23232	MAT 1:19	Ta ra José, ra cua cuu yɨɨ ña, i cuu ra minoo ra ndoo xaan, ta ñá cuñi ra zandoo ra sii ña minoo cuhva sa cua cahan xaan ñiyɨvɨ sii ña. I cuñi ra vatyi cua natani xehe tutu ñu.
23233	MAT 1:20	Zoco cuhva sa nacañi xaan iñi ra yozo caa cua zavaha ra, i quituu minoo ángel ra Ndyoo nuu ra sisi ñimahna, ta i catyi ángel cuan sihin ra: José, ñiyɨvɨ sii ra David, ma yuhun ta cuhun sii ña María sa cuu ña ñazɨhun vatyi zehe ña sa cua cacu cuu zehe Tatyi Ii ra Ndyoo.
23238	MAT 1:25	Zoco ñá quixi ra sihin ña ndya sa cacu zehe nuu ña. Ta i zacunañi ra sii ra Jesús.
23239	MAT 2:1	I cacu ra Jesús ñuu Belén nu cu si Judea quɨvɨ i cuu ra Herodes rey yucuan. Ta ñuu Jerusalén i saa zuhva ra sito xaan cahvi. Mago nañi ra. Ityi caña ñicandyi i quisi ra.
23241	MAT 2:3	I ñihi ra rey Herodes tuhun ya, ta sica xaan iñi ra ta tacuan tucu tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu Jerusalén.
23245	MAT 2:7	Ta zɨquɨ xehe ñi i cana ra Herodes sii ra mago cuan, ta i ndaca tuhun ra sii ra ñaa cuhva quituu tiñoo cuan.
23246	MAT 2:8	Ta zɨquɨ i tasi ra sii ra ndya ñuu Belén, ta catyi ra: Nanducu vaha xaan ndo sii ra luhlu cuan. Ta tatu sa nañihi ndo sii ra, zacoto ndo sii, vatyi cua cuhun tuqui, ta cua zacahni sii ra.
23248	MAT 2:10	Ta sa i ndyehe ra mago vatyi i sicuɨñɨ tiñoo cuan, zɨɨ xaan i cuñi ra.
23249	MAT 2:11	Ta i quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i ndyehe ra sii lee cuan sihin ña María zɨhɨ ra. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra, ta zacahnu ra sii ra Jesús. Ta zɨquɨ i nuña ra ndaha tyiño ra, ta i saha maa ra xuhun cuaan, ta cutu ta ndutya vixi.
23254	MAT 2:16	Quɨvɨ i sito ra Herodes vatyi sacu ndyaa ra mago sii ra, ta ñá zavaha ra cuhva i catyi ra, yaha xaan i cuxaan ra. Ta i tava ra tyiño vatyi cahñi zandaru sii tandɨhɨ ra ndyihi sa uu cuiya ta sa ndyihi ca ñuu Belén ta inga ñuu ndyaa yatyi. Tacuan i zavaha ra vatyi tañi tacuan cuu cuiya ra Jesús sica iñi ra sa cuenda cuhva i catyi ra mago cuan sihin ra.
23256	MAT 2:18	I quita minoo nduzu ñihi nu cu si Ramá. Sacu xaan ñiyɨvɨ, ta sacu saa ñu. Maha Raquel sacu sa cuenda zehe ña, ta ma cutaxi ña vatyi yoñi ca si. I catyi Tuhun Ndyoo vatyi cua cuu si cuhva cuan. Ta zuun ñi cuhva cuan i quita si.
23260	MAT 2:22	Zoco i ñihi ra José tuhun vatyi ndyaca ñaha ra Arquelao nu cu si Judea sa cuenda ra Herodes zutu ra, ta i yuhu xaan ra José cuhun ra yucuan. Ta i cahan tucu ángel sihin ra sisi ñimahna, ta yucuan cuenda cuahan ñu ndya nu cu si Galilea.
