23215	MAT 1:2	Pa' Abraham'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Isaac, pa' Isaac'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jacob. Pa' Jacob'ik'i qa ƚa'sek pa' Judá qa pe' ƚamatsits qa pe' ƚek'injats.
23216	MAT 1:3	Pa' Juda'ak'i qa pa' ƚa's qa ƚii Fares qa pa' ƚek'inij Zara, qa pe' ƚenene qa ƚii Tamar. Pa' Fares'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Esrom. Pa' Esrom'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Aram.
23217	MAT 1:4	Pa' Aram'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Aminadab. Pa' Aminadab'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Naasón. Pa' Naason'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Salmón.
23218	MAT 1:5	Pa' Salmón'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Booz qa pe' ƚenene'ek'i qa ƚii Rahab. Pa' Booz'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Obed qa pe' ƚenene'ek'i qa ƚii Rut. Pa' Obed'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Isaí.
23219	MAT 1:6	Pa' Isai'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii David, hikpa' qi wittata'aj pa'aj. Pa' wittata'ik'i David qa pa' ƚa's qa ƚii Salomón. Pekhe' ƚenene'ek'i hikpe' ƚewhe'ye'tax pa'aj pakha' ƚii Urias.
23220	MAT 1:7	Pa' Salomon'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Roboam. Pa' Roboam'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Abías. Pa' Abias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Asa.
23221	MAT 1:8	Pa' Asa'ak'i qa pa' ƚa's qa ƚii Josafat. Pa' Josafat'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Joram. Pa' Joram'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Uzías.
23222	MAT 1:9	Pa' Uzías'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jotam. Pa' Jotam'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Acaz. Pa' Acaz'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Ezequías.
23223	MAT 1:10	Pa' Ezequias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Manasés. Pa' Manases'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Amón. Pa' Amon'ik'i qa pa' ƚa's ƚii Josías.
23224	MAT 1:11	Pa' Josias'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jeconías, qa pe' ƚamatsits qa pe' ƚek'injats. Hik pakha'aj pa' ƚahats'ij pe' Israel qa t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia.
23225	MAT 1:12	In mexe i'ni'kii pa'aj pa' Babilonia pa' Jeconias'ik'i qa nekfik'i pa' ƚa's qa' ƚii Salatiel. Pa' Salatiel'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Zorobabel.
23226	MAT 1:13	Pa' Zorobabel'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Abiud. Pa' Abiud'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eliaquim. Pa' Eliaquim'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Azor.
23227	MAT 1:14	Pa' Azor'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Sadoc. Pa' Sadoc'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Aquim. Pa' Aquim'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eliud.
23228	MAT 1:15	Pa' Eliud'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Eleazar. Pa' Eleazar'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Matán. Pa' Matan'ik'i qa pa' ƚa's qa ƚii Jacob.
23229	MAT 1:16	Pa' Jacob'ik'i qa ƚa's pa' José, ƚewhe'ye' ke' María, hikke' ƚenene ha' Jesús, hikha' ƚenqii iye Cristo.
23230	MAT 1:17	Pa' Abraham'ik'i uja'x yamets pe' ta'ƚets catorce (14) ma' qa hats yametsji' pa' David'ik'i, qa pa' David'ik'i uja'x yametsji' iye catorce (14) iye pe' ta'ƚets, qa hik pa'aj t'opheƚitiiju' qa wetka'xii pa'aj pa' witset Babilonia. Qa catorce (14) iye yametsji' pekhewep iye ta'ƚets, ma' qa hikpe' qa ta'ƚji'ju' ha' Cristo.
23231	MAT 1:18	Aka'an ƚunye'jkii pa'aj in i'nk'a nekfik'i pakha'aj ha' Jesucristo. Ke' ƚenene ƚii María jutsiqetsi'ƚ wetju'ƚ pa'aj qu' ƚewhe'ye'yi'ij pa' José. In mexente' i'ntaxijupha' pa'aj qa yiwkajitsheninƚe pa' ƚet'unha'x pa' Espíritu Santo.
