23229	MAT 1:16	Jekop-ni Josep mirim. Josep Maria yi-min. Josep-ni Maria ui naa liipili Maria yunu kangambula oluna monjupa mulurum. Penga ambu-yisele muluringli kene Maria-ni Yesos mirim. ⸤Pulu Yili-ni “Enini nokupa konjumba yi-nuim te liipu mundumbu.” ui nimba makó turum yili penga Yesos yi akili omba mulurumeliinga⸥ yunga bi te wasie siku kene ‘Kraisele’ niringko.
23231	MAT 1:18	Yesos, Pulu Yili-ni “Enini nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.” ui nimba makó turum yi-nuim Kraisele, yunu miring temanele i-sipa mele: Yunga anum Maria-nga pulu lirim yambuma-ni “Maria Josep-ni liipili.” niku kórunga niringeliinga-pe ui Josep wasie tiluna naa piangli Mini Kake Tiliele-ni Maria yunga oluna kangambula te munjunjurumele Maria yunu piliirim.
23235	MAT 1:22	Aku-sipa wendu urum ulumanga pali kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi te-ni ulu mare penga wendu ombá ui nirim mele kamu wendu urum. Akili i-sipa mele:
23242	MAT 2:4	Kanu-kene yu-ni Juda-yambumanga Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima pali kene Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima pali kene “Sukundu wai.” nimba kene enini walsipa piliipa kene nimba mele: “Pulu Yili-ni ‘Enini nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.’ nimba makó turum yi-nuim Kraisele tena mingélendu niringiye?” nirim.
23250	MAT 2:12	Kanu-kene Pulu Yili-ni enini uru-kumbu sipa kene eninindu nimba mele: “Eni Erot molemúna kelku pu naa pai, mólu!” nirim piliiku kene enini kupulanum tenga-lupa oku lkundu puring.
23251	MAT 2:13	Kanu-kene piliipa kungnjuli pili yima kelku puring kene Auliele-nga angkella te-ni Josep uru-kumbu sipa kene nimba mele: “Yi nuim king Erot-ni nondupa yunga ami-yimandu ‘Kangale koruku toku konju-pai!’ nimbá akiliinga nu ola molkunu kangale kene anum kene liikunu mekunu kolea Isip-ndu takara toku puku molu-pai. Ne anju molku kene, penga na-ni ‘Kelku yandu wai.’ nimbú kene wangi. Ui mólu.” nirim.
23255	MAT 2:17	Aku-sipa tirimeliinga kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Jeremaya-ni ulu te penga wendu ombá nimba ui nirim mele wendu urum.
23264	MAT 3:3	Yi kanili ⸤ui naa mulupili aima kórunga-ui⸥ Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Asaya-ni Pulu Yili-nga ung te nimba sipa buk turum. Ung kanili i-sipa mele: “Kolea-wakana yambu tenga kerina ung te nimba mele: “Auliele ombá kupulanumele teku mimi tenjai. Yu ombá kupulanum kelúma toku sumbi sai.” nikem.” nirim. ⸤Jon-ni aima penga temba mele Asaya-ni ui aku-sipa nimba panjipa buk turum.⸥
23265	MAT 3:4	Jon yu kung-kemel dili-ni tili wale-pakuli te pakupa, kung kiluele-ni tili kamirika te topa kene, kuli-kumba kene pillim-nóma kene langi akusele mindi nomba mulurum.
23268	MAT 3:7	Yu-ni ⸤Juda-yambumanga yi-auli⸥ Perisima kene Sadusima kene yi pulele no liingíndu uring kanupa kene, enini ung-mura sipa nimba mele: “Gólu topa yambuma tepa kis-sili wambiyelenga walúma, Pulu Yili arerembi kolumba enaliinga nae-ni “Eni takara toku pai.” nim-na enini ‘Pulu Yili-ni naa tepa kis-sipili.’ niku ‘No liimulú.’ niku okumeleye?
23271	MAT 3:10	“Unji peki tomba luli Pulu Yili-ni kórunga unji-puluna ambulupa ola liipa molemú. Unji-mong kaí naa tombama yu-ni peki topa kene tepina kalomba.
23272	MAT 3:11	Ulu-pulu-kísima kanuku kis piliiku numanu topele tolemele yambuma na-ni sika no liinjiliu. Akiliinga-pe yi te aelepa ombále yu-ni ⸤Pulu Yili-nga⸥ Mini Kake Tiliele kene tepéle kene eni liinjimba ⸤liingí⸥. Na kene aelepa ombá yi ili yunga tondulale aima olandupa, nanga tondulale aima mania-kilia. Na yunu-kene kapula mólu. Yambu-aulimanga kongun kis tili kendemande-yambuma-ni sika eninga aulimanga kongun kísima tinjingíndu kimbu-suma wendu liinjilimele akiliinga-pe na-kene aelepa ombáliinga kimbu-su wendu liinjimbu kongun kanili aima olandupa mele na-ni kapula naa tenjilka, ⸤na yi aima kisele⸥.