23262	MAT 3:1	Quɨvɨ cuan i quisi ra Juan, ra zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ, ndya nu cu si Judea. Minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo i saa ra, ta i nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ i saa nu ndyaa ra.
23264	MAT 3:3	Ta ra Juan cuu ra i cahan ra Isaías tuhun quɨvɨ i tyaa ra tuhun i saha ra Ndyoo sii ra, ta i catyi ra: Cua cuɨñɨ ndo nduzu minoo ra cana saa minoo nu ityi xaan. Ta catyi ra cuan: “Tañi zanduvaha ndo minoo ityi, tacuan zanduvaha ndo añima ndo vatyi cua quisi ra ndyaca ñaha sii yo. Tañi zandundoo ndo ityi, tacuan zama ndo cuhva iyo ndo.” Tacuan i tyaa ra Isaías ta sa naha sa cuenda ra Juan, ra cua quisi cuee ca.
23265	MAT 3:4	Ta ra Juan cuan, siñoho ra zahma ixi camello. Ta sinuhñi zinda ñɨɨ sisi ra. Ta i sasi ra minoo nuu quɨtɨ tañi tɨca, ta sihi ra tyahiñu ñuñu.
23268	MAT 3:7	I ndyehe ra Juan vatyi saa cuaha xaan ra fariseo sihin ra saduceo vatyi cuñi ra coo ndutya ra, ta i catyi ra Juan sihin ra: ¡Ñiyɨvɨ quiñi xaan iyo cuu ndo tañi coo! ¿Yoo sa catyi sihin ndo vatyi cuu cacu ndo sihin cuhva sa cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ?
23278	MAT 3:17	Ta tacuan ta i cahan minoo ra cahan sisi andɨvɨ ta i catyi ra: Ihya cuu zehi. Cuñi xein sii ra. Zɨɨ xaan cuñi sihin ra.
23279	MAT 4:1	Ta zɨquɨ i sindyaca Tatyi Ii sii ra Jesús minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo vatyi cua nducu coto ihñi cuihna sii ra.
23280	MAT 4:2	Ta ñá sasi ra Jesús uu xico quɨvɨ ta uu xico sa cuaa, ta zɨquɨ i sizoco ra.
23283	MAT 4:5	Tacuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús ndya ñuu Jerusalén. Ta i zandaa ra sii ra xiñi vehe ñuhu cahnu. Ta i catyi ra sihin ra Jesús:
23286	MAT 4:8	Yaha cuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús xiñi minoo yucu zucu xaan, ta i zañaha ra tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ sii ra ta cuhva sa tyaqui xaan caa si.
23294	MAT 4:16	Ñiyɨvɨ cuan sicoo ñu nu ñaa xaan, zoco i ndyehe ñu minoo ñúhu ndisi xaan. Quɨvɨ cuan cua cuu cuii ñu, zoco i zandundisi ñúhu cuan nu ndyaa ñu.
23302	MAT 4:24	I sito ñiyɨvɨ tuhun ra Jesús nacahnu Siria. Ta i quisi ndyaca ñu sii tandɨhɨ ñu cuhu zɨɨn zɨɨn nuu cuehe a tatu iyo sa uhu sii ñu. Ta i quisi ndyaca ñu sii ñu ñoho tatyi cuihna, ta ñu cuhu cuehe meme, ta ñu xii. Ta i zanduvaha ra Jesús sii ñu.
23303	MAT 4:25	Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ sa ndyaa Galilea i sindyico ñu sii ra. Ta tacuan tucu ñiyɨvɨ ñuu Decápolis, ta ñuu Jerusalén ta nacahnu Judea ta ñiyɨvɨ ndyaa inga siyo yuu Jordán ndɨhɨ ca.
23304	MAT 5:1	I ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ, ta i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan. Ta i siconduu i sicundyaa ñiyɨvɨ ndyico sii ra nu ndyaa ra.