23232	MAT 1:19	Pa' José, María ƚewhe'ye', yatsathen. Nite' yisu'un qu' pekhel ƚ'anye'ji'ijkii pa'aj ke' María, qa yisu'un qu' niliƚi'ij qa'nte' nenikfe'le'ets pekhewep.
23233	MAT 1:20	In mexe yijamtitaxijupkii pa'aj aka'an, qa in ima' qa itsowoƚ'axij pa'aj pa' ewi'ƚ ángel ta'ƚii pa' Yatsat'ax'inij, qa yit'ijets pa'aj: —José, ta'ƚets ka' David'ik'i, hasu'uj e'nijiwei qu' ni'ijup ne' María qu' ewhe'ye'yi'ij qe pa' ƚa's qu' nenektaxfik'i ta'ƚets na' ƚet'unha'x na' Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	Ne' María qu' nenektaxfik'i pa' ƚa's qa eqiyi'ij hatse' Jesús. Ƚii aka'an qe qa' naqsi'jij pe' ƚewuƚ'ets ene' jukhew qa efuts ha'ne ƚetset.—
23237	MAT 1:24	Ma' qa in nompha'm pa' José qa tek'eenik'iha pa' yit'ijets pa' Yatsat'ax'inij ƚaqa ángel qa i'nijup pa'aj ke' María.
23238	MAT 1:25	Qa nite'ƚe ewi'ƚ i'wi'ƚi' nite' t'eku'mets iye, pekhe'en qa nekfik'i pa' ƚa's, qa pa' José qa ƚeqiyij Jesús.
23239	MAT 2:1	In hats neki'fik'i pa'aj ha' Jesús ha' witset'ii Belén, hikha' witset yatsat'axij ha' sehe' Judea, hik pakha'aj mexe tenek'enhei pa' Herodes. Qa namets pa'aj ha' witset Jerusalén pe' jukhew ta'ƚii pa' neƚu'uju'ƚ. Pekhewe'en nikfe'lets qa yejeƚijupkiiha iye ne' footekii,
23241	MAT 2:3	Pa' wittata Herodes in yepi'ye' ek'i aka'an ma' qa qi in yitawje'meten pa'aj qa week iye pe' tetseti'yi' ha' Jerusalén.
23242	MAT 2:4	Ma' qa iyinii qa no'thet wetju'ƚ pe' week tenek'enhe'yij pe' pa'il qa pe' i'nq'ijatshenij iye ke' Moisés ƚe'lijei, qa nifaakanij pa'aj pa'n neki'fik'i hatse' pa' Cristo.
23245	MAT 2:7	Pa' Herodes qa wanat'inij in iyinii iye pa'aj pe' jukhew pe' nikfe'lets pe' footekii. Ma' qa nifaakanijha pa'aj, qa yit'ijets: —¿Pa'n uja'xik'i juwelits in ƚi'weni'ƚii pe' footeki'?—
23249	MAT 2:11	Ma' qa uyifi pe' ƚetsi' qa yi'wen pa'aj pa' omeƚa's qa pe' ƚenene María. Ma' qa wonokok'enijupju'kii qa iyinii pa' omeƚa's. Qa sujƚe qa nit'osƚe' pe' ƚeqeti'najkii qa tisij pe' oro qa na'aj tene'ƚju' ewjisii incienso qa' pakhap ewjisii qa ƚii mirra.
23252	MAT 2:14	Ma' qa niipha'm pa' José qa yeka'x pa'aj pa' omeƚa's qa ke' ƚenene iye naja'xij pa'aj. Ma' qa ikkii qa yamii pa' Egipto.
23257	MAT 2:19	Ma' qa in hats wa'm pa'aj pa' Herodes'ik'i, qa pa' Yatsat'ax'inij ƚaqa ángel qa te'nilit'etsju' iye pa' José in mexe amaneyi' pa'aj pa' Egipto. Ƚots'owoƚ'axƚe iye qa yit'ijets pa'aj:
23260	MAT 2:22	Ma' qa pa' José qa nijiwei qu' amani'i' pa' Judea ƚeqe sehe' in i'ye'ej pa' Arquelao, Herodes'ik'i ƚa's in yaya'xi' in tenek'enhe'yi' ha' Judea. Qa itsowoƚ'axij iye pa' Intata qa nite' amaneyi' ha' Judea. Ma' qa ikkii iye qa yamii ha' sehe' Galilea.
