23237	MAT 1:24	Yusufa a pəɗeke abəra ka məndzehəre na, a ge wu nakə gawla i Mbəlom a gwaɗay ge aye. A zla na Mari andza ŋgwas ŋgay a gay ŋgay.
23238	MAT 1:25	Ane tuk na, ta dzapa zuk bay hus a pat nakə Mari a wa na wawa hasləka eye. Ada Yusufa ma zaleye na, Yesu.
23242	MAT 2:4	A zalatay a bagwar i ndo neheye tə vəlaway wu a Mbəlom aye ta ndo neheye tə dzaŋgawa bazlam i Mbəlom mapala eye, a tsətsah fataya a gwaɗatay: «Tə wa Kəriste na, məŋgay?»
23246	MAT 2:8	Tsa na, a slər tay ha a Betelehem, a gwaɗatay: «Dum, pəlum na wawa eye niye lele. Ka hutum na na, dumara ɗumeŋ ha hərwi ada neŋ dərmak nâ ye məɗəslay ha gər.»
23249	MAT 2:11	Tə fələkwa a gay, ti ye naha, tə ŋgatay a wawa ta may ŋgay Mari. Ta dəkway gurmets, tə ɗəslay ha gər. Tsa na, tə pəla ha wu tay hay, tə vəlay wu kəriye a wawa niye. Tə vəlay gura, wu andaya tə zalay eŋseŋs ada ta mir.
23251	MAT 2:13	Ahəl nakə ndo matəkay ɗəre a wurzla hay ti ye wu tay na, gawla i Mbəlom a yaw ka təv i Yusufa ma məsine. A gwaɗay: «Lətse, zla na wawa ta may ŋgay, hwayum a Ezipt. Ndza mə ɗəma hus a pat nakə na gwaɗakeye maw aye, bəna Herod faya ma pəliye wawa nakay məkəɗe na.»
23252	MAT 2:14	Yusufa a tsəne andza niye na, a lətse, a ye tay ha wawa ta may ŋgay a Ezipt ta həvaɗ.
23253	MAT 2:15	Tə ndza mə ɗəma hus a pat nakə Herod a mət aye. Wu neheye tebiye na, hərwi ada wu nakə Bəy Maduweŋ a tsik tə bazlam i ndo məɗe ha bazlam ŋgay aye mâ ge bo parakka, a gwaɗ: «Na zalay a wawa ga mâ yaw abəra mə Ezipt.»
23257	MAT 2:19	Ma dəba eye Herod a mət na, gawla i Mbəlom a yaw ka təv i Yusufa ma məsine ma Ezipt.
23258	MAT 2:20	A gwaɗay: «Lətse, zla na wawa ta may ŋgay ada mbəɗa gər a gəma i Israyel, hərwi ndo neheye ta pəla tsəveɗ ka wawa nakay məkəɗe na aye na, ta mət.»
23265	MAT 3:4	Yuhana a pawa ka bo na, petekeɗ maŋgara eye ta məkwets i zləgweme. A ɓarawa bəzihuɗ ŋgay na, ta həzlay. A ndayawa mə kəsaf niye na, heyew ta wum.
23267	MAT 3:6	Tə ɗawa ha mezeleme tay hay parakka kame i ndo hay, ada Yuhana a dzəhuɓawa tay ha a yam mə magayam nakə tə zalay Yurdum aye.
23268	MAT 3:7	Yuhana a zəba ɗəre, Farisa hay ta Saduke hay haladzay ta diye ka təv ŋgay hərwi ada mâ dzəhuɓ tay ha a yam na, a gwaɗatay: «Wawa i palas hay! Maa ɗakum ha hwayum abəra ka sariya i Mbəlom nakə bəse kə ndzew aye na, way?
23279	MAT 4:1	Ma dəba eye na, Məsəfəre i Mbəlom a ye ha Yesu a makulkwandah hərwi ada Fakalaw mâ səpat na.
23280	MAT 4:2	Yesu a ndza məhəne kuro kuro faɗ, həpat həvaɗ ze mənde wu mənday. Ma dəba eye na, may a wur faya.
23281	MAT 4:3	Fakalaw, ndo masəpete ndo a yaw, a həndzəɗ ka təv i Yesu, a gwaɗay: «Taɗə kə ge nəkar Wawa i Mbəlom na, gwaɗatay a kwar neheye tâ təra wu mənday ada kâ nda!»