23275	MAT 3:14	Urum kene Jon-ni nimba mele: “Akili aima mólu. Na-ni nu nambi-sipu no liinjambu nikunu nikinuye? Nu-ni na no liinjilkenanje kapula.” nirim.
23276	MAT 3:15	Akiliinga-pe Yesos-ni pundu topa nimba mele: “Mólu. Ulu kake tili uluma pali kapula tipili akiliinga niker mele ti.” nirim. Kanu-kene Jon-ni “Kapula.” nimba yu no liinjirim.
23280	MAT 4:2	Akuna Yesos kaliimbu te kóru tale mele langi naa nuli we molupa pirim kene yu engle-ni kolupa mulurum.
23285	MAT 4:7	Yesos-ni yundu nimba mele: “Pulu Yili-nga yambumandu ung te wasie nimba molemúko. Akili i-sipa mele: ‘Pulu Yili eninga Auliele-ni “Tembu.” nilimú mele ‘Sika nilimúnje mola gólu tolemúnje kanamili.’ niku eni yu manda leku naa teai.’ nimba molemúko kanili.” nirim.
23292	MAT 4:14	⸤Kapeniam taon-na pupa mulurumeliinga⸥ kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Asaya-ni ulu te penga wendu ombá ui nirim mele kamu wendu urum. Asaya-ni nimba mele:
23314	MAT 5:11	“Na piliiku molemele yambuma, eni nanga yambuma molemeláliinga we-yambuma-ni eni ung-taka tonjuku mindili siku, ung kis lupa-lupama eninga bulkundu gólu toku ninjingí kene eni “Numanu kaí pípili molku konjangi.” nilimú kupulanum-na molemele.
23315	MAT 5:12	⸤Yambuma-ni eni aku-siku mele telemeláliinga⸥ eni mulú-koleana pungí kene kanuna Pulu Yili-ni eni méle kalupa konjumbaliinga numanu aima lakuku siku numanu kaí pípili molai. Yambuma-ni ekupu eni mindili silimele mele aku-siku eni naa molangi kóru-ui Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku yambuma niku silsiliiku anduring yambuma we-yambuma-ni enini kepe mindili siringko kanili.” ⸤nirim.⸥
23324	MAT 5:21	“Kóru-ui ⸤Moses-ni “Ulu mare i-siku teai! Mare i-siku naa teai!” nimba⸥ anda-kolepalimandu ung-manima sirim-manga te eni piliilimili. Ung-mani kanili i-sipa mele: “Eni yambuma toku naa konjai. Yambu topa konjumba yambale kot-na liiku angnjiku “Yu pundu tupili.” niku buni singí.” nirim kanili.
23336	MAT 5:33	“Kóru-ui ⸤Moses-ni⸥ anda-kolepalimandu ung-mani te wasie sirimele eni piliilimili. Ung-mani kanili i-sipa mele: ‘ “Aima sika tembu.” niku, niku panjiku mi lingí ungele karaye naa teai. Auliele-ndu “Aima sika tembu.” niku, niku panjiku mi lingí mele aima sika aku-siku teai.’ nirim kanili.
23344	MAT 5:41	⸤Rom-ami-⸥yi te-ni nu ambulupa kene “Nu-ni na liiku tapunjukunu makó tenga ⸤nanga mélema menjani⸥ pambili.” nimbá kene makó tenga wasie yu we liiku tapunjukunu mélema menjikunu pui.
23345	MAT 5:42	“Méle te si.” nimba mawa temba yambale mawa temba mélale we si. “Ku-moni te pundu monjukunu si.” nimbá yambale “Mólu.” naa ni.” ⸤nirim.⸥
23353	MAT 6:2	“⸤Eninga mulú-koleana molemú Lapale-ni aku-siku tingí yambuma méle naa kalomba⸥liinga eni yambu korupa púlima kondu kolku ‘Liipu tapunjamili.’ niku ku-moni te singíndu ‘Temulú mele yambuma-ni kanangi.’ niku, nangale toku niku méle te naa sai. Topele-mapele tuli yima-ni ‘Na yambuma-ni kape niangi.’ niku yambuma máku toku Pulu Yili-nga ungele piliili lkumanga kene kupulanumumanga kene we-yambu pulele-ni mongale-ni kanangi yambu-korupama liiku tapunjulemele. Yi akuma-ni telemele mele eni aku-siku naa teai. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Aku telemeláliinga enini yambuma-ni kape nilimele ungma eninga méle kaluliele kórunga liilimele.” niker.
