240	MAT 2:2	Nuc'ua c'o mago o mbürü o zopjüji c'o mi cãrã a Jerusalén, o xipjiji: ―Ya jítsijme 'na señal; ró jandajme o mbes'e 'na seje. Ngue c'ü rvá pãrãgöjme c'ü ya jmus'ü 'na ts'it'i c'ü ra manda cja yo menzumü a Israel. Nutscöjme rí ne rí xitscöjme ja bübü c'e ts'it'i. Na ngue rvá ẽcjöjme rá ẽ ndüñijõmüjme a jmi angueze, rá ma't'üjme, eñe c'o nte c'o mi xiji mago.
23243	MAT 2:5	Cjanu o ndünrüji: ―Nuc'ü, je ra jmus'ü cja c'e jñiñi a Belén c'ü tsja a Judea. Na ngue je ga cjava va dyopjü c'e profeta va pätpä Mizhocjimi:
23246	MAT 2:8	Cjanu o ndäji c'ua a ma a Belén o xipjiji: ―Möji, ma tsjaji na jo o t'önü rgui jyodüji c'e ts'it'i. Nuc'ua 'ma rí chöt'üji, rí nzhogüji rí 'ñe xitscöji. Nguec'ua xo rá magö, rá ma ndüñijõmü a jmi rá ma'tc'ö c'ü.
23250	MAT 2:12	Nuc'ua Mizhocjimi o zopjü a t'ĩjĩ c'o mago, o xipjiji: ―Dya cja rí nzhogüji cja e Herodes, empji. Nguec'ua 'ma mü o nzhogüji cja c'e país nu ja mi menzumüji, o möji c'ü 'na 'ñiji.
23251	MAT 2:13	Nuc'ua 'ma ya vi mbedye c'o mago, cjanu o nguinch'i c'ua 'na t'ĩjĩ e José o jñanda 'na c'o o̱ anxe Mizhocjimi. Cjanu o ña c'ua c'e anxe o zopjü e José, o xipji: ―Nu'tsc'e, ñanga rí sidyi ne ts'it'i 'ñejnu nu nana; rí c'ueñe rí möji a ma cja c'e xoñijõmü a Egipto. Na ngueje e Herodes ra jyodü ne ts'it'i ra mbö't'ü. Y rí mimitjoji nu hasta 'ma cja rá xi'ts'i, eñe c'e anxe.
23253	MAT 2:15	Nuc'ua o mimiji nu hasta 'ma cja o ndũ e Herodes. Mi jinguã mi bübü 'na profeta c'ü mi pätpä Mizhocjimi. C'e profeta o mama: “Rá penpe 'na jña c'ín Ch'igö c'ü ra mbedye a Egipto”, eñe Mizhocjimi. Nguec'ua 'ma o ma ga ma a Egipto e José co e María 'ñe e Jesús, o zädä o̱ jña Mizhocjimi c'ü vi mama c'e profeta.
23258	MAT 2:20	―Nu'tsc'e, ñanga rí sidyi ne ts'it'i 'ñejnu nu nana, rí möji a ma cja c'e xoñijõmü a Israel nu ja vi 'ñecjeji. Na ngueje ya ndũ'ũ c'o mi jodü ro mbö't'ü ne ts'it'i.
23261	MAT 2:23	O zät'äji cja 'na jñiñi c'ü ni chjũ a Nazaret; o mimiji nu. Mi jinguã vi mama a cjava c'o profeta: “Ra xiji menzumü a Nazaret nu c'ü ra ẽjẽ”, eñe c'o profeta. Nguec'ua 'ma o ma mimi a Nazaret e José 'ñe e María 'ñe c'e ts'it'i, o zädä c'e jña c'ü ya vi mama c'o profeta.
23263	MAT 3:2	Mi xipjiji a cjava: ―Jyëziji c'o na s'o, ra nzhogü in mün'c'eji cja Mizhocjimi. Na ngueje nu c'ü o 'ñeme Mizhocjimi ra mandazüji, ya ngue ra manda, eñe e Juan.
23264	MAT 3:3	Mi jinguã c'e profeta Isaías vi pätpä Mizhocjimi, vi mama ja rva cja e Juan. O mama c'e profeta c'ü ro bübü 'na nte cja 'na majyadü c'ü ro mapjü, ro zopjü c'o nte ro xipjiji: “Rí jyëzgueji c'e 'ñiji c'ü na s'o, rí jyëzgueji c'e 'ñiji c'ü mogü. Na ngue ya ngue ra ẽ c'ín Jmugöji c'ü bübü a jens'e”, ro 'ñeñe c'e nte. Je ga cjanu va mama c'e profeta c'ü ro mama c'e nte'e.
23268	MAT 3:7	Cja c'o menzumü a Israel mi cãrã c'o mi xiji fariseo, 'ñe c'o mi xiji saduceo. E Juan o jñanda ma ẽjẽ na puncjü anguezeji ro 'ñe ji'iji. Nguec'ua va mama e Juan va xipjiji: ―Nza cjatsc'eji o c'ijmi c'o sũ ga c'ueñe 'ma tjë o batjü. Na ngue i̱ṉ sũji ra jñün'c'eji ngüenda Mizhocjimi rí sufreji, nguec'ua va ẽgueji va 'ñe ji'iji.
23271	MAT 3:10	Xe sido o ña e Juan o zopjü c'o fariseo 'ñe c'o saduceo, o xipjiji: ―Nza cjatsc'eji za'a c'o dya jo c'o quis'i, c'o ya juns'ütjo jacha cja o̱ dyü'ü. Texe za'a c'ü dya jo c'o quis'i, ya ngue ra dyëziji cja rrũ mboch'üji cja sivi. Je xo rga cjanu rgá tsja'c'eji, nu 'ma dya ra nzhogü in mü'büji cja Mizhocjimi.
23273	MAT 3:12	Xe sido o ña e Juan o xipjiji 'na ejemplo o mama: ―'Na campesino ra jñüs'ü o̱ yelgo, cja rrũ mbitsi na jo o̱ ndëxü. C'o ndëxü ra dyüt'ü cja c'ü o̱ t'ujmü c'o, pero c'o paxa ra ndüt'ü co sivi c'o. Je xo ga cjanu rgá tsja nu c'ü cja va ẽjẽ. Ya bübü angueze ra recibido c'o ra nzhogü o̱ mü'bü, pero c'o dya ra nzhogü o̱ mü'bü, ya bübü ra mboch'üji a sivi c'ü dya ra juench'e, eñe e Juan.
23275	MAT 3:14	Pero e Juan dya mi ne ro jichi, mi xipji: ―Nu'tsc'e va ẽcje i̱ṉ negue rá ji'tsc'ö, maco nguetscö ni jyongö rí jitscö, eñe e Juan.
23276	MAT 3:15	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipji: ―Iyö, rí jitscö, na ngue ni jyodü rá cjaji texe c'ua ja ga manda Mizhocjimi. Cjanu ne'e c'ua e Juan o jichi e Jesús.
23278	MAT 3:17	Cjanu o dyäräji c'ua 'naja c'ü mi ña a jens'e, o mama: ―Nujnu nguejnu ín Ch'igö nu rí s'iya, nguejnu rgá mäcjö nu, eñe.
23281	MAT 4:3	Cjanu o ẽ c'ua c'ü dya jo o 'ñe ndörü e Jesús, o xipji: ―Ngue'tsc'e o̱ T'itsc'e Mizhocjimi, nguec'ua rí xipjigue yo ndojo ra mbëzhi o xëdyi rí sigue, eñe c'ü dya jo.
23282	MAT 4:4	Cjanu ndünrü c'ua e Jesús o xipji: ―Dya rá ä'tc'ägö c'ü i̱ṉ xitsi, na ngue je t'opjü o̱ jña Mizhocjimi c'ü dya nguextjo xëdyi c'ü rga minc'öjme, sino que ngue texe o̱ jña angueze c'ü pedye o̱ ne'e c'ü, enzgöjme Mizhocjimi. Nguec'ua, dya rá cjapü yo ndojo ra mbëzhi o xëdyi rá sigö, eñe e Jesús.
23284	MAT 4:6	Cjanu o xipji: ―Ngue'tsc'e o̱ T'itsc'e Mizhocjimi; nguec'ua rí dacü dya a ma a jõmü. Ni jyodü rí tsjague a cjanu, na ngueje ya xo t'opjü o̱ jña Mizhocjimi: Mizhocjimi ra ndäjä c'o o̱ anxe rguí 'ñeji a jens'e ra 'ñe pënchc'iji, ngue c'ua dya rí sos'ü cja ndojo ra s'onnc'ü in cua, ni pje rí tsja, eñe. Nguec'ua rí dacü ndeze va hasta a jõmü, eñe e Satanás c'ü dya jo.
23285	MAT 4:7	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipji: ―Dya rá dacü c'ua ja gui xitscö. Na ngue ya xo t'opjü c'ü dya rá söjme o̱ jña Mizhocjimi c'ín Jmugöji, enzgöjme. Nguec'ua dya rá dacü a ma a jõmü para rá nugö cjo ra mböxcö Mizhocjimi, eñe e Jesús.
23287	MAT 4:9	Cjanu o xipji c'ua va ndörü e Jesús: ―Nu 'ma rí ndüñijõmügue cja ín jmigö rí matcügö, rá da'c'ügö c'ü rí mandague texe cja yo jñiñi yo rrã jí'ts'igö dya, eñe c'ü dya jo.
