23214	MAT 1:1	Kuyjeayũ Jesus Cristo diwatwat. Ixe Jesus tiwat ijop'in ma Davi dak, Abraão dak. Ixe Davi Abraão naxeg̃ebit osunuy. Kuyjeayũ osodop ip. Tobuyũ osodop ip. Ite diwatwat ma. Ibũrũ ma osodop ip:
23236	MAT 1:23	Imẽn ixe o'e apẽn Deus o'e iap tag̃: Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop. Ayacat yukreg̃ je'e. Ayacat i'it je'kap. Ag̃okatkan je'e. Yaypan'isuat je'it g̃ukap. Emanuel i ibuten je'e, i. (Emanuel o'e Deus omuy wuyweju.)
23264	MAT 3:3	Camelodap mug̃ẽg̃ẽ osunuy João doti. Jekpumũnpu dak ixee mug̃ẽg̃ẽ osunuy. Ixat osunuy arobidadek puximat, eit kog̃ũnpi dag̃ tak. Kuyje Isaías ixe João muwẽnuwẽn o'e Deus a'õbi Israel naxeg̃ebit pe. Ag̃okatkat jewãwãwãm uk'a'ũmat pe, i. Imẽn jewãwãm: “Soat e juy epesuemukacũg̃ wuykukukat ajẽm ãm,” i. “Ie juy epesuemudim ceku am,” i, io'e. Imẽn e'em Isaías emudupmubararaktup.
23282	MAT 4:4	— Ap! — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Wuyetabẽg̃ wuyxat o'om puye g̃u―Deus wuymutaicin puye, i. Wuyju jekukum, Deus a'õbuyxi buye acã, i — io'e Jesus.
23284	MAT 4:6	— Ẽn Deus ipot pima, ecewemuy'at ijop'abi jejewi ipi ju — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawentup: Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ g̃uju xipan ekuk am, i. Ixeyũ jeak ekay wita'a be ei mucakcakap puxim, i — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup — io'e Satanás. — Deus ekawẽntup tomuju ecewemuy'at — io'e.
23286	MAT 4:8	G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat Jesus o'tujowat co'a kay―yaberenat'a kay. Ibocewi soat o'g̃ubapuk Jesus pe. Jebacaap, ipi juacat, ipi juacat muju'ukayũ; soat ip o'jojojo. Idip cĩcã ma osodop ip. Ixe biõg̃buk kẽrẽat kukukat ja'õbuyxi ojuy Jesus pe. Imẽnpuye ixe o'e Jesus pe: — Soat kuka ijop o'g̃ũm ewebe, owap ẽn a'ecũg̃cũg̃ puje, omubuyxin puje dak — io'e.
23302	MAT 4:24	Imẽneju itaybicayũ Jesus awẽg̃ o'g̃uwẽnuwẽn. Soat Síria eipi beacat o'jekũyjojo. Soat iwãtaxipipiayũ: ipi kug̃ayũ, ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ayũ, yag̃uybabi'ũm'ukayũ, ijebit e'ũat puximayũ; soat ip o'tujowat Jesus kay. Soat ip o'g̃u'ada.
23323	MAT 5:20	— Og̃uwẽn eywebe: Deus bikuyap tag̃ eyeku bimap acã, eywebe ajẽm put Deus kay. Fariseuyũ bodi ma Deus bikuyap tag̃ eyeku'ũm pima, Deus xe g̃u epesop soat em―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ bodi ma dak — io'e Jesus.
23325	MAT 5:22	— Õn pit e'em eywebe: Soat cuy epetujowat ibimãmãat ekawẽn coco'ukat kay―jewag̃o kay itakomaayũ. Iboce ipiat supi'ajoat itakomaat pe. “Ka'ũmaat ma ẽn,” i'e'e'ukat pe bit itakomaat podi ma ipiat supi'ajoat ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ kukukat a'õ dag̃. “Akpidapi,” i'e'e'ukat pit daxabog̃ kay je'ju―ipiat'ajoat ka kay — io'e.
23331	MAT 5:28	— Imẽnpit õn e'em eywebe: Ayacat kay ag̃ pima eyju, dabi'o pin pima dak, kuy ceweju jepo iap co'i epe'e. Eyag̃uy be ma kuy ibapuk ayacat kay — io'e Jesus.
23335	MAT 5:32	— Õn pit e'em eywebe: Ag̃okatkat jetayxi epere buje, jetayxi wara'at eju o'jepo g̃un ma'g̃u, ixe ag̃okatkat ikẽrẽat kug̃ Deus xe. Ixe ayacat waram jewebumũn puje, ikẽrẽat kug̃ Deus xe, itop ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ buye. Wara'at ag̃okatkat tak ixe ayacat eju jewebumũn puje, ikẽrẽat kug̃ Deus xe — io'e Jesus.