23356	MAT 6:5	“Eni Pulu Yili kene ung ningíndu topele-mapele tuli yima-ni Pulu Yili kene ung nilimele mele aku-siku naa teai. Topele-mapele tuli yi kanuma-ni ‘Na yi aima kaiéle moliu mele yambu pulele-ni eninga mongale-ni na kanuku kape niangi.’ niku yambuma máku toku Pulu Yili-nga ung piliili lkumanga kene kupulanumumanga kene yambuma kanuku molangi numanu siku angiliiku Pulu Yili-popu kene ung toku nilimele. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Aku-siku telemeláliinga enini eninga méle kaluliele kórunga liilimele kanili.” niker.
23358	MAT 6:7	“‘Na Pulu Yili-kene popu topu ung niambu.’ nikunu kene Isrel-talapena ulsu molemele yambuma-ni eninga kuruma mola pulu yi gólu túlima-kene popu toku ung ningíndu we ung pulele nilimele mele aku-siku naa teai. Yambu kanuma-ni ‘Na ung pulele nimbú kene piliimba.’ niku aku-siku nilimele kanili.
23359	MAT 6:8	Eninga ⸤mulú-koleana molemú⸥ Lapale ui mawa naa teangi eni mólu tolemú mélema yu-ni piliipa kanolemú akiliinga yambu kanuma-ni telemele mele aku-siku naa teai.
23367	MAT 6:16	“Eni langi naa noku mi toku we mulungí ulu-pulele tingíndu topele-mapele tuli yima-ni ‘Na kumbi-keri tepu molambu.’ nilimele mele aku-siku naa niai. Yi kanuma-ni ‘Na langi naa nombúndu mi topu moliu mele yambuma-ni kanangi.’ niku enini kumbi-keri teku eninga kumbi-kerima kolku panjiku molemele. Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Yi kanuma-ni aku telemeláliinga yambuma-ni enini kape nilimele ungma eninga méle kaluliele kórunga liilimele.” niker.
23383	MAT 6:32	Pulu Yili-nga yambuma naa molku ulsukundu molemele yambuma-ni aku-siku telemele akiliinga-pe eninga mulú-koleana molemú Lapale-ni eni yunga yambumanga méle mólu tolemúma kanupa molemú.
23400	MAT 7:15	“Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba, nimba sili ungma naa piliiku we gólu toku yandu niku singí yima ungí akiliinga piliiku kongnjuku molai. Kung-sipsipma aima táka-niku molemele mele aku-siku yambu kanuma oku mulungéliinga-pe owa-takarama aima engle-ni kolku kene ‘Méle te topu nomulú.’ niku anduku molemele mele aku-siku yambu kanuma-ni ‘Eni mindili nangi. Eni tepu kis-samili.’ niku molemele.
23401	MAT 7:16	Gólu tuli yambu kanuma oku ulu tingíma kanuku kene, ‘Enini sika gólu túlima.’ niku kanungí. ‘Ámu namili.’ niku takemé kapula olku toku nolkemelaye? Mola ‘Me te namili.’ niku silipú kapula ukuku nolkemelaye? Aima mólu. ‘Ámu lupa, takemé lupako; me lupa, silipú lupako.’ niku kanolemele. ⸤Aku-siku mele Pulu Yili-ni sika “Ninjai!” nimba, nimba sili ungma piliiku yambuma sika niku silimele mele lupa, Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba, naa nimba sili ungma yambuma gólu toku niku silimele mele lupako niku kanungí.⸥ Unjima mong tolemú kene kanuku kene ‘Ima nomulú lem. Ima naa nomulú lem.’ niku kanuku bi silimele kanili.
23426	MAT 8:12	Akiliinga-pe Pulu Yili-ni ‘yunga yambuma’ nimba makó turum ⸤Isrel-⸥yambuma yu nokupa molemú koleana puku molkemela yambuma yu-ni topa makurupa sumbulú túlina mundumba. Kanuna aima mindili noku kene kola teku mindili siku mulungí.” niker.” nirim.
23431	MAT 8:17	Aku-sipa tirimeliinga kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Asaya-ni ulu te penga wendu ombá ui nirim mele kamu wendu urum. Asaya-ni nimba mele: “Yu-ni oliu kuru turum-ma tepa pora sipa, oliu anambu lirimulu kuruma liipa ulsu mundurum.” nirim.
23432	MAT 8:18	⸤Walse⸥ Yesos ⸤numú-Gallalli kéluna mulupili⸥ yambu pulele liiku máku toku yu liiku póku teku muluring kanupa kene, ⸤lumbili andúlimandu⸥ “No-numúna nekendu pamili wai.” nirim.
23435	MAT 8:21	Kanu-kene yu lumbili andurum yi te-ni yunundu nimba mele: “Auliele, nu kamu lumbili wambu aramele-pe ui na pupu nanga lapale ⸤kene wasie molambu. Pe yu kolumba kene⸥ ónu tepu kene nu lumbili ombú.” nirim.
23436	MAT 8:22	Akiliinga-pe Yesos-ni yundu ⸤ung-eku topa kene⸥ nimba mele: “Yambu kululi yambuma-ni enini yambu kulungíma ónu teangi. Akiliinga-pe nu na lumbili ui.” nirim.