23261	MAT 2:23	In yamets pa'aj ha' Galilea ma' qa i'ni'kii ha' witset ƚii Nazaret. Ma' qa hats yasiinik'iha pa' ƚ'anye'j iye pa'aj tooxik'i pa' ewi'ƚ profeta yika'ajji' pa'aj ke' Intata ƚe'lijei: —Pakha'an qa' ƚenqiyi'ij hatse' Nazaret ƚeiƚe'.—
23265	MAT 3:4	Pe' ƚeqhinatai pa' Juan taqsijkitiyijkii ne'ej ats'etets ƚ'ewkujits qa pa' ƚeqelutsax qa inqa'met ƚ'aj qa pe' ƚaqats qa efenheyik'i qa na'aj ƚene'ji' witaq.
23266	MAT 3:5	Olots pe' nekii nexpiikeyu'uj pa' Juan uja'x pe' ta'ƚii ha' Jerusalén qa pe' week pe' witsetits ƚelits Judea ƚeiƚets qa pe' ta'ƚiyek pe' metitsi'm pa' qi haqqi' Jordán.
23267	MAT 3:6	Pe' tetfeljiiji'm pe' ƚewuƚ'ets, ma' qa' ka' Juan qa nimpuujinji'ijji'ju' ha' haqqi' Jordán.
23268	MAT 3:7	Qa in yi'wen pa' Juan in olots pe' fariseol qa pe' saduceol iye in nektaxii qu' nenimpuujinju' iye qa yit'ijets pa'aj: —Hik ejunyejeyi'ƚ q'oiq'oyits ƚelits. ¿Ƚekpa' nifeli'ƚ e'm qu' ƚeke'ye' qu' ilati'ƚik'ui hatse' pa' qi iftsax ƚawak pa' Dios?
23271	MAT 3:10	Qa pe' witfejinetki' qa hats we'nenijupju' pa' ƚefitets pe' najkakui. Qa hik ta'ƚijupi', week pe'qu' najkak'e qu' nite' ƚe'sitse' pe'qu' ƚeye' qa' newetfekinifi qa' netwumhitiiji'ju' pa' fe't.
23272	MAT 3:11	Yakha' yijaa'ija in k'empuujini'ƚji' ha'ne iweli'ƚe qa ikji' qu' hats ili'iƚij pe' uƚ'ets in ƚaqsiiƚijkii, qa hakha'ƚe teke'lenju' qu' nanam hatse' qa' nempuujini'ƚji' pa' Espíritu Santo qa pa' fe't iye. Hakha'an les t'un. T'anyipji'. Yakha' nite' ye'weju'ƚij qu' henit'ijji' pe' ƚ'otshilaxtii.
23274	MAT 3:13	Ha' Jesús ta'ƚii pa'aj ha' Galilea qa nametsju' ha' haqqi' Jordán, hikha' i'ni' pa'aj pa' Juan qe qa nimpuujin iye.
23275	MAT 3:14	In i'nk'a pa'aj, pa' Juan nite' yisu'untax qu' nimpuujin ha' Jesús qa yittaxijets: —Yakha'tax yijat'ij qu' etsimpuujin. ¿Qa inhats'ek in ƚanamyii qu' k'empulijin?—
23276	MAT 3:15	Qa yit'ij pa'aj ha' Jesús: —Inye'jƚu' qu' etsimpuujin qe les ƚe'wis qu' jintaqsiijkii week pa'qu' nisu'un na' Dios.— Ma' qa tek'eniju'ƚ pa'aj pa' Juan.
23277	MAT 3:16	In yili'ij in yimpuujin qa ikik'uipha'm pa'aj ha' iweli', qa hik pa'aj qa qhofii na' wa'sji' qa yi'wen pa' Intata ƚeqe Espíritu hik ƚunye'jtax ofo' in te'nilit'etsju' qa i'nipji' pa'aj ha' Jesús.
