23217	MAT 1:4	Pa' Aram'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Aminadab. Pa' Aminadab'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Naasón. Pa' Naason'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Salmón.
23218	MAT 1:5	Pa' Salmón'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Booz qa pe' ƚenene'ek'i qa ƚii Rahab. Pa' Booz'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Obed qa pe' ƚenene'ek'i qa ƚii Rut. Pa' Obed'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Isaí.
23219	MAT 1:6	Pa' Isai'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii David, hikpa' qi wittata'aj pa'aj. Pa' wittata'ik'i David qa pa' ƚa's qa ƚii Salomón. Pekhe' ƚenene'ek'i hikpe' ƚewhe'ye'tax pa'aj pakha' ƚii Urias.
23220	MAT 1:7	Pa' Salomon'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Roboam. Pa' Roboam'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Abías. Pa' Abias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Asa.
23224	MAT 1:11	Pa' Josias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jeconías, qa pe' ƚamatsits qa pe' ƚek'injats. Hik pakha'aj pa' ƚahats'ij pe' Israel qa t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia.
23225	MAT 1:12	In mexe i'ni'kii pa'aj pa' Babilonia pa' Jeconias'ik'i qa nekfik'i pa' ƚa's qa' ƚii Salatiel. Pa' Salatiel'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Zorobabel.
23226	MAT 1:13	Pa' Zorobabel'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Abiud. Pa' Abiud'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eliaquim. Pa' Eliaquim'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Azor.
23227	MAT 1:14	Pa' Azor'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Sadoc. Pa' Sadoc'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Aquim. Pa' Aquim'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eliud.
23228	MAT 1:15	Pa' Eliud'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eleazar. Pa' Eleazar'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Matán. Pa' Matan'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jacob.
23230	MAT 1:17	Pa' Abraham'ik'i uja'x yamets pe' ta'ƚets catorce (14) ma' qa hats yametsji' pa' David'ik'i, qa pa' David'ik'i uja'x yametsji' iye catorce (14) iye pe' ta'ƚets, qa hik pa'aj t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia. Qa catorce (14) iye yametsji' pekhewep iye ta'ƚets, ma' qa hikpe' qa ta'ƚji'ju' ha' Cristo.
23232	MAT 1:19	Pa' José, María ƚewhe'ye', yatsathen. Nite' yisu'un qu' pekhel ƚ'anye'ji'ijkii pa'aj ke' María, qa yisu'un qu' niliƚi'ij qa'nte' nenikfe'le'ets pekhewep.
23233	MAT 1:20	In mexe yijamtitaxijupkii pa'aj aka'an, qa in ima' qa itsowoƚ'axij pa'aj pa' ewi'ƚ ángel ta'ƚii pa' Yatsat'ax'inij, qa yit'ijets pa'aj: —José, ta'ƚets ka' David'ik'i, hasu'uj e'nijiwei qu' ni'ijup ne' María qu' ewhe'ye'yi'ij qe pa' ƚa's qu' nenektaxfik'i ta'ƚets na' ƚet'unha'x na' Espíritu Santo.
23236	MAT 1:23	—Pekhe' mexe ham yawitjiye' qa' niwkajitshen, qa' nana'l pa' ƚa's qa' ƚeqiyi'ij Emanuel.— Qa aka'an qa ikji' —Dios in initji'ju'.—
23237	MAT 1:24	Ma' qa in nompha'm pa' José qa tek'eenik'iha pa' yit'ijets pa' Yatsat'ax'inij ƚaqa ángel qa i'nijup pa'aj ke' María.
23239	MAT 2:1	In hats neki'fik'i pa'aj ha' Jesús ha' witset'ii Belén, hikha' witset yatsat'axij ha' sehe' Judea, hik pakha'aj mexe tenek'enhei pa' Herodes. Qa namets pa'aj ha' witset Jerusalén pe' jukhew ta'ƚii pa' neƚu'uju'ƚ. Pekhewe'en nikfe'lets qa yejeƚijupkiiha iye ne' footekii,
23241	MAT 2:3	Pa' wittata Herodes in yepi'ye' ek'i aka'an ma' qa qi in yitawje'meten pa'aj qa week iye pe' tetseti'yi' ha' Jerusalén.
