23217	MAT 1:4	Te Aram mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aminadab. Te Aminadab mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Naasón. Te Naasón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Salmón.
23251	MAT 2:13	Dandu, na sámànuhù nècuàchì nchichí, nì sàní stná José, nì xini‑nè iin ángel nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor. Te dohó nì cachi ángel mà: ―Ndacuiìn‑ní, tnii‑ní méè, te cundaca‑nívè xì mamá xi‑ve cuahán‑nsià ñuu Egipto cunudèhé‑nsià. Te divi ñuu mà icúmí‑nsiâ cundoo‑nsia ndè cachi sàì cachitnùhi xì‑nsiá. Vàchi icúmí Herodes nanducu‑tévê ñà‑cahnì‑tévê ―nì cachi ángel mà.
23258	MAT 2:20	te cachí ángel mà xì‑né: ―Ndacuiìn‑ní, cuaca‑ní méè xì dihi‑vé, te naxicocuíìn‑nsià ñuu Israel, vàchi sànì xìhì nèhivì cuní cahnì xì‑vé.
23261	MAT 2:23	nì sàà‑nè iin ñuu tii nani Nazaret, te yucán nì candòo‑ne. Pues, divi ducán nì cuu sàhà ñà‑nì cùú ndisa palabra nì cacachitnùhu profeta xi Dios sànaha ñà‑divi ñuu Nazaret cunduu ñuu‑yà, cachi nèhivì.
23270	MAT 3:9	Ni màsà cáhàn cuadú‑nsià cachi‑nsià inì‑ni mii‑nsiá ñà‑divi Abraham nduú yohòtéhè stná‑nsià, te ñàyùcàndùá còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá. Vàchi cunaha‑nsiá, dècuèndè stná yùù ndoó yohó, vàtùni nanduu stná nahi descendencia xi Abraham, nú cuní Dios.
23281	MAT 4:3	Dandu nì tnàtuu ñà‑malu, vàchi cuní‑si dacà‑síyâ, te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu cachì‑ní xì yùù jaàn ñà‑nì nándúá pan cuxi‑ní.
23284	MAT 4:6	te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu dandiachi‑ní mii‑ní, vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: Icúmí Dios dandacú‑yá nùù ángel xi‑ya ñà‑cundiaa‑nè mii‑ní. Te cachí stná tutu mà: Icúmí ángel natnii ndahà‑né mii‑ní ñà‑màsà máquìhi sàhà‑ní ni‑iin yùù.
23290	MAT 4:12	Daaní, na ní xinitnùhu Jesús ndiadí Juan (Bautista) vehecàa, dandu mànuhù‑yá ñuu‑yà Nazaret iá ladu Galilea.
23291	MAT 4:13	Doco cónì cuèé‑yà yucán. Còó, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu Capernaum iá yuhù mar ladu ndé cachí xì‑né ladu Zabulón xì Neftalí.
23293	MAT 4:15	Ladu Zabulón xì ladu Neftalí ndé yáha ichì yatni mar, yucán sànì dàtnúù fuerte Dios ini anima nèhivì. Stná inga ladu yùte Jordán, xì inicutu stná ladu Galilea ndé ndoó nèhivì có‑ìnáhá xí‑yâ,
23295	MAT 4:17	Dandu divi tiempu mà nì quesaha Jesús cáhàn‑yà sàhù xì nèhivì, cachí‑yà: ―Naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, vàchi sà‑ìtúú tiempu cuni‑nsià cusahnú mii‑yá iá ansivi.
23306	MAT 5:3	―Nansicáhán nècuàchì ndahvi inì‑xi, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi.
23307	MAT 5:4	’Nansicáhán nècuàchì ndoó tnùnsí ini vichi, vàchi contentu icúmí‑nê nàcùndoo‑ne después.
23308	MAT 5:5	’Nansicáhán nècuàchì nihnú mánì inì‑xi, vàchi ñuhìví ndutahvì‑né.
23309	MAT 5:6	’Nansicáhán nècuàchì yáha ga cuní quida viì, vàchi icúmí Dios chindee‑yánè ñà‑quida viì ndisa‑ne.
23310	MAT 5:7	’Nansicáhán nècuàchì tùha cundehè ndàhví xì ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí Dios cundehè ndàhví stná‑yà mii‑né.
