23230	MAT 1:17	Ja yukan kuu ja undi uxi kuun yɨvɨ ni ka kuu ja ni kejaꞌa undi Abraham ti ni jaa undi David, ti uxi kuun ga tuku ja ni kejaꞌa jiin David, ti undi kuiya ni ka jaꞌan yɨvɨ Israel presu nuu yɨvɨ ñuu Babilonia. Ti uxi kuun ga tuku ja undi kuiya yukan, ti ni jaa kuiya ni kaku Cristo, ja ni taji Yandios ya, ndiso jniñu ñaꞌnu.
23232	MAT 1:19	Ɨɨn chaa vaꞌa ni kuu José, ti tu ni kuni da ja stuu da maa da nuu yɨvɨ ja xndoo da ña, chi ni ndoꞌo ini da ja xndoo xeꞌe da ña.
23242	MAT 2:4	Ti yukan na ti ni nastutu rey un taka sutu ka kuñaꞌnu jiin taka ga chaa ka xnaꞌan ley Israel un, ti ni ka jikajnuꞌun da nau ñuu ni kaku Cristo.
23244	MAT 2:6	Ti roꞌo yɨvɨ ñuu Belén, ja kanchuku ra ñuu Judá, tu ndaꞌu xaan kendo ra ja kuu nuu taka ga ñuu ka iyo nuu ñuyɨvɨ, chi jaꞌa kuu nuu kaña ɨɨn chaa kuñaꞌnu, ja koto ñuu ri Israel. Kachi tutu. Siaꞌan ni ka kachi chaa un nuu rey Herodes.
23245	MAT 2:7	Yukan na ti ni kana xeꞌe Herodes chaa tuꞌva un, ti ni jikajnuꞌun ndaa da nasa ja ni kuu ja ni kenda luceru un, na ni ka jini da.
23247	MAT 2:9	Siaꞌan ni xndaku rey un nuu chaa tuꞌva un, ti kuankoyo da. Ti luceru jaꞌa seña ja ni ka jini da ichi nuu kaña ndikandii un, yoxnuu tuku nuu da naa da undi ni jaa nuu kancha suchi lulu un sa ni jakuɨñɨ.
23248	MAT 2:10	Nu ni ka jini chaa tuꞌva un ja ni jakuɨñɨ luceru un, ti ni ka kusɨɨ xaan tonto ini da naa da.
23249	MAT 2:11	Nu ni ka kɨvɨ da ini veꞌe un, ti ni ka jini da suchi lulu un kancha i, yɨjnɨ nana i María suchi. Ni ka jakunjitɨ da, ti ni ka nakuaꞌa da ja yɨñuꞌun suchi lulu un. Yukan na ti ni ka jiña da kaja da, ti ni ka jaꞌa da oro, suxia kutu vixi jiin ɨnga nuu suxia (ja nani mirra), ni kutaꞌu i.
23254	MAT 2:16	Nu ni jini Herodes ja ni ka kuu ichi ini chaa tuꞌva un maa da. Ti ni kɨtɨ xaan tonto ini da, ti ni taꞌu da jniñu ja na kuū taka suchi kuachi iin uu kuiya, jiin taka suchi yɨɨ kuachi ga ja kanchuku ñuu Belén, jiin taka ga ñuu kaꞌiin yajni un. Siaꞌan ni saꞌa da, chi ja ni niꞌin vaꞌa da jnuꞌun nuu chaa tuꞌva un, chi ni ka kachi chaa un nasa ja ni kuu ja ni kaku Jesús.
23256	MAT 2:18	Ni ka ndeꞌe xaan yɨvɨ ñuu Ramá, ti iyo xaan jnuꞌun kuiꞌya ini. Raquel kuu ñaꞌan ndeꞌe xaan jaꞌa seꞌe ña, ti tu kuni ndusɨɨ ini ña, chi ja ni ndɨꞌɨ i ni ka jiꞌi. Kachi tutu.