23309	MAT 5:6	Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ cuñi xaan zavaha tandɨhɨ sa ndoo, cuhva cuñi ra Ndyoo vatyi cua tyindyee ra Ndyoo sii ñu, ta cua cuu xaan zavaha ñu sa vaha.
23310	MAT 5:7	Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ cundahvi iñi sii inga ñiyɨvɨ vatyi Ndyoo cua cundahvi xaan iñi ra sii maa ñu.
23312	MAT 5:9	Sa iyo sa vaha sii ñiyɨvɨ nducu cuhva zacoo sa taxi nu iyo cuatyi vatyi cua catyi ra Ndyoo vatyi zehe maa ra cuu sii ñu.
23314	MAT 5:11	Sa iyo sa vaha sii ndo tatu quiñi xaan cahan ñiyɨvɨ sihin ndo sa cuenda mi ta tatu zavaha xaan ñu sa ndya vaha ñi sihin ndo ta tatu cahan ñu ndya vaha ñi sii ndo ta ña ndisa cuu si.
23315	MAT 5:12	Cuzɨɨ xaan iñi ndo tatu tacuan zavaha ñu sihin ndo vatyi cahnu xaan sa vaha cua ñihi ndo andɨvɨ vatyi zuun ñi cuhva ña vaha cuan i zavaha ñiyɨvɨ sihin ra profeta quɨvɨ cumañi ca cacu maa ndo.
23317	MAT 5:14	Maa ndo cuu tañi ñúhu sa cuenda ñuu ñiyɨvɨ ya. Tatu ndyaa minoo ñuu xiñi minoo yucu ma cuu sa cundyaa xehe si.
23318	MAT 5:15	Ta ña tuhva ñiyɨvɨ tyaa minoo lámpara ta tyihi ñu sii si xu minoo cajón. Ña tacuan vatyi zucu tyaa ñu sii si, ta zandisi si sa cuenda tandɨhɨ ñiyɨvɨ yucu vehe.
23325	MAT 5:22	Zoco yuhvi catyi sihin ndo tatu cuxaan ndo sihin minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa tasi tuñi ra Ndyoo sii ndo. Ta tatu cahan cuehe ndo sii minoo ñiyɨvɨ, tahan si sa tasi tuñi ra cu tyiño sii ndo. A tatu catyi ndo vatyi laa xaan minoo ñiyɨvɨ, coto vaha ndo coto cuhun ndo andyaya.
23327	MAT 5:24	zandoon sa cua cuhvon sii ra Ndyoo yucuan. Ta cuhun xihnon ta ndacon tucahnu iñi sii ñu cuan, ta nacoo vohon sihin ñu, ta zɨquɨ cuhun ta cuhvon ofrendon sii ra Ndyoo.
23332	MAT 5:29	Ta tatu ndyehe ndo minoo sa ndyehe ndo ta sa cuenda si ta cuñi xaan ndo zavaha ndo sa ña vaha, ma ndyehe ca ndo sii si coto coo cuatyi ndo ta cuhun ndo andyaya.
23337	MAT 5:34	Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi ma cuaha xaan cahan ndo tatu cuñi ndo sa cua sino iñi ñiyɨvɨ sa cahan ndo. Ma catyi ndo: “Sito vaha Ndyoo.” Ma cahan ndo tuhun andɨvɨ vatyi yucuan cuu nu ndyaa maa ra Ndyoo.
23339	MAT 5:36	Ta nu tuhun xiñi ndo ta ma catyi ndo, vatyi maa ndo ta ma cuu zanducuisi ndo a zandutoon ndo numinoo ixi xiñi ndo sa ndisa.
23342	MAT 5:39	Zoco yuhvi catyi sihin ndo: Ma zavaha ndo sa ña vaha sihin ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha sihin ndo. Tatu iyo ra cati minoo siyo xɨtun, cuhva ndɨhun inga siyo nacati ra.
