23224	MAT 1:11	Pa' Josias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jeconías, qa pe' ƚamatsits qa pe' ƚek'injats. Hik pakha'aj pa' ƚahats'ij pe' Israel qa t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia.
23229	MAT 1:16	Pa' Jacob'ik'i qa ƚa's pa' José, ƚewhe'ye' ke' María, hikke' ƚenene ha' Jesús, hikha' ƚenqii iye Cristo.
23230	MAT 1:17	Pa' Abraham'ik'i uja'x yamets pe' ta'ƚets catorce (14) ma' qa hats yametsji' pa' David'ik'i, qa pa' David'ik'i uja'x yametsji' iye catorce (14) iye pe' ta'ƚets, qa hik pa'aj t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia. Qa catorce (14) iye yametsji' pekhewep iye ta'ƚets, ma' qa hikpe' qa ta'ƚji'ju' ha' Cristo.
23231	MAT 1:18	Aka'an ƚunye'jkii pa'aj in i'nk'a nekfik'i pakha'aj ha' Jesucristo. Ke' ƚenene ƚii María jutsiqetsi'ƚ wetju'ƚ pa'aj qu' ƚewhe'ye'yi'ij pa' José. In mexente' i'ntaxijupha' pa'aj qa yiwkajitsheninƚe pa' ƚet'unha'x pa' Espíritu Santo.
23232	MAT 1:19	Pa' José, María ƚewhe'ye', yatsathen. Nite' yisu'un qu' pekhel ƚ'anye'ji'ijkii pa'aj ke' María, qa yisu'un qu' niliƚi'ij qa'nte' nenikfe'le'ets pekhewep.
23235	MAT 1:22	Week aka'an in ƚunye'jkii qe qa' nafits aka' yit'ij pa'aj pa' Yatsat'ax'inij in i'nijji' pa' ewi'ƚ profeta qa yit'ij:
23240	MAT 2:2	qa inaqfaakaniikii pa'aj: —¿Pa'n i'ni' pa' ƚatata ene' judío pa' hane'ej nekfik'i? Qe hi'weni'ƚii ke' ƚoqo footeki' in nekpha'm na' neƚu'uju'ƚ qa heneki'ƚii qu' nek'iyini'ƚii pakha'an.—
23241	MAT 2:3	Pa' wittata Herodes in yepi'ye' ek'i aka'an ma' qa qi in yitawje'meten pa'aj qa week iye pe' tetseti'yi' ha' Jerusalén.
23243	MAT 2:5	Pekhewe'en qa yit'ijju' pa'aj: —Na' Belenii na' sehe' ƚii Judea qe hik aka' yika'ajji' pa'aj pa' ewi'ƚ profeta in yit'ij:
23247	MAT 2:9	Ekewe'en ƚ'anye'jets pa'aj pa' Herodes pe' jukhew ma' qa ikkii pa'aj. Qa pe' footeki' pe' hayiits yi'wenii pa'aj na' neƚu'uju'ƚ qa yi'wen iye qa ikik'ui yojo'ok'oi pa'aj pe' jukhew qa yamii pa' i'ni' pa' omeƚa's. Ma' qa amani' pe' footeki' qa i'nipji' pe' ƚetsi'.
23249	MAT 2:11	Ma' qa uyifi pe' ƚetsi' qa yi'wen pa'aj pa' omeƚa's qa pe' ƚenene María. Ma' qa wonokok'enijupju'kii qa iyinii pa' omeƚa's. Qa sujƚe qa nit'osƚe' pe' ƚeqeti'najkii qa tisij pe' oro qa na'aj tene'ƚju' ewjisii incienso qa' pakhap ewjisii qa ƚii mirra.
23250	MAT 2:12	Ma' qa in ima'ju' pa'aj pe' jukhew qa itsowoƚ'etsij pa' Intata qa yit'ijets pa'aj: —Hasu'uj mapiliƚii iye ha' Herodes na' i'ni'. Tujtseika' ma'aƚji' qu' mapiliƚii iye na' etset'iƚ.— Qa ikkii pa'aj qa wapilii pa' ƚetset ikik'i pakhap wit'ikheyi'j.
