23229	MAT 1:16	ta ra Jacob i cuu zutu ra José yɨɨ ña María. Ta maa ña i cuu zɨhɨ ra Jesús ra sa nañi Cristo.
23230	MAT 1:17	Ndya quɨvɨ ra Abraham ta ndya ra David i sicoo usi cumi tahan ra sahnu sii ra Jesús cuhva vasi tata ra. Ta ndya quɨvɨ ra David ta ndya quɨvɨ i sindyaca ñiyɨvɨ sii tandɨhɨ ñu hebreo ndya ñuu Babilonia i sicoo inga usi cumi tahan ra sahnu sii ra Jesús cuhva vasi tata ra. Ta i sicoo inga usi cumi tahan ra ndya ta sa yaha sahan ñu ñuu Babilonia ta ndya quɨvɨ i cacu ra Jesús.
23231	MAT 1:18	Ihya cuu cuhva i cacu ra Jesucristo. Sa cundaa tyiño ña María zɨhɨ ra Jesús sihin minoo ra sa nañi José, zoco cumañi ca ndu‑ɨɨn ñu ta i sito ña vatyi sa ñihi ña minoo zehe sa cuenda Tatyi Ii maa ra Ndyoo.
23234	MAT 1:21	Cua cacu zehe ña. Ta cua cunañi ra Jesús vatyi cua zandasi ra cuatyi ñiyɨvɨ cuñi sii ra. Tacuan i catyi ángel.
23238	MAT 1:25	Zoco ñá quixi ra sihin ña ndya sa cacu zehe nuu ña. Ta i zacunañi ra sii ra Jesús.
23239	MAT 2:1	I cacu ra Jesús ñuu Belén nu cu si Judea quɨvɨ i cuu ra Herodes rey yucuan. Ta ñuu Jerusalén i saa zuhva ra sito xaan cahvi. Mago nañi ra. Ityi caña ñicandyi i quisi ra.
23249	MAT 2:11	Ta i quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i ndyehe ra sii lee cuan sihin ña María zɨhɨ ra. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra, ta zacahnu ra sii ra Jesús. Ta zɨquɨ i nuña ra ndaha tyiño ra, ta i saha maa ra xuhun cuaan, ta cutu ta ndutya vixi.
23250	MAT 2:12	Ta sa yaha ndyehe ra sii ra Jesús, ta zɨquɨ zɨɨn ityi i cua nuhu ra ndya ñuu ra vatyi i zacoto minoo ángel ra Ndyoo sii ra sisi ñimahna vatyi ma cunanuhu ra nu ndyaa ra Herodes.
23254	MAT 2:16	Quɨvɨ i sito ra Herodes vatyi sacu ndyaa ra mago sii ra, ta ñá zavaha ra cuhva i catyi ra, yaha xaan i cuxaan ra. Ta i tava ra tyiño vatyi cahñi zandaru sii tandɨhɨ ra ndyihi sa uu cuiya ta sa ndyihi ca ñuu Belén ta inga ñuu ndyaa yatyi. Tacuan i zavaha ra vatyi tañi tacuan cuu cuiya ra Jesús sica iñi ra sa cuenda cuhva i catyi ra mago cuan sihin ra.
23261	MAT 2:23	Ta sa saa ñu yucuan, i ndoo ñu ñuu Nazaret. Ta cuhva cuan i quita si tañi catyi minoo ra profeta vatyi i catyi ra vatyi cua catyi ñiyɨvɨ vatyi minoo ra nazareno cuu ra Jesús.
23271	MAT 3:10	Tañi yutu ña saha sɨtɨ cuu maa ndo vatyi ña zavaha ndo cuhva cuñi ra Ndyoo. Ta yutu sa ña saha sɨtɨ, sahndya ñiyɨvɨ sii tu. Ta sahmi ñu sii tu. Ta zuun ñi cuhva cuan cua cuhun maa ndo nu cayu ñúhu.
23272	MAT 3:11	Ndisa zacoo ndutye sii ndo sihin ndutya tatu zama ndo cuhva iyo ndo. Zoco vasi inga ra cahnu ca ta zɨquɨ mi. Ña tahan si sii, nu sa cui muzu ra ta cuize ndisa ra, zoco zuun ñi maa ra i saha tyiño sii. Ta maa ra cua zacoo ndutya sii ndo sihin Tatyi Ii ta sihin ñúhu.