23311	MAT 5:8	’Nansicáhán nècuàchì iá ndoo anima‑xi, vàchi icúmí‑nê cuni‑nè nùù Dios.
23312	MAT 5:9	’Nansicáhán nècuàchì nachíndóó víi xi ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí‑nê cunduu ndisa‑ne dèhe Dios.
23313	MAT 5:10	’Nansicáhán nècuàchì nú icúmí‑nê ndoho‑ne sàhà iin chuun viì nì quida‑ne, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí Dios.
23314	MAT 5:11	’Nansicáhán stná mii‑nsiá na cánàhá nèhivì xì‑nsiá sàhí, te ò quidá quini‑ne xì‑nsiá, te ò dacuidádiquí stná‑nè mii‑nsiá.
23317	MAT 5:14	’Na quidá stná orá datnúù, ducán quidá stná mii‑nsiá ñuhìví yohó. Te ducán nduú stná‑nsià na iin ñuu tuí dìnì iin yucù, vàchi mà cúí coo dèháˋ nùù nèhivì.
23326	MAT 5:23	’Ni cachí‑ndà cuàhàn iin nèhivì veheñùhu, nihí‑né promesa nacuàhatahvì‑né Dios lugar ndé cahvi nèhivì mii‑yá. Doco te nú sànì sàà‑nè yucán, te nì nsinuu ini‑nè iá cuàchi‑ne nùù ñanìtnaha‑ne,
23328	MAT 5:25	’Nú sànì sanicuàchi iin tiàa sàhà iin‑nsia, te ndacá‑te mii‑nsiá cuàhàn nùù tè‑nìhí chuun, dandu chicá vàha nacòovàha yachì‑nsià xì‑té na cuáhàn‑nsià ichì, còtó sàà‑te xi‑nsiá nùù juez, te dayáha juez mà‑nsiá ndahà comandante ñà‑cundiadi‑nsià vehecàa.
23334	MAT 5:31	’Nìsa cachi stná nèhivì (sànaha): “Nú cuàhàn‑nsià cate stnàhá‑nsiá, dandu xiñuhu cuyucun iin tutu índù itúámà”, nìsa cachi‑nè.
23336	MAT 5:33	’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nì cachi nècuàchì sànaha: “Nú ni chínáhá‑ndá Stoho‑ndà Dios ñà‑quida‑nda iñàha, dandu fuerza icúmí‑ndá quida ndisa‑ndañá cumplir”.
23338	MAT 5:35	Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià quìvì ñuhìví yohó, vàchi nahi lugar ndé ndetátú sàhà‑yá nduá. Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià quìvì ñuu Jerusalén, vàchi divi ñuu mii‑yá nduá, te rey fuerte nduú stná‑yà.
23339	MAT 5:36	Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià dìnì‑nsiá, vàchi có‑dàndàcú‑nsiá sàhà dìnì‑nsiá ñà‑chicata‑nsia idì ndèhí, te ò idì cuxín, (mii‑yá cachi‑yà).
23340	MAT 5:37	Nú cuní‑nsià cachi‑nsià iin ñà‑ndácuisì, dandu jaan, ò á coó cachi‑nsià, vàchi nú más gà ni cachí‑nsià, dandu ñà‑vàxi nùù ñà‑malu nduá.
23341	MAT 5:38	’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nìsa cachi‑nè: “Nú ni tavá nèhivì iin nduchìnúù‑ndà, dandu xiñuhu quee stná iin nduchìnúù mii‑né. Te ò nú iin nùhu‑nda ni tavá‑né, dandu ni queé stná iin nùhu mii‑né”.
23356	MAT 6:5	’Na xícàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, màsà quídá‑nsiá na quidá nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha. Vàchi mii‑né, cudíì ini‑nè cuita‑ne nacuatu‑ne veheñùhu ò esquina sàhà‑ñá cundehè nèhivì‑né. Doco ñà‑ndácuisì nduá yohó cachíˋ: cuisì ñà‑cundehè nècuàchìmàné cunduu ñà‑vàha xi‑ne.
