23240	MAT 2:2	Mänit hajxy yajtøøyy: ―Maa jaꞌa judíos guiobiernähajxy, jaꞌa tøø myiṉ̃ tøø quiáꞌayäbä. Jäguem̱ højts jaꞌa miadsaꞌa tøø nnäheebøøyyä, jim̱ maa jaꞌa xøø piädsøm̱iän. Paady højts yaa tøø nmiṉ̃ tøø nmech neby højts jaduhṉ nwiingudsähgǿꞌøwät.
23242	MAT 2:4	Mänitä Herodes miøjyaax̱y jaꞌa teedywiindsøṉhajxy møødä ley‑yajnahixøøbiähajxy. Mänitä Herodes yajtøøyy: ―Maa jaꞌa Cristo myinaꞌañ quiaꞌawaꞌañ, jaꞌa Dios quiexaam̱biä.
23243	MAT 2:5	Mänit hajxy yhadsooyy: ―Beléncajptóotiäc jaduhṉ myinaꞌañ quiaꞌawaꞌañ yaa Judeanaaxooty. Jaꞌa Diosmädiaꞌagy‑yajwaꞌxpä jecy cujahy nebiä Dios miänaaṉ̃än:
23245	MAT 2:7	Mänitä Herodes miøjyaax̱y hameeꞌch jaꞌa madsaꞌahøxtaabiähajxy. Mänitä Herodes yajtøøyy: ―Mäduhnajtä jaꞌa madsaꞌa quiähxøꞌtsohṉ̃.
23246	MAT 2:8	Coo jaꞌa Herodes tøyhajt miooyyä, mänitä miänáaṉgumbä: ―Nøcx jaꞌa pigänaꞌc hajxy jim̱ yajtøw̱ Belén. Nax̱y hajxy hoy mdehm̱ yajtǿwät. Coo mbáadät, mänítøch hajxy miṉ xyhawaaṉä, nébiøch jim̱ nøcxy nwiingudsähgøøbiä.
23263	MAT 3:2	Mänitä Juan tiägøøyy mädiaacpä. Mänit miänaaṉ̃: ―Najtshixøꞌøw jaꞌa mhaxøøgcuhdujt hajxy; habaadáaṉnäp jaduhṉ coo jaꞌa Dios jaꞌa miäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ.
23275	MAT 3:14	Mänitä Juan jaꞌa Jesús ñämaayy: ―Cab jaduhṉ yhahixøꞌøy cooc̈h miic̈h nyajnäbétät; maas hoy hijty jaduhṉ cooc̈h miic̈h cu xyajnäbejty.
23276	MAT 3:15	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Høøc̈h yajnäbéjtäc neby jaduhṉ ngudiúuṉämät nebiaty jaꞌa Dios xyhanéhm̱äm. Mänitä Juan jaduhṉ miänaaṉ̃: ―Ween nyajnäbétät.
23278	MAT 3:17	Mänitä Dios jim̱ quiapxy tsajpootyp: ―Høøc̈h nHuung yøꞌø. Njaanc̈h tehm̱ chójpiøch jaduhṉ. Jaanc̈h tehm̱ jiootcújc‑høch nnijiäwøꞌøyii jaꞌa nHuungcǿxpøch.
23281	MAT 4:3	Mänitä Jesús ñämejtsä jaꞌa møjcuꞌugóngäm. Ja wiꞌi yagjatcøꞌøwáaṉäp jaꞌa Jesús hänajty haxøøg. Mänitä møjcuꞌugong miänaaṉ̃: ―Pø miic̈h jaꞌa Dios tøyhajt xyHuunghajp, nämaꞌaw yøꞌø tsaa coo ween chajcaagyquiojy.
23282	MAT 4:4	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Jaduhṉ jaꞌa Diosmädiaꞌagy miänaꞌañ: “Caꞌa quiaaguiähajtiä jaꞌa jäyaꞌayhajxy miädsänaaby hädaa yaabä naax̱wiin; møødä Diosmädiaꞌagy hajxy miädsänaꞌay.”
23284	MAT 4:6	Mänit ñämaayyä: ―Pø miic̈h jaꞌa Dios tøyhajt xyHuunghajp, cuhdøpxnax̱ jii. Caj miic̈h nej mjádät. Jaduhṉ jaꞌa Diosmädiaꞌagy miänaꞌañ: Jaꞌa Dios jaꞌa mioonsä haneꞌemaam̱b, jaꞌa hajxy jim̱ tsajpootypä coo miic̈h xcwieendähádät. Xchehṉhidaam̱b miic̈h hajxy nej miic̈h tsaajooty jaduhṉ mgaꞌa cuhnébät.