23273	MAT 3:12	Sa ndaha ra pala ra ta cua zanduvii ra sɨtɨ trigo ra, ta cua tava zɨɨn ra zoo si. Cua zandu‑ɨɨn ra sii trigo ra, ta cua cucumi vaha ra sii si, ta cua cahmi ra zoo si sisi minoo ñúhu sa ma ndahva. Tacuan i catyi ra Juan sihin ñiyɨvɨ.
23274	MAT 3:13	Tacuan ta i quita ra Jesús nu cu si Galilea, ta i quisi ra ndya yuu Jordán nu ndyaa ra Juan vatyi cuñi ra sa cua zacoo ndutya ra Juan sii ra.
23276	MAT 3:15	Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: Nacuu si cuhva catyi suhun vityi vatyi tacuan cuñi si zavaha yo tandɨhɨ cuhva ndoo, cuhva cuñi ra Ndyoo. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i ndoo ra Juan vaha.
23277	MAT 3:16	Ta sa yaha i sicoo ndutya ra Jesús, ta i quita ra sisi ndutya cuan. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nuña andɨvɨ, ta i ndyehe ra Jesús Tatyi Ii ra Ndyoo. Noo si tañi noo minoo paloma zɨquɨ ra.
23279	MAT 4:1	Ta zɨquɨ i sindyaca Tatyi Ii sii ra Jesús minoo nu ityi xaan nu yoñi maa ñiyɨvɨ iyo vatyi cua nducu coto ihñi cuihna sii ra.
23280	MAT 4:2	Ta ñá sasi ra Jesús uu xico quɨvɨ ta uu xico sa cuaa, ta zɨquɨ i sizoco ra.
23282	MAT 4:4	Zoco i nacahan ra Jesús ta catyi ra: Catyi Tuhun Ndyoo vatyi ña maa sihin sa casi ñi yo cundito yo. Sihin sa sasi yo ndito coño ñuhu yo, zoco sihin sa tyaa yo yahvi tuhun cahan ra Ndyoo ta ndito añima yo sa ndisa cuii. Catyi ra Jesús sihin cuihna.
23283	MAT 4:5	Tacuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús ndya ñuu Jerusalén. Ta i zandaa ra sii ra xiñi vehe ñuhu cahnu. Ta i catyi ra sihin ra Jesús:
23285	MAT 4:7	Tacuan i catyi cuihna, ta i catyi ra Jesús sihin ra: Catyi tucu Tuhun Ndyoo vatyi ma nducu coto ihñi ndi sii ra Ndyoo ra ndyaca ñaha sii ndi.
23286	MAT 4:8	Yaha cuan ta i sindyaca cuihna sii ra Jesús xiñi minoo yucu zucu xaan, ta i zañaha ra tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ sii ra ta cuhva sa tyaqui xaan caa si.
23287	MAT 4:9	Ta i catyi ra sihin ra Jesús: Ndaha mi ndyaa tandɨhɨ ya vatyi saha ra Ndyoo sa cundyaca ñehi tandɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta cua cuhve tandɨhɨ si suun tatu cua cuɨñɨ sɨtun nui ta zacahnun sii. Catyi cuihna.
23288	MAT 4:10	Zoco i catyi ra Jesús sihin ra: Cuɨñɨ siyo suun sii, cuihna vatyi catyi Tuhun Ndyoo vatyi ɨɨn ñi sii maa ra Ndyoo ra ndyaca ñaha sii ndi cua zacahnu ndi. Ta ɨɨn ñi tyiño maa ra cua zacuu ndi. Catyi ra Jesús sihin cuihna.
23289	MAT 4:11	Ta zɨquɨ i zandoo cuihna sii ra Jesús, ta i quisi tyindyee ángel sii ra.
23290	MAT 4:12	Quɨvɨ i ñihi ra Jesús tuhun vatyi i tyihi ñiyɨvɨ sii ra Juan vehe caa, i quita ra yucuan ta cuahan ra ndya Galilea.
23294	MAT 4:16	Ñiyɨvɨ cuan sicoo ñu nu ñaa xaan, zoco i ndyehe ñu minoo ñúhu ndisi xaan. Quɨvɨ cuan cua cuu cuii ñu, zoco i zandundisi ñúhu cuan nu ndyaa ñu.
