23229	MAT 1:16	U mejen aj Jacobo, aj Jose u c'aba'. Le'ec aj Jose abe'e, le'ec u yicham ixna' Mariaja. Le'ec ixna' Mariaja, u na' a Jesusu. —Cristo,— cu t'anoo' ti'i.
23233	MAT 1:20	Le'ec ti tan to u tuclic c'u' a ca' u bete'e, chiclaji ti'i ichil u nümül jun tuul u yaj xa'num a Dios ti ca'ana. —Jose, inchech u mam aj quimen rey Davidi. Ma' a saactic a ch'aa' ix Maria ti'i a wütan. Le'ec u yal a bel u ca'a ti yantal ti'iji, yancunbi ti'i u men u Püsüc'al a Dioso,— cu t'an u yaj xa'num a Dios ti ca'an ti'iji.
23234	MAT 1:21	—Yantal u ca'a u yal xidal. Jesus u c'aba' ca' a tz'aa' u men bel u cu sa'altoo' ca' joc'ocoo' ichil u sip'il boon a cristiano a ti'iji. U nu'cul a t'an Jesusu, sa'alil,— cu t'an u yaj xa'num a Dios ti ca'an ti'iji.
23236	MAT 1:23	—U'yeene'ex, jun tuul ix chu'u, bel u ca'a ti yantal u yal xidal. Le'ec ti yanaca, bel u ca'a chiitbil ti Emanuel. “Dios que'en tiqui wetel,” cu t'an a t'an abe'e.— Baalo' ti tz'iiba'an uchi yoc'ol a Cristojo.
23240	MAT 2:2	—¿Tuba que'en u reyoo' aj Israel a yanaji tunu? Ti wilaj u xülabil ti que'eno'on joq'ueeb q'uin. Talo'on ti xontal tu taan ti tz'oques u yanil,— cu t'anoo' a walacoo' u cambal yoc'ol u cuentajil a xülaba.
23243	MAT 2:5	—Yantal u ca'a ala'i ichil aj tz'i' caj Belen tu cuenta Judea,— cu t'anoo' ti'i. —Baalo' ilic u tz'iibtaj a winic u yadaj u t'an a Dios uchi,— cu t'anoo'.
23244	MAT 2:6	—Le'ec aj tz'i' caj Belen tu cuenta Judeaja, yan u c'abeetil tu yaamoo' u chucaan a caj cuenta Judeaja. Te'i u yantal a rey a bel u cu tücaa'too' a cristiano a tene, le'ecoo' aj Israele,— cu t'an u t'an a Dios a tz'iiba'ana.
23246	MAT 2:8	—Ca' xique'ex a qui' cüxte tuba que'en a tz'ubu. Le'ec ca' a cüxte'exe, ca' talaque'ex a tzolo' ten. In c'ati ilic xan in beel ti xontal in tz'oques u yanil ala'aji,— cu t'an aj Herodes ti'ijoo'o. U tücaa'tajoo' ich caj Belen.
23251	MAT 2:13	Le'ec ti binoo'o, chiclaji jun tuul u yaj xa'num a Dios ti ca'an ti'i aj Jose ich nümül. —Liq'uen. Benes a tz'ub u yet'oc u na' tu cuenta Egipto. Te'i a muquique'ex a bajil asto in ca' adic te'ex. Le'ec aj rey Herodese, bel u ca'a u yaalte u cüxte a tz'ub ti'i u quimsical,— cu t'an u yaj xa'num a Dios ti ca'an ti'i aj Joseje.
23253	MAT 2:15	Culajoo' te'i ich cuenta Egipto asto ti quimi aj rey Herodese. Baalo' ti jajtal u ca'a u t'an a Noochtzil a aalbi u men jun tuul u yadaj u t'an a Dios uchi. —In püyaj in mejen ca' joc'oc cuenta Egipto,— cu t'an a Dios ti tz'iiba'an.
23256	MAT 2:18	—U'yajbi u choconaquil a cristiano ich caj Rama. Naach u yawatoo' ti tanoo' u yoc'ol. Le'ecoo' ix ch'up aj Israele, tanoo' u yoc'ticoo' u yal. Ma' u c'ati jetz'tal u yool u men quimsaboo' u yal,— cu t'an a t'an u tz'iibtaj aj Jeremiasa.
23258	MAT 2:20	—Liq'uen. Benes a tz'ub u yet'oc u na' ich cuenta Israel tucaye'. Le'ec a mac u c'atiintaj u quimes a tz'ub biq'uin ado'o, quimi,— cu t'an u yaj xa'num a Dios ti ca'an ti'iji.
23261	MAT 2:23	Bini ti cuntal ichil jun p'eel caj u c'aba' Nazaret. Baalo' ti jajaji u t'an a Dios u tz'iibtaj a winic u yadaj u t'an a Dios uchi. —Aalbül u ca'a ti Nazareno ala'aji,— cu t'an a t'an a tz'iiba'an u men te'i culaji ichil a caj abe'e.
23263	MAT 3:2	—Jele'ex a tucul. Tz'ocse'ex a Dioso. Watac tun u q'uinil u tücaa' a Dioso,— cu t'an aj Juan ti'ijoo' a cristianojo.
23264	MAT 3:3	Tzicbalbi aj Juan ti baala' u men aj Isaiasa, le'ec jun tuul u yadaj u t'an a Dios uchi: —Le'ec ada' u t'an jun tuul a tan u t'an ichil a p'atal lu'umu. Tojquinte'ex a na'at ca' a c'üme'ex a Noochtzil jabix tane'ex a tojquintic a beje,— cu t'an aj Isaiasa.
23268	MAT 3:7	Aj Juana, u yilaj ti tanoo' u c'ochol u c'ümoo' a ocja' a yaab a fariseo u c'aba'oo' u na'at y a saduceo u c'aba'oo' u na'ata. U tze'ectajoo' ti chich. —Inche'exe, top c'ase'ex jabixe'ex a cana. ¿Mac u yadaj te'ex ti'i ca' talaque'ex yoc'lal ma' a c'ümique'ex u tz'iiquil a Dios a wataca?— cu t'an aj Juan ti'ijoo'o.
23269	MAT 3:8	—Bete'ex a qui' ti'i ca' chiclac ti jela'ane'ex a tucul.
23270	MAT 3:9	Ma' a wadique'ex ta bajil ti c'üma'ane'ex chen u men u mame'ex aj quimen Abraham. Tan in wadic te'ex. Le'ec a Dioso, jede'ec u paatal u su'tesic a tunich ada' ca' su'tuc ti'i u mamoo' aj Abraham,— cu t'an ti'ijoo'.
23271	MAT 3:10	—Inche'exe, jabixe'ex jun teec ti che'e. Paac' u ca'a a baat ti'i u ch'üquical a che'e. Tulacal boon a che' a ma' ta'ach u tz'eec ti quich'pan u wichi, bel u ca'a ch'ücbül. Bel u ca'a pulbul ich c'aac',— cu t'an aj Juan ti'ijoo'o.
23272	MAT 3:11	Pues te'i. Tan u t'an eteloo' a cristiano aj Juana. —Inene, walac in tz'eeque'ex ti ocja' etel ja' u men a jelaje'ex a tucul a tz'aje'ex a wool a tz'ocse'ex a Dioso. Watac jun tuul a mas nooch u wichil u meyaj tin wich inene. Ma' chucul in yanil ma'ax ti'i in ch'a'ical u cayte. Bel u cu tz'a'e'ex jabix ti ocja' pero chen etel u Püsüc'al a Dioso, y etel jabix c'aac',— cu t'an aj Juana.
23273	MAT 3:12	—Ala'aji, jabix mac a que'en u lupbeeb tu c'ü' ti'i u pulu' u nec' a püc'aal ti ca'nal. Baalo' ti walac u yuusbul u men a iq'ui, ca' joc'oc u c'asil. Bel u cu taac'te u nec' tu cuuchil, pero le'ec u pacha, bel u ca'a chubul ichil a c'aac' a ma' yan q'uin u tupul,— cu t'an aj Juan ti'ijoo'o.
23275	MAT 3:14	Ma' cuchi u c'ati aj Juan u tz'aa' ti ocja'. —Mas qui' ca' a tz'a'een ti ocja' inene. Ma' cuchi inen ca' in tz'a'eech ti ocja'i,— cu t'an aj Juan ti'iji.
23276	MAT 3:15	—C'ümü ti baalo' a tz'a'een ti ocja' aleebili. Yan ti betic tulacal a jabix u c'ati a Dioso,— cu t'an a Jesus ti'iji. Aj Juana, u c'ümaj u tz'aa' ti ocja' a Jesusu.
23278	MAT 3:17	U yubaj a t'an a tali ti ca'ana. —Le'ec ada' in Mejen. Yaj in wu'yi. Top qui' in wool etel,— cu t'an a t'an ti ca'ana.