23297	MAT 4:19	Yesu a gwaɗatay: «Dumara, pumeŋ bəzay. Anəke faya ka həlumeye kəlef, ane tuk na, na təriye kurom ha ndo məhəlaw ndo hay.»
23298	MAT 4:20	Kwayaŋŋa tə gər ha gadaŋ tay hay, tə pay bəzay a Yesu.
23300	MAT 4:22	Tə tsəne na, kwayaŋŋa tə gər ha kwalalaŋ i yam ta bəba tay, tə pay bəzay a Yesu.
23303	MAT 4:25	Ndo hay haladzay mbərzəzza tə paway bəzay a Yesu. Ti yaw ma Galile, ma dala i Dekapol, ma Zerozelem, abəra ka dala i Yahuda ada ka dala nakə ma diye ŋgeɗ i magayam i Yurdum aye.
23318	MAT 5:15	Ta pa ako ka lalam na, ta hurəkwiye faya gəse bay. Ta piye na ɗuh na, ka wu məpe lalam hərwi ada mâ dəvatay a ndo neheye mə gay aye tebiye.
23320	MAT 5:17	Yesu a gwaɗatay sa: «Kâ dzalum mə gər kurom na yaw na, hərwi məmbete ha bazlam i Musa mapala eye tə matətike i ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom hay bay. Na yaw hərwi məmbete ha bay. Ane tuk na, na yaw na, mandəve ha wu nakə bazlam i Musa mapala eye ada wu nakə ndo i maslaŋ i Mbəlom hay tə tsik məge aye ɗuh.
23321	MAT 5:18	Hərwi niye neŋ faya na tsikakumeye, sərum ha, kə ge magərmbəlom ta dala nəteye andaya huya na, ndəray ma sliye məmbete ha wuray kwa tsekweŋ abəra mə bazlam mapala eye bay. Kwa “i”, kəgəbay wu nakə mawatsa eye tsekweŋ bəbay na, ma mbatiye bay, wu tebiye ma giye bo təday.
23322	MAT 5:19	Hərwi niye, ndoweye kə gər ha bazlam mapala eye nəte, kwa tsekweŋ eye, ada faya ma ɗatay ha a ndo hay tâ ge andza neŋgeye na, neŋgeye ma təriye tsekweŋ ma Bəy i Mbəlom. Ane tuk na, taɗə ndoweye ka rəhay ha gər a bazlam mapala ada ka tətikatay a siye i ndo hay tâ rəhay ha gər dərmak na, neŋgeye ma təriye bagwar eye ma Bəy i Mbəlom.
23323	MAT 5:20	Hərwi niye neŋ faya na gwaɗumeye sa: Kə ge ka rəhumay ha gər a bazlam i Musa mapala eye a ze i ndo neheye tə dzaŋgawa bazlam i Mbəlom mapala eye ta Farisa hay bay aye na, ka deyumeye a Bəy i Mbəlom bay.»
23327	MAT 5:24	gər ha wu yak niye kame i təv məvəlay wu a Mbəlom. Do, ta pəsum ha a bo təday, zay mâ ge mə walaŋ kurom ada maw, vəlay wu a Mbəlom tuk.
23336	MAT 5:33	Yesu a gwaɗatay sa: «Nəkurom ka tsənum wu nakə tə tsikatay ahəl niye a bəba təte kurom hay aye. Tə gwaɗ: “Kâ mbaɗa tə parasay eye bay. Ane tuk na, wu nakə ka mbaɗa kame i Mbəlom ka gwaɗ ka giye na, ge na.”
23338	MAT 5:35	Kâ mbaɗum ta dala bay hərwi dala na, təv məpe sik i Mbəlom. Kâ mbaɗum ta Zerozelem bay hərwi Zerozelem na, wuzlahgəma i Bəy bagwar eye.
23348	MAT 5:45	Ka gum andza niye na, ka tərumeye wawa i Bəba kurom Mbəlom neŋgeye mə mbəlom. Hərwi pat ŋgay a dəvatay a ndo i seweɗ hay ada a dəvatay a ndo i ŋgwalak hay. A pa yam ŋgay hərwi ndo neheye mede tay lele aye ada hərwi ndo neheye mede tay lele bay aye dərmak.
23352	MAT 6:1	Yesu a gwaɗatay sa: «Gum metsehe! A sakum məge wu nakə bazlam mapala eye a tsətsah fakuma gum aye na, kâ gum kame i ndo hay tebiye bay hərwi ada tâ zəba fakuma bay. Ka gum andza niye bay na, Bəba kurom mə mbəlom ma vəlakumeye magogoy kurom bay.
