23236	MAT 1:23	Koo ɨɨn ña'an jáá. Te juku̱'un se̱'e‑ña. Te skáku‑ña ɨ́ɨn se̱'e yíí. Te kunání‑i Emmanuel (ja̱ kuní ka'a̱n: Jíín máá‑yó ndújíín Dios). Achí.
23237	MAT 1:24	Te ni̱ nata'u̱ núu̱ José. Te ni̱ nduko̱o‑de. Te ni̱ sá'a‑de nátu̱'un ni̱ tá'ú tíñu ndajá'a̱ máá Tatá nuu̱‑dé. Te ni̱ jaka‑de ñasɨ́'ɨ́‑de.
23241	MAT 2:3	Te rey Herodes, ni̱ jini tu̱'un‑de tu̱'un‑ún. Te ni̱ yu̱'ú‑de, onde̱ jíín táká ña̱yɨvɨ ñúu̱ Jerusalén.
23247	MAT 2:9	Te súan ni̱ ka̱jini so̱'o‑de tu̱'un ni̱ ka'a̱n rey. Te kája'a̱n‑de. Te máá tíñu̱ú xíní já ní kajini̱‑de ichi núu̱ kána ndika̱ndii, yoxnúú‑tɨ́ nuu̱‑dé onde̱ ni̱ jaa̱‑tɨ̱ núu̱ kátúu súchí lúlí‑ún. Te yúan ni̱ jukuiñi̱‑tɨ̱.
23251	MAT 2:13	Te kája'a̱n‑de. Yúan‑na te ɨɨn ndajá'a̱ máá Tatá, ni̱ skóto‑ya̱ José nuu̱ kixí‑de. Te ni̱ ka'a̱n‑ya̱ jíín‑de: Nduko̱o, te ki'in‑ró súchí lúlí jián jíín náa̱‑i, te ki'i̱n‑ro̱ ondé ñuu̱ Egipto. Te kunchaa̱‑ro̱ yúan onde̱ kastu̱'ún‑rí nuu̱‑ro̱. Chi̱ a yani nandúkú Herodes su̱chí lúlí jián já ká'ni‑dé‑i. Achí.
23256	MAT 2:18	Ini̱ ñuu̱ Ramá ni̱ jini so̱'o‑ri̱ ja̱ kánda'i̱ te kánde'e̱ kó'ó. Raquel, ndé'e̱‑ña já sé'e‑ña. Te tú kuní‑ña ndúsɨɨ̱ iní‑ña, chi ni̱ ndɨ'ɨ‑i, ni̱ ka̱naa. Achí.
23296	MAT 4:18	Te jíka Jesús yu'u mar Galilea kua'a̱n‑ya̱. Te ni̱ jini̱‑ya̱ núu̱ úu̱ tá'a̱n ñani̱, ɨɨn Simón ja̱ nání‑de Pedro, te ɨnga̱ Andrés ñani̱‑de. Te káskuíta ka'nu‑de ñunu‑dé ini̱ mar. Chi cha̱a kátɨɨn tiyáká kákuu‑de.
23299	MAT 4:21	Te ni̱ ja̱'a‑ya̱ yúan kua'a̱n‑ya̱. Te ni̱ jini̱‑ya̱ núu̱ úu̱‑ga̱ tá'a̱n ñani̱, Jacobo se̱'e Zebedeo, jíín ñaní‑de Juan. Te ká'i̱in‑de ini̱ barco jíín táa̱‑de Zebedeo, kánaku'ni̱‑de ñunu‑dé. Te ni̱ kana‑ya̱ xiní‑dé.
23301	MAT 4:23	Te ni̱ jika kuu Jesús nɨ́ɨ́ ñúu̱ Galilea, ni̱ stá'a̱n‑ya̱ tú'un ini̱ ve̱'e sinagoga máá‑de. Te jáni‑ya̱ tú'un ja̱ kóo ñuu̱ Dios. Te násáva̱'a‑ya̱ táká ña̱yɨvɨ káku'u̱ jíín táká nuu̱ ú'u̱‑i.
23307	MAT 5:4	Xáán ndatu̱ ña̱yɨvɨ kánde'e̱, chi̱ ndusɨɨ̱ iní‑i sá'a‑ya̱.
23308	MAT 5:5	Xáán ndatu̱ ña̱yɨvɨ vítá ini̱, chi̱ ni'i̱n‑í nɨ́ɨ́ ñúyɨ́vɨ kúu ta'u̱‑í.
23327	MAT 5:24	Te skéndo̱o‑ró já sokó‑ro̱‑ún nuu̱ altar yúan, te ki'i̱n‑ro̱ te ndumani̱‑ro̱ jíín ñaní‑ro̱ xna'a̱n‑ga̱. Yúan‑na te vásá cháa̱‑ro̱ te soko̱‑ro̱.