23346	MAT 5:43	Ta sa siñi ndo cuhva tuhva ñiyɨvɨ catyi vatyi catyi ñu vatyi nacuñi xaan yo sii ra tahan yo, ta nacuxaan xaan yo ndyehe yo sii ra xaan iñi sii yo.
23347	MAT 5:44	Zoco yuhvi catyi sihin ndo vatyi cuñi ndo sii ñu xaan iñi sii ndo. Vaha cahan ndo sihin ñiyɨvɨ cahan ndya vaha ñi sihin ndo. Zavaha ndo sa vaha sihin ñiyɨvɨ ña cuu ndyehe sii ndo. Ta cahan ndo sihin ra Ndyoo cuenda ñiyɨvɨ cahan cuehe sii ndo ta ñu zavaha sa ña vaha sihin ndo.
23349	MAT 5:46	Tatu ɨɨn ñi sii ñiyɨvɨ cuñi sii ndo cuñi tucu ndo, ñahñi sa vaha zavaha ndo cuhva cuan vatyi tacuan tucu zavaha ñiyɨvɨ quiñi iyo tañi ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha. (Ta quiñi xaan iyo ra cuan cuñi maa ndo.)
23353	MAT 6:2	Yucuan cuenda tatu tyindyee ndo sii ñu ndahvi, ma nacatyi ndo sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ tañi zavaha ra sahan vehe ñuhu ta nuyahvi ta zaha ra tuhun vatyi vaha xaan ra. Zavaha ra sa vaha vatyi cuñi ra sa cua zacahnu ñiyɨvɨ sii ra. Ta sa ndisa catyi sihin ndo vatyi sihin sa yucuan ñi ta sa ñihi ra sa vaha. Ñahñi ca sa cua cuhva maa ra Ndyoo sii ra.
23354	MAT 6:3	Zoco tatu zavaha maa ndo tumañi iñi sii ñiyɨvɨ ndahvi, xehe ñi zavaha ndo sii si, minoo cuhva sa ma coto nu amigo ndo.
23355	MAT 6:4	Xehe ñi tyindyee ndo sii ñiyɨvɨ ndahvi. Ta cua ndyehe ra Ndyoo Zutu yo cuhva zavaha ndo sa xehe ñi, ta cua cuhva maa ra sa vaha sii ndo sa cuenda si.
23356	MAT 6:5	Ta tatu cua cahan ndo sihin ra Ndyoo, ma cuu ndo tañi ra zaha tuhun vatyi vaha xaan ra, ta ña ndisa ra vatyi tahan iñi ra cahan ra sihin ra Ndyoo nu tuu ñiyɨvɨ vatyi cuñi ra sa cua ndyehe ñu. Yucuan cuenda cua cuɨñɨ ndyaa ra sisi vehe ñuhu a ityi cahnu ta cahan ra sihin ra Ndyoo. Sa ndisa catyi sihin ndo vatyi sihin sa ndyehe ñiyɨvɨ sii ra sihin sa zavaha ra, ta sa ñihi ra sa cua ñihi ra.
23357	MAT 6:6	Zoco tatu cua cahan maa ndo sihin ra Ndyoo, quɨhvɨ ndo nu yoñi ndyehe, ta nacazi ndo yuvehe ta cahan ndo sihin ra Ndyoo Zutu yo sa maa ñi maa ndo. Cua ndyehe maa ra cuhva zavaha ndo sa xehe ñi, ta cua cuhva ra sa vaha sii ndo sa cuenda si.
23358	MAT 6:7	Cuhva cahan ndo sihin ra Ndyoo ma cahan ndo zuun ñi sa cahan ndo uu a uñi saha tañi zavaha ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo. Sica iñi ñu vatyi cua cuɨñɨ ra Ndyoo sa cahan ñu tatu cuaha xaan cahan ñu.