23242	MAT 2:4	Ma' qa iyinii qa no'thet wetju'ƚ pe' week tenek'enhe'yij pe' pa'il qa pe' i'nq'ijatshenij iye ke' Moisés ƚe'lijei, qa nifaakanij pa'aj pa'n neki'fik'i hatse' pa' Cristo.
23243	MAT 2:5	Pekhewe'en qa yit'ijju' pa'aj: —Na' Belenii na' sehe' ƚii Judea qe hik aka' yika'ajji' pa'aj pa' ewi'ƚ profeta in yit'ij:
23244	MAT 2:6	“Akha' witset Belén, yatsat'axij na' sehe' Judá, nite' t'an epji' qu' nite' eqiye' pe' week witsetits na' sehe' Judá, qe akha' qu' nat'atsji'ƚ e'pha'm hatse' pa' ewi'ƚ qi qu' netnek'enhei qa' nejeƚets na' yitset Israel.”—
23245	MAT 2:7	Pa' Herodes qa wanat'inij in iyinii iye pa'aj pe' jukhew pe' nikfe'lets pe' footekii. Ma' qa nifaakanijha pa'aj, qa yit'ijets: —¿Pa'n uja'xik'i juwelits in ƚi'weni'ƚii pe' footeki'?—
23246	MAT 2:8	Ma' qa yukinii ha' Belén qa yit'ijets pa'aj: —Ma'aƚii qa' anfaakani'ƚiikiiha pa' iini'ha pa' omeƚa's. Qu' i'weni'ƚ qa' enfeli'ƚ ye'm ma' qa' hakjiiyek qa' nek'iyinjiiyek.—
23250	MAT 2:12	Ma' qa in ima'ju' pa'aj pe' jukhew qa itsowoƚ'etsij pa' Intata qa yit'ijets pa'aj: —Hasu'uj mapiliƚii iye ha' Herodes na' i'ni'. Tujtseika' ma'aƚji' qu' mapiliƚii iye na' etset'iƚ.— Qa ikkii pa'aj qa wapilii pa' ƚetset ikik'i pakhap wit'ikheyi'j.
23251	MAT 2:13	In ikkii pa'aj pe' jukhew qa neketsju' pa'aj pa' ewi'ƚ ƚaqa ángel pa' Yatsat'ax'inij itsowoƚ'axij pa' José qa yit'ijets pa'aj: —Eniipha'm. Ku'mi' na' omeƚa's qa ne' ƚenene iye qa' ilati'ƚetsfik'i na' Egipto ƚeqe sehe' qa' hikna' qu' ni'eku'niƚi' teek jutsitax qu' hit'iƚij ewets iye qa' etpili'ƚets. Qe niwoyo'oikii na' Herodes qu' nilan ha'ne omeƚa's.—
23254	MAT 2:16	Ma' qa in nikfe'lets pa' Herodes in yaqankii pe' jukhew qa qi in nayu'kii. Qa inoqwoninii pe' week omehets qu' nanlanju' week pe' wetsjuk ƚeqe'ninqapits yamijiiju' na'aj i'nk'a nekfik'i. Qa' nanlanju' pe' week omehets pa' Belén qa pe' ipƚuletskii iye witsetits pakha' hats yumti qu' ƚuk'eye' pa' omeƚa's. Qe yijamti'ik'i pa' ipƚu'uk'i pa' yit'ijju' pe' jukhew in i'nk'a yi'wenii pe' footeki'.
23255	MAT 2:17	Ma' qa yasiinik'iha iye pa'aj pa' tooxik'i nifel pa' ewi'ƚ profeta'ik'i ƚii Jeremías in yit'ij:
23256	MAT 2:18	—Tepiikaxtii pe' qi in ip efu Ramá ƚeiƚeki'. Ip qa qi in yejtsi'le'kii pe' Raquel yayintaxik'i pe' ƚelitsik'i. Nite' ƚeke' qu' namehet pe'ye', qe hats naxju' pe' ƚelitsik'i.—
23257	MAT 2:19	Ma' qa in hats wa'm pa'aj pa' Herodes'ik'i, qa pa' Yatsat'ax'inij ƚaqa ángel qa te'nilit'etsju' iye pa' José in mexe amaneyi' pa'aj pa' Egipto. Ƚots'owoƚ'axƚe iye qa yit'ijets pa'aj:
23258	MAT 2:20	—Eniipha'm qa' ku'mi' na' omeƚa's qa ne' ƚenene iye qa' mapiliƚetsji' iye na' Israel ƚeqe sehe' qe hats naxju' ke' neqek'uyu'taxij na' omeƚa's.—
