23217	MAT 1:4	je̱ Aram tseꞌe je̱ myajntk je̱ Aminadab; je̱ Aminadab tseꞌe je̱ myajntk je̱ Naasón; je̱ Naasón tseꞌe je̱ myajntk je̱ Salmón;
23218	MAT 1:5	je̱ Salmón je̱ts je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk Rahab, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ myajntk je̱ Booz; je̱ Booz tseꞌe je̱ myajntk je̱ Obed; je̱ Obed tseꞌe je̱ myajntk je̱ Isaí;
23219	MAT 1:6	je̱ Isaí tseꞌe je̱ myajntk je̱ yakkutojkpa David; je̱ yakkutojkpa David je̱ts je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk juuꞌ veꞌe ijt je̱ jamyaꞌaju Urías je̱ ñu̱da̱ꞌa̱x, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ myajntk je̱ Salomón.
23220	MAT 1:7	Je̱ Salomón tseꞌe je̱ myajntk je̱ Roboam; je̱ Roboam tseꞌe je̱ myajntk je̱ Abías; je̱ Abías tseꞌe je̱ myajntk je̱ Asa;
23223	MAT 1:10	je̱ Ezequías tseꞌe je̱ myajntk je̱ Manasés; je̱ Manasés tseꞌe je̱ myajntk je̱ Amón; je̱ Amón tseꞌe je̱ myajntk je̱ Josías;
23224	MAT 1:11	je̱ Josías tseꞌe je̱ myajntk je̱ Jeconías je̱ts je̱ yꞌutsa̱ta̱jk, vanꞌit ku veꞌe je̱ israeejlit jayu ake̱e̱ꞌy yakvo̱o̱vdi je̱m babilóniait yꞌit jo̱o̱tm.
23231	MAT 1:18	Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe je̱ Jesucristo kyeꞌx. Toꞌk xa veꞌe je̱ jayu yꞌijt juuꞌ veꞌe José du̱xa̱a̱j. Pú̱kani tseꞌe du̱jayep vyeꞌna toꞌk je̱ kiixa̱ta̱ꞌa̱x juuꞌ veꞌe María du̱xa̱a̱j, je̱ꞌe̱ juuꞌ veꞌe u̱xꞌo̱o̱k je̱ Jesucristo tyaaki. Ka̱kꞌapu̱kna veꞌe cha̱a̱nada vyeꞌna, vanꞌit tseꞌe je̱ Espíritu Santo je̱ Nteꞌyam je̱ mya̱kkin ka̱jx du̱yaktaajñ je̱ María ónu̱k ma̱a̱t.
23232	MAT 1:19	Ax je̱ José, tu̱vts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ jyáyuvin je̱ jyoojntykin yꞌijt. Ku veꞌe du̱ꞌix je̱ts ónu̱k ma̱a̱tani veꞌe je̱ María, ax kaꞌa tseꞌe du̱ꞌuktso̱jkni je̱tseꞌe du̱ma̱a̱ttsa̱a̱nat, ni kaꞌa tseꞌe du̱tso̱jkpa je̱tseꞌe ku̱du̱yaktso̱ꞌo̱tyuujn, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱ꞌukvinmaajy je̱ts ayuꞌutsji veꞌe ku̱du̱maso̱o̱kni.
23233	MAT 1:20	Namvaateꞌe je̱ José veꞌem du̱vinmay, vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n je̱ yꞌaangeles yakꞌixji je̱ kumaꞌaj ka̱jx juuꞌ veꞌe jidu̱ꞌu̱m na̱ꞌmu̱xju: ―José, je̱ David je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j, kadi mtsa̱ꞌa̱ga je̱tseꞌe je̱ María xma̱a̱ttsa̱a̱nat, ku̱x je̱ Nteꞌyam je̱ kyutojku̱n ka̱jxeꞌe je̱ Espíritu Santo yaktaajnji ónu̱k ma̱a̱t.
23234	MAT 1:21	Yakke̱ꞌe̱xupeꞌe toꞌk je̱ piꞌk mix ónu̱k, Jesuusts je̱ꞌe̱ veꞌe mtukxa̱a̱jap ku̱x je̱ꞌe̱ veꞌe du̱tuknu̱vaatsnup je̱ jyayu je̱ tyó̱kinda.
23236	MAT 1:23	Onu̱k ma̱a̱t tseꞌe tyánu̱t toꞌk je̱ kiixa̱ta̱ꞌa̱x, je̱ꞌe̱ tseꞌe toꞌk je̱ piꞌk mix ónu̱k du̱yakke̱ꞌe̱xup. Emanuel tseꞌe yaktukxa̱a̱jap. (Jidu̱ꞌu̱mts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Emanuel kya̱tsa̱pítsum, u̱u̱ꞌm ma̱a̱tta veꞌe je̱ Nteꞌyam.)
23238	MAT 1:25	ax kaꞌa tseꞌe ti ka̱ts du̱tukma̱a̱tjayejp vanꞌit paat ku veꞌe je̱ piꞌk mix ónu̱k du̱yakkeꞌx, Jesuusts je̱ꞌe̱ veꞌe tyukxa̱a̱jidu.