23285	MAT 4:7	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Pero nøm̱ jaꞌa Diosmädiaꞌagy miänaam̱bä: “Cabä Dios jaꞌa mWiindsǿṉ mjøjcapxǿꞌøwät.”
23287	MAT 4:9	Mänitä Jesús ñämaayyä: ―Høøc̈h njeꞌe yøꞌøduhṉ cøx̱iä mäduhṉ̃tiä jii quiähxøꞌøgy. Cooc̈h miic̈h jijnaꞌa xwyiingudsähgǿꞌøwät, mänítäts yøꞌø ngøx̱y móꞌowät.
23288	MAT 4:10	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Jäwaꞌads miic̈h jim̱, møjcuꞌu. Jaduhṉ jaꞌa Diosmädiaꞌagy miänaꞌañ: “Dios hajxy mwiingudsähgǿꞌøwäp, jaꞌa hajxy mWiindsøṉhajpiä. Cab jaduhṉ wiingpä mwiingudsähgǿꞌøwät.”
23295	MAT 4:17	Mänitä Jesús tiägøøyy yajwiingapxøøbiä jaꞌa Diosmädiaꞌagy. Mänit miänaaṉ̃: ―Najtshixøꞌøw jaꞌa mhaxøøgcuhdujt hajxy. Habaadáaṉnäp jaduhṉ coo jaꞌa Dios jaꞌa miäjaa yajcähxøꞌøgaꞌañ.
23297	MAT 4:19	Mänitä Simónhajxy ñämaayyä jaꞌa Jesúsäm: ―Jam̱ hajxy wädíjtäm. Jueꞌe mijts mduuṉghajpy, hacxmats; wiingtuuṉg mijts nmoꞌowaam̱by. Nyajnähixøꞌøwaam̱by mijts nebiä jäyaꞌay hajxy myajwiingapxǿꞌøwät jaꞌa Diosmädiaꞌagy.
23306	MAT 5:3	―Jootcujc hajxy jaduhṉ yhidaꞌañ pønjaty jaduhṉ yajpejxp. Paady hajxy jootcujc yhidaꞌañ, coo hajxy jim̱ ñøcxaꞌañ maa jaꞌa Diosän.
23417	MAT 8:3	Mänitä Jesús jaꞌa mähdiøjc ñähdooṉ̃. Mänit ñämaayy: ―Chójpiøch jaꞌa njoot jaduhṉ; tøø jaduhṉ mnähwaꞌac̈h mguhwaꞌac̈h. Mänitiä jaꞌa mähdiøjc jiaanc̈h nähwaach jiaanc̈h cuhwaach.
23418	MAT 8:4	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Huuc mädow̱, caꞌa pøṉ mnäꞌägädä hawaaṉä. Nøcx jim̱ Jerusalén maa jaꞌa teediän. Jim̱ myajcähxǿꞌøgät coo tøø mnähwaꞌac̈h coo tøø mguhwaꞌac̈h. Jim̱ä xädøꞌøñ mguyoxǿꞌøwät nebiä Moisés jecy yhanehm̱iän. Jaduhṉä hijxtahṉd myajcähxǿꞌøgät coo tøø mnähwaꞌac̈h coo tøø mguhwaꞌac̈h.
23420	MAT 8:6	Mänit Jesús ñämaayyä: ―Jím̱høch jaꞌa nmoonsä tuꞌug quioꞌnaꞌay tøgooty. Tøø jaꞌa tiecy miucy. Hanax̱iä jaduhṉ chaac̈hpøcy tehṉgajnä.
23421	MAT 8:7	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Nøcxy nhuuc yaghoyøꞌøy.
23422	MAT 8:8	Mänitä soldadowiindsǿṉ yhadsooyy: ―Pero Wiindsǿṉ, cab jaduhṉ yhahixøꞌøy coo miic̈h jiiby mdägǿꞌøwät maac̈h ndøgootiän, jeꞌeguiøxpä coo miic̈h mmøjjä mjaanc̈hä. Nägooyyä miic̈h jaduhṉ mmänáꞌanät cooc̈h nmoonsä yhoyǿꞌøwät, pues hoyǿꞌøwäp.
23424	MAT 8:10	Mänitä Jesús jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy. Mänit ñämaayy jaꞌa hajxy hänajty pawädijpä: ―Cábøc̈hä nmägunaax̱hajxy jaduhṉ miäbøcy neby yøꞌø craa miäbøquiän, y jäguem̱ yøꞌø chooñ. Tøyhajt jaduhṉ.