23288	MAT 4:10	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipji c'ü dya jo: ―Nu'tsc'e Satanás, c'ueñe cja ín jmigö. Dya rá ma'tc'ö, na ngueje ya t'opjü o̱ jña Mizhocjimi c'ü rá ndüñijõmüjme rá ma't'üjme Mizhocjimi c'ü ngue ín Jmuji. Y nguextjo angueze rá pëpijme, enzgöjme c'ü. Nguec'ua, dya rá ma'tc'ö, eñe e Jesús.
23295	MAT 4:17	Nuc'ua ndeze 'ma o mbürü o mimi e Jesús a Capernaum, o mbürü o zopjü c'o nte, o xipjiji: ―Jyëziji c'o na s'o, ra nzhogü in mün'c'eji cja Mizhocjimi, na ngue ya ngue ra manda nu c'ü o 'ñeme Mizhocjimi a jens'e.
23297	MAT 4:19	Cjanu o mama c'ua e Jesús o xipjivi: ―Nu'tsc'evi i̱ṉ mbëjmõguevi dya. Pero chjünt'üvi ín xütcjö rá mö dya, rá jí'ts'ivi rí zopjüvi yo nte ngue c'ua anguezeji xo ra ndünt'üji ín xütjügö, embevi.
23306	MAT 5:3	―Cãrã o nte c'o pãrã c'ü dya ni muviji, y ni jyodüji Mizhocjimi c'ü ra mbös'üji. Zö a cjanu c'o, pero ngue nu rguí mäji na ngueje ya ngue o̱ Jmuji dya Mizhocjimi.
23307	MAT 5:4	’Cãrã o nte c'o me ndumü. Pero zö ga cjanu ga sufreji, ngue nu rguí mäji nu, na ngueje ra unü Mizhocjimi c'ü rguí mäji.
23308	MAT 5:5	’Cãrã o nte c'o dya cjapü na nojo, unü o̱ mü'büji ra dyätäji Mizhocjimi. 'Ma cjó c'o ra nguijñi a cjanu 'na pjeñe, ngue nu rguí mäjä, na ngueje Mizhocjimi ra unü ne xoñijõmü.
23309	MAT 5:6	’Cãrã o nte c'o me ne o̱ mü'bü ra tsja c'o na jo. 'Ma ga cjanu, ngue nu rguí mäji nu, na ngueje ra unü Mizhocjimi c'ü rguí tsjaji c'o na jo.
23310	MAT 5:7	’Cãrã o nte c'o juentse nu minteji ga mbös'üji. Nu c'o juentse a cjanu nu minteji, xo sö ra mäji na ngueje Mizhocjimi ra juentse anguezeji.
23311	MAT 5:8	’'Ma cjó c'o ra 'ñejme Mizhocjimi co texe o̱ mü'bü, ngue nu rguí mäjä c'o, na ngueje ra mbãrãji na jo ja ga cja Mizhocjimi.
23312	MAT 5:9	’'Ma cjó c'o ra zopjü na jo yo nu minteji ngue c'ua ra pötca nuji, ngue nu rguí mäjä c'o, na ngueje ra 'mãrãji ngue o̱ t'i Mizhocjimi.
23313	MAT 5:10	’'Ma cjó c'o ra tsja na jo, bübü c'o ra nu'u na ü, ra tsjapüji ra sufre. Pero ngue c'ü rguí mäjä c'ü, na ngueje Mizhocjimi ya ngue o̱ Jmu c'ü.
23314	MAT 5:11	’Nu'tsc'eji i̱ṉ ejmezügöji dya. Nguec'ua bübü 'ma ra zanc'eji, ra ndäc'eji, ra xo'sc'eji o bëchjine rga zanc'eji texe c'o me rrã s'o. Pero rí xi'tsc'öji, zö ra tsja'c'eji a cjanu, nguejyo rgui mäcjeji yo.
23316	MAT 5:13	O sido o ña e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―O õ'õ, üt'üji cja o jmõ, ngue c'ua dya ra s'odü. Je xo rga cjatsc'eji nu, rí tsjaji na jo ngue c'ua dya nda rrã s'o cja ne xoñijõmü. Nu 'ma dya cja rga õxü o õ'õ, ¿ja rgá sö xe ra õxcü 'ma? Dya cja rguí muvi 'ma c'o, ra mbozüji a tji, ra yödü yo nte.
23317	MAT 5:14	’Nu'tsc'eji nza cjatsc'eji o jya's'ü cja yo nte. 'Naja jñiñi c'ü je jäs'ä cja 'naja t'eje, dya sö ja ra tsjõ c'ü.
23320	MAT 5:17	O sido o ña e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―I̱ṉ pãrãgueji c'e ley c'ü o dyopjü e Moisés, 'ñe c'o o dyopjü c'o profeta. Pe i̱ṉ cjinncjeji c'ü rvá 'ñe xi'tsc'öji c'ü dya cja ni jyodü rí dyätäji c'o. Pero dya rí tsjijñiji a cjanu. C'ü rvá ẽcjö, ngue c'ü rá cjagö texe c'ua ja nzi ga mama c'o.
23324	MAT 5:21	’Ya i̱ dyäräji o xi'tsc'eji c'o xöpüte c'ua ja va sjipji c'o mi cãrã mi jinguã. O xipjiji a cjava: “Dya rí pö't'ünteji. Nu 'ma cjó c'o ra pö't'ünte, ra mbë's'itsjë o̱ s'ocü 'ma, c'ü rguí tjünpü ngüenda ra sufre.”
23325	MAT 5:22	Pero nutscö rí xi'tsc'öji, 'ma cjó c'o ra ünbü nu minteji, zö dya ra mbö't'ü, ra mbë's'itsjë o̱ s'ocü 'ma, c'ü rguí tjünpü ngüenda ra sufre. Xo rí xi'tsc'öji, nu 'ma cjó c'o ra zo'bü nu minteji ra xipji: “Dya i̱ṉ pãrã pje i̱ṉ cja'a”, ra 'ñembe c'ü, xo ra mbë's'itsjë o̱ s'ocü 'ma c'ü, c'ü rguí tjünpü ngüenda ra sufre. Y 'ma cjó c'o xo ra xipji nu minteji: “Me na s'otsc'e”, ra 'ñembe, ra mbë's'itsjë o̱ s'ocü 'ma c'ü rguí ma sufre cja sivi a linfiernu.
23326	MAT 5:23	’Bübü 'ma i̱ṉ pöji cja templo i̱ṉ sidyiji 'na animale ra mbö't'üji cja rrũ ndü'tp'üji Mizhocjimi cja c'e arta. Pero 'ma i̱ṉ sätc'eji, nu 'ma i̱ṉ mbeñeji c'ü pje vi tsjapqueji 'naja yo nin minteji, dya xtí unüji c'e animale ra mbö't'üji.
23328	MAT 5:25	’'Ma pje c'o rí tsjapüji na s'o 'naja yo nin minteji, 'ma ra zints'iji cja juesi, rí jo'tp'üji 'ma cja ri pötcjeji cja 'ñiji. 'Ma jiyö ra ma nzhöc'eji nu cja c'e juesi. Nuc'ua c'e juesi ra nzhöc'eji cja c'e mböpjörü. Nuc'ua ra ngo'c'ügueji a pjörü.
23330	MAT 5:27	’Ya i̱ dyäräji o xi'tsc'eji c'o xöpüte c'ua ja va sjipji c'o mi cãrã mi jinguã: “Dya rí tsãgueji o ndixũ.”
23332	MAT 5:29	’Maco i̱ṉ mamaji ngue in chöji c'ü cja'c'üji rí tsjaji c'o na s'o, jñü'müji 'ma, panaji. Xenda na jo rí sätc'eji cja jmi Mizhocjimi zö ri 'natjo in chöji, que na ngue ra pantc'aji texe in cuerpoji a ma a linfiernu.
23334	MAT 5:31	O sido o ña e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―I̱ṉ pãrãgueji c'ü xo mamaji mi jinguã: “'Ma cjó c'o ne ra mbëzi nu su, ra unü o xiscõmü c'ü rguí jyanbüvi.”
23336	MAT 5:33	’Ya i̱ dyäräji c'ü o xi'tsc'eji c'o xöpüte c'ua ja va sjipji c'o mi cãrã mi jinguã: “Dya rí ñädäji Mizhocjimi rí mamaji na cjuana, cja rrĩ mamaji o bëchjine. 'Ma i̱ṉ nädäji Mizhocjimi c'ü rí tsjagueji, tsjagueji 'ma”, eñe c'o xöpüte.
23340	MAT 5:37	C'ü rí tsjagueji, rí mantji “jã” o “jiyö.” 'Ma xe rí mangueji cjó nza ärä, nu'ma, ngueje c'ü dya jo c'ü 'ñünnc'ü in mün'c'eji 'ma.
23341	MAT 5:38	’Ya i̱ dyäräji c'ua ja va sjipji c'o mi cãrã mi jinguã: “Nu 'ma cjó c'o ra jñü'pc'üji in chöji, rí nzhopcüji rí jñü'pc'üji a nzhö 'ma c'ü. Y nu 'ma cjó c'o ra jñü'pc'üji in s'ibiji, xo rí jñü'p'üji o̱ s'ibi 'ma c'ü”, mi eñeji.
