23216	MAT 1:3	Juda-ni Péres kene Sera kene mirim, yi kanuselenga anum Tema; Péres-ni Esron mirim; Esron-ni Ram mirim;
23242	MAT 2:4	Kanu-kene yu-ni Juda-yambumanga Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima pali kene Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima pali kene “Sukundu wai.” nimba kene enini walsipa piliipa kene nimba mele: “Pulu Yili-ni ‘Enini nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.’ nimba makó turum yi-nuim Kraisele tena mingélendu niringiye?” nirim.
23249	MAT 2:11	Lkuna lkundu puku kene kangale kene anum Maria kene muluringlina puku kanuku liiring. Kanuku kene kangalenga kumbi-kerina koporungu languku ma kanuku kene yu popu toku bi paka tunjuring. Bi paka tonjuku kene enini wale meku uringma apisiku méle kaíma wendu liiku yu siring. Ku-gollu talse kene, paura kalemele kene mura tuli paura akiliinga te kene, kopungu-wel aima mura tuli te kene, méle akuma yu siring.
23272	MAT 3:11	Ulu-pulu-kísima kanuku kis piliiku numanu topele tolemele yambuma na-ni sika no liinjiliu. Akiliinga-pe yi te aelepa ombále yu-ni ⸤Pulu Yili-nga⸥ Mini Kake Tiliele kene tepéle kene eni liinjimba ⸤liingí⸥. Na kene aelepa ombá yi ili yunga tondulale aima olandupa, nanga tondulale aima mania-kilia. Na yunu-kene kapula mólu. Yambu-aulimanga kongun kis tili kendemande-yambuma-ni sika eninga aulimanga kongun kísima tinjingíndu kimbu-suma wendu liinjilimele akiliinga-pe na-kene aelepa ombáliinga kimbu-su wendu liinjimbu kongun kanili aima olandupa mele na-ni kapula naa tenjilka, ⸤na yi aima kisele⸥.
23274	MAT 3:13	⸤Jon-ni yambuma no liinjipa mulurum⸥ kene Yesos kolea Gallalli distrik mundupa kelepa kene, ‘Jon-ni yu no liinjipili.’ nimba Jon no-Jodan kéluna mulurumna yu purum.
23277	MAT 3:16	Yesos no liipa pora sipa kene nona sumbi-sipa wendu urum. Wendu ombá urum kene muléle takape nimba anju-yandu purum, Pulu Yili-nga Minéle, kera-waembonu mele, mania omba Yesos mulurumna pupa ⸤kangina⸥ ola mulurum kanurum.
23279	MAT 4:1	Yesos ⸤no liirim kene Pulu Yili-nga Minéle yu-kene omba molupa kene,⸥ Minéle yu-ni ‘⸤Kurumanga nuim⸥ depollale-ni yu kundi tupili.’ nimba Yesos kolea-wakana memba purum.
23286	MAT 4:8	Alsupa depollale-ni yu liipa ma-pangí te aima ola-kilia lirimna memba ola pupa monjupa kene, yu ma-koleama pali kene koleamanga méle kaíma wasie liipa ora sipa kene
23287	MAT 4:9	yundu nimba mele: “Nu nanga kumbi-kerina koporungu languku mania molkunu na popu tokunu nanga bili paka tunjúnu lem nu ma-koleana méle lelemú kanokunu ima pali nu simbu.” nirim.
23291	MAT 4:13	Nasaret taon-na omba kene, penga taon akili mundupa kelepa Kapeniam taon, numú-Gallalli kéluna lirim, akuna pupa ‘Ekupu kolea ili nanga kamu molumbu koleale lipili.’ nimba akuna mulurum. Kapeniam yi Sepullan kene Naptallai-seleni kalku liiringli yambuma ui muluring koleana lirim.
23293	MAT 4:15	“Sepullan-ni kalupa liirim yambuma pelemelé koleale kene, Naptallai-ni kalupa liirim yambuma pelemelé koleale kene, no-numúna lepa pulimú kupulanumele no-Jodan nekendu lelemú koleale kene, kolea Gallalli wikindu yambu-lupa pulele molemele koleale kene, kolea akumanga molemele yambuma ⸤aima sumbulú túlina molemele⸥.