23427	MAT 8:13	Mänitä Jesús jaꞌa soldadowiindsǿṉ ñämaayy: ―Nøcx maa jaꞌa mdøjcän. Tøø jaduhṉ mmäbøcy, tøø jaꞌa mmoonsä jaduhṉ yhoyøꞌøy. Mänitä jaꞌa mioonsä jiaanc̈h hoyøøyy.
23434	MAT 8:20	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Jaꞌa xøøgaa, jim̱ä jiut jeꞌe; jaꞌa muuxy, jim̱ä pieꞌeñ jeꞌe; pero høøc̈h, jaꞌa Diosquex̱ypä, cábøch ndøjc maac̈h nbooꞌx nhäñáꞌawät.
23436	MAT 8:22	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Ween jaꞌa mjujy jaꞌa mmäguꞌughajxy yajnaax̱tägøꞌøy. Cábøch jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy xpianøcxaaṉä. Pero miic̈h, ween quipxy nwädíjtäm.
23440	MAT 8:26	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Tii hajxy coo mwiꞌi chähgøꞌøy. Cábøch mijts jaꞌa nmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ xñäꞌä mäbøjcä, paady hajxy mdsähgøꞌøy. Mänit piädøꞌcy. Mänitä poj jiøjcunämaꞌawøøyy møødä mejy coo quiaꞌa míiṉnät. Mänit jaduhṉ yuungøøyy. Caj ñäꞌägädä pojnä.
23441	MAT 8:27	Mänitä miäguꞌughajpähajxy yagjuøøyy. Mänit hajxy ñiñämaayyä: ―Nebiädaꞌa jaduhṉ coo miädiaꞌagy miäbǿjcäxä høxtä jaꞌa poj møødä mejy.
23445	MAT 8:31	Mänitä Jesús miänuuꞌxtaacä jaꞌa møjcuꞌuhajxy: ―Pø xyajpädsøm̱aam̱b højts yaa maa hädaa jäyaꞌayän nämetscä, naꞌañ højts jiiby nhuuc tägøꞌøy maa yøꞌø hädsøm̱ jioodootyhajxiän.
23446	MAT 8:32	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Nøcx hajxy jiiby tägøꞌøw. Mänitä møjcuꞌuhajxy ñähwaach jaꞌa jäyaꞌay nämetspä. Mänitä hädsøm̱ hajxy ñämejch. Cøjx jaꞌa hädsøm̱hajxy wyiinmänacpäyøꞌøgy. Cøjx hajxy quiuhcahnax̱y naaxøjpcøxp. Mejjiooty hajxy hoy quiugaꞌawøꞌøy. Cøjx hajxy jiiby yhoꞌogy mejjiooty.
23452	MAT 9:4	Ñajuøøby jaꞌa Jesús hänajty neby hajxy hänajty miädiaꞌaguiän quiopcooty. Mänit miänaaṉ̃: ―Tii haxøøgwiinmahñdy hajxy coo mmøødhaty mgopcooty.
23457	MAT 9:9	Mänitä Jesús jim̱ chohṉ̃. Mänitä jäyaꞌay tuꞌug yhijxy, jaꞌa xøhajpä Mateo. Jim̱ä Mateo hänajty yhäñaꞌay maa hänajty yajnähjuudiuꞌudiän. Mänitä Mateo ñämaayyä: ―Jam̱ quipxy wädíjtäm. Mänitä Mateo tiänaayyøꞌcy. Mänit jaꞌa Jesús piaduꞌubøjcy.
23459	MAT 9:11	Jim̱ä fariseoshajxy hänajtypä, jaꞌa hajxy hänajty hoy jaanc̈h tehm̱ pianøcxpä jaꞌa Moisés miädiaꞌagy. Mänitä fariseoshajxy miänaaṉ̃: ―Tii yøꞌø mwiindsǿṉ coo miøødcay jaꞌa yajnähjuudiuutpähajxy møødä cubojpä cugädieeyhajxy ―nøm̱ä Jesús miäguꞌughajpähajxy ñämaayyä.
23460	MAT 9:12	Miädoow̱ jaꞌa Jesús jaduhṉ. Mänit miänaaṉ̃: ―Pøṉ jaduhṉ møc, caj yajtsooyøꞌøy; pøṉ jaduhṉ paꞌammøød, jeꞌeds jaduhṉ yajtsooyøøby. Jaduhṉ mäwíinøch høøc̈h nebiä mädsooyøøbiän. Páadyhøch yaa tøø nmiṉ̃ tøø nmech, nébiøch jaꞌa cubojpä cugädieeybähajxy nnämáꞌawät coo jaꞌa yhaxøøgwiinmahñdy hajxy ween ñajtshixøꞌøy. Jaꞌa hojiäyaꞌayhajxy, cábøch hajxy jeꞌe waam̱b nnämaꞌawaꞌañ. Nøcx hajxy habøc tii jaꞌa Diosmädiaꞌagy jaduhṉ ñänøøm̱by: “Chójpiøch jaꞌa njoot jaduhṉ coo hojioot hajxy mmøødhádät; cábøch jaduhṉ nmänaaṉnä coo animal hajxy myóxät maa jaꞌa høøc̈hcøxpän.”