23358	MAT 6:7	’Na cáhàn‑ndà xì‑yá, màsà cáchí‑ndà iin‑ni iñàha cuàhà xichi na quidá nècuàchì có‑ìnáhá xí Dios, vàchi mà chíndéâmà. Mii‑né, tuxí ini‑nè icúmí Dios cunini‑yanè ñà‑cuàhà guá cáhàn‑nè, doco còó.
23367	MAT 6:16	’Na iníhíì‑nsiá ndoó dòcó‑nsià, màsà dátiáâ‑nsiá cuhúún ini‑nsià. Vàchi ducán xíquida stná nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha, quidá cánûú‑nê ndoó‑né tnùnsí ini sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì iníhíì‑né. Te ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá vichi: cuisì ñà‑jaàn cunduu ñà‑vàha nìhì‑né.
23368	MAT 6:17	Doco mii‑nsiá (màsà quídá‑nsiá ducán). Na iníhíì‑nsiá nùù Dios, quisi‑nsia, te nduviì dínì‑nsiá
23373	MAT 6:22	’Nduchìnúù‑ndà nduú ñà‑tùínúù iquìcúñú‑ndà. Ñàyùcàndùá, nú iá vàha ma, dandu vàtùni cutuì nuù‑ndà ñà‑quida‑nda nsidanicuú iñàha.
23379	MAT 6:28	’Ni màsà nácání stná inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá cundixi‑nsia. Cundehè‑nsiá nansa sahnú ita yucù. Có‑quìdáchúûn‑yá, ni có‑quìdá vàha stná‑yà sìcoto.
23385	MAT 6:34	Te màsà nácání inì‑nsia sàhà ñà‑ndùá cui yàha‑nsia tnaa idá, vàchi nú sànì sàà quìvì mà, dandu (nsidaámà icúmíâ quee viá), mate ni nácání cuáhà ini‑nsià. Nsìquívì iá cuàhà ñà‑ndùá yáha‑nsia, ñàyùcàndùá có‑xìñùhù nacani stná ini‑nsià sàhà tnaa idá ―nì cachi Jesús.
23389	MAT 7:4	Te nú ducán, ¿índù chuun cachí‑nè xì ñanìtnaha‑nemà: “Nacoo‑ní yùhù nì tàví mihì tìì inácáá cucuíín nduchìnúù‑ní”?
23390	MAT 7:5	Nècuàchì cachí ducán, datiaá úún‑né ndiaá ndisa‑ne. Vàchi dihna xiñuhu quee yutnù cahnú nduchìnúù mii‑né, dandu vàtùni cutùi viì núù‑né ñà‑tavà‑né mihì tìì inácáá nduchìnúù ñanìtnaha‑nemà.
23392	MAT 7:7	’Càcàn tàhvì‑nsiá, te nìhì‑nsiá. Nanducu‑nsiá (ñà‑vàha nùù‑yá), te icúmíâ tùia. Càhàn‑nsià, te nuna yehè‑yá.
23394	MAT 7:9	’Nú ni cácàn iin dèhe‑nsia pan cuxan, divi pan cuàha‑nsiañà, màdì yúù.
23403	MAT 7:18	Doco iin yutnù vàha, mà cúí cuàha‑nù iin fruta chicuéhè. Ni‑iin stná yutnù còò chuun‑xi, mà cuáha‑nù ni‑iin quisì vídì.
23423	MAT 8:9	Vàchi yùhù, ndoó stná ana dandacu‑xi nùí, te mií, dandacú stnáì nùù soldadu xi. Nú ni cachíˋ xì iin‑tè: “Cuahán”, dandu cùhùn‑te; te ò nú ni cachíˋ xì ingà‑te: “Naha”, dandu quixi‑tè; te na cachí stnáì xì iin mozo xi: “Dohó quido”, dandu ducán quida‑te ―nì cachi capitán mà.
23424	MAT 8:10	Nì nsihi nì inini Jesús ñà‑jaàn, dandu nì ndulocó‑yà, te nì cachi‑yà xì nèhivì xínchicùn xì‑yá: ―Cunaha‑nsiá, tàñáha ga cunì ni‑iin nèhivì ñuu‑ndà Israel yohó ndudává xí capitán yohó, vàchi cuàhà gá xiníndísâ‑né.
23432	MAT 8:18	Na ní xini Jesús sànì tnàtuu cuàhà gá nèhivì nùù‑yá, dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá ñà‑nì cúhùn‑nè xì‑yá ndè inga ladu mar.