23295	MAT 4:17	Ndya quɨvɨ i quɨhvɨ ra Jesús Galilea, ta i quisaha nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ. Tyehen i catyi ra: Zandoo ndo cuatyi ndo, ta zama ndo cuhva iyo ndo vatyi sa cuñi saa quɨvɨ cua cundyaca ñaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ.
23296	MAT 4:18	Ta i sica noo ra Jesús yuhu miñi Galilea. Ta i ndyehe ra sii uu tahan ra sihin yañi ra. Minoo ra nañi ra Simón, ta Pedro nañi tucu ra. Ta inga ra nañi ra Andrés. Cañi ra traya ra nu ndutya vatyi yucuan cuu tyiño i zacuu ra.
23297	MAT 4:19	Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Coho ndo sihin, ta cua cuhve cuhva nducu ndo sii ñiyɨvɨ tañi cuhva nducu ndo sii tyiyaca. Tacuan i catyi ra Jesús sihin ra.
23298	MAT 4:20	Ta ta sica ñi i zandoo ihno ra traya ra, ta cuahan ra sihin ra Jesús.
23299	MAT 4:21	Ta i sica ra Jesús zuhva ca sihin ra ityi nuu ca ta i ndyehe ra sii ra Jacobo sihin ra Juan zehe ra Zebedeo. Ñoho ra minoo barco sihin zutu ra. Nazuhva ra traya ra. Ta i cana ra Jesús sii ra.
23300	MAT 4:22	Ta zuun ñi caa cuhva cuan i zandoo ra sii zutu ra sihin barco ra, ta i sindyico ra sii ra Jesús.
23301	MAT 4:23	Sica noo ra Jesús nacahnu Galilea. Zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu tahan tahan ñuu. Ta nacatyi ra Tuhun Vaha sihin ñiyɨvɨ cuhva cua cundyaca ñaha ra Ndyoo. Ta i zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ cuhu tandɨhɨ cuii nuu cuehe.
23302	MAT 4:24	I sito ñiyɨvɨ tuhun ra Jesús nacahnu Siria. Ta i quisi ndyaca ñu sii tandɨhɨ ñu cuhu zɨɨn zɨɨn nuu cuehe a tatu iyo sa uhu sii ñu. Ta i quisi ndyaca ñu sii ñu ñoho tatyi cuihna, ta ñu cuhu cuehe meme, ta ñu xii. Ta i zanduvaha ra Jesús sii ñu.
23304	MAT 5:1	I ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ, ta i ndaa ra minoo yucu, ta i sicundyaa ra yucuan. Ta i siconduu i sicundyaa ñiyɨvɨ ndyico sii ra nu ndyaa ra.
23305	MAT 5:2	Ta i quisaha zacuaha ra Jesús sii ñu, ta tyehen catyi ra:
23317	MAT 5:14	Maa ndo cuu tañi ñúhu sa cuenda ñuu ñiyɨvɨ ya. Tatu ndyaa minoo ñuu xiñi minoo yucu ma cuu sa cundyaa xehe si.
23367	MAT 6:16	Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ñiyɨvɨ: Quɨvɨ ma casi ndo ta cahan ndo sihin ra Ndyoo, ma zanducuihya ndo iñi ndo tañi zavaha ñiyɨvɨ zaha tuhun vatyi vaha xaan ñu. Ta ma cahyi ndo ñiyaa nuu ndo tañi zavaha maa ñu. Tacuan zavaha ñu vatyi cuñi ñu sa cua ndyehe ñiyɨvɨ sii ñu ta nacoto ñu vatyi ña sasi ñu. Zoco catyi sihin ndo vatyi ñahñi cua ñihi ñu sihin ra Ndyoo vatyi yɨvɨ sa cuenda maa ra zavaha ñu sii si.
23376	MAT 6:25	Ta i catyi tucu ra Jesús: Yucuan cuenda catyi sihin ndo, ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo sa casi ndo ta sa coho ndo ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta ma caca xaan iñi ndo yozo caa cua ñihi ndo zahma quɨhɨ ndo. Zoco nuu ra Ndyoo ñiñi ca añima ndo ta coño ñuhu ndo ta zɨquɨ sa casi ndo ta sa ndɨhvɨ ndo. Maa ra saha sa ndito ndo, ta cua cuhva ra tandɨhɨ sa siñi ñuhu sii ndo.