23280	MAT 4:2	Ham tuje' pa'aj yamijets cuarenta (40) neƚuts qa cuarenta (40) najai iye. Ma' qa i'nk'aƚe yoksi'wen in iyipkun pa'aj.
23283	MAT 4:5	Ma' qa pa' inwo'met qa yeka'xii pa'aj na' witset Jerusalén. Qa yeka'xiipha'm pa'aj ƚesinje'eipha'm ne' qi witlijtsitjii, qa yit'ijets pa'aj:
23284	MAT 4:6	—Qu' yijaayi'ija qu' o' Dios ƚa'se', ilit'iiju' qe ke' we'nika'ajji' yit'ij iye: “Qa' nenukinju' ne' ƚaqa angelits qa' nejeƚ ewets. Qa pe' ƚokoyei qa' net'eku'm e' hats'inha qa'nte' neqfe'metene' ne' utel ne' ef'iyei.”—
23286	MAT 4:8	Qa ewi'ƚij iye pa'aj pa' inwo'met qa yeka'xii iye pe' ewi'ƚ qipha'm utek ma' qa yethinij pe' week witsetits in week yiwq'axin pe' ƚewekwekits.
23288	MAT 4:10	Ma' qa ha' Jesús qa yit'ij pa'aj: —Yape iƚun inwo'met. Qe ke' we'nika'ajji' Dios ƚe'lijei yit'ij: “Iyinii pa' Yatsat'ax'inij eqe Dios. Ewi'ƚƚe qu' aqsiijkii pa'qu' nit'ij.”—
23289	MAT 4:11	Ma' qa pa' inwo'met qa ikik'ui pa'aj ha' Jesús. Qa namets pe' angelits qa t'ifti'ts'ets pa'aj.
23290	MAT 4:12	In i'ye'ej pa'aj ha' Jesús in i'nifi pe' witq'opheƚitjii pa' Juan, qa ik pa'aj qa yamii ha' sehe' Galilea.
23291	MAT 4:13	Qa nite'ƚe amani' ha' witset Nazaret qa ikii qu' na'ni' ha' witset Capernaum meti'm ha' ƚotkoyek ke' kaƚi' te'weyij hekhewe' sehel Zabulón qa Neftalí.
23293	MAT 4:15	—Sehe' Zabulón qa sehe' Neftalí, ikji'teje'm na' wit'ikheyi'j yamiiju' na' qi iweli' neƚu'uju'ƚ te'weyi'mii na' haqqi' Jordán. Sehe' Galilea i'ni' ne' olots nite' Judiol.
23296	MAT 4:18	Ha' Jesús qa ikik'iju' pa'aj ha' ƚotkoyek ke' kaƚi' Galilea qa yi'wen pa'aj he' wetsjuk witjefeye'k. Ewi'ƚ ha' ƚii Simón, qa ƚii iye Pedro qa hakhap iye qa ƚii Andrés. Enewe'en mexe teq'ehemkiiju' pa'aj qe hik aka' ƚ'ithayijkit ek.
23299	MAT 4:21	Qa pa' ha'niiji'in qa yi'wen iye pa'aj hekhewep witjefeye'k iye ƚelits ha' Zebedeo ƚiyits, Jacobo (Santiago) qa ha' Juan. I'nji' pa'aj pe' ƚenhitjii tokoyei ƚasi' weeki'ƚ ha' ƚatata, yitiƚ pa'aj pe' ƚeq'ehemkil. Ha' Jesús qa taya'yiiji' iye pa'aj.
23301	MAT 4:23	Ha' Jesús qa week yijalki'sik'i pa'aj ha' Galilea. Week pe' witlijtsitjiyits yamji'jets qa yijatshenji'ij qa nifelji'ij iye eke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets pa' tenek'enheiji' pa' Dios, qa niƚinju'kii iye pe' pekhel ƚunyejeikii pe' ƚaja'metets qa pe' pekhel yaats'e'eju'kii.
