23214	MAT 1:1	Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tuꞌugʉ listʉ ma̱ ꞌyity kʉxja̱a̱y yʉ xyʉʉjʉty ja ꞌyaptʉjkʉdyʉ Jesukristʉ, diꞌibʉ tʉʉmpꞌa̱jt a̱a̱tsꞌa̱jtʉ rey Davit, diꞌibʉ tʉʉmpꞌa̱jt a̱a̱tsꞌa̱jtʉdʉ Abra̱a̱n.
23215	MAT 1:2	Abra̱a̱n yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Isa̱a̱, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Jakoob, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉdʉ Judaa esʉ myʉgaꞌaxʉty.
23216	MAT 1:3	Judaa yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Fares esʉ Zerʉ, diꞌibʉ tya̱a̱kꞌa̱jtʉ Tamar. Fares yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Esrom, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Aram,
23217	MAT 1:4	diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Aminadap, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Naasón, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Salmón.
23218	MAT 1:5	Salmón yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Booz, diꞌibʉ tya̱a̱kꞌa̱jtʉ Raap. Booz yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Obeed, diꞌibʉ tya̱a̱kꞌa̱jtʉ Rut. Obeed yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Isa̱ꞌii,
23219	MAT 1:6	diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ rey Davit. Davit yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Salomonk, diꞌibʉ tya̱a̱kꞌa̱jtʉ kuꞌekytyoꞌoxy diꞌibʉ ñʉdoꞌoxyꞌa̱jtʉ Uriiʉs.
23224	MAT 1:11	diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉdʉ Jekoniiʉs esʉ myʉgaꞌaxʉty ma̱ ja tiempʉ ko ja babilóñʉdʉ rey tmʉnejxy ja israelitʉ ja̱ꞌa̱yʉty tsimy jap Babiloñʉ ña̱a̱xóty.
23228	MAT 1:15	diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Elyaza̱a̱r, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Matán, diꞌibʉ teetyꞌa̱jtʉ Jakoob.
23229	MAT 1:16	Jakoob yʉꞌʉ teetyꞌa̱jtʉ Josee, diꞌibʉ Mariiʉ mʉʉt pyejky. Esʉ Mariiʉ yʉꞌʉ ta̱a̱kꞌa̱jtʉ ja Kristʉ, jaꞌa njʉna̱ꞌa̱nʉm ja Nindsʉnꞌa̱jtʉm Jesukristʉ.
23230	MAT 1:17	Pes dʉꞌʉn oj kyaꞌpxy ma̱jma̱jkts naskaꞌaxʉ Abra̱a̱nʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱dsʉty extʉ jaba̱a̱t ma̱ rey Davit, es nan jama̱jma̱jkts naskaꞌaxʉ Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱dsʉty extʉ jaba̱a̱t ma̱ yʉ Babiloñʉ ryey dyajnejxy tsimy ja ja̱ꞌa̱yʉty jap ña̱a̱xóty, es nan jama̱jma̱jkts naskaꞌaxʉ extʉ jaba̱a̱t ma̱ myiiñ jyajty ja Kristʉ.
23231	MAT 1:18	Dʉꞌʉn myiiñ jyajty ja Jesukristʉ. Yʉ Mariiʉ, Jesukristʉ tya̱a̱k, yʉꞌʉ naty pʉkánʉp ja Josee. Es ma̱a̱nʉmʉ naty kyapʉktʉ, Mariiʉ oj wyeꞌemy uꞌunkmʉʉt mʉt ja Espíritʉ Santʉ myʉkꞌa̱jtʉn.
23232	MAT 1:19	Josee jyikyꞌajty tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt es kyaj jyanayyajnidʉꞌxánʉ ma̱ Mariiʉ, jyadimmastuꞌudán wiꞌix kyajʉ ja̱ꞌa̱yʉty tnijáwʉdʉt.
23233	MAT 1:20	Ko dʉꞌʉn twinma̱a̱y, tuꞌugʉ Diosʉ ꞌyanklʉs tꞌijxy tsyuujóty myaꞌayóty es ꞌyanma̱a̱yʉ: —Josee, Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts, katʉ xyjawʉ es xyꞌaxá̱jʉt yʉ Mariiʉ éxtʉmʉ mnʉdoꞌoxy, mʉt ko ja uꞌunk diꞌibʉ yajminaampy yajja̱ꞌtaampy, yʉꞌʉ Espíritʉ Santʉ jyaꞌa.
23234	MAT 1:21	Yʉ Mariiʉ tpa̱a̱da̱ꞌa̱ñ tuꞌugʉ uꞌunguꞌunk, es xypyʉjtákʉt ja xyʉʉ Jesús. Dʉꞌʉn txʉꞌátʉt mʉt ko yajnitsoꞌogaampy ja jyaꞌayʉty ko dyajtʉgoyánnʉ pyojpʉty.
