23214	MAT 1:1	Ñà‑yòhó nduú tutu nacání sàhà ana nduú xìì Jesucristu. Iin yohòtéhè‑yá nduú David, te iin yohòtéhè David mà nduú Abraham.
23242	MAT 2:4	Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè dùtù chicá xí‑idònùù, xì stná nècuàchì dacuahá ley ìì, te nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑né índù ñuu cuàhàn tùinuù Cristu.
23244	MAT 2:6	Cunaha mii‑nsiá nècuàchì ñuu Belén iá ladu Judea: màdì ñuu chicá có‑ndiàá nduú ndé ndoó‑nsiá; còó, divi ñà‑chicá ndiaá nduá nùù nsidaa ñuu nahnú ladu xi‑nsia, vàchi divi ñuu mii‑nsiá icúmí tùinuù mii‑yá ana cusahnú, te icúmí‑yâ cunuù‑yá nèhivì xí, divi nèhivì raza‑nsià Israel.
23247	MAT 2:9	Daaní, na ní nsihi nì sàcùnaha nècuàchì nchichí mà nùù‑té ñà‑jaàn, dandu nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè. Te cunaha‑nsiá, yucán nì natùi tu sìtnúù nì xini‑nè antes ladu xínu orá. Te nì sàcòdònùù‑sí nùù‑né nì sàà‑si nì ndòo‑sì dìquì‑xí nacua ndé iá méè mà.
23256	MAT 2:18	Tiacú tnaná cuáhà‑né ladu ñuu Ramá. Sacú nècuàchì ñahà, te cána‑ne, divi nècuàchì descendencia xi Raquel. Sàhà méè xi‑ne sacú‑né; nì mà cùì cahnde ini‑nè, vàchi còò cá‑vè.
23261	MAT 2:23	nì sàà‑nè iin ñuu tii nani Nazaret, te yucán nì candòo‑ne. Pues, divi ducán nì cuu sàhà ñà‑nì cùú ndisa palabra nì cacachitnùhu profeta xi Dios sànaha ñà‑divi ñuu Nazaret cunduu ñuu‑yà, cachi nèhivì.
23265	MAT 3:4	Te Juan mà, dòò idì sìcamellu nì sandixi‑ne, te iìn quísi nì cuyucun siuhma tìxi‑ne. Te sìca xì ndudi ñùñù yucù nduá nìsa itiacu‑nè.
23268	MAT 3:7	Doco nì xini Juan ñà‑vàxi stná cuàhà nècuàchì fariseu xì cuàhà stná nècuàchì saduceu, cuní‑nè cuhiì stná‑nè. Ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: ―Mii‑nsiá, na quidá còò, ducán quidá‑nsiá, vàxi‑nsia yohó xinúdèhé‑nsià nùù castigu icúmí quixi. ¿Ana divi nì cachi xì‑nsiá ñà‑quida‑nsia ducán?
23270	MAT 3:9	Ni màsà cáhàn cuadú‑nsià cachi‑nsià inì‑ni mii‑nsiá ñà‑divi Abraham nduú yohòtéhè stná‑nsià, te ñàyùcàndùá còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá. Vàchi cunaha‑nsiá, dècuèndè stná yùù ndoó yohó, vàtùni nanduu stná nahi descendencia xi Abraham, nú cuní Dios.
23280	MAT 4:2	te yucán iá‑yà ùì dico quìvì ndui te ñuú; te iníhíì‑yá, iá dòcó‑yà. Ñàyùcàndùá, cuàhà doco xíhì‑yà.
23282	MAT 4:4	Doco nì cachi‑yà xì‑sí: ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Màdì cuisì pan cutiacu nèhivì; còó, vàchi xiñuhu cucumi stná‑nè nsidaa palabra ìì cachí Dios”.
23291	MAT 4:13	Doco cónì cuèé‑yà yucán. Còó, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu Capernaum iá yuhù mar ladu ndé cachí xì‑né ladu Zabulón xì Neftalí.