23360	MAT 6:9	Yucuan cuenda cahan ndo sihin ra Ndyoo tyehen: Ndyoo Zutu ndi, ra ndyaa andɨvɨ, ii xaan cuu zɨvɨ moo.
23364	MAT 6:13	Ma cuhvon sa nducu coto ihñi cuihna sii ndi coto zavaha ndi sa ña vaha. Vatyi moo cuu ra ndyaca ñaha, ta moo cuu ra iyo xaan tundyee iñi sii, ta tahan si zacahnu tandɨhɨ ñiyɨvɨ suun tandɨhɨ cuii tyiemvu. Ta nacuu si sa ndisa. Tacuan cahan ndo sihin ra Ndyoo.
23367	MAT 6:16	Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ: Quɨvɨ ma casi ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo, ma zanducuihya ndo iñi ndo tañi zavaha ñiyɨvɨ zaha tuhun vatyi vaha xaan ñu. Ta ma cahyi ndo ñiyaa nuu ndo tañi zavaha maa ñu. Tacuan zavaha ñu vatyi cuñi ñu sa cua ndyehe ñiyɨvɨ sii ñu ta nacoto ñu vatyi ña sasi ñu. Zoco catyi sihin ndo vatyi ñahñi cua ñihi ñu sihin ra Ndyoo vatyi yɨvɨ sa cuenda maa ra zavaha ñu sii si.
23368	MAT 6:17	Zoco maa ndo tatu ñaa quɨvɨ cua coo ndyitya ndo ta cahan ndo sihin ra ndyoo, nacatya ndo nuu ndo, ta tyihi ndo xahan xiñi ndo.
23370	MAT 6:19	Ma zacaya xaan ndo xuhun a ndaha tyiño ndo ihya ñuu ñiyɨvɨ coto tɨvɨ si a coto zatɨvɨ tiquixi sii si. Ta coto quɨhvɨ ra zuhu ta quihin ra sii si.
23371	MAT 6:20	Vaha ca tatu zacaya ndo ndaha tyiño ndo ndya andɨvɨ vatyi yucuan ma zatɨvɨ tiquixi sii si. Ta ma tɨvɨ si. Ta ma cuu quɨhvɨ ra zuhu ta quihin ra sii si.
23374	MAT 6:23	Zoco tatu ña vaha sɨtɨ nuu ndo, ñahñi sa zandisi nu cuahan ndo. Ta zuun ñi cuhva cuan, tatu ñahñi sa ndisi ra Ndyoo iyo añima ndo, a tatu iyo si zoco ña tyaa ndo yahvi sii si, cuaha xaan cuatyi ndo iyo, ta sica noo ndo nu ñaa.
23375	MAT 6:24	Ma cuu zatyiño minoo muzu sa cuenda uu tahan patrón vatyi cua cuñi ca ra sii minoo patrón ra, ta ma cuñi ca ra sii inga ra. A sii minoo ra cua tyaa ra yahvi, ta sii inga ra ma tyaa ra yahvi. Ma cuu cuñi ndo sii ra Ndyoo ta cuñi ndo sii xuhun.
23376	MAT 6:25	Ta i catyi tucu ra Jesús: Yucuan cuenda catyi sihin ndo, ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo sa casi ndo ta sa coho ndo ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo zahma quɨhɨ ndo. Zoco nuu ra Ndyoo ñiñi ca añima ndo ta coño ñuhu ndo ta zɨquɨ sa casi ndo ta sa ndɨhvɨ ndo. Maa ra saha sa ndito ndo, ta cua cuhva ra tandɨhɨ sa siñi ñuhu sii ndo.
23377	MAT 6:26	Ndyehe ndo cuhva iyo zaa sa sica noo ityi zɨquɨ. Ña tasi tɨ. Ña zatyiño tɨ. Ñahñi nu naquihin vaha tɨ tyiño zacuu tɨ, ndɨhɨ ca. Zoco sasi tɨ vatyi maa ra Ndyoo zacasi sii tɨ. Ta ñiñi xaan ca cuu maa ndo ityi nuu ra Ndyoo ta zɨquɨ zaa cuan.