23236	MAT 1:23	Yʉ kixyʉdoꞌoxy wʉꞌʉma̱a̱mp uꞌunkmʉʉt es tpa̱a̱da̱ꞌa̱ñ tuꞌugʉ mya̱a̱nguꞌunk diꞌibʉ yajtukxʉꞌata̱a̱mp Emanwel, diꞌibʉ ayuk wimbʉdsʉʉmp Dios ijtp mʉt ʉdsa̱jtʉm.
23237	MAT 1:24	Ko ja Josee dyajwijy ja tsyuu myaꞌay, dʉꞌʉn ttuuñ éxtʉm ja Nindsʉnꞌa̱jtʉmʉ ꞌyánklʉsʉ naty tʉ tyuknipékyʉty. Ta tꞌaxa̱jʉ ja Mariiʉ éxtʉmʉ ñʉdoꞌoxy es oj tmʉnʉjxnʉ ma̱ tsyʉʉnʉ.
23238	MAT 1:25	Per kyaj tsyʉna̱a̱ydyʉ éxtʉm tsyʉʉnʉdʉ kasa̱a̱dʉ ja̱ꞌa̱yʉty extʉ ko ja Mariiʉ dyajmiiñ dyajja̱jty ja mya̱a̱nguꞌunk. Es ja Josee tpʉjtákʉ ja xyʉʉ Jesús.
23239	MAT 2:1	Ko Jesús myiiñ jyajty ma̱ yʉ Belén ka̱jpn, Judeeʉ ña̱a̱xóty, ma̱ natyʉ Eroodʉs ryeyꞌaty ma̱ tadʉ naxwíñʉdʉ, ta jya̱jttʉ Jerusalén na̱a̱gʉdyʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ miindʉ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy, es jap tniꞌʉxpʉ́kʉdʉ wiꞌixʉ dʉꞌʉn yʉ mʉdsa̱ꞌa̱.
23240	MAT 2:2	Es dyajtʉʉdʉ: —¿Ma̱a̱ net ja israelítʉdyʉ ryey diꞌibʉ tʉ myiñ tʉ jyaꞌty? Pes ndsooñ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy. Tʉ nꞌíxtʉts ja myʉdsa̱ꞌa̱ es pa̱a̱dyʉts nnimindʉ es nꞌawdata̱ꞌa̱ndʉts.
23241	MAT 2:3	Ko ja rey Eroodʉs tmʉdooyʉ tya̱a̱dʉ, ta wyeꞌemy amoñʉ, es nidʉgekyʉ nandʉꞌʉn ja Jerusalén ja̱ꞌa̱yʉty.
23244	MAT 2:6	Es mij Belén, Judeeʉ ña̱a̱xóty, kyaj mnʉgooga̱jpnʉty ma̱ tadʉ nax, mʉt ko ma̱ mij pyʉdsʉma̱ꞌa̱ñ tuꞌugʉ yajkutujkpʉ diꞌibʉ kywentʉꞌataambyʉts ja nja̱ꞌa̱yʉty, ja israelítʉty.
23245	MAT 2:7	Netʉ Eroodʉs tnigajxʉ ayuꞌudsyʉ ja diꞌibʉ naty tʉ jya̱ꞌttʉ, es dyajtʉʉy na̱ꞌa̱ dʉꞌʉn meerʉ naty tʉ kyʉxeꞌeky ja mʉdsa̱ꞌa̱.
23246	MAT 2:8	Net yajkajxtʉ Belén, es yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ: —Nʉjxtʉ jam, es ʉxta̱ꞌa̱ydyʉ tadʉ mixyuꞌunk; es ko xypya̱a̱ttʉt, awa̱ꞌa̱nʉgʉts esʉts ʉj nandʉꞌʉn nʉjx nꞌawdátyʉts.
23247	MAT 2:9	Mʉdʉ tya̱dʉ reyʉ ꞌyayuk ñʉjxtʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty. Net ja mʉdsa̱ꞌa̱ diꞌibʉ naty tʉ tꞌixtʉ ma̱ ja ñáxʉty, kyʉxeꞌky jatʉgok, es yʉꞌʉjʉty tpanʉjxtʉ extʉ ko jya̱jttʉ ma̱ naty ja mʉdsa̱ꞌa̱ tʉ wyʉꞌʉmʉ tʉjk nikʉjxm ma̱ naty ja mixyuꞌunk.
23248	MAT 2:10	Es yʉꞌʉjʉty xyondaktʉ ko tꞌijxtʉ ja mʉdsa̱ꞌa̱.
23249	MAT 2:11	Ta tyʉjkʉdʉ tʉgoty, es tpattʉ ja mixyuꞌunk mʉdʉ tya̱a̱k Mariiʉ. Net ñaygyoxtʉna̱a̱ydyákʉdʉ es tꞌawda̱jttʉ ja mixyuꞌunk. Ta tꞌagajtʉ ja myayꞌátyʉty es tmooydyʉ oorʉ, ja oybyʉ pa̱ꞌa̱k xuꞌkpʉ es jatuꞌugʉ pa̱ꞌa̱k xuꞌkpʉ diꞌibʉ xyʉꞌa̱jtypy mirrʉ.
