23214	MAT 1:1	Ihya cuu tandɨhɨ ñiyɨvɨ sahnu sii ra Jesucristo, ra cu ñiyɨvɨ sii ra David ta sii ra Abraham.
23215	MAT 1:2	Ra Abraham i cuu zutu ra Isaac. Ta ra Isaac i cuu zutu ra Jacob. Ta ra Jacob i cuu zutu ra Judá ta yañi ra.
23218	MAT 1:5	Ra Salmón i cuu zutu ra Booz. Ta Rahab nañi zɨhɨ ra. Ra Booz i cuu zutu ra Obed. Rut nañi zɨhɨ ra. Ta ra Obed i cuu zutu ra Isaí.
23219	MAT 1:6	Ra Isaí i cuu zutu ra rey David. Ta ra rey David i cuu zutu ra Salomón vatyi i quihin ra sii ñazɨhɨ ra Urías.
23231	MAT 1:18	Ihya cuu cuhva i cacu ra Jesucristo. Sa cundaa tyiño ña María zɨhɨ ra Jesús sihin minoo ra sa nañi José, zoco cumañi ca ndu‑ɨɨn ñu ta i sito ña vatyi sa ñihi ña minoo zehe sa cuenda Tatyi Ii maa ra Ndyoo.
23232	MAT 1:19	Ta ra José, ra cua cuu yɨɨ ña, i cuu ra minoo ra ndoo xaan, ta ñá cuñi ra zandoo ra sii ña minoo cuhva sa cua cahan xaan ñiyɨvɨ sii ña. I cuñi ra vatyi cua natani xehe tutu ñu.
23233	MAT 1:20	Zoco cuhva sa nacañi xaan iñi ra yozo caa cua zavaha ra, i quituu minoo ángel ra Ndyoo nuu ra sisi ñimahna, ta i catyi ángel cuan sihin ra: José, ñiyɨvɨ sii ra David, ma yuhun ta cuhun sii ña María sa cuu ña ñazɨhun vatyi zehe ña sa cua cacu cuu zehe Tatyi Ii ra Ndyoo.
23237	MAT 1:24	Ta cuhva sa ndoyo ra José i zavaha ra cuhva i catyi ángel cuan sihin ra. I quihin ra sii ña María sa cuu ña ñazɨhɨ ra.
23239	MAT 2:1	I cacu ra Jesús ñuu Belén nu cu si Judea quɨvɨ i cuu ra Herodes rey yucuan. Ta ñuu Jerusalén i saa zuhva ra sito xaan cahvi. Mago nañi ra. Ityi caña ñicandyi i quisi ra.
23240	MAT 2:2	Ta i ndaca tuhun ra: ¿Ndyamaa iyo ra i cacu sa cuu ra rey cuenda ñiyɨvɨ hebreo? Ityi caña ñicandyi ndyaa ndi, ta i ndyehe ndi minoo tiñoo sa cuu cuenda ra. Ta vasi ndi vatyi cua zacahnu ndi sii ra. Catyi ra.
23241	MAT 2:3	I ñihi ra rey Herodes tuhun ya, ta sica xaan iñi ra ta tacuan tucu tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén.
23242	MAT 2:4	I cana ra Herodes sii tandɨhɨ ra zutu nahnu ta ra cu maestro cuenda ley, ta i ndaca tuhun ra sii ra ndyamaa tahan si cacu ra Cristo.
23253	MAT 2:15	I ndoo ñu yucuan ndya i sihi ra rey Herodes. Cuhva ya i cuu si vatyi tacuan ta cua quita si cuhva i catyi minoo ra profeta nu i catyi ra cuhva i nacatyi maa ra Ndyoo: “Cua nacane sii Zehi ndya Egipto.” Catyi ra.
