23215	MAT 1:2	Isaque ebay Abraão osunuy. Jacó ebay Isaque o'e. Judá ebay Jacó osunuy―Judá kitpiyũ ebay dak.
23218	MAT 1:5	Boaz ebay Salmom osunuy. Raabe Boaz xi osunuy. Obede ebay Boaz osunuy. Obede xi Rute osunuy. Jessé ebay Obede osunuy. Imẽn o'e. 14 em osodop―14 gerações osodop.
23219	MAT 1:6	Davi ebay Jessé osunuy―kuyibit kukukat ebay. Salomão eba y Davi osunuy. Urias tayxibuk Salomão xi osunuy.
23224	MAT 1:11	Jeconias ebay Josias o'e, Jeconias kitpiyũ ebay dak. Imẽn Josias o'e, itakomaayũ Israel naxeg̃ebitbit tujowatwan pima Babilônia eipi be. Imẽn o'e dak. Wara'at 14 em osodop―14 gerações osodop.
23229	MAT 1:16	José Maria itop osunuy. Jacó Maria itop ebay osunuy. Jesus Maria'it osunuy. Cristo i ibutet, ixe Jesus putet. Imẽn o'e dak. Warara'at 14 em osodop―14 gerações osodop. Ibũrũ ma Jesus tobuyũ.
23233	MAT 1:20	José bit ijop i'e pin pima, Deus ekawẽn tojotjot'ukat ma oajẽm José kay, jexeyxey bima. — José! — io'e. — Davi diwacat ẽn! Epararam g̃u juy Maria eju jewebumũn ãm―ewadip eju. Deus biõg̃buk Xipan o'g̃u'ukreg̃.
23234	MAT 1:21	I'it je'kap―ag̃okatkat'it'it. Ibuten Jesus i esubutetmõg̃. I'it puten. Judeuyũ bewi ikẽrẽat ju'uk je'e ipiat'ajoap puxim — io'e―Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'e José be.
23240	MAT 2:2	— Poce bekicat omuy? — io'e ip. — Xeku Judeuyũ kukuk'ukan em―ixe bekicat. Kasopta ocetajojo oceka be―kaxijẽmap eipi be. Tawaru ma o'jedaebapuk. Imẽnpuye ocetaybit bekicat o'kap iam. Ya'õbacaat xeku. Ocajẽm ixe mubuyxi am — io'e ip.
23243	MAT 2:5	— Belém ka be, Judéia eipi be — io'e ip Herodes pe. — Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat kuy tupmubararag̃ o'e―Deus ekawẽntup.
23244	MAT 2:6	Kuy o'e: Belém ka bewi eykukukat omuyku―Judá eipi bewi. Imẽnpuye iboceayũ je'e iboap ika mubog̃ubog̃. Eykukukat Israel naxeg̃ebitbit mujujum je'e. Imẽnpuye ikabog̃ je'e iboka, i. Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat kuy tupmubararag̃ o'e―Deus ekawẽntup — io'e ip.
23245	MAT 2:7	G̃ebuje Herodes itaybit cĩcãayũ o'tomuwã―kaxijẽmap eipi bewiayũ. Iba'arẽm o'tomuwã. Oajẽm ip, o'tomuwã buye. — Puju ixe kasopta o'jedaebapuk kabi be―eyeipi be? — i big̃ ma o'e―Herodes o'e. Kasopta muwẽnuwẽn o'e ip Herodes eju.
23249	MAT 2:11	Oajẽm ip uk'a kay. Oõm ip. G̃ebuje bekicat o'jojojo ip. Ixi eju osunuy bekicat―Maria eju. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ ip bekicat topabe, imubuyxin am. Jebubut mũn'a o'yadomudip'uk ip. Ibubun o'g̃ũm ip Maria be. Ouro o'g̃ũm ip. Darut'a o'yaũm ip. Tade'oatup o'tupũm ip―mirradup. Soat o'g̃ũm ip bekicat peam.
23251	MAT 2:13	Itaybit cĩcãayũ ijẽm puje, Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk José kay―Maria itop kay. Ixet pima, jexey bi o'jebapuk. O'jekawẽn José eju. — Ecenapõn cuy Egito eipi kay — io'e José be. — Bekicat etujupa'um, ixi dak. Bomaku epesop cuy — i'e'em cebe. — Ajẽm puje, epesop cuy Egito eipi be, Herodes bekicat kudadam puye. Ixe kudadam je'e yaokam — io'e José be. — Emukuyjo buje, epeju juy Egito eipi bewi — io'e Deus ekawẽn tojotjot'ukat. — Hm hm — José o'e.
23254	MAT 2:16	Wara'at e dag̃ itaybit cĩcãayũ epit puje, Herodes itaybit o'e jemug̃uykuku iam. Cekay ip itakoma jĩjã o'e. Te'e ma o'e. Kuy bima kasopta o'jedaebapuk―xepxep koato bima. Iboam osunuy itaybit Herodes. Imẽnpuye jebekitkit o'g̃uju xepxep koatoayũ yaokam, pũg̃ koatoayũ dak yaokam. Kap'isuat tak ip o'yaokaka. O'g̃uju Belém ka be―Belém ka tẽg̃ ma dak.
