23214	MAT 1:1	Xuꞌu é Mateú u ne, iꞌa kakaꞌán u iña táta viꞌi Jesucristu, iꞌxá ika Dāvii, iꞌxá ika Ābraan.
23215	MAT 1:2	Xíō iꞌxá Abraan é nani Īsaa; xíō iꞌxá Isaa é nani Jācoo; xíō iꞌxá Jacoo é nani Jūdaa; xíō ení ña dɨ.
23216	MAT 1:3	Xíō iꞌxá Judaa é nanī Fare ní Zara (dɨꞌɨ ñā ne, Tamaa nani ña); xíō iꞌxá Fare é nani Ēruun; xíō iꞌxá Eruun é nani Āraan;
23221	MAT 1:8	xíō iꞌxá Asa é nani Josāfaa; xíō iꞌxá Josafaa é nani Jōraan; xíō iꞌxá Joraan é nani Ūzia;
23222	MAT 1:9	xíō iꞌxá Uzia é nani Jōtaan; xíō iꞌxá Jotaan é nani Ācaa; xíō iꞌxá Acaa é nani Ezēquia;
23223	MAT 1:10	xíō iꞌxá Ezequia é nani Manāsee; xíō iꞌxá Manasee é nani Āmuun; xíō iꞌxá Amuun é nani Jōsia;
23224	MAT 1:11	xío ūun iꞌxá Josia é nani Jecōniá ne, xíō ení ña dɨ. Ntoo ña ntuvi dá xee ñáꞌa, ña ñuú Babiloniá san ne, kueꞌen níꞌi ña ña Israeé san ñuú ña kān é nantōꞌo ña ña.
23225	MAT 1:12	Dā rkontûvi xíō iꞌxá Jeconia é nani Salātiee; xíō iꞌxá Salatiee é nani Zorobābee;
23228	MAT 1:15	xíō iꞌxá Eliuu é nani Lāzaa; xíō iꞌxá Lazaa é nani Mātaan; xíō iꞌxá Mataan é nani Jācoo;
23229	MAT 1:16	xíō iꞌxá Jacoo é nani Jōseé, dɨvi xɨ̄ɨ Maríā. Maríā sán ne, dɨꞌɨ Jēsuú, dɨvi ñā é kākaꞌan o é Cristu, ña é taxnuu Xuva kō.
23231	MAT 1:18	Dukuan ō kúvi da káku Jesucristu: María, dɨꞌɨ Jēsuú ne, e xéꞌe ñā xuꞌu ña e tántaꞌa ña ni Jōseé ne, ntá tsi diꞌna dá kuntoo niꞌi tāꞌan ña ne, kūtuni ña tsí ñuꞌu iꞌxá ña kuenta iña Espíritū Sántū san.
23232	MAT 1:19	Dōo vaꞌá ñaꞌa xɨɨ ña Joseé san. Ña ni ntío ña é kāꞌan kíni ñaꞌa san iña Maríā. Dukuān né, dē kuení ña é diin diin tsi naxtuvī mii ña ña.
23233	MAT 1:20	Ntá tsi da nɨɨ kadē kuení ña ne, xée ūun ánje Xuva kō ñuu éni kān, kakaꞌan ña: —Jōsee, iꞌxá ika Dāvii, ñá ku uꞌvī o é nākiꞌin Maríā é kuvi ña ñadɨ̄ꞌɨ o, tsí iꞌxa é nakāku ña ne, ñuꞌu kuenta iña Espíritū Sántū san.
23234	MAT 1:21	Nakāku ña uun iꞌxa tií ne, xntēén dɨvī í é Jēsuu, tsí dɨvi ñā é nakakū ñá ña ñuú ña, ña é iō kuetsí i —kaꞌan ánjē san.
23237	MAT 1:24	Dā ntóto Joseé ne, dē ntaa ñá vatā ó kakaꞌan ánje Xuva kō san. Nākiꞌi ñá ñadɨꞌɨ̄ ña,
23238	MAT 1:25	ntá tsi ña ni kántoo niꞌi tāꞌan ña da nté ita ntíꞌxin ntuvi e káku iꞌxá ña. Xnteē ñá dɨvī í é Jēsuu.
23239	MAT 2:1	Kāku Jesuu ñuú Beleen ntuvi dá inúu rei Heróde ñūú tsikan. Kidáā né, ēka ña e dóo kiꞌin inī í san ñuú e dóo ikā ne, xée ña ñūú Jerusaleen.