23302	MAT 4:24	Ma' qa pa' ƚeniihe't pa'aj ha' Jesús qa weekij pa'aj ha' sehe' Siria, qa neka'xii week pe' pekhel ƚaatshenye'jeikii. Uja'x pe' qi wanqaats'eju', qa pe' i'nji' pe' inwo'metets, qa pe' akathenhets, qa pe' onqokits iye, qa week yaqsi'jju' niƚinju' ha' Jesús.
23303	MAT 4:25	Olootsija pa'aj pe' yijayan ha' Jesús pe' ta'ƚii ha' sehe' Galilea qa pe' ta'ƚii he' witsetits Decápolis qa na' Jerusalén qa pe' ta'ƚii iye ha' sehe' Judea qa pe' neƚu'uju'ƚ te'weyii na' ƚajaika' ai na' haqqi' Jordán.
23307	MAT 5:4	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' nikametetskii qa na' Dios qa' ne'nq'eletij qa' ni'sinheti'mkii iye.
23308	MAT 5:5	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' netf'iljetsin nite' watpatunen iye qe ƚekhewel tisij hatse' na' sehe' na' Intata.
23311	MAT 5:8	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' hats hamitse'ji' pe' ƚatawjets pe' ƚewuƚ'ets qe hats tetlijijju', qa' ni'wen hatse' na' Intata.
23312	MAT 5:9	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' ni'sinhet wetju'ƚ pe'qu' na'nayu' wetju'ƚ qa' netitijiti'yijets qu' ƚelitse' na' Dios.
23313	MAT 5:10	Ƚe'sitsi'mkii pe'qu' natawitjaxtii qe ta'ƚets in yatsathen qa tek'eenetsha na' Intata, qe ƚekhewel i'nji'teje'm nakha' tenek'enheiji' na' Dios.
23314	MAT 5:11	Ƚe'sitsi'iƚ e'mkii qu' nit'iƚij ewets uƚ'axe' qa wekwek wi'tlijei uƚ'etsik'i qa nawitji'iƚ iye qa wotk'oniƚ'ejkii yit'ijets qu' uƚ'axe' pa'qu' aqsiiƚijkii, qe ta'ƚijupi' in ƚ'ek'eni'ƚ yiwetsha.
23316	MAT 5:13	—Ekheweli'ƚ hik ejunyejeyi'ƚ witlepinek ha'ne sehe' ipji'. Pa' witlepinek qu'nte' ek'eme'ye'ji' ¿pa'n ƚunye'j qu' ƚeke'ye' iye qu' ek'eme'ye'ji' iye? Ham ƚeke'ye'. Qa' netwumhitiiƚe' qa' not'otsipji'kii ene' jukhew.
23325	MAT 5:22	Qa Yakha'ƚe qa' hit'ijek, pakha' qu' na'nayu'um pa'qu' ƚejefeye' qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets pa'qu' ƚejefeye': “Ham e'wejuƚi'ij” qa hats iftsaxets qu' newetka'xetsji' pekhewe' qu' les qitse'ji' qu' nejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (tribunal superior) ma' qa' natfaakanhetiikii. Qa pa'qu' nit'ijets ƚejefeye', “ƚujtsek na' qhuf” ma' qa hats iftsaxets qu' namii pa' fe't qi iftsax.
23326	MAT 5:23	Qa hik ta'ƚijupi' qu' enqistineyutaxij pe'ye' na' Intata in hats ƚamii pa' ts'eewe'epji' t'ejuyets qu' ƚisij ma' qa' lemme' atawe'j in mexe uƚ'etsi'ƚ wetju'ƚ pa'qu' ejefeye' qa' hasu'uj ƚis eku'nij pa' ƚenqistineyutaxij na' Intata.
23327	MAT 5:24	Ma' qa hik pakha'ƚe enejet eku'ni', qa' ma'aku'nii pa' ejefe. Qa qu' hats e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ iye, ma' qa hayitse' yijat'ij qu' ƚeke'ye' qu' ƚisij na' Intata pa' eqisit'ij.