23256	MAT 2:18	I quita minoo nduzu ñihi nu cu si Ramá. Sacu xaan ñiyɨvɨ, ta sacu saa ñu. Maha Raquel sacu sa cuenda zehe ña, ta ma cutaxi ña vatyi yoñi ca si. I catyi Tuhun Ndyoo vatyi cua cuu si cuhva cuan. Ta zuun ñi cuhva cuan i quita si.
23258	MAT 2:20	Nduvita ta cuhun sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra ta cunanuhu ndo ndya Israel vatyi sa sihi ra cuñi cahñi sii ra luhlu.
23259	MAT 2:21	Tacuan i catyi ángel cuan, ta i nduvita ra José, ta i quihin ra sii ra luhlu ta sii zɨhɨ ra, ta i sinanuhu ñu ndya Israel.
23263	MAT 3:2	Ihya cuu cuhva i catyi ra: Zama ndo cuhva iyo ndo vatyi sa cuñi saa quɨvɨ cundyaca ñaha ra Ndyoo ihya ñuu ñiyɨvɨ. Catyi ra.
23264	MAT 3:3	Ta ra Juan cuu ra i cahan ra Isaías tuhun quɨvɨ i tyaa ra tuhun i saha ra Ndyoo sii ra, ta i catyi ra: Cua cuɨñɨ ndo nduzu minoo ra cana saa minoo nu ityi xaan. Ta catyi ra cuan: “Tañi zanduvaha ndo minoo ityi, tacuan zanduvaha ndo añima ndo vatyi cua quisi ra ndyaca ñaha sii yo. Tañi zandundoo ndo ityi, tacuan zama ndo cuhva iyo ndo.” Tacuan i tyaa ra Isaías ta sa naha sa cuenda ra Juan, ra cua quisi cuee ca.
23268	MAT 3:7	I ndyehe ra Juan vatyi saa cuaha xaan ra fariseo sihin ra saduceo vatyi cuñi ra coo ndutya ra, ta i catyi ra Juan sihin ra: ¡Ñiyɨvɨ quiñi xaan iyo cuu ndo tañi coo! ¿Yoo sa catyi sihin ndo vatyi cuu cacu ndo sihin cuhva sa cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ?
23272	MAT 3:11	Ndisa zacoo ndutye sii ndo sihin ndutya tatu zama ndo cuhva iyo ndo. Zoco vasi inga ra cahnu ca ta zɨquɨ mi. Ña tahan si sii, nu sa cui muzu ra ta cuize ndisa ra, zoco zuun ñi maa ra i saha tyiño sii. Ta maa ra cua zacoo ndutya sii ndo sihin Tatyi Ii ta sihin ñúhu.
23277	MAT 3:16	Ta sa yaha i sicoo ndutya ra Jesús, ta i quita ra sisi ndutya cuan. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nuña andɨvɨ, ta i ndyehe ra Jesús Tatyi Ii ra Ndyoo. Noo si tañi noo minoo paloma zɨquɨ ra.
23278	MAT 3:17	Ta tacuan ta i cahan minoo ra cahan sisi andɨvɨ ta i catyi ra: Ihya cuu zehi. Cuñi xein sii ra. Zɨɨ xaan cuñi sihin ra.
23279	MAT 4:1	Ta zɨquɨ i sindyaca Tatyi Ii sii ra Jesús minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo vatyi cua nducu coto ihñi cuihna sii ra.
23292	MAT 4:14	Tacuan i cuu si vatyi cua quita si cuhva i tyaa ra Isaías, minoo ra profeta ta sa naha. Tyehen i tyaa ra Isaías:
23302	MAT 4:24	I sito ñiyɨvɨ tuhun ra Jesús nacahnu Siria. Ta i quisi ndyaca ñu sii tandɨhɨ ñu cuhu zɨɨn zɨɨn nuu cuehe a tatu iyo sa uhu sii ñu. Ta i quisi ndyaca ñu sii ñu ñoho tatyi cuihna, ta ñu cuhu cuehe meme, ta ñu xii. Ta i zanduvaha ra Jesús sii ñu.