23256	MAT 2:18	Kuyje Jeremias o'e: Raquel o'ya'ĩjojo ip―Rama ka beacat. O'tõtõn cĩcã Raquel ya'õberen. Ig̃uycũg̃ cĩcã o'e ixe. Iba'ore iboceayũ be Raquel mucok am. Bekitkit'ũm'ũm kay o'tõtõn. O'tõtõn jenaxeg̃ebitbit oe'ũ'ũ buye, o'g̃uy'ũm puye, i juk o'e Jeremias Deus a'õ dag̃.
23258	MAT 2:20	O'jekawẽn José eju. — Kuy oe'ũ ip―bekicat aoka pinayũ — io'e cebe. — Bekicat etujowat, ixi dak. Israel eipi kay epeju juy — io'e José be. — Hm hm — José o'e.
23260	MAT 2:22	Imẽnpit iparara o'e José Herodes ipot puxim―Arquelau buxim. Judéia eipi kukukan o'e Herodes'ũm tieg̃ Arquelau. José iboam itaybit pima, iparara o'e Judéia eipi be jajẽm am. Galiléia eipi be o'ju ip José jeparara pibun. O'ju ip, waram ma jexeyxey buye. — Eg̃uy g̃u juy Judéia eipi be — Deus o'e José be, jexeyxey bima.
23261	MAT 2:23	Oajẽm ip Nazaré ka kay. Osodop ip Nazaré ka be, Judéia eipi be. Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ juk o'e ip bekicat muwẽnuwẽn pima. Nazaré ka wat je'bapuk xeku, i. Soat ma apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e iap tag̃ o'jebapuk. Imẽnpit soat etabun xipat'ũm cĩcã osodop ip―Nazaré ka wat.
23262	MAT 3:1	G̃ebujeat kabia João Batista o'ju. Judéia eipi be o'ju―Jordãodi be―uk'a'ũmat pe. O'ju, Jesus Nazaré ka be bima. Ipi juacat mutaybitbin oeku ixe João.
23268	MAT 3:7	Fariseuyũ cucum o'e ip jewemubatisasan Jordãodi be. Saduceuyũ dak cucum o'e ip. João o'jekawẽn cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak. — Deus xewi eyenapõn pin, eykay itakoma buye. Eyenapõn pin ikẽrẽat ipi cĩcãat puxixim. Abu jeymukũyjo eyenapõn ãm? — io'e. — Puybu'it'it buxim eyju. Wuye'ũap mubapukatpu buxim eyju — io'e. — Apẽn puybu o'jenapõn wuykat pewi wuykat mupik pima, imẽn tak eyenapõn pin Deus o'supi'ajoiat pewi — io'e.
23273	MAT 3:12	Wuyju taixee xikxig̃ tumũntata mujẽm ãm taixee bewi. Tumũntata muxipanpan wuyju tamũn'a be. Taixee mupikpig̃ daxa be. Imẽnpuxim Deus kũyjobicayũ muwajejẽm kũyjobit'ũmayu xewi. Kũyjobicayũ ixe xe jeedop soat em. Kũyjobit'ũmayũ bit soat em ipiat supi'ajojo — João o'e cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak.
23277	MAT 3:16	Idibi bewi o'jeu Jesus. Kabi ma o'jekoce. Pukaso jo'iat o'jojojo pupum―Ibiõg̃buk xipacat. Jesus kay oajẽm. Oõm Ibiõg̃buk xipacat cebe―Jesus pe.
23278	MAT 3:17	G̃ebuje Deus o'jekawẽn kabi bewi. — Ite okpot―wemukukpinput — io'e. — Soat em ocokcok cĩcã cekay — Deus o'e.
23280	MAT 4:2	Uk'a'ũmat pe osunuy Jesus ade kabia―40 kabia. 40 ixima dak osunuy. Jekõnkõn g̃u osunuy. Repi'ajojom cĩcã osunuy.
23282	MAT 4:4	— Ap! — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Wuyetabẽg̃ wuyxat o'om puye g̃u―Deus wuymutaicin puye, i. Wuyju jekukum, Deus a'õbuyxi buye acã, i — io'e Jesus.
23283	MAT 4:5	G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat Jesus o'tujowat Jerusalém ka be, Deus a'õbi ika xipacatka be. Deus eju kawẽnwẽnap'a kay oajẽm ip―yabog̃at'a kay. O'jeu ibo uk'a jeje. Uk'a yaberenat'a o'yadop. O'jomõg̃ ibo uk'abi jeje.
23286	MAT 4:8	G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat Jesus o'tujowat co'a kay―yaberenat'a kay. Ibocewi soat o'g̃ubapuk Jesus pe. Jebacaap, ipi juacat, ipi juacat muju'ukayũ; soat ip o'jojojo. Idip cĩcã ma osodop ip. Ixe biõg̃buk kẽrẽat kukukat ja'õbuyxi ojuy Jesus pe. Imẽnpuye ixe o'e Jesus pe: — Soat kuka ijop o'g̃ũm ewebe, owap ẽn a'ecũg̃cũg̃ puje, omubuyxin puje dak — io'e.