23259	MAT 2:21	Ma' qa niipha'm pa'aj qa t'eku'mi' pa' omeƚa's qa ke' ƚenene iye qa wapilii iye na' Israel ƚeqe sehe'.
23260	MAT 2:22	Ma' qa pa' José qa nijiwei qu' amani'i' pa' Judea ƚeqe sehe' in i'ye'ej pa' Arquelao, Herodes'ik'i ƚa's in yaya'xi' in tenek'enhe'yi' ha' Judea. Qa itsowoƚ'axij iye pa' Intata qa nite' amaneyi' ha' Judea. Ma' qa ikkii iye qa yamii ha' sehe' Galilea.
23261	MAT 2:23	In yamets pa'aj ha' Galilea ma' qa i'ni'kii ha' witset ƚii Nazaret. Ma' qa hats yasiinik'iha pa' ƚ'anye'j iye pa'aj tooxik'i pa' ewi'ƚ profeta yika'ajji' pa'aj ke' Intata ƚe'lijei: —Pakha'an qa' ƚenqiyi'ij hatse' Nazaret ƚeiƚe'.—
23263	MAT 3:2	—Ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsiiƚijkii qe pa' tenek'enheiji' pa' Dios hats met ma' qa' hats na'nju'.—
23264	MAT 3:3	Ha'ne Juan hik ha'ne pa' toxik'i nifel pa'aj pa' profeta'ik'i Isaías in yit'ij: —Tepiikaxtii pa' ƚ'a'x pa' taya'yi'kii pa' ham i'ni'i' in yit'ij: “Aqsi'ji'ƚik'i pa'qu' ƚikheyije' pa' Yatsat'ax'inij, qa' natsathen iye hasu'uj q'if'imme' pe'qu' ƚ'ikheijeye'.”—
23265	MAT 3:4	Pe' ƚeqhinatai pa' Juan taqsijkitiyijkii ne'ej ats'etets ƚ'ewkujits qa pa' ƚeqelutsax qa inqa'met ƚ'aj qa pe' ƚaqats qa efenheyik'i qa na'aj ƚene'ji' witaq.
23266	MAT 3:5	Olots pe' nekii nexpiikeyu'uj pa' Juan uja'x pe' ta'ƚii ha' Jerusalén qa pe' week pe' witsetits ƚelits Judea ƚeiƚets qa pe' ta'ƚiyek pe' metitsi'm pa' qi haqqi' Jordán.
23267	MAT 3:6	Pe' tetfeljiiji'm pe' ƚewuƚ'ets, ma' qa' ka' Juan qa nimpuujinji'ijji'ju' ha' haqqi' Jordán.
23268	MAT 3:7	Qa in yi'wen pa' Juan in olots pe' fariseol qa pe' saduceol iye in nektaxii qu' nenimpuujinju' iye qa yit'ijets pa'aj: —Hik ejunyejeyi'ƚ q'oiq'oyits ƚelits. ¿Ƚekpa' nifeli'ƚ e'm qu' ƚeke'ye' qu' ilati'ƚik'ui hatse' pa' qi iftsax ƚawak pa' Dios?
23270	MAT 3:9	Hasu'uj umti'iƚ qu' nelithiniƚik'ui hatse' pa' qi ƚawak hatse' pa' Intata qu' it'iƚij: “Yekheweli'ƚ hata'ƚi'ƚets pa' Abraham'ik'i”. Qe yijaa'ija qu' hit'iƚij ewets pa' Dios in ƚeke' qu' naqsiijkii ene' utel qu' ƚelitsi'ij pa' Abraham'ik'i.