23294	MAT 4:16	Yambu aima sumbulú túlina molemele kanuma talang tondulu aima auli te kanuring. Kululi ulu-pulele-ni panda topa sumbulú tuli koleana pelemelé yambumanga koleana talang pukum.” nirim.
23296	MAT 4:18	Yesos Numú-Gallalli kéluna andupa kene anginingli tale kanurum, akusele Saimon kene angin Endru-sele oma liili wale te no-numúna toku suku munduku muluringli kanurum. Penga Saimon-nga bi te Pita niringko. Oma liiringli akili elsengla ku-moni kongunale tiringli.
23301	MAT 4:23	Kanu-kene Yesos kolea Gallalli distrik sukundu koleamanga pali andupa, Juda-yambuma máku toku Pulu Yili-nga ungele piliiring lkumanga lkundu pupa yambuma ung-bo tonjupa, Pulu Yili nondupa yi nuim kingele molupa nokumba mele temani kaiéle topa sipa, yambu kuru lupa-lupa turum-ma kene kangina ulu pulele tirim-ma kene tepa kaí tirim.
23308	MAT 5:5	“Yambu táka-niku molku yambu lupamanga ungma piliiku molemele yambuma ma-koleama pali Pulu Yili-ni enini simba liingéliinga enini “Numanu kaí pípili molku konjangi.” nilimú kupulanum-na molemele.
23309	MAT 5:6	“Pulu Yili-ni “Teai.” nilimú ulu sumbi nílima tingíndu waka kolku molemele yambuma kapula mulungéliinga enini “Numanu kaí pípili molku konjangi.” nilimú kupulanum-na molemele.
23311	MAT 5:8	“Yambu numanu kake tipili molemele yambuma-ni Pulu Yili kaningéliinga enini “Numanu kaí pípili molku konjangi.” nilimú kupulanum-na molemele.
23315	MAT 5:12	⸤Yambuma-ni eni aku-siku mele telemeláliinga⸥ eni mulú-koleana pungí kene kanuna Pulu Yili-ni eni méle kalupa konjumbaliinga numanu aima lakuku siku numanu kaí pípili molai. Yambuma-ni ekupu eni mindili silimele mele aku-siku eni naa molangi kóru-ui Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku yambuma niku silsiliiku anduring yambuma we-yambuma-ni enini kepe mindili siringko kanili.” ⸤nirim.⸥
23316	MAT 5:13	“Eni ma-koleana yambumanga api-kusa mele molemele. ⸤Akili méle kaí⸥ akiliinga-pe yu sungu naa temba kene ‘Yu kelepa sungu tipili.’ nimbu ulu te kapula temulúye? Yu kongunale temba tondulu te alsupa naa pembaliinga we topu mundupu kelemulú kene yambuma-ni anduku kambiliingí kene kapula.
23318	MAT 5:15	Yambuma-ni tepi-llam kanduku kene mingina suku naa monjulemele. ‘Lkuna sukundu pa tipili, mélema kanangi.’ niku ⸤talang pa tinjili⸥ tepi-llam akili polu tenga ola monjulemele.
23326	MAT 5:23	“Aku-siku tingí yambuma buni mingéliinga nu-ni ‘Pulu Yili-ni na kanupa kaí piliipili.’ niku yunga mélema tepina kaluli poluna Pulu Yili kung mola kera popu toku kalku sinindu meku okunu kene nunga angenele-ni nu-kene we arerembi te kolumba piliikunu kene,
23327	MAT 5:24	nu Pulu Yili kalku sini mélema Pulu Yili popu toku kaluli polu alse punduna we lipili nosukunu kene kelku anju pukunu angenandu “Tiluna kapula-kapula molambili.” nikunu puku nikunu mele, penga kelku okunu nu Pulu Yili kaluní mélema okunu yu kalku sani.