23281	MAT 4:3	C'ochi etel a Jesus aj emsaj-oolo, le'ec a quisini.— Wa jaj ti le'ec inchech u Mejenech a Dioso, su'tes a tunich ada' ti panili,— cu t'an ti'i a Jesusu.
23282	MAT 4:4	—Baala' ti tz'iiba'an,— cu t'an a Jesus ti'iji. —“Ma' chen etel pan cuxa'an a cristianoji. Yan ilic u tz'ocsic tulacal a t'an a walac u yadic a Dioso,” cu t'an a t'an a tz'iiba'ana,— cu t'an a Jesusu.
23284	MAT 4:6	—Wa jaj ti u Mejenech a Dioso, pulu a bajil tac ti lu'um. Ma' ta yajtal u men baala' ti tz'iiba'an,— cu t'an a quisini. —“Le'ec a Dioso, bel u cu tz'aa' ti'ijoo' u yaj xa'num ti ca'an ca' u cününteechoo'. Bel a ca'a cününbül u menoo' ti'i ma' a t'ochic a woc tuwich tunich,” cu t'an a t'an a tz'iiba'ana,— cu t'an a quisin ti'i a Jesusu.
23285	MAT 4:7	—Tz'iiba'an ilic ti baala',— cu t'an a Jesusu. —“Ma' qui' a yaaltic a wila' u patalil a Noochtzili, le'ec a Dioso,” cu t'an a t'an a tz'iiba'ana,— cu t'an a Jesusu.
23287	MAT 4:9	—Bel in quin laj siji' tech tulacal ada'a, wa cuchi ca' xonlaquech a c'ajseen,— cu t'an a quisin ti'iji.
23288	MAT 4:10	—Baala' ti tz'iiba'an,— cu t'an a Jesusu. —“C'ajes a Noochtzili, le'ec a Diosil. Jadi' ala'i ca' a c'ajese,” cu t'an a t'an a tz'iiba'ana, mentücü, joq'uen wa'ye' quisin,— cu t'an a Jesus ti'iji.
23293	MAT 4:15	—Yanoo' a cristiano ichil u lu'um u mamoo' aj quimen Zabulon. Yanoo' a cristiano ichil u lu'um u mamoo' aj quimen Neftali. Yanoo' a nütz'a'an chi' ja'. Yanoo' a que'en junxeel a noja' Jordan. Yanoo' tu cuenta Galilea a ti'ijoo' a ma' Israele.
23294	MAT 4:16	Le'ecoo' a cristiano abe'e, que'enoo' ich jabix ac'ü'ü. U yilajoo' a jabix a top sasili. Le'ec a pula'anoo'o, que'enoo' tu benil a c'asili, bete cuenta tincaaloo' u paac'too' u quimil y u beeloo' ich c'asil. Yanaji jabix a sasil ti'ijoo',— cu t'an a t'an a tz'iiba'ana.
23295	MAT 4:17	Le'ec ti c'ochi a Jesus ich caj Capernaumu, caji u yadü' u pectzil. —Jele'ex a tucul. Tz'ocse'ex a Dioso. Watac tun u q'uinil u tücaa' a Dioso,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a cristianojo.
23296	MAT 4:18	Pues te'i. Le'ec ti tan u manül a Jesus tu chi' a laguna u c'aba' Galileaja, u yilaj ca' tuul a winiqui, u yitz'in u sucu'unoo' u bajil. Le'ec aj Simono, —aj Pedro,— cu t'anoo' ti'i. Le'ec u yitz'ini, aj Andres u c'aba'. Tanoo' u pulic ich ja' u chinchor ti'al u müchicaloo' a cüyü. Aj jooc'oo' a ca' tuulu.
23297	MAT 4:19	—Co'ne'ex tin pach. Bel in quin yee' te'ex biqui ca' a müche'ex a cristiano jabix ilic ti walaque'ex a müchic a cüyü,— cu t'an a Jesusu.
23306	MAT 5:3	—Boon tuule'ex a ac a weele'ex ti ma'ax to jumbelaque'ex a na'at etel a Dioso, qui'e'ex cuchi a wool, u men ti'i a jabixe'exe, yane'ex a cuuchil ti ca'an,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj tz'ocsaj t'an.
23307	MAT 5:4	—Boon tuule'ex a yaje'ex a wool u men a sip'il a yan yoc'olcaba, qui'e'ex cuchi a wool, u men ti'i a jabixe'exe, bel u ca'a tz'abül te'ex a jetz'a'an-oolili,— cu t'an a Jesusu.
23308	MAT 5:5	—Boon tuule'ex a ma' ta'ache'ex a choq'uic a bajile'ex ca' yanac jadi' jabix a c'ate'exe, qui'e'ex cuchi a wool, u men ti'i a jabixe'exe, p'aatül u ca'a te'ex a yoc'olcaba,— cu t'an a Jesusu.
23309	MAT 5:6	—Boon tuule'ex a c'ate'ex a toj na'at jabix cuchi wi'ije'ex wa uc'aje'ex ti'iji, qui'e'ex cuchi a wool, u men ti'i a jabixe'exe, bel u ca'a tz'abül a toj na'at te'exe,— cu t'an a Jesusu.
23310	MAT 5:7	—Boon tuule'ex a walaque'ex a ch'a'ic u yotzilil a maca, qui'e'ex cuchi a wool, u men le'ec a walac u ch'a'ic u yotzilil a maca, bel ilic u ca'a ch'a'bül u yotzilil,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj tz'ocsaj t'an.
23311	MAT 5:8	—Boon tuule'ex a tane'ex a tz'ocsic Dios tulacale'ex a woolo, qui'e'ex cuchi a wool, u men le'ec a jabixe'exe, bele'ex a ca'a a wila' a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23312	MAT 5:9	—Boon tuule'ex a walaque'ex a jetz'cunaj-oolo, qui'e'ex cuchi a wool, u men le'ec a jabixe'exe, bele'ex a ca'a aalbül ti u mejene'ex a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23313	MAT 5:10	—Boon tuule'ex a tane'ex a c'ümic a yaj yoc'lal a toj na'ata, qui'e'ex cuchi a wool, u men ti'i a jabixe'exe, yane'ex a cuuchil ti ca'an,— cu t'an a Jesusu.
23314	MAT 5:11	—Boon tuule'ex a tane'ex a p'a'asbül wa yajcunbul, wa tan u yaalbül a c'as ta woc'ole'ex ti ma' yan u jajili, pero chen u men tene'exe, qui'e'ex cuchi a wool,— cu t'an a Jesusu.
23315	MAT 5:12	—Qui'aque'ex a wool tu jajil u men yan ti yaab a qui' te'ex a taac'a'an ich ca'an. Jabix ilic ti tan u betabül a yaj te'exe, baalo' ilic a betabi ti'ijoo' boon tuul u yadajoo' u t'an a Dios uchiji,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj tz'ocsaj t'an.
23316	MAT 5:13	—Pues te'i. Jabix ilic a taab a walac u ch'ooch'quintic a janal ti'i ma' u jomol c'astala, baalo' ilic inche'exe. Tane'ex a c'ütic u wich a c'as yoc'olcaba. C'u' betiqui, ca' joboc u ch'ooch'il a taaba, ¿biqui ca' yanac u ch'ooch'il tucaye'? Ma' ca' yan u c'abeetil. Jadi' walac u pulbul y u wa'wa'che'bel,— cu t'an a Jesusu.
23317	MAT 5:14	—Inche'exe, jabixe'ex jun p'eel sasil ti'ijoo' a cristiano yoc'olcab. Le'ec a caj a que'en pol witzi, ma' muctzil ta wichi,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj tz'ocsaj t'an.
23318	MAT 5:15	—Ma' ta'achoo' u t'übic a c'aac' ti'i ca' u tz'aa'oo' yalam cajon. Walacoo' u tz'eec tu cuuchil ti'i ca' u sasilcunte boon a yan ich naj. Baalo' ilic cuchi inche'exe, jabixe'ex a c'aac' abe'e,— cu t'an a Jesusu.
23319	MAT 5:16	—Yane'ex a sasilcuntic u wich a cristiano yoc'olcab ti'i ca' u yiloo' a quich'pan meyaj a tane'ex a betiqui. Ti baalo'o, a cristianojoo' abe'e, beloo' u cu yadü' u qui'il ti Tate'ex a que'en ti ca'ana,— cu t'an a Jesusu.
23320	MAT 5:17	—Pues te'i. Ma' a tuclique'ex wa udeen in jobes a ley u tz'iibtaj aj Moisesi. Ma'ax a tuclique'ex wa udeen in tupu' u t'an boon tuul u yadajoo' u t'an a Dios uchi. Ma' udeen ti'i ca' in tupu'i. Udeen ti'i ca' in jajcunte wa ti'i ca' in chicbes u jajil,— cu t'an a Jesusu.