23250	MAT 2:12	Dios anma̱a̱yʉdʉ tsyuujóty myaꞌayóty es kʉdiibʉ jyʉmbíttʉt ma̱ Eroodʉs, pa̱a̱ty tpʉjktʉ wiink tuꞌu es jyʉmbijttʉ ma̱ ja ñáxʉty.
23251	MAT 2:13	Ko tya̱a̱dʉ jyʉmbijttʉ, ta ja Josee tꞌijxy tsyuujóty myaꞌayóty tuꞌugʉ Diosʉ ꞌyanklʉs. Ta ꞌyanma̱a̱yʉ: —Pʉdʉꞌʉk. Mʉnʉjx ja mnʉdoꞌoxy esʉ ꞌyuꞌunk, es nʉjxtʉ tsojk Ejiptʉ es wʉꞌʉmdʉ jap extʉ kots ʉj mij nꞌawánʉdʉt es mjʉmbíttʉt, mʉt ko Eroodʉs ꞌyʉxta̱ꞌa̱yaampy yʉ mixyuꞌunk es dyaꞌooga̱ꞌa̱ñ.
23252	MAT 2:14	Netʉ Josee pyʉdeꞌky es tmʉnejxy ja mixyuꞌunk esʉ tya̱a̱k. Ta tsyoꞌondʉ koots, ñʉjxnʉdʉ Ejiptʉ.
23253	MAT 2:15	Jap wyeꞌemy extʉ koonʉm ꞌyeꞌky ja Eroodʉs. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tyuun jya̱jtʉ es yajkuydyúnʉt diꞌibʉ naty ja Nindsʉnꞌa̱jtʉm tʉ ttukka̱jxwaꞌxy ja kyuga̱jxpʉty: “Jap Ejíptʉts nnigaxʉ nꞌUꞌungʉts.”
23254	MAT 2:16	Ko ja Eroodʉs tnija̱ꞌa̱jʉ ko ja diꞌibʉ naty tʉ kyuꞌíxʉdʉ tʉ tyukxiꞌigʉdʉ, yʉꞌʉ ko oj kyaj ꞌyokjʉmbijnʉdʉ, ta jyantsytyʉgoyjyotꞌambejky. Net tniꞌanaꞌamʉ nidʉgekyʉ ja yedyʉjkuꞌungʉty ꞌyooktʉt, yʉ majtsk jʉmʉjtpʉ es waanʉ mútskpʉty, jam Belén es tʉgekyʉ myʉga̱jpnba̱ꞌa̱jʉty. Dʉꞌʉn ttuuñ ma̱ ja tiempʉ ma̱ naty tim jawyiin tʉ kyʉxeꞌeky ja mʉdsa̱ꞌa̱, éxtʉmʉ naty tʉ tyukmʉmadya̱ꞌa̱gʉdʉ yajxón diꞌibʉ oj kyuꞌíxʉdʉ.
23256	MAT 2:18	Yajmʉdooy ma̱ Ramaa ka̱jpn ko pʉ́n jyʉꞌʉy yaꞌaxy yaꞌꞌayow yaꞌꞌama̱ꞌa̱t. Rakéldʉmʉ dʉꞌʉnʉ naty ñijiipy ja ꞌyuꞌungʉty es kyaj ttseky es pʉ́n pyumay pyutá̱jʉdʉt mʉt ko tʉ naty ꞌyoꞌkta̱a̱yñʉdʉ.
23258	MAT 2:20	—Pʉdʉꞌʉk. Tsoon ya̱a̱ mʉdʉ mixyuꞌunk esʉ tya̱a̱k, es jʉmbittʉ ma̱ ja israelítʉdyʉ ñax, mʉt ko tʉ ꞌyooktʉ diꞌibʉ naty yaꞌoogaampy yʉ mixyuꞌunk.
23259	MAT 2:21	Netʉ Josee ñejxy mʉdʉ mixyuꞌunk esʉ tya̱a̱k ma̱ israelitʉ ñáxʉty.
23260	MAT 2:22	Es ko Josee tmʉdooy ko Arkelawʉ naty anaꞌamp jam Judeeʉ ko tkuweꞌemy ja tyeety Eroodʉs, ta tsyʉꞌkʉ ko ñʉjxáñ jam. Es kom tʉ natyʉ Dios ꞌyanʉꞌʉmxʉty tsyuujóty myaꞌayóty kʉdiibʉ ñʉjxʉt Judeeʉ, ta oj ñejxy Galileeʉ ña̱a̱xóty.
23261	MAT 2:23	Ko oj jyaꞌty jam, ta oj tsyʉna̱a̱ydyaknbéky ma̱ ja Nazaret ka̱jpn. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tyuun jya̱jtʉ es yajkuydyúnʉt éxtʉm jyʉnandʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉty: “Yaꞌꞌanʉʉmʉp ja Kristʉ: Nazarenʉ ja̱ꞌa̱y mij.”
23263	MAT 3:2	es jyʉnaꞌañ: —Yajjʉmbíttʉ mjot mwinma̱ꞌa̱ñʉty, mʉt ko ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn tʉ wyingóñ.