23304	MAT 5:1	I ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ, ta i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan. Ta i siconduu i sicundyaa ñiyɨvɨ ndyico sii ra nu ndyaa ra.
23324	MAT 5:21	Sa siñi ndo cuhva i catyi ra Ndyoo sihin ñiyɨvɨ ta sa naha. I catyi ra: “Ma cahñi ndo sii ñiyɨvɨ. Yoo ra cua cahñi sii minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa cutuñi ra.”
23419	MAT 8:5	I quɨhvɨ ra Jesús ñuu Capernaum, ta minoo ra ndyaca ñaha sii minoo ziendu zandaru i tuhva sii ra ta i sica ra tumañi iñi sii ra, ta catyi ra:
23425	MAT 8:11	Ta catyi sihin ndo vatyi cua quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ ndya ityi caña ñicandyi ta ndya ityi cua iñi, ta cua cundyaa ñu ta casi ñu sihin ra Abraham, ta ra Isaac ta ra Jacob nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ.
23429	MAT 8:15	I tɨɨn ra Jesús ndaha ña, ta i quita cahñi cuan. Ta i nduvita ña, ta i quisaha zavaha ña sa casi ra.
23431	MAT 8:17	Tacuan i cuu si vatyi cua quita si cuhva i catyi ra Isaías; minoo ra profeta i cuu ra ta sa naha. Tyehen i catyi ra: “I quindyaa ra cuehe yo, ta i zanduvaha ra sii yo.”
23449	MAT 9:1	I quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i yaha ra ta saa ra inga siyo miñi, ta i saa ra zuun ñi ñuu maa ra.
23457	MAT 9:9	I quita ra Jesús yucuan, ta i ndyehe ra sii minoo ra nañi Mateo. Ndyaa ra nu zatyiyahvi ra sii ñiyɨvɨ cuenda xuhun ra ndyaca ñaha. Ta i catyi ra sihin ra: Coho sihin. Tacuan ta i nduvita ra Mateo, ta cuahan ra sihin ra.
23465	MAT 9:17	Ta inga cuhva, yoñi zavaha ndixi panela saa sisi quɨzɨ sahnu vatyi cua cuizo si ta ndaa si ta cua cahndi quɨzɨ sahnu cuan. Cuñi si quɨzɨ saa tatu zavaha ñiyɨvɨ ndixi panela saa vatyi ma tahvi quɨzɨ cuan, ta ma ndoyo ñuhu ndixi cuan. (I cahan ra Jesús cuhva ya vatyi ma cuu nazaca yo cuhva zacuaha maa ra sihin costumbre sahnu.)
23470	MAT 9:22	Zoco i nasico cava ra Jesús, ta i ndyehe ra sii ña, ta catyi ra: Cuzɨɨ xaan iñun, zihi. I nduvohon vatyi i sino iñun sii. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha ña.
23481	MAT 9:33	I tava ra Jesús sii tatyi cuihna cuan, ta zɨquɨ i quisaha cahan ra ñehe cuan. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta i catyi ñu: Tañaha ca ndyehe maa yo ñiyɨvɨ hebreo minoo sa tyehen.
23482	MAT 9:34	Zoco i catyi ra fariseo: Ihya ra tava tatyi cuihna sihin tundyee iñi sii ra cu nuu sii cuihna.
23483	MAT 9:35	I sica noo ra Jesús tahan tahan ñuu nahnu ta ñuu ndyihi. Zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu tahan tahan nu cuahan ra. I nacatyi ra Tuhun Vaha sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo. Ta zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ tandɨhɨ cuii nuu cuehe.
23487	MAT 10:1	I casi ra Jesús usi uu tahan ra. Ta i saha ra tundyee iñi sii ra, ta i cuu tava ra tatyi cuihna, ta zanduvaha ra tandɨhɨ nuu cuehe ta tundoho.