23321	MAT 5:18	—Tan in wadic te'ex u jajil. Ma' tu tupbul ma'ax jun cuul a t'an ichil a ley abe'e, asto ti u jobeeb a yoc'olcab etel a ca'ana,— cu t'an a Jesusu.
23322	MAT 5:19	—Le'ec mac ca' u ca'balcunte u muc' a leye, ca'ax ma' top yaab u muc' a ley abe'e, y ca' u ca'ansoo' a cristiano ti baalo'o, le'ec mac a tan u betic abe'e, bel u ca'a aalbül ti ma'ax c'u' aj beel ala'i tu cuenta a Dioso. C'u' betiqui, mac ca' u tz'oques a ley y ca' u ca'ansoo' a cristiano ti baalo'o, ala'aji, bel u ca'a aalbül ti top c'abeet tu cuenta a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23323	MAT 5:20	—Le'ecoo' u yaj ca'ansajil u ley aj Moises u yet'ocoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'ata, top que'enoo' u yool u tz'oques u t'an a Dioso. C'u' betiqui, wa ma' mas toje'ex a na'at tuwichoo' u na'at u yaj ca'ansajil u ley aj Moisese, u yet'ocoo' a fariseojo, ma' yan q'uin a woc'ole'ex tu cuenta a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23324	MAT 5:21	—Pues te'i. A wu'yaje'ex ti aalbi ti'ijoo' ti uchben mamaa' ti ma' u quimsicoo' u yetcristianojil. Le'ec mac a ca' uchuc u quimsaja, tz'abül u ca'a ichil u sip'il,— cu t'an a Jesusu.
23325	MAT 5:22	—C'u' betiqui, tan in wadic te'ex. Tulacal a mac a ca'ax chen tz'iic ti'i u yet'oco, sabeensil u tz'abül ichil u sip'il. Le'ec mac ca' u p'a'aste u yet'oco, sabeensil u bensabül tu taanoo' u yaabil aj il sip'ili. Le'ec mac ca' u yadü' tu c'asil ti pula'an u yet-hermanojili, sabeensil u beel ichil a infierno tuba yan a c'aac'a,— cu t'an a Jesusu.
23326	MAT 5:23	—Jujun tuule'exe, le'ec ti que'ene'ex a tz'aa' a sij-ool ti'i a Dioso, uchac u c'aal te'ex ti yane'ex a sip'il ti'i ulaac' a hermanojo.
23327	MAT 5:24	Se' p'üte'ex a sij-ool te'i jabix tu taan a Dioso. Ca' xique'ex a tojquinte a sip'il etel a hermano ca' tun talaque'ex a tz'aa' a sij-oolo,— cu t'an a Jesusu.
23328	MAT 5:25	—Le'ec ti tan to u beel u tzole'ex yotoch caj aj tzolo, seebte'ex a bajil a wemes u yool. Wa ma'a, bel u cu bense'ex tu taan aj il sip'ili. Le'ec aj il sip'ili, bel u cu c'ube'ex ti'i a soldadojo. Bel u cu c'üle'ex ich cuarto.
23329	MAT 5:26	Tan in wadic te'ex u jajil. Ma' ta joc'ole'ex te'i asto a bo'tique'ex a multa. Ma'ax jun p'e centavo bel u ca'a emsabül te'ex,— cu t'an a Jesusu.
23330	MAT 5:27	—Pues te'i. A wu'yaje'ex ti aalbi ti'ijoo' ti uchben mamaa' ti ma' u cüjtaloo' etel a ca'ax macaca.
23331	MAT 5:28	C'u' betiqui, baala' in t'an inene. Tulacal a jujun tuulu, ca'ax chen tan u tz'i'lic a cüjtal etel ix ch'up ti tan u cha'antiqui, ac u betaj tun ichil u püsüc'al,— cu t'an a Jesusu.
23332	MAT 5:29	—Uchac tane'ex a cüxtic a sip'il chen etel c'u' a tane'ex a cha'antic jabix cuchi u nec' a wich ta waj seeb ta waj toj tan u tz'eec te'ex ca' a cüxte'ex a sip'ili. P'üte'ex a cha'antic jabix cuchi tane'ex a joc'sic u nec' a wichi, y a pule'exe. Mas toj jabix cuchi ca' sa'tüc te'ex jun cuul u nec' a wich tuwich ca' culaque'ex ti ca' cuul u nec' a wich y pulbule'ex a ca'a ichil a infiernojo,— cu t'an a Jesusu.
23333	MAT 5:30	—Wa cuchi tane'ex a cüxtic a sip'il chen etel c'u' a tane'ex a betiqui, jabix cuchi a waj seeb c'ü'e'ex a waj toj a tan u tz'eec te'ex ca' a cüxte'ex a sip'ili, mas qui' cuchi a ch'üquique'ex y ca' a pule'ex. Mas toj cuchi ca' sa'tüc te'ex jun p'eel a c'ü' tuwich ca' culaque'ex ti ca' p'eel a c'ü' y pulbule'ex a ca'a ichil a infiernojo,— cu t'an a Jesusu.
23334	MAT 5:31	—Pues te'i. Aalbi ilic ti'ijoo' ti uchben mamaa' a t'an ada'a. “Le'ec mac u c'ati u p'ütü' u yütana, yan u tz'iibtic u ju'umil ca' u tz'aa' ti'i ti'i u p'ütical,” cu t'an ti'ijoo' uchi,— cu t'an a Jesusu.
23335	MAT 5:32	—C'u' betiqui, baala' in t'an inene. Le'ec a tan u p'ütic u yütana, tan u tz'eec ti'i u yütan ca' u cüxte u sip'il, le'ec ca' cüjlac etel ulaac'. C'u' betiqui, wa cuchi cüjlaji u yütan etel ulaac'a, jede'ec cuchi u paatal u p'ütiqui. Le'ec mac ca' u yütante a ac p'üta'an u men u yichama, tan ilic u cüxtic u sip'il ala'aji, le'ec a cüjtala,— cu t'an a Jesusu.
23336	MAT 5:33	—Pues te'i. A wu'yaje'ex ti aalbi ilic ti'ijoo' ti uchben mamaa' a t'an ada'a. “Le'ec ti tane'ex a tz'eec a t'an a bete'ex jun p'eel ba'ala, ma' a c'ajsique'ex u c'aba' Dios ichil a t'ane'ex wa chen tus. Bete'ex c'u' a wadaje'ex a betic tu taan a Noochtzili,” cu t'an ti'ijoo' uchi,— cu t'an a Jesusu.
23337	MAT 5:34	—C'u' betiqui, baala' in t'an inene. Ma' a c'ajsique'ex a ma'ax c'u'i ichile'ex a t'an ti'i ca' chiclac wa jaj. Ma' a c'ajsique'ex a ca'an ichile'ex a t'an ti'i ca' chiclac wa jaj u men le'ec a ca'ana, le'ec u tintaan a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23338	MAT 5:35	—Ma'ax a c'ajsique'ex a yoc'olcab ichile'ex a t'an ti'i ca' chiclac wa jaj u men le'ec a yoc'olcaba, u cuuchil u yoc a Dioso. Ma'ax a c'ajsique'ex a caj Jerusalen ichile'ex a t'an ti'i ca' chiclac wa jaj u men le'ec a caj Jerusalene, u cuuchil a noxi' rey, le'ec a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23339	MAT 5:36	—Ma'ax a c'ajsique'ex ma'ax a pol xan ichile'ex a t'an ti'i ca' chiclac wa jaj u men ma' yane'ex a muc' a su'tesic ma'ax jun xiit a tzo'otzel ca' p'aatüc ti süc wa box,— cu t'an a Jesusu.
23340	MAT 5:37	—Le'ec biq'uin a c'ate'ex a wadü' a le'eque, jadi' ade'ex a le'ec iliqui. Le'ec biq'uin a c'ate'ex a wadü' a ma'a, jadi' ade'ex a ma' iliqui. Ti baalo'o, ma' u yantal u chucaan a t'ana, le'ec a walac u tal etel a quisini,— cu t'an a Jesusu.
23341	MAT 5:38	—Pues te'i. A wu'yaje'ex ti aalbi ilic ti'ijoo' ti uchben mamaa' a t'an ada'a. “Le'ec u cüxtaj u sip'il ti ca' u tucaj u nec' u wich ulaac' maca, yan ilic u tucbul u nec' u wich tu jelil. Le'ec u cüxtaj u sip'il ti ca' u tochaj u coj ulaac' maca, yan ilic u tochbol u coj tu jelil,” cu t'an ti'ijoo' uchi,— cu t'an a Jesusu.
23342	MAT 5:39	—C'u' betiqui, baala' in t'an inene. Cha'e'ex u beticoo' a c'as te'ex a mac a c'asa. Le'ec mac ca' u jütz'ü' a p'u'uc tu yaj toj tu yaj seebe, sute'ex a junxeele, ti'i ca' ilic u jütz'ü',— cu t'an a Jesusu.