23413	MAT 7:28	Ta nu i ndɨhɨ cahan ra Jesús, iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ sihin cuhva zacuaha ra
23415	MAT 8:1	Cuhva i noo ra Jesús yucu cuan, cuaha xaan ñiyɨvɨ i sindyico sii ra.
23416	MAT 8:2	Ta i tuhva minoo ra cuhu cuehe tyahyu sii ra Jesús. Ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra ta catyi ra: Tata, iyo cuhva suun, ta cuu zanduvohon sii tatu cuñun.
23417	MAT 8:3	Ta i tyizo ra Jesús ndaha ra xiñi ra, ta i catyi ra: Cuñi. Sa nduvohon. Ta zuun ñi caa cuhva cuan, i quita cuehe cuan sii ra, ta ndaha nduvaha ñi ra.
23418	MAT 8:4	Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Ndyehun vatyi ma nacatyun sihin numinoo ñiyɨvɨ. Cuhun nu ndyaa ra cu zutu, ta cuhvon ofrenda sii ra Ndyoo tañi i catyi ra Moisés cua cuhva ñiyɨvɨ tatu sa nduvaha ñu. Ta tacuan ta cua coto tandɨhɨ ñiyɨvɨ vatyi sa i nduvohon.
23419	MAT 8:5	I quɨhvɨ ra Jesús ñuu Capernaum, ta minoo ra ndyaca ñaha sii minoo ziendu zandaru i tuhva sii ra ta i sica ra tumañi iñi sii ra, ta catyi ra:
23421	MAT 8:7	Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Cua cuhin, ta cua zanduvehi sii ra.
23424	MAT 8:10	Tacuan i catyi ra, ta sa siñi ra Jesús cuhva cahan ra, iyo xaan i cuñi ra, ta i catyi ra sihin ñiyɨvɨ ndyico sii ra: Catyi sihin ndo vatyi tañaha ca nañihi sii minoo ra hebreo ra sino iñi sii ra Ndyoo tañi sino iñi ra ya.
23427	MAT 8:13	Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra ndyaca ñaha sii zandaru: Cuahan ndya vehun vatyi cuu si tañi cuhva sino iñun. Tacuan i catyi ra Jesús, ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha muzu ra.
23428	MAT 8:14	Cuahan ra Jesús ndya vehe ra Pedro, ta yucuan i ndyehe ra sii tyizo ra Pedro. Catuu ña nu sito. Cuhu ña sihin cahñi.
23429	MAT 8:15	I tɨɨn ra Jesús ndaha ña, ta i quita cahñi cuan. Ta i nduvita ña, ta i quisaha zavaha ña sa casi ra.
23430	MAT 8:16	Sa tyizo ñicandyi, ta sa tyahan cuan i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii cuaha xaan ñu ñoho tatyi cuihna nu ndyaa ra Jesús. Ta i tava ra tatyi ña vaha cuan sihin minoo ñi tuhun cahan ra, ta i zanduvaha tucu ra sii tandɨhɨ ñu cuhu.
23432	MAT 8:18	Ta cuhva sa ndyehe ra Jesús vatyi cuaha xaan ñiyɨvɨ siconduu cuii yucu ñu sihin ra, i catyi ra vatyi cua yaha ra inga siyo miñi.
23433	MAT 8:19	Ta i tuhva minoo ra maestro cuenda ley sii ra Jesús, ta i catyi ra sihin ra: Maestro, cuñi cundyique suun vazu ndya ndya maa cuohon.
23434	MAT 8:20	Ta i catyi ra Jesús sihin ra: ¿Atu cundyee iñun? vatyi ñicuii ca ta iyo vehe tɨ, ta zaa iyo taca tɨ. Zoco ra i quisi ndya gloria, ñahñi maa vehe ra iyo.
23435	MAT 8:21	Ta zɨquɨ inga ra ndyico sii ra Jesús, i catyi ra sihin ra: Tata, cua cundyique suun, zoco cuatu noo ndya nacuu xihna zuti ta zɨquɨ cua cundyique suun.