23240	MAT 2:2	je̱m je̱ꞌe̱ veꞌe cho̱o̱ꞌnda joma veꞌe je̱ xa̱a̱j pyítsum, je̱tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Jómaseꞌe yꞌit je̱ israeejlit jayu yakkutojkpa juuꞌ veꞌe ke̱ꞌx? Joma veꞌe je̱ xa̱a̱j pyítsum, je̱mts a̱a̱tseꞌe nꞌix je̱ maatsa juuꞌ veꞌe du̱yaknu̱ke̱ꞌxnata̱jkip je̱ts ta̱ veꞌe kyeꞌex, je̱ꞌe̱ ka̱jxts a̱a̱tseꞌe yaja tu̱nmín je̱ts a̱a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nvinjávat nvintsa̱ꞌa̱gat.
23242	MAT 2:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ yakkutojkpa du̱vatsa̱a̱jv nu̱jom je̱ teeꞌta̱jk je̱ vyintsa̱nda je̱ts je̱ tsaptu̱jkpit yakꞌixpa̱jkpata̱jkta, je̱tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi pa̱n joma veꞌe kye̱ꞌe̱xu̱t je̱ Cristo, juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam vyinko̱o̱n je̱tseꞌe yakkutóku̱t.
23246	MAT 2:8	Vanꞌit tseꞌe du̱pake̱jxti je̱m Belén. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Na̱jkxu̱ xꞌíxtada o̱y je̱ piꞌk mix ónu̱k. Ku tseꞌe xpaaꞌttat, mꞌavánadap tseꞌe je̱ts a̱tseꞌe na̱jkx nvinjaꞌviva nvintsa̱ꞌkiva.
23247	MAT 2:9	Ku veꞌe veꞌem yaknu̱u̱jmidi je̱ yaaꞌtya̱jkta, vanꞌit tseꞌe cho̱o̱ꞌndini. Vanꞌit tseꞌe vyintooꞌva̱jkijidi je̱ maatsa juuꞌ veꞌe yꞌixtu ku veꞌe vye̱ꞌnada je̱m joma veꞌe je̱ xa̱a̱j pyítsum, je̱tseꞌe yo̱ꞌyꞌatú̱vi je̱ maatsa joma veꞌe je̱ piꞌk mix ónu̱k.
23249	MAT 2:11	Ku veꞌe tya̱jkidi je̱p tu̱jkp, yꞌixtu tseꞌe je̱ piꞌk mix ma̱a̱t je̱ tyaak María, vanꞌit tseꞌe du̱vinko̱xkténidi je̱ piꞌk mix ónu̱k je̱tseꞌe du̱vinjaꞌvidi du̱vintsa̱ꞌkidi. Vanꞌit tseꞌe du̱yakꞌavaatsti je̱ yꞌapa̱jkinda je̱tseꞌe du̱mo̱o̱ydi je̱ vyintsa̱ꞌkin: je̱ oro, je̱ts je̱ incienso ax joꞌn je̱ po̱o̱m, je̱ts je̱ paꞌajk xooꞌkpa juuꞌ veꞌe mirra du̱xa̱a̱j.
23251	MAT 2:13	Ku veꞌe ña̱jkxtini je̱ yaaꞌtya̱jkta juuꞌ veꞌe je̱ maatsa du̱nu̱ꞌixpa̱jkidup, vanꞌit tseꞌe je̱ José je̱ kumaꞌaj ka̱jx yakꞌixji toꞌk je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n je̱ yꞌaangeles juuꞌ veꞌe jidu̱ꞌu̱m na̱ꞌmu̱xju: ―Pojtu̱ku̱, yaktso̱o̱ꞌnu̱ ya̱ piꞌk mix ma̱a̱t ya̱ tyaak je̱ts ma̱a̱tke̱ꞌe̱ku̱n. Na̱jkxta je̱m Egipto, je̱m tseꞌe mtándat vanꞌit paat ku a̱ts mitseꞌe nvaajnjat, ku̱x je̱ Herodes yakjayꞌíxtajapeꞌe ya̱ piꞌk mix ónu̱k je̱tseꞌe du̱yakjayꞌo̱o̱ꞌkju̱t.
23252	MAT 2:14	Vanꞌit tseꞌe je̱ José pyojtu̱k je̱tseꞌe ko̱o̱ꞌts du̱ma̱a̱ttsa̱a̱ꞌn je̱ piꞌk mix ónu̱k ma̱a̱t je̱ tyaak, je̱tseꞌe je̱m Egipto ña̱jkxti.
23254	MAT 2:16	Ku veꞌe je̱ yakkutojkpa Herodes du̱ꞌix je̱ts vinꞌa̱a̱ꞌnju̱du veꞌe je̱ yaaꞌtya̱jkta juuꞌ veꞌe je̱ maatsa du̱nu̱ꞌixpa̱jkidup, o̱o̱y tseꞌe tyunnaajkjo̱tmaꞌtji, yakjayꞌo̱o̱ꞌkka̱jxju veꞌe nu̱jom je̱ piꞌk mix ónu̱kta juuꞌ veꞌe du̱kata̱jkipna toojk joojnt je̱tseꞌe je̱m jyoojntykada vyeꞌna beleenit kyajpu̱n ka̱jxm je̱ts ta̱ma̱naat; veꞌemeꞌe du̱payo̱ꞌy pa̱n vinxu̱p joojntani veꞌe je̱ piꞌk mix Jesús, veꞌem ax joꞌn ña̱ꞌmu̱xjidi je̱ yaaꞌtya̱jkta juuꞌ veꞌe je̱ maatsa du̱nu̱ꞌixpa̱jkidup.