23330	MAT 5:27	Ni̱ ka̱jini tu̱'un‑ró já ní ka'a̱n‑ya̱ sáá: Ma̱ kúsɨ́kɨ ncháa̱ tá'an‑ró.
23335	MAT 5:32	Ko ruu̱, ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró: nú xndóo ɨɨn cha̱a ñasɨ́'ɨ‑de, ko nasu̱ já tɨnɨ́ ini̱‑ña, yúan‑na te sá'a‑de ja̱ ísɨ́kɨ ncháa̱‑ña‑dé. Te nú ɨɨn cha̱a, nata̱nda'a‑dé jíín ñá'an‑ún, te ísɨ́kɨ ncháa̱‑de tá'an‑de.
23345	MAT 5:42	Cha̱a jikán nuu̱‑ro̱, nuu̱‑dé kua̱'a‑ró. Te cha̱a kuní ki'in núu‑de nuu̱‑ro̱, ma̱ sásá'án‑ró kuá'a‑ró núu̱‑dé.
23349	MAT 5:46	Chi̱ nú mani̱‑ro̱ jíín cháa mani̱ jíín‑ró, na̱ún ní'i̱n‑ro̱. Á tú suni súan kásá'a cha̱a xíní.
23353	MAT 6:2	Te nú sá'a‑ró caridad, ma̱ tɨvɨ́‑ro̱ corneta nátu̱'un cha̱a uu̱ xini̱ káxiu̱kú‑de ini̱ ve̱'e sinagoga jíín núyá'u. Chi̱ súan kásá'a‑de náva̱'a nakana jaa‑i‑de. Ko ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró já á ni̱ kani'i̱n‑dé ta'u̱‑dé.
23355	MAT 6:4	Náva̱'a sá'a sa̱'í‑ro̱ caridad‑ún. Chi̱ máá Táa̱‑ro̱, jiní‑ya̱ já ní sá'a sa̱'í‑ro̱. Yúan‑na te ma̱'ñú táká ña̱yɨvɨ te kua̱'a‑ya̱ tá'u̱ kúu‑ró.
23356	MAT 6:5	Te nú jikán ta'u̱‑ro̱, te ma̱ sá'a‑ró nátu̱'un cha̱a uu̱ xini̱. Chi̱ máá‑de, kákusɨɨ̱ iní‑de kaka̱n ta'u̱‑dé ini̱ ve̱'e sinagoga jíín jikí yá'ya náva̱'a ná kuní ña̱yɨvɨ núu̱‑dé. Ko ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑rí jíín‑ró ja̱ á ni̱ kani'i̱n‑dé ya̱'u‑de.
23357	MAT 6:6	Ko róó nú jikán ta'u̱‑ro̱, ndɨ̱vɨ ini̱ ve̱'e‑ró te kasu̱‑ro̱ yúxé'é‑ró. Te kaka̱n ta'u̱‑ro̱ núu̱ máá Táa̱‑ro̱ já kánchaa̱ sa̱'í‑ya̱. Chi̱ máá Táa̱‑ro̱, jiní‑ya̱ já súan sá'a sa̱'í‑ro̱. Yúan‑na te ma̱'ñú táká ña̱yɨvɨ te kua̱'a‑ya̱ tá'u̱ kúu‑ró.
23358	MAT 6:7	Te nú jikán ta'u̱‑ro̱, ma̱ kée xió kuiñí‑ro̱ ká'a̱n‑ro̱ nátu̱'un kásá'a cha̱a sɨ́ɨn nación, chi̱ kájani ini̱‑de ja̱ súan ná'án ká'a̱n‑de, te vásá jíni so̱'o‑ya̱.
23360	MAT 6:9	Núsáá te sua kaka̱n ta'u̱ máá‑ró: Táa̱ máá‑ná ja̱ kánchaa̱‑ní onde̱ andɨ́vɨ́, ná nákana jaa‑ná níí jíín sɨ́'vɨ́‑ní.
23367	MAT 6:16	Ko nú ká'i̱o ndicha̱ ini̱‑ro̱, te ma̱ sá'a‑ró nátu̱'un kásá'a cha̱a uu̱ xini̱ já kájito xíí‑de. Chi̱ máá‑de kástují‑dé nuu̱‑dé náva̱'a stá'a̱n‑de máá‑de nuu̱ ñáyɨvɨ ja̱ ndichá ini̱‑de. Chi ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró já á ni̱ kani'i̱n‑dé ya̱'u‑de.