23436	MAT 8:22	Ta i catyi ra Jesús sihin ra: Yoho cundyicon sii vityi, ta natyihi ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo sii tahan sihi sihin ñu sisi ñuhu.
23437	MAT 8:23	Tacuan ta i quɨhvɨ ra Jesús minoo barco sihin ra i casi ra.
23438	MAT 8:24	Ta i quisaha caa minoo tatyi ñihi xaan ndya cuhva ndya cuñi zahvi ndutya sii barco cuan. Ta quixi ra Jesús.
23440	MAT 8:26	Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: ¿Ñacu yuhu xaan ndo? Zuhva cuii ñi sino iñi ndo. Catyi ra. Tacuan ta i nduvita ra, ta i cahan ra sihin tatyi ta sihin ndutya, ta i cutaxi si.
23442	MAT 8:28	Ta cuhva sa i saa ra Jesús inga siyo miñi cuan ndya nu cu si Gadara, i quita uu tahan ra nu ñaña, ta i tuhva ra sii ra. Ñoho tatyi cuihna sii nduu tahan ra cuan, ta xaan xaan ra ndya cuhva yoñi cuu yaha ityi cuan.
23443	MAT 8:29	Ta i quisaha cana saa ra, ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuñun sihin ndi, yoho Jesús zehe ra Ndyoo? ¿Atu vasi zandyehun tundoho sii ndi cumañi ca sa tahan si quɨvɨ?
23445	MAT 8:31	Ta i sica tatyi cuihna cuan tumañi iñi sii ra Jesús vatyi tatu cua tava ra sii si, naquɨhvɨ si sisi quɨnɨ cuan.
23446	MAT 8:32	Ta i catyi ra Jesús sihin si: Vaha, cuahan ndo. Ta i quita tatyi cuihna sii nduu tahan rayɨɨ cuan, ta i quɨhvɨ si sisi quɨnɨ cuan. Ta zɨquɨ tandɨhɨ quɨnɨ cuan, i sino tɨ nu iñi noo yuhu miñi, ta i sihi tandɨhɨ tɨ sisi ndutya.
23448	MAT 8:34	Ta zɨquɨ i quita tandɨhɨ ñiyɨvɨ ñuu cuan, ta cuahan ñu nu ndyaa ra Jesús vatyi cuñi ñu ndyehe ñu sii ra. Ta sa ndyehe ñu sii ra, i zañiñi ñu sii ra sa naquita ra ñuu ñu.
23449	MAT 9:1	I quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i yaha ra ta saa ra inga siyo miñi, ta i saa ra zuun ñi ñuu maa ra.
23450	MAT 9:2	Ta i sindyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra cuhu nu ndyaa ra Jesús. Ndyizo ra sii ra cuan sihin minoo tyuhva. Ta sa ndyehe ra Jesús cuhva sino xaan iñi tandɨhɨ ra, ta i catyi ra sihin ra cuhu cuan: Ra luhlu, ma nducuihya iñun. Sa ndasi cuatyun.
23451	MAT 9:3	Tacuan ta zuhva ra maestro cuenda ley, i sica iñi ra: “Quiñi xaan cahan ra ya sii ra Ndyoo.” (Vatyi zaha ra Jesús tuhun vatyi Ndyoo cuu ra, cuñi ra cuan.)
23452	MAT 9:4	Ta ra Jesús i sito ra ñaa sa sica iñi ra, ta i catyi ra sihin ra cuan: ¿Ñaa cuenda sica iñi ndo minoo cuhva ña vaha?
23454	MAT 9:6	Cua zañehi sii ndo vatyi iyo cuhva sii vii, ra i quisi ndya gloria, sa zandasi cuatyi ñiyɨvɨ ñuu ñiyɨvɨ. Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra xii: Nduviton. Nacuhun tyuhvon, ta cuhun ndya vehun.
23456	MAT 9:8	Ta sa ndyehe ñiyɨvɨ cuhva cuan, i yuhu xaan ñu, ta i zacahnu xaan ñu sii ra Ndyoo vatyi i saha xaan ra cuhva sii ra Jesús.