23442	MAT 8:28	Kanu-kene yu ⸤lumbili andúlima kene wasie⸥ no-numú nekendu pupa kolea-Gadara puring kene kolea Gadara kanuna yi tale, numanuna kuru mulurum yisele, yambu ónu-koleana wendu okulu yu mulurumna uringli. Elsele aima tondulu mundukulu yambuma tunglí tiringleliinga we-yambuma elsele piringli koleana ‘Elsele-ni enini tunglí.’ niku kupulanum-na oku naa puring.
23463	MAT 9:15	⸤Aku-siku niring-na piliipa kene⸥ Yesos-ni pundu topa eninindu ⸤ung-eku te topa yu toku kunjingí kolumbaliinga ung te nimba kene⸥ nimba mele: “Ambu liimba yi te yunga pulu lelemú yima kene molemú kene enini numanu siku kene “Kola tepu langi naa namili.” kapula ningíye? Kapula naa ningí. Penga mindi, ambu liimba yili enini mulungína oku wendu liingí kene ena kanumanga sika ⸤numanu kis panjiku⸥ langi naa nungíndu mi tungí. ⸤Isili-ui mólu.⸥
23473	MAT 9:25	Kanu-kene yambu máku toku muluring kanuma pulú sipa pena-pena tepa kene ⸤ambula ónale lirim⸥ suluminana pupa ambulaliinga kili ambulurum kene ambulale ola mulurum.
23476	MAT 9:28	Yu lku tenga lkundu purum kene mong kis lili yisele yu mulurumna lumbili uringli kene yu-ni elsele walsipa kene nimba mele: “Else na mawa tekembele mele ‘Kapula tenjimba.’ nikulu piliikimbili mola móluye?” nirim kene elsele-ni nikulu mele: “Auliele, ‘Kapula tinjiní.’ nimbu piliikumbulu.” niringli.
23485	MAT 9:37	Kanu-kene ⸤yambu pulele ‘Yu-ni liipa tapunjupili.’ niku muluringeliinga kanupa kene⸥ lumbili anduli yimandu nimba mele: “Langi pulele puniena tepa tolemú akiliinga-pe kongun-yi pulele mólu.
23513	MAT 10:27	Na-ni enindu sumbulsuli niliu ungma tangiliim niai. Ung ólu-wálu toku ningí eni-enini kumuna piliingí ungma lku-imuna ola angiliiku nangale toku niai.
23516	MAT 10:30	Eni ⸤na lumbili andúlima⸥, eninga pengi-dima kepe yu-ni kórunga tilu-tilu nimba pali kambu turum.
23530	MAT 11:2	⸤Pulu Yili-ni “Nanga yambuma nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.” nimba ui makó turum yi-nuim⸥ Kraisele-ni ulu-tonduluma tirimeliinga Jon ka-lkuna pepa piliipa kene, “Yesos-ndu i-sipa i-sipa walsiku piliinjangi.” nimba yu lumbili anduli mare Yesos mulurumna liipa mundurum.
23536	MAT 11:8	⸤Mólu kanili. Taki-taki kanolemele mele kanungí naa puring lem⸥ ulu nambulkari kanungíndu puringiye? Yi te mulumbale aima kaíma pakupa mulurum-na kanungí puringiye? Akili móluko. Yambu mulumbale aima kaíma pakolemelema yi nuim kingimanga lkuna mindi molemele kanili.
23537	MAT 11:9	“⸤Aku-sili te kanungí naa puring lem⸥ Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba silimúma piliipa yambuma nimba sili yi te kanungí puringiye? Akili sika akiliinga-pe na-ni enindu nimbu siker: “Jon yu sika Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba silimúma piliipa yambuma nimba sili yi te akiliinga-pe yu Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa nimba sili yi we te mólu.” niker.
23539	MAT 11:11	Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Ui ma-koleana muluring yambumanga te No-Liinjili Jon-kene kapula mólu. Jon ola-kilia mele. Akiliinga-pe ekupu ena konale wendu okum. Ena kanili Pulu Yili yi nuim kingele molupa nokulemú yambumanga te aima bi naa molupa aima korupa puli yambale ola-kilia; Jon yu mania-kilia.” niker. ⸤Ui muluring yambuma mania mele; ekupu na ‘Sika’ niku tondulu munduku piliingéliinga numanu kaí pemba yambuma olandupa mele.⸥
23545	MAT 11:17	“Konana nímulu kene eni ‘Wasie konana niamili.’ naa niku “Mólu.” níngi. Pe kelepu kola tímulu kene eni ‘Wasie kola teamili.’ ni naa níngi. ⸤Wasie pepi perepu molomulú kupulanum te mólu lam.⸥” nilimele. ⸤Ekupu molemele yambuma enini kangambula kanuma mele molemele.⸥
23549	MAT 11:21	“Kolea Korasin kene Besaida taon-selenga ⸤molemele yambuma⸥ mindili noku aima molku kis-singí! Kolea akuselenga sukundu ulu-tondulu pulele tirindu ⸤akiliinga-pe akuna molemele yambuma numanu topele naa tolemele⸥. Kolea-auli Taya kene Saidon-selenga sukundu ⸤ulu-tondulu te naa tirindu akiliinga-pe kolea kanuselenga sukundu⸥ na-ni ulu-tondulu aku-sipu telka kanolkemelanje kolea kanuselenga ⸤yambuma-ni⸥ enini ulu-pulu-kis telemelema kórunga munduku kelku, liiku bulu siku, numanu topele tolkemela.