23381	MAT 6:30	Te Dios, nú súan skúna̱má‑ya̱ itá yuku‑ún ja̱ íó vina te yuchaa̱n kayu̱ nuu̱ ñú'u̱n, naga̱ ni̱ kuu ja̱ má skúna̱má‑ya̱ róó te naja̱ tú kákandíja va̱'a‑ró.
23385	MAT 6:34	Núsáá te ma̱ nákani ini̱‑ro̱ já kúu yuchaa̱n, chi̱ yuchaa̱n te nakani ini̱‑ro̱ jíín túndó'o‑ún. Chi̱ vina kúu vina te yuchaa̱n kúu yuchaa̱n.
23387	MAT 7:2	Chi̱ nátu̱'un náku̱xndíi‑ró sɨkɨ́ ñáyɨvɨ‑ún, suni súan naku̱xndíi‑i sɨkɨ̱ máá‑ró. Chi̱ jíín kú'a ja̱ káchikua̱'á‑ro̱, suni naku̱kua̱'á‑ro̱.
23391	MAT 7:6	Ma̱ kuá'a‑ró ndátíñu ii̱ núu̱ tí'ina̱ jíná'an‑tɨ̱, ni ma̱ skána‑ró perla‑ro̱ núu̱ kɨnɨ jíná'an‑tɨ̱. Chi̱ nú súan te kuañu̱‑tɨ̱ sɨkɨ́, te naxíó káva‑tɨ̱ íchi núu̱‑ro̱ te chuxíní‑tɨ́ róó.
23392	MAT 7:7	Kaka̱n, te kua̱'a‑ya̱ núu̱‑ro̱. Ndúkú, te ni'i̱n‑ro̱. Ka'a̱n, te ná núña ve'e kɨ̱vɨ‑ró.
23393	MAT 7:8	Chi cha̱a jikán, te kíi nuu̱‑dé. Te cha̱a ndúkú, ní'i̱n‑dé. Te cha̱a ká'a̱n, te núña ve'e kɨ̱vɨ‑de.
23410	MAT 7:25	Te ni̱ kuun sau̱, te ni̱ jinu̱ nducha ñú'ún, te ni̱ kee tachi̱ xáa̱n, te ni̱ ka̱kaja vé'e‑ún. Te tú ní nduá, chi̱ kándii̱ sɨkɨ̱ káva.
23412	MAT 7:27	Te ni̱ kuun sau̱, te ni̱ jinu̱ nducha ñú'ún, te ni̱ kee tachi̱ xáa̱n, te ni̱ ka̱kaja vé'e‑ún. Te ni̱ ndua̱‑ni, te ni̱ naa íi̱, áchí‑ya̱ jíín‑i.
23413	MAT 7:28	Te nuu̱ ní ji̱nu ni̱ ka'a̱n Jesús ta̱ká tu̱'un yá'a, te ta̱ká ña̱yɨvɨ kuá'a‑ún, ni̱ ka̱naa iní‑i kájini so̱'o‑i tu̱'un ni̱ stá'a̱n‑ya̱.
23417	MAT 8:3	Te ni̱ skáa̱ Jesús nda'a‑yá. Te ni̱ ké'é‑yá‑de. Te ni̱ ka'a̱n‑ya̱: Kuní‑ri̱, ná ndúndoo‑ró, áchí‑ya̱. Te ndɨ̱'yi té'yu̱‑de‑ún ni̱ ndundoo‑ni.
23423	MAT 8:9	Chi̱ máá‑ná, suni cha̱a ndíso tíñu kúu‑ná. Te ñáva̱'a‑ná soldado‑ná. Te ká'a̱n‑ná jíín ɨ́ɨn‑de: Kuá'án, te já'a̱n‑de. Te jíín ɨngá‑de: Ña'a̱n, te cháa̱‑de. Te jíín mozo‑ná: Sá'a ya̱'á, te sá'a‑i. Achí‑de.
23424	MAT 8:10	Te ni̱ jini so̱'o Jesús tu̱'un yá'a. Te ni̱ naa iní‑ya̱ ndé'é‑yá. Te ni̱ kachi̱‑ya̱ jíín ñáyɨvɨ káindiki̱n‑ya̱‑ún: Ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró, ja̱ ní ini̱ ñuu̱ Israel tú ní jiní‑ri̱ ni ɨɨn cha̱a kándíja súan.
23429	MAT 8:15	Te ni̱ tɨɨn‑ya̱ ndá'a‑ñá. Te ni̱ kee ki̱ji‑ún‑ña. Te ni̱ nduko̱o‑ña. Te ni̱ jatíñu‑ña núu̱‑yá jíná'an‑ya̱.