23251	MAT 2:13	In ikkii pa'aj pe' jukhew qa neketsju' pa'aj pa' ewi'ƚ ƚaqa ángel pa' Yatsat'ax'inij itsowoƚ'axij pa' José qa yit'ijets pa'aj: —Eniipha'm. Ku'mi' na' omeƚa's qa ne' ƚenene iye qa' ilati'ƚetsfik'i na' Egipto ƚeqe sehe' qa' hikna' qu' ni'eku'niƚi' teek jutsitax qu' hit'iƚij ewets iye qa' etpili'ƚets. Qe niwoyo'oikii na' Herodes qu' nilan ha'ne omeƚa's.—
23253	MAT 2:15	Qa hik pakha' qa i'ni' ipƚu'ui in wa'm pa' Herodes'ik'i. Hik aka' ƚunye'j qe qa' nasinik'i pa' ƚ'anye'j pa'aj pa' Yatsat'ax'inij in i'nijji' pa'aj pa' ewi'ƚ profeta qa yit'ij: —Na' Egipto ƚeqe sehe' hikna' i'ntaxi' in haiya'yii na' ya's.—
23254	MAT 2:16	Ma' qa in nikfe'lets pa' Herodes in yaqankii pe' jukhew qa qi in nayu'kii. Qa inoqwoninii pe' week omehets qu' nanlanju' week pe' wetsjuk ƚeqe'ninqapits yamijiiju' na'aj i'nk'a nekfik'i. Qa' nanlanju' pe' week omehets pa' Belén qa pe' ipƚuletskii iye witsetits pakha' hats yumti qu' ƚuk'eye' pa' omeƚa's. Qe yijamti'ik'i pa' ipƚu'uk'i pa' yit'ijju' pe' jukhew in i'nk'a yi'wenii pe' footeki'.
23258	MAT 2:20	—Eniipha'm qa' ku'mi' na' omeƚa's qa ne' ƚenene iye qa' mapiliƚetsji' iye na' Israel ƚeqe sehe' qe hats naxju' ke' neqek'uyu'taxij na' omeƚa's.—
23260	MAT 2:22	Ma' qa pa' José qa nijiwei qu' amani'i' pa' Judea ƚeqe sehe' in i'ye'ej pa' Arquelao, Herodes'ik'i ƚa's in yaya'xi' in tenek'enhe'yi' ha' Judea. Qa itsowoƚ'axij iye pa' Intata qa nite' amaneyi' ha' Judea. Ma' qa ikkii iye qa yamii ha' sehe' Galilea.
23261	MAT 2:23	In yamets pa'aj ha' Galilea ma' qa i'ni'kii ha' witset ƚii Nazaret. Ma' qa hats yasiinik'iha pa' ƚ'anye'j iye pa'aj tooxik'i pa' ewi'ƚ profeta yika'ajji' pa'aj ke' Intata ƚe'lijei: —Pakha'an qa' ƚenqiyi'ij hatse' Nazaret ƚeiƚe'.—
23263	MAT 3:2	—Ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsiiƚijkii qe pa' tenek'enheiji' pa' Dios hats met ma' qa' hats na'nju'.—
23264	MAT 3:3	Ha'ne Juan hik ha'ne pa' toxik'i nifel pa'aj pa' profeta'ik'i Isaías in yit'ij: —Tepiikaxtii pa' ƚ'a'x pa' taya'yi'kii pa' ham i'ni'i' in yit'ij: “Aqsi'ji'ƚik'i pa'qu' ƚikheyije' pa' Yatsat'ax'inij, qa' natsathen iye hasu'uj q'if'imme' pe'qu' ƚ'ikheijeye'.”—
23265	MAT 3:4	Pe' ƚeqhinatai pa' Juan taqsijkitiyijkii ne'ej ats'etets ƚ'ewkujits qa pa' ƚeqelutsax qa inqa'met ƚ'aj qa pe' ƚaqats qa efenheyik'i qa na'aj ƚene'ji' witaq.
23268	MAT 3:7	Qa in yi'wen pa' Juan in olots pe' fariseol qa pe' saduceol iye in nektaxii qu' nenimpuujinju' iye qa yit'ijets pa'aj: —Hik ejunyejeyi'ƚ q'oiq'oyits ƚelits. ¿Ƚekpa' nifeli'ƚ e'm qu' ƚeke'ye' qu' ilati'ƚik'ui hatse' pa' qi iftsax ƚawak pa' Dios?
23269	MAT 3:8	Manaqsiji'ƚju'ha yijat'ij pa'qu' ejunyejeyi'iƚ qu' yijaayi'ija qu' menink'aihiti'ƚ hats'inha qa' ne'twenhetii.