23297	MAT 4:19	Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Cunchicùn‑nsià yùhù, vàchi mà cúndúú gá‑nsià nècuàchì tavá xi siaca. Còó, vàchi icúmî dacuahí mii‑nsiá ñà‑cunduu‑nsia nècuàchì tavá xi nèhivì (ichì malu).
23302	MAT 4:24	Ñàyùcàndùá, ndè inii ladu Siria nì xìtià fama‑yà. Sàhà ñà‑jaàn cuàhà gá nècuàchì cuhí ndacá nèhivì nì quixi nùù‑yá, xínduu‑ne nèhivì ndohó quidá iin cuèhè, ò iin dolor, te xínduu stná‑nè ana ñuhú ñà‑malu anima‑xi, xì stná nèhivì xíhì ìhí, ò néhivì sànì nduyutnu. Doco nsidaa‑né, nì dàndúvàha‑yanè.
23304	MAT 5:1	Dandu nì xini Jesús ndoó cuàhà gá nèhivì. Ñàyùcàndùá, nì nana‑ya iin yucù, te nì sàcòo‑ya yucán. Dandu nì tnàtuu nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá,
23314	MAT 5:11	’Nansicáhán stná mii‑nsiá na cánàhá nèhivì xì‑nsiá sàhí, te ò quidá quini‑ne xì‑nsiá, te ò dacuidádiquí stná‑nè mii‑nsiá.
23316	MAT 5:13	’Mii‑nsiá, nahi chuun quidá ììn, ducán quidá stná‑nsià ñuhìví yohó. Doco nú sànì ndañuhu ñà‑ádì xán, dandu mà cúí nduhadì gá‑ñà. Vàchi còò cá chuan, ñàyùcàndùá saté uun nèhivì‑ñá, te sánihni‑neà.
23318	MAT 5:15	Stná iin lámpara, có‑nàcuícun‑ndañá ñà‑coo dèháˋ tìxi iin ìcà; còó. Sácùnùú ducún‑ñà sàhà‑ñá cutnuà, te cutùi nùù nsidaa nèhivì quíhvi vehe.
23320	MAT 5:17	’Màsà cúcáhán‑nsiâ vàxi dacúxíóé ley nì sàha Moisés. Mà dácûxíóé ley mà, ni mà dácûxíó stnáì palabra nì cachi profeta nì sacahàn cuenta xi Dios. Còó, yùhù vàxi sàhà ñà‑nì cùú ndisa nsidaa ñà‑ndùá cachí palabra mà.
23328	MAT 5:25	’Nú sànì sanicuàchi iin tiàa sàhà iin‑nsia, te ndacá‑te mii‑nsiá cuàhàn nùù tè‑nìhí chuun, dandu chicá vàha nacòovàha yachì‑nsià xì‑té na cuáhàn‑nsià ichì, còtó sàà‑te xi‑nsiá nùù juez, te dayáha juez mà‑nsiá ndahà comandante ñà‑cundiadi‑nsià vehecàa.
23335	MAT 5:32	Doco yùhù cachíˋ, nú ni caté iin tiàa ñahàdìhí‑te, te màdìá nì cáhàn‑ña xi inga tiàa nduá, dandu cuàchi cundua nú ni nándàhà tú‑ña, vàchi (còá dìsáhà‑xí) cate nècuàchì primeru mà‑ñá. Te iin nècuàchì nandàhà xì ñahà nì xìtià mà, divi‑ni nsidá cuàchi stná‑nè.
23339	MAT 5:36	Ni màsà ndácùcahan stná‑nsià dìnì‑nsiá, vàchi có‑dàndàcú‑nsiá sàhà dìnì‑nsiá ñà‑chicata‑nsia idì ndèhí, te ò idì cuxín, (mii‑yá cachi‑yà).
23340	MAT 5:37	Nú cuní‑nsià cachi‑nsià iin ñà‑ndácuisì, dandu jaan, ò á coó cachi‑nsià, vàchi nú más gà ni cachí‑nsià, dandu ñà‑vàxi nùù ñà‑malu nduá.
