23214	MAT 1:1	Yáhá cúu lista nāsa nī nquiji tatā Jesucristo. De maá yā cúu tatā rey David, de David nī nquiji nūū tatā Abraham.
23215	MAT 1:2	Abraham nī ncuu dē tatá Isaac, de Isaac nī ncuu dē tatá Jacob, de Jacob nī ncuu dē tatá Judá jíín ndá ñanī dē.
23216	MAT 1:3	De Judá nī ncuu dē tatá Fares jíín Zara, de naná ndúū dē nī ncuu Tamar. De Fares nī ncuu dē tatá Esrom, de Esrom nī ncuu dē tatá Aram.
23221	MAT 1:8	De Asa nī ncuu dē tatá Josafat, de Josafat nī ncuu dē tatá Joram, de Joram nī ncuu dē tatá Uzías.
23222	MAT 1:9	De Uzías nī ncuu dē tatá Jotam, de Jotam nī ncuu dē tatá Acaz, de Acaz nī ncuu dē tatá Ezequías.
23223	MAT 1:10	De Ezequías nī ncuu dē tatá Manasés, de Manasés nī ncuu dē tatá Amón, de Amón nī ncuu dē tatá Josías.
23224	MAT 1:11	De Josías nī ncuu dē tatá Jeconías jíín ndá ñanī dē, maá tiempo jā cuáhān ndá nchivī Israel preso jondē nación Babilonia.
23225	MAT 1:12	De tá nī īyo ndá ji ñúcuán, de Jeconías nī ncuu dē tatá Salatiel. De Salatiel nī ncuu dē tatá Zorobabel.
23228	MAT 1:15	De Eliud nī ncuu dē tatá Eleazar, de Eleazar nī ncuu dē tatá Matán, de Matán nī ncuu dē tatá Jacob.
23229	MAT 1:16	De Jacob nī ncuu dē tatá José, tēe nī ncuu yií María. De María nī ncuu ña naná Jesús, Yāā nání Cristo.
23231	MAT 1:18	De jā ní ncacu Jesucristo de súcuán nī ncuu: Naná yā María, ja nī ncundaā jā cundeē ña jíín José. De jondē tá ncháha ca cundeē ña jíín dē, de nī jīcūhun sēhe ña nī nsāhá Espíritu Santo.
23232	MAT 1:19	De José, tēe jā cundeē ña jíín, chi tēe ndāā cúu dē. De nduú cúnī dē cuāha dē tūhun canoō ña, chi sa cúnī dē jā ná jéncuiñī yuhū-ni jā má cúndeē dē jíín ña.
23233	MAT 1:20	De juni súcuán nácani inī dē, de nī stéhēn jāni nūū dē jā ní nquenda-ni iin ángel maá Jētohō ō Yāā Dios nūū dē, de nī ncāhān yā jíín dē: José, sēhe tatā David, mā cúyūhú nú cueca nú ñasíhí nú María, chi sēhe ña jā cacu, vāji ji jondē nūū maá Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	De cacu iin sēhe yií ña. De scúnaní nú ji Jesús, chi maá ji cúu Yāā jā scácu ndá nchivī nūū cuáchi ji, ncachī ángel.
23235	MAT 1:22	Súcuán nī ncuu ndācá tiñu yáhá, tácua quee ndaā tūhun Jētohō ō Yāā Dios jā ní ncāhān tēe nī nacani tūhun yā jondē janahán. De súcuán nī ncāhān dē:
23237	MAT 1:24	De nī ndoto José, de nī nsāhá dē tá nī ncachī ángel Jētohō ō Yāā Dios nūū dē. De nī jeca dē María nī ncuu ña ñasíhí dē.
23238	MAT 1:25	De nduú ní nquíxīn dē jíín ña, chi jondē nī scácu ña sēhe yií xíhna ñúhún ña. De nī scúnaní dē ji Jesús.
23239	MAT 2:1	De tá nī ncacu Jesús inī ñuū Belén ndáñúū Judea, de tiempo ñúcuán tátúnī rey Herodes. Ñúcuán de jacū tēe ndíchí jā scuáha sīquī tiūūn, nī nquiji jícá ndá dē ichi nūū quénda ncandiī, de nī nquenda dē ciudad Jerusalén.