23256	MAT 2:18	Yakmo̱tu xa veꞌe je̱m ramaajit kyajpu̱n ka̱jxm je̱tseꞌe je̱ jayu je̱ yaaxu̱n je̱ tsaachvinmaꞌyu̱n du̱yaknajxti, je̱ Raquel je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ yꞌónu̱k du̱nu̱yaaxtu, kaꞌa tseꞌe du̱ꞌuktso̱jktini je̱tseꞌe pa̱n kyo̱jtsjo̱tꞌamá̱jajadat, ku̱x tá̱vani veꞌe je̱ yꞌónu̱kta yꞌo̱o̱ꞌkni vyeꞌna.
23264	MAT 3:3	Ya̱ Juaants je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe yꞌavaꞌni je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa Isaías. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱jatyaajñ: Yakmó̱tup xa veꞌe ku veꞌe toꞌk je̱ jayu jidu̱ꞌu̱m ma̱kk kya̱ts joma veꞌe kyapa̱ntsu̱u̱na: “Yakꞌo̱ꞌyijada, yakta̱a̱jvjada je̱ tooꞌ joma veꞌe je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n ñáxu̱t.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe je̱ Isaías du̱jatyaajñ.
23268	MAT 3:7	Ax ku tseꞌe je̱ Juan du̱ꞌix je̱ts nu̱mayeꞌe je̱ fariseota̱jk je̱ts je̱ saduceota̱jk ñu̱na̱jkxjada je̱tseꞌe du̱yakna̱pé̱ttat, vanꞌit tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Miitsta, je̱ tsaaꞌn je̱ chaanda je̱ kyo̱o̱jta, je̱ ka̱ts xa veꞌe tu̱xmó̱tuda je̱ts tá̱minup je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ tsaachtoꞌnu̱n, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe xkuke̱ꞌe̱kta.
23273	MAT 3:12	Ku veꞌe je̱ jayu du̱to̱kimpayo̱ꞌo̱y, veꞌem tseꞌe du̱tónu̱t ax joꞌn toꞌk je̱ yaaꞌtya̱jk juuꞌ veꞌe je̱m kya̱ꞌm je̱ tukje̱e̱ꞌpu̱n du̱matsꞌijtp je̱tseꞌe du̱vimpó̱ju̱t je̱ trigo. Pya̱kmókup tseꞌe je̱ trigo ta̱a̱jm; ax je̱ poꞌox juuꞌ veꞌe pya̱jkjap, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱m ja̱njo̱o̱tm pya̱a̱mnup juuꞌ veꞌe ni vinꞌita kapiꞌtsp.
23275	MAT 3:14	Kaꞌa tseꞌe je̱ Juan du̱ꞌuktsa̱jk, jidu̱ꞌu̱meꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmi: ―¿Mits a̱tseꞌe xnu̱miimp? Ñojkꞌó̱y xa a̱ts mitseꞌe xyakna̱pé̱tu̱t.
23281	MAT 4:3	Vanꞌit tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap vyinkutá̱miji je̱tseꞌe ña̱ꞌmu̱xji, ukvinꞌa̱a̱ꞌnuvaajnju tseꞌe: ―Pa̱n tyú̱vam xa veꞌe je̱ts je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌOnu̱k mitseꞌe, mukó̱tsu̱ts nꞌit ya̱ tsaaj je̱tseꞌe vyimpítu̱t tsapkaaky.
23293	MAT 4:15	Je̱ it je̱ naax juuꞌ veꞌe Zabulón je̱ts Neftalí du̱xa̱a̱j, je̱ tooꞌ juuꞌ veꞌe je̱ꞌyp je̱m maaxy na̱paꞌam je̱tseꞌe ñaxy je̱m jadoꞌk adoꞌom Jordán ma̱ja̱ na̱paꞌam, je̱m galiléait yꞌit jo̱o̱tm joma veꞌe jyoojntykada pa̱n pa̱n jatyeꞌe ka je̱ israeejlit jáyuvap,
23296	MAT 4:18	Je̱ja tseꞌe galiléait mya̱ja̱̱ na̱ꞌaka̱ya paꞌayi je̱ Jesús ñaxy vyeꞌna, je̱tseꞌe du̱ꞌix nu̱me̱jtsk je̱ yaaꞌtya̱jk, toꞌk uts toꞌk ajch: toꞌk juuꞌ veꞌe du̱xa̱a̱j Simón juuꞌ veꞌe yaktukxa̱a̱ji Pedro, je̱ts jadoꞌk juuꞌ veꞌe du̱xa̱a̱j Andrés. Ajkx maakpats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌijtti; je̱m je̱ꞌe̱ veꞌe du̱ꞌavá̱jada vyeꞌna je̱ tyukꞌajkxꞌamaakin xuum ma̱ja̱ na̱ꞌaka̱ya jo̱o̱tm.
23312	MAT 5:9	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱yaknamyujo̱tꞌo̱ꞌyijidup juuꞌ veꞌe namyuꞌe̱jkju̱dup, vaꞌanupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam: “A̱tsts ya̱ꞌa̱ veꞌe je̱ nꞌónu̱kta.”
23314	MAT 5:11	’Xo̱o̱n xa miitseꞌeda ku veꞌe je̱ jayu mvinko̱jtspé̱tjada, mjomtónjada mtitónjada, je̱tseꞌe mnu̱vampé̱tjada a̱ts ka̱jx.