23341	MAT 5:38	’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nìsa cachi‑nè: “Nú ni tavá nèhivì iin nduchìnúù‑ndà, dandu xiñuhu quee stná iin nduchìnúù mii‑né. Te ò nú iin nùhu‑nda ni tavá‑né, dandu ni queé stná iin nùhu mii‑né”.
23343	MAT 5:40	Te nú sanícuàchi‑ne sàhà‑ndà, te candiáá‑nè dùhnù‑ndà, dandu ni cuáha stná‑ndàné dòò‑ndà.
23348	MAT 5:45	Cunaha‑nsiá, nú ni quidá‑nsiá ducán, dandu cunduu ndisa‑nsia dèhe Yuandiaha‑nsiá iá ansivi, vàchi mii‑yá, dandacú‑yá ñà‑xìnu orá nùù nsidanicuú nèhivì, vàha‑ne ò malu‑nè. Te dacuún stná‑yà dàvì nùù nsidaa nèhivì, a quidá víi‑né, ò có‑quìdá víi‑né.
23352	MAT 6:1	’Màsà quídá‑nsiá obra xi‑nsia sàhà‑ñá cundehè nèhivì, vàchi nú sàhà ñà‑jaàn nduá, dandu còò ñà‑vàha nìhì‑nsiá sàhámà nùù Yuandiaha‑nsiá iá ansivi.
23353	MAT 6:2	Ñàyùcàndùá, nú cuàhàn‑nsià dacútâhvì‑nsiá nècuàchì ndahví, màsà cátétnùhu‑nsia ñà‑jaàn. Vàchi ducán quidá nèhivì datiaá uun nduú nèhivì vàha, quidá váté‑nê obra xi‑ne veheñùhu ò calle sàhà‑ñá cuní‑nè ndee vàha‑ne nùù nèhivì. Te ñà‑ndáà nduá cachíˋ xì‑nsiá yohó: cuisì ñà‑jaàn cunduu ñà‑vàha nìhì‑né.
23354	MAT 6:3	Doco mii‑nsiá, na quidá‑nsiá iin obra, quida dèhé‑nsiàñà, dandu coo dèháˋ nùù nèhivì. Doco nùù Yua‑nda Dios, còó, vàchi indéhe‑yá, te nùù mii‑yá icúmí‑nsiâ nìhì‑nsiá ñà‑vàha xi‑nsia.
23356	MAT 6:5	’Na xícàn tàhvì‑nsiá nùù Dios, màsà quídá‑nsiá na quidá nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha. Vàchi mii‑né, cudíì ini‑nè cuita‑ne nacuatu‑ne veheñùhu ò esquina sàhà‑ñá cundehè nèhivì‑né. Doco ñà‑ndácuisì nduá yohó cachíˋ: cuisì ñà‑cundehè nècuàchìmàné cunduu ñà‑vàha xi‑ne.
23357	MAT 6:6	Doco ndohó, na xícàn tàhvì‑ndà nùù Yua‑nda Dios, ni nánsìhvi‑nda ini vehe‑nda, te nacadi‑ndà yehè; dandu miiní‑yá iníní‑yá na cáhàn‑ndà xì‑yá. Te indéhe‑yá, mate nèhivì, còó, có‑xìní‑nè ñà‑ndùá quìdà‑ndà. Dandísá nìhì‑ndà iin ñà‑vàha xi‑nda nùù‑yá.
23358	MAT 6:7	’Na cáhàn‑ndà xì‑yá, màsà cáchí‑ndà iin‑ni iñàha cuàhà xichi na quidá nècuàchì có‑ìnáhá xí Dios, vàchi mà chíndéâmà. Mii‑né, tuxí ini‑nè icúmí Dios cunini‑yanè ñà‑cuàhà guá cáhàn‑nè, doco còó.