23353	MAT 6:2	«A saka məvəle wu a ndo i mətawak na, kâ vəlay parakka kame i ndo hay bay. Ndo i bəbərek hay tə vəlawa andza niye mə gay i maɗuwule me ada ka mazlazlaŋ i tsəveɗ aye hay. Nəteye ta pəla ndo hay tâ ɗəslatay ha gər. Faya na gwaɗakumeye: Nəteye na, ɓa ta huta magogoy tay tsɨy.
23363	MAT 6:12	Pəsamay ha mənese andza nakə nəmay bəbay nəmaa pəsatay ha a ndo neheye tə gamay mənese aye.
23364	MAT 6:13	Tsəpa may, hərwi ada Fakalaw mâ səpat may bay. Ane tuk na, təmamay ahaya abəra mə həlay i Fakalaw. [Hərwi nəkar na, Bəy ka gər i bəy, nəkar gədaŋ ada nəkar məzlaɓ eye ka tor eye. Amen!]
23365	MAT 6:14	«Andza niye, taɗə kə pəsumatay ha mənese a ndo neheye tə gakum mənese aye na, Bəba kurom mə mbəlom ma pəsakumeye ha dərmak.
23366	MAT 6:15	Ane tuk na, ka pəsumatay ha mənese a ndo neheye tə gakum mənese aye bay na, Bəba kurom Mbəlom ma pəsakumeye ha mənese kurom bay dərmak.»
23375	MAT 6:24	Yesu a gwaɗatay sa: «Ndəray ma sliye məge məsler a ndo i gay ŋgay hay sulo bay. Hərwi pat neŋgeɗ na, ma geye seweɗ a ndo ŋgay neŋgeɗ, ma wuɗiye na neŋgeɗ lele. Kəgəbay ma gəseye me a ndo neŋgeɗ, a ndo neŋgeɗ ma gəseye me bay tebiye. Nəkurom bəbay, ka slumeye faya məge məsler a Mbəlom ada a suloy sulo sulo bay.»
23376	MAT 6:25	Yesu a gwaɗatay sa: «Hərwi niye, neŋ faya na tsikakumeye: Kâ dzalum gər hərwi wu mənday kəgəbay hərwi wu məsay, kəgəbay hərwi petekeɗ bay. Hərwi məsəfəre na, a ze wu mənday ada bo kurom na, a ze petekeɗ segey.
23377	MAT 6:26	Zəbum ka ɗiyeŋ hay təday. Ta sləga bay, tə pala wu tay tə hayay gər a wuray a de bay. Ane tuk na, Bəba kurom mə mbəlom faya ma vəlateye wu mənday. Nəkurom na, ka zum tay ha ɗiyeŋ ha haladzay.
23379	MAT 6:28	Faya ka dzalumeye ka petekeɗ na, hərwi mey? Zəbum ka məvurze i guzer hay mə pesl təday. Tə ge məsler bay, tə ŋgar petekeɗ bay.
23380	MAT 6:29	Faya na gwaɗakumeye, kwa Salomoŋ nakə zlele eye haladzay aye, ɗaɗa kə pa ka bo petekeɗ andza məvurze i guzer niye hay bay.
23381	MAT 6:30	Andza niye Mbəlom na, faya ma pateye ka bo petekeɗ a guzer hay ka bəgom nakay. Tədœ na, guzer niye hay ta kuliye. Ta kula na, ta kaliye tay ha a ako. Kə ge andza niye na, nəkurom ɗuh Mbəlom ma pakumeye petekeɗ ka bo ma ziye i guzer hay bəɗaw? Kwa a nəkurom neheye mədzal gər tsekweŋ aye bəɗaw!
23382	MAT 6:31	«Kâ gwaɗum: Nəmaa ndiye mey? Nəmaa siye mey? Nəmaa piye ka bo mey na, kâ dzalum bay.
23383	MAT 6:32	Maa pəla wu neheye na, ndo neheye tə sər Mbəlom bay aye. Ane tuk na, Bəba kurom mə mbəlom a sər wu nakə a sakum aye.
23384	MAT 6:33	Lahum mapəle na, Bəy i Mbəlom təday ada tə wu nakə a yay a gər a Mbəlom aye. Ma vəlakumeye siye i wu hay tebiye sa.
23385	MAT 6:34	«Kâ dzalum ka wu nakə tədœ aye bay. Tədœ na, ma dzaleye a gər ŋgay. Ka pat məsləlaw na, ɗəretsətseh ŋgay eye ɗa.»