23440	MAT 8:26	Te ni̱ kachi̱‑ya̱ jíín‑de: Naja̱ káyu̱'ú‑ro̱. Tú kákandíja va̱'a‑ró náún, áchí‑ya̱. Yúan‑na te ni̱ nduko̱o‑ya̱. Te ni̱ ka'a̱n‑ya̱ núu̱ tachí xáa̱n‑ún jíín núu̱ ndúcha mar. Te ná'ín yúú‑ni ni̱ kuu.
23446	MAT 8:32	Te ni̱ kachi̱‑ya̱ jíni jíná'an: Kuángoyo núsáá, áchí‑ya̱. Te ni̱ kenda kája'a̱n, te kua̱ngoyo nuu̱ tɨ́ku'ni̱ kɨnɨ̱‑ún. Te tɨku'ni̱ kɨnɨ̱‑ún ni̱ ka̱jungoyo‑tɨ̱ ɨ́ɨn yukáva onde̱ ini̱ mar. Te nuu̱ mar ni̱ kaji'i̱‑tɨ̱.
23451	MAT 9:3	Te yaku̱ cha̱a káchaa tutu̱, ni̱ ka̱jani ini̱‑de: Cha̱a yá'a ká'a̱n ndɨva̱'a‑de.
23455	MAT 9:7	Yúan‑na te máá cháa‑ún, ni̱ nduko̱o‑ni‑de. Te kua̱no'on‑dé ve'e‑de.
23456	MAT 9:8	Te kua'a̱ ñáyɨvɨ ká'i̱in‑ún, ni̱ kajini̱‑i ja̱ súan ni̱ sá'a‑ya̱. Te ni̱ kayu̱'ú‑i. Te ni̱ ka̱nakana jaa‑i Dios ja̱ súan ni̱ ja̱'a‑ya̱ fuerza nuu̱ ñáyɨvɨ.
23458	MAT 9:10	Yúan‑na te ni̱ yee‑yá staa̱ iní ve̱'e‑de. Te suni kua'a̱ cháa xíní jíín cháa ká'i̱o kua̱chi, ni̱ ja̱koyo‑de. Te ni̱ ka̱yee‑dé staa̱ jíín Jesús jíín cháa káskuá'a jíín‑yá.
23464	MAT 9:16	Tú ni ɨɨn nachu'un sa'ma jáá núu̱ sú'nu̱ tu̱'ú. Chi ja̱ ní nuku̱'un jáá‑ún ka'ncha̱‑ga̱ ja̱ tu̱'ú‑ún. Te ja̱ te̱'ndé‑ún, ví'í‑gá te'nde̱.
23466	MAT 9:18	Te nini ká'a̱n‑ya̱ tú'un yá'a jíín‑de, te ɨɨn cha̱a kúñá'nu ni̱ jaa̱‑de nuu̱‑yá. Te ni̱ chiñú'ún‑de‑ya̱. Te ni̱ ka'a̱n‑de: Se̱sɨ́'ɨ́‑ná, sáá ní ji'i̱‑i. Ko ki'o̱n te xndée‑ní nda'a‑ní sɨkɨ̱‑í, te ná náchaku̱‑i. Achí‑de.
23468	MAT 9:20	Te yúan ni̱ kenda ɨɨn ña'an kú'u̱‑ña já ní kuu uxi̱ uu̱ kuia̱ játɨ nɨñi̱‑ñá. Ni̱ jaa̱‑ña íchi yatá‑yá. Te ni̱ ké'é‑ña yúsá'ma‑yá.
23471	MAT 9:23	Te ni̱ jaa̱ Jesús ve'e cha̱a kúñá'nu‑ún. Te ni̱ jini̱‑ya̱ núu̱ cháa kátɨvɨ̱ xkuili jíín ñáyɨvɨ kuá'a̱ kákuvaa̱‑i.
23473	MAT 9:25	Te ni̱ kiñi'in‑ya̱ ñáyɨvɨ kuá'a̱‑ún kua'a̱n‑i. Te ni̱ kɨ̱vɨ‑ya̱ iní ve̱'e. Te ni̱ tɨɨn‑ya̱ ndá'a súchí sɨ́'ɨ́‑ún. Te ni̱ nduko̱o‑ni‑i.
23475	MAT 9:27	Te ni̱ ja̱'a Jesús yúan, kua'a̱n‑ya̱. Te uu̱ tá'a̱n cha̱a kuáá, ni̱ ka̱ndiki̱n‑de‑ya̱, kákana kó'ó‑de xini̱‑yá: Se̱'e David, kundá'ú ini̱‑ní náá vii, áchí‑de.