23462	MAT 9:14	Mänitä Jesús ñämejtsä jaꞌa Juan mäyajnäbejpä miäguꞌughajpähajxy. Mänitä Jesús miäyajtøøw̱ä: ―Tii miic̈h mmäguꞌughajpähajxy jaguiay quiaꞌa näꞌägädä hidaꞌañ. Nax̱y højts jaguiay tuꞌxøøjaty nhity tähoocjaty; jaduhṉ højts jaꞌa Dios nwiingudsähgøꞌøy. Jaanä jaduhṉä fariseoshajxy yhijpä jaguiay.
23463	MAT 9:15	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Coo jaꞌa jäyaꞌayhajxy mänaa piøcy yhuꞌugy, cabä woyba wichpä hajxy jiøꞌøy xiuuc̈h. Xooṉdaacp hajxy jaduhṉ, jeꞌeguiøxpä coo jaꞌa jamiøꞌød jyiijä. Jaduhṉ mäwíinøch høøc̈h nebiä jamiøꞌødän. Páadyhøch nmäguꞌughajpähajxy jaguiay quiaꞌa hity. Habaadaam̱b jaduhṉ cooc̈h yaa ndsoonaaṉnä; mänit hajxy mäbøcypiä jaguiay yhidaꞌañ.
23466	MAT 9:18	Cajnä jaꞌa Jesús hänajty miädiaacpädøꞌøy, mänitä tsajtøjcwiindsǿṉ tuꞌug miejch. Mänitä Jesús wyiingoꞌnaaguiädaacä. Mänit ñämaayyä: ―Naam̱hóꞌogyhøc̈hä nhuung jaꞌa toꞌoxypä. Coo miic̈h nøcxy mnähdoṉ̃, mänit jiujypiøjtägátsät.
23472	MAT 9:24	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Pädsøm̱ hajxy jiiby. Cab yøꞌø tøø yhoꞌogy, näꞌä maab yøꞌøduhṉ. Mänitä Jesús ñäxiicä.
23475	MAT 9:27	Coo jaꞌa Jesúshajxy jim̱ chohṉ̃, mänitä wiindshajxy nämetsc piaduꞌubøjcy yáax̱äp: ―Højts näxúuꞌtsäc. David miic̈h hijty mhaphajpy mdeedyhajpy.
23477	MAT 9:29	Mänitä Jesús jaꞌa wiinds wyiinhajxy ñähdooṉä. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Ween hajxy mhijxøꞌøgy coo hajxy tøø mmäbøcy.
23478	MAT 9:30	Mänit hajxy yhijxøꞌcy. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Caꞌa pøṉ hajxy mnäꞌägädä hawaaṉä.
23481	MAT 9:33	Mänitä Jesús jaꞌa møjcuꞌu jiiby yajpäyøꞌcy. Mänitiä jaꞌa huum quiapxøꞌcy. Yagjuøøyy jaꞌa jäyaꞌayhajxy jaduhṉ. Mänit hajxy miänaaṉ̃: ―Ni mänaa jaduhṉ pøṉ tii quiaꞌa yagjadyii nebiä hädaajän yaa Israelnaaxooty.
23482	MAT 9:34	Mänitä fariseoshajxy miänaaṉ̃: ―Paady yøꞌøyaꞌay jaꞌa møjcuꞌu yajpäyøꞌøgy, coo jaꞌa møjcuꞌugong miäjaa miøødhajtä.
23485	MAT 9:37	Mänitä Jesús ñämaayy jaꞌa miäguꞌughajpähajxy: ―Yøꞌø majiäyaꞌayhajxy, hoy jaduhṉ cooc̈hä nmädiaꞌagy hajxy xmiäbǿjcät. Pero cab højts nnämáyyäm, højts jaꞌa mädiaꞌagy nyajwáꞌxämbä.
23491	MAT 10:5	Mänitä Jesús jaꞌa nämajmetspähajxy quiejxy mädiaꞌagy‑yajwaꞌxpä. Mänit ñämaayy: ―Caꞌa hajxy jim̱ mnøcxy maa jaꞌa caꞌa judíoshajxy chänaꞌayän, y caꞌa hajxy jim̱ mnøcxy Samarianaaxooty. Yaayyä hajxy jaduhṉ mwädítät, yaa Israelnaaxooty.