23367	MAT 6:16	’Na iníhíì‑nsiá ndoó dòcó‑nsià, màsà dátiáâ‑nsiá cuhúún ini‑nsià. Vàchi ducán xíquida stná nècuàchì datiaá uun nduú nèhivì vàha, quidá cánûú‑nê ndoó‑né tnùnsí ini sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì iníhíì‑né. Te ñà‑ndácuisì nduá cachíˋ xì‑nsiá vichi: cuisì ñà‑jaàn cunduu ñà‑vàha nìhì‑né.
23370	MAT 6:19	’Màsà dácâyà‑nsià ñà‑cuìcà‑nsiá ñuhìví yohó, vàchi icúmíâ cusiquidi‑ñá, te ò nana ditnu‑ña, te ò quíhvi tècuìhnà quida cuihna xán.
23371	MAT 6:20	Còó, dècuèndè gloria ni cáyà‑ñà, vàchi yucán mà nunca cusiquidiá, ni mà náná dítnú‑ñá, ni mà quíhvi stná tècuìhnà quida cuihna xán.
23375	MAT 6:24	’Iin peón, mà cúí cundoo ùì patrón xi‑tè, vàchi nú ducán, dandu iin‑ne coo manì nùù‑té, te inga‑nè cundehè úhì‑te. Te ò ni cachí‑ndà, iin‑ne cahíchì inì‑te, te inga‑nèmà coo vàha xi‑té. Te ducán iá stná xì mii‑nsiá, nú cuú inì‑nsia sàhà dìhùn, dandu mà cúí cunucuachi stná‑nsià nùù Dios.
23376	MAT 6:25	’Ñàyùcàndùá, yùhù cachíˋ xì‑nsiá, màsà nácání ini‑nsià sàhà vida xi‑nsia nansa nìhì‑nsiá ñà‑cuxi‑nsia coho‑nsia, te cundixi‑nsia. Còó, vàchi màdì cuísi ñà‑cuxi‑nda ndùá xiñuhu sàhà‑ñá cucumi‑nda iin vida ndiaha; te cuerpu xi‑nda, chicá ndiaáˋ nùù sìcoto ndixi‑nda.
23377	MAT 6:26	Cundehè‑nsiá laa ndavá ansivi, có‑xìtú‑si, ni có‑chîvàha‑sì nùnì, vàchi còò cosecha ndaníhí‑si. Còó, cuisì nùù Yuandiaha‑nda iá ansivi níhì‑sí ñà‑ìtiácù‑si. Pues náhà xìcà, chicá ndiaá mii‑nsiá nùù quisì mà.
23391	MAT 7:6	’(Mà váha ndatnuhu‑nda xi nèhivì nansa ni nì cui sàhà) yà‑ìì, còtó quida‑ne xì‑ndà na quidá sìhina cuehé. (Uun‑ni queá ñà‑cachi‑ndà palabra ndiaha xi nèhivì síquinì mà), vàchi na quidá cochí quidá stná‑nè, vàchi mate sìdiqui yáha ga ndiaá ni chíndóó‑ndá nùù‑sí, doco cuànihni sàhà‑síâ.
23395	MAT 7:10	Te nú cuñu siaca xícàn, pues divi cuñu quisì mà cuàha‑nsiañà, màdì cóò.
23400	MAT 7:15	’Cuidadu cundoo‑nsia xì nèhivì tnùhù dananí úún cáhàn cuenta xi Dios, vàchi cutu vàxi‑ne (datiaá úún‑né mànì ini‑nè) nahi riì mansu, doco anima‑nè, còó, nahi lobu dana, ducán iáˋ.
23402	MAT 7:17	Mà cúí, vàchi nsidaa yutnù vàha, puru fruta vàha sáha‑nù. Te yutnù còò chuun xi, cutu ñà‑chìcuéhè sáha‑nù.
23403	MAT 7:18	Doco iin yutnù vàha, mà cúí cuàha‑nù iin fruta chicuéhè. Ni‑iin stná yutnù còò chuun‑xi, mà cuáha‑nù ni‑iin quisì vídì.