23434	MAT 8:20	Doco nì cachi‑yà xì‑né: ―Lusu, iá nchihò‑sí; te laa ndavá ansivi, iá stná tacà‑si; doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, còò ni‑iin lugar ndé cunduhí cùdì.
23436	MAT 8:22	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Còó. Cunchicùn dahuun‑ní yùhù. Nècuàchì còò vida (ndiaha nùù anima‑xi), divi ni cúxin xi nsìi xi.
23442	MAT 8:28	Daaní, nì sàà Jesús inga ladu mar yucán ndé nduú ñuu Gadara. Te yucán nì caquee ùì nèhivì mahì cueva ndé xí‑indùxin nsìi, te nì tnàtuu‑ne nùù‑yá. Ndúì‑nè, ñuhú ñà‑malu ini‑nè, te dana sàstnùhù‑né, mà cùì yáha ni‑iin nèhivì ichì yucán ndé ndoó‑né.
23443	MAT 8:29	Te nì càna ndee‑né, cachí‑nè xì‑yá: ―Mii‑ní, Dèhemanì Dios nduu‑ní. ¿Ndíà cunduu‑ní nsiùhù? ¿A váxi‑ní dandoho‑ní nsiùhù, mate tá sâà hora ndoho‑nsi? ―nì cachi‑nè.
23445	MAT 8:31	Ñàyùcàndùá, nì sacundahví nsidaa ñà‑malu mà nùù‑yá, cacháˋ: ―Nú cuàhàn‑ní tavà‑ní nsiùhù, dandu dayáha‑ní nsiùhù ini cochi cuàhà yucán.
23454	MAT 9:6	Pues yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cuàhìn quide iñàha sàhà‑ñá cundaà ini‑nsià iá ndisa derechu cuicahnú inì sàhà cuàchi nèhivì ñuhìví. Dandu nì cachi‑yà xi nècuàchì cuhí mà: ―Ndacuiìn‑ní, ndanihi‑ní camilla xi‑ní, te xuhun‑ní vehe‑ní.
23456	MAT 9:8	Na ní xini nèhivì cuáhà itá yucán ñà‑ndùá nì cuu, dandu nì yùhí‑nè, te nì naquimanì stná‑nè Dios; vàchi nì xini‑nè iá ndisa ana nì nìhìtáhvì cuáhà nùù‑yá.
23457	MAT 9:9	Daaní, nì quee Jesús lugar yucán cuàhàn‑yà. Te nì xini‑yà yucán iá iin tiàa nani Mateo, iá‑nè nùù mesa ndé dachíyàhvi‑ne. Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Nahà‑ní cunchicùn‑ní yùhù. Dandu nì ndacuiin nècuàchìmà cuàhàn stná‑nè xì‑yá.
23462	MAT 9:14	Dandu nì catnàtnuu nècuàchì nchícùn xì Juan Bautista, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―Nsiùhù xì stná nècuàchì fariseu, iníhíì cuáhà‑nsí ndoó dòcó‑nsì, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó, có‑ìníhíì‑né. ¿Índù chuun?
23463	MAT 9:15	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nècuàchì ndoó vicò nándàhà, ¿a cúí cundoo‑ne tnùnsí ini na meru ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó. Doco vàxi iin quìvì mà cóó gá noviu nùù‑né; dandísá tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè.
23466	MAT 9:18	Na cáhàn va Jesús ducán xì nèhivì, dandu nì sàà stná iin nècuàchì dandacú, te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: ―Làcà ní quesaha xíhì nihni dèheyoquí; doco nú ni cúhùn‑ní, te chitàndòò‑ní ndahà‑ní dìquìá, dandu nanihìtáhvìá ñuhìví ―nì cachi‑nè.
23469	MAT 9:21	Vàchi nihnú ini‑nè: “Nú ni dúcùn ndahí mate sícotò‑ni xi‑ya, dandu nduvàhi”.
23475	MAT 9:27	Na ní quee‑ya lugar mà, dandu yucán nì tenchicùn stná ùì nècuàchì cuaá mii‑yá, cána‑ne, cachí‑nè xì‑yá: ―Mii‑ní descendencia ìì xí David, cundehè ndahví‑nî nsiùhù.