23271	MAT 3:10	Qa pe' witfejinetki' qa hats we'nenijupju' pa' ƚefitets pe' najkakui. Qa hik ta'ƚijupi', week pe'qu' najkak'e qu' nite' ƚe'sitse' pe'qu' ƚeye' qa' newetfekinifi qa' netwumhitiiji'ju' pa' fe't.
23272	MAT 3:11	Yakha' yijaa'ija in k'empuujini'ƚji' ha'ne iweli'ƚe qa ikji' qu' hats ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsiiƚijkii, qa hakha'ƚe teke'lenju' qu' nanam hatse' qa' nempuujini'ƚji' pa' Espíritu Santo qa pa' fe't iye. Hakha'an les t'un. T'anyipji'. Yakha' nite' ye'weju'ƚij qu' henit'ijji' pe' ƚ'otshilaxtii.
23273	MAT 3:12	Hats t'eku'mi'kii pe' ƚeqe tseyem qa' niwu'mpha'mkii qu' naqsi'jji' pe' trigo hats'inha pa' t'unik'i qa' niwu'mkii pe' ƚ'ajits. Qa pe' ƚoi qa' naqsi'j qa' nenifi pe' ƚextsi'ij, qa pekhewe'ƚe ƚ'ajits qa' niwu'mji'ju'kii pa' fe't nite' yom.—
23274	MAT 3:13	Ha' Jesús ta'ƚii pa'aj ha' Galilea qa nametsju' ha' haqqi' Jordán, hikha' i'ni' pa'aj pa' Juan qe qa nimpuujin iye.
23276	MAT 3:15	Qa yit'ij pa'aj ha' Jesús: —Inye'jƚu' qu' etsimpuujin qe les ƚe'wis qu' jintaqsiijkii week pa'qu' nisu'un na' Dios.— Ma' qa tek'eniju'ƚ pa'aj pa' Juan.
23277	MAT 3:16	In yili'ij in yimpuujin qa ikik'uipha'm pa'aj ha' iweli', qa hik pa'aj qa qhofii na' wa'sji' qa yi'wen pa' Intata ƚeqe Espíritu hik ƚunye'jtax ofo' in te'nilit'etsju' qa i'nipji' pa'aj ha' Jesús.
23278	MAT 3:17	Ma' qa yepi'ye' pa' ewi'ƚ wit'ax nokesiipha'm na' wa's qa yit'ij pa'aj: —Hane'en hik ha'ne yaa'sija qi in hisu'un qi in tsi'sinheti'mkii.—
23281	MAT 4:3	Pa' inwo'met qa nekets pa'aj qu' nijaajin, qa yit'ijets pa'aj: —Qu' yijaayi'ija qu' o' Dios ƚa'se' qa' it'ijets ene' utel qu' pani'ij.—
23282	MAT 4:4	Qa yeku'ƚ pa'aj ha' Jesús: —Ke' we'nika'ajji' yit'ij: “Nite' ewi'ƚƚe pa'qu' pane qu' niƚin pa'qu' jukhewe', qe ke' week ƚe'lijei na' Dios yiƚin iye pa'qu' jukhewe'.”—
23284	MAT 4:6	—Qu' yijaayi'ija qu' o' Dios ƚa'se', ilit'iiju' qe ke' we'nika'ajji' yit'ij iye: “Qa' nenukinju' ne' ƚaqa angelits qa' nejeƚ ewets. Qa pe' ƚokoyei qa' net'eku'm e' hats'inha qa'nte' neqfe'metene' ne' utel ne' ef'iyei.”—
23288	MAT 4:10	Ma' qa ha' Jesús qa yit'ij pa'aj: —Yape iƚun inwo'met. Qe ke' we'nika'ajji' Dios ƚe'lijei yit'ij: “Iyinii pa' Yatsat'ax'inij eqe Dios. Ewi'ƚƚe qu' aqsiijkii pa'qu' nit'ij.”—
23291	MAT 4:13	Qa nite'ƚe amani' ha' witset Nazaret qa ikii qu' na'ni' ha' witset Capernaum meti'm ha' ƚotkoyek ke' kaƚi' te'weyij hekhewe' sehel Zabulón qa Neftalí.
23293	MAT 4:15	—Sehe' Zabulón qa sehe' Neftalí, ikji'teje'm na' wit'ikheyi'j yamiiju' na' qi iweli' neƚu'uju'ƚ te'weyi'mii na' haqqi' Jordán. Sehe' Galilea i'ni' ne' olots nite' Judiol.
