23223	MAT 1:10	diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Manasés, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Amón, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Josiiʉs,
23233	MAT 1:20	Ko dʉꞌʉn twinma̱a̱y, tuꞌugʉ Diosʉ ꞌyanklʉs tꞌijxy tsyuujóty myaꞌayóty es ꞌyanma̱a̱yʉ: —Josee, Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts, katʉ xyjawʉ es xyꞌaxá̱jʉt yʉ Mariiʉ éxtʉmʉ mnʉdoꞌoxy, mʉt ko ja uꞌunk diꞌibʉ yajminaampy yajja̱ꞌtaampy, yʉꞌʉ Espíritʉ Santʉ jyaꞌa.
23237	MAT 1:24	Ko ja Josee dyajwijy ja tsyuu myaꞌay, dʉꞌʉn ttuuñ éxtʉm ja Nindsʉnꞌa̱jtʉmʉ ꞌyánklʉsʉ naty tʉ tyuknipékyʉty. Ta tꞌaxa̱jʉ ja Mariiʉ éxtʉmʉ ñʉdoꞌoxy es oj tmʉnʉjxnʉ ma̱ tsyʉʉnʉ.
23238	MAT 1:25	Per kyaj tsyʉna̱a̱ydyʉ éxtʉm tsyʉʉnʉdʉ kasa̱a̱dʉ ja̱ꞌa̱yʉty extʉ ko ja Mariiʉ dyajmiiñ dyajja̱jty ja mya̱a̱nguꞌunk. Es ja Josee tpʉjtákʉ ja xyʉʉ Jesús.
23239	MAT 2:1	Ko Jesús myiiñ jyajty ma̱ yʉ Belén ka̱jpn, Judeeʉ ña̱a̱xóty, ma̱ natyʉ Eroodʉs ryeyꞌaty ma̱ tadʉ naxwíñʉdʉ, ta jya̱jttʉ Jerusalén na̱a̱gʉdyʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ miindʉ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy, es jap tniꞌʉxpʉ́kʉdʉ wiꞌixʉ dʉꞌʉn yʉ mʉdsa̱ꞌa̱.
23241	MAT 2:3	Ko ja rey Eroodʉs tmʉdooyʉ tya̱a̱dʉ, ta wyeꞌemy amoñʉ, es nidʉgekyʉ nandʉꞌʉn ja Jerusalén ja̱ꞌa̱yʉty.
23243	MAT 2:5	Ta jaꞌajʉty ꞌyadsoodʉ: —Jam Belén, Judeeʉ ña̱a̱xóty; mʉt ko ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ tkʉxja̱a̱y dʉꞌʉn:
23244	MAT 2:6	Es mij Belén, Judeeʉ ña̱a̱xóty, kyaj mnʉgooga̱jpnʉty ma̱ tadʉ nax, mʉt ko ma̱ mij pyʉdsʉma̱ꞌa̱ñ tuꞌugʉ yajkutujkpʉ diꞌibʉ kywentʉꞌataambyʉts ja nja̱ꞌa̱yʉty, ja israelítʉty.
23246	MAT 2:8	Net yajkajxtʉ Belén, es yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ: —Nʉjxtʉ jam, es ʉxta̱ꞌa̱ydyʉ tadʉ mixyuꞌunk; es ko xypya̱a̱ttʉt, awa̱ꞌa̱nʉgʉts esʉts ʉj nandʉꞌʉn nʉjx nꞌawdátyʉts.
23254	MAT 2:16	Ko ja Eroodʉs tnija̱ꞌa̱jʉ ko ja diꞌibʉ naty tʉ kyuꞌíxʉdʉ tʉ tyukxiꞌigʉdʉ, yʉꞌʉ ko oj kyaj ꞌyokjʉmbijnʉdʉ, ta jyantsytyʉgoyjyotꞌambejky. Net tniꞌanaꞌamʉ nidʉgekyʉ ja yedyʉjkuꞌungʉty ꞌyooktʉt, yʉ majtsk jʉmʉjtpʉ es waanʉ mútskpʉty, jam Belén es tʉgekyʉ myʉga̱jpnba̱ꞌa̱jʉty. Dʉꞌʉn ttuuñ ma̱ ja tiempʉ ma̱ naty tim jawyiin tʉ kyʉxeꞌeky ja mʉdsa̱ꞌa̱, éxtʉmʉ naty tʉ tyukmʉmadya̱ꞌa̱gʉdʉ yajxón diꞌibʉ oj kyuꞌíxʉdʉ.