23241	MAT 2:3	De rey Herodes, tá nī jini dē tūhun ñúcuán, de nī ncunēhén inī dē, jondē jíín ndācá nchivī Jerusalén.
23243	MAT 2:5	De nī ncachī ndá dē nūū rey: Inī ñuū Belén ndáñúū Judea. Chi súcuán cáchī nūū tútū jā ní ntee tēe nī nacani tūhun yā jondē janahán:
23244	MAT 2:6	Ndá ndóhó nchivī ñuū Belén ndáñúū Judá, cúñáhnú cā ñuū nū nsūú cā ndá cā ñuū jā cúñáhnú inī Judá. Chi suu inī ñuū nū quee iin Yāā jā tatúnī, de coto yā nchivī maá nī Israel, ncachī Yāā Dios. Cáchī tutū.
23251	MAT 2:13	De tá cuānohōn ndá tēe mago, de nī stéhēn jāni nūū José jā iin ángel maá Jētohō ō Yāā Dios nī ncāhān yā jíín dē: Nacōo de cunu nú quīhīn nū jíín sūchí lúlí jíín naná ji jondē nación Egipto. De ñúcuán cundeē nū jondē cachī tūhun nī nūū nū. Chi Herodes ja ñatin nanducú dē sūchí lúlí jīñā jā cahnī dē ji, ncachī yā.
23252	MAT 2:14	De nī ndoto José. De cuāhān dē jíín sūchí lúlí jíín naná ji, de nī jica ñuú ndá dē cuāhān dē Egipto.
23253	MAT 2:15	De ñúcuán nī ndeē dē jondē nī jīhī Herodes. De súcuán nī ncuu tácua quee ndaā tūhun Jētohō ō Yāā Dios jā ní ncāhān tēe nī nacani tūhun yā janahán: Jondē nación Egipto nī ncana nī Sēhe nī vāji ji, ncachī Yāā Dios, cáchī tutū.
23254	MAT 2:16	Ñúcuán de nī jinī Herodes jā súcuán nī stáhví ndá tēe mago dē, de nī nquītī ndasí inī dē. De nī ntají dē ndá soldado cuāhān, de nī jahnī ndācá tēe ñiquín jā úū cuīyā jíín jā lūlí cā jā íyó inī ñuū Belén jíín ndācá ñuū ñatin. Chi ja nī jīcā tūhún vāha dē ndá tēe mago nāsaa tiempo nī ncuu jā ní ncacu Jesús.
23255	MAT 2:17	De súcuán nī nquee ndaā tūhun jā ní ncāhān Jeremías, tēe nī nacani tūhun yā jondē janahán, chi nī ncāhān dē:
23257	MAT 2:19	Ñúcuán de nī jīhī Herodes. De nī stéhēn jāni nūū José jā iin ángel Jētohō ō Yāā Dios nī ncāhān yā jíín dē jondē nūū ndéē dē Egipto:
23260	MAT 2:22	De nī nīhīn dē tūhun jā Arquelao nī nūcuīñī dē nūū ndīyi tatá dē Herodes, de maá dē tátúnī inī región Judea. De yúhú dē jā quínohōn dē ñúcuán. De nī stéhēn jāni nūū dē jā ná quíhīn dē región Galilea, de cuāhān dē.
23261	MAT 2:23	De nī nquenda ndá dē ñúcuán, de nī ndeē dē ñuū nání Nazaret. Súcuán nī ncuu tácua quee ndaā tūhun jā ní ncāhān ndá tēe nī nacani tūhun Yāā Dios janahán. Chi nī ncachī dē jā cāhān nchivī jā tēe ñuū Nazaret cúu Jesús.
23262	MAT 3:1	De nī jica tiempo, de nī nquenda Juan tēe scuénduté jondē nūū ñuhun tíhá ndáñúū Judea, de suha nácani dē tūhun:
23264	MAT 3:3	De Isaías, tēe nī nacani tūhun Yāā Dios jondē janahán, suha nī ntee dē tūhun Juan nūū tutū: Coo iin tēe jā cana jee jondē nūū ñuhun tíhá: Sāhá tūha ndá nú maá nú, chi quenda maá Jētohō ō. De sāhá ndá nú tiñu ndāā, chi vāji yā, cachī dē. Ncachī Isaías.