23343	MAT 5:40	—Wa yan mac a bini tu taan aj il sip'il ti'i ca' u toco' jun tziil a noc'o, cha'a ti'i ca' u toco' ulaac',— cu t'an a Jesusu.
23344	MAT 5:41	—Wa yan mac u tz'aa' te'ex ca' a cuche'ex u cuch jun p'e kilometro y media, cuche'ex jun p'e kilometro y media manal,— cu t'an a Jesusu.
23345	MAT 5:42	—Mac a tan u matic a c'u' te'exe, tz'aje'ex ti'i. Mac a tan u maantic a c'u' te'exe, tz'aje'ex ilic ti'i,— cu t'an a Jesusu.
23346	MAT 5:43	—Pues te'i. A wu'yaje'ex ti aalbi ilic ti'ijoo' ti uchben mamaa' a t'an ada'a. “Yacunte a wet'oc. Motzinte a wettz'iiquil,” cu t'an ti'ijoo' uchi,— cu t'an a Jesusu.
23347	MAT 5:44	—C'u' betiqui, baala' in t'an inene. Yacunte'exoo' a tz'iic te'exe. C'ajes a Dios yoc'oloo' a tanoo' u betic te'ex a yaja,— cu t'an a Jesusu.
23348	MAT 5:45	—Ca' a bete'ex a baalo'o, chica'an ti inche'ex u mejene'ex a Dios ti ca'an u men baalo' ilic a walac u betic ala'aji. Walac u tz'eec u sac a q'uin yoc'ol a toj u na'at y yoc'ol a ma' toj u na'ata. Walac ilic u tz'eec ca' uchuc a ja' yoc'ol a toj u na'at y yoc'ol a ma' toj u na'ata,— cu t'an a Jesusu.
23349	MAT 5:46	—Wa cuchi jadi' a yajoo' u yube'ex a tane'ex a yacuntiqui, ma' tu yaalbül a qui'ile'ex u men a Dioso. Baalo' ilic a walacoo' u betic a cristiano a jabixoo' a motztziloo' aj mol taq'uin ti'i a gobiernojo. Chen walacoo' u yacuntic a qui'oo' etele,— cu t'an a Jesusu.
23350	MAT 5:47	—Wa cuchi jadi' a wetqui'ile'ex a walaque'ex a tziquiqui, ¿c'u' ti qui'il a tane'ex a betic a ma' ta'ach u betic a ca'ax macaca? Le'ecoo' a ma' u yeeloo' a Dioso, baalo' ilic a walacoo' u betiqui,— cu t'an a Jesusu.
23351	MAT 5:48	—Tojquinte'ex a na'at tu jajil u men le'ec a Tate'ex a que'en ti ca'ana, toj tu jajil,— cu t'an a Jesusu.
23352	MAT 6:1	—Pues te'i. Cününte'ex a bajil ti tane'ex a betic a qui' ti'i ma' a betique'ex chen ti'i ca' ilbic u menoo' a cristianojo. Wa cuchi ca' a bete'ex a qui' chen ti'i ca' ilbic ti baalo'o, ma' tu tz'abüle'ex a naal tu jel abe' u men a Tate'ex a que'en ti ca'ana,— cu t'an a Jesusu.
23353	MAT 6:2	—Le'ec ti tane'ex a tz'eec a sij-oolo, ma' a pecsique'ex a ma'ax c'u'i ti'i ca' aalbüc a qui'ile'ex jabix ti walacoo' u betic aj cho'o. Aj cho'o, walacoo' u betic abe' ichil boon a naj tuba walacoo' u much'tal a cristiano u c'ajes a Dioso, y walacoo' ilic u betic abe' ti calle. Tan in wadic te'ex u jajil. Ac u c'ümajoo' tun u jel a c'u' a walacoo' u betiqui. Le'ec u yaalbüloo' u qui'il u menoo' a cristianojo, le'ec u jel,— cu t'an a Jesusu.
23354	MAT 6:3	—Ma' baalo' ca' a tz'a'e'ex a sij-ool inche'exi. Le'ec ti tane'ex a tz'eec a sij-oolo, tz'aje'ex ti ma'ax mac u yeel jabix cuchi jun p'eel a c'ü'ü, ma' u yeel c'u' a tan u betic ulaac' jun p'eel a c'ü'ü, u men muca'an,— cu t'an a Jesusu.
23355	MAT 6:4	—Ti baalo'o, tane'ex a tz'eec a sij-ool ich mucul. Le'ec a Tate'exe, tan u yilic c'u' a tane'ex a betic ich muculu. Tulacal mac, bel u cu yila' ti tz'abüc te'ex u jel,— cu t'an a Jesusu.
23356	MAT 6:5	—Pues te'i. Le'ec ti tane'ex a t'an etel a Dioso, ma' a betique'ex jabix ti walacoo' u betic aj cho'o. Top qui' tu wichoo' ala'oo' u wa'tal ti t'an etel Dios ichil boon a naj tuba walacoo' u much'tal a cristiano u c'ajes a Dioso, wa xan tu xuuc' a calle chen ti'i ca' ilbic u menoo' a cristianojo. Tan in wadic te'ex u jajil. Ac u c'ümajoo' tun u jel a c'u' a walacoo' u betiqui, le'ec u yaalbüloo' u qui'il,— cu t'an a Jesusu.
23357	MAT 6:6	—Inche'exe, ma' a t'ane'ex etel Dios jabix tu t'anoo' ala'oo'o. Le'ec ti bele'ex a ca'a ti t'an etel a Dioso, oquene'ex ichil a wotoch. C'üle'ex a puertaja. Te'i a t'ane'ex etel a Dioso. Ma' ta'ach u yilbil a Dioso. Tan u yilic c'u' a walac u yuchul ich mucul. Tulacal mac, bel u cu yila' ti tz'abüc te'ex u jel,— cu t'an a Jesusu.
23358	MAT 6:7	—Le'ec ti tane'ex a t'an etel a Dioso, ma' a wadique'ex a t'an a le'ec ti le'ec a ma'ax c'u' aj beel jabix a walacoo' u yadic a ma' u yeeloo' a Dioso. Tu t'an ala'oo'o, beloo' u ca'a u'yajbül u men u yaabil u t'an,— cu t'an a Jesusu.
23359	MAT 6:8	—Ma' a betique'ex a jabix ala'oo'o, u men le'ec a Tate'exe, ac u yeel c'u' a c'abeet te'ex le'ec ti ma'ax to a c'aate'ex ti'iji,— cu t'an a Jesusu.
23360	MAT 6:9	—Le'ec ti tane'ex a t'an etel a Dioso, ade'ex a jabix ada'a,— cu t'an a Jesusu. —Tat a que'enech ti ca'an, ti c'ati cuchi ca' tz'ocsabüc u yanil a c'aba'.
23364	MAT 6:13	Ma' a cha'ic ca' talac emsabül ti wool ca' ti bete' a c'asa. Sa'alto'on ti'i ma' ti cho'bol u men a c'asa. Inchech a reye. Yan a muc'. Nooch a yanil. Ma' yan q'uin u jobol. Baalo' ca' a wade'ex,— cu t'an a Jesusu.
23365	MAT 6:14	—Wa cuchi ca' a sa'tese'ex u sip'il a mac u betaj te'ex a c'asa, bel ilic u cu sa'tese'ex a sip'il a Tate'ex ti ca'an.
23366	MAT 6:15	C'u' betiqui, wa ma' ta sa'tesique'ex u sip'il ulaac' mac, ma' ilic tu sa'tesabüle'ex a sip'il inche'ex u men a Tate'ex ti ca'an,— cu t'an a Jesusu.
23367	MAT 6:16	—Pues te'i. Le'ec ca' a p'üte'ex a janal ti'i a suq'uini, ma' a betique'ex a wich jabix yaje'ex a wool jabix a walacoo' u betic aj cho'o. Ala'oo'o, walacoo' u betic u wich jabix top yajoo' u yool chen ti'i ca' chiclac ti'ijoo' a cristiano ti tanoo' u suq'uin. Tan in wadic te'ex u jajil. Ac u c'ümajoo' tun u jel a c'u' a walacoo' u betiqui, le'ec u yaalbüloo' u qui'il,— cu t'an a Jesusu.
23368	MAT 6:17	—Inche'exe, ma' a betique'ex a jabix ala'oo'o. Le'ec ca' a p'üte'ex a janal ti tane'ex a suq'uini, utzquinte'ex a tzo'otzel. Po'e'ex a wich.
23369	MAT 6:18	Ti baalo'o, ma' chica'an ti'ijoo' a cristiano wa tane'ex a suq'uin. Jadi' chica'an ti'i a Tate'exe. Ma' ta'ach u yilbil a Dioso. Tan u yilic c'u' a walac u yuchul ich mucul. Tulacal mac, bel u cu yila' ti tz'abüc te'ex u jel,— cu t'an a Jesusu.