23294	MAT 4:16	Ne' tetseti'yi' i'ntaxji'teje'm na' qi nookii hane'ej qa yi'wen na' qi na'lkii. Qa nekhewe' i'ntaxji'teje'm na' ƚeq'eneƚeya'x na' witwamhi' qa naliti'pji' pa' qi na'lkii.—
23295	MAT 4:17	Qa hik pa'aj i'nk'aƚe we'nq'ijatshen ha' Jesús qa yit'ij pa'aj: —Ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsi'ji'ƚijkii qe na' tenek'enheiji' na' Dios hats met ma' qa' hats na'nju'.—
23296	MAT 4:18	Ha' Jesús qa ikik'iju' pa'aj ha' ƚotkoyek ke' kaƚi' Galilea qa yi'wen pa'aj he' wetsjuk witjefeye'k. Ewi'ƚ ha' ƚii Simón, qa ƚii iye Pedro qa hakhap iye qa ƚii Andrés. Enewe'en mexe teq'ehemkiiju' pa'aj qe hik aka' ƚ'ithayijkit ek.
23297	MAT 4:19	Ma' qa ha' Jesús qa yit'ijets pa'aj: —Atsjayani'ƚ, qa k'eƚisiƚij qu' mowo'oƚii ene' jukhew qu' hik ƚunye'je' in ƚeq'ehemkiyiƚju'.—
23299	MAT 4:21	Qa pa' ha'niiji'in qa yi'wen iye pa'aj hekhewep witjefeye'k iye ƚelits ha' Zebedeo ƚiyits, Jacobo (Santiago) qa ha' Juan. I'nji' pa'aj pe' ƚenhitjii tokoyei ƚasi' weeki'ƚ ha' ƚatata, yitiƚ pa'aj pe' ƚeq'ehemkil. Ha' Jesús qa taya'yiiji' iye pa'aj.
23301	MAT 4:23	Ha' Jesús qa week yijalki'sik'i pa'aj ha' Galilea. Week pe' witlijtsitjiyits yamji'jets qa yijatshenji'ij qa nifelji'ij iye eke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets pa' tenek'enheiji' pa' Dios, qa niƚinju'kii iye pe' pekhel ƚunyejeikii pe' ƚaja'metets qa pe' pekhel yaats'e'eju'kii.
23302	MAT 4:24	Ma' qa pa' ƚeniihe't pa'aj ha' Jesús qa weekij pa'aj ha' sehe' Siria, qa neka'xii week pe' pekhel ƚaatshenye'jeikii. Uja'x pe' qi wanqaats'eju', qa pe' i'nji' pe' inwo'metets, qa pe' akathenhets, qa pe' onqokits iye, qa week yaqsi'jju' niƚinju' ha' Jesús.
23306	MAT 5:3	—Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' nit'ij ƚetets qu' ham ne'weju'ƚi'ij qu' hamitsi'im na' Intata, qe na' tenek'enheiji' na' Dios hats i'nji'teje'm.
23307	MAT 5:4	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' nikametetskii qa na' Dios qa' ne'nq'eletij qa' ni'sinheti'mkii iye.
23308	MAT 5:5	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' netf'iljetsin nite' watpatunen iye qe ƚekhewel tisij hatse' na' sehe' na' Intata.
23310	MAT 5:7	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' ne'nq'eletij pekhewepe' iye qa na' Intata qa' nenq'eletjiijek.
23311	MAT 5:8	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' hats hamitse'ji' pe' ƚatawjets pe' ƚewuƚ'ets qe hats tetlijijju', qa' ni'wen hatse' na' Intata.
23312	MAT 5:9	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' ni'sinhet wetju'ƚ pe'qu' na'nayu' wetju'ƚ qa' netitijiti'yijets qu' ƚelitse' na' Dios.
23313	MAT 5:10	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' natawitjaxtii qe ta'ƚets in yatsathen qa tek'eenetsha na' Intata, qe ƚekhewel i'nji'teje'm nakha' tenek'enheiji' na' Dios.
23314	MAT 5:11	Ƚe'sitsi'iƚ e'mkii qu' nit'iƚij ewets uƚ'axe' qa wekwek wi'tlijei uƚ'etsik'i qa nawitji'iƚ iye qa wotk'oniƚ'ejkii yit'ijets qu' uƚ'axe' pa'qu' aqsiiƚijkii, qe ta'ƚijupi' in ƚ'ek'eni'ƚ yiwetsha.