23265	MAT 3:4	De sahma ñúhún Juan cúu ixi camello, de núhnī iin cinturón ñii chījin dē. De jā técū dē cúu tīca langosta jíín ndūxi yōcō.
23266	MAT 3:5	De nchivī ciudad Jerusalén jíín ndācá nchivī región Judea jíín nchivī ndéē ñatin yuhú yūte Jordán, nī nquenda ndá ji nūū dē.
23267	MAT 3:6	De nī nacani ndaā ndá ji cuāchi ji nūū Yāā Dios, de nī scuénduté dē ji inī yūte Jordán.
23273	MAT 3:12	De sāhá yā tá sáhá tēe stéchí trigo, chi sāhá síín yā nchivī vāha jíín nchivī nēhén, tá cúu nūū cúndoo trigo jā quée síín paja. De nastútú yā trigo yā ndīvi inī yacā yā. Sochi paja chi teñuhūn yā nūū ñúhūn jā má ndáhvā cuitī, ncachī Juan.
23274	MAT 3:13	Ñúcuán de nī nquee Jesús región Galilea, de nī nquenda yā yūte Jordán nūū íyó Juan, tácua scuénduté dē yā.
23275	MAT 3:14	Sochi nduú cúnī Juan scuénduté dē yā, chi nī ncāhān dē jíín yā: Sa cánuú jā scuénduté maá ní sāán, ¿de nāsa cúu jā sa nūū sá vāji ní? ncachī dē.
23276	MAT 3:15	De nī ncāhān Jesús jíín dē: Nduú chi sāhá nú, chi súcuán cánuú jā squíncuu ó ndācá jā tátúnī Yāā Dios, ncachī yā. Ñúcuán de nī scuénduté dē yā.
23279	MAT 4:1	Ñúcuán de nī jīnū Jesús jondē nūū ñuhun tíhá nī nsāhá Espíritu Santo. Chi ñúcuán coto túnī tāchī cúñáhnú yā, chi cúnī jā sāhá yā cuāchi.
23283	MAT 4:5	Ñúcuán de cuāhān tāchī cúñáhnú jíín yā jondē Jerusalén jā cúu ciudad īī. De nī jani ji yā xīnī torre templo.
23285	MAT 4:7	De nī ncāhān Jesús: Nduú chi suni yósō cā nūū tutū jā má cōtó túnī nchivī Jētohō ji Yāā Dios, á scácu yā ji á nduú, ncachī yā.
23288	MAT 4:10	Ñúcuán de nī ncāhān Jesús nūū tāchī: Satanás, cujiyo cuáhán, chi yósō nūū tutū jā ná chíñúhún nchivī maá Jētohō ji Yāā Dios, de nūū mátúhún-ni yā satíñú ji, ncachī yā.
23290	MAT 4:12	De tá nī nīhīn Jesús tūhun jā yíhí Juan vecāa, de cuānohōn yā región Galilea.
23293	MAT 4:15	Región Zabulón jíín Neftalí, ichi jā cuáhān yuhú mar, lado yūte Jordán nūū quénda ncandiī, jíín región Galilea nūū ndéē nchivī ndá cā nación jāá nduú jínī tūhun yā.
23295	MAT 4:17	De jondē quīvī ñúcuán nī nquijéhé Jesús nácani yā tūhun, de súcuán nī ncāhān yā: Nacani inī ndá nú jā sndóo nú cuāchi nú, chi ja nī ncuñatin Yāā ndéē andiví jā tatúnī yā nūū nū, ncachī yā.
23296	MAT 4:18	De jíca Jesús yuhú mar Galilea cuāhān yā. De nī jinī yā nūū ūū tēe, de ñanī ndúū dē. De iin dē cúu Simón jā suni nání Pedro, de incā dē cúu Andrés. De tēe tíin tiacá cúu ndúū dē, de chúhun dē ñunu dē inī mar.