23316	MAT 5:13	’Miitsta xa veꞌe je̱ kaan joꞌn yaja naxviijn. Ax pa̱n tó̱kinup tseꞌe je̱ kaan je̱ tyaꞌmu̱tsin, ¿vintso̱seꞌe jadoꞌk nax tyaꞌmu̱tsinuvat? Kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌuktoonnit, yakꞌu̱xko̱ꞌo̱nupeꞌe je̱ja tooꞌ aajy je̱tseꞌe je̱ jayu ñu̱te̱e̱ꞌnju̱t tyukte̱e̱ꞌnju̱t.
23318	MAT 5:15	Kaꞌa xa veꞌe je̱ ta̱ꞌkxpa yakna̱ꞌa̱k je̱tseꞌe ti yaktuknaxjópu̱t; ka̱jxm je̱ꞌe̱ veꞌe yakpu̱m je̱tseꞌe du̱kuta̱ꞌkxu̱t anañu̱joma je̱ jáyuda juuꞌ veꞌe je̱p tu̱jkp.
23320	MAT 5:17	’Kaꞌa xa miitseꞌe mvinmáydat je̱ts je̱ꞌe̱ a̱tseꞌe nnu̱miin je̱ts a̱tseꞌe nyakkutó̱kiyu̱t je̱ Moisés je̱ pyavaꞌnu̱n je̱ts juuꞌ veꞌe jyavye̱jttu je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpata̱jkta. Ka je̱ꞌe̱ ka̱jxapts a̱tseꞌe nmiijn je̱ts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nyakkutó̱kiyu̱t; je̱ꞌe̱ ka̱jxeꞌe je̱ts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nkutyónu̱t je̱ts a̱tseꞌe nko̱jtsvaꞌatsu̱t ti veꞌe tyijp.
23323	MAT 5:20	Ku̱x veꞌem a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada, veꞌem xa veꞌe du̱tsa̱k je̱tseꞌe nu̱yojk o̱y xtóndat juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam cha̱jkp je̱ts kaꞌa veꞌe juuꞌ veꞌe tyoondup je̱ tsaptu̱jkpit yakꞌixpa̱jkpata̱jk je̱ts je̱ fariseota̱jk. Pa̱n kaꞌa tseꞌe veꞌem xtonda, kaꞌa tseꞌe mtá̱kadat je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm.
23327	MAT 5:24	maso̱ꞌo̱ktanumts je̱ja je̱ mya̱xta je̱tseꞌe na̱jkx tooꞌva̱jkp je̱ꞌe̱ xma̱a̱tnamyujo̱tꞌó̱yajada, vanꞌit tseꞌe mvimpijttinuvat je̱tseꞌe je̱ mya̱xta je̱ Nteꞌyam xtukka̱tá̱kadat.
23328	MAT 5:25	’Pa̱n je̱m xa veꞌe pa̱neꞌe mnu̱xa̱ꞌa̱ijidup je̱tseꞌe xma̱a̱tna̱jkxta je̱ja je̱ yakkutojkpa vyinkujk, tukma̱a̱tko̱jtsꞌó̱yada tseꞌe je̱ja tooꞌ aajy, veꞌem tseꞌe je̱m je̱ to̱kin payo̱ꞌyva kya̱ꞌm mkayakpá̱mdat. Ku̱x pa̱n mpa̱a̱jmju̱dup xa veꞌe je̱m je̱ to̱kin payo̱ꞌyva kya̱ꞌm, je̱ to̱kin payo̱ꞌyva tseꞌe je̱m je̱ tojpa kya̱ꞌm mpá̱mjadap je̱tseꞌe mpoxu̱nta̱kpá̱mjadat.
23329	MAT 5:26	Tyú̱vam xa a̱tseꞌe nvaꞌañ je̱ts kaꞌajameꞌe mpítsumdat je̱p poxu̱ntu̱jkp viꞌnameꞌe xkakuve̱tta nu̱jom juuꞌ veꞌe myó̱jidup.
23330	MAT 5:27	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunaxta ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m yakka̱ts: “Kaꞌa tseꞌe xyakvintsa̱ꞌkintó̱kidat je̱ navya̱jku̱n.”
23331	MAT 5:28	Ax a̱tsts miitseꞌe nnu̱u̱jmidup je̱ts o̱pya̱na pa̱n pa̱neꞌe du̱nu̱ꞌixp toꞌk je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk je̱tseꞌe du̱tsa̱k je̱tseꞌe du̱ma̱a̱tnayjayé̱pju̱t, ta̱ tseꞌe je̱m jyaꞌvin ka̱jxm je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk du̱tukma̱a̱tyakvintsa̱ꞌkintó̱ki je̱ navya̱jku̱n.
23332	MAT 5:29	’Pa̱n myakto̱kintoojnju̱dup xa veꞌe je̱ mꞌakaꞌyu̱n viijnda, tunyakpítsumda tseꞌe je̱tseꞌe xꞌu̱xkojtat, ku̱x nu̱yojk o̱y je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe toꞌk viijn je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta xyakkutó̱kidat je̱ts kaꞌa veꞌe ku veꞌe nu̱jom je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta yakpa̱a̱mnit je̱m ja̱njo̱o̱tm.
23333	MAT 5:30	Pa̱n myakto̱kintoojnju̱dup xa veꞌe je̱ mꞌakaꞌyu̱n ka̱ꞌa̱jta, tunku̱spoxta tseꞌe je̱tseꞌe xꞌu̱xvívuptat, ku̱x nu̱yojk o̱y je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe toꞌk viijn je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta xyakkutó̱kidat je̱ts kaꞌa veꞌe ku veꞌe nu̱jom je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta yakpa̱a̱mnit je̱m ja̱njo̱o̱tm.