23332	MAT 5:29	“Nunga mongsele-ni méle te kanukunu kene numanale-ni ‘Liambuka.’ niku piliikunu ulu-pulu-kis te tinu lem mongsele ukuku wendu mundui. Nunga mongsele angiliipili nu tepi-koleana liiku mundungí kene kapula naa tembaliinga kangieliinga méle te wendu liiku munduku kelkunu kene molkunu kunjini kene kapula.
23333	MAT 5:30	Nunga ki-sele-ni ulu-pulu-kis te tinu lem ki-akusele kari leku wendu mundani. Nunga ki-sele angiliipili nu tepi-koleana liiku mundungí kene kapula naa temba akiliinga kangieliinga méle te wendu liiku munduku kelkunu kene molkunu kunjini kene kapula.” ⸤nirim.⸥
23337	MAT 5:34	Akiliinga-pe ekupu na-ni eni nimbu siker: “‘ ‘Aima sika nikem.’ niku piliangi.’ niku méle auli tenga bi leku aima mi naa leai. Mulú-koleale kepe bi leku mi naa leai. Kolea akili Pulu Yili molupa mélema nokulemú koleale, akiliinga aku naa teai.” niker.
23339	MAT 5:36	Nunga pengale kepe. Akili nu-ni pengi-di te ‘Kake tipili.’ mola ‘Pombera tupili.’ niku ulu te kapula naa tinéliinga pengale walsiku bi leku mi naa leai.
23343	MAT 5:40	Yambu te-ni ‘Nunga wale-pakuliele liambu.’ nimba kot tenjimba temba yambale nunga wale sulu kaiéle kepe ‘wasie we liipili.’ ni.
23344	MAT 5:41	⸤Rom-ami-⸥yi te-ni nu ambulupa kene “Nu-ni na liiku tapunjukunu makó tenga ⸤nanga mélema menjani⸥ pambili.” nimbá kene makó tenga wasie yu we liiku tapunjukunu mélema menjikunu pui.
23345	MAT 5:42	“Méle te si.” nimba mawa temba yambale mawa temba mélale we si. “Ku-moni te pundu monjukunu si.” nimbá yambale “Mólu.” naa ni.” ⸤nirim.⸥
23352	MAT 6:1	⸤Yesos-ni ung mare nimba molupa kene ung mare wasie nimba mele:⸥ “‘Yambuma-ni ‘Oliu yambu aima kaíma. Uluma aima tepu konjulimulu.’ niku kanangi.’ niku yambuma kanuku molangi eninga ulu kaíma aima naa teai. Aku-siku tingí kene yambuma-ni eni kape ningí. Kape ningí ung kanuma eninga méle kaluliele liingéliinga eninga mulú-koleana molemú Lapale-ni eni méle naa kalomba.
23353	MAT 6:2	“⸤Eninga mulú-koleana molemú Lapale-ni aku-siku tingí yambuma méle naa kalomba⸥liinga eni yambu korupa púlima kondu kolku ‘Liipu tapunjamili.’ niku ku-moni te singíndu ‘Temulú mele yambuma-ni kanangi.’ niku, nangale toku niku méle te naa sai. Topele-mapele tuli yima-ni ‘Na yambuma-ni kape niangi.’ niku yambuma máku toku Pulu Yili-nga ungele piliili lkumanga kene kupulanumumanga kene we-yambu pulele-ni mongale-ni kanangi yambu-korupama liiku tapunjulemele. Yi akuma-ni telemele mele eni aku-siku naa teai. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Aku telemeláliinga enini yambuma-ni kape nilimele ungma eninga méle kaluliele kórunga liilimele.” niker.
23354	MAT 6:3	“Akiliinga-pe eni yambu-korupama kondu kolku méle te singíndu ‘Yambuma-ni aima naa kanangi. Yambu te wasie tapú-topulu andolembulále-ni kepe naa kanupili, mo topu kiyang nimbu liipu tapunjambu.’ niai.