23370	MAT 6:19	—Pues te'i. Ma' a taac'tique'ex a ayic'alil wa'ye' yoc'olcab tuba walac u jantabül u men ix moc'oc' wa u men itz. Wa'ye'e, jede'ecoo' u yocol aj xuuch' u xuuch'teje,— cu t'an a Jesusu.
23371	MAT 6:20	—Taac'te'ex a ayic'alil ich ca'an. Te'i ma' yan ix moc'oc' ma'ax itz ti'i u jantical. Ma' yan q'uin u yocol aj xuuch' te'i ti xuuch',— cu t'an a Jesusu.
23372	MAT 6:21	—Taac'te'ex ti ca'an u men le'ec tuba que'ene'ex a ayic'alili, te'i ilic que'ene'ex a wool,— cu t'an a Jesusu.
23373	MAT 6:22	—Pues te'i. U men u nec' u wich a maca, chica'an u benil. Le'ec ti sasil u nec' u wichi, chica'an ti'i tulacal u benil.
23374	MAT 6:23	Le'ec ti ma' qui' u nec' u wichi, ma' ilic chica'an u benil. Baalo' ilic etel u na'at. Wa ma' qui' u na'ata, top yaab u sip'il jabix cuchi que'en ich ac'ü'ü. Top ac'ü' ac'ü' tu jajil tuba que'en,— cu t'an a Jesusu.
23375	MAT 6:24	—Pues te'i. Jun tuul aj meyaja, ma' tu paatal u betic u meyaj ti ca' tuul u tz'ulil. Motz ti'i a jun tuulu, y yaj u yubi ulaac' a jun tuulu. Wa ma'a, bel u cu tz'aa' u yool tu pach a jun tuulu, y bel u cu motzinte ulaac' a jun tuulu. Ma' ilic tu paatal a tz'eeque'ex a wool ich ca' xeel, tu pach a Dioso, y tu pach a taq'uini,— cu t'an a Jesusu.
23376	MAT 6:25	—Pues te'i. U men c'u' in wadaj to te'ex yoc'ol ma' tu paatale'ex a tz'eec a wool ich ca' xeele, tan in wadic te'ex. Ma' a top tuclique'ex tuba u talel a janale'ex a wuc'ule'ex ti'i a cuxtale'exe. Ma'ax a top tuclique'ex tuba u talel a noq'ue'ex ti'i a tz'eeque'ex ta woc'ol. Le'ec a cuxtale'exe, ma' jadi' a janale'exi, ma'ax jadi' a noq'ue'exi,— cu t'an a Jesusu.
23377	MAT 6:26	—Tucle'ex u cuxtaloo' a ch'iich'i. Ma' ta'achoo' u pac', ma'axoo' u joch. Ma' yanoo' u ranchojil u nül. C'u' betiqui, walacoo' u tzeenbel u men a Tate'ex a que'en ti ca'ana. Mas c'atiintzile'ex inche'ex tuwichoo' a ch'iich'i,— cu t'an a Jesusu.
23378	MAT 6:27	—Ma'ax mac ta yaame'ex jede'ec u sützic u bajil ma'ax ox naab chen tanil u tuclic,— cu t'an a Jesusu.
23379	MAT 6:28	—Wa ma' patale'ex a bete' abe'e, ¿c'u' ca'a top tane'ex a tuclic biqui ca' yanaque'ex a noc'? Tucle'ex biqui ti walac u ch'iil a top' ich che'e. Ma' ta'ach u meyaj, ma'ax u jitic u noc',— cu t'an a Jesusu.
23380	MAT 6:29	—Tan in wadic te'ex. Le'ec ti yan a noc' a top quich'pan yoc'ol aj rey Salomon uchiji, ma' yan u quich'panil jabix jun p'eel top'o,— cu t'an a Jesusu.
23381	MAT 6:30	—Le'ec a top' abe'e, cuxa'an tu cuuchil aleebe. Samala, bel u ca'a pulbul ich c'aac'. Le'ec a Dioso, u tz'aj u quich'panil a top' abe'e, y jun p'e rato ilic cuxa'an. Mas que'en u yool a Dios u tz'aa' te'ex a noc' tuwich u tz'eec u quich'panil a top'o. Ma' top que'ene'ex a wool tu pach a Dioso. Top que'ene'ex to a wool tu pach a yoc'olcaba,— cu t'an a Jesusu.
23382	MAT 6:31	—Ma' a top tuclique'ex c'u' a c'abeet te'exe. Ma' a wadique'ex ta bajil: “¿Tuba ti cüxtic ti janal? ¿Tuba ti cüxtic ti wuc'ul? ¿Tuba ti cüxtic ti noc'?” Ma' a tuclique'ex ti baalo',— cu t'an a Jesusu.
23383	MAT 6:32	—Le'ecoo' a cristiano a ma' ti'i a Dioso, top walacoo' u tuclic c'u' a c'abeet ti'ijoo'o. Ma' cuchi baalo'e'ex inche'exi. Le'ec a Tate'ex ti ca'ana, ac u yeel tun ti laj c'abeet te'ex tulacal abe'e,— cu t'an a Jesusu.
23384	MAT 6:33	—Inche'exe, payanbej ca' a tucle'ex biqui'il u c'ati a Dioso. Tucle'ex a toj na'at jabix u c'ati. Jede'ec ilic u tz'abül te'ex tulacal a c'u' a c'abeet te'exe,— cu t'an a Jesusu.
23385	MAT 6:34	—Ma' a top tuclique'ex a c'u' a bel u ca'a ti uchul tu samalili. Ichil a jun p'e q'uini, walac u yantal ti chucul a c'as ti'i ma' a tuclique'ex a c'as a yantal u ca'a tu samalili,— cu t'an a Jesusu.
23386	MAT 7:1	—Pues te'i. Ma' a tz'eeque'ex a mac ichil u sip'ili. Ti baalo'o, ma' ta tz'abüle'ex ichile'ex a sip'il.
23387	MAT 7:2	Jabix ilic ti walaque'ex a il sip'il, baalo' ilic ti bel u ca'a ilbil a te'exe. Jabix ilic ti walaque'ex a tz'eeque, baalo' ilic ti bel u ca'a tz'abül te'ex,— cu t'an a Jesusu.
23388	MAT 7:3	—¿C'u' ca'a tan a wilic u sip'il a hermano bete cuenta tan a wilic tz'etz'eec a ta'lu'um ichil u nec' u wichi? Uxtun incheche, ma' ta'ach a tz'eec ta wool ti nooch a sip'il bete cuenta jabix noxi' che' a que'en ichil u nec' a wich,— cu t'an a Jesusu.
23389	MAT 7:4	—¿C'u' betiqui, baala' walac a wadic ti'i a hermanojo. “Cha'a in joc'sic abe' a jabix ta'lu'um a que'en ichil u nec' a wich,” queech ti'i y yan jabix a noxi' che' ichil a teche. ¿C'u' ca'a ma' saaquech a wadü' a jabix abe' ti'iji?— cu t'an a Jesusu.
23390	MAT 7:5	—Incheche, chen aj cho'ech. Payanbej joq'ues abe' a jabix a noxi' che' a que'en ichil u nec' a wich. Pachili, jede'ec a wilic ti qui' biqui ca' a joq'ues abe' a jabix a ta'lu'um a que'en ichil u nec' u wich a hermanojo,— cu t'an a Jesus yoc'oloo' u sip'il.
23391	MAT 7:6	—Pues te'i. Le'ec a quich'pan a ti'i a Dioso, ma' a tz'eeque'ex ti'ijoo' a jabix peq'ue. Bic xicoo' u sutoo' u bajil y ca' u puloo' u bajil ta woc'ole'ex. Ma'ax a tz'eeque'ex a top quich'pan ta wu'yique'ex ti'ijoo' a jabix eq'uene. Bic xicoo' u wa'che'te,— cu t'an a Jesus yoc'ol u yaalbül a quich'pan ti'ijoo' a ma' u c'atoo' u yubi.
23392	MAT 7:7	—Pues te'i. Tanaque'ex a c'aatic y bel u ca'a tz'abül te'ex u men a Dioso. Tanaque'ex a cüxtic c'u' a c'ate'ex etel a Dioso, y bele'ex a ca'a a cüxte. Tanaque'ex a jabix boojtic a jabix puerta tuba a c'ate'ex a beel y bel u ca'a jebbel te'ex,— cu t'an a Jesusu.
23393	MAT 7:8	—Tan in wadic te'ex abe'e, u men tulacal a jujun tuul a tan ti tan u c'aatiqui, tan u c'ümic. Le'ec a tan ti tan u cüxtiqui, tan u cüxtic. Le'ec a tan ti tan u boojtic a puertaja, tan u jebbel ti'i,— cu t'an a Jesusu.