23344	MAT 5:41	Nu 'ma cjó c'o ra xi'tsc'eji: “Chuns'ü yo rvá tuns'ügö, ma sogüzügö 'na kilometro nde”, ra 'ñentsc'eji, nu'tsc'eji xe rí ma sogüji 'ma c'ü xe 'na kilometro nde.
23346	MAT 5:43	’Ya i̱ dyäräji c'ua ja va sjipji c'o mi cãrã mi jinguã: “Rí s'iyagueji yo in dyocjeji, pero c'o nuc'üji na ü, xo rí ñuji na ü”, eñeji.
23349	MAT 5:46	Nu 'ma nguextjo c'o s'iyats'ügueji c'o rí s'iyagueji, ¿cjo ra dya'c'eji Mizhocjimi c'o na jo 'ma? Iyö. ¿Cjo dya je xo ga cjanu ga tsja c'o publicano, s'iya o̱ dyoji c'o; maco i̱ṉ mangueji me na s'o c'o? Jã, je ga cjanu ga tsjaji.
23350	MAT 5:47	Nu 'ma nguextjo yo in dyocjeji yo i̱ṉ ne rí zenguaji, ¿ja bübü c'ü na jo c'ü i̱ṉ cjagueji 'ma? Maco yo dya pãrã Mizhocjimi, je xo ga cjatjonu, nguextjo c'o o̱ dyoji zenguaji.
23352	MAT 6:1	’C'ü rgui tsjagueji c'o na jo, dya ngue c'ü ra jñantc'aji yo nte ra mamaji i̱ṉ cjaji na jo; ngue c'ü ra jñantc'aji c'ü in Tatagueji c'ü bübü a jens'e. Na ngue 'ma rí tsjaji na jo nguextjo c'ü rguí jñantc'aji yo nte, nu'ma, dya ra mama c'ü in Tatagueji c'ü na jo vi tsjagueji.
23356	MAT 6:5	’C'o cjapü cja na jo, me ne o̱ mü'büji c'ü ra jñanda yo nte. Nguec'ua pöji cja nintsjimi, 'ñe c'ua ja pomü o 'ñiji, ni ma dyötüji Mizhocjimi. Pero rí xi'tsc'öji c'ü na cjuana, zö mama yo nte me na jonteji, Mizhocjimi dya ra mama na jonteji. Nu'tsc'eji, dya rí tsjaji nza cja anguezeji.
23358	MAT 6:7	’'Ma rí dyötqueji Mizhocjimi, dya rí tsjagueji c'ua ja nzi ga tsja yo nte yo dya pãrã Mizhocjimi. Anguezeji me yepeji c'o jña c'o ni dyötüji Mizhocjimi, pëzhiji ra dyärä Mizhocjimi na ngueje c'ü me yepeji.
23365	MAT 6:14	’Nu 'ma rí perdonaogueji c'ü cjó pje ra tsja'c'eji, xo ra perdonaots'üji 'ma c'ü nin Tataji c'ü bübü a jens'e.
23367	MAT 6:16	’Bübü c'o cjapü cja me na jo. Nguec'ua 'ma go mbempjeji, cjapü ndumüji, dya xo dyebeji. Je ga tsjaji a cjanu, ngue c'ua ra mbãrã yo nte c'ü mbempjeji, ra mamaji na jo c'ü cjaji. Na cjuana rí xi'tsc'öji, zö ra mama yo nte c'ü na jo cjaji, pero Mizhocjimi dya je ra mama a cjanu. Nu'tsc'eji, dya rí tsjagueji ga cjanu.
23370	MAT 6:19	’Dya rí pë'sc'eji na puncjü c'o ni muvi cja ne xoñijõmü. Na ngueje ne xoñijõmü cãrã o dyoxü, ra dyo'tc'ügueji c'o in ch'opjüji 'ñe in bitugueji. Y xo ra zijõmü c'o in merioji de plata. Xo cãrã va o mbuẽ, ra xo'tc'ügueji in nzungueji, cja rrũ põnnc'üji c'o i̱ṉ pë's'iji.
23373	MAT 6:22	’C'ü unü jya's'ü cja in cuerpogueji ngue in chöji. 'Ma janda na jo 'na nte, bübü jya's'ü 'ma texe o̱ cuerpo. Pero 'ma dya sö ra jñanda, chjëntjui c'ü ri bübü cja bëxõmü 'ma c'e nte. Je xo ga cjatsc'eji nu. Nu 'ma nguextjo Mizhocjimi rí jyodüji, ra bübü 'ma jya's'ü texe cja in mü'bügueji. Pero 'ma rí jyodüji Mizhocjimi, 'ñe rí jyodüji rí pë's'iji na puncjü cja ne xoñijõmü, 'ma rí jyodüji nza yeje, nu'ma, dya nda ra bübü jya's'ü in mü'büji. Y 'ma i̱ṉ pëzhgueji bübü jya's'ü in mün'c'eji, nu 'ma dya cjuana jya's'ü, nu'ma, ojtjo jya's'üts'üji 'ma.
23375	MAT 6:24	’'Ma cjó c'o ra mbëpi yeje lamu, dya ra sö ra dyätävi nza yejui. Na ngueje c'ü 'naja ri ünbüji, ra tsja c'e mbëpji; c'ü 'naja ri ne'e. O 'ma jiyö, 'naja c'ü ri cjapü dya rguí muvi. Je xo ga cjatsc'eji nu, 'ma i̱ṉ jodüji ja rgui pë's'iji na puncjü cja ne xoñijõmü, nu'ma, dya i̱ṉ pëpqueji 'ma Mizhocjimi c'ua ja nzi ga ne angueze.
23376	MAT 6:25	’Nguec'ua rí xi'tsc'öji, dya rí tsjijñiji ja rgui chöt'üji c'ü rí siji. Dya xo rí tsjijñiji c'ü pje rí jyeji. Mizhocjimi me na nojo, ya ngambgaji va. Nadya, ¿cjo dya xo ra dya'c'eji c'ü rí siji, 'ñe c'ü rí jyegueji?
23377	MAT 6:26	Jñant'maji yo s'ü. Dya podüji o ndëxü, dya xo tagüji, dya pje xo üt'üji cja t'ujmü; maco c'ü nin Tatagueji c'ü bübü a jens'e nde 'huiñi yo. Nu'tsc'eji, xenda ni muvits'ügueji na puncjü que na ngue yo s'ü. Nguec'ua, ¿cjo dya xo ra 'huiñtsc'eji Mizhocjimi?
23378	MAT 6:27	¿Cjó bübütsc'eji c'ü sö ra chäcä nde metro c'ü xe rrã ndã'ã? Zö me ra nguijñi, dya cjó ra sö.
23379	MAT 6:28	’Nguec'ua, ¿jenga i̱ṉ cjinncjeji ja rí chöt'üji c'ü rí jye'eji? Unüji ngüenda yo pje c'o ma ndäjnä yo cja'a cja juajma, ja ga te'eji. Dya pëpjiji, dya xo jench'eji o tjüjmü pa ra dyät'äji o̱ bituji. Pero me na zö yo.
23381	MAT 6:30	Yo pjin'ño cja'a cja juajma dya, pero ra xõrü ra münü ra c'ant'a cja hornu ra ndüt'üji yo; maco Mizhocjimi unü c'ü na zö o̱ ndäjnä yo. Natsc'eji, ¿cjo dya xo ra dya'c'eji Mizhocjimi c'ü rí jyegueji? Nguec'ua, ¿jenga dya i̱ṉ ench'eji na jo in mü'büji Mizhocjimi ra dya'c'eji c'o ni jyonc'eji?
23382	MAT 6:31	Nguec'ua rí xi'tsc'öji, dya me rí tsjijñiji rí mamaji: “Pãrã, ¿pje rá sigöji, o pje xo rá jegöji?”, rí 'ñeñeji.
23386	MAT 7:1	’Dya cjó rí so'bügueji. 'Ma jiyö ra jñün'c'ügueji ngüenda Mizhocjimi.
23388	MAT 7:3	O dyaxü, xenda na nojo que na ngue o ngümpaxa. Je xo ga cjatjonu in nzhunc'eji. Pe na nojo in nzhunc'eji nza cja 'na dyaxü, y pe ts'iquë nza cja 'naja ngümpaxa c'o o̱ nzhubü yo nin minteji. Nguec'ua, ¿jenga i̱ṉ so'büji c'e ngümpaxa c'ü o'o a nzhö yo nin minteji? Maco dya i̱ṉ cö'tp'üji 'ñi c'e dyaxü c'ü o'o in chöji.
23389	MAT 7:4	¿Ja rgá sö rí xiqueji yo nin minteji: “Jyëzguijme rá cjü'pc'öjme ne ngümpaxa nu o'o nin chögue”, rí 'ñembeji? Maco dya ixi cjübügueji c'e dyaxü c'ü o'o in chögueji.
23391	MAT 7:6	’Bübü nte c'o chjëntji nza cja o cuchi c'o ra yödü c'o pje ri unügueji c'o dya ri ne anguezeji. Xo chjëntji nza cja o dyo c'o ra ẽ ra 'ñe zac'eji 'ma pje c'o ri unügueji c'o dya ri neji. C'o nte c'o ga cjanu, dya cja xe rí zopjüji o̱ jña Mizhocjimi nu me na sjũ.
23392	MAT 7:7	’Sido rí dyötqueji Mizhocjimi, ra dya'c'eji. Sido rí jyodüji Mizhocjimi, rí chötc'eji c'ü ni jyonc'eji. Sido rí ma't'üji Mizhocjimi, ra dyä'tc'eji.