23551	MAT 11:23	“Kapeniam taon-na ⸤yambuma eni⸥ ‘Mulú-koleana pupu molamili.’ niku piliikimiliye? Akili kapula mólu. ⸤Eni nanga ungma taki-taki piliilimili akiliinga-pe numanu topele naa tolemeláliinga⸥ eni kolea kísina puku mulungí. Eninga koleana sukundu ulu-tondulu pulele tirindu ⸤akiliinga-pe eni numanu topele naa turing⸥ . Kolea-auli Sodom sukundu ⸤ulu-tondulu te naa tirindeliinga-pe kolea kanuna sukundu⸥ na-ni ulu-tondulu aku-sipu telka kanolkemelanje yambuma numanu topele tolkemela, pe ekupu kepe kolea kanili we lelka.
23555	MAT 11:27	⸤Pulu Yili-ndu aku-sipa nimba kene kelepa yambu muluringmandu nimba mele:⸥ “Mélema pali Tata-ni na sirim. Yambu te-ni Málale aima sika molemú mele piliipa kanupa bi silimú yambu te mólu; Lapale-ni mindi yu kanupa bi silimú. Yambu te-ni Lapa aima sika molemú mele piliipa kanupa bi silimú yambu te mólu. Málale-ni mindi kanupa bi silimú; Málale-ni ‘Lapa liipu ora sambu.’ nimbá yambuma enini Lapa kanuku bi singíko.
23556	MAT 11:28	“Eni kongun mindili siku telemele yambuma kene, numanuna buni telemú yambuma kene, na moliuna wai. Ungí kene na wasie numanu tiluna pumbaliinga na-ni ‘Numanu waengu nipili kóru molai.’ nimbú.
23559	MAT 12:1	Walse, ⸤kóru muluring⸥ ena Sambat tenga, Yesos kene yu lumbili anduli yima kene rais-wit puniemanga oku puring kene yu lumbili anduli yima engle-ni kolku kene rais-wit mong mare lkeku nuring.
23560	MAT 12:2	Aku tiring kene kanuku kene Perisi-yima-ni Yesos yunundu niku mele: “Kána! ⸤Kóru molemulu⸥ ena Sambateliinga ‘Kongun naa teangi.’ nimba pelemú ung-manele nu lumbili anduli yima-ni ung-manele toku pula toku kene aku-siku tekemele.” niring.
23563	MAT 12:5	“Ung-mani te pelemúko. “Pulu Yili popu tunjuli yima-ni ⸤kóru mululi⸥ ena Sambat-manga Pulu Yili-nga lkuna kongun telemele kene ena Sambat-manga ung-manele pula tolemelaliinga-pe kongun telemele akiliinga mong naa pemba.” nimba molemú akili naa-ko piliilimiliye?
23565	MAT 12:7	⸤Pulu Yili-ni nirim ung te yunga bukna molemú mele i-sipa:⸥ “Eni yambuma kondu kolemele kene kanupu kaí piliiliu. Na popu toku kungma kalemele akili ulu te mólu.” nilimú, akiliinga ung-pulele eni Perisi-yima-ni piliilkimilánje yi ulu teku kis naa sikimili yi ima “Teku kis-sikimili.” naa nilkimela.
23568	MAT 12:10	Lku kanuna yi te mulurum, yunga ki te kamu kolupa kukurum. Kanu-kene akuna muluring yi mare-ni ‘Yesos-ni ulu te tepa kis-simba kene kot tenjamili.’ niku yunu walsiku piliiku kene niku mele: “Kóru molemulu ena Sambat-kene yambu kuru tolemúma tepu kaí temulú kene kapula mola aku tímulu lem Pulu Yili-nga ung-manele pula tomulúye?” niring.
23575	MAT 12:17	Aku-sipa wendu urumeliinga kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Asaya-ni ulu te penga wendu ombá ui nirim mele kamu wendu urum. Asaya-ni nimba mele:
23576	MAT 12:18	“Yi ili nanga makó turundu kongunale tinjili yili; na-ni yi ili numanu monjupu, yunu kanupu aima kaí piliiliu yili. Nanga Minéle yunga numanuna panjinjimbu. Yunu-ni ma-koleana yambuma pali na-ni enini sumbi-sipu nokumbu mele nimba simba.