23336	MAT 5:33	— Moisés o'jekawẽn. Icẽmãn cuy epe'e. Eybu'um g̃u juy eytabucap kay epesop. Eya'õ dag̃ cuy epeku soat em. Eya'õ kay juy epesop―ajo imug̃ẽap ojuy iap kay. Kuy juk epeyekawẽn Deus pe: ‘Wa'õ kay'ũm pima, ipiat osupi'ajoat owebe,’ i juk epe'e. Imẽneju eya'õ kay juy epesop, i — io'e Jesus.
23337	MAT 5:34	— Õn pit e'em eywebe: Eyetabucap epe'e bima, epeyekawẽn g̃u juy Deus pe: “Wa'õ kay'ũm pima, ipiat osupi'ajoat owebe,” i g̃u juy epe'e. Pũg̃ em tak ka'ũma — io'e Jesus. — “Etaybit icẽmãn kabi kake. Imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe,” i'ũmg̃u dak cuy epe'e warara'acat pe. Imẽn epe'e bima, “Etaybit icẽmãn Deus kake,” i bima bit purut ka epe'e, kabi Deus abikbikap puxim puye. Imẽn pima pit purut ka epe'e, Deus kabi be omuyiat puye.
23342	MAT 5:39	— Õn pit e'em eywebe: Ikẽrẽm eykukayũ eyba'at kadi eydopaoka buje ip, wara'at kadi koreren epe'e eydopa, wara'at kadi eydopaoka am — io'e Jesus. — Ikẽrẽm g̃u juy ip epejukuk — io'e.
23345	MAT 5:42	— Eyxewi iojuy buje, epeg̃ũm cuy cebe. Eyweju o'jekawẽn pima: “Eybubut epeg̃ũm cuy owebe darem. Waram iũmũm eywebe ma,” i; darem cuy epeg̃ũm cebe — io'e Jesus.
23347	MAT 5:44	— G̃asũ oce eywebe: Eykay itakomaayũ xipan cuy epejukuk. Xipan g̃u eykukayũ beam cuy epeyekawẽn Deus eju — io'e Jesus. — “On odin ip cekay,” i juy epe'e, kawẽnwẽn pima Deus pe.
23360	MAT 6:9	— Imẽn cuy epe'e, Deus eju kawẽnwẽn pima: “Bay!” i juy epe'e kabi beat pe. “Soat cuy ibuyxin ebutet kug̃ jeenuy,” i.
23376	MAT 6:25	— Imẽnpuye og̃uwẽn eywebe: Eyag̃uy'ũm g̃u juy epesop eybubut kay — Jesus o'e cebe ip. — “Ajo paxi acejo'o?” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e. — “Ajo paxi acetikõn?” i'ũmg̃u dak cuy epe'e — io'e. — “Ajo paxi aceg̃uõm wuydotim?” i'ũmg̃u dak cuy epe'e. Xipat eyxat kug̃ pima, eydoti kug̃ pima dak. Imẽnpit ibodi ma xipat soat em Deus xe eydop am — io'e.
23389	MAT 7:4	Te'e ma eyju e'em cebe: “Ma. Otõmtõm'uk eta bewi,” i, eyeta beap'ip cocom'ũm pima — io'e Jesus.
23406	MAT 7:21	— Deus soat kukanap kabia je'e ip owebe: “Ẽn ocekukukat,” i. Soat pit jeõm g̃u Deus xe kabi be―webay ibikuyap tag̃ cekuibiyũ acã―kabi be omuyat a'õ kayayũ acã — Jesus o'e.
23407	MAT 7:22	— G̃ebujeat kabia Deus abuyũ ikẽrẽat kug̃ iap g̃uwẽn. Adeayũ je'e'e ip owebe: “Ocekukukat! A'õbi ocekuku. Xipacap oceg̃uwẽnuwẽn―Deus soat kukukaniap muwẽnuwẽn oceju,” i. “A'õbi ibiõg̃buk kẽrẽayũ oceg̃ujẽmujem wuyjuyũ xewi,” i dak je'e. “A'õbi ocewebe i'e ba'oreat oceg̃ubapukpuk,” i dak je'e.
23450	MAT 9:2	Ag̃oka watwat ijebit e'ũat o'tujowat Jesus kay. Ixexecap pe ixe ijebit e'ũat o'tujowat ip. Jesus itaybit o'e cekay itabut ip iam. Imẽnpuye o'jekawẽn ijebit e'ũat pe: — A'õcam cuy — io'e cebe. — Ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi, tapu. Iboap ikẽrẽat kay g̃ebum g̃u oce, i'uk puje — io'e. — Pũg̃ em tak ka'ũma — io'e―Jesus o'e ijebit e'ũat pe.