23392	MAT 7:7	Yesu a gwaɗatay sa: «Tsətsahum, ta vəlakumeye, pəlum, ka hutumeye, fumay a məgeɗ, ta həndəkakumeye abəra ma məgeɗ.
23393	MAT 7:8	Hərwi kwa way ka tsətsah na, ta vəleye, kwa way ka pəla na, ma hutiye, ada kwa way kə fay a məgeɗ na, ta həndəkeye abəra ma məgeɗ.
23397	MAT 7:12	Yesu a gwaɗatay sa: «Wu nakə a sakum ndo hay tâ gakum aye na, gumatay a siye i ndo hay. Nakay na, wu nakə bazlam i Musa mapala eye ta ɗerewel i ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom hay faya ta tətikateye a ndo hay aye.»
23400	MAT 7:15	Yesu a gwaɗatay sa: «Gum metsehe ta ndo neheye tə gwaɗ nəteye ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom aye. Ta deyeweye a walaŋ kurom andza təɓaŋ hay. Azlakwa bay mə huɗ i bo tay na, nəteye andza kəra i pesl neheye tereŋgez eye haladzay aye.
23401	MAT 7:16	Ka sərumeye tay ha ka bo abəra na, ta məsler tay nakə faya ta giye aye. Ka slumeye faya maŋgəle hohway i werepezl abəra ka dərizl i gərɗaf i dak ɗaw? Ada ka slumeye faya maŋgəle hohway i gurov abəra ka dərizl i gərɗaf i tsetsiv ɗaw?
23405	MAT 7:20	Andza niye, ka sərumeye ha ka bo abəra ndo məɗe ha bazlam i Mbəlom ta parasay eye na, ta məsler tay nakə faya ta giye aye.»
23408	MAT 7:23	Yaw, na tsikateye parakka: “Ɗaɗa na sər kurom ha bay, nəkurom neheye ka gawum mənese aye, dum abəra ka təv ga.”»
23409	MAT 7:24	Yesu a gwaɗatay sa: «Andza niye, kwa way kə tsəne bazlam neheye ada ka rəhay ha gər na, neŋgeye a ndzəkit bo ndo nakə a tsah, a ɗəzl gay ŋgay ka pəlaɗ aye.
23410	MAT 7:25	Yam a pa, mazaw a rah a magayam, mətasl a vəzl ta gədaŋ ada mazaw ta mətasl ti yaw ta gədaŋ ka gay niye. Ane tuk na, ka mbəzl bay hərwi mədok eye mapa eye lele ka pəlaɗ.
23412	MAT 7:27	Yam a pa, mazaw a rah a magayam, mətasl a vəzl ta gədaŋ ada ti yaw ka gay niye ta gədaŋ. Gay niye a mbəzl hele hele.»
23414	MAT 7:29	Hərwi neŋgeye na, a tsikatay andza i ndo neheye tə dzaŋgawa bazlam i Mbəlom mapala eye bay, neŋgeye a tsik ta məzlaɓ i Mbəlom.
23415	MAT 8:1	Ahəl nakə Yesu a mbəzlaw abəra mə mahəmba aye na, ndo hay haladzay tə pay bəzay.
23424	MAT 8:10	Yesu a tsəne bazlam ŋgay neheye na, a yay a gər haladzay, a gwaɗatay a ndo neheye faya ta pay bəzay aye: «Neŋ faya na tsikakumeye, sərum ha, ɗaɗa na ndzay a gər a ndo ta mədzal gər eye haladzay andza nakay ma slala i Israyel hay bay.
23426	MAT 8:12	Ane tuk na, ndo neheye haɓe ta diye a Bəy i Mbəlom aye na, ta kutsiye tay ha abəra, a ləvoŋ. Mə ɗəma na, ta tuwiye tə mahəpəɗe zler eye.»
23433	MAT 8:19	Tə həl bo, ta diye na, ndo mədzaŋgawa bazlam i Mbəlom mapala eye a həndzəɗ naha ka təv ŋgay, a gwaɗay: «Miter, kwa a ŋgay ka diye na, na pakeye bəzay.»
23437	MAT 8:23	Yesu a tsal a kwalalaŋ i yam na, gawla ŋgay hay tə pay bəzay.
23439	MAT 8:25	Gawla ŋgay hay ta həndzəɗ naha ka təv ŋgay, ta pəɗeke ha, tə gwaɗay: «Bəy Maduweŋ, təma may ha tey? Nəkway faya ka dzakweye.»