23288	MAT 4:10	— Ap! — io'e Jesus. — Ecenapõn oxewi, Satanás! Deus ekawẽntup e'em: “Xipat ẽn” i juy epe'e Deus pe acã, i. Deus a'õ kay acã epesop kũyjobin―eykukukat a'õ kay, i — Jesus o'e.
23291	MAT 4:13	Jesus o'ju Cafarnaum ka kay. Nazaré ka bewi o'ju. Oajẽm. Osunuy Cafarnaum ka be iodi xe―Galiléiadi xe. Zebulom eipi be osunuy, Naftali eipi be dak.
23293	MAT 4:15	Judeu'ũmayũ kabiaat cĩcãat o'jojojo ip―yobog̃at. Jeipi be o'jojojo ip―Galiléia watwat, iodi wãbu watwat, Jordãodi winabuat ka watwat tak. Zebulom watwat o'jojojo ip, Naftali watwat tak.
23295	MAT 4:17	Ibocewi Jesus kawẽnwẽn o'e adeayũ be. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere! Eyg̃uycũg̃ cuy epesop, ikẽrẽat kug̃ puye. Deus soat kukanap kabia jajẽm dao ma―kabi beat soat kukanap — io'e. Imẽn soat em kawẽnwẽn o'e Jesus.
23299	MAT 4:21	Jesus wara'acayũ o'jojojo―xepxepayũ―Tiago, João dak. O'jojojo, ibocewi cucum pima. João Tiago kitpit osunuy. Zebedeu ipotpoyũ osodop ip. Kobe be osodop ip Zebedeu eju. Axima bubuap muwaketken o'e ip. — Epesot okay, oweju jekuku am — Jesus o'e Zebedeu ipotpoyũ be.
23301	MAT 4:23	O'ju Jesus soat tag̃―Galiléia eipi dag̃. Adeayũ mutaybitbin o'e Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn o'e adeayũ be. Deus soat kukanap muwẽnuwẽn o'e. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada'ada. Ibaca'ũmayũ mubacacan o'e Jesus.
23303	MAT 4:25	Adeayũ o'ju ip Jesus tomuju―ade jĩjã. Galiléia eipi bewiayũ, Dez Cidades ka bewiayũ, Jerusalém ka bewiayũ, Judéia eipi bewiayũ, Jordãodi winabu wiayũ; soat ip o'ju Jesus tomuju.
23304	MAT 5:1	Adeayũ jojom pima, o'ju Jesus, ade jĩjã ip puye. Co'a kay o'ju. O'jeu co'a dag̃. Oabik iboce. Cebekitkit oajẽm Jesus kay―ceweju etaybitbinayũ.
23308	MAT 5:5	— Icokcok ya'õkadidim warara'cat kukayũ. Xipacat je'jat ip Deus xewi―apẽn Deus o'e'e iap tag̃.
23309	MAT 5:6	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus xe cũg̃ cĩcãayũ. Apẽn idibi kay wuyju, wuybipuruk pima, imẽn tak Deus bikuyap kay ixeyũ dak jajẽm. Apẽn puybit kay dak wuyrere bima, imẽn tak Deus bikuyap tag̃ jeku pin ip. Imẽnpuye Deus ibikuyap je'g̃ũm cebe ip―cũg̃ cĩcãayũ be. Icũg̃ cĩcã e'em ip — io'e Jesus.
23311	MAT 5:8	— Icokcok cĩcã jeedop ip―yag̃uy'isuayũ. Deus cocom jeedop ip — io'e Jesus.
23313	MAT 5:10	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ. Ipiat ajojom ip, Deus bikuyap tag̃ jekukum puye. Imẽnpit soat em Deus xe jeedop ip — io'e.
23315	MAT 5:12	Imẽn tak kuyjeayũ Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ xipan g̃u o'jukuk ip. Eycokcog̃ cĩcã epesop. Kabi be bit, Deus xe bit, ade kug̃ epesop―idipat kug̃ — io'e Jesus.
23316	MAT 5:13	O'jekawẽn jebekitkit pe. Wuymutaybinap muwẽnuwẽn o'e Jesus―imẽnpuximap ekawẽn. — Ipi juacat pima eyju, kawta buxim epesop — io'e. — Kawta tayu buye, xipat cĩcã. Imẽnpit takõ'õm puje, xipat g̃u kuka. Te'e ma kuka atakuk. Apẽg̃ãm tak takug̃ kuka acesop? Taxik am acã. Taxik puje, tamucakucag̃ kuka wuyju — io'e Jesus. Imẽnpuximap kawẽnuwẽn o'e Jesus. Kawta wuyxat mukun. I'o pin wwuyju, wuyxat pe kawta opop puye. Imẽnpuxim Jesus kay itabucayũ ekukuap cuy ipi juacat mudim. Jekuku ojuy ipi juacat Deus a'õ dag̃, Jesus kay itabucayũ ekukuap jojo buye. Tayu'ũm pima bit, xipat g̃u kuka kawta. Acetaxik kuka, tamucak am. Imẽnpuxim tak cebekitkit Jesus kay itabut'ũm'ũm jekukum pima bit, xipat g̃u kuka, ipi juacat mudim'ũm kuka buye.