23460	MAT 9:12	O'jede g̃u imutaybitbinayũ. Jesus pit Fariseuyũ o'ya'ĩjojo. O'jekawẽn. — Iwãtaxipi'ũmayũ wuyanũg̃tata'ukat kay je'ju g̃u―iwãtaxipipiayũ acã — io'e. — Imẽnpuxim õn tak jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã. Ikẽrẽat uk am ixeyũ bewi ojot. Imẽnpuye cekõn ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju — io'e. — Cum cuy eyju eymutaybitbinayũ kay — io'e — eytaybit am apẽn Deus ekawẽntup e'em iam — io'e Jesus Fariseuyũ be. — Imẽn opop ibararakat: Idip ma oxe warara'acayũ eyetabotaidabotbot pima. Imẽnpit idip g̃u oxe warara'acayũ kay g̃u eyetabotaidabotbot pima, obuyxi am carneiroyũ mupig̃ ma'g̃u eyju, i — io'e. — Imẽnpuye ijoce jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã — io'e Jesus.
23472	MAT 9:24	— Ce'ũ g̃u teku. Yaypan'isuat ixet ã — io'e Jesus wãwãayũ be. Jesus itaybit o'e yaypan'isuat'ũm oe'ũ iam. Inaka waram imutain. Imẽnpuye “Ixet ã,” io'e. Wãwãibiyũ bit jewaywayway ip o'e Jesus kay. Jesus o'e cebe ip: — Epejẽm uk'a bewi — io'e. O'g̃ujẽm.
23483	MAT 9:35	O'ju Jesus ikabog̃atka dag̃, ika'ĩcatka dãg tak. O'ju ag̃oka watwat mutaybitbin. Judeuyũ Deus eju kawẽnwẽnap'a be imutaybitbin o'e. Deus soat kukanap o'g̃uwẽnuwẽn soat pe―kawẽn idipat. Imẽn ma imutaybitbin ip oeku. Ibomaayũ mu'ada'adam oeku: iwãtaxipipiayũ, ibaca'ũmayũ dak―soat mu'ada'adam oeku.
23486	MAT 9:38	— Epeyekawẽn cuy kapikpik'ukayũ kukukat pe. I juy ep'e cebe: “Kapikpik'ukayũ eg̃uju juy kadai'a bu am,” i — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be. Imẽn Jesus kawẽnwẽn o'e, Jesus eju adeayũ ceku pin ip puye. Apẽn kadai ya ade o'yadop―kadai'a yaopat'a; imẽn tak adeayũ ceku pin ip Deus emunaẽ eju. Imẽnpit pũg̃pũg̃ oekuku Jesus kawẽn muwẽnuwẽn ijodiacat pe. Imẽnpuye imuwẽnuwẽn'ukayũ kukat eju juy jekawẽn ip Deus eju. — Adeayũ juy eg̃uju ekawẽn muwẽn ãm — i juy e'em ip cebe.
23488	MAT 10:2	12 beayũ ibutet 12 butet pe osodop ip. Ibũrũ ma ibutet osodop ip―Jesus emumujuyũ butet: Koapat Simão i, André i, Tiago i, João i, Filipe i, Bartolomeu i, Tomé i, Mateus i, wara'at Tiago, Tadeu i, wara'at Simão, Judas Iscariotes i. Ibũrũ ma ibutet osodop ip. Wara'at putet Pedro i ibutet osunuy―Simão butet. André Pedro kitpit osunuy. Tiago, João dak, Zebedeu ipotpoyũ osodop. João Tiago kitpit osunuy. Mateus iecug̃ap peam Israel naxeg̃ebitbit xewi dinheiro bubu'ukat osunuy. Wara'at Tiago Alfeu ipot osunuy. Wara'at Simão Israel eipi kay cĩcãat osunuy. Judas Iscariotes g̃uyjom Jesus o'g̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. Ibũrũ ma osodop ip―12 beayũ―Jesus eju jekuku'ukayũ.
23520	MAT 10:34	— Epeyewag̃uy g̃u juy: “Jesus osodot kaba'ũm wuydop am,” i. Ojot puye, ipi watwat pe wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jekuku. Itakoma je'e ip jewewekay. Pajam jewaokakam je'e ip — Jesus o'e.
23525	MAT 10:39	— Eye'ũ bima, õn ma obuyxi eyxe buye, ibin ma soat em eyetabẽg̃ epesop Deus xe. Eywebe ma jewag̃uyg̃uy: “Õn ma obuyxiat,” i bima bit, soat em ipiat'ajojoap pe epesop eye'ũ buje — Jesus o'e cebe ip.