23479	MAT 9:31	Ko máá‑de, ni̱ ka̱kenda‑de kája'a̱n‑de. Te ni̱ kajacha̱ xaa̱n‑dé tu̱'un‑ya̱ nɨ́ɨ́ ñúu̱ yúan.
23481	MAT 9:33	Te ni̱ kiñi'in‑ya̱ tachí kíni‑ún kua'a̱n. Te cha̱a ñí'ín‑ún, ni̱ naka'a̱n‑de. Te ña̱yɨvɨ kuá'a̱‑ún, ni̱ ka̱kee nuu̱‑í kánde̱'é‑i. Te ni̱ kaka'a̱n‑i: Ni tú kájini̱ kutɨ‑yo súan ini̱ ñuu̱ Israel, áchí‑i.
23484	MAT 9:36	Te ni̱ jini̱‑ya̱ núu̱ ñáyɨvɨ‑ún. Te ni̱ kundá'ú ini̱‑ya̱‑í. Chi ni̱ kajicha̱ nu̱u‑i, te kákuxíí iní‑i nátu̱'un rɨɨ̱, kɨtɨ tú jito'o̱‑tɨ̱.
23491	MAT 10:5	Te ni̱ tájí Jesús uxi̱ uu̱ cha̱a yá'a kája'a̱n‑de. Te ni̱ tá'ú‑yá tiñu nuu̱‑dé: Ma̱ kíngoyo‑ró íchi ñáyɨvɨ sɨ́ɨn nación, ni ma̱ kɨ́vɨ koyo‑ró iní ñuu̱ Samaria.
23497	MAT 10:11	Te na̱ni ñuu̱ xí rancho nú ni̱ kɨ̱vɨ koyo‑ró, te yúan ndúkú‑ró ɨ́ɨn cha̱a va̱'a ini̱‑de ini̱ ñuu̱‑ún. Te kendo̱o‑ró yúan onde̱ kenda‑ró kí'i̱n‑ro̱.
23500	MAT 10:14	Te nú íó ña̱yɨvɨ tú játá'ú róó, ni tú jíni ná'ín tú'un ká'a̱n‑ro̱, ná kénda koyo‑ró vé'e‑ún xí ñúu̱‑ún, te skóyo‑ró tɨ́kacha̱ iní ja'a̱‑ro̱.
23505	MAT 10:19	Ko nú ni̱ nastúu‑i róó, ma̱ nákani xaa̱n iní‑ro̱ ndasa ka'a̱n‑ro̱. Chi̱ suni máá hora‑ún te kua̱'a‑ya̱ tú'un nuu̱‑ro̱ ndasa ka'a̱n‑ro̱.
23506	MAT 10:20	Chi̱ nasu̱ máá‑ró kákuu ja̱ ká'a̱n, chi̱ Espíritu máá Táa̱‑ro̱ kúu ja̱ ká'a̱n jíín yú'u‑ro.
23510	MAT 10:24	Ɨɨn cha̱a skuá'a, nasu̱ ñá'nu‑ga̱ kúu‑de vásá maestro‑de. Ni cha̱a játíñu, nasu̱ ñá'nu‑ga̱ kúu‑de vásá jíto'o̱‑de.
23511	MAT 10:25	Cha̱a skuá'a, súan‑ni koo‑de, nátu̱'un maestro‑de, te cha̱a sátiñu, nátu̱'un jito'o̱‑de. Chi̱ nú máá cháa kúu táa̱‑ún ni̱ ka̱skúnání‑i‑de Beelzebú, naga̱ ni̱ kuu ja̱ má skúnání‑i se̱'e ja̱ íó ini̱ ve̱'e‑de núsáá.
23522	MAT 10:36	Te ja̱ kóto u'u̱ cha̱a kúu ja̱ kóo ini̱ ve̱'e‑de.
23526	MAT 10:40	Te ña̱yɨvɨ kuátá'ú róó jíná'an‑ró, ruu̱ kuatá'ú‑i. Te ña̱yɨvɨ kuátá'ú rúu̱, kuatá'ú‑i I'a̱ ni̱ tájí rúu̱ va̱i‑ri̱.
23528	MAT 10:42	Te nú ndé cha̱a kua̱'a‑de ɨɨn yajin ndúcha víjin ko'o ɨɨn su̱chí yá'a, chi su̱chí skuá'a kúu‑i, ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró ja̱ má xnáa‑dé ya̱'u‑de.
23529	MAT 11:1	Te súan ni̱ ji̱nu ni̱ tá'ú Jesús tiñu nuu̱ uxí uu̱ cha̱a káskuá'a jíín‑yá. Te ni̱ kenda‑ya̱ yúan kua'a̱n‑ya̱ já stá'a̱n‑ya̱, te kani‑ya̱ tú'un ini̱ ñuu̱ máá‑de jíná'an‑de.