23394	MAT 7:9	—Ma' yan a winic a jede'ec u tz'eec a tunich ti'i u mejen wa pan a tan u c'aatbül ti'iji.
23395	MAT 7:10	Ma'ax tu tz'eec a can wa tan u c'aatbül ti'i aj ch'ilama,— cu t'an a Jesusu.
23396	MAT 7:11	—Ca'ax walaque'ex a cüxtic a sip'il, a weele'ex biqui ca' a tz'a'e'ex a quich'pan sij-ool ti'ije'ex a mejen. ¿Ma' wa mas que'en u yool a Tate'ex a que'en ti ca'an u tz'aa' a qui' ti'i a mac a tan u c'aatiqui?— cu t'an a Jesusu.
23397	MAT 7:12	—Le'ec biqui'il a c'ate'ex cuchi ca' betabüc te'exe, yan ilic a betique'ex ti baalo' ti'ijoo' a cristianojo. Ti baalo'o, ac tane'ex a tz'ocsic a ley u tz'iibtaj aj Moisese, y a t'an u tz'iibtajoo' boon tuul u yadajoo' u t'an a Dios uchi,— cu t'an a Jesusu.
23398	MAT 7:13	—Pues te'i. Tz'aje'ex a wool a wocole'ex ichil a jabix puerta a tz'itz'i' u taan. Yan ulaac' a jabix puerta a nooch u taana. Ma' yaj a ximbal tu benil a puerta abe'e. C'u' betiqui, walac u beel ich c'asil. Yaaboo' a tanoo' u yocol te'i,— cu t'an a Jesusu.
23399	MAT 7:14	—Le'ec a jabix bej a walac u beel ti'i u puertajil a cuxtal a ma' yan q'uin u jobolo, c'üs yaj a beel tuwichi. Tz'itz'i' u taan jabix a puerta abe'e. Ma' yaab mac walacoo' u cüxtic abe'e,— cu t'an a Jesusu.
23400	MAT 7:15	—Pues te'i. Cününte'ex a bajil ti'i ma' a cho'bole'ex u menoo' a tanoo' u tz'eec u bajil jabixoo' u yaj meyaj a Dioso, pero chenoo' u tus. Walacoo' u tz'eec u bajil jabix qui'oo' jabix a carnerojo. C'u' betiqui, c'asoo' jabix a baalumu,— cu t'an a Jesusu.
23401	MAT 7:16	—Bele'ex a ca'a a weelte biqui'iloo' u na'at ala'oo' etel c'u' a walac u yantal u menoo'. A q'ui'ixi, ma' yan q'uin u wichintic ix tzusu. Ma' ta wuxique'ex te'i. Ma'ax u wich a che'e, ma' tu yuxbul tuwich a laja,— cu t'an a Jesusu.
23402	MAT 7:17	—Tulacal a che' a qui'i, qui' ilic u wich. Tulacal a che' a ma' qui'i, ma' ilic qui' u wich.
23403	MAT 7:18	Le'ec a che' a qui'i, ma' tu wichintic a c'asa. Ma'ax a che' a c'asa, ma' tu wichintic a qui'i,— cu t'an a Jesusu.
23404	MAT 7:19	—Tulacal a che' a ma' ta'ach u tz'eec u wich a qui'i, walac u ch'ücbül. Walac u pulbul ich c'aac',— cu t'an a Jesusu.
23405	MAT 7:20	—Baalo' ilic a tanoo' u tz'eec u bajil jabixoo' u yaj meyaj a Dioso, pero chenoo' u tus. Chica'an biqui'iloo' u na'at etel c'u' a walac u yantal u menoo',— cu t'an a Jesusu.
23406	MAT 7:21	—Pues te'i. Le'ec a tanoo' u yadic ten Noochil, Noochil, ma' tulacaloo' ala'oo' a ocoloo' u ca'a tu cuenta a Dioso. Jadi' a tanoo' u betic a jabix u c'ati in Tat a que'en ti ca'ana, jadi' a ocoloo' u ca'a,— cu t'an a Jesusu.
23407	MAT 7:22	—Ti a q'uin abe' ti tanoo' u yocol te'i, yanoo' a beloo' u cu yadü' ten a t'an a jabix ada'a. “Noochil, Noochil, ti wadaj a pectzil etel u yanil a c'aba'. Ti joc'sajoo' a c'ac'asba'al tu yool a mac etel ilic a c'aba'. Yaab a milagro ti betaj etel ilic a c'aba',” cu t'anacoo' ten,— cu t'an a Jesusu.
23408	MAT 7:23	—“Ma'ax jun sut in wilaje'ex ti tene'ex. Joq'uene'ex tin tzeel. Chen c'as a walaque'ex a betiqui,” queenac ti'ijoo',— cu t'an a Jesusu.
23409	MAT 7:24	—Pues te'i. Tulacal mac a walacoo' u yubic in t'an, y walacoo' u betic c'u' a walac in wadiqui, ala'oo'o, jabix a mac a patal, le'ec u betaj a naj etel tunich. Tunich ilic u cuuch a naj yoc'ol ca' yanac u muc',— cu t'an a Jesusu.
23410	MAT 7:25	—Caji a ja' a c'a'ama. Tudi tuba que'en a naja. Tan ilic a iq'ui. C'u' betiqui, ma' u pecsaj a naji. Ma' pulbi u men betabi yoc'ol tunich,— cu t'an a Jesus ti'i a tanoo' u tz'ocsaja.
23411	MAT 7:26	—Tulacal mac a walacoo' u yubic in t'an pero ma' ta'achoo' u tz'ocsiqui, ala'oo'o, jabix mac a ma' u yeel, le'ec u betaj a naj etel tunich. Jadi' ch'ich' u cuuchil a naja,— cu t'an a Jesusu.
23412	MAT 7:27	—Caji a ja' a c'a'ama. Tudi tuba que'en a naja. Tan ilic a iq'ui. U pecsaj a naja. C'axi. Jumpul juubi a naja,— cu t'an a Jesus ti tan u tzicbaltic a ma' tanoo' u tz'ocsaj.
23416	MAT 8:2	Naatz'i jun tuul a winic tu tzeel a Jesusu. Top tan u tu'ujtal u büq'uel u men u c'oja'anil. Xonlaji tu taan a Jesusu. —Noochil, wa qui' ta wich a ch'anesiquene, jede'ec u paatal a ch'anesiquen,— cu t'an ti'i a Jesusu.
23417	MAT 8:3	Le'ec a Jesusu, u tz'aj u c'ü' yoc'ol a winiqui. —In c'ati,— cu t'an ti'i. —Ch'aneech tun,— cu t'an a Jesusu. Tu seebal ac ch'ani a winiqui.
23418	MAT 8:4	—U'yeen. Ma' a wadic ti'i ma'ax mac c'u' a mani teche,— cu t'an a Jesus ti'iji. —Jadi' ca' xiquech etel u yaj mansaj t'an a cristiano ti'i a Dioso. Ye'e a bajil ti'i, y tz'a ti'i a Dios a sij-ool jabix ilic ti tz'iiba'an ichil a ley u tz'iibtaj aj Moisese. Te'i u yilicoo' ti ch'aneech,— cu t'an a Jesusu.
23420	MAT 8:6	—Noochil, coya'an ti que'en in waj meyaj ich naj. Sotmen u büq'uel. Top tan u yubic u yajil,— cu t'an ti'i a Jesusu.
23421	MAT 8:7	—Jede'ec in beel in ch'anese,— cu t'an a Jesus ti'iji.
23422	MAT 8:8	C'u' betiqui, baala' u yadaj u noochiloo' a soldadojo. —Noochil, ma' chucul in yanil ti'i ca' xiquech ichil in wotoch. Chucul ca' a tz'aa' a t'an, y bel u ca'a ti ch'anül in waj meyaj,— cu t'an ti'i a Jesusu.
23423	MAT 8:9	—Yan ilic in noochil mac walac u tücaa'tiquen. Yanoo' ilic a soldado a walac in tücaa'tiqui. Walac in wadic ti'i a jun tuul ca' xi'ic, y walac u beel. Walac in wadic ti'i ulaac' a jun tuul ca' talac, y walac u talel. Walac in wadic ti'i in waj meyaj ca' u bete' a c'u' taca, y walac u betic,— cu t'an u noochiloo' a soldadojo.
23424	MAT 8:10	Le'ec ti ca' u yubaj abe' a Jesusu, sa'ti u yool. U yadaj ti'ijoo' a cristiano a que'en tu pacha: —Tan in wadic te'ex u jajil. Yanoo' in wetcaal a yanoo' u yool tin pacha. C'u' betiqui, ma'ax tuba cuenta Israel in cüxtaj jun tuul ti wetcaal a top que'en u yool tin pach tu jajil jabix a soldado abe'e,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a cristianojo.