23423	MAT 8:9	Vàchi yùhù, ndoó stná ana dandacu‑xi nùí, te mií, dandacú stnáì nùù soldadu xi. Nú ni cachíˋ xì iin‑tè: “Cuahán”, dandu cùhùn‑te; te ò nú ni cachíˋ xì ingà‑te: “Naha”, dandu quixi‑tè; te na cachí stnáì xì iin mozo xi: “Dohó quido”, dandu ducán quida‑te ―nì cachi capitán mà.
23425	MAT 8:11	Te cachí stnáì xì‑nsiá, icúmí nataca cuàhà gá nèhivì quixi inicutu ñuhìví dècuèndè ndé xínu orá xì ndé quécahnu‑ya, te nataca‑nè cutnahá‑né xì Abraham xì Isaac xì Jacob ñà‑cundoo‑ne (vicò) ñuhìví ìì xí Dios.
23434	MAT 8:20	Doco nì cachi‑yà xì‑né: ―Lusu, iá nchihò‑sí; te laa ndavá ansivi, iá stná tacà‑si; doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, còò ni‑iin lugar ndé cunduhí cùdì.
23436	MAT 8:22	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Còó. Cunchicùn dahuun‑ní yùhù. Nècuàchì còò vida (ndiaha nùù anima‑xi), divi ni cúxin xi nsìi xi.
23437	MAT 8:23	Daaní, nì nana Jesús lancha, mii‑yá xì nècuàchì dacuahá‑yá, te cuàhàn‑yà xì‑né nùù mar. Doco nì quesaha caná ndéé tàchì, te nì nacuahnu todò tècuìí, te cuàhà gá‑te nì quèe stná ini lancha. Doco mii‑yá, quídì naà‑yá.
23446	MAT 8:32	Dandu nì cachi‑yà xán: ―Cuahán‑ndâ, cachíˋ. Dandu nì caquee nsiha nì sàcùñuha ini cochi yucán. Ñàyùcàndùá, carrera nì canuu nsihi‑sì candiaa yucán, te nì còyo‑sì ndè mar nì càhà‑si.
23453	MAT 9:5	Cachi‑nsià xìˊ: ¿índù milagru nduú ñà‑chicá ùhì quida‑nda: a ñá‑cachi uun‑nda (xi nècuàchì cuhí) ñà‑xìcáhnû ini‑ndà sàhà cuàchi‑ne, te ò ñá‑cachi‑ndà xì‑né ni ndácuíín‑nè, te nacaca‑ne?
23460	MAT 9:12	Doco nì tiacu Jesús ñà‑càchí‑nè ducán; ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: ―Màdì nècuàchì ndáa vàha xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. Còó, nècuàchì cuhí xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né.
23461	MAT 9:13	Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià dacuahá‑nsiá nansa cuní cachi Dios nùù tutu ìì ndé cachí‑yà: “Chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdìá cuàha‑nsia yùhù iin promesa”, cachí‑yà. Vàchi yùhù, màdì nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi vàxi càhàn xìˊ ñà‑naxicocuíìn ini‑nè. Còó, nèhivì cuáchi vàxi nanduquí áma naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne ―nì cachi Jesús.
23462	MAT 9:14	Dandu nì catnàtnuu nècuàchì nchícùn xì Juan Bautista, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―Nsiùhù xì stná nècuàchì fariseu, iníhíì cuáhà‑nsí ndoó dòcó‑nsì, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó, có‑ìníhíì‑né. ¿Índù chuun?
23463	MAT 9:15	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nècuàchì ndoó vicò nándàhà, ¿a cúí cundoo‑ne tnùnsí ini na meru ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó. Doco vàxi iin quìvì mà cóó gá noviu nùù‑né; dandísá tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè.
23465	MAT 9:17	Stná vinu, nú vinu saa nduá, dandu mà dáquêe nèhivì‑ñá ini itni iìn tuhú, vàchi nú ducán, dandu ndàtà‑ñá, te cuìtià vinu, te cuchicuehe stná iìn mà. Ñàyùcàndùá, nú vinu saa nduá, dandu itni iìn sàà ni quéa, te ducán còò ni‑iñàha cuu xán, ni stná iìn mà.