23488	MAT 10:2	Ta ihya cuu zɨvɨ sa usi uu tahan ra cuan. Xihna ca ra Simón. Pedro nañi tucu ra, ta ra Andrés yañi ra. Inga ra nañi Jacobo, ta ra Juan yañi ra. Nduu tahan ra cuu zehe ra Zebedeo.
23490	MAT 10:4	Ta inga ra nañi ra Simón. Maa ra cuu cuenda minoo ityi ra cuñi zama sii ra ndyaca ñaha. Ta inga ra nañi ra Judas Iscariote. Cuee ca ta i xico ra sii ra Jesús.
23491	MAT 10:5	I tasi ra Jesús sii sa usi uu tahan ra cuan, ta ihya cuu sa i catyi ra sihin ra: Ma cuhun ndo nu yoñi ñiyɨvɨ hebreo, ta ma quɨhvɨ ndo ñuu nu cu si Samaria.
23506	MAT 10:20	Vatyi yɨvɨ maa ndo cua cahan. Tatyi Ii maa ra Ndyoo sa iyo añima ndo cua cuhva ra tuhun cua cahan ndo.
23562	MAT 12:4	I quɨhvɨ ra sisi vehe ñuhu, ta i quihin ra pan ii. Ta i sasi ra sii si, ta ña catyi ley sa casi ra sii si ta nu ra ndɨhɨ sihin ra. Maa ñi ra cu zutu tahan si casi pan cuan.
23575	MAT 12:17	Cuhva cuan i natahan si cuhva i nacatyi ra Isaías, minoo ra profeta, sa cuenda ra Jesús. Ihya cuu Tuhun ra Ndyoo i tyaa ra Isaías:
23576	MAT 12:18	Ihya ra cuu muzi; i casi sii ra; cuñi xein sii ra, ta zɨɨ xaan cuñi sihin ra. Cua cuhva xein Tatyi Ii sii ra, Ta cua nacatyi ra sihin ñiyɨvɨ sa yɨvɨ ñiyɨvɨ hebreo cuu vatyi ndoo xaan zavehi.
23589	MAT 12:31	Yucuan cuenda catyi sihin ndo vatyi cua zaha ra Ndyoo tucahnu iñi tandɨhɨ cuatyi zavaha ñiyɨvɨ ta tandɨhɨ sa quiñi cahan ñu, zoco tatu cahan ñiyɨvɨ ndya vaha ñi sii Tatyi Ii ra Ndyoo, ma zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ñu.
23590	MAT 12:32	Tatu quiñi cahan ñiyɨvɨ sii vii, ra i quisi ndya gloria, cua zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ñu. Zoco yoo ra cahan quiñi sii Tatyi Ii, ma zaha ra Ndyoo tucahnu iñi sii ra nu ihya ñuu ñiyɨvɨ ta nu inga ñuu ñiyɨvɨ sa cua coo cuee ca.
23604	MAT 12:46	Cahan ca ra Jesús sihin ñiyɨvɨ, ta i saa zɨhɨ ra ta yañi ra. I sicuyucu ñu sata vehe, ta i cuñi ñu cahan ñu sihin ra.
23610	MAT 13:2	I titahan cuaha xaan ñiyɨvɨ nu ndyaa ra, ta yucuan cuenda i quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i sicundyaa ra. Ta i ndoo tandɨhɨ ñiyɨvɨ nu ñiyɨtɨ.
23616	MAT 13:8	Zoco inga tucu zuhva ca sɨtɨ cuan, i canacoyo si nu vaha ñuhu, ta vaha xaan i saha si. Iyo si saha si ziendu sɨtɨ si sa minoo ñi si. Iyo si saha si uñi xico usi. Ta iyo si saha si oco usi.
23622	MAT 13:14	Ta sa cuenda maa ñu cua natahan si cuhva i catyi ra Isaías. Ihya cuu cuhva i catyi ra: Ndisa cua cuɨñɨ ndo, zoco ma cutuñi iñi ndo; Cua ndyehe ndo, zoco ma nacoto ndo ñaa sa ndyehe ndo.