23457	MAT 9:9	I quita ra Jesús yucuan, ta i ndyehe ra sii minoo ra nañi Mateo. Ndyaa ra nu zatyiyahvi ra sii ñiyɨvɨ cuenda xuhun ra ndyaca ñaha. Ta i catyi ra sihin ra: Coho sihin. Tacuan ta i nduvita ra Mateo, ta cuahan ra sihin ra.
23458	MAT 9:10	Yaha zuhva quɨvɨ ta sahan ra Jesús sa casi ra xita vehe ra Mateo. Ta ɨɨn ñi sihin ra Jesús ta sihin ra sica noo sihin ra sasi cuaha xaan ra tava xuhun cuenda ra ndyaca ñaha ta inga ra iyo cuatyi.
23459	MAT 9:11	Ta sa ndyehe ra fariseo cuhva cuan, i ndaca tuhun ra sii ra sica noo sihin ra Jesús ta catyi ra: ¿Ñaa cuenda sasi ra maestro ndo sihin ra tava xuhun ta sihin inga ra iyo cuatyi?
23460	MAT 9:12	Ta i siñi ra Jesús tuhun cuan, ta i catyi ra: Ñiyɨvɨ iyo vaha, ña siñi ñuhu minoo médico sii ñu, zoco sii ñu cuhu siñi ñuhu médico.
23462	MAT 9:14	Tacuan ta ra ndyico sii ra Juan, ra zacoo ndutya sii ñiyɨvɨ, i tuhva ra sii ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Ñaa cuenda vatyi maa ndi ta ra fariseo tuhva xaan ndi coo ndyitya, ta ra sica noo sihin moo, ña tuhva ra?
23463	MAT 9:15	Ta i nacahan ra Jesús ta catyi ra: ¿Atu cuu sa ma casi ñu ñoho minoo vico tindaha nɨɨ ñi sa ndyaa ra i tindaha sihin ñu? Ma cuu. Zoco cua saa quɨvɨ cua cuhun ra i tindaha, ta zɨquɨ ndisa vatyi ma casi ñu.
23464	MAT 9:16	Tacuan i catyi ra Jesús, ta zɨquɨ i cahan ra zɨquɨ inga cuhva ta catyi ra: Yoñi ñiyɨvɨ natyaa zuhva zahma saa sii zahma sahnu vatyi cua ndɨyɨ zahma saa cuan, ta cua tahndya ca zahma sahnu cuan.
23465	MAT 9:17	Ta inga cuhva, yoñi zavaha ndixi panela saa sisi quɨzɨ sahnu vatyi cua cuizo si ta ndaa si ta cua cahndi quɨzɨ sahnu cuan. Cuñi si quɨzɨ saa tatu zavaha ñiyɨvɨ ndixi panela saa vatyi ma tahvi quɨzɨ cuan, ta ma ndoyo ñuhu ndixi cuan. (I cahan ra Jesús cuhva ya vatyi ma cuu nazaca yo cuhva zacuaha maa ra sihin costumbre sahnu.)
23466	MAT 9:18	Nɨɨ ñi sa cahan ra Jesús cuhva cuan, ta i saa minoo ra cu tyiño cuenda ñu hebreo, ta i sicuɨñɨ sɨtɨ ra nuu ra Jesús, ta catyi ra: Sa sihi minoo zehi, zoco tatu cua cuhun ndya vehi ta tyizon ndohon sii ña, cua nandoto ña. Catyi ra.
23467	MAT 9:19	Ta i nduvita ra Jesús sihin ra sica noo sihin ra, ta cuahan ra sihin ra cuan.
23468	MAT 9:20	Ta ityi cuahan ra Jesús, i tuhva minoo ñaha sii ra. Sa usi uu cuiya sa cuhun ña, cuehe sa cuu ña nɨñɨ. Ta i quisi ña ityi sata ra Jesús, ta i tɨɨn ña yuzahma ra.
23470	MAT 9:22	Zoco i nasico cava ra Jesús, ta i ndyehe ra sii ña, ta catyi ra: Cuzɨɨ xaan iñun, zihi. I nduvohon vatyi i sino iñun sii. Ta zuun ñi caa cuhva cuan i nduvaha ña.
23471	MAT 9:23	Ta cuhva sa saa ra Jesús vehe ra cu tyiño cuan, i ndyehe ra vatyi sa tɨvɨ música, ta cuvaa xaan ñiyɨvɨ, ta sacu saa ñu.