23241	MAT 2:3	Dā téku rei Heródē sán ne, dōo dé kuení ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Jerusaleen.
23243	MAT 2:5	Ntákaꞌan ñá ni ñā: —Ñuú Beleen é kāduku ntée ñuú Judea, tsí kuan ō kaꞌan ñá kaꞌán naa Xuva ko kídaā:
23244	MAT 2:6	Dɨvin, ñūú Beleen é tūvín ñuú Judaa, kaꞌnun vata ntáa é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú naꞌnu mí ntoo ña ntádē kûꞌvé ñuú Judaa. Ntá tsi dií dií ka kuiko ñuꞌu ñāꞌa o, tsí nte ñúu o kan vēꞌxí uun ñaꞌa, ña kada kûꞌvé iña ñaꞌa ko, ñá Israeé san. Kuan ō kaꞌan ña —kaꞌan ñáꞌa san.
23251	MAT 2:13	Dā kunúꞌu ña ne, īní Josee ánje Xuva kō ñuu éni kān. Kaꞌan ánjē san: —Nakuntítsin, kiꞌin īꞌxá san ni dɨꞌɨ ī né, kueꞌen náneꞌen ñuú Egítō. Ikan kuntōo nto da nté kāꞌán u ni ō. Tsí kiꞌxi rei Heródē é nantuku ña īꞌxá san é kaꞌnī ñá i —kaꞌan ña.
23255	MAT 2:17	Kidáā né, kūntaá vata ō kaꞌan ña é kaꞌán naa Xuva ko nte éma tsi, ñá nani Jerēmia:
23257	MAT 2:19	Ntá tsi dā xiꞌi Heródē ne, kéni Josee é xee uun ánje Xuva kō, kakaꞌan ña:
23262	MAT 3:1	Ntuvi tsikán ne, xée Juaan Baūtista ñuu itsi é nani Jūdea, kakaꞌan ntódo ña,
23264	MAT 3:3	Ña é kaꞌán naa Xuva ko kídaā, ñá nani Isāiá ne, kakaꞌan ñá iñá Juaán san dá kākaꞌan ña: Dîtó tatsin úun ñaꞌa, ña e dóo ntii kākaꞌan ñuu itsí kān: “Nakōo túꞌvē ntó itsi Xuva kō; Ntantaa ntó itsi ña”, kaꞌan ña, kaꞌan Ísaiá san.
23265	MAT 3:4	Ínūú Juaán san doo e kúvi idi kameu. Ñɨɨ íꞌxi ña ne, ñɨɨ kúvi dɨ. Skuntí ini éꞌxi ña ne, īni xiꞌi ñá ntudin ñuñu.
23266	MAT 3:5	Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaꞌa, ña ntoo ñuú Jerusaleén ni ñūú Judeá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é ntoo etsin nú ntūte kaꞌnu é nani Jōrdaán ne, kuéꞌen ñā mí nuu Juaán san.
23267	MAT 3:6	Natɨ̄vi iní ña kuétsi ñā ne, da ítsi ntute ña ntaꞌa Juaán san nú ntute kaꞌnu san.
23268	MAT 3:7	Ntá tsi dā íni Juaán san tsí tɨ̄tɨ́n ña fariseú san nī ña saduceú san xée ñā é kūtsi ntute ña ne, kakaꞌan ñá ni ñā: —¡Ntōꞌo é tatá koo kúvi nto! ¿Xoó ntu kakaꞌan í ni ntō é kūnu nto é ña níꞌi nto é ntoꞌo nto ntaꞌa Xuva kō?
23273	MAT 3:12	Niꞌi ntaꞌa ña ūtun é kākani ña kɨtɨ trigú ne, dá nākaxnúu ña é vāꞌá ne, dá nātsuꞌun váꞌa ña. Ntá tsi e ña kaidiáꞌvi ne, kaꞌmi ña meꞌñú ñuꞌu é ña kantáꞌva —kaꞌán Juaán san.
23274	MAT 3:13	Kidáā ne, véꞌxi Jēsuu nte ñúú Galileá, ne, xée ñā nú ntute kaꞌnu Jordaán san, mí nuu Juaán san, vata koo é kūtsi ntute ña ntaꞌa Juaán san.
23275	MAT 3:14	Ña ni ntío Juaán san é nakūtsi ntute ña ña, ne, kakaꞌan ña: —Xuꞌu é kantio ko é dɨvi nto nakūtsi ntute nto ko. ¿Vá kūvi ntu é xuꞌú nakūtsi ntute ú nto? —kaꞌan ña.