23378	MAT 6:27	¿Ta yoo ndo cuu nduzucu ca ndo siin ca tatu caca xaan iñi ndo sa cuenda si? Ma cuu ca.
23379	MAT 6:28	¿Ta ñaa cuenda sica xaan iñi ndo sa cuenda zahma ndo? Ndyehe ndo cuhva sahnu ita sisi cuhu vatyi ña tavi si, ta ña cono si iza.
23380	MAT 6:29	Zoco catyi sihin ndo vatyi cuca xaan ra rey Salomón ta tyaqui xaan zahma ra, zoco ña tyaqui ca si ta zɨquɨ minoo ita cuan.
23381	MAT 6:30	Ta tatu zandutyaqui xaan ra Ndyoo sii tu‑ita sa iyo vityi ta ityaan cua nduu tu nducu ta cayu tu, tyaqui xaan tucu zahma cua cuhva ra sii maa ndo. Zoco maa ndo ña sino vaha iñi ndo sii ra.
23382	MAT 6:31	Yucuan cuenda catyi sihin ndo: Ma caca xaan iñi ndo ta catyi ndo: “¿Ñaa sa cua casi ndi? ta ¿naa sa cua coho ndi? ta ¿yozo caa ñihi ndi zahma quɨhɨ ndi?”
23383	MAT 6:32	Vatyi sica xaan iñi ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo sa cuenda tandɨhɨ si cuan. Zoco maa Zutu mañi yo sa sito ra vatyi siñi ñuhu tandɨhɨ si cuan sii ndo.
23384	MAT 6:33	Vaha ca nducu ndo cuhva yozo caa cua cuhva cuenda ndo sii ndo sii ra Ndyoo vatyi cundyaca ñaha ra sii ndo ta maa ñi sa vaha xaan zavaha ndo tañi zavaha maa ra, ta tacuan ta cua cuhva ra tandɨhɨ sa siñi ñuhu sii ndo.
23385	MAT 6:34	Zacuenda maa ra Ndyoo sii ndo vityi ta ityaan, ndɨhɨ ca. Yucuan cuenda ma caca xaan iñi ndo sa cuenda sa cua cuñi si sii ndo ityaan. Caca iñi ndo vityi ɨɨn ñi sa cuenda sa siñi ñuhu sii ndo vityi.
23388	MAT 7:3	¿Yozo caa vatyi cuu ndyehe ndo cuatyi luhlu ñi sa iyo sii inga ñiyɨvɨ ta tañi minoo mihin luhlu ñi sa ñoho sɨtɨ nuu ñu cuu si? Ta ña ndyehe ndo cuatyi cahnu xaan sa iyo sii maa ndo, ta cuu si tañi minoo mihin cahnu sa ñoho nuu maa ndo.
23390	MAT 7:5	Cuhva cuan, zohon tuhun vatyi vaha xoon, ta ña ndisa. Tava xihnon mihin sa ñoho sɨtɨ nuu moo, ta zɨquɨ cua ndundisi ndyehun, ta cua cuu tavon mihin luhlu sa ñoho sɨtɨ nuu yañun.
23396	MAT 7:11	Ñiyɨvɨ quiñi cuu maa ndo, zoco sito ndo yozo caa cuhva ndo sa vaha sii zehe ndo, vaha xaan ca cua zavaha Zutu yo, ra ndyaa andɨvɨ. Cua cuhva ra sa vaha sii ñiyɨvɨ sica sii ra.
23398	MAT 7:13	Nducu ndo cuhva quɨhvɨ ndo yuvehe tɨhɨn vatyi quɨhɨn yuvehe ta quɨhɨn ityi sa cuahan nu cunaa ñiyɨvɨ andyaya. Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ cuahan ityi cuan.