23532	MAT 11:4	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Nøcx jaꞌa Juan hajxy hawaaṉä neby hajxy xii mhix̱ mmädoyy.
23535	MAT 11:7	Coo jaꞌa Juan miäguꞌughajpähajxy wyiimbijty, mänitä Jesús jaꞌa cuꞌug tiägøøyy møødmädiaacpä jaꞌa Juancøxpä. ―Coo hajxy tøø mhoy pactuum, jaꞌa Juan miädiaꞌagy hajxy hänajty mmädow̱áaṉäp, túhm̱äts. Cabä tsajcapy pojyuꞌxpä hajxy hoy mhix̱y. Caj pues, paady hajxy jim̱ tøø mhoy coo jaꞌa Juan jaꞌa miädiaꞌagy hajxy hänajty mmädow̱aaṉä.
23549	MAT 11:21	―Haxøøg mijts mjadaꞌañ mhabetaꞌañ, mijts yaa tsänaabiä Corazín møødä Betsaida. Jaꞌa jecyjiäyaꞌayhajxy hijty jim̱ tsänaabiä Tiro møødä Sidón, coo hajxy häxøpy tøø yhix̱y jaꞌa hoy‑yagjuøøñäjatypä nej mijts tøø mja hix̱iän, tøø jaꞌa yhaxøøgwiinmahñdy hajxy häxøpy ñajtshixøꞌøy.
23555	MAT 11:27	Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: ―Tøøc̈hä nDeedy jaꞌa tøyhajt xquiøx̱y yajcøꞌødägøꞌøy. Cábøch pøṉ xyhix̱yhaty, høøc̈h jaꞌa Dioshuung. Tøyhajt jaduhṉ. Jagóoyyøc̈h nDeedy xyhix̱iä. Y cábøch jaꞌa nDeedy pøṉ xyhix̱yhajtä. Jagóoyyøc̈h jaduhṉ nhix̱iä, høøc̈h jaꞌa Dioshuung. Nyajnähdíjäbøch pønjátyhøch nDeedy hix̱yhádäp.
23560	MAT 12:2	Coo jaꞌa fariseoshajxy jaduhṉ yhijxy, mänitä Jesús hajxy ñämaayy: ―Huug hix̱, xiidsä mmäguꞌughajpä trigo hajxy wyiꞌi tiøjy. Cabä cuhdujt jaduhṉ myiṉ̃ coo hajxy tii ndúuṉämät jaꞌa pooꞌxxiøøjooty.
23569	MAT 12:11	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Hoy pues. Coo pøṉ mieeg quiugaꞌawøꞌøy nøøjutjooty jaꞌa pooꞌxxiøøjooty, mänit hajxy nøcxy yajpädsøm̱y, túhm̱äts.
23571	MAT 12:13	Mänitä Jesús jaꞌa mähdiøjc ñämaayy: ―Xajtøw̱ yøꞌø mgøꞌø. Mänit xiajtøøyy. Mänit miäbaaty nebiä tuꞌugpän.
23582	MAT 12:24	Coo jaꞌa fariseoshajxy jaduhṉ miädooyy, mänit hajxy miänaaṉ̃: ―Coo yøꞌø craa jaꞌa møjcuꞌuwiinmahñdy jaduhṉ miøødä, paadiä møjcuꞌubaꞌam jaduhṉ yajnähwaꞌac̈h.
23583	MAT 12:25	Ñajuøøbiä Jesús hänajty nebiä fariseoshajxy hänajty wyiinmahñdyhaty. Mänit miänaaṉ̃: ―Coo jaꞌa tuꞌhagajptpä jäyaꞌayhajxy ñimiädsibøꞌøwǿøjät, cuhdägóyyäp jaꞌa quiajpthajxy jaduhṉ. Y coo jaꞌa tuꞌugtøgootypä jäyaꞌayhajxy ñimiädsibøꞌøwǿøjät, cab hajxy hoy yhíjnät tuꞌugtøgooty.
23597	MAT 12:39	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Jaꞌa jäyaꞌayhajxy jädaꞌahatypä, haxøøg hajxy jiatcøꞌøy; cabä Dios hajxy chocy. Jaꞌa hijxtahṉd hajxy mja wiꞌi yhixaam̱by. Jagooyyä hajxy jaduhṉ mhixaꞌañ nebiä hijxtahṉd jecy quiähxøꞌquiän jaꞌa Jonáscøxpä, jaꞌa Dios jecy quiéjxäbä.