23394	MAT 7:9	’Nu'tsc'eji i̱ṉ 'ñecjeji in ch'igueji, 'ma ra chëzhi in jmiji in ch'igueji ra dyö'tc'eji 'na tjõmëch'i, ¿cjo rí unügueji 'na ndojo? Iyö, dya sö.
23395	MAT 7:10	Y 'ma ra dyö'tc'eji 'na jmõ'õ, ¿cjo rí unügueji 'na c'ijmi? Iyö, dya xo sö'ö.
23396	MAT 7:11	Maco i̱ṉ nteji i̱ṉ cjaji c'o na s'o, pero i̱ṉ pjëchiji rí unüji c'o na jo yo in ch'igueji. Na c'ü nin Tatagueji c'ü bübü a jens'e, ¿cjo dya xo ra dya'c'eji c'o na jo c'o rí dyötüji angueze?
23397	MAT 7:12	’C'ua ja nzi gui ñegueji c'ü ra s'iyats'üji yo nte, je xo ga cjanu rgui s'iyagueji yo. Na ngueje je ga cjanu ga mama o̱ jña Mizhocjimi c'ü xiji ley 'ñe profeta.
23398	MAT 7:13	’Nu 'ma i̱ṉ ne rí nzhodüji cja o̱ 'ñiji Mizhocjimi, tsjogüji cja c'e ts'ingoxtji. Na ngueje bübü 'na ngoxtji, 'ñe 'na 'ñiji c'o me na mbät'ä, pero ni zidyji nu ja ra sufreji cja sivi. Me na puncjü c'o cjogü cja c'e ngoxtji c'ü na mbät'ä.
23400	MAT 7:15	’Cãrã nte c'o ra ẽtsc'eji ra 'ñe tsjapü ri ñaji o̱ jña Mizhocjimi. Cjapüji na jo'oji nza cja ndënchjürü yo dya pje cja, pero a mbo o̱ mü'büji me na s'oji nza cja o min'ño yo me na sate. Nguec'ua rí pjötpüji ngüenda c'o.
23406	MAT 7:21	’Na puncjü c'o ra xitscö: “Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö”, ra 'ñenzgöji. Pero dya texeji ra cjogüji c'ua ja manda Mizhocjimi. C'o ra cjogü nu, nguextjo c'o ra tsja c'ua ja nzi ga ne c'ü mi Tatagö c'ü bübü a jens'e.
23407	MAT 7:22	'Ma ra zädä c'e pa 'ma ra tjün ngüenda, me na puncjü c'o ra xitscö: “Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, ¿cjo dya mi nännc'äjme in chjũgue, 'ma mi zopcjöjme yo nte? ¿Cjo dya xo mi nännc'öjme in chjũgue 'ma mi pjongüjme o s'ondajma? ¿Cjo dya xo ngue co in chjũgue c'ü mi jocüjme c'o mi sö'dyë, 'ñe c'o na puncjü c'o na nojo c'o mi cjajme?”, ra 'ñenzgöji.
23408	MAT 7:23	Nuc'ua rá tjüntcöji c'ua, rá xipjiji: “Dya ngue o̱ t'itsc'eji mi Tatagö. C'ueñeji cja ín jmigö dya, nu'tsc'eji i̱ tsjagueji c'o na s'o”, rá embeji.
23409	MAT 7:24	’Nguec'ua, nu c'ü ra dyärä yo jña yo ró xi'tsc'öji dya, y ra tsja'a yo, rá jyëtspigö nza cja 'na bëzo c'ü na jo va mbeñe. O jyäbä 'naja ngumü a xes'e cja 'na peña.
23416	MAT 8:2	O ẽjẽ c'ua 'naja bëzo c'ü mi sö 'naja ngueme c'ü xiji lepra, o 'ñe chëzhi cja e Jesús. Cjanu o ndüñijõmü c'ua a jmi, cjanu o xipji: ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, 'ma rí ñegue, ra sö rí jocüzü.
23417	MAT 8:3	Cjanu o c'uana c'ua a dyë e Jesús o ndörü c'e nte, o xipji: ―Rí negö. Ra jots'ü. Nzi va ndörü, nzi va ojtjo c'ua c'e ngueme.
23418	MAT 8:4	Nuc'ua e Jesús o xipji: ―Pjöngüenda c'ü dya cjó rí ma xipjigue dya, nguextjo c'ü rí ma, rí ma jíchitsjë c'e mböcjimi c'ü ya jogüts'ü. Xo rí jñünü c'o rí unü Mizhocjimi c'ua ja nzi va mama e Moisés. Ixtí mague a cjanu ngue c'ua ra nu'tc'ügue c'e mböcjimi c'ü na cjuana ya jots'ü. Nguec'ua yo nte ra mbãrãji c'ü ya 'nin'tsc'i c'e ngueme.
23420	MAT 8:6	O xipji: ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, dya cja sö ra 'ñõmü ín ch'i'i, ya zürü o ngueme. Ya dyobütjo ín nzungö, y me sufre na puncjü c'o na ü.
23421	MAT 8:7	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipji: ―Jo rá magö, rá ma jocü.
23422	MAT 8:8	O ndünrü c'ua c'e bëzo o xipji: ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, dya ga jozgö c'ü rí tsjogue a mbo cja ín nzungö. Zö nguextjo 'na jña c'ü rí mangue, ra jogü c'ín ch'i'i.
23423	MAT 8:9	Na ngue xo 'ñetscö xo ch'acö poder, ngue c'ua rí mandagö o tropa. 'Ma rí xipjigö c'ü 'naja: “Ma'a”, rá embe, ra ma. 'Ma rí xipjigö c'ü 'naja: “Chjä'dä”, rá embe, ra ẽjẽ. Xo 'ñe 'ma rí xipjigö c'ín mbëpji: “Tsja'a yo”, rá embe, ra tsja'a.
23424	MAT 8:10	Nuc'ua 'ma o dyärä e Jesús c'o vi mama c'e bëzo, me co nguentjo c'ua. Na ngue o unü ngüenda c'ü mi junt'ü o̱ mü'bü c'e bëzo c'ü pje ro mama e Jesús, ro zädä. Nguec'ua va xipji c'ua c'o mi pöji: ―Na cjuana rí xi'tsc'öji, ni ri 'na yo ín menzumüji a Israel ró tötc'ö c'ü ri ejme na jo nza cja ne bëzo nu.
23427	MAT 8:13	Nuc'ua e Jesús o xipji c'e bëzo c'ü mi manda 'naja ciento tropa: ―Ma dya in nzungue. C'ua ja nzi vi 'ñejmegue, je rga cjanu rgá jogü c'in ch'i'i. Ixco jogü c'ua c'e t'i c'e ndajme c'ü.
23431	MAT 8:17	Nguec'ua ma zädä c'o vi mama c'e profeta Isaías: “Angueze me go juentsqueji o 'ñe jocüzüji c'o ngueme c'o mi sufregöji”, eñe c'e profeta.
23433	MAT 8:19	Cjanu o sä c'ua 'naja bëzo c'ü mi xöpü c'ü o̱ ley Mizhocjimi c'ü o ẽ xipji e Jesús: ―Xöpüte, rá tjünt'ü in xütcje rá më nu ja c'o rí sätc'e.
23434	MAT 8:20	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipji: ―Ante c'ü rá më, ixtí tsjijñi c'ü rá xi'tsc'ö. Yo min'ño bübü o̱ tjocüji, y yo s'ü pë's'i o̱ t'oxüji. Nutscö, zö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi pero dya rí pë'sc'ö ja rá oxü, eñe e Jesús.
23435	MAT 8:21	Nuc'ua cjanu o mama c'ua 'naja c'ü mi tjünt'ü a xütjü e Jesús, o xipji: ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügö, dyacö sjëtsi ot'ü rá ma'a, rá ma ögü mi tatagö, cja rrũ mëgövi.
23436	MAT 8:22	O xipji c'ua e Jesús: ―Yo nte, chjëntjui c'ü ya ndũji na ngue dya creozüji. Jyëzgue anguezeji ra dyögüji c'o nín mi añimaji. Nu'tsc'e chjünt'ü ín xütcjö rá mëgövi.
23439	MAT 8:25	Nuc'ua c'o discípulo o chëzhiji a jmi e Jesús, o xipjiji: ―Nu'tsc'e ín Jmuts'ügöjme, pjöcöjme para dya rá quibigöjme.
23440	MAT 8:26	O ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji: ―Nu'tsc'eji, ¿jenga i̱ṉ sũ'ũji? ¿Cjo dya i̱ṉ ejmezügöji c'ü sö rá pjö'c'eji? Cjanu o nanga c'ua e Jesús, cjanu o huënch'i c'e ndajma, 'ñe c'e ndeje. Ixco böbü c'ua c'e ndajma 'ñe c'e ndeje.
23441	MAT 8:27	Me co nguijñi c'ua c'o discípulo, mi mamaji: ―¿Pje ma poder c'ü pë's'i ne bëzo nu, nguec'ua ätä e ndajma 'ñe ne ndeje?