23276	MAT 3:15	Ntá tsi kakaꞌan Jésuu ni ña: —Kuan tsī koo, tsi é vāꞌá ō é kāda ntaa o é un ntɨꞌɨ̄ é kāꞌan Xúva kō —kaꞌan ña. Kidáā ne, kakaꞌán Juaán san tsí vií ña.
23277	MAT 3:16	Dā kúvi ítsi ntute Jesuú ne, ntii ña diñɨ ntute kān ne, ura dúꞌva tsi i nákaan e dukún kan ne, īní ña Espíritu Xuva kō, é īnu ña vata kaa paloma, kátavi ntódo ña ña.
23279	MAT 4:1	Kidáā ne, íntēka Espíritū Sántū san Jésuu ñuu itsí kān é kōto nteé tóꞌō e ña váꞌā san ñá te kōꞌxó nteē ña.
23282	MAT 4:4	Ntá tsi kakaꞌan Jésuu: —É ūve naꞌa kakaꞌan Túꞌun Xuva kō: “Ñá te da mii tsī tañúꞌu kāntio ñaꞌa é nīꞌi ña ntuvi iña ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ túꞌūn é kākaꞌan Xúva kō.” Kuān ó uve naꞌa —kaꞌan ña.
23283	MAT 4:5	Kidáā ne, kueꞌen níꞌi tóꞌō e ña váꞌā san ña ñuú Jerusaleen, mí tuvi xúkun Xuva kō. Xntitsī ña míꞌī e dií ka dūkun rkɨ úkūn sán ne,
23285	MAT 4:7	Kakaꞌan Jésuu ni i: —Tsí uve naꞌa xtúku kakaꞌan Túꞌun Xuva kō: “Ñá ku koto ntēen Tóꞌo o, Xuva ō.” Kuān ó uve naꞌa —kaꞌan ña.
23288	MAT 4:10	Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni i: —Kūnun, tóꞌō e ña váꞌā, tsí uve naꞌa kakaꞌan Túꞌun Xuva kō: “Da mii tsi Xuva kō é kunuu inī ó ña, da mii tsi tsīñu ña é vīin.” Kuān ó uve naꞌa —kaꞌan ña.
23290	MAT 4:12	Dā téku Jesuu tsí nuu kutū Juaán ne, kuéꞌen ña ñūú Galilea.
23293	MAT 4:15	Ñuú Zabuluún ni ñūú Neftalií ne, ñuu é ntoo etsin diñɨ míni kaꞌnu kān, uun xo diñɨ ntute kaꞌnu Jordaán san, ñuú Galilea, mí ntoo ñaꞌa, ña é ña te ña Israeé san.
23295	MAT 4:17	Nté ntūvi tsikan éni ntuꞌu Jēsuu kakaꞌan ntódo ña: —Natɨvi iní nto, tsí dokó sa xee ntúvi é kixkadā kûꞌvé Xuva kō —kaꞌan ña.
23296	MAT 4:18	Dā íka Jesuu úun xo diñɨ míni Galileá san ne, īní ña Simuun, ña é kākaꞌan ña é Pedrú, ni enī ñá, Andree. Ntánakuītá nuu ñá xunu ña nú ntute kān, tsí ntátɨɨn ña tsákā.
23297	MAT 4:19	Kakaꞌan Jésuu ni ña: —Kuntīkɨn ntó ko ne, taꞌxi ú nto tsiñu é kāna nto ñaꞌa é kuntīkɨn ñá ko —kaꞌan ña.
23299	MAT 4:21	Kuéꞌēn ká ña, ne, īní ña uvi ñāꞌá ka ñaꞌa, ñá nani Sāntiau ni ení ña Juaan. Ntuvi ña é iꞌxá Zebedeu ña. Ñúꞌu ña tun ntōó ni uva ñā, ntántaváꞌa ña xunu ña mí ntátsin. Kāna Jesuu ñá ne,
23301	MAT 4:23	Īka Jesuu kanɨ́ɨ ñūú Galilea, nakuāꞌa ña ñaꞌa san má ūkún ña Israee. Kakaꞌan ntódo ña túꞌūn vaꞌá san kuenta iña i é kixkadā kûꞌvé Xuva kō. Kantaváꞌa ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kuiꞌi, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kākuvi ñaꞌa san.
23303	MAT 4:25	Ñá te da dīi ñaꞌa intíkɨn ñá ña nté ñūú Galilea, nté ñūu é nani Ūꞌxi Ñúú ne, nté Jerusāleen, nté Jūdea, nté ñūu é ntoo uun xo diñɨ ntute kaꞌnu é nani Jōrdaan.