23265	MAT 3:4	Saꞌma Juan ni kuu jiin ixi camellu. Ni yɨꞌɨ ɨɨn sanchi ñɨɨ chii da. Ni yaji da ndɨkuaꞌyɨ jiin nduxi ñuñu yuku.
23268	MAT 3:7	Suni ni ka jakoyo kuaꞌa chaa fariseo, ja ni ka kuu da chaa ka jito vaꞌa nuu ley Israel, jiin kuaꞌa chaa saduceo (chaa un ni ka kuu da ɨnga partido ja suni ka xnaꞌan da sɨkɨ nasa kuni kaꞌan ley Israel). Ni ka kii uu grupo un nuu skuanducha Juan, ti ni jini Juan ja nde kuaꞌa chaa un ni jakoyo. Ti ni nduxaan da nuu chaa un naa da, ti ni kachi da: ―Roꞌo ka kuu ra nanu koo xaan jiin seꞌe tɨ, chi ndevaꞌa xaan ka saꞌa ra. ¿Xi ka jani ini ra ja nama ra maa ra nuu nundoꞌo ja kuan kuu yajni nuu ra naa ra nu?
23269	MAT 3:8	Na kachi ri ja kava yɨñuꞌun ra naa ra nava na kuni ndaa yo ja, ja ni ka nakani ini ra nuu kuachi ra naa ra. Ti nava siaꞌan na nduu ra nanu ɨɨn yujnu vixi ja jaꞌa ndeꞌe vaꞌa, chi ka saꞌa ra jniñu vaꞌa. Ti siaꞌan ka stuu ra ja, ja ni ka nakani ndixia ini ra, ti ni ka xndoo ra kuachi ra.
23270	MAT 3:9	Ti tu kondoꞌo vixi ini ra naa ra ja kaꞌan ra: “Maa yo naa yo ka kuu yo jnaꞌan Abraham.” Tu kaꞌan ra siaꞌan, chi na kachi ri ja vasu undi yuū jaꞌa, ti kuu saꞌa Yandios ɨɨn jniñu ñaꞌnu ja na kuu i jnaꞌan Abraham, nu kuni ya.
23273	MAT 3:12	Ti sasɨɨn da yɨvɨ nanu ɨɨn chaa yɨjnɨ pala da ja xndeche da triu da, ti kendo da paja, savaꞌa da triu da ini veꞌe da, ti kaꞌma da paja un. Ti chaa un, chi kuaꞌa da nundoꞌo yɨvɨ jiin ɨɨn ñuꞌun ja tu ndaꞌva kuɨtɨ ―siaꞌan ni kachi Juan nuu chaa fariseo jiin chaa saduceo un.
23277	MAT 3:16	Nu ni janducha Jesús, ni kee ya ini nducha un, ti yukan ni nuña andɨvɨ nuu kancha Yandios, ti ni jini Jesús ja vaji Espíritu Yandios, ti ni jinu xini ya, nanu ɨɨn sata.
23278	MAT 3:17	Yukan ti ichi andɨvɨ ni kaꞌan Yandios jiin Jesús: ―Jaꞌa kuu seꞌe ri ja kundaꞌu xaan ini ri. Ti kusɨɨ xaan ini ri jiin ya ―ni kachi Yandios jiin seꞌe ya.
23280	MAT 4:2	Ti siaꞌan ni kundee ya uu xiko nduu kɨvɨ, ti uu xiko jakuaa, ni iyo ndicha ini ya. Yukan ti sa ni chaa ɨɨn soko ini ya.
23281	MAT 4:3	Yukan ti ni tuꞌva jaꞌuꞌu un nuu Jesús ja kuni keꞌe ya, ti ni kachi: ―Nu ndixia ra ja Seꞌe Yandios kuu ra, saꞌa ja taka yuū jaꞌa na nduu staa kaji yo ―kachi jaꞌuꞌu un.