23355	MAT 6:4	Kanu-kene yambuma-ni naa kanangi, tingí mele yambu te naa niku siku kene korupa puli yambu te liiku tapunjungí kene eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapale-ni mo toku telemele uluma kanolemále-ni eni méle kalomba.” ⸤nirim.⸥
23356	MAT 6:5	“Eni Pulu Yili kene ung ningíndu topele-mapele tuli yima-ni Pulu Yili kene ung nilimele mele aku-siku naa teai. Topele-mapele tuli yi kanuma-ni ‘Na yi aima kaiéle moliu mele yambu pulele-ni eninga mongale-ni na kanuku kape niangi.’ niku yambuma máku toku Pulu Yili-nga ung piliili lkumanga kene kupulanumumanga kene yambuma kanuku molangi numanu siku angiliiku Pulu Yili-popu kene ung toku nilimele. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Aku-siku telemeláliinga enini eninga méle kaluliele kórunga liilimele kanili.” niker.
23357	MAT 6:6	Akiliinga-pe eni Pulu Yili-kene popu toku ung ningíndu eninga suluminana sukundu puku kuna angnjiku mo toku kolea kanuna eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapa naa kanolemele yili-kene ung niai. ⸤Yu akuna molemú.⸥ Aku tingí kene eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapale mo toku telemele uluma kanolemále-ni eni penga méle kalomba.
23359	MAT 6:8	Eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapale ui mawa naa teangi eni mólu tolemú mélema yu-ni piliipa kanolemú akiliinga yambu kanuma-ni telemele mele aku-siku naa teai.
23360	MAT 6:9	“Eni Pulu Yili kene popu toku ung ningíndu i-siku mele niangi: “Oliunga Tata mulú-koleana mollale, yambuma-ni ‘Nunga bili ola pípili yi kake tili kaiéle mollu.’ niku molangi.
23364	MAT 6:13	Oliu ‘Ulu te-ni kundi tupili.’ naa nikunu ulu-kismanga pali ulu-pulele pelemú ⸤kur⸥ale-ni ‘oliu naa ambulupili.’ nikunu yunga kína wendu liiyo. (Nu koleama kene mélemanga pali yi nuim kingele molkunu, tondulu olandupale nu-kene pepa, nu bi aima olandupa molupa nu-kene talang tondulu-tepa pupili taki-taki molkunu mindi pullaliinga aku-sipa tipili.)” niku aku-siku Pulu Yili-kene popu toku ung niai.
23367	MAT 6:16	“Eni langi naa noku mi toku we mulungí ulu-pulele tingíndu topele-mapele tuli yima-ni ‘Na kumbi-keri tepu molambu.’ nilimele mele aku-siku naa niai. Yi kanuma-ni ‘Na langi naa nombúndu mi topu moliu mele yambuma-ni kanangi.’ niku enini kumbi-keri teku eninga kumbi-kerima kolku panjiku molemele. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Yi kanuma-ni aku telemeláliinga yambuma-ni enini kape nilimele ungma eninga méle kaluliele kórunga liilimele.” niker.
23368	MAT 6:17	“Akiliinga-pe eni langi naa noku mi toku we mulungíndu ‘We-yambuma-ni na aku teker mele naa kanangi. Tata-ni mindi kanupili.’ niku we-yambuma-ni kanungí uluma naa teangi. Aku tingí kene eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapale mo toku telemele uluma kanolemále-ni eni méle kalomba.” ⸤nirim.⸥
23370	MAT 6:19	“Ya ma-koleana méle nosulimelema oralu topa koka mola lkurena mélema-ni oku noku, wa liili yima oku mélema wa liilimele akiliinga ⸤ya mana⸥ kamako molupu méle lupa-lupama liipu nosamili.’ ni naa niai.
23371	MAT 6:20	Aku naa teku kene mulú-koleana mélema oralu naa topa koka mola lkurena méle te-ni omba nomba tepa kis naa sipa, wa liili yima oku wa naa liilimeláliinga eni mulú-koleana ⸤penga pungéliinga⸥ ‘méle kande-kande penga liimulúma ui lipili.’ niku ya ma-koleana ulu kaíma teku molai.