23256	MAT 2:18	Yajmʉdooy ma̱ Ramaa ka̱jpn ko pʉ́n jyʉꞌʉy yaꞌaxy yaꞌꞌayow yaꞌꞌama̱ꞌa̱t. Rakéldʉmʉ dʉꞌʉnʉ naty ñijiipy ja ꞌyuꞌungʉty es kyaj ttseky es pʉ́n pyumay pyutá̱jʉdʉt mʉt ko tʉ naty ꞌyoꞌkta̱a̱yñʉdʉ.
23261	MAT 2:23	Ko oj jyaꞌty jam, ta oj tsyʉna̱a̱ydyaknbéky ma̱ ja Nazaret ka̱jpn. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tyuun jya̱jtʉ es yajkuydyúnʉt éxtʉm jyʉnandʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉty: “Yaꞌꞌanʉʉmʉp ja Kristʉ: Nazarenʉ ja̱ꞌa̱y mij.”
23266	MAT 3:5	Es ma̱ ja Fwank ñimiinʉdʉ Jerusalén ja̱ꞌa̱yʉty es nidʉgekyʉ diꞌibʉ tsʉna̱a̱ydyʉp ma̱ ja Jordán mʉjnʉʉba̱ꞌa̱, es tʉgekyʉ diꞌibʉ Judeeʉ ña̱a̱xóty,
23267	MAT 3:6	es tmayatstʉ ja pyojpʉ. Esʉ Fwank dyajnʉbéty ma̱ ja Jordán mʉjnʉʉ.
23268	MAT 3:7	Es ko ja Fwank tꞌijxy ko mayʉ fariseeʉty esʉ saduseeʉty ñimínʉdʉ ma̱ yajnʉbéty, ta tꞌanma̱a̱y: —Miidsʉty dʉꞌʉn éxtʉmʉ awa̱ꞌa̱ndsa̱ꞌa̱ñʉn. Es éxtʉmʉ tsa̱ꞌa̱ñʉty tkugaꞌaktʉ ja jʉʉn kʉdiibʉ tyóyʉt, miits mjʉnándʉp xytyijy ko mnitsoꞌoktʉt mʉdʉ mnʉbajtʉn es ko dʉꞌʉn ja Dios kyaj mdʉydyúnʉdʉt éxtʉmʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty.
23270	MAT 3:9	es katʉ mnayjyʉna̱ꞌa̱nʉdʉ: “Ʉdsa̱jtʉm yʉꞌʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts ja Abra̱a̱n.” Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉ ko yʉ Dios mba̱a̱t dyajtʉgátsyʉ tya̱dʉ tsa̱a̱ éxtʉm ja Abra̱a̱nʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱dsʉty.
23271	MAT 3:10	Es ja Diosʉ tyʉydyuꞌunʉn tim wingoomp mʉdʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty, éxtʉm ko mʉdʉ jatsyʉ ndukpoꞌtʉꞌkʉm ja kepy diꞌibʉ kyaj ꞌyóyʉty. Pa̱a̱ty tʉgekyʉ kepy diꞌibʉ kyaj tyʉʉmpꞌáty oyaty, yajpoꞌtʉꞌʉgʉp es yajpʉjta̱ꞌa̱gʉt jʉʉnóty.
23272	MAT 3:11	Ʉj tyámʉts miidsʉty nyajnʉbéty mʉt ja nʉʉ es yaꞌíxʉt ma̱ nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty ko miidsʉty tʉ mjodʉmbittʉ ma̱ mbojpʉty. Per miimp ja diꞌibʉ myʉda̱jtypy niꞌigʉ ja mʉkꞌa̱jtʉn es kyajts ʉj ndʉꞌʉnʉty. Es kyajts xyñitʉkʉ esʉts yʉꞌʉ nmʉdúnʉt éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y ja tyuumbʉ diꞌibʉ yajnʉjxʉp ja kyʉꞌʉk. Yʉꞌʉ myajnʉbátʉdʉp mʉt ja Espíritʉ Santʉ esʉ jʉʉn.
23277	MAT 3:16	Ko naty ja Jesús tʉ ñʉbajtta̱ꞌa̱y, netyʉ pyʉdseemy nʉjoty. Ta pójʉnʉ tsa̱jp ꞌyawatsy esʉ Fwank tꞌijxy ko ja Diosʉ Jya̱ꞌa̱jʉn kyʉdaꞌaky éxtʉm tuꞌugʉ pakuꞌunk, es ñigʉdaꞌagyʉty kyʉba̱jkkʉjxyʉ Jesús.