23264	MAT 3:3	Tya̱dʉ Fwank yʉꞌʉ naty diꞌibʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ Isaiiʉ tʉ tkʉxja̱ꞌa̱y dʉꞌʉn: Yajmʉdóy tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y yaꞌaxy jyeky ma̱ tuꞌugʉ mʉj it: “Ʉxkúkʉdʉ ja Nindsʉnꞌa̱jtʉmʉ ñʉꞌʉ tyuꞌu. Yajtʉʉjʉdʉ tyuꞌa̱a̱.”
23265	MAT 3:4	Yʉ Fwank yʉꞌʉ wyitꞌa̱jtypy ijty ja kameyʉ jʉmk es poꞌo twʉʉnꞌáty, es yʉꞌʉ ijty jyeꞌxyꞌajtypy ja muꞌu esʉ tsimba̱ꞌa̱k.
23267	MAT 3:6	es tmayatstʉ ja pyojpʉ. Esʉ Fwank dyajnʉbéty ma̱ ja Jordán mʉjnʉʉ.
23268	MAT 3:7	Es ko ja Fwank tꞌijxy ko mayʉ fariseeʉty esʉ saduseeʉty ñimínʉdʉ ma̱ yajnʉbéty, ta tꞌanma̱a̱y: —Miidsʉty dʉꞌʉn éxtʉmʉ awa̱ꞌa̱ndsa̱ꞌa̱ñʉn. Es éxtʉmʉ tsa̱ꞌa̱ñʉty tkugaꞌaktʉ ja jʉʉn kʉdiibʉ tyóyʉt, miits mjʉnándʉp xytyijy ko mnitsoꞌoktʉt mʉdʉ mnʉbajtʉn es ko dʉꞌʉn ja Dios kyaj mdʉydyúnʉdʉt éxtʉmʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty.
23270	MAT 3:9	es katʉ mnayjyʉna̱ꞌa̱nʉdʉ: “Ʉdsa̱jtʉm yʉꞌʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts ja Abra̱a̱n.” Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉ ko yʉ Dios mba̱a̱t dyajtʉgátsyʉ tya̱dʉ tsa̱a̱ éxtʉm ja Abra̱a̱nʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱dsʉty.
23271	MAT 3:10	Es ja Diosʉ tyʉydyuꞌunʉn tim wingoomp mʉdʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty, éxtʉm ko mʉdʉ jatsyʉ ndukpoꞌtʉꞌkʉm ja kepy diꞌibʉ kyaj ꞌyóyʉty. Pa̱a̱ty tʉgekyʉ kepy diꞌibʉ kyaj tyʉʉmpꞌáty oyaty, yajpoꞌtʉꞌʉgʉp es yajpʉjta̱ꞌa̱gʉt jʉʉnóty.
23272	MAT 3:11	Ʉj tyámʉts miidsʉty nyajnʉbéty mʉt ja nʉʉ es yaꞌíxʉt ma̱ nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty ko miidsʉty tʉ mjodʉmbittʉ ma̱ mbojpʉty. Per miimp ja diꞌibʉ myʉda̱jtypy niꞌigʉ ja mʉkꞌa̱jtʉn es kyajts ʉj ndʉꞌʉnʉty. Es kyajts xyñitʉkʉ esʉts yʉꞌʉ nmʉdúnʉt éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y ja tyuumbʉ diꞌibʉ yajnʉjxʉp ja kyʉꞌʉk. Yʉꞌʉ myajnʉbátʉdʉp mʉt ja Espíritʉ Santʉ esʉ jʉʉn.
23273	MAT 3:12	Es yʉꞌʉ kyʉꞌʉjóty tmʉdaty ja tyuumbajn es dyajwa̱ꞌa̱dsa̱ꞌa̱ñ ja triigʉ, es yajpʉjkʉꞌʉgʉt ja triigʉ ma̱ ja tsyaꞌx, es ja triigʉ pyosta̱ꞌa̱k yajnoꞌogʉt mʉt ja jʉʉn diꞌibʉ ni na̱ꞌa̱ kyaꞌeeky.
23274	MAT 3:13	Net ja Jesús tsyoꞌoñ Galileeʉ, es tnimiiñ ja Fwank ma̱ Jordán mʉjnʉʉ esʉ Fwank yajnʉbátʉdʉt.
23276	MAT 3:15	Jesús ꞌyadsoojʉ: —Tyam waꞌan dʉꞌʉnʉty, mʉt ko oyʉ dʉꞌʉn es nduꞌunʉm diꞌibʉ Dios tsyejpy. Net ja Fwank tkupejky.
23277	MAT 3:16	Ko naty ja Jesús tʉ ñʉbajtta̱ꞌa̱y, netyʉ pyʉdseemy nʉjoty. Ta pójʉnʉ tsa̱jp ꞌyawatsy esʉ Fwank tꞌijxy ko ja Diosʉ Jya̱ꞌa̱jʉn kyʉdaꞌaky éxtʉm tuꞌugʉ pakuꞌunk, es ñigʉdaꞌagyʉty kyʉba̱jkkʉjxyʉ Jesús.