23272	MAT 3:11	Yakha' yijaa'ija in k'empuujini'ƚji' ha'ne iweli'ƚe qa ikji' qu' hats ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsiiƚijkii, qa hakha'ƚe teke'lenju' qu' nanam hatse' qa' nempuujini'ƚji' pa' Espíritu Santo qa pa' fe't iye. Hakha'an les t'un. T'anyipji'. Yakha' nite' ye'weju'ƚij qu' henit'ijji' pe' ƚ'otshilaxtii.
23274	MAT 3:13	Ha' Jesús ta'ƚii pa'aj ha' Galilea qa nametsju' ha' haqqi' Jordán, hikha' i'ni' pa'aj pa' Juan qe qa nimpuujin iye.
23275	MAT 3:14	In i'nk'a pa'aj, pa' Juan nite' yisu'untax qu' nimpuujin ha' Jesús qa yittaxijets: —Yakha'tax yijat'ij qu' etsimpuujin. ¿Qa inhats'ek in ƚanamyii qu' k'empulijin?—
23276	MAT 3:15	Qa yit'ij pa'aj ha' Jesús: —Inye'jƚu' qu' etsimpuujin qe les ƚe'wis qu' jintaqsiijkii week pa'qu' nisu'un na' Dios.— Ma' qa tek'eniju'ƚ pa'aj pa' Juan.
23277	MAT 3:16	In yili'ij in yimpuujin qa ikik'uipha'm pa'aj ha' iweli', qa hik pa'aj qa qhofii na' wa'sji' qa yi'wen pa' Intata ƚeqe Espíritu hik ƚunye'jtax ofo' in te'nilit'etsju' qa i'nipji' pa'aj ha' Jesús.
23281	MAT 4:3	Pa' inwo'met qa nekets pa'aj qu' nijaajin, qa yit'ijets pa'aj: —Qu' yijaayi'ija qu' o' Dios ƚa'se' qa' it'ijets ene' utel qu' pani'ij.—
23282	MAT 4:4	Qa yeku'ƚ pa'aj ha' Jesús: —Ke' we'nika'ajji' yit'ij: “Nite' ewi'ƚƚe pa'qu' pane qu' niƚin pa'qu' jukhewe', qe ke' week ƚe'lijei na' Dios yiƚin iye pa'qu' jukhewe'.”—
23283	MAT 4:5	Ma' qa pa' inwo'met qa yeka'xii pa'aj na' witset Jerusalén. Qa yeka'xiipha'm pa'aj ƚesinje'eipha'm ne' qi witlijtsitjii, qa yit'ijets pa'aj:
23284	MAT 4:6	—Qu' yijaayi'ija qu' o' Dios ƚa'se', ilit'iiju' qe ke' we'nika'ajji' yit'ij iye: “Qa' nenukinju' ne' ƚaqa angelits qa' nejeƚ ewets. Qa pe' ƚokoyei qa' net'eku'm e' hats'inha qa'nte' neqfe'metene' ne' utel ne' ef'iyei.”—
23285	MAT 4:7	Qa yeku'ƚ iye pa'aj ha' Jesús qa' yit'ij: —Yit'ij iye ke' Dios ƚe'lijei: “Hasu'uj ijaajin pa' Yatsat'ax'inij eqe Dios.”—
23288	MAT 4:10	Ma' qa ha' Jesús qa yit'ij pa'aj: —Yape iƚun inwo'met. Qe ke' we'nika'ajji' Dios ƚe'lijei yit'ij: “Iyinii pa' Yatsat'ax'inij eqe Dios. Ewi'ƚƚe qu' aqsiijkii pa'qu' nit'ij.”—
23289	MAT 4:11	Ma' qa pa' inwo'met qa ikik'ui pa'aj ha' Jesús. Qa namets pe' angelits qa t'ifti'ts'ets pa'aj.
23290	MAT 4:12	In i'ye'ej pa'aj ha' Jesús in i'nifi pe' witq'opheƚitjii pa' Juan, qa ik pa'aj qa yamii ha' sehe' Galilea.
23291	MAT 4:13	Qa nite'ƚe amani' ha' witset Nazaret qa ikii qu' na'ni' ha' witset Capernaum meti'm ha' ƚotkoyek ke' kaƚi' te'weyij hekhewe' sehel Zabulón qa Neftalí.