23283	MAT 4:5	Net ja mʉjkuꞌugópk dyajnejxy ja Jesús ma̱ Jerusalén ka̱jpn, es dyajpejty ma̱ mʉj tsa̱jptʉjk kopk.
23294	MAT 4:16	ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jttʉ kubiꞌits kuꞌook tʉ tꞌixtʉ ja mʉjpʉ ja̱j tʉꞌxʉn. Es ma̱ yʉ diꞌibʉ naty jikyꞌa̱jttʉp ma̱ éxtʉm mba̱a̱t njʉna̱ꞌa̱nʉm ꞌyawaxʉ oꞌkʉn, tʉ kyuxʉʉñʉ mʉt ja ja̱jʉn.
23296	MAT 4:18	Tuꞌuyeꞌebyʉ natyʉ Jesús ma̱ yʉ Galileeʉ Myejyñbya̱ꞌa̱, ko tꞌijxy nimajtsk tukkaꞌaxʉ ʉna̱ꞌk. Yʉꞌʉ natyʉ Simonk diꞌibʉ nandʉꞌʉn xyʉꞌa̱jtypy Peedrʉ, es jatuꞌuk jaꞌadʉm ja Andrés. A̱jkxma̱jtstʉbʉ naty, yʉꞌʉ naty kyujʉbijpna̱jxtʉp ja ꞌya̱jkxma̱jtsn nʉjoty.
23303	MAT 4:25	Pyanʉjxʉdʉ mayʉ Galileeʉ ja̱ꞌa̱yʉty es ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ tsʉna̱a̱ydyʉp ma̱ ja Dekápolʉs ka̱jpnʉty esʉ Jerusalén, nʉꞌʉn diꞌibʉty tsʉna̱a̱ydyʉp wiink tsoo Judeeʉ ña̱a̱xóty es ma̱ Jordán mʉjnʉʉ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy.
23308	MAT 5:5	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty kyaj myʉj pya̱a̱dʉdʉ, jaꞌa ko Dios moꞌoyánʉdʉp ja naxwíñʉdʉ éxtʉmʉ kyuma̱ꞌa̱ñ.
23312	MAT 5:9	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty yajtsipwa̱ꞌxtʉp, pesʉ Dios pʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp éxtʉmʉ ꞌyuꞌungʉty.
23313	MAT 5:10	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty ijttʉp witsy poꞌoty mʉt ko jyikyꞌaty éxtʉmʉ Dios ttseky, pes yʉꞌʉ íttʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23317	MAT 5:14	’Extʉm ja xʉʉ xykyudʉꞌxʉm ma̱ njʉdijtʉm kʉdiibʉ ngunajp ngujaꞌpxʉm, miidsʉdyʉ dʉꞌʉn éxtʉm ja ja̱jʉn es xytyukniꞌíxʉdʉt ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ dʉꞌʉn pojpʉ es wiꞌixʉ dʉꞌʉn ja Dios ttseky es njikyꞌa̱jtʉm. Dʉꞌʉn miidsʉty éxtʉm tuꞌugʉ ka̱jpn diꞌibʉ ijtp kopkkʉjxm, ꞌyíxtʉp miidsʉty mjikyꞌa̱jtʉn.
23319	MAT 5:16	Nandʉꞌʉn ja̱jtpʉ dʉꞌʉnʉty, waꞌan yʉ mjá̱jʉnʉty tja̱jy mʉk éxtʉm mba̱a̱t ja ja̱ꞌa̱y tꞌixtʉ ja oybyʉ mduungʉty es tꞌawdáttʉt ja mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ.
23330	MAT 5:27	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Katʉ xyajtʉgóy ja pʉjk ukʉnʉ wyindsʉꞌkʉn.”
23331	MAT 5:28	Per ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉp miits ko oytyim pʉ́nʉty diꞌibʉ ꞌyadsejpy tuꞌugʉ toxytyʉjk es tmʉdʉgoyaꞌañ, ñapatypy éxtʉm mʉʉt tʉ tyʉgoy, oy jeꞌeyʉ tʉ jyʉnaꞌañ jyodoty wyinma̱ꞌa̱ñóty.
23334	MAT 5:31	’Nandʉꞌʉn yajnigajxy jékyʉp: “Diꞌibʉ myastuꞌudaampy ja ñʉdoꞌoxy, jawyiin tsyékyʉty tmoꞌoyʉt tuꞌugʉ neky ma̱ jyʉnaꞌañ ko tmastuꞌuty ja ñʉdoꞌoxy.”