23534	MAT 11:6	— Imẽneju: “Ecokcog̃ eg̃uy okay etabut am ebu'u'ũm pima. ‘Ite g̃u omuykuiat,’ ie'em pima bit, ecokcog̃ g̃u eg̃uy,” i juy epe'e João be — io'e Jesus. — Hm hm — io'e ip.
23538	MAT 11:10	— Imẽn Deus ekawẽntup e'em―João muwẽg̃aptup: Ag̃ cuy epesop, ie'em Deus, i. Wemumuju og̃uju ewap ajẽm puje, emuxipan am, i. Imẽn e'em Deus ekawẽntup―João muwẽg̃aptup — io'e.
23546	MAT 11:18	— João Batista oajẽm eykay. Ixe vinhodi o'tikõn g̃u. Ire oeku Deus eju jekawẽn ãm. Soat pit napa ma e'em João muwẽnuwẽn: “Ibiõg̃buk kẽrẽat kukat teku,” i.
23547	MAT 11:19	— Soat wag̃o õn. Ojot eykay. Soat xat o'om ojeku, soat tikõnkõn tak. Soat pit napa ma e'em omuwẽnuwẽn: “Ika'o'on'ukat teku,” i. “Teku iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat pure,” i dak. “Teku ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat pure,” i dak — io'e. — Wuyju Deus emumutaybitbinap tag̃ jekukum pima bit, warara'acayũ je'e omuwẽnuwẽn, João muwẽnuwẽn tak, “Deus xe cũg̃ ma wuymutaybitbin,” i — Jesus o'e.
23568	MAT 12:10	G̃ebuje ag̃okatkat o'tobuxik ig̃o'a be. Pũg̃bũnũ'a o'subũnũ'anũy ibũnũ'akẽrẽ. Pũg̃pũg̃ o'je'aweroiayu'in Jesus muymuy ojuy ip. — Jesus Moisés ekawẽn tag̃ g̃u jekukum — i'e ojuy ip warara'acayũ be. Imẽnpuye: — Jebodoydoyap kabia bima, xipat tu exe ibũnũ'a kẽrẽat mu'ada am? Imẽn tu Moisés ekawẽn tag̃ ma? — io'e ip Jesus pe.
23599	MAT 12:41	— Kuyje Nínive ka watwat ig̃uycũg̃ o'e ip ikẽrẽat kug̃ puye ip — Jesus o'e. — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip―ikẽrẽat e'e'ukayũ. O'jepere ip, Jonas pe Deus ekawẽn o'tojot puye. Deus ipiatpi'ajoan kũyjobit'ũmayũ be iap kabia Nínive ka watwat je'bapuk soat etabut pe. Ixeyũ je'e g̃asũacat pe: “Eyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe,” i, eyju wekawẽn kay'ũm puye. Jonas kay o'e ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pima Jonas. Õn pit Jonas etaybicap podi ma wetaybit cĩcã Deus ekawẽn muwẽn ãm. Imẽnpit eyju wekawẽn kay g̃u — Jesus o'e.
23601	MAT 12:43	— Ag̃okatkat pewi ibiõg̃buk kẽrẽat cẽm puje, ixe ibiõg̃buk jekukum idibi'ũmat tag̃, jebodoyap kudadam. Jebodoyap pit tobuxik'ũm pima kuka o'e jewebe ma:
23623	MAT 13:15	Jag̃uymu'ũm ojuy ip: Ja'õpi o'jewa'õpinomudip ya'ĩjoap puxim. Jeta o'sutanomudip ijoap puxim. Imẽn'ũm pima bit kadi ijojom ip, ya'ĩjojom tak. Imẽn'ũm pima bit kadi ip itaybit o'e. Okay itabut kuka o'e ip. Õn kuka adi ip og̃u'ada, ikẽrẽat uk'ug̃ cewebewi, io'e Deus, i juk o'e Isaías — io'e Jesus. — G̃asũacat muwẽnuwẽn pit o'e — Jesus o'e. Imẽn Jesus o'e itaybit g̃asũacat itaybit pin pima, ip kajuk ig̃uycũg̃ ikẽrẽat kug̃ puye iam―ikẽrẽat kajuk o'jere ip, kajuk Deus ikẽrẽat o'ju'uk ixeyũ bewi buye iam.
23638	MAT 13:30	— “Imẽneju ixidip tiptop cuy trigodip'ukap puxim. Yaypan pima, tip pupu'ukayũ be ocekawẽn: ‘Koap ixidip puk epetip'uk tipmũnmũn ãm, daxa be tip mupik am. Trigodip pit epetipu, ta'uk am tip pewi, oduk'a be tamõg̃ ãm,’ ioce'e tip pupu'ukayũ be. Soat tarun pimap, tip pupum ip,” i — io'e Jesus. Imẽn Jesus iboceayũ mutaybitbin o'e.