23316	MAT 5:13	—Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ witlepinek ha'ne sehe' ipji'. Pa' witlepinek qu'nte' ek'eme'ye'ji' ¿pa'n ƚunye'j qu' ƚeke'ye' iye qu' ek'eme'ye'ji' iye? Ham ƚeke'ye'. Qa' netwumhitiiƚe' qa' not'otsipji'kii ene' jukhew.
23317	MAT 5:14	Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ fetitjii nalitipji' ha'ne sehe' ipji'. Pa'qu' ewi'ƚƚe witset'e i'nipji' ƚesinje' pe'qu' qiye'pha'm utek qa nite' ƚeke' qu' nanat'inkii.
23318	MAT 5:15	Ham pa'qu' ƚeqfenye'ji'ij qu' nene'ƚji' fetitjiye' qa' niyinji'ju' pe'qu' ti'najki'ye'. Les ƚeke' yijat'ij qe we'nenpha'm hats'inha qa week nalitipji' ne'ej i'ni' ƚetsi'.
23319	MAT 5:16	Qa ekheweli'ƚ aqsiiƚijkii hik ejunyejeyi'iƚ ne'ej fetitjii qe nalitipji' qa' nana'lkii qa' ni'wen ene' jukhew pa' ƚaqsiiƚijkii in ƚe'wis qa' nit'ijets: “Maa hayits qa ƚe'wisija pa' Ƚatata Dios i'ni' na' wa's.”—
23321	MAT 5:18	Qe yijaa'ija aka' qu' hit'iƚij ewets in mexe na'l na' wa's qa ha'ne sehe' qa nite' ƚeke' qu' ƚammise' pa'qu' hame' ekewe'en. Nite' ewiiƚe' pe'qu' witq'ikati'ye' qu' nawa'mik'i, ipƚu'ui qu' week nafits ekewe'en.
23322	MAT 5:19	Qa hik ta'ƚijupi' pakha' qu'nte' nisu'une' pa'qu' ewi'ƚe' yemjeetax pakha' les in nite' qitax ekewe' wenit'ij qu' jintaqsiijkii qa t'otsipji'kii, ma' qa hik aka' yijatshenij iye pekhewep, pakha'an qa' netitijitiyijets hatse' qu' les nite' qiye' qu' namtaxii na' tenek'enheiji' na' Intata na' wa'sji'. Qa pakha'ƚe qu' netk'enik'i qa yijatshenij iye pekhewep, ma' qa pakha'an qa' netitijitiyijets hatse' qu' les qiye' qu' namtaxii na' tenek'enheiji' na' Intata wa'sji'.
23323	MAT 5:20	Qa hik ta'ƚijupi' qu' hit'iƚij ewets in nite' ƚeke' qu' uyi'ƚ ji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Intata qu' nite' les ani'iƚipji' qu' atsatheni'ƚ ne' i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei qa ne' fariseol iye.—
23324	MAT 5:21	—Ekheweli'ƚ hats ƚ'impi'ye'eƚij ke' aqa'jteyi'ƚik'i in yit'ijets: “Hasu'uj eqek'ui, qe pa'qu' netqek'ui qa' newetka'xetsji' pekhewe' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal) ma' qa' natfaakanhetiikii.”
23325	MAT 5:22	Qa Yakha'ƚe qa' hit'ijek, pakha' qu' na'nayu'um pa'qu' ƚejefeye' qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets pa'qu' ƚejefeye': “Ham e'wejuƚi'ij” qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' les qitse'ji' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal superior) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets ƚejefeye', “ƚujtsek na' qhuf” ma' qa hats iftsaxets qu' namii pa' fe't qi iftsax.
23326	MAT 5:23	Qa hik ta'ƚijupi' qu' enqistineyutaxij pe'ye' na' Intata in hats ƚamii pa' ts'eewe'epji' t'ejuyets qu' ƚisij ma' qa' lemme' atawe'j in mexe uƚ'etsi'ƚ wetju'ƚ pa'qu' ejefeye' qa' hasu'uj ƚis eku'nij pa' ƚenqistineyutaxij na' Intata.
23327	MAT 5:24	Ma' qa hik pakha'ƚe enejet eku'ni', qa' ma'aku'nii pa' ejefe. Qa qu' hats e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ iye, ma' qa hayitse' yijat'ij qu' ƚeke'ye' qu' ƚisij na' Intata pa' eqisit'ij.