23328	MAT 5:25	Qu' nana'l pa'qu' nenektax ei qu' nonq'opheƚineyu'tax ej qa' ijayan qa' afaakate'yi'ƚ aje'eƚ qu' mexente' ami'iƚii pa'qu' jueze' ma' qa' e'ƚe'sitsi'ƚ wetju'ƚ hats'inha qa'nte' ami'iƚii pa' juez. Qe qu' ami'ƚii, qa pa' juez qa' neka'xiyek pa'qu' witq'opheƚitjii ƚeiƚe'ye' ma' qa' nophee'ƚija.
23332	MAT 5:29	Ne' yiyayik'i oto' qu' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax qa' les ƚe'wis qu' enit'ijpha'm qa' iwu'm, itonii, qe les ƚe'wis qu' ewi'ƚe' pa'qu' hame' na' ese'n hats'inha qa'nte' week netwumhitiyeji'ju' pa' fe't qi iftsax.
23337	MAT 5:34	Qa yakha' qa' hit'iƚij ewetsek iye. Hasu'uj meniwjutsiqeniji'm ene' wekwek qu' meniwjutsiqenij pe'ye', hasu'uj iye meniwjutsiqeniji'm na' wa's qe hik nakha' i'ni' na' ƚots'oji'la'x na' Dios.
23338	MAT 5:35	Hasu'uj iye ha'ne sehe' qe hik ha'ne ƚ'otshi'la'x. Hasu'uj iye na' Jerusalén qe hikna' ƚetset na' qi Wittata.
23339	MAT 5:36	Hasu'uj iye amets na' eiƚa' qe nite' ƚeke' qu' aqsiijkii qu' fo'yi'ik'i qa i'nƚi'i qu' no'yi'ik'i iye ewi'ƚe' ne' ewkujits.
23340	MAT 5:37	Natsatheenija yijat'ij qu' iyet. It'ij, “ehe”, i'nƚi'i qu' it'ij “nite'”. Qa qu' i'tƚetaxij pekhewepe' iye, ma' qa hats ta'ƚets pa' uƚ'ax.—
23345	MAT 5:42	Pa'qu' jukhewe' qu' niyinij ewets pe'ye' qa' ƚisij. Qa pa'qu' nanatkinheyu'uj ewets iye pe'ye' hasu'uj iyejini'm.—
23348	MAT 5:45	Qu' aqsiiƚijkii aka'an qa' hik ejunyejeyi'iƚ na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qe ƚakha' yaqsiijkii ne' junu' qa nekpha'm qa weekƚi'ij in nalitipji' pe' uƚ'ets qa pe' teik'unei iye. Qa nukinju' iye na'aj piƚei qa weekij iye pe' yatsathen qa pe' nite' yatsathen iye.
23356	MAT 6:5	Ha' Jesús mexe iyet qa yit'ij iye: —Qu' iyini'ƚ hasu'uj ejunyejeyi'iƚiju'ƚ nekhewe' hik ƚunyejei qu' wetsjuk'e ƚejusitse', qe nekhewe'en yisu'un qu' ts'ap'ayi'ijifi qu' niyin ne' witlijtsitjiyitsifi qa hik ƚunyejei iye in yamii ne'ej ƚekfi'ii ne' wit'ikheijei qa iyin qe yisu'unƚe qu' ni'wenij ne'ej jukhew. Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets, aka'an in hik aka'ƚe pa' ƚenisit'ij nekhewe'en.
23357	MAT 6:6	Qa akha'ƚe, qu' iyin uyifi pe'qu' etsi'ye' qa' it'onji' pa'qu' eqeji'ye'. Ma' qa' iyinii na' Atata ham ne'weni'ij qa ham nikfe'le'ets iye. Ma' qa na' Atata in hikna' week yi'wen qa nikfe'lets iye na'aj tat'inhetiitaxkii qa' neƚisjiijek pe'ye'.
23358	MAT 6:7	Qu' iyin hasu'uj qu' iyeketijipji'kii e'lijei ham wejuƚi'ij, in ƚunyejeyek ne' nite' nikfe'lets na' Intata qe ƚekhewel yumtitax qu' net'eku'miju'ƚ na' Intata in olotsij in iyetƚe.