23623	MAT 13:15	Vatyi ñihi xaan iñi ndo, ta ña siñi ndo, ta ndaha titahan sɨtɨ nuu ndo; coto ndyehe ndo ta coto cuɨñɨ ndo ta coto cutuñi iñi ndo ta quisi ndo nu ndyei ta zanduvehi sii ndo. Tacuan i tyaa ra Isaías sa cuenda ñiyɨvɨ ña sino iñi cuan.
23631	MAT 13:23	Zoco sɨtɨ sa canacoyo nu vaha ñuhu, cuu si tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo ta cutuñi iñi ñu sii si, ta vaha xaan zatyiño si sihin ñu. Iyo ñu cuu ñu tañi sɨtɨ sa saha minoo ziendu sa minoo si. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha uñi xico usi. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha oco usi tahan sa minoo si.
23634	MAT 13:26	I sahnu trigo, ta i caña yoco si. Ta tɨcuɨ trigo i sahnu tucu yucu ña vaha cuan.
23642	MAT 13:34	I catyi ra Jesús tandɨhɨ ihya sihin ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva ta zɨquɨ inga cuhva, ta ma cahan maa ra tatu ma cahan ra zɨquɨ minoo cuhva.
23643	MAT 13:35	Tacuan i cuu si vatyi cua natahan si cuhva i tyaa minoo ra profeta. Ihya cuu sa i tyaa ra: Cua quehin zɨquɨ minoo cuhva; cua nacatyi tuhun i sicoo xehe ndya quɨvɨ i zavaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ.
23669	MAT 14:3	Tacuan i catyi ra Herodes vatyi maa ra cuu ra i tava tyiño ta i tɨɨn ra sii ra Juan, ta sihñi ra sii ra, ta cuahan ra vehe caa. I zavaha ra sii si sa cuenda ña Herodías, ñazɨhɨ ra Felipe yañi ra.
23671	MAT 14:5	I cuñi ra Herodes cahñi ra sii ra Juan, zoco i yuhu ra sii ñiyɨvɨ vatyi sino iñi tandɨhɨ ñu vatyi cahan ra Juan sa cuenda ra Ndyoo.
23675	MAT 14:9	I nducuihya xaan iñi ra rey Herodes sa siñi ra sa cahan ña, zoco sa tyiñaha ra Ndyoo, ta sa siñi ñiyɨvɨ yucu vico cuan. Ta yucuan cuenda i tasi ra tyiño, ta catyi ra vatyi cuhva ra sii si sii ña.
23703	MAT 15:1	Tacuan ta zɨquɨ i tuhva zuhva ra fariseo ta ra maestro cuenda ley sii ra Jesús. I quisi ra ndya ñuu Jerusalén, ta i ndaca tuhun ra sii ra Jesús:
23709	MAT 15:7	¡Zaha ndo tuhun vatyi vaha xaan ñiyɨvɨ cuu ndo, zoco ña ndisa! Vaha xaan i cahan ra Isaías sa cuenda ndo quɨvɨ i tyaa ra ihya tuhun i saha ra Ndyoo sii ra:
23710	MAT 15:8	Ihya ñiyɨvɨ zacahnu ñu sii, sihin yuhu ñu. Zoco ña zacahnu ñu sii, sa ndisa.
23712	MAT 15:10	Tacuan i nacatyi ra Jesús cuhva i tyaa ra Isaías ta sa naha, ta zɨquɨ i cana ra sii ñiyɨvɨ, ta catyi ra sihin ñu: Tyizoho ndo, ta tyituñi iñi ndo.
23723	MAT 15:21	I quita ra Jesús yucuan, ta cuahan ra ndya ñuu Tiro ta ñuu Sidón.
23726	MAT 15:24	Tacuan i catyi ra, ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ña: I tasi ra Ndyoo sii mi maa ñi sa cuenda mvee ticatyi hebreo sa cua naa. Catyi ra.