23299	MAT 4:21	De nī jica yā jacū cā, de nī jinī yā nūū ūū cā tēe, de suni ñanī ndúū dē. De cúu dē Jacobo jíín Juan, ndúū sēhe Zebedeo. De ndéē dē inī barco jíín tatá dē Zebedeo, náchicatún dē ñunu dē. De suni nī ncana yā ndúū dē jā cuniquīn dē yā.
23301	MAT 4:23	De nī jica nuu Jesús níí región Galilea, nī stéhēn yā tūhun inī ndá vehe īī jā cúu sinagoga. De nī nacani yā tūhun vāha nāsa tátúnī Yāā Dios. De nī nasāhá vāha yā nchivī cúhū ndācá-ni cuēhē.
23303	MAT 4:25	De cuāhā nchivī región Galilea jíín Decápolis, jíín nchivī ciudad Jerusalén jíín región Judea, jíín ndá ñuū jā íyó incā lado yūte Jordán ichi nūū quénda ncandiī, nī jēcuniquīn ndá ji yā.
23304	MAT 5:1	De nī jinī Jesús nūū ndá nchivī cuāhā ñúcuán. De nī ncaa yā yucu cuāhān yā, de nī jēcundeē yā. De ndá tēe scuáha jíín yā, nī nquenda dē nūū yā ñúcuán.
23324	MAT 5:21	Ja nī jini ndá nú tūhun jā ní ncāhān jíín nchivī janahán jā má cáhnī ji ndīyi, de nā-ni nchivī tú cahnī ji ndīyi, de quīhīn ji nūū justicia, cáchī.
23338	MAT 5:35	De juni mā nácunehen nú ñayīví, chi suu cúu modo teyū nūū yósō jēhē yā. De juni mā nácunehen nú Jerusalén, chi suu cúu ciudad maá Yāā jā cúu Rey cúñáhnú.
23353	MAT 6:2	Jā ñúcuán tá sáhá nú caridad, de mā sāhá nú jā cunī ndá nchivī, tá cúu nūū sáhá ndá tēe stáhví-ni, íñí dē nūū cúchitú nchivī inī ndá vehe īī sinagoga jíín nūū yáhvi. Chi súcuán sáhá ndá dē tácua cuetúhún nchivī dē. De ndāā cáhān ni jíín ndá nú jā ñúcuán-ni cúu tāhvī dē, suu jā jétúhún nchivī dē.
23401	MAT 7:16	Jíín tiñu sáhá ndá dē de cunī ndá nú nāsa tēe cúu dē. Chi cúu tá cúu ñutun jā jíín jāvíxī jā cúun de jínī ō tú ñutun váha cúu. De nduú níhīn ō uva xīnī ñutun íñú, de ni nduú níhīn ō higo xīnī iñu quími.
23406	MAT 7:21	Nsūú ndihi nchivī jā cáhān ji Jētohō ji nduhū cúu jā quīvi nūū tátúnī Tatá nī jondē andiví. Chi jā quīvi cúu maá-ni nchivī jā squíncuu tiñu jā cúnī Tatá nī andiví.
23407	MAT 7:22	De quīvī jā sāhá ndāā ni tiñu nchivī, de cuāhā ji cāhān jíín nī: Jētohō ndá sá, jíín síví ní nī nacani ndá sá tūhun ní, de jíín síví ní nī ntavā sá tāchī, de jíín síví ní nī nsāhá sá cuāhā tiñu ñáhnú jā sáhvi inī nchivī sáhá. Cachī ji.
23412	MAT 7:27	De nī ncuun sāvī, de nī ndaa ndute yúte, de nī nquene tāchī xéēn, de nī nchindahá vehe ñúcuán. De nī jicó cáva-ni, de nī naā īī-ni, ncachī Jesús jíín ndá ji.
23415	MAT 8:1	De nī nuu Jesús yucu ñúcuán, de cuāhā nchivī níquīn ji yā.
23417	MAT 8:3	De Jesús nī ntee yā ndahá yā dē, de nī ncāhān yā: Cúnī ni nasāhá vāha nī ndóhó. De ná ndúvāha nú, ncachī yā. De tá nī ncāhān yā súcuán, de nī nduvāha-ni tēe ndóho cuēhē stéhyū.