23533	MAT 11:5	Cha̱a kuáá, kándundiji̱n nuu̱‑dé. Te cha̱a rengo, kánakaka‑de. Cha̱a té'yu̱ ndɨ̱'yi, kándundoo‑de. Te cha̱a só'ó, kánakuni so̱'o‑de. Te cha̱a ni̱ ji'i̱, kánachaku̱‑de sá'a‑ri̱. Te suni jáni‑ri̱ tu̱'un va̱'a Dios nuu̱ ñáyɨvɨ ndá'ú.
23536	MAT 11:8	Ko naja̱ ní kenda‑ró ní kaja'a̱n‑ro̱. Ja̱ ndé'é‑ró núu̱ ɨ́ɨn cha̱a ñú'un sa'ma ndúchá náún. Nde̱'é, cha̱a káñu̱'un sa'ma ndúchá, máni ini̱ ve̱'e rey káxiu̱kú‑de.
23543	MAT 11:15	Cha̱a íó so̱'o kuni ná'ín, te ná kúni so̱'o‑de.
23544	MAT 11:16	Na̱ún tu̱'un yátá skétá'an‑ri̱ jíín ñáyɨvɨ yá'a. Kákuu‑i nátu̱'un su̱chí lúlí káxiu̱kú núyá'u ja̱ súan kákana kó'ó‑i xini̱ tá'an‑i.
23545	MAT 11:17	Ni̱ ka̱xndé'e̱‑ri̱ xkuili nuu̱‑ro̱, te tú ní kájita já'á‑ró. Ni̱ kanda'i̱‑ri̱ nuu̱‑ro̱ te tú ní kándukuí'a̱ ini̱‑ro̱, áchí‑i.
23546	MAT 11:18	Chi ni̱ kii Juan tú ní yée‑dé tú ní jí'i‑de. Te káka'a̱n‑ro̱: Tá'a̱n‑de tachi̱ kíni.
23547	MAT 11:19	Ko máá Sé'e cha̱a yée‑yá jí'i‑ya̱. Te káka'a̱n‑ro̱: Yá'a íó ɨɨn cha̱a yáji téyíí te jí'i xaa̱n‑dé vino; cha̱a jiní tá'an jíín cháa xíní jíín cháa ká'i̱o kua̱chi kúu‑de, áchí‑ro̱. Ko ɨɨn cha̱a ndíchí, máni tiñu ndíchí sá'a‑de, te súan kuni̱‑ro̱ jándáa̱ ndíchí‑de. Achí‑ya̱.
23548	MAT 11:20	Yúan‑na te ni̱ kejá'á‑yá kána jíín‑yá nuu̱ táká ñuu̱ nuu̱ ní sá'a‑ya̱ kuá'a̱ tíñu ñá'nu, chi̱ tú ní nákani ini̱‑i jíná'an‑i. Te ni̱ ka'a̱n‑ya̱:
23550	MAT 11:22	Ko ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró, ja̱ vítá‑ga̱ koo kua̱chi sɨkɨ̱ ñúu̱ Tiro jíín ñúu̱ Sidón kɨvɨ̱ kíi juicio vásá sɨkɨ́ róó jíná'an‑ró.
23553	MAT 11:25	Te suni kɨvɨ̱‑ún ni̱ ka'a̱n Jesús: Táa̱, Jito'o̱ andɨ́vɨ́ jíín ñúyɨ́vɨ kúu máá‑ní. Te ná kúta'u̱‑ná nuu̱‑ní ja̱ ní jasu̱‑ní ta̱ká tu̱'un yá'a nuu̱ cháa ndíchí jíín núu̱ cháa kájuku̱'un ini̱, te ni̱ stá'a̱n ndiji̱n‑ní nuu̱ cháa súchí iní jíná'an‑de.
23557	MAT 11:29	Kundiso‑ró yugo‑ri̱ jíná'an‑ró, te skuá'a‑ró tú'un ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró, chi̱ I'a̱ ndá'ú jíín I'a̱ vi̱tá ini̱ añú kúu‑ri̱. Te ni'i̱n‑ro̱ núu̱ ndéta̱tú añú‑ro̱ jíná'an‑ró.
23567	MAT 12:9	Te ni̱ kenda‑ya̱ yúan. Te ni̱ jaa̱‑ya̱ iní ve̱'e sinagoga‑de jíná'an‑de.
23568	MAT 12:10	Te yúan ni̱ i̱o ɨɨn cha̱a ni̱ ichi̱ káján ɨ́ɨn nda'a‑dé. Te ni̱ kajika̱ tu̱'ún‑de Jesús ja̱ ndúkú‑de kua̱chi sɨkɨ̱‑yá kákuni̱‑de, te ni̱ kaka'a̱n‑de: Á kuu sá'a‑yó taná kɨvɨ́ ndéta̱tú, xí túu, áchí‑de.