23360	MAT 6:9	Aka' eqfenyejeyi'ƚij yijat'ij qu' iyini'ƚ: “Intata i'ni' na' wa's, neniwqinhetji'ha aka' qiji' ii.
23362	MAT 6:11	Esƚisi'ƚij ha'ne neƚuji' pa'qu' hetuji'ƚ in ƚunye'jek week neƚuts.
23364	MAT 6:13	Hasu'uj etswejinƚi'iƚij qu' netswumi'ƚju' pa' witaqjaajinkeye'j, itoni'ƚ ye'mii yijat'ij pa' inwo'met. Qe akha' ƚantsat'etsij pa' witnek'enheye'j, pa' witt'unha'x qa pa' witisa'x, qa nite' yili'ij qu' antsat'etsij ene' week ƚahatsiyij. Amén.”
23365	MAT 6:14	Qe qu' iwejinƚi'iƚ pekhewe qu' uƚ'ax pa'qu' naqsi'jtaxi'ƚ e'mijkii, qa na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's qa' ham jeek ƚeqfenyejeyi'iƚ ej.
23367	MAT 6:16	—Ekheweli'ƚ qu' aqsiiƚijkii qu'nte' eki'iƚ qe ƚowo'iƚii na' Intata. Na'ltax pa'qu' aqi'iƚ, nite'ƚe ƚetuji'ƚ. Hasu'uj mujumme'pha'm ne' ejusitsi'ƚ in ƚunye'jek kakha' yaqsiijkii nekhewe' hik ƚunyejei qu' wetsjuk'e ƚejusits, qe ƚekhewel watanalitij in nite' tek qa mujumpha'm ƚejusits qe yisu'unƚe qu' ni'wenij pekhewepe' jukhew in nite' tek. Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets aka'an qa hik aka' ƚenisit'ij.
23368	MAT 6:17	Qa akha' qu'nte' eke' manaqsi'j metenelisju' iye qa' matanaxtapulij iye.
23370	MAT 6:19	—Hasu'uj olotsinipji' ewekwekitse' qa aq'astaye' iye ha'ne sehe' ipji' qe tuj ƚeiƚets qa ƚawa'mhits iye. Qa hik ha'ne iye ha'ne sehe' ipji' pe' ejtenhetsilets uyetsji'kii qa t'ejtenijkii.
23371	MAT 6:20	Les ƚe'wis yijat'ij qu' olotsini' ewekwekitse' na' wa'sji'. Nite' tuj yijat'ij ƚeiƚets. Nite' ƚawa'mhits iye. Nite' ƚeke' iye qu' nuyetsji' pe'qu' ejtenhetsiletse' qa' net'ejtenijkii.
23375	MAT 6:24	—Nite' ƚeke' qu' wetsjuk'e pe'qu' patunitse' qu' net'ithayi'yi'm pa'qu' ewi'ƚ jukhewe'. Qe ewi'ƚ pa'qu' netk'enik'i ƚe'lijei qe yisu'un qa pakhap iye qa' nite' netk'enik'i ƚe'lijei qe yuten. Nite' ƚeke' qu' week aqa patunitsi'ij na' Dios qa eke' ƚ'astai.—
23377	MAT 6:26	Jeƚ qeku'ni'ƚju' ne' na'ya'kii junatai. Nite' we'nq'en. Nite' nifte'ji' pe'qu' ƚeqeye'. Nite' yaqsi'j iye pe'qu' nenifte'ji' ƚeqei. Qa na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's hikna' tisijkii pe' ƚaqats. ¿Me nite' ekheweli'ƚ les ƚ'ani'ƚi'pji' ne' junatai?
23379	MAT 6:28	¿Qa inhats'ek in natawje'meteni'ƚ qu' ham eqhinatayi'iƚ? Jeƚi'ƚju' ne' ƚop'om ta'ƚi' na' ƚ'ejinqa'wet in nite' t'ithayiitax qa nite' taftiƚintax iye.