23283	MAT 4:5	Yukan ti kuaꞌan tuku jaꞌuꞌu un jiin ya ichi ñuu Jerusalén, ja kuu maa ñuu ii, ti ni kaa ya xini veñuꞌun kaꞌnu Israel,
23284	MAT 4:6	ti ni kachi tuku jaꞌuꞌu un jiin ya: ―Nu ndixia ra ja Seꞌe Yandios kuu ra, ti skanakava maa ra undi nuu ñuꞌun un, chi siaꞌan yoso nuu tutu: Na taꞌu Yandios jniñu nuu ángel ya ja na koto ya roꞌo. Ti nakindaꞌa ya roꞌo jiin ndaꞌa ya, nava tu tuji sɨꞌɨn ra nuu ni ɨɨn yuu. Kachi tutu, ni kachi jaꞌuꞌu un.
23286	MAT 4:8	Yukan ti kuaꞌan tuku jaꞌuꞌu un jiin Jesús xini ɨɨn yuku sukun xaan, ti yukan ni xnaꞌan nuu ya taka ñuu ka iyo nuu ñuyɨvɨ jiin taka ndajniñu vii ja iyo nuu,
23288	MAT 4:10	Yukan na ti ni kachi Jesús: ―Kuxio nuu ri roꞌo jaꞌuꞌu, chi suꞌva kachi nuu tutu Yandios: “Chiñuꞌun nuu maa ɨɨn ni ya kunukuachi ra nuu”, kachi tutu ―ni kachi Jesús.
23289	MAT 4:11	Yukan ti ni kuxio jaꞌuꞌu un nuu Jesús ti kuaꞌan. Ti sa ni ka chakoyo ángel Yandios, ti ni ka chindee i maa ya.
23295	MAT 4:17	Undi kɨvɨ un ni kejaꞌa Jesús xndaku ya, ti kachi ya: ―Nakani ini nuu kuachi ra naa ra, chi ja ni jaa kɨvɨ ja taꞌu Yandios jniñu nuu nɨ tuꞌu ñuyɨvɨ ―ni kachi ya.
23297	MAT 4:19	ti ni kachi Jesús jiin da: ―Kundikun ruꞌu naa ra, na choꞌo. Ja ni ka jnɨɨ xaan ra chāká, ko vijna ruꞌu, na xnaꞌan ri roꞌo nasa nastutu ra yɨvɨ. Ti xnaꞌan ra yɨvɨ un maa jnuꞌun Yandios ja na kandixia i ruꞌu ―ni kachi Jesús.
23298	MAT 4:20	Ti luego ni, ni ka xndoo da ñunu da ti kuankoyo da jiin Jesús.
23299	MAT 4:21	Ni jika ya tɨꞌlɨ ga, ti ni jini ya kaꞌiin uu ga da, Jacobo jiin ñani da Juan, seꞌe yɨɨ Zebedeo. Kaꞌiin da ini ɨɨn barco jiin tata da, ka nachaa da ñunu da, ti ni kana Jesús xini da.
23300	MAT 4:22	Yachi ni, ni ka xndoo da barco un jiin tata da, ti ni ka ndikun da ya.
23301	MAT 4:23	Kuaꞌan Jesús nɨ ñuu Galilea, kuaꞌan ya xnaꞌan ya nuu yɨvɨ ini taka veñuꞌun yɨvɨ Israel ja na kutuꞌva yɨvɨ un jnuꞌun Yandios. Xnaꞌan ya nuu yɨvɨ nava taꞌu Yandios jniñu, ti suni kenchaa ya taka nuu kueꞌe ka jnaꞌan yɨvɨ.
23302	MAT 4:24	Taka yɨvɨ ñuu Siria ni ka niꞌin i jnuꞌun Jesús, ti ni ka janchaka i taka yɨvɨ ka jnaꞌan taka nuu kueꞌe nuu ya, jiin taka yɨvɨ ka jnaꞌan tachi xaan, jiin yɨvɨ ka jnaꞌan kueꞌe jiyɨꞌɨ, jiin yɨvɨ tɨkuku un. Ti ni saꞌa Jesús tajna i.