23605	MAT 12:47	Mänitä Jesús hoy ñämaꞌayii: ―Xiidsä mdaj xmiøødmädiaꞌagaꞌañ tøbaꞌam møødä mbuhyaꞌayhajxy.
23606	MAT 12:48	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Pǿṉhøch ndajhajpy; pǿṉhøch nbuhyaꞌayhajpy.
23607	MAT 12:49	Mänitä jiamiøød ñädsiiwøøyy. Mänit miänaaṉ̃: ―Høøc̈h ndaj yøꞌø; høøc̈h nbuhyaꞌay yøꞌø.
23611	MAT 13:3	Mänitä Jesús tiägøøyy yajnähixøøbiä madiuꞌu. Mäbaadyhaam jaduhṉ yajnähixøøyy. Mänit miänaaṉ̃: ―Mänitä jäyaꞌay tuꞌug tiuꞌubøjcy niippä.
23618	MAT 13:10	Mänitä Jesús ñämejtsä jaꞌa jiamiøødhajxy. Mänit miäyajtøøw̱ä: ―Tii jaꞌa cuꞌug coo myajnähixøꞌøy yajmäbaadyhaam.
23619	MAT 13:11	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Tøø mijts jaꞌa Dios xyajwiinjuøꞌøy nebiaty yhaneꞌemy. Cab hijty yajwiinjuøꞌøy. Y yøꞌø cuꞌughajxy, cab hajxy hoy wyiinjuøꞌøwaꞌañ.
23632	MAT 13:24	Mänitä Jesús tiägǿøguiumbä mädiaacpä yajmäbaadyhaam: ―Coo jaꞌa Dios yhaneꞌemy, jadúhṉhøch nyajmäbaadaꞌañ nebiä tuꞌjäyaꞌay hodiøømd tøø wiǿjjiäbän maa jaꞌa ñaax̱än.
23639	MAT 13:31	Mänitä Jesús tiägǿøguiumbä mädiaacpä yajmäbaadyhaam: ―Coo jaꞌa Dios yhaneꞌemy, jadúhṉhøch nyajmäbaadaꞌañ nebiä mostazapajcän. Jim̱ tuꞌjäyaꞌay tøø ñiꞌiby maa jaꞌa ñaax̱än.
23641	MAT 13:33	Mänitä Jesús miänáaṉgumbä yajmäbaadyhaam: ―Coo jaꞌa Dios yhaneꞌemy, jadúhṉhøch nyajmäbaadaꞌañ nebiä toꞌoxiøjc jaꞌa tsajcaagychooy yajmädijǿꞌøyäbän harinajooty tägøøgquipxøhñdy. Mänit jaduhṉ cøx̱iä yajmäyäbicøꞌøy.
23644	MAT 13:36	Mänitä Jesús jaꞌa cuꞌughajxy quiejxwiimbijty. Mänit tiøjtägøøyy. Mänit jaꞌa jiamiøødhajxy miejch. Mänitä Jesús hajxy ñämaayy: ―Højts capxwíjjäc jaꞌa cizañahujtscøxpä.
23645	MAT 13:37	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä, jaduhṉ mäwíinhøch høøc̈h nebiä jaayaꞌay hodiøømd tøø wiǿjjiäbän.
23660	MAT 13:52	Mänitä Jesús miänáaṉgumbä: ―Coo jaꞌa ley‑yajnähixøøbiähajxy tiägǿꞌøwät habøjpä nebiä Dios yhaneꞌemiän, mejtstuꞌu jaꞌa mädiaꞌagy jaduhṉ jiadaꞌañ møødä jecypiä møødä jem̱ybiä. Jaduhṉ mäwíinäts jeꞌe nebiä cudøjc madiuꞌu miøødhátiäbän, møødä jem̱ybiä møødä jecypiä.
23662	MAT 13:54	Mänit miejch maa jaꞌa yhamdsoo cajptän. Mänit tiägøøyy yajnähixøøbiä tsajtøgooty. Mänitä jäyaꞌayhajxy jiaanc̈h tehm̱ yagjuøøyy. Mänit hajxy miänaaṉ̃: ―Maa yøꞌø wiinmahñdiädaꞌa tøø yhabøcy. Nebiä hoy‑yagjuøøñäjatypä jaduhṉ yajcähxøꞌøgy.
23665	MAT 13:57	Mänitä Jesús miädiaꞌagy quiaꞌa mäbǿjcäxa. Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Homiaajä jaꞌa Diosquex̱y wiädity, cumáayyäp jaduhṉ. Pero cab jim̱ quiumayii maa yhamdsoo naax̱ maa yhamdsoo tøjcän.