23443	MAT 8:29	Nuc'ua c'o demonio o tsjapüji o mapjü na jens'e c'o bëzo va xipjivi e Jesús: ―Jesús, o̱ T'itsc'e Mizhocjimi, ¿pje i̱ṉ pë'sc'ü rí ñugöjme? ¿Cjo vi 'ñecje a 'ñecjua rí ẽ tsjacüjme rá sufrejme dya? Maco dya be sädä c'e pa 'ma ra tjün ngüenda, eñe c'o bëzo va 'ñõ'p'üji o̱ mü'bü c'ü dya jo ro ñavi.
23445	MAT 8:31	Nguec'ua va tsja c'o demonio o dyötüji e Jesús, o xipjiji: ―'Ma rí pjongüzüjme cja o̱ mü'bü yo bëzo, jyëzguijme rá ma quichc'öjme cja yo cuchi.
23446	MAT 8:32	Cjanu o mama c'ua e Jesús: ―Pedyeji ma tsich'iji, embeji. Nuc'ua c'o demonio go mbedyeji, go ma nguich'iji cja c'o cuchi. Nuc'ua texe c'o cuchi nde va dacütjoji va zöbüji cja c'e dyä'ä. Go ma jyäji c'ua cja c'e trazapjü. Nzhangua ndũji.
23450	MAT 9:2	O ẽjẽ c'ua ja nzi nte ma siji 'na bëzo c'ü dya mi sö ro 'ñõmü; ma tũji cja 'naja pjinguã. Mi junt'ü o̱ mü'büji c'ü mi sö e Jesús ro jocü c'e bëzo. Nuc'ua 'ma o mbãrã e Jesús c'ü mi ejmeji, o zopjü c'ua c'e bëzo c'ü dya mi sö ro 'ñõmü, o xipji: ―Dya rí sũgue, sẽ'ẽ; ya ró perdonaots'ü dya in nzhunc'e, eñe e Jesús va xipji c'e bëzo.
23451	MAT 9:3	Xo mi cãrã nu, ja nzi xöpüte; o dyäräji e Jesús o perdonao c'e bëzo. Nguec'ua ma nguijñiji o̱ mü'bütsjëji: “Nujne Jesús chjëntjui c'ü o zadü Mizhocjimi nu”, ma nguijñiji.
23452	MAT 9:4	Ixmi pãrã e Jesús c'o mi cjijñi anguezeji, nguec'ua va xipjiji c'ua: ―¿Jenga i̱ṉ cjijñiji c'o na s'o a mbo cja in mü'bügueji?
23453	MAT 9:5	Ró xipji ne bëzo: “Rí perdonaots'ü in nzhunc'e”, ró embe, pero dya cjó sö ra mbãrã cjo ya ma o̱ nzhubü. Pero 'ma rá xipji ne bëzo: “Nu'tsc'e, ñanga rí nzhodü”, rá embe; 'ñe 'ma ra nanga c'ua ne bëzo ra nzhodü, ixtí pãrãgueji 'ma c'ü dya rí xi'ts'iji o bëchjine.
23454	MAT 9:6	Nutscö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi, ya ch'acö poder cja ne xoñijõmü rá perdonaots'üji in nzhubüji. Unnc'eji dya ngüenda ngue c'ua rí pãrãji c'ü rí pë'sc'ö c'e poder, embeji. Cjanu o zopjü c'ua c'e bëzo c'ü dya mi sö ro 'ñõmü, o xipji: ―Nu'tsc'e, ñanga, chuns'ü nu i̱ṉ os'ü, ma'a in nzumü, embeji c'e bëzo.
23457	MAT 9:9	Nuc'ua o mbedye nu e Jesús, o cjogü nu ja ma jũ'ũ 'naja bëzo c'ü mi chjũ'ũ e Mateo, c'ü mi cobra o contribución. E Jesús o jñanda c'e bëzo, o xipji: ―Chjünt'ü ín xütcjö rá mëgövi, embe. Ixco böbü c'ua e Mateo o mëvi e Jesús.
23459	MAT 9:11	C'o fariseo o jñandaji c'ü ma jũji e Jesús c'o bëzo, nguec'ua va xipjiji c'ua c'o o̱ discípulo e Jesús: ―¿Jenga nin xöpütegueji nde si'iji o xëdyi co nujyo cobra o contribución 'ñejyo 'ñaja yo na s'o?, eñe c'o fariseo.
23460	MAT 9:12	E Jesús o dyärä c'o vi mama c'o fariseo, cjanu o xipjiji c'ua 'na ejemplo: ―Nu c'o dya sö'dyë, dya ni jyodü cjó ra dyät'ä c'o; nguextjo c'o sö'dyë. Je xo ga cjatjonu yo tũ o̱ nzhubü, ngue c'o ni jyodü ra jocüji yo.
23461	MAT 9:13	I̱ṉ pãrãji o̱ jña Mizhocjimi c'ü mama a cjava: “C'ü ni pötcöji o animal, cja rrĩ päscöji c'o, na jo c'ü. Pero c'ü xenda rí negö, ngue c'ü rí juentsqueji yo nin minteji”, eñe Mizhocjimi. Nujnu, ngue 'naja jña c'ü ni jyodü rí ma xörüji, xa'ma ra zi'ch'i in mün'c'eji nu. C'ua ja nzi ga mama ne jña nu, rí juentsetegö. Nguec'ua, dya ngue c'o cjapü cja na jo c'ü rvá 'ñe xipji ra nzhogü o̱ mü'büji cja Mizhocjimi. Ngue c'o pãrã tũ o̱ nzhubü.
23462	MAT 9:14	Nuc'ua c'o o̱ discípulo e Juan o säji nu ja mi bübü e Jesús, o xipjiji: ―Nutscöjme rí mbempcjöjme na puncjü, xo 'ñe yo fariseo. ¿Jenga dya mbempje yo in discípulogue?
23463	MAT 9:15	O ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji 'naja jña ngue c'ua ro mbãrãji jenga dya mi mbempje c'o o̱ discípulo. O xipjiji: ―'Ma ra chjüntü 'naja sẽ, 'ma dya be cjuarü c'e chjüntü, dya sö ra ndumü c'o o̱ dyoji, na ngueje xe bübütjo c'e sẽ a nde anguezeji. Pero ra zädä c'o pa 'ma ra s'inbiji c'e sẽ. Nuc'ua cja ra mbempjeji rgá ndumüji 'ma.
23464	MAT 9:16	Sido o ña e Jesús o xipjiji 'na ejemplo, o mama a cjava: ―'Na zëbitu, dya cjó sö ra mbä't'ä 'na bitu c'ü nuevo. Na ngue ro ñungü c'e nuevo bitu. Nuc'ua nu ja ya mi xüt'ü, xenda ro xüt'ü.
23466	MAT 9:18	'Ma ndänt'ä ma mama e Jesús c'o jña c'o, o ẽ c'ua 'naja bëzo c'ü pje mi pjëzhi cja c'o menzumü a Israel; o 'ñe ndüñijõmü a jmi e Jesús, o xipji: ―C'ín xunt'igö cja ndũ mi ndajme. Pero rí ma'a, rí ma 'ñe's'e in dyëgue, ra tetjo.
23469	MAT 9:21	Na ngueje mi cjijñi c'e ndixũ: “Nguextjo c'ü rá tjötpü o̱ bitu nu, ixta ndixqui”, eñe.
23470	MAT 9:22	Nuc'ua e Jesús o jñanda c'e ndixũ, o xipji: ―Dya rí sũgue, süngü; ya jots'ügue dya, na ngueje i̱ṉ ejmezügö c'ü sö rá jocüts'ü in nzeme. Nuc'ua ndeze c'e ndajme c'ü, o jogü na jo c'e ndixũ.
23472	MAT 9:24	O mama c'ua e Jesús o xipjiji: ―C'ueñeji va. Na ngueje ne xunt'i nu, dya tũ'ũ nu, ĩtjo nu. Nuc'ua c'o nte me go tsjapütjoji burla e Jesús.
23475	MAT 9:27	O mbedye c'ua e Jesús cja o̱ ngumü c'e bëzo. 'Ma ya mi ma'a, ma ẽ c'ua a xütjü yeje bëzo c'o mi ndëzhö, mi mapjüvi mi mamavi: ―Nu'tsc'e o̱ mboxbëchets'ü e David, juentscöbe.
23476	MAT 9:28	Nuc'ua 'ma mü o zät'ä e Jesús nu cja c'e ngumü nu ja mi oxü, o ẽ c'ua c'o mi ndëzhö, o chëzhivi a jmi. Nuc'ua e Jesús o xipjivi: ―¿Cjo i̱ṉ ejmevi c'ü sö rá jocüts'üvi in chövi? Cjanu o ndünrüvi c'ua: ―Jã, sö rí jocüzübe, ín Jmutsc'öbe, eñevi.
23477	MAT 9:29	Nuc'ua e Jesús o ndötpü a nzhö'ö c'o mi ndëzhö, o xipjivi: ―Rá jocüts'üvi c'ua ja nzi gui 'ñejmevi, eñe e Jesús.
23481	MAT 9:33	Nuc'ua e Jesús o pjongü c'e ndajma. Cjanu o ña c'ua na jo c'ü mi ngone. C'o nte, me co nguijñiji c'ua cjanu o mamaji: ―Nunca rí jandagöji va a Israel c'ü ri jogü yo ngone.
23482	MAT 9:34	Pero c'o fariseo mi mamaji: ―Ngue e Satanás c'ü dya jo c'ü unü poder ne bëzo nu, nguec'ua ga pjongü yo ndajma yo dya jo.