23304	MAT 5:1	Nu ni jini Jesús yɨvɨ kuaꞌa un, ti kuaꞌan ya xini ɨɨn yuku, ti yukan ni nukoo ya. Ti yukan ni ka ndututu yɨvɨ ka skuaꞌa jiin ya.
23305	MAT 5:2	Yukan ti ni kejaꞌa Jesús ni xnaꞌan ya nuu i naa i.
23315	MAT 5:12	Ti sɨɨ xaan na koo ini ra naa ra, chi na niꞌin ra taꞌu nuu Yandios. Suni siaꞌan ni ka saꞌa yɨvɨ jiin profeta ni taji ya ja ni kikoyo undi nuu. Suni ni ka ndiyo ini yɨvɨ maa da, siaꞌan nanu ka ndiyo ini yɨvɨ roꞌo vijna naa ra ―kachi ya.
23316	MAT 5:13	Siin Jesús kaꞌan ya, ti ni kachi ya: ―Roꞌo naa ra, ka kuu ra nanu ñɨɨ ja saꞌa asun ndeyu, chi kanchuku ndaa ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti nanu ja kanchuku ra siaꞌan, ka kuu ra nanu ñɨɨ ja kuu nuu ndeyu. Chi nu na naa xiko uꞌua ñɨɨ un, ti tukaa kuajniñu yo, chi suꞌva kacha yo kiꞌin, ja na kuañu niꞌnu yɨvɨ sɨkɨ naa i. Ti suni siaꞌan kuu jiin roꞌo, chi nu tu kanchuku ndaa ra nuu yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa, ti suni siaꞌan tukaa kuajniñu roꞌo ja kuu nuu Yandios.
23317	MAT 5:14	Roꞌo naa ra, suni ka kuu ra nanu nduva ñuꞌun ja kuu nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Nu ɨɨn ñuu na kundee xini ɨɨn yuku, ti tu kuu jankɨsaꞌyɨ.
23318	MAT 5:15	Ni tu kuu skuikun yo ɨɨn yɨtɨ, ti chunde yo chii ɨɨn cajón. Chi suꞌva chuxndee yo ñuꞌun un nuu sukun nava na kundijin nuu taka yɨvɨ kanchuku ini veꞌe.
23320	MAT 5:17	Koto kondoꞌo ini ra naa ra ja ni chaa ri xnaa ri ley Moisés, xi jnuꞌun ni ka xnaꞌan taka profeta. Tu xnaa ri jnuꞌun un, chi suꞌva vaji ri ja na siuku ri taka jnuꞌun un.
23322	MAT 5:19	Ja yukan kuu yɨvɨ tu ka jandatu nuu taka ley ni jaꞌa Yandios, vasu ɨɨn jniñu lulu, ja na xnaꞌan i nuu ɨnga yɨvɨ ja na saꞌa i, ti na kachi ndaa ri ja yɨvɨ un, tu kuu kɨvɨ i ini ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu. Ko yɨvɨ jandatu ti xnaꞌan i nuu ɨnga yɨvɨ ja na kuandatu i, ti yɨvɨ yukan ndixia chi najaa i nuu taꞌu Yandios jniñu ti yukan nduñaꞌnu i.
23323	MAT 5:20	Ti na kachi ri nuu ra ja nu na kunchuku ra nanu kanchuku chaa ka xnaꞌan ley Moisés jiin chaa fariseo yukan, yukan na ti tu kuñukun ini ra ja kɨvɨ ra ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu.
23324	MAT 5:21	Ka jini ra naa ra ɨɨn jnuꞌun ni ka kaꞌan jnaꞌan ra na janaꞌan ja kachi: “Tu kaꞌni ra ndɨyɨ, chi nu ɨɨn yɨvɨ na kaꞌni ndɨyɨ ti kiꞌin yɨ nuu juez ja na xndichi da i.”