23278	MAT 3:17	Es net yajmʉdooy jyʉnaꞌañ tsa̱jpótm: —Tya̱a̱dʉdsʉ dʉꞌʉn ja nꞌUꞌungʉts diꞌibʉts njantsytsyejpy, diꞌibʉts mʉʉt njotkujkꞌáty.
23279	MAT 4:1	Netʉ Espíritʉ Santʉ yajnʉjxʉ Jesús ma̱ mʉj it es ja mʉjkuꞌugópk tꞌíxʉt wiꞌix ja Jesús dyajpekytyúñ.
23280	MAT 4:2	Justyikxyxyʉʉ justyikxy ux ꞌyijty ni nʉꞌʉn kyaka̱a̱y. Ta pyatʉ ja yuu.
23281	MAT 4:3	Ta ja mʉjkuꞌugópk tmʉwingooñ ja Jesús, es tꞌanma̱a̱y: —Pʉn mijtsʉ dʉꞌʉn ja Dios mꞌUꞌunkꞌa̱jtʉp, anʉʉmʉ tya̱dʉ tsa̱a̱ es jyʉmbítʉt tsa̱jkaaky.
23283	MAT 4:5	Net ja mʉjkuꞌugópk dyajnejxy ja Jesús ma̱ Jerusalén ka̱jpn, es dyajpejty ma̱ mʉj tsa̱jptʉjk kopk.
23284	MAT 4:6	Ta tꞌanma̱a̱y: —Pʉn mijtsʉ dʉꞌʉn ja Dios mꞌUꞌunkꞌa̱jtʉp, naygyujʉbijpnáxʉdʉ, mʉt ko ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: Ja Dios tyukꞌanaꞌamdʉp ja ꞌyánklʉsʉty es mgwentʉꞌátʉdʉt. Myajpʉdʉꞌʉgʉdʉp mʉdʉ kyʉꞌʉ kʉdiibʉ tsa̱a̱ dyajtsayútʉt ja mdeky.
23286	MAT 4:8	Ta jatʉgok ja mʉjkuꞌugópk dyajnejxy ja Jesús ma̱ tuꞌugʉ kopkʉ kʉjxmbʉ, es ttukꞌijxy nidʉgekyʉ naxwíñʉdʉ ja̱ꞌa̱yʉty es ja myʉjꞌa̱jtʉn.
23287	MAT 4:9	Ta tꞌanma̱a̱y: —Ʉjtsʉts mij nmoꞌoyʉp tʉgekyʉ tya̱a̱dʉ pʉn xywyingoxtʉnaabyʉts es xyꞌawdátʉdʉts.
23288	MAT 4:10	Net ja Jesús tꞌanma̱a̱y: —Nʉjx, Satanás. Mʉt ko ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: “Mꞌawdátʉp ja mWindsʉ́n Dios, es xymyʉdúnʉt yʉꞌʉyʉ jeꞌeyʉ.”
23289	MAT 4:11	Net ja mʉjkuꞌugópk tmastuty ja Jesús, esʉ anklʉs ñimiinʉdʉ yajka̱a̱y yaꞌúkʉdʉ, es myʉduunʉdʉ.
23290	MAT 4:12	Es ko Jesús dʉmʉdooy ko Fwangʉ naty ꞌyity pujxndʉgóty, ta oj ñejxy Galileeʉ ña̱a̱xóty.
23291	MAT 4:13	Per kyaj oj wyeꞌemy Nazaret, nik jap oj ñejxy tsʉnaabyʉ Kafarnaúm, mejyñbyʉꞌa̱a̱y ma̱ Zabulongʉ ñax esʉ Neftalii ñax.
23294	MAT 4:16	ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jttʉ kubiꞌits kuꞌook tʉ tꞌixtʉ ja mʉjpʉ ja̱j tʉꞌxʉn. Es ma̱ yʉ diꞌibʉ naty jikyꞌa̱jttʉp ma̱ éxtʉm mba̱a̱t njʉna̱ꞌa̱nʉm ꞌyawaxʉ oꞌkʉn, tʉ kyuxʉʉñʉ mʉt ja ja̱jʉn.
23295	MAT 4:17	Net ja Jesús tka̱jxwa̱ꞌxtsondáky es jyʉnáñ: —Yajtʉgátstʉ mwinma̱ꞌa̱ñʉty es jodʉmbittʉ, mʉt ko ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn tʉ wyingóñ.
23296	MAT 4:18	Tuꞌuyeꞌebyʉ natyʉ Jesús ma̱ yʉ Galileeʉ Myejyñbya̱ꞌa̱, ko tꞌijxy nimajtsk tukkaꞌaxʉ ʉna̱ꞌk. Yʉꞌʉ natyʉ Simonk diꞌibʉ nandʉꞌʉn xyʉꞌa̱jtypy Peedrʉ, es jatuꞌuk jaꞌadʉm ja Andrés. A̱jkxma̱jtstʉbʉ naty, yʉꞌʉ naty kyujʉbijpna̱jxtʉp ja ꞌya̱jkxma̱jtsn nʉjoty.