23317	MAT 5:14	Ipi juacat etabixe kabiahamat puximayũ epesop — io'e Jesus. — Xipan eyekukuap cocom pima ip, Deus awẽg̃ mubuyxin jeedop ip―wuyebay awẽg̃―kabi beat awẽg̃ — io'e Jesus. — Apẽn e dag̃ wuyjojo but, kabiaham pima; imẽnpuxim Deus awẽg̃ buxin put warara'acayũ, xipan eyju jekukum pima — io'e Jesus. — Ipi juacat eyju bima, kabiaat puxim epesop — io'e. — Ag̃okaxiri co'a be wuysukamuy bima, ika ba'arẽm g̃u o'sukadop. Ikamunẽm pa'ore. Kuy bi ma ikabapuk soat pe, co'a jeje buye — io'e. — Eyju dak iba'arẽm g̃u epesop, xipan epekuku bima. Soat pe eyekukuap je'bapuk. Imẽn ipi juacat pe kabiaat puxim eyju, itaybit ip puye ajo xipat Deus xe iam, eyekukuap cocom ip pima — io'e. — Lamparina musop puje, ico diotpe g̃u ajomuy. Uk'a be acejomõg̃ imũn ceje. Um ma ajomuy kabia i'e am soat uk'a beat kay, soat ijo but am.
23321	MAT 5:18	— Moisés ekawẽn i'ũm pa'ore cebe ip. Soat Deus o'e iap tag̃ je'bapuk — io'e Jesus. — Kabi oi'ũm kuka, ipi dak. Deus ekawẽn pit i'ũm g̃u. Pũg̃ a'õ dak ka'ũma ma i'ũm. Soat epa'ũmap jajẽm. Iboap ekawẽn tak jeedop―Moisés ekawẽn. Iboap kay g̃ebum cuy epesop — io'e.
23323	MAT 5:20	— Og̃uwẽn eywebe: Deus bikuyap tag̃ eyeku bimap acã, eywebe ajẽm put Deus kay. Fariseuyũ bodi ma Deus bikuyap tag̃ eyeku'ũm pima, Deus xe g̃u epesop soat em―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ bodi ma dak — io'e Jesus.
23325	MAT 5:22	— Õn pit e'em eywebe: Soat cuy epetujowat ibimãmãat ekawẽn coco'ukat kay―jewag̃o kay itakomaayũ. Iboce ipiat supi'ajoat itakomaat pe. “Ka'ũmaat ma ẽn,” i'e'e'ukat pe bit itakomaat podi ma ipiat supi'ajoat ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ kukukat a'õ dag̃. “Akpidapi,” i'e'e'ukat pit daxabog̃ kay je'ju―ipiat'ajoat ka kay — io'e.
23330	MAT 5:27	— Moisés o'jekawẽn kuyjeacat pe — Jesus o'e. Ecepo g̃u juy wara'at ayacat eju―etayxi eju acã. Aoyũ dak jepo g̃u juy ip wara'at ag̃okatkat eju―jektop eju acã, i — io'e. — Eyetaybit iboam — io'e Jesus.
23332	MAT 5:29	— Imẽnpuye epeyepere juy jeakap ikẽrẽat kay. Eyba'at kadiata'ũm pima bit purut, kuka ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ. Imẽn ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ g̃u ipiat'ajoap puxixim — io'e―Jesus o'e. Imẽn Jesus o'e, Jesus xe wuyta wuybikuyap puxim. Wuybikuyap pewi wuyju ikẽrẽat kay bima, iboap ibikuyap tag̃ jekukum g̃u juy acesop. Pug̃ ẽm tak ka'ũma.
23336	MAT 5:33	— Moisés o'jekawẽn. Icẽmãn cuy epe'e. Eybu'um g̃u juy eytabucap kay epesop. Eya'õ dag̃ cuy epeku soat em. Eya'õ kay juy epesop―ajo imug̃ẽap ojuy iap kay. Kuy juk epeyekawẽn Deus pe: ‘Wa'õ kay'ũm pima, ipiat osupi'ajoat owebe,’ i juk epe'e. Imẽneju eya'õ kay juy epesop, i — io'e Jesus.
23340	MAT 5:37	— I juy epe'e, “Icẽmãn,” i. I dak epe'e, “Ka'ũma,” i. Imẽn acã epeyekawẽn cuy, ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat pewi beku wara'at ekawẽn ajẽmjẽm puye―dapxi iap ekawẽn ajẽmjẽm puye — io'e.
23348	MAT 5:45	— Imẽn jekukum pima, kabi beat ipotpoyũm epe'e. Soat peam Deus kaxi o'g̃uju kabi be―xipacayũ beam, xipat'ũmayũ beam tak — io'e Jesus. — Soat peam tak Deus muba'at o'g̃uju ipi kay―icũg̃at peam, cũg̃'ũmat peam tak — io'e.