23325	MAT 5:22	Ko ruꞌu na kachi ri nuu ra ja nu ɨɨn yɨvɨ na kɨtɨ ini i nuu ñani jnaꞌan i, ti suni kundaꞌa da yɨvɨ un nuu juez. Nu na saꞌa ndevaꞌa i nuu ñani jnaꞌan i, ti kiꞌin i nuu junta kaꞌnu Israel ja na xndichi da maa i. Ti nuu nau yɨvɨ na kachi ja kakuꞌu xi ja tu iyo ndɨꞌɨ ini ñani jnaꞌan i, na kuñukuu ini i ja kiꞌin i nuu infiernu.
23327	MAT 5:24	xndoo ja yɨndaꞌa ra yukan nuu altar un, ti nandeokuñɨ ra, ti kin nundaka taꞌu ra nuu da. Yukan na ti sa kuu nandeokuñɨ ra, ti soko ra ja yɨndaꞌa ra nuu altar Yandios.
23328	MAT 5:25	Nu ɨɨn yɨvɨ na kankuachi jaꞌa ra ja tau ra xuꞌun nuu da, ti kiꞌin da jiin ra undi veꞌe juzgado. Xnakan ndaka taꞌu ra nuu da ichi kuankoyo ra nava tu xndichi da roꞌo nuu juez, chi nakuaꞌa juez un roꞌo nuu policia, ti chaa un chunde da roꞌo vekaa.
23334	MAT 5:31	Suni siaꞌan ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Nu ɨɨn chaa na xndoo da ñasɨꞌɨ da, ti nuu kuu ja na ndokani da ɨɨn tutu ja ni ka xndoo jnaꞌan da.”
23335	MAT 5:32	Ko ruꞌu na kachi ri nuu ra ja nu ɨɨn chaa na xndoo da ñasɨꞌɨ da, ti nu tu naa kuachi ni saꞌa ña, ja kinikava ña jiin ɨnga chaa, ti chaa un chakuachi da maa ña. Ko nu ɨnga chaa na nandaꞌa jiin ɨɨn ñaꞌan ni kendo un, ti suni chakuachi da maa da.
23338	MAT 5:35	Ni tu kachi ra ja ñuyɨvɨ kuu ja kuaꞌa jandaa jaꞌa ra, chi jaꞌa kuu nuu jañu ya jiin jaꞌa ya, chi maa ya xiin. Ni ja kuu ñuu Jerusalén, ja yukan tu kuaꞌa jandaa jaꞌa ra, chi yukan kuu ñuu chaa kuu Rey kuñaꞌnu ga ja taꞌu jniñu.
23339	MAT 5:36	Ni tu chisojnuꞌun ra ja kuu ixi xini ra. Sandau tu siuku ra, ti nasa kuu sama ra color ixi xini ra ti maa ya ni jaꞌa.
23340	MAT 5:37	So nɨnɨ kuu ja kachi ra naa ra ja “kuu” xi “tu kuu”, chi tu nijniñu ɨnga jnuꞌun un, vasu ɨɨn jnuꞌun kanuu ga kuu ja chisojnuꞌun ra un, chi taka ga jnuꞌun un vaji nuu jaꞌuꞌu un.
23350	MAT 5:47	Ti suni nu na kanxiaꞌu ra jiin nɨnɨ yɨvɨ mani ra jiin, ti tu vaꞌa nu na saꞌa ra siaꞌan, chi undi yɨvɨ ja tu ka kandixia Yandios, suni siaꞌan ka saꞌa i.
23352	MAT 6:1	Siin Jesús xndaku ya nuu yɨvɨ ka skuaꞌa jiin ya, ti ni kachi ya: ―Koto stuu ra ɨɨn jniñu ja ka saꞌa ra nuu yɨvɨ ja na ndeꞌe i roꞌo. Chi nu siaꞌan na saꞌa ra, ti Tata yo Yandios ja kancha andɨvɨ, tu kuaꞌa ya taꞌu ra.