23643	MAT 13:35	Imẽn o'jebapuk apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat o'e'e iap. O'jekawẽn ixe: Wuymutaybitbinap ekawẽn acã ceweju ip og̃uwẽnwẽn. Ya'õba'arẽm ipi ebapuk ebi kaap ekawẽn og̃uwẽnwẽn, i. Imẽn cuk o'e Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat.
23708	MAT 15:6	— Eyju dak e'em warara'acat pe: “G̃ebuje cũg̃ ma e'em ewebe ebay jukukuk xipan'ũm pima,” i — io'e Jesus. — Imẽn ma ajojoyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ ip jekukum, Deus a'õ mubuyxi'ũm'ũmay eyju — Jesus o'e Fariseuyũ be.
23718	MAT 15:16	— Eyju adeayũ buxim: ka'ũmg̃u eyetaybit — io'e Jesus.
23721	MAT 15:19	— Soat em ijodiat jewag̃uydadam ikẽrẽat kay: warara'acat aokakam ip, warara'acat tayxi kaykay'uk ip, aoyũ kaykay'uk ip, warara'acat pubut tujupa'ũm'ũm'uk ip, warara'acat awẽg̃ mukẽrẽrẽn 'uk ip, warara'acat awẽg̃tatam ip. Soat eybinũn pewi jebapukpug̃, soat em ikẽrẽat kay g̃ebum puye acã — Jesus o'e.
23734	MAT 15:32	G̃ebuje Jesus jeweju etaybitbinayũ o'tomuwã. — Wetabotaidabotbot adeayũ kay — io'e Jesus. — Ibaca'ũm ip, ixat'ũm puye. Irere ip. Xepxep xet oweju ip jekukum. G̃asũ bit ixat'ũmg̃u ip o'e. E dag̃ jeku am iba'ore e'em cebe ip, irere jĩjã buye, ibaca'ũm puye ip. E dag̃ ma ip kuka o'tao'ũm'ũm repibun puye dak — Jesus o'e jeweju etaybitbinayũ be. — Obu'u kawẽn ãm cebe ip: “Eyduk'a kay juy epeyepit,” i, irere buye — io'e.
23749	MAT 16:8	Jesus pit ixeyũ ekawẽn o'ya'ĩjojo. — Yopĩt ma eyetabut okay — io'e cebe ip. — Apẽnpuye eyewewebe kawẽnwẽn eyju: “Imẽn xeku o'e, wuyju pão'a kug̃ g̃u buye,” i? Imẽn g̃u juy epe'e — io'e Jesus.
23759	MAT 16:18	— Icẽmãn og̃uwẽn ewebe: Ẽn Pedro. “Deus ipot ẽn,” exe iap ekawẽn kay itabucayũ webekitkin e'em ip, itabut puye ip. Okay itabucayũ oe'ũ ip ma'g̃u, jetait waram, ibaca jĩjã buye. Satanás ebekitkit bacaap podi ma e'em okay itabucayũ bacaap.
23773	MAT 17:4	Kawẽnwẽn epere buje, Pedro o'e Jesus pe: — Kariwa — io'e. — Xipat ma wuyju ijoce am. Xipat exe bima, xijap ojomõg̃ ijoce. Pũg̃ edopam ojomõg̃. Wara'at Moisés'ũm dopam ojomõg̃, wara'at Elias'ũm dopam — io'e Jesus pe.
23789	MAT 17:20	— Deus kay eyetabutbũt puye — Jesus o'e. — Deus kay eyetabucap yopĩt pima, ka'ũmg̃u iba'ore kuka eywebe. Eyetabucap yopĩt pima, mostardada buxim acã okay eyetabucap pima, kuka epe'e co'a be: “Ecenapõn ijocewi. Wara'at ka be eju juy,” i. Ig̃o'a dak o'jenapõn kuka wara'at ka be — io'e cebe ip.
23812	MAT 18:16	— Eyekawẽn kay'ũm pima bit, eyweju epetujowat pũg̃, xepxep eyekawẽn co am. Waram cuy epeyekawẽn eykitpit eju. Eywejuayũ juy imẽn e'e'eap ya'ĩjo. — Ya'ĩjo buje, soat jekawẽn put wuyjuyũ be: “Aceya'ĩjo soat e'e'eap. Imẽn o'e,” i. Imẽn xepxep ekawẽn tag̃, ebapũg̃ ekawẽn tag̃ g̃u xe'e'i. Imẽn opop ibararak Deus ekawẽntup pe — io'e Jesus.
23826	MAT 18:30	— Ixe imẽnpit: “Ap!” io'e. “G̃axi ma õn cekay,” io'e. — “Iba'ore. Dinheiro kug̃ g̃u õn,” io'e. Imẽnpuye ibure daomũnmũnap'a be o'g̃uju. — “Eaweroap teida buje acã, ecejẽm,” io'e ibure.