23372	MAT 6:21	Eninga nosulimele mélema lelemú kolea akuna eni numanale-ni piliiku numanu monjuku molemeláliinga ⸤‘mulú-koleana mindi mélema lipili.’ niku molai.” nirim⸥.
23373	MAT 6:22	“Nunga mongale nunga kangieliinga tepi-llam mélale. Akiliinga nunga mong kaí angiliimú kene nu kangi pali pa tipili molláliinga nu molkunu konjullu.
23376	MAT 6:25	“Akiliinga na-ni eni ⸤tingí mele⸥ nimbu sambu. ‘Kangikundu molupu konjamili.’ niku numanu pulele liiku naa mundai. Langi nungéliinga kepe no nungéliinga kepe mulumbale pakungéliinga kepe akumanga numanu pulele liiku munduku naa molai. Eni kapula mulungí mele ulu-pulele langi kene mulumbale kene mindiye?
23379	MAT 6:28	“Eni pakungí mélemanga numanu pulele nambimuna liiku mundulimeleye? Pllawa-kukuma mana olemú mele eni naa kanolemeleye? Pllawa-kukuma-ni kongun mindili siku naa teku, mulumbale te teku mimi naa telemele akiliinga-pe pllawa-kukuma molemele mele olandupa, ⸤yi nuim king⸥ Sollomon kongun pulele tepa kene wale-pakuli aima kaíma pakupa au nirim mele mandupa.
23381	MAT 6:30	Era-kuku tolemúma ekupu-mele molemú, ulsulam-ukundu ⸤lkunuku⸥ tepina kalemele akuma Pulu Yili-ni aku-sipa nokupa konjulimú lem eni ‘Pulu Yili-ni oliu kapula nokumbanje.’ niku laye-kolte mindi piliilimili yambuma pakungí mélemanga yu-ni kapula liipa naa tapunjumbaye? Eni aima sika liipa tapunjumba.
23382	MAT 6:31	“⸤Pulu Yili-ni kerama kene era-kukuma kene we-méle akuma aku-sipa nokulem⸥áliinga eni numanu pulele liiku munduku kene ‘Es, langi te tena liipu nomulúnje?’, mola ‘No tena kolupu nomulúnje?’, mola ‘Wale-pakuli tena liipu pakomulúnje?’ niku piliiku naa molai.
23383	MAT 6:32	Pulu Yili-nga yambuma naa molku ulsukundu molemele yambuma-ni aku-siku telemele akiliinga-pe eninga mulú-koleana molemú Lapale-ni eni yunga yambumanga méle mólu tolemúma kanupa molemú.
23384	MAT 6:33	⸤Eni langi nungímanga kene mulumbale pakungímanga kene numanu naa liiku munduku,⸥ Pulu Yili yi nuim kingele molupa yambuma nokulemú uluma kene yu kanupa kake telemú nimba kanolemú uluma kene mélema kene ‘Kumbi-lepu teambu.’ niku numanu liiku munduku piliiku molai. Aku tingí kene yu-ni we-mélema kepe eni simba.
23385	MAT 6:34	Yu-ni aku tembaliinga ‘Opali nambi tembunje?’ niku ekupu numanu pulele liiku naa mundai. Opalinga langi mola mélema aku opalinga, ekupunga langi mola mélema kene, opalinga kene, liiku tere leku naa piliai! Enamanga lupa-lupa bunima pelemú pembama ena kanumanga mindi. Ekupu buni wendu ombáma kene, opali talú buni wendu ombámanga kene tere leku numanu liiku naa mundai.” ⸤nirim.⸥
23391	MAT 7:6	“‘Pulu Yili-nga’ nilimele mélema liiku owa naa sai. Nomba kene pe topele topa eni nombánje akiliinga aku-siku naa teai. Eninga méle kaíma kung molumbana toku naa mundai. Kimbele-ni kambiliimba akiliinga aku naa teai.” ⸤nirim.⸥
23392	MAT 7:7	“⸤Eninga Lapa, mulú-koleana molemú yili,⸥ mélema mawa teku “Si.” niai. Aku tingí kene mélema sika simba liingí. ⸤Lapa molemúna⸥ mélema korai. Aku tingí kene mélema sika kanuku liingí. Lku-keri-puluna angiliiku “Lkundu wamiliye?” niai. Aku-siku ningí kene “Lkundu wai.” nimba kuna liimba.