23353	MAT 6:2	Nu ka kuni chindee ra yɨvɨ ndaꞌu naa i, koto stuu ra nuu nɨ ñuu, nanu ka saꞌa yɨvɨ ja ka kaꞌan vixi i, ka jika i ichi, xi ini veñuꞌun Israel, ja jiin jnuꞌun i ka stuu i ja tu ka chiñuꞌun i jnuꞌun Yandios. Siaꞌan ka kaꞌan i nava na nakuaꞌa yɨvɨ ja yɨñuꞌun i nuu i maa i naa i. Ko jandaa na kachi ri nuu ra naa ra ja yukan ni kuu ndɨꞌɨ taꞌu i.
23354	MAT 6:3	Ti roꞌo nu ka kuni ra chindee ra yɨvɨ ndaꞌu, ko kuaꞌa xeꞌe ra un nava tu kuni ni ɨɨn yɨvɨ.
23356	MAT 6:5	Nu ka kuni kakantaꞌu ra naa ra, koto saꞌa ra nanu ka saꞌa yɨvɨ ja ka nu kujiin i ini veñuꞌun, xi jikɨ calle ja na kuni yɨvɨ nuu i, ja jiin jnuꞌun i ka stuu i ja tu ka chiñuꞌun i jnuꞌun Yandios. Ko na kachi ndaa ri ja jiin yukan ni, ti ja ka iyo taꞌu i.
23357	MAT 6:6	Ko roꞌo nu kuni kakantaꞌu ra, ndɨvɨ ini veꞌe ra, kasɨ yuxeꞌe ra, ti kakantaꞌu nuu Yandios nuu kande maa ɨɨn ni ya jiin ra. Ti jini ya jnuꞌun kaꞌan ra, ti maa ya na kuaꞌa taꞌu jikan ra nuu ya.
23359	MAT 6:8	Koto ma saꞌa ra siaꞌan naa ra, chi xnaka Yandios jini taka ja ka nandɨꞌɨ ra naa ra, ti sa ka jikan ra nuu ya.
23364	MAT 6:13	Koto maa kuaꞌa ni jnuꞌun ja kotojnuni jaꞌuꞌu un saña, ti suꞌva nama ni saña nuu nundoꞌo un. Chi maa ni xiin nuu taꞌu jniñu, ti maa ni kuu ja ndiso jniñu ñaꞌnu un. Ti ñaꞌnu ga na koo sɨvɨ ni sɨkɨ yo ja kuu saa ni. Ti siaꞌan na koo. Kachi ra naa ra.
23367	MAT 6:16	Siin Jesús xndaku ya ti ni kachi ya: ―Nu ka kuni ra koo ndicha ini ra, koto sakuiꞌya ini ra naa ra nanu ka saꞌa yɨvɨ ja xndoo jnuꞌun Yandios jiin jnuꞌun i. Ka sakuiꞌya i nuu i ko so ja na kuni yɨvɨ ja ka iyo ndicha i. Na kachi ri nuu ra ja jiin yukan, ti ja ni ka niꞌin taꞌu i. Ti yukan ni kuu ndɨꞌɨ ja niꞌin i.
23368	MAT 6:17	Ko roꞌo naa ra, nu ka kuni koo ndicha ini ra, nakacha nuu ra, ti nachuꞌun ra kuka xini ra.
23370	MAT 6:19	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Koto skaya ra ja kuñavaꞌa ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, chi nde iyo tikixin ti nde kuaꞌa jniñu ka stɨvɨ tɨ, ti suni kuu kɨvɨ ñakuiꞌna ti sakuiꞌna i.
23371	MAT 6:20	Vaꞌa ga ja nu na skaya ra jniñu vaꞌa kuni maa Yandios, ya kancha andɨvɨ, chi yukan tu iyo tikixin ti tundo xnaa yo, ti ni ñakuiꞌna tu kuu kɨvɨ ja sakuiꞌna.