23731	MAT 15:29	I quita ra Jesús yucuan, ta i yaha ra yuhu miñi sa nañi Galilea, ta zɨquɨ i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan.
23732	MAT 15:30	I saa cuaha xaan ñiyɨvɨ nu ndyaa ra. Sindyaca ñu sii ñu coxo, ta ñu cuaa, ta ñu ñehe, ta ñu cumañi ndaha ta cuaha xaan inga ñu cuhu. I saqui ñu sii ñu nu ndyaa ra Jesús, ta i zanduvaha ra sii ñu.
23736	MAT 15:34	I ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Yozo tahan pan cumi ndo? Ta i catyi ra cuan: Usa tahan ta uu tahan tyiyaca ndyihi. Catyi ra.
23739	MAT 15:37	I sasi tandɨhɨ ñu, ta ndaha xaan iñi ñu. Ta zɨquɨ i zacutu ñu usa tahan tyica sihin yu pan cuan ta tyiyaca sa nandoo cuan.
23742	MAT 16:1	I quisi ra fariseo ta ra saduceo nu ndyaa ra Jesús vatyi cuñi ra coto ihñi ra sii ra, ta i sica ra sii ra vatyi zañaha ra minoo sa ndyityi sii ra sa quita ndya andɨvɨ.
23749	MAT 16:8	I sito ra Jesús sa natuhun ra, ta catyi ra: ¿Ñaa cuenda catyi ndo vatyi ñahñi pan ndyizo ndo? ¡Siin xaan sino iñi ndo!
23755	MAT 16:14	Ta i catyi ra sihin ra: Iyo ñiyɨvɨ catyi vatyi minoo ra i nandoto cuun tañi ra Juan, ra i zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ a ra Elías a ra Jeremías a inga ra cu profeta ta sa naha cuun.
23762	MAT 16:21	Ta ndya cuhva cuan i zacoto ra Jesús casi xaan sii ra i casi ra yozo caa cuñi si sa cuhun ra ñuu Jerusalén. Ta ra mandoñi ta ra zutu nahnu ta ra cu maestro cuenda ley cua zandyehe xaan ra tundoho sii ra. I catyi ra Jesús sihin ra i casi ra vatyi cua cahñi ra cuan sii ra, zoco sa cu uñi quɨvɨ ta cua nandoto ra.
23770	MAT 17:1	I yaha iñu quɨvɨ, ta zɨquɨ i quihin ra Jesús sii ra Pedro ta ra Jacobo ta ra Juan yañi ra Jacobo ta cuahan ra sihin maa ñi maa ra ndya minoo yucu zucu xaan.
23781	MAT 17:12	Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi sa i quisi ra Elías, ta ñá nacoto ñiyɨvɨ sii ra. I zavaha ñu sihin ra tandɨhɨ sa cuñi maa ñu. Ta zuun ñi cuhva cuan cua ndyehe tucu ra i quisi ndya gloria tundoho zacuu ñiyɨvɨ.
23785	MAT 17:16	I quisi ndyaque sii ra sii ra sica noo suhun, zoco ñá cuu zanduvaha ra sii ra.
23843	MAT 19:12	Iyo ñiyɨvɨ ma cuu tindaha ñu vatyi tacuan ndyaa maa ñu cuhva ndya quɨvɨ i cacu ñu. Ta iyo inga ñiyɨvɨ ma cuu tindaha ñu vatyi sa sicoo cuhva zavaha ñiyɨvɨ sihin ñu. Ta iyo tucu inga ñiyɨvɨ ma tindaha ñu vatyi cuñi ñu zatyiño ñu tyiño ra Ndyoo. Tatu cuu zavaha ndo cuhva ya, zavaha ndo sii si.
23847	MAT 19:16	I sahan minoo ra yoco nu ndyaa ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: Yoho maestro vaha xoon. ¿Yozo caa zacui ta ñihi tahvi añime?