23338	MAT 5:35	es ni na̱ꞌa̱ xykyawa̱nda̱ꞌa̱ktʉt mʉdʉ naxwíñʉdʉ, mʉt ko yʉꞌʉ dʉꞌʉn éxtʉm ma̱ tkʉxkapy ja tyeky; es ni mʉdʉ Jerusalén, mʉt ko yʉꞌʉ dʉꞌʉn ja kya̱jpnʉ Dios, ja mʉj Rey;
23341	MAT 5:38	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Mdukkʉbátʉp ja wiin ak wiin esʉ tʉts ak tʉts.”
23346	MAT 5:43	’Nan tʉ xymyʉdoodʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Mdsókʉp ja mmʉdʉjkpa̱ꞌa̱, es mdukꞌakꞌátʉp ja mmʉdsip.”
23351	MAT 5:48	Dʉꞌʉn éxtʉmʉ mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ wya̱ꞌa̱dsʉty, ittʉ miits wa̱ꞌa̱ts nandʉꞌʉn.
23352	MAT 6:1	’Ko xytyundʉ ja oybyʉ, éxkʉm es xykyatúndʉt mayjyaꞌayóty es yʉꞌʉ jeꞌeyʉ tꞌíxtʉt ti mduundʉp. Pʉn mdiimbyʉ dʉꞌʉn, yʉ ja mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ kyaj mmayꞌátʉdʉt.
23353	MAT 6:2	Pa̱a̱ty ko xypyudʉ́kʉt mʉt tii diꞌibʉ tʉgoyꞌa̱jtxʉdʉp, katʉ ja̱ꞌa̱y xytyuknijáwʉt éxtʉm ꞌyadʉꞌʉtstʉ diꞌibʉ nayꞌandíjʉdʉp jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt, mʉt ko dʉꞌʉn yʉꞌʉjʉty ꞌyadʉꞌʉtstʉ esʉ ja̱ꞌa̱yʉty ꞌyíxʉdʉt ko dyaktʉ ja naybyudʉkʉ ma̱ ja tsa̱jptʉjk, o ma̱ ja mʉj tuꞌu diꞌibʉ ka̱jpnóty, es dʉꞌʉn myʉjpʉdsʉ́mdʉ ko jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Pes ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉpts miidsʉty ko mʉt yʉꞌʉyʉ taadʉ, tʉ tꞌaxá̱jʉdʉ ja myayꞌaty.
23354	MAT 6:3	Per mij ko xypyudʉkʉya̱ꞌa̱nʉt diꞌibʉ tʉgoyꞌa̱jtxʉp, moꞌoy ayuꞌudsyʉ, éxtʉm mba̱a̱t njʉna̱ꞌa̱nʉm katʉ mꞌana̱jñgyʉꞌʉ xytyuknijawʉ diꞌibʉ tyiimpy ja aꞌoybyʉ.
23356	MAT 6:5	’Ko mga̱jxta̱ꞌa̱ktʉt, katʉ dʉꞌʉn xytyundʉ éxtʉm diꞌibʉ nayꞌandíjʉdʉp jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Yʉꞌʉjʉty kya̱jxta̱ꞌa̱ktʉ tanʉ ma̱ ja tsa̱jptʉjk o ma̱ ja mʉj tuꞌu diꞌibʉ ka̱jpnóty es dʉꞌʉn ja ja̱ꞌa̱yʉty ꞌyíxʉdʉt. Nꞌanma̱a̱ydyʉp miidsʉty ko yʉꞌʉjʉty tʉ tꞌaxá̱jʉdʉ ja myayꞌaty.
23358	MAT 6:7	’Ko mga̱jxta̱ꞌa̱gʉt mij, katʉ jeꞌeyʉ xyñika̱jxpéty ja mꞌayuk, éxtʉm ꞌyadʉꞌʉtstʉ diꞌibʉ kyaj tꞌixyꞌattʉ Dios es jyʉna̱ꞌa̱ndʉ ko mʉt ko kya̱jxʉt niꞌigʉ, jantsy tmʉdaty ko Dios myʉdooꞌítʉdʉt.