23485	MAT 9:37	E Jesús o xipji c'ua c'o o̱ discípulo va jyëtspiji ndëxü c'o nte'e: ―Na puncjü yo ndëxü yo ya jogü, pero ts'ëtjo yo ndagrëxü.
23491	MAT 10:5	E Jesús ya mi ngue ro ndäjä c'o doce apóstole, nguec'ua va xipjiji c'ü ro tsjaji. O xipjiji a cjava: ―Dya rí möji cja o̱ 'ñiji yo dya menzumü a Israel, dya xo rí sät'äji cja o̱ jñiñi yo menzumü a Samaria.
23495	MAT 10:9	’Y 'ma rí möji, dya rí jñünnc'eji oro, ni plata, ni pje ma t'opjü.
23497	MAT 10:11	’Nu 'ma ja c'o rí sätc'eji, zö pje nde ma jñiñi o ndajñiñi, rí tsjaji t'önü nu, cjó ngue c'ü na jonte nu cja c'e jñiñi. Nguec'ua je rí oxüji cja o̱ ngumü c'ü, hasta 'ma cja rí ñe rí pedyeji; dya rí pötqueji ngumü rgui oxqueji.
23502	MAT 10:16	’Dyäräji c'ü rí xi'tsc'öji. Rí täc'öji nza cja o ndënchjürü a nde cja o min'ño. Rí pjöngüendaji na jo cja yo nte, pero dya cjó pje rí tsjapüji. Rga cjatsc'eji o mbaro yo dya pje cja c'o na s'o.
23507	MAT 10:21	’Cãrã c'o ra nzhö'ö nu cjuarma ra mbö't'üji. Cãrã o tata c'o ra nzhö'ö nu t'i. Cãrã t'i c'o ra chũtsjëji nu tataji 'ñe o̱ nanaji, y ra mbö't'üji.
23510	MAT 10:24	Xe sido o ña e Jesús o xipji 'na ejemplo c'o o̱ apóstole, o mama: ―Xenda respetaoji 'na xöpüte que na ngue c'o o̱ discípulo. Y xenda respetaoji 'naja lamu que na ngue c'o o̱ mbëpji.
23512	MAT 10:26	’Nguec'ua, dya rí sũgueji c'ü ra tsja'c'eji yo nte. Pero rí tsjacjuanaji rí zopjüji, na ngueje ni jyodü ra jñandaji c'ü dya be jandaji dya, y ni jyodü ra mbãrãji c'ü dya be pãrãji dya.
23515	MAT 10:29	’Mizhocjimi c'ín Tatagöji pjörü yo ts'ins'ü. Nguec'ua 'ma dya ra ne angueze, dya ra sö ra ndũ ne rí 'na ts'ins'ü; maco dya ni muvi yo, pöji yeje por 'na cinco.
23518	MAT 10:32	’Texe c'o ra xipji yo nte c'ü pãcöji, xo rá xipjigö c'ü mi Tatagö c'ü bübü a jens'e c'ü rí pãrãgö c'o.
23520	MAT 10:34	’I̱ṉ pëzhgueji rvá ẽcjö cja ne xoñijõmü ngue c'ua dya cja ra chũ yo nte. Pero dya rí tsjijñiji a cjanu. Dya ngue c'ü rvá ẽcjö c'ü. Na ngueje c'ü rvá ẽcjö, ra bübü o chũ cja yo nte.
23523	MAT 10:37	’'Ma cjó c'o ne ra ndennguegö, ni jyodü xenda ra nezegö que na ngue c'ü nu tata 'ñe nu nana. Y ni jyodü xenda ra neze que na ngue c'ü nu t'i 'ñe nu xunt'i. 'Ma jiyö, dya ra sö rá cjapcö ín ntegö c'ü.
23526	MAT 10:40	’C'o ra recibidots'üji, chjëntjui c'ü ri nguetscö ra recibidozgö c'o. Y c'o ra recibidozügö, chjëntjui c'ü ri recibidoji c'ü o ndäcjägö.
23531	MAT 11:3	O xipjivi: ―¿Cjo ngue'tsc'e Cristo c'ü ro ẽjẽ, o xe rá te'bejme c'ü xe 'naja?
23532	MAT 11:4	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipjivi: ―Mëvi ma xipjivi e Juan yo i̱ṉ ärävi, 'ñejyo i̱ṉ jandavi.
23535	MAT 11:7	O ma c'ua c'o yeje o̱ discípulo e Juan. Nuc'ua e Jesús o mbürü o xipji c'o nte c'ua ja ma cja e Juan, o mama: ―'Ma i̱ ma ñuji e Juan cja c'e majyadü, ¿pje mi cjijñiji rvi ma chöt'üji? ¿Cjo mi cjijñiji c'ü rvi chöt'üji 'naja bëzo c'ü ri pötpü o̱ jña, nza cja ga pötü o̱ lugar 'naja xitji 'ma juant'a e ndajma?
23536	MAT 11:8	¿Pje mi cjinncjeji c'ü rvi ma chöt'üji? ¿Cjo mi cjinncjeji c'ü rvi chöt'üji 'naja bëzo c'ü ri je bitu c'o me ni muvi? Tsjijñiji. C'o je'e bitu c'o me ni muvi, ngue c'o rey 'ñe c'o cãrã cja o̱ palacio.
23537	MAT 11:9	Nama, ¿pje mi cjijñiji c'ü rvi ma chöt'üji 'ma? ¿Cjo mi cjijñiji c'ü rvi chöt'üji 'naja profeta? Jã, rí mangö ngue 'naja profeta. Pero xenda ni muvi o̱ bëpji angueze que na ngueje c'o 'ñaja profeta.
23540	MAT 11:12	Xe sido o ña e Jesús o xipjiji: ―Bübü c'o zopjü yo nu minteji, xipjiji c'ü ni jyodü ra unü o̱ mü'büji Mizhocjimi ra tsjapüji o̱ Jmuji. Pero ndeze c'o pa 'ma o mbürü e Juan Bautista o zopjü yo nte, hasta yo pa dya, nu c'o ga cjanu ga zopjü yo nu minteji, sufreji cja dyë yo nte. Y c'o nte c'o jodü Mizhocjimi co texe o̱ mü'bü, ngue c'o cjapü Mizhocjimi o̱ nte.
23544	MAT 11:16	’Rá xi'tsc'öji ja ga cja yo nte yo cjë yo rí cãrãji dya. Anguezeji chjëntjui nza cja yo ts'it'i yo junrü cja chõjmü yo eñe cjaji o mbaxua, ma't'üji o̱ dyoji mamaji: “Ró pjë'pc'ijme o flauta, pero nu'tsc'eji dya i̱ nemeji”, embeji yo nu dyoji. O 'ma jiyö, eñeji cjaji como que ya vi ndũ 'na nte, eñe pa ögüji c'e añima, xipjiji nu mit'iji: “Me ró nzhumüjme rvá xörüjme, pero nu'tsc'eji dya i̱ huëgueji”, eñeji.
23546	MAT 11:18	Je xo ga cjatjonu yo nte yo cãrã yo cjë dya. 'Ma o mbürü e Juan o pëpji, o xõgü, dya cjó go zivi o xëdyi c'ü rví mäjä. Nguec'ua yo nte mamaji: “E Juan bübü o̱ mü' bü c'ü dya jo”, eñeji.
23547	MAT 11:19	Nuc'ua nutscö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi, rí mäjä rgá sigöji o xëdyi. Nguec'ua ga mama yo nte: “Chjã, 'na bëzo nu me ñõnü, y me si o vinu. Me xo joji yo cobra o contribución, 'ñe yo 'ñaja yo xiji na s'o”, eñeji. Pero rí xi'tsc'öji, c'o ätä Mizhocjimi unüji ngüenda Mizhocjimi me pãrã na jo c'ü cja'a; nguec'ua nde nan'ño bëpji va dyacöbe e Juan.
23549	MAT 11:21	―Nu'tsc'eji i̱ṉ menzumüji a Corazín, 'ñetsc'eji i̱ṉ menzumüji a Betsaida, juentsc'eji ra tsja'c'ü Mizhocjimi rí sufreji. Na ngueje cja in jñiñiji ró cjagö na puncjü c'o na nojo c'o nunca mi jandagueji, pero dya go nzhogü in mü'büji cja Mizhocjimi. Nu 'ma je ri ngueje a ma a Tiro 'ñeje a ma a Sidón c'ü ro jizhi a cjanu, ya rví mezhe c'ü ro nzhogü o̱ mü'büji cja Mizhocjimi c'o mi menzumü nu, zö ma s'oji. Ya rví jye'eji c'o na ãrã, y ya rví minji cja bozivi c'ü ro jizhiji c'ü ya vi nzhogü o̱ mü'büji.
23553	MAT 11:25	C'e ndajme, o dyötü Mizhocjimi e Jesús o mama: ―Mi Tatats'ügö, i̱ṉ mandague a jens'e 'ñe textjo cja ne xoñijõmü. Rí da'c'ü 'na pöjö na ngueje yo jña yo, dya i̱ unügue c'ü rví mbãrã c'o cjapü me pãrã. C'ü i̱ tsjague, i̱ unngue c'ü ro mbãrã c'o dya mi pãrã.