23349	MAT 5:46	— Eykayayũ acã ikukpin eyxe bima, imẽn xipat Deus xe du? Ka'ũma. Apẽnpuye Deus a'õbi xipacat ũmap wiwim eyju? Jeyipi iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ imẽn tak ixeyũ xe jekayayũ ikukpin jekuku ip―eyxe cekay'ũm cĩcãayũ imẽn jekuku ip. Eykay'ũmayũ dak xipan cuy epejukuk — io'e Jesus.
23351	MAT 5:48	— Wuyebay xipat cĩcãat soat em. Ixe buxim cuy epesop―wuyebay icẽmat puxim cuy epesop―kabi beat puxim — io'e Jesus.
23355	MAT 6:4	— Iba'arẽm iũmũm pima eyju, ixe kabi beat o'jojojo―wuyebay. Xipacat je'g̃ũm eywebe. “Xipat ẽn oxe,” Deus e'em eywebe — io'e Jesus.
23356	MAT 6:5	— Eyju bit warara'acat mug̃uykuku'ukat puxim g̃u juy epesop. Soat etabutpe ip kawẽn pin Deus eju. Deus eju kawẽnwẽnap'a be kawẽn pin ip soat etabutpe―uk'a ukpibubu dag̃ tak. Warara'acat pe jejojoan acã ip kawẽnwẽn Deus eju. Warara'acat kawẽn ãm ojuy ip. “Xipat ip. Deus kay jĩjã ip,” i. Warara'acat o'jewag̃uy cebe ip ojuy ip. Wararaãcat ijojom ip iap acã je'jat ip. Deus xewi bit ka'ũma ma je'jat ip.
23357	MAT 6:6	— Eyju bit eyduk'a be juy epeõm, Deus eju kawẽn ãm — Jesus o'e cebe ip. — Eyduk'a exĩntabi juy epetomudip, warara'acat pe eyjojoap puxim. Epetomudip, kawẽn ãm kabi beat eju―ijo ba'oreat eju―wuyebay eju. Deus imẽn eyjojo. Xipacat je'g̃ũm eywebe. “Xipat ẽn oxe,” i'e'em tak eywebe — io'e Jesus cebe ip.
23365	MAT 6:14	— Eyju g̃ebum'ũm pima apẽn warara'cayũ be juk adi ikẽrẽm eykuk iap kay; ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃rũg̃ cĩcã ma'g̃u, Deus tak jeg̃ebu g̃u apẽn juk adi ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽg̃ẽ iap kay. Kabi beat jeg̃ebu g̃u―wuyebay — io'e.
23367	MAT 6:16	— Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn'ũm pima eyju, eyg̃uycũg̃cũg̃ g̃u juy epesop. Eymug̃uykuku'ukayũ ig̃uycũg̃cũg̃ oekuku ip, Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn'ũm pima ip. Ig̃uycũg̃cũg̃ oekuku ip, soat itaybit ojuy, “Teku Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn g̃u iam. Jebureyũ juk o'jekawẽn ip. “Deus kay jĩjãat teku,” i. Imẽnpuye jebikuyap tag̃ cuk o'jat ip―soat ma. Iboap kay g̃ebum cuy eyju — io'e Jesus.
23373	MAT 6:22	— Wuyeta kabiaap puxim. Wuyjebit peam ixe kabiaap. Wuyetadip pima soat ijo but wuywebe. Kabia dag̃ ajeku. Soat ijobucap wuyekukuap puxim―Deus xe cũg̃ ma wuyekukuap puxim.
23377	MAT 6:26	— G̃ebum cuy epesop wasũ kay — io'e Jesus. — Pupum ip kabi be. Taidadam g̃u ip. Jeku beat tak pupum g̃u ip, jeku bewiat mũn'a be imõg̃ ãm. Imẽnpit Deus ixat ũmũm cebe ip―wasũyũ be. Deus xe wasũ teibog̃ g̃u―wuyebay xe―kabi beat xe. Imẽnpit ag̃ cekay ip. Imẽnpuxim wuykay dak soat em ag̃.
23380	MAT 6:29	Icẽmãn õn e'em eywebe. Salomão ibubut adeat osunuy. Idip cĩcãat kug̃ osunuy―jesay kug̃. Salomão dipap podi ma bit titip tip tag̃atip.
23383	MAT 6:32	— Judeu'ũmayũ yag̃uy'ũm iboap kay―soat kay. Eyebayat pit itaybit eyju ikug̃'ũm pima iam―kabi beat.
23384	MAT 6:33	— Koap g̃ebum cuy epesop Deus soat kukan je'e iap kay―Deus ebikuyap kay dak. Imẽn g̃ebum pima, Deus soat je'g̃ũm eywebe. Eyxan je'g̃ũm, eydotim tak — io'e.
23385	MAT 6:34	— Imẽneju eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop kuyajeat kabia kay. Kuyaje jajẽm pima, eyetaybit epe'e ajo o'jebapuk ixe kabia iam―ajo xipat, ajo xipatpũt tak. G̃asũ bit eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop kuyajeat kabia kay — io'e Jesus.