23425	MAT 8:11	—Tan in wadic te'ex. Yanoo' xan a watacoo' joq'ueeb q'uin oqueeb q'uin a beloo' u ca'a pach mesa ti janal u yet'ocoo' aj Abraham, aj Isaac, aj Jacob tu cuenta a Dioso,— cu t'an a Jesusu.
23426	MAT 8:12	—C'u' betiqui, yaaboo' aj Israel a ocoloo' u ca'a cuchi pero ma'. Beloo' u ca'a pulbul ich ac'ü'il. Te'i u yoc'oloo' u jürütlemacoo' xan u coj u men u yajil,— cu t'an a Jesusu.
23427	MAT 8:13	—Ca' xiquech ta wotoch. Ch'ani a waj meyaj u men a tz'ocsaj ti patalen in ch'anes,— cu t'an a Jesus ti'i u noochiloo' a soldadojo. Le'ec ti ca' u yadaj abe' a Jesusu, ch'ani aj meyaj abe'e.
23431	MAT 8:17	Baalo' ti jajaji u t'an aj Isaiasa, le'ec jun tuul u yadaj u t'an a Dios uchi. —U tz'aj u muc' ti q'uiq'uel. U ch'anesaj ti c'oja'anil,— cu t'an aj Isaias biq'uin ado'o.
23432	MAT 8:18	Pues te'i. Le'ec a Jesusu, u yilaj ti top yaab a cristiano a much'a'anoo' tu tzeel. —Co'ne'ex junxeel a lagunaja,— cu t'an ti'ijoo' u yaj cambal.
23433	MAT 8:19	Naatz'i tu tzeel a Jesus jun tuul u yaj ca'ansajil u ley aj Moisese. —Maestro, le'ec a tuba ca' xiqueche, bel in ca'a ta pach,— cu t'an ti'i a Jesusu.
23434	MAT 8:20	—Le'ec a ch'umaca, yan u ch'e'en. Le'ec a ch'iich'i, yan u c'u'. C'u' betic inen a yanajeen ti cristianojili, ma' yan ten ti baalo'. Ma' yan ma'ax tuba u paatal in coytal ti jedel,— cu t'an a Jesus ti'i a winic abe'e.
23435	MAT 8:21	—Noochil, se' chaa' in beel tin wotoch. Quimic to in tata, ca' talaquen ta pach,— cu t'an ulaac' a jun tuul u yaj tz'ocsaj t'an ti'i a Jesusu.
23436	MAT 8:22	—Co'ox tin pach incheche. Le'ec a ma' ta'achoo' u c'ajsic a Dioso, jabix quimenoo' ti'i a Dioso. Mas toj u muquicoo' a chucul quimene,— cu t'an a Jesus ti'i ti uchi u nuuc.
23439	MAT 8:25	Le'ecoo' u yaj cambala, u yajsajoo' a Jesusu. —Noochil, sa'alto'on. Tan u budel a barcojo,— cu t'anoo' ti'i a Jesusu.
23440	MAT 8:26	—¿C'u' ca'a saaque'ex? Top ma' que'ene'ex a wool tu pach Dios tu jajil,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o. Liq'ui a Jesusu. U yadaj ti'i a ic' y a ja' ca' jetz'lac. Mani a ic' a chichi. Jetz'laji a ja'a. Quich'pan ti p'aati.
23441	MAT 8:27	Sa'too' u yool u yaj cambal u men c'u' a maniji. —¿C'u' ti winiquil a jabix ada'a? Ca'ax ic' ca'ax ja', walac u tz'ocsabül ala'aji,— cu t'anoo' tu bajil.
23443	MAT 8:29	—¿C'u' a t'an to'on? Inchech u Mejen a Dioso. ¿Taleech wa a tz'aa' to'on a yaj ti ma'ax to c'ochoc u q'uinili?— cu t'anoo' ti'i a Jesus ti chichi.
23445	MAT 8:31	—Wa ca' a joc'so'on wa'ye'e, tücaa'to'on tu yaamoo' a eq'uen ado'o,— cu t'anoo' a c'ac'asba'al ti'i a Jesusu.
23446	MAT 8:32	—Ca' xique'ex,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a c'ac'asba'ala. Joc'oo' a c'ac'asba'al tu yool a ca' tuul a winic abe'e. Binoo' yaam a eq'uene. Tu seebal joc'oo' ti alca' ti chich a eq'uene. Emoo' tuba c'üs toj wa'an a witzi. Ocoo' ichil a ja'a. Quimoo' ichil a ja'a.
23450	MAT 9:2	C'ochesabi a jun tuul u menoo' a winiqui. Sotmen u büq'uel. Ma' ta'ach u peec. Coya'an ti que'en tuwich u coytaan. Chica'an ti'i a Jesus ti tanoo' u tz'ocsic ti patal u ch'anes a sotmen u büq'uele. —Qui'ac a wool. Sa'tesabi a sip'il,— cu t'an a Jesus ti'i a c'oja'ana.
23451	MAT 9:3	Yanoo' u yaj ca'ansajil u ley aj Moises te'i. —A winic ada'a, tan u yadic ti sa'tesabi u sip'il a maca. Tan u maclant'antic a Dios ti baalo',— cu t'anoo' ala'oo' tu bajil yoc'ol a Jesusu.
23452	MAT 9:4	Le'ec a Jesusu, u yeel c'u' a tanoo' u tucliqui. —¿C'u' ca'a tane'ex a tuclic a c'as tin woc'ol?— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.
23453	MAT 9:5	—Ma' yaj ca' in wadü' ti sa'tesabi u sip'ili, u men ma' chica'an wa jaj in t'an. C'u' betiqui, yaj ca' in wadü': “Liq'uen. Uchuc a ximbal,” u men te'i u chictal wa jaj in t'an,— cu t'an a Jesusu.
23454	MAT 9:6	—Inene, yanajeen ti cristianojil. Ti'i ca' a weelte'ex ti yan in yanil in sa'tes sip'il wa'ye' yoc'olcab, bel in quin ch'anes a c'oja'ana,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o. —Wa'len. Molo a coytaan. Ca' xiquech ta wotoch,— cu t'an a Jesus ti'i a winic a sotmen u büq'uele.
23457	MAT 9:9	Pues te'i. Le'ec ti tan u mas beel a Jesusu, u yilaj jun tuul a winiqui, aj Mateo u c'aba'. Tina'an ti que'en ala'i tu cuuchil tuba walac u molic a taq'uin ti'i a gobiernojo. —Co'ox tin pach,— cu t'an a Jesus ti'iji. Liq'ui. Bini tu pach a Jesusu.
23459	MAT 9:11	Le'ecoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'ata, u yilajoo' ti tina'an a Jesus tu yaamoo' ala'oo'o. —¿C'u' ca'a que'en ti janal a maestroje'ex tu yaamoo' a yanoo' u yanil ti mol taq'uin ti'i a gobierno u yet'ocoo' a yanoo' u sip'ili?— cu t'anoo' ti'i u yaj cambal a Jesusu.
23460	MAT 9:12	Le'ec a Jesusu, u yubajoo' u t'an. U nuuctajoo'. —Ma' c'abeet aj tzücyaj ti'ijoo' a muc'a'ana, pero c'abeet ti'ijoo' a c'oja'ana,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'ata.
23461	MAT 9:13	—Ca' xique'ex a cünü' u nu'cul a t'an ada'a. “Mas qui' tin wich a ch'a'ique'ex u yotzilil a maca, tuwich ca' a tz'a'e'ex ten a sij-oolo,” cu t'an a Dioso,— cu t'an a Jesusu. —Ma' taleen ti'i ca' in wadü' ti'ijoo' a cristiano a tojoo' u na'at ca' u jeloo' u tucul ca' tun u tucloo' a tojo. Taleen ti'i ca' in wadü' abe' ti'ijoo' a yanoo' u sip'ili,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.
23462	MAT 9:14	Pues te'i. C'ochoo' u yaj cambal aj Juan aj tz'aj ocja' etel a Jesusu. —Ino'ono, yaab sut ti walac ti p'ütic a janal ti'i ti suq'uin. Baalo' ilic a walacoo' u betic a fariseo u c'aba'oo' u na'ata. ¿C'u' ca'a ma' ta'achoo' u suq'uin a waj cambal?— cu t'anoo' ti'i a Jesusu.
23463	MAT 9:15	—Le'ec ti que'en to a winic a tz'oqui u beel tu yaamoo' u yaj sutili, ¿jede'ecoo' wa u p'aatül ti yajoo' u yool aj sutili? C'ochol u ca'a u q'uinil le'ec ti bel u ca'a joc'sabül a winic a tz'oqui u beel tu yaamoo'o. Ti a q'uin abe'e, beloo' u ca'a ti suq'uin u men joc'sabi ala'aji,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.