23297	MAT 4:19	Netʉ Jesús tꞌanma̱a̱y: —Pamiindʉgʉts, es ʉjts miits nꞌʉxpʉjkpʉꞌáttʉp es nmoꞌoydyʉt jatuꞌugʉ tuunk. Tyamyʉ xyajtsonda̱ꞌa̱ktʉt es xyꞌʉxta̱ꞌa̱yʉt may ja ja̱ꞌa̱yʉty es xytyuknimíndʉdʉts esʉts nandʉꞌʉn yʉꞌʉjʉty nꞌʉxpʉjkpʉꞌáttʉt.
23298	MAT 4:20	Netyʉ tnikaktʉ ja ꞌya̱jkxma̱jtsn es tpanʉjxtʉ Jesús.
23299	MAT 4:21	Ko waanʉ ꞌyaknʉjxtʉ, ta Jesús tꞌijxy nimajtsk tukkaꞌaxʉ ʉna̱ꞌk, Santya̱ꞌa̱gʉ esʉ Fwank, ꞌyuꞌungʉdyʉ Zebedeeʉ. Tamʉ naty ma̱ tuꞌugʉ barkʉ mʉdʉ tyeety tꞌaxuyʉ ja ꞌya̱jkxma̱jtsnʉty. Netʉ Jesús oj yáxʉdʉ,
23300	MAT 4:22	es nan jamyʉ tnikaktʉ ja byarkʉ es ja tyeety. Ta tpanʉjxtʉ ja Jesús.
23301	MAT 4:23	Jesús tyukꞌyoꞌoydyaabyʉ naty ja Galileeʉ it, yaꞌʉxpeky ma̱jaty ja tsya̱jptʉjk, niduꞌuk niduꞌugʉ ka̱jpn tka̱jxwaꞌxy ja oybyʉ ayuk diꞌibʉ ñigajxypy ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn, es dyaꞌꞌagʉdaꞌaky ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibáty pʉjkʉdʉp.
23302	MAT 4:24	Ko oj tnijáwʉdʉ Jesús ma̱ tʉgekyʉ Siryʉ naxwíñʉdʉ, ta ttuknimiindʉ nidʉgekyʉ diꞌibʉ ayoodʉp mʉt kana̱k nax ja pʉjk adoꞌonʉn, diꞌibʉ pʉjkʉdʉp ja kaꞌoybyʉ pa̱ꞌa̱m, moꞌtpʉty esʉ xúxʉty, esʉ Jesús dyaꞌꞌagʉdaꞌaky.
23303	MAT 4:25	Pyanʉjxʉdʉ mayʉ Galileeʉ ja̱ꞌa̱yʉty es ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ tsʉna̱a̱ydyʉp ma̱ ja Dekápolʉs ka̱jpnʉty esʉ Jerusalén, nʉꞌʉn diꞌibʉty tsʉna̱a̱ydyʉp wiink tsoo Judeeʉ ña̱a̱xóty es ma̱ Jordán mʉjnʉʉ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy.
23304	MAT 5:1	Ko Jesús tꞌijxy ja mayjyaꞌay, ta pyejty ma̱ ja kopkʉn, es ñaxweꞌtsy jam. Net tyuknabíkʉdʉ ja ꞌyʉxpʉjkpʉty,
23306	MAT 5:3	—Kuniꞌxy ja diꞌibʉty nayꞌʉxka̱jpʉdʉp ko pyojpʉja̱ꞌa̱yꞌáttʉ, pes yʉꞌʉ íttʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23307	MAT 5:4	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty jʉʉygyujk yaxkujkʉdʉp, pesʉ Dios paꞌꞌayowánʉdʉp.
23308	MAT 5:5	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty kyaj myʉj pya̱a̱dʉdʉ, jaꞌa ko Dios moꞌoyánʉdʉp ja naxwíñʉdʉ éxtʉmʉ kyuma̱ꞌa̱ñ.
23309	MAT 5:6	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty jyantsytsyojktʉp es ttúnʉt diꞌibʉ Dios tsyejpy, jaꞌa ko dʉꞌʉn yajpʉjta̱ꞌa̱ga̱ꞌa̱ndʉ.
23310	MAT 5:7	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty naymyʉmaꞌxtujkʉdʉp, pes nandʉꞌʉn mʉmaꞌxtúkʉdʉp ja Dios.
23311	MAT 5:8	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty wa̱ꞌa̱ts ja ꞌyanmʉja̱ꞌa̱nʉty, pes yʉꞌʉdyʉ dʉꞌʉn íttʉp mʉdʉ Dios.
23312	MAT 5:9	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty yajtsipwa̱ꞌxtʉp, pesʉ Dios pʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp éxtʉmʉ ꞌyuꞌungʉty.