23328	MAT 5:25	Qu' nana'l pa'qu' nenektax ei qu' nonq'opheƚineyu'tax ej qa' ijayan qa' afaakate'yi'ƚ aje'eƚ qu' mexente' ami'iƚii pa'qu' jueze' ma' qa' e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ hats'inha qa'nte' ami'iƚii pa' juez. Qe qu' ami'ƚii, qa pa' juez qa' neka'xiyek pa'qu' witq'opheƚitjii ƚeiƚe'ye' ma' qa' nophee'ƚija.
23330	MAT 5:27	—Ekheweli'ƚ hats ƚ'impi'ye'eƚij in wenit'ijets iye: “Hasu'uj ejtenij qu' a'qapi'i pekhepe' efuye' qu' hats ewhe'yei. Hasu'uj iye ejtenij qu' a'qapi'i pe'qu' hats nana'l ƚewhe'ye'ye'.”
23331	MAT 5:28	Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek pa'qu' nejeƚju' efuye' qa yisu'untax qu' qapi'i' qu' nawitji, ma' qa hats hik ƚunye'j qu' nawitji qa ƚatawe'jƚeji' i'nji'.
23332	MAT 5:29	Ne' yiyayik'i oto' qu' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax qa' les ƚe'wis qu' enit'ijpha'm qa' iwu'm, itonii, qe les ƚe'wis qu' ewi'ƚe' pa'qu' hame' na' ese'n hats'inha qa'nte' week netwumhitiyeji'ju' pa' fe't qi iftsax.
23333	MAT 5:30	Na' yiya'yik'i okoi qu' hikna' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax qa' isa'xji' qa' iwu'm, itonii, qe les ƚe'wis qu' ewi'ƚe' pa'qu' hame' na' ese'n hats'inha qa'nte' week netwumhitiyeji'ju' pa' fe't qi iftsax.—
23334	MAT 5:31	—Ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij: “Pa'qu' neweqle qa' netisij pa'qu' ƚanfaakanek'e t'ejuyets qu' neweqle.”
23335	MAT 5:32	Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek pa'qu' jukhewe' qu' niliƚi'ij pe'qu' ƚewhe'ye'ye' hamtax ta'ƚi'ijupi' nite' wo'taxiikii jukhewe' qa niweqleyu'ƚe. Ma' qa pa' jukhew qa hats hikpa' ta'ƚets in yaqsiijkii aka' witwuƚ'ax pe' efu, in wo'oikii iye pakhape' jukhewe'. Qa pa'qu' ƚewhe'ye'yi'ij pe'qu' iwhe'yele'ye' ma' qa hats yaqsiijkii iye aka' witwuƚ'ax (adulterio).—
23337	MAT 5:34	Qa yakha' qa' hit'iƚij ewetsek iye. Hasu'uj meniwjutsiqeniji'm ene' wekwek qu' meniwjutsiqenij pe'ye', hasu'uj iye meniwjutsiqeniji'm na' wa's qe hik nakha' i'ni' na' ƚots'oji'la'x na' Dios.
23339	MAT 5:36	Hasu'uj iye amets na' eiƚa' qe nite' ƚeke' qu' aqsiijkii qu' fo'yi'ik'i qa i'nƚi'i qu' no'yi'ik'i iye ewi'ƚe' ne' ewkujits.
23342	MAT 5:39	Qa yakha' qa hit'iƚij ewetsek qu' hasu'uj atja'yi'ƚiju'ƚ pa'qu' na'nayu'kii. Pa'qu' ƚunye'je' qu' nilanje'm ekuki' ne' yiya'yik'i qa' eq'eheyijets iye ni'khep.
23343	MAT 5:40	Qu' nana'l pa'qu' nanqawitjineyutax'ej qa wo'tk'oni'mkii pe'qu' wit'alheyeji' pa'qu' witset'e, qa neqitkamhiyu' ej pa'qu' uihitjiye' qa' ƚisij iye pa'qu' aqa sakuye'.
23344	MAT 5:41	Qu' nana'l iye pa'qu' nekekinenijii ewi'ƚ kilometroye' pe'qu' ƚaqataye' qa' it'ij ju'f qu' wetsjuk kilometroye' pa'qu' ipƚu'yi'ijik'i.