23571	MAT 12:13	Yúan‑na te ni̱ ka'a̱n‑ya̱ jíín cháa‑ún: Skáa̱ nda'a‑ro, áchí‑ya̱. Te ni̱ skáa̱‑de nda'a‑dé. Te ni̱ nduva̱'a ii̱‑ní nátu̱'un káa ɨnga̱.
23572	MAT 12:14	Ko cha̱a fariseo, ni̱ kenda‑de kája'a̱n‑de. Te ni̱ kanda̱tu̱'ún‑de ndasa ka'ni‑dé‑ya̱.
23573	MAT 12:15	Ko ni̱ jini̱ Jesús ja̱ súan kájani ini̱‑de. Te ni̱ kuxio‑ya̱ yúan kua'a̱n‑ya̱. Te kua'a̱ ñáyɨvɨ ní kandiki̱n‑i‑ya̱. Te ni̱ nasáva̱'a‑ya̱ ndívii‑í.
23578	MAT 12:20	Ma̱ ká'nu̱‑i ɨɨn nu̱kúá ní taxi̱n, ni ma̱ ndá'va̱‑i ɨɨn mecha kayú ñú'má, chi̱ onde̱ ná kúni̱'in tu̱'un ndaa̱ sá'a‑i.
23579	MAT 12:21	Te kuñukuu ini̱ ña̱yɨvɨ sɨ́ɨn nación tiñu sá'a Se̱'e‑ri̱. Achí.
23580	MAT 12:22	Yúan‑na te nuu̱‑yá ni̱ ka̱kinchaka‑i ɨɨn cha̱a tá'a̱n tachi̱ kíni, ja̱ kuáá‑de te ñí'ín‑de. Te ni̱ nasáva̱'a‑ya̱‑dé. Te cha̱a kuáá ñí'ín‑ún, ni̱ naka'a̱n‑de te ni̱ nakuni̱‑de.
23581	MAT 12:23	Te ni̱ ka̱naa iní ta̱ká ña̱yɨvɨ‑ún kánde̱'é‑i. Te ni̱ kaka'a̱n‑i: Á se̱'e David kúu cha̱a yá'a náún, áchí‑i.
23582	MAT 12:24	Ko cha̱a fariseo, ni̱ ka̱jini so̱'o‑de ja̱ súan ni̱ kaka'a̱n‑i. Te ni̱ kaka'a̱n‑de: Cha̱a yá'a, nú tú ndújíín‑de jíín Beelzebú, te ma̱ kúu kiñi'in‑de tachi̱ kíni ki'i̱n núú, chi̱ já kúñá'nu nuu̱ tachí kúu‑ún, áchí‑de.
23592	MAT 12:34	Se̱'e koo̱ kákuu‑ró. Ndasa kuu ka'a̱n‑ro̱ tú'un va̱'a, te nú ña̱yɨvɨ ñáá kákuu‑ró. Chi tu̱'un ñú'un ini̱ añú cha̱a, máni tu̱'un‑ún ká'a̱n‑de.
23595	MAT 12:37	Chi̱ sɨkɨ̱ tú'un ká'a̱n‑ro̱, te kendo̱o va̱'a‑ró. Te suni sɨkɨ̱ tú'un ká'a̱n‑ro̱, te ta'nu̱ ndatu̱‑ro̱, áchí‑ya̱.
23609	MAT 13:1	Te kɨvɨ̱‑ún ni̱ kenda Jesús ve'e‑ún te kua'a̱n‑ya̱. Te ni̱ jaa̱‑ya̱ ní jungo̱o‑ya̱ yú'u mar.
23612	MAT 13:4	Te sáka‑dé kua'a̱n‑de. Te ɨɨn nuni̱‑ún, ni̱ jungava yu'íchi. Te ni̱ chaa̱ tɨsaa̱ te ni̱ ka̱kókó‑tɨ́.
23617	MAT 13:9	Cha̱a íó so̱'o kuni ná'ín, te ná kúni so̱'o‑de. Achí‑ya̱.
23620	MAT 13:12	Chi cha̱a ja̱ á ñáva̱'a, te kii‑ga̱ nuu̱‑dé sá'a‑ya̱. Te kuñava̱'a‑de kua'a̱ xáa̱n‑gá. Ko cha̱a ja̱ ná tú ñáva̱'a, va̱sa ja̱ á ñáva̱'a‑de‑ún, te kuxio ki'i̱n.