23361	MAT 6:10	Min mij es myajkutúkʉt ja ya̱ naxwiiñ, es yajtúnʉp ja mdsojkʉn ya̱a̱ éxtʉm jam tsa̱jpótm.
23363	MAT 6:12	Es xymyaꞌxʉt ʉʉdsʉty ja nbojpʉdyʉts, éxtʉmts ʉʉdsʉty tʉ nmaꞌxtʉ diꞌibʉts axʉʉk tʉ xytyundʉ.
23367	MAT 6:16	’Ko miits mꞌayuꞌáttʉt, katʉ xypyʉjta̱ꞌa̱ktʉ mwiin mjʉjpʉty yaꞌꞌayow yaꞌꞌama̱ꞌa̱t, éxtʉm ꞌyadʉꞌʉtstʉ diꞌibʉ nayꞌandíjʉdʉp jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Yʉꞌʉjʉty tyuundʉbʉ dʉꞌʉn esʉ ja̱ꞌa̱yʉty ꞌyíxʉdʉt ko ꞌyayuꞌattʉ. Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉ ko mʉdʉ taadʉ tʉ dʉn tpʉktʉ yʉ myayꞌaty.
23373	MAT 6:22	’Yʉ mwiinʉ dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ kudʉꞌxn es tkudʉꞌxʉt ja mduꞌu. Pʉn oy yʉ mwiin, mduꞌuyoꞌoyʉp yajxón kudeꞌxy.
23384	MAT 6:33	Es dʉꞌʉn jotmoꞌoydyʉ ja Dios es jyikyꞌáttʉt éxtʉm yʉꞌʉ yajkutíky, es mꞌaxá̱jʉdʉp nandʉꞌʉn tʉgekyʉ tya̱a̱dʉty.
23387	MAT 7:2	Mʉt ko éxtʉm miits xypyayoꞌoydyʉ ja wiinkpʉty, Dios nandʉꞌʉn mbayoꞌoyʉdʉp miidsʉty. Extʉm mba̱a̱t njʉna̱ꞌa̱nʉm, mʉt ja armuun diꞌibʉ mʉʉt xykyijxy ja wiinkpʉty, nan yʉꞌʉ mʉʉt Dios mgijxʉdʉt ja mjaꞌajʉty.
23390	MAT 7:5	Mnayꞌandijyʉty éxtʉmʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jtp tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Yajpʉdsʉ́m jawyiinʉ tadʉ mʉj kepy diꞌibʉ jap mwiinóty, es dʉꞌʉn mba̱a̱t xyꞌixy yajxón es xyjuudʉt tadʉ kepywyayuꞌunk diꞌibʉ jap mmʉguꞌuk wyiinóty.
23400	MAT 7:15	’Naygywentʉꞌátʉdʉ ma̱ yʉ andákpʉty diꞌibʉ jʉnándʉp ko yʉꞌʉjʉty ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ. Naybyʉjtákʉdʉp tudaꞌagyʉty éxtʉmʉ borreegʉ, per dʉꞌʉnʉ dʉn yʉꞌʉjʉty éxtʉmʉ waxka̱ꞌuk awa̱ꞌa̱nʉn.
23401	MAT 7:16	Miidsʉty mba̱a̱t xyꞌʉxkaptʉ mʉt éxtʉmʉ dʉꞌʉn ꞌyadʉꞌʉtstʉ. Kyaj yajtíky yʉ uuvʉ ma̱ yʉ apyñgyepy, es ni yʉ iigʉ ma̱ yʉ botonʉs pʉjy.
23406	MAT 7:21	’Kyaj nidʉgékyʉty diꞌibʉts xyꞌanma̱a̱ydyʉp: “Windsʉ́n, Windsʉ́n”, tyʉ́kʉdʉt tsa̱jpótm, yʉꞌʉyʉ tʉ́kʉdʉp diꞌibʉ tyuundʉp ja tsyojkʉnʉ nDeedyʉts diꞌibʉ jam tsa̱jpótm.
23408	MAT 7:23	Nétʉts ʉj nꞌanʉʉmʉt: “Ni na̱ꞌa̱ts miits tʉ ngaja̱ꞌa̱yꞌáttʉ. ¡Mastúttʉgʉts miidsʉty kaꞌoybyʉ mʉduumbʉty!”
23409	MAT 7:24	’Pes dʉꞌʉn diꞌibʉts xymyʉdooꞌijtp es ttuñ éxtʉmts ʉj nꞌanʉʉmʉ, dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y kuwijy diꞌibʉ kyoj ja tyʉjk ma̱ tuꞌugʉ mʉj tsa̱a̱deꞌeky.
23411	MAT 7:26	Per ja diꞌibʉts xymyʉdooꞌijtp es kyaj tkuydyúñ diꞌibʉts njaꞌꞌanmaapy, dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱yʉ kujuumbʉ diꞌibʉ kyʉxkoj ja tyʉjk ma̱ yʉ puꞌujʉn.