23466	MAT 9:18	Na cáhàn va Jesús ducán xì nèhivì, dandu nì sàà stná iin nècuàchì dandacú, te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: ―Làcà ní quesaha xíhì nihni dèheyoquí; doco nú ni cúhùn‑ní, te chitàndòò‑ní ndahà‑ní dìquìá, dandu nanihìtáhvìá ñuhìví ―nì cachi‑nè.
23469	MAT 9:21	Vàchi nihnú ini‑nè: “Nú ni dúcùn ndahí mate sícotò‑ni xi‑ya, dandu nduvàhi”.
23473	MAT 9:25	Dandu mii‑yá, nì dàcúhùn‑yà nsidaa‑né fuera, te nì quìhvi‑ya ndé indúhu ñahà chìì mà. Dandu nì tnii‑ya ndahà‑ñá, te nì dàndácòo‑yàña (vàchi sànì natiacù‑ña).
23482	MAT 9:34	Doco nècuàchì fariseu, nì cacachi‑nè sàhà‑yá: ―Còó. Sàhà‑ñá chindéé jefe xi ñà‑malu‑nè, ñàyùcàndùá vàtùni tavà‑né dava ga ñà‑malu.
23484	MAT 9:36	Te na ní xini‑yà yáha ga cuàhà nèhivì ndoó, dandu nì cuhi gà ini‑yànè, vàchi ndoó‑né nahi riì còò stohò‑xi.
23492	MAT 10:6	Còó, cuisì‑ní ndé ndoó nèhivì raza‑ndà Israel ni cúhùn‑nsià, vàchi nahi riì nì tùcù xínduu‑ne.
23497	MAT 10:11	’Daaní, nú sànì sàà‑nsià iin ñuu, ò iin ranchu, dandu nanducu‑nsiá vehe iin nècuàchì vàha, te iin‑ni cundoo‑nsia yucán ndè cachi sàà quìvì quee‑nsia ñuu mà.
23500	MAT 10:14	Te nú có‑cùní‑nè dayáha‑ne mii‑nsiá, te ò có‑cùní‑nè cunini‑ne palabra nihí‑nsiá, dandu quee‑nsia vehe ma, te ò ñuu mà, te nacatù‑nsiá sàhà‑nsiá ñà‑nì cóyo yàcá xi lugar mà.
23506	MAT 10:20	Vàchi màdì mii‑nsiá cunduu ana cuàhàn càhàn; còó, mii Espíritu Ìì xí Yuandiaha‑nsiá cuàhàn dachítnùní xì ini‑nsià nansa cachi‑nsià.
23507	MAT 10:21	’Te tiempu yucán, dècuèndè tnaha nèhivì icúmí quida xi‑né entregar (nùù autoridad) ñà‑cui‑nè, mate ñání‑nè, ò déhe‑ne nduú nècuàchìmà. Ndè stná yuadíhí‑nê icúmí‑nê nacuni ùhì‑nè, te canicuàchi stnahá‑né sàhà‑né ñà‑cui‑nè. Ducán icúmí‑nê quida‑ne (quìvì yucán).
23510	MAT 10:24	’Cunaha‑nsiá, màdìá chicá tùha iin nècuàchì làcà dacuahá nuu iin maestru; te ò iin peón, màdìá chicá ndiaá‑te nùù lamú xi‑tè.
23512	MAT 10:26	’Ñàyùcàndùá, màsà yúhî‑nsià nèhivì. Cunaha‑nsiá, còò ni‑iñàha cui coo dèhé nicanicuahàn; icúmíâ tùia, te icúmí nèhivì cunitnùhu stná‑nè sàhà‑ñá.
23515	MAT 10:29	’Sà‑ìnáhá‑nsiâ ñà‑ùì chòlìhì dicó‑né cùmì tuní, doco mate ducán iyuhu ndiaá‑si, ni‑iin‑sì mà sáà cui nú có‑chîtnùní ini Yuandiaha‑nsiá Dios ducán.