23419	MAT 8:5	De nī nquīvi Jesús ñuū Capernaum. De iin tēe nación Roma jā cúu capitán, nī nquenda dē nūū yā, de nī ncāhān ndāhví dē jíín yā:
23421	MAT 8:7	De nī ncāhān Jesús: Cōhōn de nasāhá vāha nī ji túsaá, ncachī yā.
23424	MAT 8:10	De tá nī jini Jesús tūhun yáhá, de nī nsāhvi inī yā. De nī ncāhān yā jíín ndá nchivī jā níquīn ji yā: Ndāā cáhān ni jíín ndá nú jā juni nación maá ó Israel nduú ní níhīn ni ni iin nchivī jā cándíja nīhin súcuán, tá cúu nūū cándíja tēe yáhá, vísō tēe incā nación jāá nduú jínī tūhun Yāā Dios cúu dē.
23425	MAT 8:11	De cáhān ni jíín ndá nú jā quiji cuāhā nchivī ichi nūū quénda ncandiī jíín ichi nūū quée ncandiī. De cundeē ji cajī ji stāā jíín Abraham jíín Isaac jíín Jacob nūū tátúnī Yāā Dios jondē andiví.
23428	MAT 8:14	De nī jēhēn Jesús vehe Pedro. De nī jinī yā naná chíso dē jā cáá ña yíhí quīji ña.
23432	MAT 8:18	De nī jinī Jesús jā ní jicó ndúū cuāhā nchivī yā. De nī ncāhān yā jíín ndá tēe scuáha jíín yā jā ná yáha ndá dē jíín yā incā lado mar.
23434	MAT 8:20	De nī ncāhān Jesús jíín dē: Ndācá xúncuii chi íyó yavī cava tī, de ndá saā suni íyó tacā tī. Sochi maá nī, Yāā nī nduu tēe, nduú nūū cūsūn ni, ncachī yā.
23436	MAT 8:22	De nī ncāhān Jesús jíín dē: Cuniquīn nduhū ná cóhōn. De sndóo ndá ndīyi ná chúhū ndá cā ndīyi, chi ndīyi cúu ndá nchivī jāá nduú cándíja, ncachī yā.
23437	MAT 8:23	Ñúcuán de nī nquīvi Jesús inī barco, de ndá tēe scuáha jíín yā nī nquīvi dē cuāhān dē jíín yā.
23438	MAT 8:24	De nūū mar nī jīquīhi iin tāchī níhin, de nī scáa ndute mar, de nī nquīvi inī barco. De maá Jesús chi quíxīn yā.
23443	MAT 8:29	De nī ncana cóhó ndúū dē nī nsāhá tāchī: ¿Nūcu vāji ní nūū sá, Jesús Sēhe Yāā Dios? ¿A vāji ní yáhá jā sndóho ní sāán jondē ncháha ca quenda maá quīvī? ncachī.
23448	MAT 8:34	Sá de ndihi nchivī ñuū nī nquee ji cuāndēhé ji nūū íyó Jesús. De tá nī nquenda ji nūū íyó yā, de nī ncāhān ndāhví ji jíín yā jā ná quée yā región ñúcuán quīhīn yā.
23449	MAT 9:1	Ñúcuán de nī ndīvi Jesús inī barco. De nī nayāha yā cuāhān yā incā lado mar, de nī nenda yā ñuū maá yā.
23450	MAT 9:2	De nī nquisiáha nchivī iin tēe nī nduvehlé nūū yā, yósō dē nūū iin camilla. De nī jinī Jesús jā cándíja ndá ji jā cuu nasāhá vāha yā tēe nī nduvehlé. De nī ncāhān yā jíín dē: Ndundeé inī nū lílū, chi ja née cáhnú inī ni nūū ndá cuāchi nú, ncachī yā.
23451	MAT 9:3	Ñúcuán de jacū tēe stéhēn ley janahán, nī jani inī ndá dē sīquī yā: Jā cáhān tēe yáhá súcuán, de cáhān dē tūhun nāvāha jā quītī inī Yāā Dios.
23452	MAT 9:4	De nī jinī Jesús jā súcuán jáni inī ndá dē, de nī ncāhān yā jíín dē: ¿Nūcu jáni nēhén inī ndá nú jā cáhān ni tūhun nāvāha?