23414	MAT 7:29	mʉt ko yaꞌʉxpʉ́kʉdʉ éxtʉm tuꞌuk diꞌibʉ myʉda̱jtypy ja kutujkʉn, es kyaj éxtʉmʉ diꞌibʉ yaꞌʉxpʉjktʉp ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp.
23418	MAT 8:4	Esʉ Jesús tꞌanma̱a̱y: —Ix jaygyukʉ. Katʉ pʉ́n xyꞌanʉʉmʉ. Nʉjx winguwa̱ꞌa̱gʉ ja teety, es yak ja mwindsʉꞌkʉn éxtʉmʉ Moisés dyajnigutujkʉ, es dʉꞌʉn nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty tnijáwʉdʉt ko tʉ mꞌagʉdaꞌaky.
23424	MAT 8:10	Ko ja Jesús tmʉdooyʉ tya̱a̱dʉ, dʉꞌʉñʉ oj wyʉꞌʉmʉ es tꞌanma̱a̱ydyʉ diꞌibʉ naty panʉjxʉdʉp: —Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉdʉ ko ma̱ nidʉgekyʉ israelitʉ ja̱ꞌa̱yʉty, kyajts nba̱a̱ty ni pʉ́n mʉt kajaa myʉbʉjkʉn éxtʉmʉ tya̱dʉ ja̱ꞌa̱y.
23427	MAT 8:13	Net ja Jesús tꞌanma̱a̱y ja solda̱a̱dʉ windsʉ́n: —Nʉjx ma̱ mdʉjk, es yajtúnʉdʉ dʉꞌʉn éxtʉm tʉ xymyʉbekyʉn. Ta ja tyuumbʉ netyʉ oj ꞌyagʉdaknʉ.
23447	MAT 8:33	Diꞌibʉ kywentʉꞌa̱jttʉp ja ʉdsʉm ñayꞌadsʉꞌkʉdʉ, es kyaktʉ. Ko jyajty ma̱ ja ka̱jpn, ta tmadyaktʉ tʉgekyʉ tya̱a̱dʉ éxtʉmʉ naty tʉ tyuñ tʉ jyátyʉty mʉt ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ myʉda̱jttʉ ja kaꞌóybyʉty.
23451	MAT 9:3	Net niduꞌugʉty ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp twinma̱a̱ydyʉ: “Tya̱dʉ ja̱ꞌa̱y myʉdʉgeepy ja Dios éxtʉm jyʉnaꞌañ.”
23460	MAT 9:12	Jesús myʉdoo tya̱a̱dʉ, es tꞌanma̱a̱y: —Kyaj tsyékyʉty ja kudsooy ma̱ yʉ diꞌibʉ oyꞌa̱jt mʉkꞌa̱jttʉp, jaayʉ dʉꞌʉn ma̱ yʉ puma̱ꞌa̱yjyaꞌayʉty.
23462	MAT 9:14	Net nijaꞌajʉty ja ꞌyʉxpʉjkpʉdyʉ Fwank Yajnʉbajtpʉ tnimiindʉ ja Jesús, es dyajtʉʉdʉ: —¿Ti ko kyaꞌꞌayuꞌattʉ yʉ mꞌʉxpʉjkpʉty éxtʉm ꞌyayuꞌattʉ fariseeʉty es ʉʉdsʉty, yʉ ꞌyʉxpʉjkpʉdyʉ Fwank?
23477	MAT 9:29	Net ja Jesús ttoonʉ ja wyiin, es tꞌanma̱a̱y: —Waꞌan dyajtúñ éxtʉm ja mmʉbʉjkʉnʉty.
23481	MAT 9:33	Ko ja Jesús dyajpʉdseemy ja kaꞌoybyʉ ma̱ tadʉ uum, ta ja uum oga̱ꞌa̱n oj kyajxy. Dʉꞌʉñʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty oj wyʉꞌʉmʉdyaaydyʉ, es jyʉnandʉ: —¡Ni na̱ꞌa̱nʉm kyayaꞌixy dʉꞌʉn éxtʉmʉ tya̱a̱dʉ ma̱ yʉ israelítʉty!
23484	MAT 9:36	Ko ja Jesús tꞌijxy ja mayjyaꞌayʉty ñimínʉdʉ, ta tpaꞌꞌayoodʉ, mʉt ko moon tujktʉbʉ naty éxtʉmʉ borreegʉ diꞌibʉ kyajpʉ ꞌyijxꞌijt kywentʉꞌa̱jtpʉ.