23882	MAT 20:21	— Ajo-kay ẽn? — io'e Jesus cebe. — O'iyũ dak imẽn cekay, pũg̃ xik'i eba'at kadi, wara'at eba'ũg̃at kadi. Imẽn õn cekay, ẽn soat kukan puje — io'e. — I juy ece owebe: “Ekawẽn tag̃ oce'e ewebe,” i — io'e Jesus pe.
23886	MAT 20:25	Imẽnpuye Jesus: — Epesot cuy okay — io'e cebe ip―soat pe. — Eyetaybit Judeu'ũmayũ kukukayũ soat em ya'õpurug̃ jebekitkiyũ mujujum iam — io'e cebe ip. — Ikukukayũ soat em big̃ ma jebekitkiyũ mukapikpig̃'uk ip iam — io'e. — “Oca'õbuyxi jĩjã,” i'e'em ip jebekitkit pe soat em.
23899	MAT 21:4	Jesus a'õbi o'ju ip. Jumenta o'tobuxik ip. Ikirikirik osunuy. O'g̃uwekap ip. I'it'it tak o'g̃uwekap ip. Jesus kay o'tujuajẽm. Jeekabek jumento ukxabi jeje o'jomõg̃ ip. Oabik Jesus iekabek ceje jumento ukxabi jeje. Ade jĩjã iboceayũ jeekabek o'g̃upayapaya ip Jesus wap e dag̃, ya'õbuyxi cexe ip puye. — Xipat cĩcãat Jesus — io'e adeayũ―Jesus wap cuibiyũ, tomujuayũ dak. — Davi naxeg̃ebit teku. Deus kuy imucokcokcog̃, Deus a'õbi oajẽm teku wuykay buye. Deus ya'õbuyxi jĩjã. Idip cĩcã — io'e ip ya'õberen, icokcok cĩcã buye. Jerusalém ka kay oajẽm Jesus. Soat Jerusalém watwat yag̃uybabi'ũm o'e ip, jetabiba'arẽm puye. — Abu sute? — io'e ip. — Jesus teku — adeayũ o'e cebe ip. Itaybicayũ o'e. — Nazaré ka wat teku. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat teku―Galiléia eipi bewiat — io'e ip. Imẽn soat o'jebapuk apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat o'tupmubararak Deus a'õbi. Imẽn juk adi o'jekawẽn: Jerusalém watwat cuy epeg̃ukũyjo: “Eykukukat omuyku. Jumento ukxabi jeje xik'i omuy―jumenta'it'it ukxabi jeje. Ya'õdidiat eykukukat je'e,” i juy epe'e — i juk o'e―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat o'e.
23916	MAT 21:21	— Soat em eyetabut okay bima, eyju dak kuka epe'e apẽn figueira'ip pe oce iap puxim. Epeyopmupuruk kuka — Jesus o'e cebe ip. — Ka'ũma ibo bit. Eywebe dak i'e but ite co'a be: “Wede ece ijocewi. Aakõm cuy idixidi be,” i. Imẽn yaakõm, Deus yamuakõm puye, Deus kay eyetabut puye.
23920	MAT 21:25	— Abu-a'õbi juk oeku João Batista? Abu-a'õbi juk ocemubatisasan o'e xeku? Deus a'õbi ma du eyxe? Ijodiat a'õbi g̃u xe'e eyxe? — io'e Jesus cebe ip. — Ocetaybit g̃u — io'e ip Jesus pe. Imẽn o'jekawẽn ip Jesus pe, jeyag̃uy dag̃. — Cebe wuy'e buje, “Deus a'õbi,” i, “Apẽnpuye dak eyetabut g̃u João kay?” i kuka o'e wuywebe — io'e ip jewewebe. — “Ijodiat a'õbi,” i wuy'e bima bit, adeayũ itakoma kuka o'e ip wuykay, ixeyũ xe João Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat puye — io'e ip jewewe be. Imẽneju o'jekawẽn ip Jesus pe: — Ocetaybit g̃u — io'e ip. — Kã — io'e. — Abu-a'õbi João Batista oeku iap epeg̃uwen g̃u owebe. Õn tak og̃uwẽn g̃u eywebe abu-a'õbi õn jekukum iap — io'e Jesus.
23937	MAT 21:42	— Imen e'em Deus ekawẽntup: Uk'a muymuy'ukayũ o'e, “Ite'a xipat g̃u wita'a,” i, i. Yakẽrẽ o'e cexe ip, i. O'yaxik ip, i. Warara'acat pit o'e, “Ite'a yadip ma,” i, i. Uk'a muycemucemat'am o'e, i. Iboap xipat cĩcã wuyxe, Deus imẽn o'e buye, i'e'em Deus ekawẽntup. Iboaptup epetupcoco g̃u du? — io'e Jesus cebe ip. Ig̃o'a Cristo buxim―yamuycemucemat'a.