23407	MAT 7:22	Quɨvɨ cua tasi tuñi ra Ndyoo sii ñiyɨvɨ, cuaha xaan ñu cua catyi tyehen sihin: “Zutu mañi yuu, nduhvi i cahan ndi sihin zɨvɨ moo, ta sihin zɨvɨ moo tava ndi tatyi ña vaha, ta i zavaha ndi cuaha xaan sa ndyityi.” Cua catyi ñu.
23409	MAT 7:24	Tyehen catyi sihin ndo, tatu yoo ra tyizoho sa quehin ta zavaha ra sii si, cuu ra tañi minoo ra siñi tuñi vaha. Cono xaan i sitya ra ndya tahan ra minoo yuu cahnu, ta i zandaa ra vehe ra zɨquɨ yuu cuan.
23410	MAT 7:25	Ta i coon xaan zavi, ta i cucono yuu. Ta ñihi xaan i ñoho tatyi, zoco ñá nduva vehe cuan vatyi i zandaa ra sii si zɨquɨ yuu cuan.
23411	MAT 7:26	Zoco ra siñi sa quehin ta ña zavaha ra sii si, cuu ra tañi minoo ra tondo xaan, ra i zandaa vehe nu ñiyɨtɨ ñi. Ñá zavaha ra cimiento si.
23412	MAT 7:27	Ta i coon zavi. Ta i cucono yuu, ta ñihi xaan i sicaa tatyi, ta i nduva vehe cuan, ta cua naa si.
23413	MAT 7:28	Ta nu i ndɨhɨ cahan ra Jesús, iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ sihin cuhva zacuaha ra
23415	MAT 8:1	Cuhva i noo ra Jesús yucu cuan, cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra.
23417	MAT 8:3	Ta i tyizo ra Jesús ndaha ra xiñi ra, ta i catyi ra: Cuñi. Sa nduvohon. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i quita cuehe cuan sii ra, ta ndaha nduvaha ñi ra.
23420	MAT 8:6	Tata, cuhu xaan minoo ra luhlu, ra cu muzi. Catuu ra, ta sa cuñi xii ra, ta ndyehe xaan ra tundoho.
23422	MAT 8:8	Ta i nacahan ra ndyaca ñaha sii zandaru cuan, ta i catyi ra: Ña tahan si sa cuhun vehi vatyi ra cahnu xaan ca cuu moo. Tatu cua catyi moo vatyi cua nduvaha muzi, cua nduvaha ra.
23424	MAT 8:10	Tacuan i catyi ra, ta sa siñi ra Jesús cuhva cahan ra, iyo xaan i cuñi ra, ta i catyi ra sihin ñiyɨvɨ ndyico sii ra: Catyi sihin ndo vatyi tañaha ca nañihi sii minoo ra hebreo ra sino iñi sii ra Ndyoo tañi sino iñi ra ya.
23425	MAT 8:11	Ta catyi sihin ndo vatyi cua quisi cuaha xaan ñiyɨvɨ ndya ityi caña ñicandyi ta ndya ityi cua iñi, ta cua cundyaa ñu ta casi ñu sihin ra Abraham, ta ra Isaac ta ra Jacob nu ndyaca ñaha ra Ndyoo andɨvɨ.
23426	MAT 8:12	Zoco ñiyɨvɨ i tahan si cuhun yucuan, ma cuu cuhun ñu. Cua tyihi ra Ndyoo sii ñu minoo nu ñaa nu cua vacu xaan ñu, ta cua casi quihñi noho ñu sa cuenda tundoho sa ndyehe ñu.
23430	MAT 8:16	Sa tyizo ñicandyi, ta sa tyahan cuan i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii cuaha xaan ñu ñoho tatyi cuihna nu ndyaa ra Jesús. Ta i tava ra tatyi ña vaha cuan sihin minoo ñi tuhun cahan ra, ta i zanduvaha tucu ra sii tandɨhɨ ñu cuhu.
23432	MAT 8:18	Ta cuhva sa ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ siconduu cuii yucu ñu sihin ra, i catyi ra vatyi cua yaha ra inga siyo miñi.