23488	MAT 10:2	Tya̱a̱dʉdyʉ dʉꞌʉn ja xyʉʉjʉty ja nima̱jmajtskpʉ apóstʉlʉty: Tim jawyiin Simonk diꞌibʉ nandʉꞌʉn xyʉꞌa̱jtypy Peedrʉ, es ja myʉgaꞌax Andrés; Santya̱ꞌa̱gʉ esʉ myʉgaꞌax Fwank, ꞌyʉna̱ꞌkʉdyʉ Zebedeeʉ;
23500	MAT 10:14	Es pʉn jam ma̱ kyaj mꞌaxá̱jʉdʉ es ni jeꞌeyʉ mgamʉdooꞌita̱ꞌa̱nʉdʉ, pʉdsʉmdʉ ma̱ tadʉ tʉjk o tadʉ ka̱jpn es winxittʉ yʉ naxjok ma̱ yʉ mdékyʉty.
23502	MAT 10:16	’¡Ixtʉ! Ʉjts miits ngajxtʉp éxtʉm ja borreegʉ waxka̱ꞌuk agijky. Dʉꞌʉn mꞌíttʉt peꞌtypy éxtʉmʉ tsa̱ꞌa̱ñʉn, per kyaj mꞌawa̱ꞌa̱nꞌáttʉt. Ittʉ éxtʉmʉ pakuꞌunk.
23504	MAT 10:18	es extʉ myajnʉjxʉdʉp gobernadoor windum es ma̱ réyʉty mʉt ko nꞌapostʉlʉꞌattʉ, es dʉꞌʉn xymyadya̱ꞌa̱ktʉdʉts ʉj miidsʉty ma̱ yʉꞌʉjʉty es ma̱ diꞌibʉ kyaj ꞌyisraelítʉty.
23511	MAT 10:25	Ja ʉxpʉjkpʉ mʉt yʉꞌʉyʉ ko dʉꞌʉn yajwindsʉꞌʉgʉt éxtʉm diꞌibʉ yaꞌʉxpʉjkʉp, es ja poꞌoduumbʉ mʉt yʉꞌʉyʉ ko dʉꞌʉn yajwindsʉꞌʉgʉt éxtʉmʉ wyindsʉnʉn. Ʉjtsʉ dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ kudʉjk, es miidsʉty, dʉꞌʉn éxtʉmdsʉ njiiky nmʉguꞌuk. Pʉn ja kudʉjk yaꞌꞌanʉʉmʉ mʉjkuꞌugópk Belzebuu, ¿tii kyaj waanʉ axʉʉk yaꞌꞌanʉʉmʉdʉt ja diꞌibʉ tsyʉna̱a̱ydyʉp ma̱ ja jyʉʉn tyʉjk?
23518	MAT 10:32	’Nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉts xyꞌaxá̱jʉp éxtʉmʉ wyindsʉnʉn ya̱ mayjyaꞌayóty, ʉjtsʉts nandʉꞌʉn nꞌaxá̱jʉp éxtʉmdsʉ nja̱ꞌa̱yʉty ma̱dsʉ nDeedyʉts diꞌibʉ jam tsa̱jpótm.
23524	MAT 10:38	es diꞌibʉts kyaj xypyanejxy es kyaj jyikyꞌaty éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ pyagiipy ja kyruuz ko ꞌyoꞌkʉn tninejxy, kyaj ñitʉ́kʉty yʉꞌʉ nja̱ꞌa̱yꞌátʉdʉts.
23527	MAT 10:41	Diꞌibʉ ꞌyaxá̱jʉp ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ mʉt ko Dios kyugajxyꞌátyʉty, ꞌyaxá̱jʉp nan ja dʉꞌʉmbʉ mayꞌaty éxtʉm diꞌibʉ yajmeepy ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ; es diꞌibʉ ꞌyaxá̱jʉp tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jtp tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt jaꞌagyʉjxm ko jyikyꞌajty tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt, ꞌyaxá̱jʉp nan ja dʉꞌʉmbʉ mayꞌaty éxtʉm diꞌibʉ yajmeepy ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jtp tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt.
23533	MAT 11:5	Tukmʉmadya̱ꞌa̱ktʉ wiꞌix tyam ja wiints ꞌyixtʉ, ja ʉxneybyʉ tʉ yoꞌoybyéky yajxón, diꞌibʉ ja leprʉ pa̱ꞌa̱m myʉda̱jtypy tʉ ꞌyagʉda̱ꞌa̱ktʉ, ja nátʉty mʉdoonʉdʉp, ja oꞌkpʉty jikypyʉjktʉp, es ja ayoobʉ ja̱ꞌa̱yʉty yaꞌꞌawa̱ꞌa̱nʉdʉp ja oybyʉ ayuk.