23555	MAT 11:27	Nuc'ua e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―Texe o poder, ya nde dyacö mi Tatagö. Dya cjó pãcö c'ua ja ga cjazgö; nguextjo mi Tatagö c'ü pãcö. Dya cjó xo pãrã mi Tatagö; nguextjozgö o̱ T'izgö rí pãrãgö. Y nutscö rí jíchi c'o rí ne rá jíchi c'ua ja ga cja c'ü mi Tatagö; ngue c'ua xo ra mbãrã c'o.
23560	MAT 12:2	Nuc'ua 'ma mü o jñanda c'o fariseo c'o mi cja c'o discípulo, cjanu o xiji c'ua e Jesús: ―Jñant'ma yo i̱ṉ xöpque, na cjaji c'o mama o̱ ley Mizhocjimi c'ü dya rá cjaji yo pa yo rí söyaji.
23561	MAT 12:3	O ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji: ―Nu'tsc'eji ya i̱ xörügueji nu c'ü o tsja e David 'ñe c'o mi dyoji, 'ma ya mi sant'aji; maco dya i̱ṉ so'büji anguezeji.
23565	MAT 12:7	Ya t'opjü a cjava: “C'ü ni pötcöji o animale cja rrĩ päscöji c'o, na jo c'ü. Pero c'ü xenda rí negö, ngue c'ü rí juentsqueji yo nin minteji”, eñe Mizhocjimi. Nu'tsc'eji i̱ṉ fariseoji, nu 'ma rvi unnc'eji ngüenda c'ü pje ne ra mama ne jña nu, dya rvi so'bügueji 'ma nujyo ín discípulogö yo dya pë's'i nu s'ocü ga ndücüji yo ñirëxü ra zaji ne sjũpa.
23568	MAT 12:10	Ma bübü nu 'naja bëzo c'ü mi dyot'ü 'naja o̱ dyë. C'o fariseo c'o mi cãrã nu, mi jodü ja rvá ngöt'üji e Jesús cja c'o pje mi pjëzhi; nguec'ua va dyönüji e Jesús, o xiji: ―¿Cjo mama ne ley c'ü sö rá ät'äji yo sö'dyë ne pa nu rí söyaji?, eñeji.
23569	MAT 12:11	O ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji: ―'Ma ri 'ñegueji 'naja ndënchjürü, nu 'ma ra zo'o cja 'na pozo c'ü dya be cjuarü, ra zo'o nu pa c'ü rí söyaji, ¿cjo dya ri ma tsjünc'eji c'ü?
23571	MAT 12:13	Nuc'ua e Jesús o zopjü c'e bëzo c'ü mi dyot'ü a dyë, o xipji: ―C'uana dya in dyë. Cjanu o c'uana c'ua o̱ dyë. Ixco jogü c'ua, c'ua ja nzi ma cja c'ü 'naja o̱ dyë.
23581	MAT 12:23	Nguec'ua me mi cjijñi texe c'o nte mi mamaji: ―Pãrã, ¿cjo ri ngue o̱ mboxbëche e David nu rí te'beji ra manda?, mi eñeji.
23582	MAT 12:24	Nuc'ua 'ma mü o dyärä c'o fariseo c'o mi mama c'o nte, cjanu o manji c'ua: ―Je ngue e Satanás c'ü dya jo c'ü manda cja yo demonio c'ü o unü ne poder ne bëzo nu; nguec'ua ga pjongü yo demonio, eñeji.
23583	MAT 12:25	Ixmi pãrã e Jesús c'o mi cjijñi c'o fariseo, nguec'ua va xipjiji: ―Cja 'na ndajñiñi c'ü ra chũtsjëji, ra chjorü 'ma c'o ri cãrã nu. Texe o ndajñiñi 'ñeje texe o ngumü, 'ma ra pötca chũtsjë c'o ri cãrã nu, ra chjorüji 'ma.
23584	MAT 12:26	Xo 'ñetjo e Satanás 'ma ro pjongü c'o demonio c'o ngue o̱ dyoji, ro chũtsjë 'ma c'o. Y 'ma rva cjanu, ¿ja rvá sö xe ro manda 'ma c'ü?
23585	MAT 12:27	¿Jenga i̱ṉ xitscöji ngue e Satanás c'ü o dyacö ne poder nu rgá pjongü yo demonio? Maco c'o in dyocjeji xo pjongüji yo. Ixi 'ñetsetjo c'ü na s'o gui tsjijñiji.
23587	MAT 12:29	’Rí önnc'üji, ¿ja rgá sö'ö cjó ra cjogü cja nu ngumü 'naja bëzo c'ü me na zëzhi, cja rrũ jñünbü c'o ri pë's'i, 'ma dya ot'ü ra jyü'tp'ü a dyë c'ü na zëzhi? Nuc'ua ya ra sö ra põnbü 'ma texe c'o ri pë's'i cja o̱ ngumü. Je xo ga cjazgö nu, ya ró tõpü c'ü dya jo ngue c'ua sözgö rá pjongü dya yo demonio.
23588	MAT 12:30	’C'o dya tenngue co nuzgö, chjëntjui c'ü ri nugü na ü c'o. C'o dya ra xipji yo nte ra creozüji, chjëntjui c'ü ri c'a's'üji yo nte ngue c'ua dya xo ra creozüji.
23589	MAT 12:31	’Nguec'ua rí xi'tsc'öji, texe c'o o̱ nzhubüji ra sö ra perdonaoji yo nte. Xo 'ñe texe c'o s'o va jña c'o ra xiji Mizhocjimi. Pero c'o ra zadü o̱ Espíritu Mizhocjimi ra mamaji o̱ bëpji o̱ Espíritu ngueje o̱ bëpji c'ü dya jo, nuc'o, nunca ra perdonaoji c'o.
23591	MAT 12:33	’'Na za'a c'ü na jo'o, quis'i c'o na jo. 'Na za'a c'ü dya ga jo'o, quis'i c'o dya ga jo. Je xo ga cjatjonu 'na nte. C'ü ni tsja 'na nte, je ngue c'ü ni 'mãtpãtjo c'e nte cjo na jo cjo jiyö. Nguec'ua 'ma na jo c'ü cja'a 'na nte, dya rí mangueji c'ü dya jo c'e nte.
23596	MAT 12:38	Cjanu o mama c'ua ja nzi c'o xöpüte 'ñe c'o fariseo, o xiji e Jesús: ―Xöpüte, rí negöjme c'ü pje rí tsjague c'ü rá jandgöjme, ngue c'ua rá pã'c'öjme pje pjë'tsc'e.
23597	MAT 12:39	Cjanu o ndünrü c'ua e Jesús o xipjiji: ―Me na s'o yo nte yo cãrã yo cjë dya, na ngueje ya jyëziji Mizhocjimi cja rrũ ndeñeji c'o dya cjuana. Nguec'ua ga dyörüji c'ü pje ra jñandaji, ngue c'ua ra mbãrãji pje pjëtscö. Pero dya ra ch'unüji c'ü ra jñandaji; nguextjo c'ua ja va tsja e Jonás c'ü mi profeta.
23601	MAT 12:43	’'Naja demonio c'ü dya jo 'ma ra mbedye cja o̱ mü'bü 'naja nte, ra nzhodü c'ua ja na dyodü; jodü c'ua ja ra söya, pero dya ra chöt'ü.
23602	MAT 12:44	Nguec'ua ra mama c'e demonio c'ü dya jo: “Rá nzhogü rá magö nu ja mi bünc'ö, nu ja ró pedyegö”, ra 'ñeñe. Nuc'ua 'ma ra zät'ä nu, ra chöt'ü c'ü ya rguí baxü, y ya xo rguí jocüji na jo, pero dya cjó ri bübü.
23605	MAT 12:47	O mama c'ua 'naja c'o nte o xipji e Jesús: ―Bübü a tji c'ü nin nana, 'ñe c'o nin cjuarma; ne rí ñagueji c'o.
23606	MAT 12:48	O ndünrü c'ua e Jesús o xipji c'e nte: ―Rá xi'tsc'öji cjó rí cjapcö mi nanagö 'ñe c'o mi cjuarmagö, embe c'e nte.
23607	MAT 12:49	Nuc'ua e Jesús jo ni c'uana c'ua a dyë nu ja mi cãrã c'o o̱ discípulo, cjanu o mama: ―Je bünc'ua yo rí cjapcö mi nanagö 'ñejyo rí cjapcö mi cjuarmagö.
23611	MAT 13:3	Nuc'ua e Jesús o xipji na puncjü o ejemplo c'o nte, o mama: ―Dyäräji c'ü rá xi'tsc'öji. 'Na mbondëxü o mbedye, o ma mbodü o ndëxü.
23618	MAT 13:10	Nuc'ua cjanu o chëzhi c'o o̱ discípulo a jmi, o xipjiji: ―¿Pje ni mangue yo ejemplo gui zopjü yo nte?
23619	MAT 13:11	O ndünrü c'ua e Jesús: ―Nu'tsc'eji ya ch'a'c'eji rí pãrãgueji c'ua ja ga manda Mizhocjimi a jens'e, c'ü dya mi 'mãrã 'ma ot'ü. Pero yo 'ñaja nte, dya ch'unü ra mbãrãji.
23624	MAT 13:16	Xe sido o ña e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―Nu'tsc'eji 'ma i̱ṉ jandaji yo rí cjagö, i̱ṉ pãrãji. Y 'ma i̱ṉ äräji yo rí mangö, i̱ṉ pãrãji pje pjëzhi. Nuc'ü, ngue c'ü rgui mäcjeji c'ü.