23477	MAT 9:29	Dandu nì chituu‑ya dìnìndàhá‑yà nduchìnúù‑né, te nì cachi‑yà: ―Nacua sànì xinindisá‑nsiá, divi ducán ni coo‑xi‑nsiá, cachíˋ.
23495	MAT 10:9	’Ni dìhùn oro, ni dìhùn plata, ni dìhùn yahá màsà cúníhí‑nsiá cùhùn ini itni xi‑nsia.
23496	MAT 10:10	Ni morral màsà cúníhí‑nsiá cùhùn ichì. Cuisì‑ní iin‑ni dùhnù‑nsiá cunihi‑nsia, xì ndìsàn sà‑ìnáì‑nsià, xì stná bastón xi‑nsia. Cuisì ñà‑jaàn‑ní cunihi‑nsia cùhùn, vàchi iin nèhivì quidáchúûn, xiñuhu cuàha nèhivì‑né raya xi‑ne.
23507	MAT 10:21	’Te tiempu yucán, dècuèndè tnaha nèhivì icúmí quida xi‑né entregar (nùù autoridad) ñà‑cui‑nè, mate ñání‑nè, ò déhe‑ne nduú nècuàchìmà. Ndè stná yuadíhí‑nê icúmí‑nê nacuni ùhì‑nè, te canicuàchi stnahá‑né sàhà‑né ñà‑cui‑nè. Ducán icúmí‑nê quida‑ne (quìvì yucán).
23509	MAT 10:23	Te nú quidá quíní nèhivì xì‑nsiá iin ñuu, dandu cunudèhé‑nsià ndè inga ñuu. Vàchi cunaha‑nsiá, tàñáha ga nacàhin‑nsia nsidanicuú ñuu raza‑ndà Israel, te sànì naxicocuíìn yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví.
23514	MAT 10:28	Te màsà yúhî‑nsià nèhivì cuní cahnì xì‑nsiá, vàchi cuisì iquìcúñú‑nsià cunduu ñà‑cui, doco anima‑nsià, mà cúí cahnì‑néà. Nàyùcàndùá, mii‑yá nduú ana xiñuhu yùhí‑nsià, vàchi icúmí ndisa‑ya poder daquée‑ya nèhivì nùù andea ndé ndañuhu dahuun anima‑nè xì stná iquìcúñú‑nè.
23518	MAT 10:32	’Nú cachí vate nèhivì ñà‑ndùú‑né nèhivì xí, dandu yùhù cachi stnáì xì Yuamánìˊ iá ansivi ñà‑divi nèhivì xí nduú stná‑nè.
23525	MAT 10:39	Nsidaa ana cuní dacácu xi vida‑xi, cutu ñà‑dandáñúhú‑nêàmà quea. Doco nú sàhà yùhù ndañuhu vida xi‑ne, dandu ñà‑sànì càcu ndisa‑ne nduá.
23526	MAT 10:40	’Nú cudíì ini nèhivì xì palabra cachí mii‑nsiá, dandu davani queá na ian sànì xinindisá stná‑nè yùhù. Te nú sànì xinindisá‑né yùhù, dandu ñà‑sànì xinindisá stná‑nè mii‑yá ana nì techuun‑xí nduú stná.
23529	MAT 11:1	Nì nsihi nì sàcùnaha nèhivì dacuahá‑yá nansa quida‑ne, dandu cuàhàn mii‑yá ñà‑cacanuu‑ya ñuu te ñuu chinaha‑yà nèhivì, càhàn‑yà xì‑né ñà‑ndùú razón ndiaha xí Dios.
23535	MAT 11:7	Daaní, na sámànuhù nèhivì nì quixi ma, dandu nì quesaha Jesús cáhàn‑yà xì nèhivì sàhà Juan, te dohó nì cachi‑yà: ―Na ní caquee‑nsia ñuu‑nsià cuàhàn‑nsià yucù cundehè‑nsiá Juan, ¿a cuáhàn‑nsià cundehè‑nsiá iin nèhivì (tùha dàma dìnì‑xí) na iin yutnù ndóyo quidá tàchì? (Còó.)