23945	MAT 22:4	— Wara'acayũ o'g̃uju g̃uto―jebuywatwat'ukayũ. — “I juy epe'e o'tomuwãiayũ be: ‘Kuy biopak oyaoka―biopak'it'it tak. Soat ma opop, peta be i'o am. Epesot cuy,’ i. ‘Ade puybit puye,’ i,” ixe o'e―ipi kukuk'ukat o'e jebuywatwat'ukayũ be. O'ju ip.
23965	MAT 22:24	— Ocemutaybitbin'ukat! — io'e ip Jesus pe. — Moisés juk kuyjeayũ mutaybitbin osunuy: Iwag̃o e'ũ buje, jekitpit jewebumũn cuy jewag̃o'ũm tayxibuk eju, itayxibuk i'it'et'ũm pima, i. I'it'et pima, iwag̃o'ũm tieg̃ ipotpot kuka o'e i'it, i. — Imẽneju ocetaybit g̃u abu-tayxim e'em ixe ayacat iam, waram ce'ũ'ũayũ etait puje — io'e ip cebe.
23972	MAT 22:31	— Imẽntak Deus oe'ũiayũ kukukat g̃u―itabẽg̃ayũ kukukat acã. Imẽnpit juk o'jekawẽn ixe: Õn Deus, i. Abraão itabut mabuk okay, Isaque dak, Jacó dak, i. Imẽn Deus cuk o'e. “Itabut ip okay,” io'e Deus, waram g̃uto ip o'jetait puye. Ce'ũ'ũayũ g̃u itabut Deus kay―itabẽg̃ayũ acã. — Imẽneju wuyetaybit ce'ũ'ũayũ waram g̃uto itabẽg̃ jeedop ip iam. Wuyetaybit tak Deus ce'ũ'ũayũ kukukat g̃u iam, Deus ekawẽntup e'em. Epetupco — io'e Jesus.
23978	MAT 22:37	— Ig̃o ekawẽn: Deus cuy ikukpin cĩcã epejukuk, i. Warara'acat kukpinap podi ma juy epejukuk. Eyxe ikukpin cĩcã buye, ibikuyap tag̃ cuy epeku soat em; xipacat kay dak cuy epesop g̃ebum, i.
23984	MAT 22:43	— Apẽnpuye ixe Davi kuyje o'jekawẽn Deus biõg̃buk a'õbi: “Cristo okukukat,” i? Imẽn o'tupmubararak kuyje: Cristo okukat―Deus emunaẽ, i. Deus o'jekawẽn Cristo be, i. “Xik'i. “Ekay itakomaayũ a'õbacaap cuy og̃uy'ũm,” io'e, i. “A'õ kay kũyjobin jeedop ip,” io'e, i. “Ẽn ixeyũ kukan'ũm pima, oxe ma juy eg̃uy,” io'e, i.
23986	MAT 22:45	Davi juk o'e Cristo be―Deus emunaẽ be: “Ẽn ma okukukat,” io'e. Imẽnpuye ibapuk ma wuyxe Davi naxeg̃ebit acã g̃u Cristo osunuy―Davi kukukat tak osunuy — io'e Jesus.
23991	MAT 23:4	— Ixeyũ e'em warara'acayũ be: “Moisés ekawẽn tag̃ cuy epeku―soat tag̃,” i. Imẽnpit soat tag̃ g̃u ixeyũ dak jekukum Moisés ekawẽn tag̃ — io'e. — Eybuywatwan g̃u ip Moisés ekawẽn tag̃ eyeku am. Pũg̃ em tak ka'ũma — io'e Jesus.
24003	MAT 23:16	— Karem ma ipiat epesupi'ajo. Ya'õpi'ũmat puximayũ eyju. Imẽn ma warẽmtag̃ ma warara'acat mutaybitbin eyju — Jesus o'e cebe ip. — Warara'acat mutaybitbin eyju: “ ‘Etaybit icẽmãn De us eju kawẽnwẽnap'a omuy iam. Imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe iam tak,’ i epe'e bima, cedag̃ ma epesop Deus xe eya'õ dag̃ g̃u ma'g̃u epekuku,” i'e'em eyju warara'acat pe — io'e Jesus. — Wara'at imutaybitbin eyju dak. “ ‘Etaybit icẽmãn Deus eju kawẽnwẽnap'a be ouro opop iam. Imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn õn e'em ewebe iam tak,’ i epe'e bima, cedag̃ g̃u kuka epe'e Deus xe, eya'õ dag̃ g̃u epekuku,” i'e'em eyju warara'acat pe — io'e Jesus.