23313	MAT 5:10	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty ijttʉp witsy poꞌoty mʉt ko jyikyꞌaty éxtʉmʉ Dios ttseky, pes yʉꞌʉ íttʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23314	MAT 5:11	’Kuniꞌxy miidsʉty ko ja ja̱ꞌa̱yʉty mꞌoojʉdʉ es mnixiꞌik mdukxiꞌigʉdʉ, es mꞌʉdʉꞌʉts mga̱jxtʉꞌʉdsʉdʉ miidsʉty mʉt kots miits nmʉduumbʉꞌáttʉ.
23315	MAT 5:12	Xonda̱ꞌa̱ktʉ es jotkujkꞌáttʉ, mʉt ko ja Dios mmʉda̱jtxʉdʉp pʉjkeꞌeky tsa̱jpótm mʉj mayꞌaty diꞌibʉ mmoꞌoyánʉdʉp, pes nandʉꞌʉn tpajʉdijttʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉty diꞌibʉ jikyꞌa̱jttʉ ma̱a̱nʉmʉ naty miits mgajaaꞌáttʉ.
23316	MAT 5:13	’Extʉm ja ka̱a̱n dyajta̱ꞌa̱mdsʉ ja tsuꞌutsy kʉdiibʉ mya̱ꞌa̱dʉt, miidsʉty mba̱a̱t xyjʉjpkuwa̱ꞌa̱gʉdʉ ja axʉkꞌa̱jtʉn ya̱ naxwiiñ kʉdiibʉ ja̱ꞌa̱yʉty mya̱ꞌa̱ttʉt. Pʉn ja ka̱a̱n tʉgeepy ja tya̱ꞌa̱mtsꞌát, ¿ti mʉʉt mba̱a̱t nbʉjtákʉm ja tya̱ꞌa̱mtsꞌát jatʉgok? Ni wiꞌix tsoo mba̱a̱t kyanakytyúñ, ¿kʉdii? Jeꞌeyʉ yaꞌʉxkoꞌot esʉ ja̱ꞌa̱yʉty ttuktaandʉt.
23317	MAT 5:14	’Extʉm ja xʉʉ xykyudʉꞌxʉm ma̱ njʉdijtʉm kʉdiibʉ ngunajp ngujaꞌpxʉm, miidsʉdyʉ dʉꞌʉn éxtʉm ja ja̱jʉn es xytyukniꞌíxʉdʉt ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ dʉꞌʉn pojpʉ es wiꞌixʉ dʉꞌʉn ja Dios ttseky es njikyꞌa̱jtʉm. Dʉꞌʉn miidsʉty éxtʉm tuꞌugʉ ka̱jpn diꞌibʉ ijtp kopkkʉjxm, ꞌyíxtʉp miidsʉty mjikyꞌa̱jtʉn.
23318	MAT 5:15	Ni pʉ́n tkayajtoyeꞌeky tuꞌugʉ seerʉ jʉʉn es netyʉ tkujiidsʉt mʉdʉ armuun; nik niꞌigʉ tpʉjtaꞌaky kʉjxm ma̱ ttukja̱jʉdyaꞌayʉt tʉgekyʉ ja tʉgot.
23319	MAT 5:16	Nandʉꞌʉn ja̱jtpʉ dʉꞌʉnʉty, waꞌan yʉ mjá̱jʉnʉty tja̱jy mʉk éxtʉm mba̱a̱t ja ja̱ꞌa̱y tꞌixtʉ ja oybyʉ mduungʉty es tꞌawdáttʉt ja mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ.
23320	MAT 5:17	’Kyaj xywyinmáydyʉt ko ʉj nyajtʉgoyaꞌañ ja Moisesʉ ꞌyanaꞌamʉn o ja ꞌyʉxpʉjkʉnʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉty. ¡Ni wiꞌix tsoo! Jaꞌats tʉ nnimíñ esʉts nguydyuna̱ꞌa̱ñʉts.
23321	MAT 5:18	Pes ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉpts miits ja tʉyꞌa̱jtʉn, ja tsa̱jp esʉ nax tʉgóyʉp jawyiin ma̱a̱nʉmʉ naty kyatʉgoy tuꞌugʉ letrʉ kyukón diꞌibʉ ja anaꞌamʉn jyaꞌaꞌa̱jtypy. Tʉgekyʉ yajkuydyuunda̱ꞌa̱yaꞌañ.
23322	MAT 5:19	Pa̱a̱ty diꞌibʉ kyaj tkuydyúñ tuꞌugʉ tya̱dʉ anaꞌamʉn, oy yʉꞌʉjʉty ja yiꞌinʉm waanʉbʉ, es ttukniꞌíxʉt ja wiinkpʉty es kyaj tkuydyúndʉt tadʉ anaꞌamʉn, tya̱dʉ ja̱ꞌa̱yʉ dʉꞌʉn ꞌyítʉt piꞌixy jʉjp amuꞌunk jam tsa̱jpótm. Per diꞌibʉ kyuydyiimpy es ttukniꞌꞌixʉ ja wiinkpʉty tkuydyúnʉt, tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn ítʉp mʉj jam tsa̱jpótm.