23393	MAT 7:8	Mawa tingí mélema sika simba liingí; kurungí mélema sika kanuku liingí; “Lkundu wamiliye?” ningí kene sika kuna liimba. Aku tembaliinga aku-siku teai.
23396	MAT 7:11	Pe eni numanu kis pípili molemele yambuma-ni aku-siku eninga kangambulama méle kaíma silimele lem eninga Lapa mulú-koleana molemále-ni “Mélema si.” niku mawa tingí yambuma méle kaí aima olandupama naa simbaye? ⸤Aima simba.⸥
23398	MAT 7:13	“Eni pala keri-pulu si nili wallúna aima pai. Kolea kísina pulimú pala keri-puléle aima auliele, akuna pulimú kupulanumele aima anju-yandu pupa aima parále lelemú akuna yambu pulele mindili naa siku we-we teku pulimelé.
23399	MAT 7:14	Akiliinga-pe taki-taki kona molupa konjupa mindi puli koleana pulimú keri-puléle aima wallú, yunga kupulanumele aima si nili kelále lelemú akiliinga yambuma akuna pungíndu mindili silimeláliinga yambu tilu-tilu niku mindi kupulanum akili kanuku kene pulimelé. Aku telemeláliinga eni pala keri-pulu wallú kanuna pai.” ⸤nirim.⸥
23400	MAT 7:15	“Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba, nimba sili ungma naa piliiku we gólu toku yandu niku singí yima ungí akiliinga piliiku kongnjuku molai. Kung-sipsipma aima táka-niku molemele mele aku-siku yambu kanuma oku mulungéliinga-pe owa-takarama aima engle-ni kolku kene ‘Méle te topu nomulú.’ niku anduku molemele mele aku-siku yambu kanuma-ni ‘Eni mindili nangi. Eni tepu kis-samili.’ niku molemele.
23401	MAT 7:16	Gólu tuli yambu kanuma oku ulu tingíma kanuku kene, ‘Enini sika gólu túlima.’ niku kanungí. ‘Ámu namili.’ niku takemé kapula olku toku nolkemelaye? Mola ‘Me te namili.’ niku silipú kapula ukuku nolkemelaye? Aima mólu. ‘Ámu lupa, takemé lupako; me lupa, silipú lupako.’ niku kanolemele. ⸤Aku-siku mele Pulu Yili-ni sika “Ninjai!” nimba, nimba sili ungma piliiku yambuma sika niku silimele mele lupa, Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba, naa nimba sili ungma yambuma gólu toku niku silimele mele lupako niku kanungí.⸥ Unjima mong tolemú kene kanuku kene ‘Ima nomulú lem. Ima naa nomulú lem.’ niku kanuku bi silimele kanili.
23402	MAT 7:17	Unji kaiéle-ni mong kaiéle tolemú; unji kisele-ni mong kisele tolemú.
23403	MAT 7:18	Unji kaiéle-ni mong kis te kapula naa tomba; unji kisele-ni mong kaí te kapula naa-ko tomba.
23417	MAT 8:3	Yesos-ni yili kíli-ni ambulupa kene yunundu nimba mele: “‘Nunga kangiele kaí lipili.’ nimbu piliiker akiliinga kaí lipili.” nirim kene lkisipa kuru-kindéle pora nirim.