23372	MAT 6:21	Ja yukan kuu ja nu ndiyo xaan ini ra ja na nakaya yaji ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, ti xnaa ndɨꞌɨ ra yaji ra nuu Yandios nuu kancha ya andɨvɨ ―kachi ya.
23373	MAT 6:22	Siin Jesús xndaku ya ti ni kachi ya: ―Nduva yɨtɨ kuu nduchi ra ja kuu nuu nɨ tuꞌu yɨkɨ kuñu ra. Nu ka iyo vaꞌa nduchi ra, ti suni siaꞌan iyo vaꞌa nɨ yɨkɨ kuñu ra.
23374	MAT 6:23	Ko nu tu ndijin nduchi ra, ¿ti nasa kundijin ichi kiꞌin ra nusa? Ti ñuñaa kuaꞌan ra nu siaꞌan. Chi nu na ndaꞌva yɨtɨ un, ti nduva ra ti tuji ra. Ti tu kuu nasa ndoko ra, chi iyo xaan kaa ichi ñuñaa kuaꞌan ra un.
23375	MAT 6:24	Ni ɨɨn yɨvɨ tu kuu kunukuachi nuu uu jitoꞌo, chi kendo vaꞌa i jiin ɨɨn da, ti kendo kuiꞌya i jiin ɨnga da. Ni tu kuu kunukuachi i nuu Yandios, ti ja kundio ini i xuꞌun jiin ñuꞌun. Chi nɨnɨ nuu maa ni ya kuu nu na kondoꞌo ini i, ti ansu ja kundio ini i xuꞌun ―ni kachi ya.
23376	MAT 6:25	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Na kachi ri nuu ra naa ra, ja koto ma xndiꞌi ra ini ra ja kuu ja kaji ra xi ja koꞌo ra, ja na kuchaku ra, xi ja kuu saꞌma kuꞌun ra naa ra. Chi maa Yandios ni saꞌa ja chaku ra jiin yɨkɨ kuñu ra. Ti maa ya kuu ja kuaꞌa ja kaji ra jiin saꞌma kuꞌun ra.
23378	MAT 6:27	Ti ni tundo niꞌin ra naa ra vasu na xndiꞌi xaan ini ra jiin ja kuchaku ra, xi jiin ja kundio ini ra ja kusukun ga ra. ¿Va nu ja ndɨꞌɨ xaan ini ra jiin un, ti niꞌin ra kuu ra nu?
23379	MAT 6:28	¿Xi vaꞌa ka saꞌa ra ja ka xndiꞌi xaan ini ra ja kuu saꞌma ra nu? Ndeꞌe naa ra nasa ka jaꞌnu ita rosa un, ti tu jini yo nasa jaꞌnu, ko vii xaan kanda.
23380	MAT 6:29	Ko na kachi ri ja ni Salomón, chaa ni kuu rey Israel na janaꞌan, tu ni suku da nanu ita un, vasu vii xaan ni kaa saꞌma da.
23381	MAT 6:30	Ti maa Yandios skuaꞌnu ya ita un, ti vii xaan na skutu ya i. Ko vasu vii xaan ni kanda vijna ti ijña ja ni ka ichi, ti tukaa ga kuni yo. Chi suꞌva kayu nuu ñuꞌun. Ja yukan kuu ja nu siaꞌan saꞌa Yandios ja jito vaꞌa ya ita un, ¿ti ansu kanuu ga roꞌo naa ra ja na koto vaꞌa ya nu? ¿Ndoo xaan ka ndɨꞌɨ ini ra nusa?
23385	MAT 6:34	Ti siaꞌan tu xndiꞌi xaan ini ra naa ra ja nasa koo ra ijña, chi taka ni kɨvɨ vaji nundoꞌo un, ti suni siaꞌan kuaꞌa ja ka nandɨꞌɨ yo vaji ɨɨn kɨvɨ ɨɨn kɨvɨ ―ni kachi Jesús.