23543	MAT 11:15	Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá ―nì cachi Jesús.
23547	MAT 11:19	Daaní, nì quesaa stná yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, te tùha stnáì cuxi comida vàha, te xihí (vinu), doco cachí stná nèhivì xìˊ ñà‑yáha ga ndadí, te cachí stná‑nè ñà‑tùhe coho cuahí, dècuèndè iá vàha stnáì xì tè‑dàchíyàhvi, xì stná nsidaa gá nèhivì cuáchi, cachí‑nè. Doco cunaha‑nsiá, nú ndisa ñà‑nchìchí ndiaha nduá quìdà‑ndà, dandu icúmí sàà‑mà cunahà claruà después.
23549	MAT 11:21	Dohó nì cachi‑yà: ―¡Ndahví nècuàchì ñuu Corazín! Te ¡ndahví stná nècuàchì ñuu Betsaida! Vàchi cuàhà milagru fuerte sànì xini‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco cunaha‑nsiá, nú ducání ni coó stná milagru mà ñuu Tiro ò ñuu Sidón nì cùí, dandísá, yàchì naxicocuíìn ini nècuàchì ñuu mà sàhà cuàchi‑ne, te nàcùndixi ndahví‑nè, te nàcùndoo stná‑nè mahì yàà tutnù, cunduamà seña ñà‑ndisa cuhí ini‑nè mii‑né sàhà cuàchi‑ne.
23555	MAT 11:27	Dandu nì cachi stná‑yà (xì nèhivì): ―Nùù Yuamánìˊ sànì nìhìtáhvìˊ dandacuí nùù nsidanicuú iñàha. Te còò ni‑iin nèhivì ináhá ndisa ana nduú yùhù, cuisì Yuamánìˊ Dios. Te mii‑yá, cuisì yùhù ináhî ana ndisa nduú‑yá, cuisì yùhù xì stná nèhivì cuníˋ cundaà inì‑xi sàhà‑yá.
23556	MAT 11:28	’Nahà‑nsia nùí, nsidaa mii‑nsiá nècuàchì cuhúún inì‑xi, te có‑cùndéé gâ inì‑xi, dandu nìhì‑nsiá ndòo dadí ndiaha inì‑nsia quide.
23565	MAT 12:7	(Náhà xìcà) cumánì gá cundaà ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá cachí Dios nùù tutu ìì. Vàchi dohó cachí‑yà: “Yùhù chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdì ñá‑cuàha guá‑nsià yùhù promesa”, cachí‑yà. Nú ni sáà‑nsià cundaà ini‑nsià sàhájàn nì cùí, dandu mà dácuídâ cuàchi‑nsia nèhivì còò falta xi.
23566	MAT 12:8	Cunaha‑nsiá, yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, dandacú stnáì sàhà nansa quida nèhivì quìvì descansu ―nì cachi‑yà.
23569	MAT 12:11	Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Ni cachí‑ndà iá iin riì xí‑nsiá, te sànì nacava‑sì xìchi, pues ¿amádi cúhùn‑nsià tavà‑nsiási xìchi ma, mate quívì descansu nduá?
23576	MAT 12:18	Ana yohó nduú ana xinúcuáchí nùí, vàchi sànì nacàxin mii‑yá. Cuú ínì sàhà‑yá, te cudíì ínì sàhà nansa quidá‑yá. Nùù anima‑yà cuàhìn caquìn Espíritu Ìì xí, dandu cachitnùhu‑ya xì nèhivì nsidaa ñuu nansa iá modo ndiaha xí.
23583	MAT 12:25	Doco ináhá‑yâ nansa nacání ini nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: ―Nú ni táhndè dava nècuàchì xídandacú nùù iin ñuu, te náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí dandacú gá‑nè nùù ñuu mà. Stná nèhivì ndoó ñuu mà, nú ni táhndè dava‑ne, mà cóó gà stná ñuu mà. Te ò nèhivì ndoó iin vehe, nú náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí cundoo tàcá gà‑nè vehe ma.
23588	MAT 12:30	’Nsidaa ana có‑ìá favor xi, contra xi nduú‑né. Te nsidaa ana có‑chìndéé xî danátáquì nèhivì xí, ducán nduá na ian taxi‑né nècuàchìmà.