23668	MAT 14:2	Mänitä Herodes jaꞌa mioonsä ñämaayy: ―Juan mäyajnäbejpädaꞌa jeꞌe. Tøødaꞌa jiujypiøcy. Paadiä møcmäjaa jiaanc̈h tehm̱ miøødä.
23673	MAT 14:7	Mänitä Herodes jaꞌa quix̱y yajwiinwaaṉøøyy: ―Hotyiijä miic̈h xmiäyujwáꞌanät, nmóꞌowäbøch miic̈h jaduhṉ.
23674	MAT 14:8	Mänitä quix̱y jaꞌa tiaj hoy yhawaaṉä. Mänitä tiaj jaduhṉ miänaaṉ̃ coo jaꞌa Juan mäyajnäbejpä quiopc jaduhṉ miäyujwáꞌanät. Mänitä quix̱y jaꞌa Herodes hoy ñämaꞌay: ―Høøc̈hä Juan mäyajnäbejpä quiopc móoyyäc texyjooty.
23681	MAT 14:15	Mänittsuu jaꞌa Jesús miäguꞌughajpähajxy piamejch. Mänitä Jesús hajxy ñämaayy: ―Tøø chuujøꞌøy y cabä tøjc yaa. Quejxwiimbit yøꞌø jäyaꞌayhajxy; weenä caagy hajxy nøcxy jiuy cajptooty.
23683	MAT 14:17	Mänit hajxy yhadsooyy: ―Cab højts tii nmøødä. Jagooyyä højts jaꞌa tsajcaagy mägoox̱yä nmøødä chaadsä hacx metscä.
23684	MAT 14:18	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Mämiṉxä yøꞌø.
23692	MAT 14:26	Coo jaꞌa Jesús hajxy yhijxy coo hänajty yoꞌoy mejywyiing, mänit hajxy chähgøøbiøjcy. Mänit hajxy chähgøꞌøyaax̱y: ―Haañämädaꞌa yøꞌø.
23693	MAT 14:27	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Caꞌa hajxy mdsähgøꞌøy. Høøc̈h jaꞌa Jesús.
23697	MAT 14:31	Mänitiä jaꞌa Jesús jaꞌa Pedro quiøꞌø miajtsä. Mänit miänaaṉ̃: ―Caj miic̈h mhuuc mäbøjpä. Tiic̈h nmädiaꞌagy coo xquiaꞌa mäbøjcä.
23699	MAT 14:33	Mänitä Jesús hajxy wyiinjijcädaacy. Mänitä Jesús hajxy ñämaayy: ―Tøyhajt miic̈h mDioshuungä.
23704	MAT 15:2	―Yøꞌø mmäguꞌughajpähajxy, tii jaꞌa cuhdujt hajxy coo quiaꞌa cudiuṉ̃ nebiä jecyjiäyaꞌayhajxy xyajmämähmǿøyyäm. Jaꞌa jecyjiäyaꞌayhajxy, cøꞌøbujp hajxy hijty coo hajxy hänajty quiayaꞌañ. Jaduhṉ hajxy hijty quiuhdujthaty. Pero yøꞌø mmäguꞌughajpähajxy, cab hajxy jaduhṉ quiuhdujthaty.
23705	MAT 15:3	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Pero mijts, cabä Dios miädiaꞌagy hajxy myajtuuṉä. Jaꞌa mhamdsoo cuhdujt hajxy myajtuum̱by.
23712	MAT 15:10	Mänitä Jesús jäyaꞌay may miøjyaax̱y. Mänit miänaaṉ̃: ―Huuc mädow̱ hajxy, huuc wiinjuøꞌøw hajxy.
23714	MAT 15:12	Mänitä Jesús ñämaayyä jaꞌa miäguꞌughajpähajxy: ―Cabä fariseoshajxy yhojiäwøꞌøy coo jaduhṉ tøø mmänaꞌañ.
23715	MAT 15:13	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Mädyiijátyhøch nDeedy tsajpootypä tøø quiaꞌa pädaꞌagy, cab jaduhṉ yhoyøꞌøwaꞌañ.
23717	MAT 15:15	Mänitä Pedro jaꞌa Jesús ñämaayy: ―Cab højts nduꞌjootwiinjuøꞌøy. Højts capxwíjjäc.
23724	MAT 15:22	Mänitä Jesús tajjäyaꞌay tuꞌug ñämejtsä. Jim̱ hänajty chänaꞌay Canaán. Mänitä Jesús ñämaayyä: ―Wiindsǿṉ, miic̈h jaꞌa David hijty mhaphajpy mdeedyhajpy. Høøc̈h näxúuꞌtsäc. Tøøc̈h ndoꞌoxyhuung miac̈hii jaꞌa møjcuꞌu. Hanax̱iä jaduhṉ chaac̈htiuñii ―nøm̱ jeꞌe yaax̱y.