23388	MAT 7:3	Wuymutaybitbinap ekawẽn muwẽnuwẽn o'e Jesus―imẽnpuximap ekawẽn. Jebekitkit pe imuwẽnmuwẽn o'e, itaybit am ip. Warara'acat ekukuap mukorẽm ãm, wuyekuku bima, imukorẽmap tõm puxim Jesus xe, ip puxim tak cexe. Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn jebekitkit pe. — Te'e ma eyju jeakag̃ eybure eta beatõmtõm kay, eyeta beap'ip cocom'ũm pima.
23390	MAT 7:5	— Eyju jewemug̃uykukukum. Koam eyeta beap'ip cuy epeyop'uk. — Yop'uk puje, iba'ore g̃u je'e eyewebe tõmtõm'uk am eybure eta bewi. Yop'uk puje, xipan epe'e ijojom — io'e. Imẽn Jesus wuymutaybitbin warara'acat kay g̃u juy acejeak iam―wuyekay acã juy acejeak ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam―yopit ma ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam yobog̃ ma ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam tak.
23396	MAT 7:11	Eyju ikẽrẽat kug̃. Imẽnpit eyju ma xipacat ũmũm eyipotpoyũ be. Apẽn eyju iũmũmap podi ma eyebayat pit xipacat ũmũm jexewi iojuyjuy'ukayũ be―kabi beat pit.
23398	MAT 7:13	Jesus tak o'jekawẽn. — Epeõm cuy xĩntabi itok'ĩt tag̃. Xĩntabi itokbog̃ pit daxabog̃ kay wuymujujuap e ma―ipiat'ajojoap kay. E pa'ore'ũmat e. Xĩntabi itokbog̃. Ade wuyjuyũ ie dag̃ jekukum.
23400	MAT 7:15	Jesus dak o'jekawẽn jebekitkit pe. — Eyday'em'um cuy epesop eymug̃uykuku ojuyayũ kay―jewexe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kay. Omuyku ip. Ovelha jo'i ma'g̃u ip jajẽm, badi bit ip ika'uayũ buxim, akurice buxim. Eykay itakomaayũ ma ip, xipacat co'iayũ ma'g̃u ip jajẽm — io'e.
23401	MAT 7:16	— Eyetaybit widaõhõ ya'a'e g̃u e'em―uva'a iam. Eyetaybit tak aru'ip tag̃ figo'a'e g̃u e'em iam. Imẽn eyetaybit widaõhõ, aru'ip tak. Ya'a nomuju eyetaybit iboyũm. Imẽnpuxim tak eyetaybit je'e abuyũ jewexe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ iam. Xipat'ũm cekukuap tomuju eyetaybit ixeyũm.
23406	MAT 7:21	— Deus soat kukanap kabia je'e ip owebe: “Ẽn ocekukukat,” i. Soat pit jeõm g̃u Deus xe kabi be―webay ibikuyap tag̃ cekuibiyũ acã―kabi be omuyat a'õ kayayũ acã — Jesus o'e.
23407	MAT 7:22	— G̃ebujeat kabia Deus abuyũ ikẽrẽat kug̃ iap g̃uwẽn. Adeayũ je'e'e ip owebe: “Ocekukukat! A'õbi ocekuku. Xipacap oceg̃uwẽnuwẽn―Deus soat kukukaniap muwẽnuwẽn oceju,” i. “A'õbi ibiõg̃buk kẽrẽayũ oceg̃ujẽmujem wuyjuyũ xewi,” i dak je'e. “A'õbi ocewebe i'e ba'oreat oceg̃ubapukpuk,” i dak je'e.
23409	MAT 7:24	— Wa'õkayayũ itaybicat puxim ip―ag̃okatkat puxim ixeyũ wekawẽn coco'ukayũ. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy wita'a jeje. Uk'a'abi'ip o'yopmuy wita'a jeje.
23410	MAT 7:25	Muba'at oajẽm wita'a jejeiat'a kay―muba'atxixi. Muba'at idibi o'timubog̃. O'tiajẽm. Kabidoxixi dak o'subidoakaka. Imẽnpit o'ya'at g̃u yacem puye, wita'a jeje buye — io'e Jesus cebe ip.
23411	MAT 7:26	— Wa'õ dag̃ g̃u jekuku'ukayũ itaybit'ũmat puxim―waramtag̃ ma uk'a o'yamuyiat puxim ip―wekawẽn kay'ũmayu. Wa'ĩjojom ip. Inaka kũyjobit g̃u ip wa'õ kay. Warẽmtag̃ uk'a o'yamuyiat puxim―ag̃okatkat puxim―yag̃uyba'arẽmat puxim. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy ipi ju, ka'oririt pe. Cem g̃u o'yamuy.
23412	MAT 7:27	— Muba'at oajẽm ka'oririt peat'a kay. Idibi o'tiajẽm―tibog̃ati. Kabido dak o'subidoajẽm. O'subido'at bidobog̃ ya be. O'ya'at. Ig̃o'a o'ya'ũm cĩcã, o'ya'at puye — io'e Jesus.