23345	MAT 5:42	Pa'qu' jukhewe' qu' niyinij ewets pe'ye' qa' ƚisij. Qa pa'qu' nanatkinheyu'uj ewets iye pe'ye' hasu'uj iyejini'm.—
23346	MAT 5:43	—Hats ƚ'impi'ye'eƚij iye in wenit'ij iye: “Isu'un pe' ejuwaikalija qa pe'qu' ejuihifetse' qa' utenija.”
23347	MAT 5:44	Qa yakha' qa' hit'iƚij ewetsek, isu'uni'ƚ pe'qu' ejuihifetsi'iƚ. Iyini'ƚipji'kii yijat'ij pe'qu' uƚ'etsetaxik'ikii ƚe'lijeyi'iƚ ewetskii qa qi iye in nawitjitaxi'ƚ.
23348	MAT 5:45	Qu' aqsiiƚijkii aka'an qa' hik ejunyejeyi'iƚ na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qe ƚakha' yaqsiijkii ne' junu' qa nekpha'm qa weekƚi'ij in nalitipji' pe' uƚ'ets qa pe' teik'unei iye. Qa nukinju' iye na'aj piƚei qa weekij iye pe' yatsathen qa pe' nite' yatsathen iye.
23349	MAT 5:46	Qu' uja'xe'ƚetax qu' isu'uni'ƚ pekhewe' qu' nesu'uni'ƚ ¿pa'n ƚii pa'qu' enisit'i'iƚipji'? Ham enisit'i'iƚipji'. ¿Me nite' hik aka' ƚunyejei ne' wo'ƚi'ii ƚ'astai yijaninkii wekwek in uja'xƚe in yisu'un pe' ƚejuwaikal?
23350	MAT 5:47	Qu' uja'xe'ƚe qu' mewetfeliƚi'm pe'qu' ejefetsi'iƚipji' na' Intata, ¿me qa hats tujtseika' pa'qu' aqsiiƚijkii qu' ejunyejeyi'iƚ aka'an? ¿Me nite' hik aka' yaqsiijkii iye ne' nite' yijayan na' Dios?
23351	MAT 5:48	E'ƚe'sitsi'iƚha qa' hik ejunyejeyi'iƚ na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's in ƚe'wiisija.—
23352	MAT 6:1	—Hasu'uj qu' me'nethiniƚi'iƚijets pe'qu' jukhewe' qu' iftits'iƚijets pe'ye'. Qu' aqsiiƚijkii aka'an qa na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qa' ham neƚisi'iƚij.
23353	MAT 6:2	Qa hik ta'ƚijupi' qu' ƚisi'ƚij pe'ye' pe'qu' ham niwq'axine' hasu'uj pekhel enfeli'ƚji'kii qa' ifuyu'uƚik'i iye ne'ej foj qu' metetjunuti'ƚijkii, in ƚunyejeyek nekhewe' hik ƚunyejei qu' wetsjuk'e ƚejusitse' qa i'njiijifi ne' witlijtsitjiyifi qa ne' wit'ikheijeiji' iye, qe nekhewe'en yisu'unƚe qu' ni'wenij pe'qu' jukhewe' ma' qa ƚe'wis na'aj wenit'ijets. Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets, aka'an in hik aka'ƚe pa' ƚenisit'ij nekhewe'en.
23354	MAT 6:3	Qu' ƚisi'ƚij pe'ye' pe'qu' ham niwq'axine' hasu'uj ne'weni'ƚij pe'ye', hasu'uj iye ne'weni'ƚij pa'qu' qi ejuwaika'ye'taxi'ƚ, hik ƚunye'je' yijat'ij qu' nite' nenikfe'le'ets na' efeyi'j okoi pa' yaqsiijkii na' yiya'yik'i okoi,
23357	MAT 6:6	Qa akha'ƚe, qu' iyin uyifi pe'qu' etsi'ye' qa' it'onji' pa'qu' eqeji'ye'. Ma' qa' iyinii na' Atata ham ne'weni'ij qa ham nikfe'le'ets iye. Ma' qa na' Atata in hikna' week yi'wen qa nikfe'lets iye na'aj tat'inhetiitaxkii qa' neƚisjiijek pe'ye'.
23359	MAT 6:8	Qa hik ta'ƚijupi' hasu'uj ejunyejeyi'iƚiju'ƚ nekhewe'en, qe na' Atata'aƚ hayiits nikfe'lets in mexe nite' ƚ'iyintaxi'ƚijets pa'qu' hamitsi'iƚ e'm.