23623	MAT 13:15	Chi̱ xaa̱n ní ka̱kuni̱'in ini̱ ña̱yɨvɨ yá'a. Te xaa̱n ú'u̱ kájini so̱'o‑i. Te kájasu̱‑i nduchi‑í náva̱'a ma̱ kuní‑i jíín ndúchi‑í, te ma̱ kúni ná'ín‑i jíín só'o‑i, te ma̱ júku̱'un ini̱‑i, te ma̱ nájíó káva ini̱‑i, te ma̱ násáva̱'a‑ri̱‑i. Achí.
23624	MAT 13:16	Ko xáán ndatu̱ máá‑ró jíná'an‑ró, chi̱ kánde̱'é‑ró jíín ndúchi‑ro, te kájini ná'ín‑ró jíín só'o‑ró.
23625	MAT 13:17	Chi ja̱ndáa̱ ká'a̱n‑ri̱ jíín‑ró já tɨnɨ́ cha̱a kájani tu̱'un Dios jíín tɨnɨ́ cha̱a va̱'a, ni̱ kakuni̱‑de nde̱'é‑de nuu̱ já kánde̱'é máá‑ró, ko tú ní kajini̱‑de. Te suni ni̱ kakuni̱‑de kuni so̱'o‑de ja̱ kájini so̱'o máá‑ró, ko tú ní kájini so̱'o‑de. Achí‑ya̱.
23632	MAT 13:24	Ió ɨnga̱ tu̱'un yátá ní ka'a̱n‑ya̱ jíín‑de; Ñuu̱ nátu̱'un andɨ́vɨ́ kúu nátu̱'un ɨɨn cha̱a ni̱ chi'i itu̱ va̱'a nuu̱ ñú'un‑dé.
23638	MAT 13:30	Ná kuá'nu máá jíná'an onde̱ kɨvɨ̱ tá'nu̱. Te kɨvɨ̱‑ún te tá'ú‑rí tiñu nuu̱ cháa ka'nu̱: Stútú xna'a̱n‑ga̱ lazo jia̱n, te sá'a‑ró nú'ni̱ náva̱'a ka'mu‑yó. Ko trigo yá'a, nastútú‑ró ná kɨ́vɨ ini̱ yaka̱‑ri̱. Achí‑de, áchí‑ya̱.
23639	MAT 13:31	Ió ɨnga̱ tu̱'un yátá ní ka'a̱n‑ya̱ jíín‑de: Ñuu̱ nátu̱'un andɨ́vɨ́ kúu nátu̱'un ndɨkɨn yuá mostaza, ja̱ ní ki'in ɨɨn cha̱a te ni̱ chaa‑de nuu̱ ñú'un‑dé.
23640	MAT 13:32	Te ja̱ndáa̱ ɨɨn ndɨkɨn lúlí‑ga̱ kúu vásá táká‑ga̱ tata̱. Ko nú ni̱ ja'nu, te kúu ká'nu‑ga̱ vásá táká‑ga̱ yua̱. Te kuu ɨɨn yunu ká'nu. Te chaa̱ tɨsaa̱ andɨ́vɨ́, te va̱tu‑ni sá'a‑tɨ̱ taká‑tɨ̱ chíi nda'a‑ún. Achí‑ya̱.
23642	MAT 13:34	Ta̱ká tu̱'un yá'a ni̱ ka'a̱n Jesús jíín ñáyɨvɨ kuá'a̱‑ún. Te nú túu tu̱'un yátá te tú ká'a̱n‑ya̱ jíín‑i,
23650	MAT 13:42	Te taan‑yá‑i kayu̱‑i nuu̱ ñú'u̱n. Te yúan nde'e̱‑i te nakaji‑í ñii yú'u‑í jíná'an‑i.
23651	MAT 13:43	Yúan‑na te ña̱yɨvɨ vá'a‑ún, ndii ncháa̱‑i nátu̱'un ndika̱ndii, kuxiu̱kú‑i jíín máá Táa̱‑i ini̱ ñuu̱ nuu̱ tá'ú‑yá tiñu. Cha̱a íó so̱'o kuni ná'ín, ná kúni so̱'o‑de.
23652	MAT 13:44	Ñuu̱ nátu̱'un andɨ́vɨ́ kúu nátu̱'un ɨɨn janu̱ xú'ún já yísa̱'í chi̱i ɨɨn ñu'un, te ni̱ ndenda ni̱ sá'a ɨɨn cha̱a, te jasú tuku‑de sɨkɨ̱, te kúsɨɨ̱ iní‑de jíín, te kua'a̱n‑de, te xíkó ndɨ́'ɨ‑de na̱ún ñáva̱'a‑de, te jáan‑de ñu'un‑ún.