23425	MAT 8:11	— Adeayũ jajẽm ip Deus dopap pe―Judeu'ũmayũ, mesa koreren jabik ãm Abraão eju, Isaque eju dak, Jacó eju dak. Soat eipi bewi jajẽm ip. Pũg̃ ixeyũ'in kaxijẽmap ka bewi jajẽm ip. Wara'acayũ ixeyũ'in kaxiajẽmap ka bewi jajẽm ip, kabi beat soat kukan pima. Icokcok cĩcã e'em ip — io'e Jesus.
23426	MAT 8:12	— Ajẽmjẽm ip pima, Deus Israel naxeg̃ebitbit joxik ip wũy ma kabiokbog̃ pe. Iboce ma tõtõn jeedop. Tũy yẽyẽy ipi bun jeedop — io'e Jesus jenomujuacayũ be. Ipiat'ajoap ka be iap muwẽnuwẽn o'e Jesus―kabiokat ka be iap.
23430	MAT 8:16	Katpuje ma iboceayũ ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ayũ o'tujowat ip Jesus kay. Imu'ada am, o'tujowat ip. Ade osodop ip―iwãtaxipiayũ. Ibiog̃buk kẽrẽayũ o'g̃ujẽm Jesus ikukayũ bewi. — Epejẽm — io'e cebe. O'ajẽm ip Jesus a'õbi. Iwãtaxipiayũ dak o'g̃u'ada'ada.
23431	MAT 8:17	Isaías juk o'jekawẽn kuyjeayũ be. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat juk o'jekawẽn. Jesus muwẽnuwẽn o'e. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada xeku, ibaca'ũmayũ dak, i juk o'e kuyjeayũ be. Jesus o'g̃ujẽm xipat'ũmayũ jemumukukukayũ xewi―ibiõg̃buk kẽrẽayũ. Imẽn Jesus e'eap puye, soat itaybit o'e icẽmãn Isaías'ũm ekawẽn iam.
23434	MAT 8:20	— Tapu — Jesus o'e. — Oweju jekukuayũ ya'ũmg̃u jedopdopap'a — io'e cebe―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat pe. — Kak ikũykẽy. Wasũ dak topipe. Õn pit ka'Ũma. Ya'ũmg̃u odopdopap'a — io'e―Jesus o'e―soat wag̃o o'e.
23437	MAT 8:23	Kobe be oõm Jesus. O'timukek ip, wĩnãbu o'timudek ip―Jesusyũ.
23439	MAT 8:25	Jesus o'g̃uwurũg̃ ip―ceweju etaybitbinayũ. — Kariwa! — io'e ip. — Ocedaxijom ece. Akõm wuyju!
23442	MAT 8:28	Kabido'ũm puje, o'timudek ip. Gadara eipi dag̃ oeku Jesus. Xepxep osodot ip―ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ayũ. Ika'u jĩjã o'e ip. Ce'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap pewi osodot ip. Bomaku nuynuy soat em. Ixeyũ buxixim, e dag̃ kapkap g̃u o'e ip―ibo ka watwat―Gadara ka watwat.
23444	MAT 8:30	— Ite ag̃okatkayũ xewi ocemujẽm puje, ocemujum ece dajebaro be―ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'e cebe. Imẽn ma o'e ip, dajebaro bomaku wurũrũrũg̃ puye―ade dajebaro.
23448	MAT 8:34	G̃ebuje Jesus o'topabe ip―ag̃oka watwat―soat. — Ejẽm cuy oceka bewi — io'e Jesus pe.
23449	MAT 9:1	O'jẽm. O'jepit Jesus. Jeipi be o'jepit―Cafernaum ka be. O'jepit, waram timudek puje.
23450	MAT 9:2	Ag̃oka watwat ijebit e'ũat o'tujowat Jesus kay. Ixexecap pe ixe ijebit e'ũat o'tujowat ip. Jesus itaybit o'e cekay itabut ip iam. Imẽnpuye o'jekawẽn ijebit e'ũat pe: — A'õcam cuy — io'e cebe. — Ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi, tapu. Iboap ikẽrẽat kay g̃ebum g̃u oce, i'uk puje — io'e. — Pũg̃ em tak ka'ũma — io'e―Jesus o'e ijebit e'ũat pe.
23457	MAT 9:9	Ibocewi Mateus o'jojojo Jesus. Oajẽm Jesus Mateus kay. Ixe Mateus xik'i osunuy jekapikpikap'a be―iecug̃ap edinheiro bubuap'a be. — Ejot. Oweju ejeku — io'e Mateus pe. O'ãy. Oeku Jesus eju.
23458	MAT 9:10	Mateus tuk'a be oajẽm ip―adeayũ, jekõn ãm. Oabikbik mesa koreren iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ, Deus xe ikẽrẽan e'e'ukayũ dak, Jesus tak, Jesus eju etaybitbinayũ dak. Soat ip oabikbik mesa xe jekõn ãm.