23535	MAT 11:7	Ko tya̱a̱dʉty oj ñʉjxnʉdʉ, ta ja Jesús tmadyaktsoꞌoñ ma̱ ja ja̱ꞌa̱yʉty éxtʉmʉ dʉꞌʉn ja Fwank, es tꞌanʉʉmʉdʉ: —¿Tii dʉn miidsʉty oj xyñinʉjxtʉ es xyꞌixa̱ꞌa̱ndʉ ma̱ mʉj itʉn? ¿Tuꞌugʉ tsa̱jkápyñ diꞌibʉ tʉ wyinxijtta̱ꞌa̱yʉty ja poj?
23536	MAT 11:8	Es pʉn kyaj, ¿tii dʉn oj xyꞌixtʉ? ¿Tuꞌugʉ yedyʉjk oy xyoxypyʉ? Miits mnija̱ꞌa̱dʉp ko diꞌibʉ dʉn nayxyojxʉdʉp jam ꞌyittʉ ma̱ tyʉjkʉdyʉ réyʉty.
23539	MAT 11:11	Tʉyꞌa̱jtʉnʉts njʉna̱ꞌa̱ñ: Kyaj pʉ́n ja Diosʉ kyuga̱jxpʉty ja jékyʉp waanʉ tmʉdattʉ ja mʉjꞌa̱jtʉn kʉdiinʉm ja Fwank Yajnʉbajtpʉ; per waanʉ tmʉdaty ja mʉjꞌa̱jtʉn oytyim pʉ́nʉty ijttʉp ma̱ ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23540	MAT 11:12	’Es ma̱ yʉ Fwank Yajnʉbajtpʉ dyajtsondáky tka̱jxwaꞌxy ja Diosʉ ꞌyayuk es extʉ tyamba̱a̱t, ta ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ tʉjkʉdʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn. Dʉꞌʉn jaꞌajʉty éxtʉmʉ mayjyaꞌay diꞌibʉ tiꞌigyʉ tuktoñʉ tʉkʉyándʉp ma̱ tuꞌu xuꞌutspʉ.
23541	MAT 11:13	Diꞌibʉ ja Moisés es nidʉgékyʉdyʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉty ñikaktʉ kʉxja̱ꞌa̱y ma̱ ja Diosʉ jyaaybyajtʉn ma̱a̱nʉmʉ naty kyamíñ ja Fwank, tʉgekyʉ tnigajxy ko myina̱ꞌa̱ñ jya̱ꞌta̱ꞌa̱ñ ma̱ ja Dios yajkutuka̱ꞌa̱ñ.
23542	MAT 11:14	Es pʉn miits mmʉbʉkándʉp, Fwank yʉꞌʉ dʉꞌʉn éxtʉm ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ Eliiʉs diꞌibʉ jaminán.
23544	MAT 11:16	’¿Tits mʉʉt mba̱a̱t nꞌijxkijxyʉ ja ja̱ꞌa̱y diꞌibáty tyam jikyꞌa̱jttʉp? Kʉxʉꞌktʉp éxtʉm ja ʉna̱ꞌkuꞌungʉn diꞌibʉ uñaaydyʉp es kyuyattʉ ma̱a̱yóty, es ya̱ꞌa̱x jyoktʉ mʉdʉ myʉtkuya̱jtpʉty:
23546	MAT 11:18	’Pes kyaj ja Fwank Yajnʉbajtpʉ tkay éxtʉmʉ ja̱ꞌa̱y ti ttsoktʉ, es kyaj tꞌiiky ja vinʉ, es miits mjʉna̱ꞌa̱ndʉ ko yʉꞌʉ myʉjkuꞌumʉdúñ.
23547	MAT 11:19	Es ʉj, ja Naxwíñʉdʉ Ja̱ꞌa̱yʉdyʉ Kyudʉnaabyʉ, kaabyʉts es nꞌiꞌkypyʉts ja vinʉ, es miits mjʉna̱ꞌa̱ndʉ: “Kax es amʉꞌuuk, es myʉtnaymyaayʉp ja pekyjyaꞌayʉty esʉ yajkugʉbajtpʉty.” Per diꞌibʉ tʉ tꞌaxá̱jʉdʉ yʉ oybyʉ ʉxpʉjkʉn es jyikyꞌattʉ éxtʉmʉ Dios ttseky, tadʉ ja̱ꞌa̱y dyaꞌíxʉdʉ ko ꞌyóyʉty diꞌibʉ Dios tyiimpy.