23473	MAT 9:25	Zoco i tava ra Jesús sii ñu, ta zɨquɨ i quɨhvɨ ra, ta i tɨɨn ra ndaha ña, ta i nduvita ña.
23475	MAT 9:27	Ta sa quita ra Jesús yucuan, i sindyico uu tahan ra cuaa sii ra, ta cana saa ra, ta catyi ra: ¡Cundahvi iñun sii ndi Zehe ra David!
23476	MAT 9:28	Ta sa yaha quɨhvɨ ra Jesús sisi vehe, i tuhva ra cuaa cuan sii ra. Ta i ndaca tuhun ra Jesús sii ra: ¿Atu sino iñi ndo vatyi cuu zanduvehi sii ndo? Ta i nacahan ra cuan, ta catyi ra: Sino iñi ndi, tata.
23477	MAT 9:29	Tacuan ta i tɨɨn ra Jesús sɨtɨ nuu ra, ta i catyi ra: Nacuu si tañi cuhva sino iñi ndo.
23478	MAT 9:30	Tacuan i catyi ra Jesús, ta i nduvaha sɨtɨ nuu ra cuan. Ta i nacatyi ra Jesús sihin ra vatyi ma nacatyi ra sihin numinoo ñiyɨvɨ.
23479	MAT 9:31	Zoco cuahan ra ta i nacatyi ra sihin tandɨhɨ ñiyɨvɨ ityi cuan cuhva i zavaha ra Jesús.
23480	MAT 9:32	Ta cuhva sa cua quita ra yucuan, i quisi ndyaca ñiyɨvɨ sii minoo ra ñehe sii ra Jesús. Ñoho minoo tatyi cuihna sii ra cuan.
23481	MAT 9:33	I tava ra Jesús sii tatyi cuihna cuan, ta zɨquɨ i quisaha cahan ra ñehe cuan. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta i catyi ñu: Tañaha ca ndyehe maa yo ñiyɨvɨ hebreo minoo sa tyehen.
23483	MAT 9:35	I sica noo ra Jesús tahan tahan ñuu nahnu ta ñuu ndyihi. Zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu tahan tahan nu cuahan ra. I nacatyi ra Tuhun Vaha sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo. Ta zanduvaha ra sii ñiyɨvɨ tandɨhɨ cuii nuu cuehe.
23485	MAT 9:37	Tacuan ta i catyi ra Jesús sihin ra sica noo sihin ra: Sa ndisa quehin vatyi cahnu xaan itu, zoco yoñi cuñi zatyiño ta zaquee ra sii si.
23487	MAT 10:1	I casi ra Jesús usi uu tahan ra. Ta i saha ra tundyee iñi sii ra, ta i cuu tava ra tatyi cuihna, ta zanduvaha ra tandɨhɨ nuu cuehe ta tundoho.
23490	MAT 10:4	Ta inga ra nañi ra Simón. Maa ra cuu cuenda minoo ityi ra cuñi zama sii ra ndyaca ñaha. Ta inga ra nañi ra Judas Iscariote. Cuee ca ta i xico ra sii ra Jesús.
23491	MAT 10:5	I tasi ra Jesús sii sa usi uu tahan ra cuan, ta ihya cuu sa i catyi ra sihin ra: Ma cuhun ndo nu yoñi ñiyɨvɨ hebreo, ta ma quɨhvɨ ndo ñuu nu cu si Samaria.
23511	MAT 10:25	Ra ndyico sii ra, nandoo ra vaha cuu ra tañi ra cu nuu sii ra. Ta nandoo ra cu muzu vaha cuu ra tañi patrón ra. Tatu mi, ra cu nuu vehe, ta catyi ñiyɨvɨ vatyi ra cu nuu sii cuihna sa nañi Beelzebú cui, cuaha ca sa cua cahan ñu sii zehi.
23529	MAT 11:1	Sa ndɨhɨ zacuaha ra Jesús cuhva ya sii sa usi uu tahan ra i casi ra, ta zɨquɨ i quita ra yucuan ta cuahan ra zɨɨn zɨɨn ñuu ityi cuan cua zacuaha ra ta nacatyi ra Tuhun Ndyoo sihin ñiyɨvɨ.