23464	MAT 9:16	—Pues te'i. Ma'ax mac walac u püc'ültic a uchben noc' etel a tumul noc'o. A tumul noc'o, walac u coomtal ta wichi. Wa cuchi ca' u betoo' ti baalo', bel u cu tzili' a uchben a tumulbene. P'aatül u ca'a ti mas nooch u tzililal a uchbene,— cu t'an a Jesusu.
23465	MAT 9:17	—Ma'ax walac u tz'abül tumul vino ichil u cuuchil a betabi etel uchben q'uewel. Walac u betabaanül u bolsajil vino etel q'uewel. Wa cuchi ca' tz'abüc ti baalo', tanil u sip'il a tumul vinojo, bel u ca'a ti jeetel a uchben q'uewele. Tooxol u ca'a cuchi a vinojo, y c'astal u ca'a cuchi a q'uewele. Yan u tz'abül a tumul vino ichil u cuuchil a betabi etel tumul q'uewel. Ti baalo'o, ma' tu jeetel a q'uewele. Ma'ax tu tooxol a vinojo,— cu t'an a Jesus ich mucult'an.
23466	MAT 9:18	Pues te'i. Tan to u t'an a Jesus ti c'ochi jun tuul a winic a nooch u wichil u meyaj. Xonlaji tu taan. —Le'ec in wix chu'u, quimi to. C'u' betiqui, ca' talaquech tin wetel. Tz'a a c'ü' yoc'ol y bel u ca'a ti cuxtal,— cu t'an a winic ti'i a Jesusu.
23470	MAT 9:22	U sutaj u bajil a Jesusu. Le'ec ca' u yilaj a nooch'upu, u yadaj ti'i: —Qui'ac a wool, nooch'up. A tz'ocsaj ti patalen in ch'aneseech, mentücü, ch'aneech tun,— cu t'an a Jesus ti'iji. Tu seebal ch'ani a nooch'upu.
23472	MAT 9:24	—Joq'uene'ex. Ma' quimen ix chu'i. Chen tan u wüyül,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o. U che'ejtajoo' a Jesusu.
23475	MAT 9:27	Pues te'i. Joq'ui a Jesusu. Tan u ca' beel. Yan ca' tuul a ch'oopo, tücünacoo' tu pach a Jesusu. —Inchech u mamech aj quimen rey David a tan u paac'baanülü. Ch'a'a ti wotzilil,— cu t'an a ch'oop a ca' tuul ti chich ti'i a Jesusu. Tan ti tanoo' u yadic ti tanoo' u beel.
23476	MAT 9:28	Le'ec ti oqui ich naj a Jesusu, c'ochoo' a ch'oop abe' etele. —¿Tane'ex wa a tz'ocsic ti jede'ec ilic u paatal in betic a c'u' a tane'ex a c'aatiqui?— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o. —Tan, Noochil,— cu t'anoo' ti'i.
23477	MAT 9:29	Pues te'i. U tülajoo' u wich. —Ch'ane'ex u men a tz'ocsaje'ex ti patalen in ch'anese'ex,— cu t'an a Jesus ti'i a ca' tuulu.
23478	MAT 9:30	Sasilaji u wich a ca' tuulu. —Ma' a cha'ique'ex u yeeltabül jumpul c'u' a mani te'exe,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a ca' tuulu.
23481	MAT 9:33	Le'ec ti joc'sabi a c'ac'asba'al tu yool a ma' ta'ach u t'ana, caji ti t'an. Sa'too' u yool u yaabil a cristiano a que'enoo' te'iji. —Ma'ax jun sut ilbic u yuchul a jabix ada' cuenta Israel,— cu t'anoo'.
23482	MAT 9:34	—Chen u men yan u muc' u noochiloo' a c'ac'asba'al etel a Jesusu, patal u joq'uesoo' a c'ac'asba'ala,— cu t'anoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'ata.
23485	MAT 9:37	Le'ec ca' u yilajoo' a cristiano ti baalo'o, u yadaj a mucult'an ada' ti'ijoo' u yaj cambal. —Top nooch a colo, y qui' tun u jochbol. C'u' betiqui, top ma' yanoo' aj jocho,
23486	MAT 9:38	mentücü, c'aate'ex ti'i u yumul a col ca' u tücaa'too' ti mas yaab aj joch ti'i u jochical a colo,— cu t'an a Jesus yoc'ol ca' aalbüc u pectzil a Dioso.
23488	MAT 10:2	Le'ec ada' u c'aba' a doce tuul u yaj cambal a Jesusu. Le'ec a jun tuulu, Simon u c'aba'. —Pedro,— cu t'anoo' ti'i. Ulaac' a jun tuulu, Andres u c'aba'. U sucu'un u yitz'inoo' u bajil etel aj Pedrojo. Ulaac'a, aj Jacob etel aj Juan. U sucu'un u yitz'inoo' xan u bajil. Zebedeo u c'aba'oo' u tat.
23489	MAT 10:3	Ulaac'oo'o, aj Felipe, aj Bartolome y aj Tomas. Ulaac'a, aj Mateo u c'aba'. Yan u yanil ti mol taq'uin ti'i a gobiernojo. Ulaac'a, Jacob u c'aba', le'ec u mejen aj Alfeo. Ulaac'a, Lebeo u c'aba'. —Tadeo,— cu t'anoo' ti'i.
23491	MAT 10:5	Pues te'i. Le'ec a doce tuul abe'e, bel u ca'a tücaa'büloo' u men a Jesusu. —Ma' a beele'ex tu yaamoo' a ma' Israele,— cu t'an ti'ijoo'. —Ma' a wocole'ex ichil boon u caal aj Samariajil.
23492	MAT 10:6	Jadi' ca' xique'ex eteloo' ti wetcaal aj Israele. Sa'too' ala'oo' jabix a carnero a sa'tala,— cu t'an a Jesusu.
23493	MAT 10:7	—Le'ec ti tane'ex a manülü, ade'ex ti'ijoo' u pectzil a Dioso. “C'ochi u yorajil u tücaa' a Dioso,” que'exac ti'ijoo',— cu t'an a Jesusu.
23494	MAT 10:8	—Ch'anese'exoo' a c'oja'ana. Ca' a cuxquinte'exoo' a quimene. Ch'anese'exoo' a tan u tu'ujtal u büq'uel u men u c'oja'anili. Joq'uese'exoo' a c'ac'asba'al tu yool a maca. Ma'ax boon u tool ti tz'abi te'ex a muc'. Ma'ax boon u tool xan ti bele'ex a ca'a ti tz'ücyaj,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a doce tuulu.
23495	MAT 10:9	—Ma' a bensique'ex a taq'uini.
23496	MAT 10:10	Ma' a bensique'ex a salbec ti tane'ex a beele. Ma'ax a bensique'ex ulaac' a noc'. Ma'ax a bensique'ex ulaac' a zapato. Ma'ax a bensique'ex a xoolte' u men le'ec mac a tan u meyaja, yan u c'ümic u naal,— cu t'an a Jesusu.
23497	MAT 10:11	—Le'ec ca' ocoque'ex ich caj wa ich aldeaja, cüxte'ex mac a qui' u na'ata. Te'i a posadoje'ex etele. Te'i a cuntale'ex asto u jobol a meyaje'ex ichil a caj abe'e,— cu t'an a Jesusu.
23498	MAT 10:12	—Le'ec ti ocoque'ex ichil a naja, qui'qui't'ante'ex.
23499	MAT 10:13	Wa qui' a posadoje'ex etele, te'i u yantal a qui' a c'aataje'ex yoc'ol. Wa ma'a, ma' tu cuntal a qui' a c'aataje'ex yoc'oloo' te'iji. Jadi' ta wetele'ex u cuntal,— cu t'an a Jesusu.
23500	MAT 10:14	—Uchac yan a ma' tu c'ümique'ex ma'ax tu yubique'ex a t'an. Le'ec ti tane'ex a joc'ol ichil a naj abe'e, wa ichil a caj abe'e, liijte'ex u ta'lu'umil a woc ca' c'axüc ti'i u p'isoo',— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj cambal.
23501	MAT 10:15	—Tan in wadic te'ex u jajil. Le'ec ca' c'ochoc u q'uinil u tz'abül a sip'ili, mas yaj ti bel u ca'a tz'abüloo' u sip'il ichil a caj abe'e, tuwich ti bel u ca'a tz'abüloo' u sip'il a c'ac'as cristiano ichil a uchben caj Sodoma etel a caj Gomorraja,— cu t'an a Jesusu.
23502	MAT 10:16	—Pues te'i. Tan in tücaa'tique'ex tu yaamoo' a ma' u yeeloo' a Dios jabix cuchi tan in tücaa'tic a carnero tu yaamoo' a baalumu. U men tan in tücaa'tique'ex ti baalo'o, yane'ex a cuntal ti seebe'ex a wool jabix a cana. Yan ilic a cuntale'ex ti ma' ta yajcuntique'ex a ma'ax c'u'i jabix ilic a palomaja,— cu t'an a Jesusu.