23323	MAT 5:20	Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉdʉ, pʉn kyaj miits mjikyꞌa̱jttʉp tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt kʉdiinʉm ja fariseeʉty es ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp, kyaj mdʉ́kʉdʉt tsa̱jpótm.
23324	MAT 5:21	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko ja nꞌaptʉjkꞌa̱jtʉm yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ: “Katʉ myajja̱ꞌa̱yꞌeeky. Diꞌibʉ yaꞌeꞌkypy tuꞌuk pʉ́n, yʉꞌʉ yajmʉnʉjxʉp ma̱ tkumʉdówʉt.”
23325	MAT 5:22	Per ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉpts miits ko diꞌibʉ tyukjotꞌambejkypy yʉ myʉguꞌuk, yʉꞌʉ dʉꞌʉn yajpayoꞌoyʉp ja pyeky; diꞌibʉ ꞌyoo yaxypy ja myʉguꞌuk, pátʉp es tyukkumʉdówʉdʉt diꞌibʉ anaꞌamdʉp mʉj tsa̱jptʉgóty; es diꞌibʉ pyejty kyʉdakypy ja myʉguꞌuk, kudsʉꞌʉgʉ ko ñʉjxʉt ayoodaknóty ma̱ jʉnyaꞌank.
23327	MAT 5:24	nikaꞌak yʉ mwindsʉꞌkʉn jam artal windum es nʉjx jawyiin mnayyajtiꞌigyʉdʉ mʉdʉ mmʉguꞌuk. Net mjʉmbítʉt ma̱ artal es xypyʉjta̱ꞌa̱gʉt ja mwindsʉꞌkʉn.
23328	MAT 5:25	’Pʉn ja pʉ́n mniꞌʉʉnʉdʉ es mmʉnejxyʉty kumda̱a̱t, ka̱jxꞌóyʉdʉ tuꞌa̱a̱y kʉdiibʉ mgʉyákʉdʉt ma̱ justisʉn, jaꞌa ko yʉ justisʉ mgʉyákʉdʉp ma̱ ja polʉsiiʉ, es mbʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp pujxndʉgóty.
23329	MAT 5:26	Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉdʉ ko kyaj mbʉdsʉ́mʉt jap extʉ ko xykyʉbajtta̱ꞌa̱yʉt tʉgekyʉ ja mbeky.
23331	MAT 5:28	Per ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉp miits ko oytyim pʉ́nʉty diꞌibʉ ꞌyadsejpy tuꞌugʉ toxytyʉjk es tmʉdʉgoyaꞌañ, ñapatypy éxtʉm mʉʉt tʉ tyʉgoy, oy jeꞌeyʉ tʉ jyʉnaꞌañ jyodoty wyinma̱ꞌa̱ñóty.
23332	MAT 5:29	’Pʉn mꞌaga̱ꞌa̱ñ wiin myajpekytyuunʉp, juut es naska̱ꞌa̱dsʉ jagam. Waanʉ oy ko xyajtʉgóyʉt tuk pedazʉ mniniꞌx es kʉdiinʉm ko mwʉꞌʉmʉt mʉt amuumʉ mniniꞌx es myajpʉjta̱ꞌa̱gʉt ayoodaknóty.
23333	MAT 5:30	Es pʉn mꞌaga̱ꞌa̱ñgyʉꞌʉ myajpekytyuunʉp, niboot es ʉxjʉwip jagam. Waanʉ oy ko xyajtʉgóyʉt tuk pedazʉ mniniꞌx es kʉdiinʉm ko mwʉꞌʉmʉt mʉt amuumʉ mniniꞌx es myajpʉjta̱ꞌa̱gʉt ayoodaknóty.
23335	MAT 5:32	Per ʉj nꞌanma̱a̱ydyʉp miits ko pʉ́n ja toxytyʉjk tꞌʉxwejpy, pʉn kyaj jaꞌagyʉjxmʉty ko dyajtʉgóy ja pʉjk úkʉnʉ wyindsʉꞌkʉn, ñaꞌaygyʉjxm ja toxytyʉjk dyajtʉgóy ja pʉjk úkʉnʉ wyindsʉꞌkʉn ko wiink yedyʉjk tpeky. Es ja diꞌibʉ pyejkypy ja toxytyʉjk diꞌibʉ dyajmatstuꞌuty, nandʉꞌʉn dyajtʉgóy ja pʉjk úkʉnʉ wyindsʉꞌkʉn.
23336	MAT 5:33	’Nandʉꞌʉn miidsʉty tʉ xymyʉdoodʉ ko yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ ja nꞌaptʉjkꞌa̱jtʉm: “Katʉ xywya̱ndaꞌaky tii andakʉngyʉjxm. Mguydyúnʉbʉ dʉꞌʉn diꞌibʉ mwa̱ndakypy ma̱ Nindsʉnꞌa̱jtʉm.”
23339	MAT 5:36	es ni mʉdʉ mgʉba̱jk, mʉt ko kyaj mba̱a̱t xypyʉjtaꞌaky poop o yʉk tuꞌuk jeꞌeyʉ mwa̱a̱y.