23418	MAT 8:4	Kanu-kene Yesos-ni yunundu alsupa nimba mele: “Nu-ni ya ulu tekerale yambu tilurindu kepe aima naa ni. Sumbi-siku pukunu Pulu Yili popu tunjuli yili nunga kangiele liiku ora sikunu, ‘Nanga kangiele alsupa kaí lipili molkur akiliinga.’ nikunu Moses-ni “Ti.” nimba, nimba panjurum mele piliiku liikunu tinindu “Pulu Yili popu toku kalku sai.” nirim mélale liikunu Pulu Yili popu tunjuli yilindu “Kalonjui.” niku yu si. Penga yambuma-ni nu kanuku kene ‘Yu sika kangiele kaí lipili molemú.’ niku piliangi akiliinga niker mele isili-ui ti-pui.” nirim. ⸤“Aku-siku tiní kene yambuma-ni nu kanuku kis naa piliingí, nu alsuku we-yambuma molemelena kapula tiluna pukunu muluni.” nirim.⸥
23422	MAT 8:8	⸤Aku nirim mele piliipa kene⸥ ami-yi wan-andret nukurum yili-ni yunundu pundu topa nimba mele: “Auliele, na yi kisele mele moliu, nu nanga lkuna unéle kapula naa temba. Na yi te-ni kepe nokupa molemú, yunga ungele piliipu liipu teliu. Na-ni kepe ami-yi mare nokupu moliu. Yi kanumanga te-ndu “Pui.” niliu kene yu pulimú. Mola te-ndu “Ui.” niliu kene yu olemú. Mola nanga kongun tinjili kendemande-yambu te-ndu “I-siku ti.” niliu mele yu aku-sipa telemú kanili. Aku-sipako, nu-ni ung te we niní kene nanga kendemande-yili kona pumba akiliinga ungele nu-ni we ni.” nirim.
23432	MAT 8:18	⸤Walse⸥ Yesos ⸤numú-Gallalli kéluna mulupili⸥ yambu pulele liiku máku toku yu liiku póku teku muluring kanupa kene, ⸤lumbili andúlimandu⸥ “No-numúna nekendu pamili wai.” nirim.
23434	MAT 8:20	⸤Aku nirim kene⸥ Yesos-ni yundu nimba mele: “Piliiyo! Owa-takarama lku pelemelémanga pelemelé; kerama eninga mi takolemelemanga pelemelé, akiliinga-pe Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili pelemú kolea te naa lelemú ⸤akiliinga, nu ‘Yu lumbili pupu kene kapula naa molumbu.’ niku piliikunu kene na lumbili ui. We naa ui.⸥” nirim.
23438	MAT 8:24	Kanu-kene ⸤no-numúna pungí puring kene⸥ popuremi aima auli te no-numúna turum. Aku tirimeliinga numéle apsipa ola omba kene sipele liipa panda tomba tirimeliinga-pe Yesos we uru pirim.
23440	MAT 8:26	Yu ⸤makiliipa kene⸥ eninindu nimba mele: “‘Pulu Yili-ni oliu nokumba.’ niku numanu tondulu naa pili yima, eni nambimuna mini-wale mundukumiliye?” nirim. Aku nimba kene ola molupa popuremale kene numéle kene ung-mura sirim. Kanu-kene popuremale topa kelepa numéle lope naa tepa aima we lirim.
23441	MAT 8:27	⸤Yu-ni tirim mele kanuku kene⸥ yima-ni mini-wale munduku kene niku mele: “Apa! Yi ili nambulka yi te-nje? Popuremale-ni kepe no-numéle-ni kepe yunga ungele piliiku liiku kelkembele.” niring.
23460	MAT 9:12	Aku-siku niring mele piliipa kene Yesos-ni eninindu ⸤ung-eku topa kene⸥ nimba mele: “Kuru naa tolemú yambuma doktana naa pulimelé. Kuru tolemú yambuma mindi doktana pulimelé kanili.
23461	MAT 9:13	Na-ni “Yambu sumbi-nílima na molombuna wangi.” nimbúndu naa urundu. “Ulu-pulu-kis tili yambuma na molombuna wangi.” nimbúndu urundu. Ulu-pulu-kis tili yambuma liipu tapunjupu tepu liimbundu urundeliinga eni puku Pulu Yili-nga bukna molemú ung tenga pulele puku pilii-pai. Pulu Yili-ni nimba mele: “‘Na mélema popu toku kalku sangi.’ nimbu piliipu naa moliu. ‘Eni yambu lupama numanu monjuku kondu kolangi.’ nimbu piliipu mindi moliu.” nirim kanili.” nimba Yesos-ni nirim.