23335	MAT 5:32	Ax a̱tsts miitseꞌe nnu̱u̱jmidup je̱ts pa̱n pa̱n yaaꞌtya̱jkeꞌe du̱maso̱o̱knup je̱ ñu̱da̱ꞌa̱x, pa̱n ka je̱ꞌe̱ ka̱jxap ku veꞌe je̱ ñu̱da̱ꞌa̱x du̱yakvintsa̱ꞌkintó̱ki je̱ navya̱jku̱n, je̱ yaaꞌtya̱jk ka̱jx tseꞌe je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk du̱yakvintsa̱ꞌkintó̱ki je̱ navya̱jku̱n ku veꞌe je̱ viijnk yaaꞌtya̱jk du̱pu̱k. Ax je̱ꞌe̱ tseꞌe juuꞌ veꞌe u̱xꞌo̱o̱k du̱pa̱jkp je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk juuꞌ veꞌe je̱ ñu̱yaaꞌy tu̱myaso̱o̱kjini, nay yakvintsa̱ꞌkintó̱kivapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ navya̱jku̱n.
23342	MAT 5:39	Ax a̱tsts miitseꞌe nnu̱u̱jmidup je̱ts kaꞌa veꞌe xtonu̱mpijtjadat juuꞌ veꞌe ka ó̱yap pa̱n pa̱neꞌe mmuto̱kintoojnju̱dup; ñojkꞌó̱y xa veꞌe, pa̱n pa̱neꞌe mꞌakupa̱ꞌkxijidup toꞌk adoꞌom aaj, mo̱o̱yduva tseꞌe jadoꞌk adoꞌom je̱tseꞌe mjaaꞌkꞌakupa̱ꞌkxajadat.
23345	MAT 5:42	e̱pya̱na pa̱n pa̱neꞌe juuꞌ mꞌamó̱tuju̱dup, mmo̱ꞌo̱dap tseꞌe; pa̱n pa̱n tseꞌe juuꞌ anuuꞌkx mꞌamó̱tuju̱dup, kaꞌa tseꞌe xtsoꞌoxpá̱ktat.
23346	MAT 5:43	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunajxtuva ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m yakka̱ts: “Tso̱kta pa̱n pa̱neꞌe mtso̱jkju̱dup; kaꞌa tseꞌe xtsó̱ktat pa̱n pa̱neꞌe mtsoꞌoxpa̱jkju̱dup.”
23347	MAT 5:44	Ax a̱tsts miitseꞌe nnu̱u̱jmidup: Tso̱kta pa̱n pa̱neꞌe mtsoꞌoxpa̱jkju̱dup, amó̱tuda je̱ Nteꞌyam je̱tseꞌe du̱kunooꞌkxu̱t pa̱n pa̱neꞌe mko̱ꞌo̱ñu̱ko̱jtsijidup, o̱tyoojnjada pa̱n pa̱neꞌe mko̱ꞌo̱tyoojnju̱dup, nu̱tsapko̱tsta je̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam o̱y tyoꞌnu̱xjadat pa̱n pa̱neꞌe mvinko̱jtspe̱jtju̱dup je̱ts pa̱n pa̱neꞌe mjomtoojnju̱dup mtitoojnju̱dup,
23352	MAT 6:1	’Ku xa veꞌe xtonda je̱ yꞌo̱y je̱ꞌe̱, ka je̱ꞌe̱ ka̱jxap tseꞌe xtóndat je̱tseꞌe je̱ jayu du̱ꞌíxtat juuꞌ veꞌe mtoondup. Pa̱n je̱ꞌe̱ ka̱jx xa veꞌe veꞌem xtonda je̱tseꞌe je̱ jayu mꞌíxjadat, kaꞌa tseꞌe o̱y mtonu̱mpijtu̱xjadat je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm.
23353	MAT 6:2	Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe, ku tseꞌe xputá̱kadat je̱ꞌe̱ pa̱n pa̱n jatyeꞌe katihꞌijtu̱xju̱dup, kaꞌa tseꞌe anañu̱joma je̱ jayu xtuknu̱jávadat, ku̱x veꞌemeꞌe jyátu̱kada je̱p tsaptu̱jkp je̱ts je̱ja tooꞌ aajy pa̱n pa̱n jatyeꞌe me̱jtsꞌaajta me̱jtsjo̱o̱tta. Je̱ꞌe̱ ka̱jxts je̱ꞌe̱ veꞌe veꞌem du̱tonda je̱tseꞌe je̱ jayu yꞌo̱ñu̱kó̱tsajadat. Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts kaꞌa veꞌe o̱y je̱ Nteꞌyam tyonu̱mpijtu̱xjadat, nvaatani je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe yakꞌo̱ñu̱ko̱jtsidi.
23354	MAT 6:3	Ax kuts miitseꞌe je̱ jayu xmo̱ꞌo̱dat juuꞌ veꞌe katihꞌijtu̱xju̱dup, veꞌem tseꞌe xtóndat je̱tseꞌe ni pa̱na du̱kanu̱jávat.