23725	MAT 15:23	Cabä Jesús yhadsooyy. Mänitä ñämaayyä jaꞌa miäguꞌughajpähajxy: ―Huuc quejxwiimbit yøꞌø tajjäyaꞌay. Tsaac̈hyáax̱äp jaduhṉ xpiawädíjtäm.
23726	MAT 15:24	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Yáayyøc̈hä Dios tøø xquiex̱y maa hädaa judíoshajxiän. Cábøch wiingtuum tøø xquiex̱y.
23728	MAT 15:26	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Cab jaduhṉ yhoyyä cooc̈hä huc tsajcaagy nmóꞌowät mädyii jaꞌa pigänaꞌc‑hajxy quiayaam̱by. Jaꞌa judíos Jesús yajmäbaat nebiä pigänaꞌcän. Jaꞌa caꞌa judíoshajxy, jeꞌeduhṉ yajmäbaat nebiä hucän.
23729	MAT 15:27	Mänitä tajjäyaꞌay miänaaṉ̃: ―Tøyhajt jaduhṉ. Pero quiaaby jaꞌa huc jaꞌa tsajcaagyhawaagy coo jim̱ quiaꞌay maa jaꞌa wyiindsǿṉ jaꞌa mieexän.
23730	MAT 15:28	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Tøyhájthøch miic̈h nmädiaꞌagy xmiäbøjcä. Weenä mhuung miøcpøcy. Mänitiä jaꞌa yhuung jiaanc̈h møcpøjcy.
23734	MAT 15:32	Mänitä Jesús miøjyaax̱y jaꞌa miäguꞌughajpä. Mänit miänaaṉ̃: ―Nnäxúuꞌchpøch yøꞌøyaꞌayhajxy. Tägøøgxǿøjøch hajxy tøø xpiawädity, y cabä caayyøøc hajxy miøødä. Cábøch hajxy nguejxwiimbidaꞌañ jaguiay maa tiøjcän coo hajxy maa tiuꞌugädáw̱ät.
23735	MAT 15:33	Mänitä Jesús jaꞌa miäguꞌughajpähajxy miänaaṉ̃: ―Pero maadsä cay hajxy jaduhṉ nnäꞌä páatämät maa yøꞌøyaꞌaguiøxphajxiän. Pactuumädaꞌa yaa.
23736	MAT 15:34	Mänitä Jesús miäyajtøøyy jaꞌa miäguꞌughajpähajxy: ―Naag tsajcaagy hajxy jii mmøødä. Mänit hajxy yhadsooyy: ―Juxtujc, chaadsä hacxhuung mejtstägøøg.
23743	MAT 16:2	Mänitä Jesús yhadsooyy: ―Coo hänajty chuujøꞌøy, mänit hajxy nax̱y mmänaꞌañ: “Waꞌads jaꞌa tsajt; waꞌads jaboom yhidaꞌañ.”
23747	MAT 16:6	Mänitä Jesús miänaaṉ̃: ―Huuc mädow̱ hajxy. Cabä fariseos chajcaagychooyhajxy yhoyyä, ni jaꞌa saduceos chajcaagychooyhajxy quiaꞌa hoyyä.
23748	MAT 16:7	Mänitä miäguꞌughajpähajxy tiägøøyy mädiaacpä: ―Paady jaduhṉ miänaꞌañ, coo jaꞌa caayyøøc hajxy ngaꞌa jahmiéjtsäm.
23749	MAT 16:8	Ñajuøøby jaꞌa Jesús hänajty nebiaty hajxy hänajty miädiaꞌagy. Mänit miänaaṉ̃: ―Tii hajxy jaduhṉ coo mwiꞌi miädiaꞌagy coo jaꞌa caayyøøc hajxy mgaꞌa møødä. Cábøc̈hä nmädiaꞌagy hajxy jaduhṉ xñäꞌägädä mäbøjcä.
23754	MAT 16:13	Mänitä Jesúshajxy jim̱ miejch maa jaꞌa cajpt hänajty xiøhatiän Cesarea de Filipo. Mänitä Jesús miäyajtøøyy jaꞌa miäguꞌughajpähajxy: ―Waam̱bátyhøch jaꞌa cuꞌughajxy xñänøm̱y pǿṉhøch høøc̈h jaꞌa Diosquex̱ypä.