23304	MAT 5:1	Dā íni Jesuu tsí ña te da díi ñaꞌá san ne, kuxée ña dɨkɨ ukú san. Dā itúvi ña ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví ña.
23338	MAT 5:35	Ñá ku dotō tsí kakuniꞌi nto ñūxiví sa, tsí ñuxiví sa nteku ntiꞌi dɨꞌɨn Xuva kō. Ñá ku dotō tsí kakuniꞌi nto ñūú Jerusaleen, tsí ikān ñuú Rei, ña e dóo kaꞌnu.
23412	MAT 7:27	Dā kɨ́ɨn davi nuꞌú san ne, ēꞌnu ntute. Un váꞌa tsi īnu tatsín ne, dúku nūu tatsín san nú viꞌi ña kān ne, uun ito tsī kɨ́ɨn. Kūnaá kueꞌen viꞌi ña —kaꞌan Jésuu.
23413	MAT 7:28	Dā kúvi kaꞌan Jésuu sáꞌā ne, koó dā kúduꞌva ñaꞌa san é kuan ō nakuaꞌa ña ña,
23415	MAT 8:1	Dá kūntíi Jesuu xúku san ne, ñá te da dīi ñaꞌa intíkɨn ñá ña.
23417	MAT 8:3	Nákāa Jesuu ntaꞌa ñá ne, tɨɨn ntaꞌa ña ñā ne, dá kakāꞌan ña: —Ntio ko. ¡Ntuváꞌan! —kaꞌan ña. Ura tsí i ntuváꞌa ña ne, ntɨ̄ꞌɨ kuiꞌí san.
23418	MAT 8:4	Kakaꞌan Jésuu ni ña: —Kuenta tsí viin. Ñá ku kāꞌan ni ñaꞌa nté o kuvi o, ntá tsi kuēꞌen mí tuví dutú san, nañēꞌen ña kúñu ō. Da kidáa kuēꞌén doméni iña Xuva ko é kākaꞌan lei Muísee, vata koo é kūtuni ñáꞌa san tsi é ntuváꞌan —kaꞌan ña.
23421	MAT 8:7	Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni ña: —Kɨ́ꞌɨ̄n u, dá ntaváꞌā ú ña —kaꞌan ña.
23424	MAT 8:10	Da kúduꞌva Jesuú da téku ña é kākaꞌan tóꞌō sntadún san ne, kakaꞌan ñá nī ña ntántīkɨn ña: —Nuu é ntaā i é kākaꞌán u ni ntō. Váta kīní u uun ñaꞌa, ña e dóo kakuintíꞌxe i, nté ña ñuú Israee.
23425	MAT 8:11	Ne, kaꞌán u ni ntō tsí tɨ̄tɨ́n ñaꞌa kiꞌxi ña da míꞌī ká ñuú ñuxiví san é kuntoo ña, kaꞌxí dadɨɨ ña ni ñata ika ko Ābraan ni Ísaa ni Jácoo nú mēsa mí kadē kûꞌvé Xuva kō.
23427	MAT 8:13	Kidáā ne, kakaꞌan Jésuu ni tóꞌō sntadún san: —Kunúꞌun. Kuan koo na kūví vata tsī o kuíntiꞌxe o —kaꞌan ña. Ura dúꞌva tsi i ntuváꞌa ña kade tsiñu iña ña.
23428	MAT 8:14	Dá kūkɨ́ꞌvi ña má viꞌī Pedru kán ne, īní Jesuu é tuví ntaa ñuntɨ́ɨ Pedrú san e dóo kaxéꞌe ña kaꞌni.
23429	MAT 8:15	Kidáā né, tɨɨn ntaꞌa Jēsuu ntáꞌa ña ne, ura dúꞌva tsi i ntikó ña kaꞌni sán ne, dā nakuntítsi ña, de váꞌa ña é kāꞌxi ña.
23430	MAT 8:16	Dā kuáa vaꞌá ne, xée ñāꞌa san mí tuví Jesuu. Dōó tɨtɨ́n ñaꞌa ntánteka ña ña é ñūꞌu é ña váꞌā nima i. Jesuú ne, uun tsi túꞌun ñā nakuíta ña é ña váꞌā san ne, ntāváꞌa ña ña nchokuví san dɨ.
23432	MAT 8:18	Dā íni Jesuu tsí ña te nté kaa ñaꞌa ntátavi núu ña ña ne, kakaꞌan ña tsí kɨꞌɨn ña, kuita ntiꞌxin ña uun xo diñɨ mínī san.