23356	MAT 6:5	’Ku miitseꞌe mtsapkó̱tstat, kaꞌa tseꞌe veꞌem mtsapkó̱tstat ax joꞌn je̱ꞌe̱da juuꞌ veꞌe me̱jtsꞌaajta me̱jtsjo̱o̱tta, ténip tseꞌe chapko̱tsta je̱p tsaptu̱jkp je̱ts joma veꞌe je̱ tooꞌ ñavyinnaxyju̱, je̱ꞌe̱ ka̱jxts je̱ꞌe̱ veꞌe veꞌem du̱tonda je̱tseꞌe je̱ jayu yꞌíxjadat ku veꞌe chapko̱tsta. Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts kaꞌa veꞌe o̱y je̱ Nteꞌyam tyonu̱mpijtu̱xjadat, nvaatani je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe je̱ jayu veꞌem yꞌíxjada.
23357	MAT 6:6	Ax kuts miitseꞌe mtsapkó̱tstat, tá̱kadats je̱p mtu̱jkp, aka̱ꞌa̱da je̱ mta̱jk, vanꞌit tseꞌe xmukó̱tstat je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm. Pa̱n veꞌem tseꞌe xtonda, o̱y tseꞌe mtonu̱mpijtu̱xjadat je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe du̱ꞌixp nu̱jom juuꞌ veꞌe kanu̱ke̱ꞌxnata̱jkip je̱ja je̱ jayu vyinkujk.
23358	MAT 6:7	’Ku veꞌe mtsapkó̱tstat, kaꞌa tseꞌe xko̱jtsu̱mpíttat xko̱jtsꞌata̱jtat, veꞌem ax joꞌn jyátu̱kada pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ Nteꞌyam du̱kaꞌíxada, veꞌemeꞌe vyinmayda je̱ts amo̱tunáxjadap je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam ku veꞌe o̱o̱y tyunko̱tsta.
23359	MAT 6:8	Kaꞌats miitseꞌe veꞌem mjátu̱kadat, ku̱x namkaꞌana miitseꞌe je̱ Nteꞌyam juuꞌ xꞌamó̱tuda, ñu̱jaꞌvipts je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe mkaꞌijtu̱xju̱dup.
23360	MAT 6:9	Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe mtsapkó̱tstat: A̱a̱ts je̱ nTeeꞌ, tsapjo̱o̱tm xa mits je̱meꞌe, vaꞌajts aaj vaꞌajts jo̱o̱tts mitseꞌe, je̱tseꞌe myakvinjávat myakvintsa̱ꞌa̱gat.
23362	MAT 6:11	Mo̱o̱yk a̱a̱ts u̱xyam je̱ kaaky je̱ na̱a̱j juuꞌ a̱a̱tseꞌe jó̱vum xa̱a̱j ntukjoojntykip.
23364	MAT 6:13	Kadi a̱a̱ts toꞌk aaj xmasa̱ꞌa̱k je̱ts a̱a̱tseꞌe nkaꞌat je̱m je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap yꞌam kya̱ꞌm; mitsts a̱a̱tseꞌe xꞌíxup xjayé̱pup, xꞌaxajtókup, veꞌemts a̱a̱tseꞌe xkahꞌama̱a̱daagat je̱ kyo̱ꞌo̱y je̱ꞌe̱. Ku̱x xa̱ꞌma ka̱jx mitseꞌe xka̱ꞌma je̱ kutojku̱n, je̱ ma̱kkin, je̱ts je̱ ma̱jin. Amén.
23370	MAT 6:19	’Kaꞌa tseꞌe xnu̱pa̱jkpé̱ttat je̱ o̱ꞌyin juuꞌ veꞌe yaja naxviijn, joma veꞌe je̱ tó̱tu̱k juuꞌ jaty du̱tukkaꞌyini, joma veꞌe juuꞌ jaty vyinto̱ki, je̱ts joma veꞌe je̱ me̱e̱ꞌtspa tyá̱kada;
23371	MAT 6:20	ñojkꞌó̱yeꞌe xnu̱pa̱jkpé̱ttat je̱ o̱ꞌyin juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm, joma veꞌe je̱ tó̱tu̱k juuꞌ jaty du̱katukkaya, joma veꞌe juuꞌ jaty kyavinto̱ki, je̱ts joma veꞌe je̱ me̱e̱ꞌtspa kyatá̱kada.
23375	MAT 6:24	’Ni pa̱na xa veꞌe kyaꞌo̱ꞌyixju̱ je̱tseꞌe me̱jtsk je̱ vyintsá̱n du̱jayé̱pu̱t, ku̱x toꞌkeꞌe du̱tsó̱ku̱t, jadoꞌk tseꞌe du̱tsoꞌoxpá̱ku̱t, toꞌkeꞌe du̱mutónu̱t du̱mupá̱ku̱t, jadoꞌk tseꞌe du̱viijnkꞌíxu̱t. Nay veꞌempa tseꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe je̱m je̱ meen kya̱ꞌm naajkꞌijtjup, kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱ je̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam du̱pana̱jkxu̱t.
23377	MAT 6:26	Ixta vintso̱ veꞌe je̱ je̱yyva tá̱nu̱k kyaniꞌipta, kaꞌa tseꞌe je̱ ta̱a̱jm du̱pa̱kmokta, kaꞌa tseꞌe tii joma veꞌe du̱yakꞌíttat je̱ tyukjoojntykinda; ó̱yam tseꞌe vyeꞌema, yakjoojntykijidup tseꞌe je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm. Kadi xvinmayda, nu̱yojk xa miitseꞌe o̱o̱y xtunjaaꞌknu̱má̱jada je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ je̱yyva tá̱nu̱k.