23862	MAT 20:1	Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo sitoho ñuhu. I quita ra ñaha ñi, ta cuahan ra vatyi cua nducu ra muzu sa cua tohon uva ra.
23873	MAT 20:12	Ta catyi ra: “Inga ra cuan, i saa ra ndya nu ndɨhɨ. I zatyiño ra minoo ora ñi, ta ɨɨn ñi cuhva i tyiyahvun sii ra tañi i tyiyahvun sii maa ndi, ta maa ndi ñihi xaan i zatyiño ndi ndyiyaca cuii nu ndyii.”
23875	MAT 20:14	Quihin xuhun ya ta cuhun. Inuu ñi cua tyiyahvi sii ra i saa ta sa cuñi ndɨhɨ tyiño tañi cua tyiyahvi suun.
23881	MAT 20:20	Ta zɨquɨ i tuhva zɨhɨ ra Jacobo ta ra Juan sii ra Jesús. Yɨɨ ña sii ra Zebedeo. I zacahnu ña sii ra Jesús, ta i sica ña minoo tumañi iñi sii ra.
23886	MAT 20:25	Zoco i cana ra Jesús sii tandɨhɨ ra, ta i catyi ra sihin ra: Sa sito maa ndo cuhva ndyaca ñaha ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Iyo ra cu nuu, ta zacoto ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi ndyaca ñaha ra sii ñu.
23897	MAT 21:2	I catyi ra sihin ra: Cuahan ndo minoo ñuu sa ndyaa yatyi ñi yucuan, ta cuhva sa quɨhvɨ ndo ñuu cuan, cua nañihi ndo sii minoo burro. Nuhñi tɨ, ta nandyaa zehe tɨ sihin tɨ. Ndasi ndo sii tɨ, ta quisi ndo sihin tɨ.
23902	MAT 21:7	I quisi ndyaca ra sii burro cuan sihin zehe tɨ, ta i tyizo ra zahma sata tɨ, ta i sicozo ra Jesús sii tɨ.
23903	MAT 21:8	Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i saqui zahma ñu ityi. Inga ñu i sahndya ndaha numa ta saqui ñu ityi nu cuahan ra.
23906	MAT 21:11	Ta i catyi ñu: Ihya ra cuu ra Jesús, minoo ra cu profeta. Ra ñuu Nazaret cuu ra nu cu si Galilea.
23912	MAT 21:17	Tacuan ta zɨquɨ i zandoo ra Jesús sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu. I quita ra ñuu Jerusalén, ta cuahan ra ndya ñuu Betania cua cuzu ra.
23913	MAT 21:18	Inga quɨvɨ ñaha ñi cua nanuhu tucu ra Jesús ndya ñuu Jerusalén, ta i sizoco ra.
23914	MAT 21:19	Ityi cuahan ra i ndyehe ra minoo yutu higuera, ta i sahan ra i sindyehe ra tatu iñi sɨtɨ tu, zoco ñá ñihi maa ra ndaha ñi. Maa maa ndaha ñi tu iñi. Ta i catyi ra Jesús sihin yutu cuan: Ma cuhva ca moo yucu vixi casi ñiyɨvɨ. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, ndaha i na‑ityi ñi tu.
23918	MAT 21:23	I quɨhvɨ ra Jesús sisi vehe ñuhu, ta i tuhva ra zutu nahnu ta ra mandoñi sii ra cuhva zacuaha ra, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Yoo sa saha tyiño suun vatyi zavohon tandɨhɨ cuhva ya? ¿Ta yoo ra catyi suhun vatyi zavohon sii si?
23923	MAT 21:28	I catyi tucu ra Jesús sihin ra zutu nahnu ta sihin ra mandoñi: ¿Yozo caa sica iñi ndo sa cuenda tuhun ya? Sicoo minoo ra, ta sicoo uu tahan zehe yɨɨ ra. Ta i cahan ra sihin minoo ra, ta catyi ra: “Zehe luhli, cuahan vatyi cua tohon uva.”