23582	MAT 12:24	Akiliinga-pe niring ung akili piliiku kene Perisi-yima-ni niku mele: “Mólu. Kurumanga nuim Belsipull mindi i yi ⸤Yesos-⸥nga numanuna molupa kene yunu tondulu silimú-na yunu-ni kuruma topa makorolemú.” niring.
23585	MAT 12:27	“Ung te kamu piliai. Na-ni Belsipull-nga tondulale-ni kuruma topu makuruliu lem eninga yima-ni naenga tondulale-ni kuruma toku makurulemeleye? Akiliinga, ⸤eninga yi kuruma toku makorolemele yima-ni ‘Pulu Yili-ni oliu tondulu silimú-na oliu-ni kuruma topu makorolemulu.’ niku piliilimiléliinga⸥ eni nandu nikimili ung ima yi kanuma-ni piliiku apuruku kene “Eni gólu tokomele.” ningí.
23586	MAT 12:28	Akiliinga-pe sika Pulu Yili-nga Minéle-ni na tondulu silimú-na na-ni kuruma topu makuruliu lem Pulu Yili yi nuim kingele molupa yambuma nokumba enale eni molemelena kórunga wendu um.” ⸤nirim.⸥
23587	MAT 12:29	“Ung te wasie i-sipa mele: Yi tondulu puli te-ni yunga lkuli nokupa konjulimú kene yi te-ni we kapula sukundu omba mélema wa liipa memba pulimúye? Akili kapula mólu. Ui wa nuli yili-ni yi tondulu pulieliinga kimbu kima ka siku kene yunga lkuna kapula omba mélema wa liilimú kanili.
23592	MAT 12:34	Eni Perisi-yima, gólu topa yambuma tepa kis-sili wambiyelenga walúma, eni yi kis molemelema-ni nambi-siku ung kaíma kapula ningíye? Yambu te yunga numanuna pelemú ungma mindi kerina nilimú akiliinga eni yi kísima-ni nambi-siku ung kaíma kapula ningíye?
23601	MAT 12:43	“Kuru te yi tenga numanuna wendu omba kene, no naa mululi koleamanga pupa kapula kóru molumba kolea te korolemú. Te naa kanupa lenjipa kene
23622	MAT 13:14	“Aku-siku teku molemeláliinga kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi Asaya-ni “Aku-siku tingí.” ui nirim mele wendu olemú. Asaya-ni nimba mele: “Enini taki-taki kumele-ni piliingí akiliinga-pe numanale-ni piliiku kene aima naa liiku manjingí; mongale-ni kanungí akiliinga-pe méle te aima sika kanuku bi naa singí.
23637	MAT 13:29	Akiliinga-pe yunu-ni nimba mele: “Mólu. Era tíngi lem wit wasie pulu ukungínje.
23643	MAT 13:35	Aku-sipa tirimeliinga kórunga-ui Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi te-ni ui nirim ung te kamu wendu urum. Akili i-sipa mele: “Na-ni ⸤ung nimbúndu⸥ ung-eku ⸤mendepulu⸥ topu nimbále. Pulu Yili-ni ui mulú-masele tirim kene kepe yandupa-yandupa kepe ⸤mokeringa naa niring⸥ mo topa pirim ungma ⸤nimbúndu ung-eku mendepolu topu⸥ nimbú.” nirim.
23663	MAT 13:55	Yu lkuma takurum yilinga málale móluye? Maria yunga anum naa molemúye? Jemis mene, Josep mene, Saimon mene, Judas mene, yunga anginipili móluye?
23665	MAT 13:57	⸤Aku-siku ungma niku⸥ yu ung nimba uluma tepa mulurum mele kanuku kis piliiku yunu-kene aima numanu kis piliiring. Kanu-kene ⸤enini yu-kene arerembi kuluringeliinga ulu-pulele piliipa kene⸥ Yesos-ni eninindu nimba mele: “Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba silimúma piliipa yambuma nimba silimú yi te koleamanga pali bi ola pulimú, yambuma-ni pali yunga ungma piliiku liilimele. Akiliinga-pe yunga pulu-koleana yu-kene wasie tapú-toku molemele yambuma mendepolu yu-ni nilimú ungele piliiku kene ‘Yu oliunga we-yi te. Yu bi mululi yi te mólu.’ niku yu-ni nilimú ungma naa piliiku, liiku su silimele.” nirim.