23378	MAT 6:27	Jyatunvinmay je̱ꞌe̱ veꞌe, ¿pa̱nts miitseꞌeda juuꞌ veꞌe o̱ꞌyixjup je̱tseꞌe ñaajkyó̱nju̱t jadoꞌk noox?
23380	MAT 6:29	ax veꞌemts a̱tseꞌe nvaꞌañ je̱ts ó̱yameꞌe je̱ yakkutojkpa Salomón vaꞌajts tsoj tyunnaxya̱xju̱ yꞌijt, kaꞌa tseꞌe du̱muvaaꞌty ax joꞌn je̱ pu̱j.
23381	MAT 6:30	Pa̱n veꞌem tseꞌe je̱ Nteꞌyam du̱yaktsoju̱pu̱k je̱ aajy je̱ ojts juuꞌ veꞌe u̱xyam ye̱e̱ꞌkp je̱tseꞌe kep je̱ ja̱a̱jn pyaatjinit, ¿vintso̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam mkamo̱ꞌo̱jadat pa̱n ti veꞌe mnatyukxó̱xjadap? ¡Ve̱e̱ꞌnji xa veꞌe je̱ Nteꞌyam xjaanchjávada!
23383	MAT 6:32	Ku̱x nu̱jom je̱ꞌe̱ veꞌe, yakvinkó̱pkidupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ jayu pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ Nteꞌyam du̱kaꞌíxada; ax je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm, ñu̱jaꞌvipts je̱ꞌe̱ veꞌe pa̱n ti u̱u̱ꞌmeꞌe xkaꞌijtjimdup.
23384	MAT 6:33	Ax veꞌem tseꞌe, yakvinkó̱pkada o̱o̱y je̱tseꞌe mꞌijttinit je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm je̱tseꞌe xtoondinit juuꞌ je̱ꞌe̱ veꞌe cha̱jkp, veꞌem tseꞌe myakmo̱o̱yduvat juuꞌ veꞌe mkáydap mꞌooꞌktap je̱ts juuꞌ veꞌe mnatyukxó̱xjadap.
23391	MAT 7:6	’Kaꞌa tseꞌe je̱ ok xmo̱ꞌo̱dat je̱ Nteꞌyam jye̱ꞌe̱, kaꞌa tseꞌe je̱ mpeerlas xva̱jjadat je̱ ke̱e̱m. Pa̱n mmo̱o̱ydup xa veꞌe, tyukte̱e̱ꞌndapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe mnu̱pojtu̱kjadat je̱tseꞌe myakvintó̱kijadat.
23392	MAT 7:7	’Amó̱tuda juuꞌ je̱ Nteꞌyam, je̱tseꞌe myakmo̱ꞌo̱dat; íxtada, je̱tseꞌe xpaaꞌttat; ko̱jtspo̱o̱ꞌkxta je̱ja ta̱kꞌaagui, je̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam myakꞌavaatsu̱xjadat.
23393	MAT 7:8	Ku̱x pa̱n pa̱n xa veꞌe je̱ Nteꞌyam juuꞌ du̱ꞌamó̱tup, yakmo̱ꞌo̱p tseꞌe; pa̱n pa̱n tseꞌe juuꞌ du̱ꞌíxtip, pyaatyp tseꞌe; pa̱n pa̱n tseꞌe ko̱jtspo̱o̱ꞌkxp je̱ja ta̱kꞌaagui, yakꞌavaatsu̱xjup tseꞌe je̱ Nteꞌyam.
23394	MAT 7:9	’Onu̱k teeꞌda ónu̱k taakta, ku xa veꞌe je̱ mꞌónu̱kta mꞌamó̱tujadat je̱ tsapkaaky, ¿je̱ tsaaj tseꞌe mmo̱ꞌo̱dap?
23395	MAT 7:10	Ku tseꞌe mꞌamó̱tujadat je̱ ajkx, ¿je̱ tsaaꞌn tseꞌe mmo̱ꞌo̱dap?
23396	MAT 7:11	Mjako̱ꞌo̱yjáyuvada xa miitseꞌeda, mnu̱jaꞌvidup tseꞌe je̱tseꞌe xmo̱ꞌo̱dat je̱ yꞌo̱y je̱ꞌe̱ je̱ mꞌónu̱kta; ax je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm, nu̱yojkts je̱ꞌe̱ veꞌe du̱mo̱ꞌo̱t je̱ yꞌo̱o̱jyit je̱ꞌe̱ pa̱n pa̱n jatyeꞌe amó̱tuju̱dup.
23397	MAT 7:12	’Ax veꞌem tseꞌe, pa̱n vintso̱ xa veꞌe xtso̱kta je̱tseꞌe je̱ jayu mtoꞌnu̱xjadat, veꞌemts miits je̱ꞌe̱ veꞌe xtoojnjiduvat, ku̱x je̱ Moisés je̱ pyavaꞌnu̱n je̱ts juuꞌ veꞌe jyavye̱jttu je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpata̱jkta, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ jayu du̱tukꞌíxtup je̱ts ti veꞌe yaktónup ku veꞌe je̱ jayu ñachó̱kjada vimpit atu̱j.