23478	MAT 9:30	kene elsengla mongsele kaí lirim, mélema alsuku kanuringli. Yesos-ni elsele tondulu mundupa mani sipa kene nimba mele: “Else-ni ulu wendu okum ili yambu tiluri kepe aima naa piliangi, naa niku sale!” nirim.
23492	MAT 10:6	Isrel-yambuma mindi eninga kung-sipsipma pena lu liiku pelemelé mele aku-siku molemele yambuma molemelena mindi pai.
23494	MAT 10:8	“Kuru tomba yambuma teku kaí teku, kolku lingí yambuma ‘Suru niku ola molai.’ niku, kuru laká nombá yambuma ‘Bo-kangi angiliipili.’ niku, kuru numanuna mulupili mulungí yambuma ‘Numanuna naa molangi, oku wendu pai.’ niku telsiliiku pai. Kongun ili tingéliinga tondulale ku-moni te mola méle te-ni taropu toku naa liikimele akiliinga anju yambuma aku-siku liiku tapunjuku kene, ‘Ku-moni te liamili.’ niku naa-ko teai. We teai.
23496	MAT 10:10	Méle-wale kepe wale-pakuli tale kepe kimbu-su kepe apulu-mingi kepe naa meku we pai. Yambu kongun tenjilimále kongun tenjilimú yambale-ni langi simba kene kapula, akiliinga méle te mi naa miai. We pai.
23502	MAT 10:16	“Eni liipu mundukur yima eni kung-sipsip melema, yambu owa-takara auli kísima-ni sipsipma topa nolemú mele yambuma molemelena eni liipu mundukur. ⸤Nanga ungele anduku niku singí kene piliiku kis piliiku kene yambuma-ni eni mindili liiku singí.⸥ Yambuma owa-takara mele aku-siku molemeláliinga wambiyema piliipa kungnjuliele aima pelemú-na uluma tembandu mimi-sipa piliipa telemú mele eni wambiye akuma mele molku, kera-waembonu molemú mele molai. ⸤Kera akili-ni mélema mindili sipa tepa kis-simba ulu-pulu te naa pelemú.⸥
23504	MAT 10:18	Eni nanga yambuma mulungéliinga eni ⸤mare ka siku⸥ yambu-lupamanga gapman yi aulima kene yi nuim kingima kene mulungína ⸤kot tinjingíndu⸥ meku pungíko. Aku-siku tingéliinga eni-enini piliiku kongnjuku molai. Akiliinga-pe kot tinjingí kene kot-na angiliiku kene yi kanuma kene yi kanuma nukungí yi-nuimima kene eni ‘Nanga ungele piliangi.’ niku enini niku singí.
23506	MAT 10:20	Eni ung ningíma eni-enini piliiku kene naa ningí. Eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapanga Minéle eninga kerina molupa kene nimba simba ungma eni anju ningéliinga numanu liiku naa munduku, piliingí mele we niai.
23508	MAT 10:22	Nanga yambuma mulungéliinga yambuma-ni pali eni-kene numanu kis panjingí, akiliinga-pe na munduku naa kelku enama pora naa nipili tondulu munduku mulungí yambuma ⸤Pulu Yili-ni⸥ tepa liipa ‘Mindili nungí koleana naa puku, wasie molupu konjupu mindi pamili.’ nimbá.
23511	MAT 10:25	Lumbili pupa ungma piliilimú yambale kene yunga ung-bo tonjulemú yili kene kapula-kapula molembele akili kapula. Kendemande-yambale kene yunga nukuli yili kene kapula-kapula molembele akili kapulako. Lku pulu yilinga ung naa piliilimili yambuma-ni yu-kene arerembi kolku ung-mura singíndu ⸤kurumanga nuim Seten-nga bili manda leku⸥ “Yu Belsipull” niku bili lelemele kanili. Pe ekupu lku pulu yilindu aku-siku níngi lem yunga lkuna pelemelé yambumandu pali aima lakuku olandupa ung kísima ningíko.