23360	MAT 6:9	Aka' eqfenyejeyi'ƚij yijat'ij qu' iyini'ƚ: “Intata i'ni' na' wa's, neniwqinhetji'ha aka' qiji' ii.
23361	MAT 6:10	Yape enekju' qa enek'enhe'yipji' ha'ne sehe'. Yape aqsi'jijkii pa' ƚisu'un ma' qa hik ƚunye'je' na' wa'sji'.
23362	MAT 6:11	Esƚisi'ƚij ha'ne neƚuji' pa'qu' hetuji'ƚ in ƚunye'jek week neƚuts.
23364	MAT 6:13	Hasu'uj etswejinƚi'iƚij qu' netswumi'ƚju' pa' witaqjaajinkeye'j, itoni'ƚ ye'mii yijat'ij pa' inwo'met. Qe akha' ƚantsat'etsij pa' witnek'enheye'j, pa' witt'unha'x qa pa' witisa'x, qa nite' yili'ij qu' antsat'etsij ene' week ƚahatsiyij. Amén.”
23365	MAT 6:14	Qe qu' iwejinƚi'iƚ pekhewe qu' uƚ'ax pa'qu' naqsi'jtaxi'ƚ e'mijkii, qa na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qa' ham jeek ƚeqfenyejeyi'iƚ ej.
23366	MAT 6:15	Qa qu' ku'mƚi'iƚiju'ƚ ma' qa' aqatja'yi'ƚij pekhewepe', qa na' Atata'aƚ qa' nana'l jeek pa'qu' ƚeqfenyejeyi'iƚ ej.—
23367	MAT 6:16	—Ekheweli'ƚ qu' aqsiiƚijkii qu'nte' eki'iƚ qe ƚowo'iƚii na' Intata. Na'ltax pa'qu' aqi'iƚ, nite'ƚe ƚetuji'ƚ. Hasu'uj mujumme'pha'm ne' ejusitsi'ƚ in ƚunye'jek kakha' yaqsiijkii nekhewe' hik ƚunyejei qu' wetsjuk'e ƚejusits, qe ƚekhewel watanalitij in nite' tek qa mujumpha'm ƚejusits qe yisu'unƚe qu' ni'wenij pekhewepe' jukhew in nite' tek. Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets aka'an qa hik aka' ƚenisit'ij.
23368	MAT 6:17	Qa akha' qu'nte' eke' manaqsi'j metenelisju' iye qa' matanaxtapulij iye.
23369	MAT 6:18	Hats'inha qa'nte' nenikfe'le'ets pekhewepe' in nite' ƚ'ek. Ewi'ƚƚe na' Atata qu' nenikfe'lets hik nakha' ham yi'wene'. Qa na' Atata in hikna' week yi'wen na'aj tat'inhetiitaxkii qa' neƚisjiijek pe'ye'.—
23370	MAT 6:19	—Hasu'uj olotsinipji' ewekwekitse' qa aq'astaye' iye ha'ne sehe' ipji' qe tuj ƚeiƚets qa ƚawa'mhits iye. Qa hik ha'ne iye ha'ne sehe' ipji' pe' ejtenhetsilets uyetsji'kii qa t'ejtenijkii.
23371	MAT 6:20	Les ƚe'wis yijat'ij qu' olotsini' ewekwekitse' na' wa'sji'. Nite' tuj yijat'ij ƚeiƚets. Nite' ƚawa'mhits iye. Nite' ƚeke' iye qu' nuyetsji' pe'qu' ejtenhetsiletse' qa' net'ejtenijkii.
23372	MAT 6:21	Qe pa'qu' eni'ƚi' pe'qu' ewekwekitsi'iƚ qa' hik pakha' jeek qu' na'ni' pe' aqjamtikineyejeyi'ƚkii.—
23373	MAT 6:22	—Ne' otoi hik ƚunyejei qu' ƚefetitjiye' na' ese'n, qa hik ta'ƚijupi', ne' otoi qu' ƚe'sitse' qa' nana'ljiim kiyek na' ese'n.
23375	MAT 6:24	—Nite' ƚeke' qu' wetsjuk'e pe'qu' patunitse' qu' net'ithayi'yi'm pa'qu' ewi'ƚ jukhewe'. Qe ewi'ƚ pa'qu' netk'enik'i ƚe'lijei qe yisu'un qa pakhap iye qa' nite' netk'enik'i ƚe'lijei qe yuten. Nite' ƚeke' qu' week aqa patunitsi'ij na' Dios qa eke' ƚ'astai.—