23678	MAT 14:12	Aku tiring piliiku kene Jon lumbili anduring yima oku yunga ónale liiku meku puku ónu teku kene Yesos mulurumna puku temani toku siring. ⸤King Erot-ni No-Liinjili Jon ui aku-sipa topa kunjurum kulurumeliinga penga Yesos-ni ulu-tonduluma tirim mele piliipa kene “Jon numi kari lirindu yili lomburupa ola molemú lem.” nirim.⸥
23707	MAT 15:5	Akiliinga-pe eni yima-ni niku mele: “Yambu te-ni yunga anum lapaselendu nimba mele: “Na-ni else méle mare liipu tapunjupu silkama kórunga ‘Pulu Yili simbu.’ nimbu panjurundu kaniliinga else kapula naa liipu tapunjupu simbu.” nimbá kene
23708	MAT 15:6	⸤aku-sipa nimbáliinga⸥ yunga lapa bi paka tonjumba ung te naa pemba.” nilimele. Aku-siku nilimele ungele-ni ‘Anda-kolepalima-ni mani siring ungma ola-kilia.’ niku ‘Pulu Yili-ni nirim ungele ulu te mólu. Mania pupili.’ nilimele.
23720	MAT 15:18	⸤Kerina sukundu pulimú mélema-ni ulu te naa telemú kanili.⸥ Ulu-kísima ui numanale-ni piliiku kene penga kamu wendu olemáliinga numanuna pepa kene kerina wendu olemú méle kanuma-ni mindi ⸤Pulu Yili popu tomba kupulanumele pipi silimú⸥ kalaru te monjulemú. Méle kanuma i-sipa mele: Numanale-ni ulu-kísima piliilimili, yambuma toku konjulemele, ambu yi púlima mola yi ambu líílima yambu lupama kene waperanale telemele, waperanale lupa-lupama anduku telemele, wa nolemele, gólu toku yambuma kot tenjilimele, ‘Yambuma pipili kolku molku kis-sangi.’ niku ung-bulkundu ninjilimele, ulu-pulu akuma piliiku telemele.
23726	MAT 15:24	⸤Ambale yu ambu-lupa, Juda-ambu te mólu, nimba kanupa kene⸥ Yesos-ni ⸤yunundu⸥ nimba mele: “Pulu Yili-ni na Isrel-yambu talapeliinga kung-sipsip takara talemele mele molemele yambuma molemelena mindi liipa mundurum kanili. Yambu talape lupama molemelena liipa naa mundurum.” nirim.
23757	MAT 16:16	Saimon-Pita-ni pundu topa nimba mele: “Nu Kona Molupa Mindi Puli Pulu Yili-nga Málale, ⸤Pulu Yili-ni ‘Oliu nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.’ ui nimba makó turum yi-nuim⸥ Kraisele.” nirim.
23759	MAT 16:18	Ung te kene wasie nundu nikerko: Nunga bili Pita, (bi kaniliinga ung-pulele ‘ku-mulú’ kanili). Ku-mulú kanuna ola nanga yambu-talapele liipu máku topu monjumbu. Kanu-kene kululi ulu-pulelenga tondulale-ni nanga talape ili topa mania kapula naa mundumba, mólu.
23760	MAT 16:19	Pulu Yili yi nuim kingele molupa yambuma nokumba lku-kili nu simbu. Kanu-kene nu-ni mana-mélerindu “Mólu.” niní mélale mulú-koleana sukundu “Mólu.” nimbáko. Nu mana-mélerindu “Kapula.” niní mélale mulú-koleana sukundu “Kapula.” nimbáko.” nirim.
23761	MAT 16:20	Kanu-kene yunga lumbili anduli yima-ni Yesos-ndu “Pulu Yili-ni “Enini nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.” ui nimba makó turum yi-nuim Kraisele nu oku mollu.” niring ung kanilindu yunu-ni eninindu tondulu mundupa nimba mele: “Eni anju-yambu tilurindu kepe na yi kanili moliu mele ⸤isili-ui⸥ aima naa niku sai!” nirim.
23762	MAT 16:21	Kanu-kene Yesos yunga lumbili andúlima-ni yunundu ⸤“Pulu Yili-ni oliu “Nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.” ui nimba makó turum yi-nuim Kraisele nu.” niku, niku para siring-na piliipa kene⸥ yu-ni yunu-kene wendu ombá mele pulu monjupa enini sumbi-sipa nimba sipa kene nimba mele: “‘Na mindili pulele nombúndu kolea-auli Jerusallem aima pumbu.’ nimbu piliipu moliu. Juda-yambuma nokolemele tápu-yima kene, Pulu Yili popu tunjuli yi-aulima kene, Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tonjuku mani silimele yima kene, enini na aima toku mindili kunjingí. Na toku kunjingí kolumbu kene kongun tale omba pumba kene yupuku-sipaliinga Pulu Yili-ni nandu ‘Lomburuku ola mului.’ nimbá.” nirim.
23770	MAT 17:1	Yesos-ni ⸤yu lumbili andúlimandu aku-sipa nimba sirim kene⸥ penga kóru te omba purum kene Pita kene Jemis kene Jemis angin Jon kene enini liipa memba pupa ma-pangi aima olandupa pulurum tenga ola purum. ‘Oliu oliuliu mindi molamili.’ nimba enini akuna liipa memba purum.