23434	MAT 8:20	Kakaꞌan Jésuu ni ña: —Xteé san ne, īó mâvi tɨ mí kaintoo váꞌa tɨ. Lāá, kɨtɨ ntaíko e dukún kān né, īó taka tɨ mí kañuꞌu váꞌa tɨ dɨ. Ntá tsi xuꞌú é vēxkúvī ú ñatīí ne, ña túvī mí kutūví daꞌna dɨkɨ́ ko —kaꞌan ña.
23436	MAT 8:22	Ntá tsi kakaꞌan Jésuu ni ña: —Kuntīkɨ́n ko. Xtuvīn miin ñá ntɨ̄xɨ́ san, na kūꞌxí taꞌan ña ña ntɨ̄xɨ́ niꞌi ñā —kaꞌan ña.
23438	MAT 8:24	Un váꞌa tsi ínu tatsín san kídaa, dā nté kūkɨ́ꞌvi ntute san iní tun ntōó san. Ntá tsi kakidi Jésuu.
23440	MAT 8:26	Kakaꞌan Jésuu ni ña: —¿Nté kui ntaúꞌvī ntú nto? ¿Nté kui ña kueꞌe ntu ntákuintiꞌxe nto? —kaꞌan ña. Kidáā ne, nákuntītsí ña, kakaꞌan ñá ni tātsín san ni ntūte sán ne, kūkadin.
23442	MAT 8:28	Dā xee ñá uun xo diñɨ ntute san mí tuví ñuu é nani Gādará ne, úvi ñatīi ntíi ña nú ñaña kapūsantu kán ne, xée ētsin ña mí tuví Jesuu. Ñúꞌū é ña váꞌā san nima ñá ntuvi ñá ne, dōo diin ña. Ntaûꞌví ñaꞌa san é kuīta ntíꞌxin ña mí ntoo ña.
23445	MAT 8:31	Ntaíkan é ña váꞌā san da xeꞌe ntaꞌa Jésuu: —Te nakuitā ntó ntɨ ne, taꞌxī nto é kɨ̄ꞌví ntɨ nima kútsín san —kaꞌan.
23446	MAT 8:32	Kakaꞌan Jésuu: —Kuēꞌen —kaꞌan ña. Ne, ntīi é ña váꞌā san nima ñátīí san, kúkɨ̄ꞌví nima kútsín san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kutsín san ínu tɨ, kueꞌen tɨ́ xɨꞌntɨ kán, ne, nákōꞌxó nuu tɨ kúñu tɨ̄ nu mínī san. Ikān ténī ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tɨ.
23448	MAT 8:34	Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i sán ne, xée ñā mí tuví Jesuu. Dā íni ña ña ne, ntákaꞌan ñáꞌa san ni Jésuu, na viī ñá da xeꞌe, na ntāka ña ñuú tsikan.
23449	MAT 9:1	Kidáā ne, ínūu Jesuu tún ntōó ne, ítā ntiꞌxin ña mínī sán ne, náxee ña ñuú miī ña.
23450	MAT 9:2	Kidáā ne, xee níꞌi ñāꞌa san uun ñaꞌa, ñá xiꞌi dáva kúñu ī, ntekú ña chidō. Dā íni Jesuu tsi dóo ntákuintiꞌxe ña vexníꞌi ñā sán ne, kakaꞌan ñá nī ñá xiꞌi dáva kúñu ī san: —Ō dáꞌ, naxnuu ini o, tsí e dé kaꞌnu iní u ni ō kuétsi ō —kaꞌan ña.
23452	MAT 9:4	Ntá tsi ini Jésuu neé ntádē kuení ña, ne, kakaꞌan ña: —¿Nté kui dóo kīni o ntádē kuení ntu nto?
23456	MAT 9:8	Dā íni ñaꞌa san sáꞌā né, dōo uꞌví ña. Ntákaꞌan ña tsi dóo kaꞌnu Xuva kō é xēꞌé ña é kūvi vií ñaꞌa san vatā o dé Jesuu.
23457	MAT 9:9	Dā ntáka Jesuu íkān ne, kuéꞌēn ká ña. Īní ña uun ñatīi, ñá nani Māteu. Tuví ña mí kaido ña diuꞌun xôó san iña ñá ñuú Roma. Kakaꞌan ñá ni ñā: —Kuntīkɨ́n ko —kaꞌan ña. Nákuntītsí Mateú san ne, kuéꞌen ña kūntikɨn ñá ña.