23398	MAT 7:13	’Tá̱kada joma veꞌe je̱ aka̱ꞌa̱ juuꞌ veꞌe mootskji vyiijn. Ku̱xeꞌe je̱ aka̱ꞌa̱ je̱ts je̱ tooꞌ juuꞌ veꞌe je̱ jayu du̱yakna̱jkxp joma veꞌe vyintó̱kidinit, ma̱ja̱ viijnts je̱ꞌe̱ veꞌe, nu̱mayts je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe je̱ tso̱ ta̱jkidup.
23400	MAT 7:15	’Myakkó̱pkadap tseꞌe o̱o̱y je̱ꞌe̱ ka̱jxta pa̱n pa̱n jatyeꞌe natyijju̱dup je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpada. Veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn je̱ muꞌuk lobo juuꞌ veꞌe napya̱a̱jmjup je̱ piꞌk carnero joꞌn je̱tseꞌe je̱ja nu̱may carnero akujk tya̱ka.
23406	MAT 7:21	’Ka nu̱jómap xa veꞌe tyá̱kadat je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm pa̱n pa̱n jaty a̱tseꞌe xtijtup “Vintsá̱n, Vintsá̱n”; je̱ꞌe̱jyjida veꞌe pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱toondup juuꞌ veꞌe cha̱jkp a̱ts je̱ nTeeꞌ, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm.
23408	MAT 7:23	Ax vanꞌitts a̱tseꞌe nna̱a̱jmadat: “Ni vinꞌita xa miitseꞌe mkaꞌitta a̱ts je̱ njáyuda; vinvaꞌkvaꞌatsta a̱ts miitsta pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱toondup juuꞌ veꞌe ka ó̱yap.”
23418	MAT 8:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xji: ―Ni pa̱na xa veꞌe xkavaajnjat pa̱neꞌe tu̱myakjo̱tka̱daꞌakyju̱. Na̱jkxu̱ joma veꞌe je̱ teeꞌ je̱tseꞌe du̱ꞌíxu̱t je̱ts ta̱ veꞌe mjo̱tka̱daꞌaky, vanꞌit tseꞌe xyó̱xu̱t juuꞌ veꞌe je̱ Moisés pyavaan ku veꞌe je̱ jayu kyo̱o̱ꞌkpa̱jkjini je̱ lepra paꞌam, veꞌem tseꞌe anañu̱joma du̱nu̱jávadat je̱ts tá̱vani veꞌe je̱ paꞌam mnu̱vaꞌachju̱.
23419	MAT 8:5	Ku veꞌe je̱ Jesús tya̱jki je̱m capernaaumit kyajpu̱n jo̱o̱tm, vanꞌit tseꞌe vyinkutá̱miji toꞌk je̱ tojpa juuꞌ veꞌe du̱nu̱vintsá̱nip nu̱mó̱kupx je̱ tojpata̱jk. Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús du̱munooꞌkxtk.
23443	MAT 8:29	Vanꞌit tseꞌe ma̱kk vyaandi: ―¿Ti ka̱tsts u̱u̱ꞌmeꞌe njaye̱jpumdup?, Jesús, je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌOnu̱k. ¿Je̱ꞌe̱ veꞌe tu̱xnu̱mín je̱ts a̱a̱tseꞌe xyaktsaachpaaꞌtu̱t ó̱yameꞌe je̱ xa̱a̱j du̱kapaaꞌtyna?
23458	MAT 9:10	Je̱m tseꞌe je̱ Mateo tya̱kꞌam je̱ Jesús kyay yꞌuuꞌk vyeꞌna, vanꞌit tseꞌe jye̱ꞌydi nu̱may je̱ kupa̱ꞌmu̱n pa̱kmojkpata̱jkta je̱ts je̱ viijnk jáyuda juuꞌ veꞌe je̱ jayu tijju̱dup tó̱kinax jayu. Je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ Jesús ma̱a̱t je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk kaayva du̱ma̱a̱tnajxtu.
23459	MAT 9:11	Ax ku tseꞌe je̱ fariseota̱jk du̱ꞌixti, vanꞌit tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi je̱ Jesús je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk: ―¿Tya̱jx tseꞌe ya̱ myakꞌixpa̱jkpada du̱ma̱a̱tkáy du̱ma̱a̱tꞌuuꞌk je̱ kupa̱ꞌmu̱n pa̱kmojkpada je̱ts je̱ viijnk tó̱kinax jáyuda?
23461	MAT 9:13	Je̱ꞌe̱ xa veꞌe vinko̱pk je̱tseꞌe xvinmó̱tudat juuꞌ veꞌe tyijp ya̱ ka̱ts ya̱ ayook juuꞌ veꞌe je̱p Kunuuꞌkx Jatyán ku̱jxp jidu̱ꞌu̱m vaamp: “Je̱ꞌe̱ xa a̱tseꞌe nu̱yojk ntsa̱jkp je̱tseꞌe je̱ jayu je̱ tukmo̱ꞌtu̱n du̱jayé̱ptat, ka je̱ꞌe̱peꞌe je̱tseꞌe je̱ tá̱nu̱k du̱yó̱xtat.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaꞌañ. Ka je̱ꞌe̱p xa a̱tseꞌe nnu̱miimp je̱ts a̱tseꞌe nyaaxjat je̱ jayu juuꞌ veꞌe tu̱v jáyuvidup joojntykidup; je̱ꞌe̱ a̱tseꞌe nnu̱miimp juuꞌ veꞌe tó̱kinax jayu, veꞌem tseꞌe vyinmayu̱mpijttinit je̱tseꞌe du̱maso̱o̱ktinit je̱ kyo̱ꞌo̱y joojntykinda.