23381	MAT 6:30	Qa na' Dios in qi in ƚe'wis pa' ƚeqjunyejeyij enewe' uje' qu' nonoxp'onhetji qa' lomomeji' hane'ej na'l jup'elket ta'ƚi' na' ƚ'ejinqa'wet, ¿me qa nite' les qi qu' ne'feni'ƚ? Hayits qa ƚeqekuteetsi'ƚkii jukhew, efuts na' Intata.
23384	MAT 6:33	Qa lesƚe ƚe'wis qu' nojo qu' mowo'oi na' tenek'enheiji' na' Dios qa qu' aqsiijkii iye pa' yatsathen in ƚunye'jek pa' yisu'un qu' eqfenyejeyi'iƚ ewek. Ma' qa' hayitse' qa' esti'yij week ekewe' wekwek.
23386	MAT 7:1	—Hasu'uj ejefitkii pe'ye' hats'inha qa' ham jeek nenit'i'ij ewets.
23390	MAT 7:5	¡E'jtitsax hik ejunye'j qu' wetsjuk'e ejusitse'! Ojo'oj yijat'ij qu' iwu'm na' qi'ik'i najak i'nji' ne' oto'. Hats'inha qa' i'wenetsju' yijat'ij qu' iwu'mik'ui na' jup'el ƚa's i'nji' ne' ƚoto' na' ejefe.
23391	MAT 7:6	Hasu'uj ƚisi'ƚij eke' ta'ƚets na' Dios nekhewe' jukhew hik ƚunyejei nunajits. Hasu'uj iye ƚisi'ƚij eke' qi ƚe'sits hik ƚunyejei ute na'lje'mkii (perlas) nekhewe' jukhew hik ƚunyejei tafitets, qe i'nƚi'i qu' not'otsƚi'ipji'kii ma' qa nente'nilit ewets qa' newu'mju'.—
23392	MAT 7:7	—Iyini'ƚets qa neƚisi'ƚij na' Dios. Mowo'oƚiikii qa' i'weni'ƚ. Ilani'ƚetskii na' ƚeji' qa' nenit'iƚij e'mii qhof.
23393	MAT 7:8	Qe na'aj iyinkii qa testii. Qa na'aj wo'oikii qa yi'wen. Qa na'aj yilanetskii na'aj ƚeji' qa wenit'iji'mii qhof.
23402	MAT 7:17	Qa hik ƚunye'j ne' week najkakui ƚe'sits qa ƚe'sitsjeek ƚei, qa ne' uƚ'ets najkakui qa uƚ'etsjeek ƚei.
23408	MAT 7:23	Ma' qa' hit'ijets hatse': “Nite' hayiits qu' netsikfe'li'ƚ ewets. ¡Me'nitoni'ƚ ye'mii ekheweli'ƚ qi in ƚaqsiiƚijkii pa' uƚ'ax!”—
23409	MAT 7:24	—Pa'qu' nespi'ye' qa' naqsiijkii ekewe' hit'ij qa' hik ƚunye'je' pa'qu' ewi'ƚ jukhewe' yiyaiƚewek in yitsupinju' pe'qu' ƚetsi'ye' qa yenipji' ne'ej qi ute.
23415	MAT 8:1	In tepilik'uiju' pa'aj ha' Jesús ke' utek qa olootsija pa'aj pe' nijayan.
23422	MAT 8:8	Qa pa' centurión qa yeku'ƚ: —Yatsat'axyij, nite' ye'weju'ƚ eju'ƚ qu' uyifi ke' yitsi' qe ewi'ƚƚe yijat'ij pa'qu' it'ij ma' qa' hats nit'unhet ha' yeqejkunenek.
23423	MAT 8:9	Qe yakha' iye na'l pe' te'weiyik'uipha'm qa yakha' iye na'l ye'm iye ne' oq'opheƚinetsilets in heinek'enhe'yipji'. Qe hiyaji'ets na'aj ewi'ƚ nekhewe'en qu' nak, qa ik. Qa nikhapij qe hiyaji'ets qu' nenekmet, qa nekmet. Qa ha' yeqejkunene'k qe hiyaji'ijets na'aj wekwek qu' nithayiki qa yithayiki.—