23590	MAT 12:32	Mate ni cáhàn ùhí nèhivì dìquì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, doco vàtùni nìhì‑né cuicahnú ini Dios sàhà‑né. Doco nú dìquì Espíritu Ìì ni cáhàn ùhí‑nè, dandu mà nunca sàà‑yà cuicahnú ini‑yà sàhà‑né, ni tiempu ndoo‑nda ñuhìví yohó, te ni stná tiempu cundoo‑nda inga ñuhìví nicanicuahàn.
23591	MAT 12:33	’Nú ni cachí‑ndà vàha iin yutnù fruta, dandu cuní cachàmà vàha stná fruta sáha‑nù. Te nú ni cachí‑ndà còò chuun yutnù fruta mà, dandu cuní cachàmà ñà‑còò chuun stná fruta‑nu, vàchi sàhà fruta‑nu cundáà ini‑ndà a yútnu vàha nduú‑nu, ò á coó.
23598	MAT 12:40	Vàchi na ian nì ndòo Jonás mà ini tìxi iin siaca cahnú ùnì ndui te ùnì ñuú, divi ducán icúmí cuu stná xì yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, cunacaa stnáì tìxi ñuhù ùnì ndui te ùnì ñuú.
23599	MAT 12:41	’Na quívì cuu juiciu, te màcuìta nsidaa nèhivì tiempu vichi (nùù Dios), dandu yucán icúmí màcuìta stná nèhivì ñuu sànaha nani Nínive, te daquée cuàchi‑ne dìquì nèhivì tiempu vichi, vàchi nèhivì ñuu mà, nì naxicocuíìn ini‑nè na ní càhàn Jonás xì‑né. Doco nèhivì vichi, còó, mate sánì quesaa ana chicá ndiaá nùù Jonás mà.
23601	MAT 12:43	’Nú sànì quee iin ñà‑malu ini iin nèhivì, dandu xicánúú‑si yáha‑sì lugar ìchí, nandúcú‑sî ndé coo dadí‑si. Te nú nì cundaà inì‑si mà cùì,
23617	MAT 13:9	Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ ―nì cachi Jesús.
23642	MAT 13:34	Nsidaa palabra jaàn nì nacani‑ya xì nèhivì cuáhà yucán, vàchi cuisì‑ní ejemplu nì nacani‑ya xì‑né.
23645	MAT 13:37	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nècuàchì nì chihi xi tata vàha ma nduú yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví.
23649	MAT 13:41	Vàchi yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, icúmî techuín ángel xi cùhùn‑nè tavà‑né nsidaa ana dàtúcù xì ñanìtnaha‑xi, xì nsidaa gá stná ana quìdà‑xì ñà‑có‑ndiàá, te mà cúndóó gá‑nè ñuhìví xi,
23651	MAT 13:43	Dandu icúmí sàà meru tiempu xi nèhivì ndàcuisì inì‑xi; ndiaha gá icúmí coo xi‑né, na ian ndiaha gá orá, ducán ndiaha coo xi‑né quìvì sàà Yua‑nda Dios cusahnú‑yá ñuhìví yohó. Ni cúníní vàha nsidaa‑nsiá ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá yohó.
23661	MAT 13:53	Nì nsihi nì nacani Jesús ejemplu jaàn, dandu nì quihin‑ya ichì mànuhù‑yá.
23679	MAT 14:13	Na ní nsihi nì inini Jesús, dandu nì quècahnu‑ya ini iin lancha, cuàhàn cuaán‑yá inì‑nu dècuèndè iin xaan ndé có‑ndòó nèhivì. Doco nì xinitnùhu nèhivì cuàhàn‑yà, te ñàyùcàndùá nì caquee stná‑nè ñuu‑nè nì tenchicùn‑nèyà ñuhù íchî.
23693	MAT 14:27	Doco vichi vichi nì cachi‑yà xì‑né: ―Nacuàhandee inì‑nsia, vàchi yùhù nduí. Màsà yúhî‑nsià.
23695	MAT 14:29	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nahà‑ní. Ñàyùcàndùá, nì nuu Pedro nùù lancha mà nì quesaha‑né nì xìcandodò stná‑nè nùù tècuìí cuàhàn‑nè ndé vàxi Jesús.
23699	MAT 14:33	Te nì tnàtuu nsidaa nècuàchì ñuhú ini lancha mà nì sàcuìtasisi‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―¡Ndisa, Dèhemanì Dios nduu‑ní!