23520	MAT 10:34	’Màsà cúcáhán‑nsiâ a váxi yùhù ñuhìví yohó ñà‑cucumi nèhivì paz. Còó. Mà cúndóó mánì‑né; icúmí‑nê cundoo‑ne náâ stnàhá‑né.
23521	MAT 10:35	Vàchi ñà‑nì quesaì ñuhìví yohó, icúmí cuni ùhì iin tiàa yua‑té, te cuni ùhì stná iin ñahà chìì dihi‑ñá, te ò iin nècuàchì ñahà, cuni ùhì stná‑nè dìdo‑ne.
23523	MAT 10:37	’Doco nú chicá cuú ini iin nèhivì sàhà yua‑né, ò dihi‑né, te màdì yúhù, dandu có‑nâtùi‑ne cunduu‑ne nèhivì xí. Te ò nú chicá cuú ini‑nè sàhà dèhe‑ne, te màdì yúhù, dandu có‑nâtùi stná‑nè cunduu‑ne nèhivì xí.
23531	MAT 11:3	Ñàyùcàndùá, nì sàà nècuàchìmà nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―¿A ndísá mii‑ní nduú ana ndiaha icúmí quesaa, te ò inga ana vàxi cundiatu‑nsi?
23533	MAT 11:5	nansa cuú xi nècuàchì cuaá, níhì‑né natùinuù‑né, te nèhivì xicá cuéhê, níhì stná‑nè nacaca viì‑né; te nèhivì nì xìhì cuñù‑xi, níhì‑né nduvàha‑ne; te nèhivì dòhò, níhì‑né natiacu‑nè; te nèhivì nì xìhì, ndanchító stná‑nè natiácú‑nè; te nèhivì ndahví, níhìtáhvì stná‑nè cunini‑ne razón ndiaha xí Dios.
23535	MAT 11:7	Daaní, na sámànuhù nèhivì nì quixi ma, dandu nì quesaha Jesús cáhàn‑yà xì nèhivì sàhà Juan, te dohó nì cachi‑yà: ―Na ní caquee‑nsia ñuu‑nsià cuàhàn‑nsià yucù cundehè‑nsiá Juan, ¿a cuáhàn‑nsià cundehè‑nsiá iin nèhivì (tùha dàma dìnì‑xí) na iin yutnù ndóyo quidá tàchì? (Còó.)
23536	MAT 11:8	Doco nú coó, dandu ¿nansa iá‑nè cahan‑nsiá? ¿A nduú‑né iin nèhivì ndixí vico? Còó, vàchi nèhivì ndixí vico, vehe rey ndoó‑né.
23539	MAT 11:11	Te yùhù cachíˋ xì‑nsiá, nùù nsidaa nèhivì nì tùinuù‑xí ñuhìví, còò inga‑nè chicá nì quìdá ndiaha nùù Juan Bautista. Doco cachí stnâì xì‑nsiá, chicá ndiaha coo xi ana cuàhàn cuni tiempu cusáhnû mii‑yá iá ansivi, mate nèhivì ùún nduú‑né.
23549	MAT 11:21	Dohó nì cachi‑yà: ―¡Ndahví nècuàchì ñuu Corazín! Te ¡ndahví stná nècuàchì ñuu Betsaida! Vàchi cuàhà milagru fuerte sànì xini‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco cunaha‑nsiá, nú ducání ni coó stná milagru mà ñuu Tiro ò ñuu Sidón nì cùí, dandísá, yàchì naxicocuíìn ini nècuàchì ñuu mà sàhà cuàchi‑ne, te nàcùndixi ndahví‑nè, te nàcùndoo stná‑nè mahì yàà tutnù, cunduamà seña ñà‑ndisa cuhí ini‑nè mii‑né sàhà cuàchi‑ne.