23440	MAT 8:26	Tsa na, Yesu a gwaɗatay: «Ka dzədzarum andza niye na, hərwi mey? Nəkurom na, məpe mədzal gər a kətsakum.» A lətse, a gay me a mətasl ta yam. Tsa na, tə ndza ɗeɗik.
23446	MAT 8:32	Tsa na, Yesu a gwaɗatay: «Dum!» Tsa na, tə yaw abəra mə bo i ndo neheye sulo aye, ti ye tə fələkwa a bo i madəras niye hay. Kwayaŋŋa madəras niye hay tebiye tə mbəzlaw abəra ma təv eye andaya sərpalahha, tə kuts a dəlov tebiye, tə dze a ɗəma.
23450	MAT 9:2	Ndo hay tə zlay naha ndo wuray matəra eye mahəna eye ka sləlah. Yesu a zəba ka mədzal gər i ndo niye hay na, a gwaɗay a ndo niye matəra eye: «Wawa ga, ɗərev mâ ye fakaya abəra bay. Na pəsaka ha mezeleme yak hay.»
23451	MAT 9:3	Siye i ndo mədzaŋgawa bazlam i Mbəlom mapala eye tə dzala mə gər tay, tə gwaɗ: «Ndo nakay na, kə tsalay ka gər a Mbəlom.»
23453	MAT 9:5	Maa da me məgweɗe: “Mezeleme yak kə pəsa” na, waray, kəgəbay “Lətse, do” na, maa da me mə ɗəma na, waray?
23454	MAT 9:6	A seŋ na, sərum ha neŋ Wawa i Ndo na, gədaŋ ga andaya məpəsatay ha mezeleme a ndo hay ka məndzibəra.» Tsa na, Yesu a gwaɗay a ndo niye matəra eye: «Lətse, zla sləlah yak, do a mətagay.»
23457	MAT 9:9	Yesu a lətse, a ye abəra ma təv niye. Neŋgeye faya ma diye na, a ŋgatay ndo wuray məzele ŋgay Mata, mandza eye mə gay i matsekele dzaŋgal. Yesu a gwaɗay: «Dara, peŋ bəzay!» Mata a lətse a pay bəzay a Yesu.
23460	MAT 9:12	Yesu a tsəne bazlam tay niye na, a gwaɗ: «Ndo neheye wuray a gatay bay nəteye zayzay aye na, ta pəliye ndo i sidem bay. Mata pəle ndo i sidem na, ndo neheye ɗəvats eye hay aye.
23463	MAT 9:15	Yesu a mbəɗatay faya, a gwaɗatay: «Nəteye na, ta giye daliyam bay, hərwi nəteye na, andza mə magurlom i məzle dahəlay. Ahəl nakə zal i dahəlay ka təv tay mba aye na, ndo neheye mazala eye a magurlom i məzle dahəlay aye na, ta sliye faya mətuwe bay. Ane tuk na, pat eye ma slaweye ta gəsiye fataya abəra zal i dahəlay niye. Pat eye niye na, ta giye daliyam tuk.
23464	MAT 9:16	«Andza niye, ndəray ma nasiye ha petekeɗ weɗeye mətepe ka petekeɗ guram eye bay. Hərwi ahəl nakə ta bariye na aye na, petekeɗ weɗeye ma ŋgərɗiye ha petekeɗ guram eye, petekeɗ guram eye ma səkahiye maŋgureɗe ma ziye nakə kurre aye.
23466	MAT 9:18	Ahəl nakə Yesu faya ma tsikateye andza niye na, bəy wuray a yaw ka təv i Yesu, a dəkway gurmets, a gwaɗay: «Dem ga kə mət. Ane tuk na, dara pa faya həlay yak, tsa na, ma mbəliye.»
23467	MAT 9:19	Yesu a lətse ta gawla ŋgay hay, tə pay bəzay a bəy niye.
23468	MAT 9:20	Ŋgwas wuray andaya ɗəvats eye, bambaz a mbəɗawayaw abəra mə huɗ. Ɗəvats niye kə ndza faya məve kuro gər eye sulo. A həndzəɗ naha ka Yesu ta dəba, a lamay a me i petekeɗ ŋgay nets.
23469	MAT 9:21	Andza niye, a dzala mə gər ŋgay, a gwaɗ: «Na lamay a petekeɗ ŋgay nets na, na mbəliye.»