23626	MAT 13:18	’Nu'tsc'eji rá xi'ts'iji pje ne ra mama c'e mbondëxü c'ü ró xi'ts'iji mi ndajme.
23629	MAT 13:21	Pero dya xo so'o na jo o̱ mü'bü c'o y dya sido ejmeji. Na ngue c'ü ni 'ñejmeji o̱ jña Mizhocjimi, ra nu'uji na ü, ra tsja yo nte. O ra chötüji o ndumü. Nguec'ua ra nguijñiji: “¿Pje ra dyeje c'ü rá sidogö?”, ra 'ñeñeji. Ixta jyëztjoji c'ua.
23632	MAT 13:24	Nuc'ua e Jesús o mama c'ü 'na ejemplo, o xipjiji: ―Mizhocjimi a jens'e o 'ñeme 'naja c'ü ra manda. Nuc'ü, chjëntjui nza cja 'naja bëzo c'ü o juajnü ndëxü c'o na jo, cjanu o mbodü cja o̱ juajma.
23635	MAT 13:27	Nuc'ua c'o mbëpji o ẽ o 'ñe xiji c'ü nu lamu: “Nu'tsc'e ín lamutsc'öjme, ¿cjo dya i̱ juajnü o ndëxü c'o na jo, i̱ podü cja in juancje? Maco nde cja'a o pjin'ño.”
23636	MAT 13:28	O ndünrü c'ua angueze o xipjiji: “Pe ngue 'naja c'ü nugü na ü c'ü o ma mbodü c'o”, embeji c'o mbëpji. O mama c'ua c'o mbëpji: “¿Cjo i̱ṉ negue rá ma ta't'üjme?”
23637	MAT 13:29	O mama c'ua c'e lamu: “Iyö. Na ngueje 'ma rí cha't'üji c'o, 'na rí ts'ü's'ütjoji 'ma c'o ndëxü.
23638	MAT 13:30	Jyëziji 'natjo c'ua ra nocüji hasta 'ma ra zädä dagrëxü. Nuc'ua rá zopjü c'o ndagrëxü rá xipjiji c'ü ot'ü ra ngã'maji c'o pjin'ño ra ndũ't'üji o manaxo, cja rrũ ndüt'üji cja sivi. Nuc'ua ra mbäräji c'o ndëxü, cja rrũ ndeñeji c'ua ra 'ñe dyütcüji cja ín ch'ujmü, rá embeji c'o ndagrëxü.”
23639	MAT 13:31	Xe go ña e Jesús, o xipji c'ü 'na ejemplo c'o o̱ discípulo, o mama: ―C'ü ni manda Mizhocjimi chjëntjui nza cja 'na ndömortasa c'ü o jñü 'naja bëzo, cjanu o ma ndujmü cja o̱ juajma.
23641	MAT 13:33	O mama c'ua c'ü 'na ejemplo, o xipjiji: ―C'ü ni manda Mizhocjimi chjëntjui nza cja ixcjüjnü c'ü o jñü 'naja ndixũ o huanba jñi vola o jocjüjnü, hasta 'ma o ixqui texe c'e cjüjnü, embeji.
23644	MAT 13:36	Nuc'ua e Jesús o 'ñezhe c'o nte. Cjanu o cjogü c'ua a mbo cja c'e ngumü nu ja mi oxü. Xo sä c'ua c'o o̱ discípulo o 'ñe xipjiji: ―Xitscöjme ja ga cja c'o ndömpjin'ño c'o o ma mbodüji cja juajma, c'ü i̱ xipji c'o nte.
23645	MAT 13:37	O ndünrü c'ua angueze: ―Nu c'ü o mbodü na jo ndëxü nguezgö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi.
23652	MAT 13:44	’C'ü ni manda Mizhocjimi, xo chjëntjui nza cja 'naja caja c'ü mi quiji na puncjü c'o me ni muvi, c'ü vi dyögüji cja 'naja juajma. O chöt'ü 'naja bëzo, cjanu o dyögütjo na yeje. Me go mäjä c'e bëzo na ngue vi chöt'ü c'e caja, nguec'ua va ma mbö'ö texe c'o mi pë's'i, cjanu o ma ndõmü c'e juajma ngue c'ua ro tsjapü o̱ cjaja c'e caja.
23653	MAT 13:45	’'Ma cjó c'o jodü ja rgá tsjapü o̱ t'i Mizhocjimi c'ü manda, nuc'ü, chjëntjui nza cja 'na comerciante c'ü mi jodü perla c'o me ni muvi.
23655	MAT 13:47	’C'ü ni manda Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e, chjëntjui 'naja rre c'ü ra mbät'äji cja tazapjü, ra zo'o texe c'o pje nde ma jmõ.
23659	MAT 13:51	Xe go xipjiji c'ua: ―¿Cjo i̱ pãrãgueji dya texe yo ya ró xi'tsc'öji? O ndünrü c'ua anguezeji: ―Jã, ín Jmuts'ügöjme, ya ró pãrãjme.
23660	MAT 13:52	Nuc'ua angueze o xipjiji c'ua: ―I̱ pãrãji c'o ejemplo c'o ró xi'tsc'öji. Nguec'ua rí xi'tsc'öji, texe c'o ya mbãrã na jo ja ga manda Mizhocjimi a jens'e, chjëntjui 'naja bëzo c'ü ri pë's'i 'naja caja c'ü ri quiji c'o cja nuevo, 'ñe c'o ya mezhe. 'Ma pje c'o rguí jyodü c'o ri cãrã o̱ ngumü c'e bëzo, ra ma c'e bëzo ra ma ngama, o ra ma jñümü nu ja ri pë's'i c'o.
23662	MAT 13:54	Cjanu o ma nu ja mi menzumü. Cjanu o cjogü a mbo cja nintsjimi o xöpü c'o nu menzumüji. Nguec'ua anguezeji me co nguijñiji, o mamaji: ―¿Ja va mbãrã nu, 'ñe ja ga tsja'a yo me na nojo yo nunca rí nugöji?
23663	MAT 13:55	¿Cjo dya nguejnu o̱ t'i c'ü mi yaxü nu? ¿Cjo dya ngue nu nana c'ü ni chjũ e María? ¿Cjo dya ngue nu cjuarma e Jacobo, 'ñe e José, 'ñe e Simón, 'ñe e Judas?
23664	MAT 13:56	¿Cjo dya xo bübü c'o nu cjũ cja ne jñiñi va? Nama, ¿ja va mbãrã 'ma ne bëzo c'ü ni tsja yo? Maco xo menzumü va nu, eñeji.
23665	MAT 13:57	Nguec'ua ma ünbüji e Jesús. E Jesús o xipji c'ua anguezeji: ―'Na profeta nde respetaoji nu ja dya ri menzumü y ätäji. Pero nu ja ri menzumü, dya respetaoji c'ü. Ni xo ri ngue c'o ri cãrã cja ngumü, dya xo respetaoji c'ü.
23668	MAT 14:2	O mama c'ua e Herodes o xipji c'o o̱ mbëpji: ―Nu c'ü me nädäji, ngue e Juan c'ü mi jichi yo nte. O ndũ, pero pe ya tetjo, nguec'ua na zëzhi angueze ga jocü c'o sö'dyë. Y xo cja'a a cjanu na puncjü c'o na nojo, embeji.
23669	MAT 14:3	'Ma xe mi bübütjo e Juan, e Herodes mi bün'hui c'ü nu bëpe c'ü mi chjũ Herodías. Nu c'e ndixũ mi ngue o̱ su e Felipe c'ü nu cjuarma e Herodes. Nguec'ua ma mama e Juan ma xipji e Herodes: ―Dya pje ga jo rí 'ñenpe nu su nin cjuarma, embe. O ẽ c'ua 'na nu pa, o manda e Herodes o zürüji e Juan, o jyüt'üji co cadena, cjanu o ngot'üji a pjörü.
23673	MAT 14:7	O xipji c'ua c'e xunt'i: ―C'ua ga mbãrã Cjimi 'ma pje rí dyötcü, nutscö rá da'c'ü, eñe e Herodes.
23674	MAT 14:8	Nuc'ua c'ü nu nana c'e xunt'i o dyü't'ü o xipji c'ü pje ro dyötü e Herodes. O ma c'ua c'e xunt'i o ma xipji: ―Ixtí dyacö dya a ñi e Juan c'ü jichi yo nte, dyacö co 'naja mblato, eñe c'e xunt'i.
23681	MAT 14:15	Nuc'ua 'ma ya vi nzhä, o chëzhi c'o o̱ discípulo a jmi, o xiji: ―Nu va ja rí cãrãji, majyadü va. Ya xo nzhä'ä. Nguec'ua rí xipji yo nte ra möji cja c'o jñiñi, ra ma ndõmüji c'ü ra ziji.
23682	MAT 14:16	Nuc'ua e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo: ―Dya ni jyodü ra ma yo. Nu'tsc'eji rí unngueji c'ü ra ziji.
23683	MAT 14:17	O ndünrü c'ua c'o discípulo o mamaji: ―Tsi'ch'atjo tjõmëch'i c'o jünji a 'ñecjua, cja na yeje jmõ'õ. Nguec'ua, ¿ja rgá sö rá 'huiñigöjme yo nte yo me na puncjü?
23684	MAT 14:18	O mama c'ua e Jesús: ―Ma tsincöji a 'ñecjua c'o tjõmëch'i 'ñe c'o jmõ.