23551	MAT 11:23	Daaní, stná nècuàchì ñuu Capernaum, mate tuxí ini‑nè nana ducún‑nè ndè gloria, doco còó, ndè andea icúmí‑nê nuu‑ne. Vàchi cuàhà milagru fuerte nì quida Dios ñuu‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco nú ducán nì quida‑ya milagru mà ñuu (malu) Sodoma, dandu iá ìì ñuu mà ñuhìví yohó nì cùí.
23553	MAT 11:25	Daaní, quìvì yucán nì (naquimanì) Jesús Yua‑yá Dios, cachí‑yà: ―Yùhù ndeníhí vàhi mii‑ní, Yuamánìˊ; mii‑ní nduu‑ní Stoho ansivi xi ñuhìví, te palabra (ìì xí‑nî), sànì chitnùní inì‑ní ndòo dèháˋ nùù nècuàchì nchichí, doco nùù nècuàchì (nihnú ndáhví inì‑xi) nahi ñà‑cuati, sànì dàtnúù‑ní sàxìnítnùní‑nè.
23555	MAT 11:27	Dandu nì cachi stná‑yà (xì nèhivì): ―Nùù Yuamánìˊ sànì nìhìtáhvìˊ dandacuí nùù nsidanicuú iñàha. Te còò ni‑iin nèhivì ináhá ndisa ana nduú yùhù, cuisì Yuamánìˊ Dios. Te mii‑yá, cuisì yùhù ináhî ana ndisa nduú‑yá, cuisì yùhù xì stná nèhivì cuníˋ cundaà inì‑xi sàhà‑yá.
23556	MAT 11:28	’Nahà‑nsia nùí, nsidaa mii‑nsiá nècuàchì cuhúún inì‑xi, te có‑cùndéé gâ inì‑xi, dandu nìhì‑nsiá ndòo dadí ndiaha inì‑nsia quide.
23557	MAT 11:29	(Quida‑nsia ñà‑ndùá cachíˋ xì‑nsiá) na ian nsidá‑nsiá yugu‑xi quidáchúûn‑nsiá. Daaní, dacuahá stná‑nsià palabra vàha xi, vàchi yùhù, mànì inì, te ndahvi inì, vàtùni ndòo dadí ndiaha anima‑nsià quide.
23559	MAT 12:1	Daaní, iin quìvì descansu nì quìhvi Jesús iin itu, te nì yàha‑ya yucán, cutnáhâ stná‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá. Dandu nì xìhì‑nè doco. Ñàyùcàndùá, nì quesaha‑né nì casahnù‑nè sìcàyòcó nùnì trigu itá yucán, te nì saxì‑néà.
23563	MAT 12:5	Te ò inga casu, ¿a cónì càhví stná‑nsià nùù ley ìì nansa quidá dùtù quìvì descansu, quidá‑né (chuun ìì) ini veheñùhu, có‑chîvàha ndisa‑ne quìvì mà, doco màdì cuáchi nduá nùù‑né?
23565	MAT 12:7	(Náhà xìcà) cumánì gá cundaà ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá cachí Dios nùù tutu ìì. Vàchi dohó cachí‑yà: “Yùhù chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdì ñá‑cuàha guá‑nsià yùhù promesa”, cachí‑yà. Nú ni sáà‑nsià cundaà ini‑nsià sàhájàn nì cùí, dandu mà dácuídâ cuàchi‑nsia nèhivì còò falta xi.
23578	MAT 12:20	Te nèhivì (yáha ndahví) na iin ndòò cuàhàn ndañuhu, mà cúcúú dana‑ya xì‑né. Còó. (Mànì gá) quida‑ya xì‑né na ian quidá nèhivì ni mà dándâhvà xì ñà‑có‑tnûù vàha. Te ducán icúmí cunduu modo xi‑ya dècuèndè cundee palabra vàha xi‑ya, te sàà‑yà cundee dahuun‑ya.
23582	MAT 12:24	Doco iníní nècuàchì fariseu nansa cachí nèhivì mà, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: ―Còó, vàchi ñà‑malu cusáhnû nani Beelzebú, divi nduú ana chindéé, te ducán tavá Jesús ñà‑malu.