23459	MAT 9:11	— Apẽnpuye ixeyũ eju eymutaybitbin'ukat jekõnkõn―iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ eju? Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju dak? — Fariseuyũ o'e Jesus etaybitbinayũ be. Imẽn kawẽnwẽn o'e ip, Jesus jekõnkõn o'jojojo ip puye.
23460	MAT 9:12	O'jede g̃u imutaybitbinayũ. Jesus pit Fariseuyũ o'ya'ĩjojo. O'jekawẽn. — Iwãtaxipi'ũmayũ wuyanũg̃tata'ukat kay je'ju g̃u―iwãtaxipipiayũ acã — io'e. — Imẽnpuxim õn tak jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã. Ikẽrẽat uk am ixeyũ bewi ojot. Imẽnpuye cekõn ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju — io'e. — Cum cuy eyju eymutaybitbinayũ kay — io'e — eytaybit am apẽn Deus ekawẽntup e'em iam — io'e Jesus Fariseuyũ be. — Imẽn opop ibararakat: Idip ma oxe warara'acayũ eyetabotaidabotbot pima. Imẽnpit idip g̃u oxe warara'acayũ kay g̃u eyetabotaidabotbot pima, obuyxi am carneiroyũ mupig̃ ma'g̃u eyju, i — io'e. — Imẽnpuye ijoce jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã — io'e Jesus.
23462	MAT 9:14	João Batista eju etaybitbinayũ oajẽm ip Jesus kay. — Apẽnpuye Fariseuyũ jekpiwan ma jewemureren Deus eju kawẽn ãm―oceju dak, eweju etaybitbinayũ bit jekõnkõn ip pima? — io'e ip.
23463	MAT 9:15	— Oweju etaybitbinayũ jekõnkõn, õn ceweju ip puye. Õn pit ceweju ip'ũm pima, jekõnkõn g̃u ip. Jekpiwan ma jewemureren ip Deus eju kawẽn ãm. Imẽn soat itaybit e'em ig̃uycũg̃ cĩcã ip iam. Õn iwadip puxim. Iwadip cexe ip pima, abu ixeyũ'in ig̃uycũg̃ e'em―jewebumũnap epeta be tomuwãibiyũ'in? Ka'ũma ma! Imẽnpuxim oweju etaybitbinayũ jekõnkõn ip. Jewebumũnap epeta be tomuwãibiyũ buxim ip — io'e Jesus.
23464	MAT 9:16	Jesus wuymutaybinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip―imẽnpuximap ekawẽn. Imẽn o'g̃uwẽn. — Pag̃o iisuan g̃u imuwaketken wuyju―toti iorokat muwaketken. Iisuat pit imuwaket puje, jewa'i'in big̃ ma idieg̃bog̃ e'em — io'e Jesus.
23465	MAT 9:17	— Uva'abidi tiisuati dak acetimõg̃ yaiisuat'a dag̃ — io'e Jesus. — Ya iisuat tag̃'ũm pima, o'jeaebag̃ kuka — io'e. — Imẽnpuye uva'abidi tiisuati acetimõg̃ timũn'a be―yaiisuat'a be, uva'abidi cediepuyat puxixim, tiporoyat puxixim, timun'a'ũmap puxixim — io'e Jesus João Batista eju etaybitbinayũ be. Iboam e'em pima, “Wekawẽn pag̃o iisuat puxim, uva'abidi tiisuati buxim tak,” i'e ojuy osunuy. Imẽn Jesus o'e. Kawẽn iisuat ma Jesus ekawẽn o'e g̃asũ bit. Fariseuyũ ekawẽn tag̃ g̃u o'e, Saduceuyũ ekawẽn tag̃ g̃u o'e dak.
23467	MAT 9:19	— G̃a'a — io'e. O'ju ip―Jesusyũ.
23468	MAT 9:20	Cucum pima, pũg̃ ayacat oajẽm Jesus tomuju, cesay mucay am―Jesus ekabek ukpu mucay am. 12 koato bun ma ixe ayacat iwãtaxipipin o'e, doybucukcug̃ g̃u buye. — Cesay mucay buje ma, oce'ada — ixe ayacat o'e jewebe ma. Jesus ekabek o'g̃ucay.
23473	MAT 9:25	Ijẽm puje, Jesus oõm yaypan'isuat kay. O'subaixik. Dao ma o'je'ada. Itait o'e waram g̃uto ce'ũ topibit, Jesus o'subaixik puye. Ixe o'kop―ce'ũ topibit.
23474	MAT 9:26	Ipi juayũ ce'ũ topibit awẽg̃ o'yawẽg̃mupõg̃ ip. Jekawẽnwẽn o'e ip soat tag̃―soat ibo eipi dag̃.
23475	MAT 9:27	Jesusyũ eipi kukukat ka bewi cẽm puje, xepxep o'ju Jesus tomuju―ita'ũmayũ. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy ocekay — io'e ip. — Ocemu'ada am — io'e ip Jesus pe―Davi'ũm naxeg̃ebit pe―Judeuyũ ajojoyũ'ũm'ũm kukukat naxeg̃ebit pe.