23772	MAT 17:3	Yu aku-sipa mulupili, ⸤Juda-yambumanga kórunga-ui muluringli yi-auli tale,⸥ Moses kene Illaija-sele okulu Yesos-kene ung nikulu mokeringa angiliiringli kanuring.
23778	MAT 17:9	Ma-pangina mania ungí uring kene Yesos-ni enini mani sipa kene nimba mele: “Eni ekupu kanúngi mele isili-ui yambu tiluri kepe niku naa sai. Penga, Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili kolupa lomburupa ola molumba kene temanele toku anju sai. Ui mólu!” nirim.
23779	MAT 17:10	Aku nirim-na piliiku kene yu lumbili andúlima-ni ⸤yu sika mulurum mele niku kanuku kene⸥ yunundu walsiku piliiku kene niku mele: “⸤Pulu Yili-ni ‘oliu nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.’ nimba makó turum yi-nuim Kraisele nu lem⸥ Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tonjilimele yima-ni “Illaija ⸤alsupa⸥ kumbi-lepa ombá. ⸤Yi-nuim Kraisele penga aelepa ombá.⸥” nilimele mele nambimuna nilimeleye? ⸤Illaija alsupa naa upili nu kórunga urunu mollu kanili.⸥” niring.
23781	MAT 17:12	Akiliinga-pe ⸤ung akiliinga te kene wasie nimbu sikerko.⸥ Piliai. Illaija kórunga urum. Yu urum kene ⸤yi kanuma-ni⸥ yu kanuku bi naa siku ‘Yu we-yi te.’ niku piliiku kene ‘Yunu-kene temulú.’ niku piliiring uluma pali tiring. Aku-siku mele Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili mindili liiku singíko.” nirim.
23813	MAT 18:17	Kanu-kene yu-ni eninga ungele kepe naa pilíímu lem Krais-nga yambu-talapelendu puku nikunu si. Penga Krais-nga yambu-talapele kepe angenale-ni naa pilíímu lem ‘Yu oliunga angin te mólu. Yu ulsukundu molku numanu topele naa tuli yambuma mele molemú lem.’ niku kanai.
23814	MAT 18:18	“Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Ya ma-koleana eni ⸤uluma kene yambuma kene⸥ “Mólu.” ningí kene Pulu Yili-ni mulú-koleana sukundu “Mólu.” nimbáko; eni ma-koleana “Kapula.” ningíma Pulu Yili-ni mulú-koleana sukundu “Kapula.” nimbáko.” niker.
23826	MAT 18:30	Akiliinga-pe kendemande-yi lupale-ni “Mólu, aima isili pundu tui!” nimba kene “Nu ka-lkuna pekunu kene pundu toku pora siku wendu wani.” nimba yu ka sipa ka-lkuna panjurum.
23830	MAT 18:34	Yi-nuimele-ni yu arerembi kolupa kene ka-lku nokuku ka-lkuna piring yambuma toku mindili kunjuring yima yu liipa sirim. Yu-ni nimba mele: “Nu mindili noku kene pundu tani. Ui pundu pali toku pora sikunu kene penga mindi wendu wani. Ui mólu.” nirim.” ⸤nimba Yesos-ni nirim.⸥
23840	MAT 19:9	na-ni eni i-sipu nimbu siker: “Yi te-ni yunga ui liilimú ambale makurupa “Kamu pui.” nimba kene kelepa ambu te liilimú kene yi akili-ni waperanale telemú. Yili-nga ambale-ni yi te kene waperanale tímu lem kapula topa makurumba. We mólu. (“Pui.” nimba makorolemú ambale penga yi te-ni yu liilimú kene yi kanili kepe waperanale telemúko.)” niker.” nirim.
23842	MAT 19:11	Akiliinga-pe Yesos-ni pundu topa nimba mele: “Ung⸤-mani siker⸥ ili yambuma-ni pali kapula naa piliiku liingí. ⸤Pulu Yili-ni⸥ makó topa tonduluma simba yambuma mindi kapula ⸤ambuma yi naa puku yima ambu naa liiku⸥ tingí.
23845	MAT 19:14	⸤“Mólu.” niring-na⸥ kanupa kene Yesos-ni nimba mele: “Pulu Yili yi nuim kingele molupa nokulemú yambu-talape akili kangambula ima mele molemele akiliinga eni kangambula ima na moliuna wangi pipi siku “Mólu.” naa niai.” nirim.
23849	MAT 19:18	Yili-ni walsipa kene nimba mele: “Ung-mani akumanga témandu nikinuye?” nimba walsurum kene Yesos-ni pundu topa nimba mele: “ “Yambu toku naa konjai.” nimba, “Ambu yi púlima mola yi ambu líílima yambu lupama kene waperanale naa teai.” nimba, “Mélema wa naa liai.” nimba, “Yambumanga kot gólu toku naa tenjai.” nimba,