24005	MAT 23:18	— Warẽmtag̃ ma eyju warara'acat mutaybitbin. Warara'acat pe e'em eyju, “Wara'at pe epe'e bima, ‘Etaybit icẽmãn wũnca mupikpikap'a caixa'a opop Deus eju kawẽnwẽnap'a be iam. Imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe iam tak,’ i. Imẽn e'em pima, cedag̃ ma epesop Deus xe eya'õ dag̃ g̃u ma'g̃u epekuku,” i'e'em eyju warara'acat pe — io'e Jesus. — Warara'acat pe e'em eyju dak: “Wara'at pe epe'e bima, ‘Etaybit icẽmãn wuyju wũnca ũmũm paĩ be imupik am ig̃o'a be iam. Imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe iam tak,’ i. Imẽn e'em pima, cũg̃ ma kuka epesop Deus xe, eya'õ dag̃ g̃u ma'g̃u epekuku,” i'e'em eyju warara'acat pe — io'e Jesus.
24008	MAT 23:21	— Imẽneju warara'acat pe e'em pima: “Apẽn etaybit icẽmãn Deus eju kawẽnwẽnap'a oyamuy iam; imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe iam,” i bima, eya'õ dag̃ cuy epeku. Imẽn Deus eju kawẽnwẽnap'a muwẽnuwẽn pima, Deus muwẽnuwẽn tak, Deus omuy buye ibo'a be.
24009	MAT 23:22	— Imẽneju warara'acat pe e'em pima: “Apẽn etaybit icẽmãn kabi kake iam; imẽnpuxim cuy etaybit icẽmãn e'em õn ewebe iam,” i bima, eya'õ dag̃ cuy epeku. Imẽn kabi muwẽnuwẽn pima, Deus abikbikap muwẽnuwẽn tak, Deus muwẽnuwẽn tak, Deus omuy jabikbikap ceje xik'i buye — io'e.
24017	MAT 23:30	— Epekawẽn: “Kuyje ocetait pima, kajuk Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat oceyaoka g̃u,” i'e'em eyju te'e ma. “Ocedobuyũ'ũm'ũm ekukuap tag̃ g̃u kuka ocejeku,” i dak e'em eyju te'e ma.
24021	MAT 23:34	— Õn e'em eywebe: Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ og̃uju eykay, itaybit cĩcãayũ dak, wekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, i. Pũg̃pũg̃ epeyaoka―ixeyũ'in. Wara'acayũ epesubamupaya korosa be, ce'ũ ãm. Wara'acayũ epeg̃upokupok Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ixeyũ epeg̃ujẽm soat ka bewi. Wara'at ka kay, wara'at ka kay epeg̃uju ip — io'e Jesus cebe ip.
24026	MAT 23:39	— Imẽnpuye icẽmãn õn e'em eywebe. Waram ojo g̃u eyju waram wajẽm'ũm pima. Wajẽm puje: “Deus xipan wuykukukat a'õbi yajẽm'ibit jukuk,” i epe'e — Jesus o'e.
24035	MAT 24:9	— G̃ebuje ipiatpi'ajojoap kay jeydujowat ip. Jeydujowat ip eyaokam. Kawẽnwẽn je'e ip eymuwẽnuwẽn: “Ocexe yukpiwan teku. Oe'ũ juy ocexe,” i. Soat itakoma je'e eykay―wuyjuyũ, pariwayũ, warara'acayũ. Soat ma ipi juacayũ. Soat eykay g̃u jĩjã je'e okay eyetabut puye — io'e Jesus cebe ip―jeweju etaybitbinayũ be.
24048	MAT 24:22	— Deus pe ipiatpi'ajojoap kabia mu'ũm'ũm pima, ka'ũma ma kuka o'jewedaxijo. Imẽnpit: “Pũg̃pũg̃ kabia ipi watwat supi'ajojo,” i'e'em Deus. “Pũg̃pũg̃ kabia acã,” i'e'em Deus, jemunaẽyũ daxijo am, ikukpin cĩcã cexe buye — io'e.
24049	MAT 24:23	— Wara'acat je'e eywebe napa ma: “Ak'i! G̃oku Cristo―wuydaxijojo'ukan―Deus emunaẽ,” i. “Ak'i! G̃oku ixe,” i dak. Imẽn i'e buje, eyetabun g̃u juy epesop ixeyũ ekawẽn kay — io'e.
24052	MAT 24:26	— Ixeyũ je'e napa ma: “Ak'i! Teku uk'a'ũmat pe,” i. Imẽn i'e buje, epeju g̃u juy uk'a'ũmat pe. Ixeyũ je'e dak napa ma: “Ak'i! Teku ikaba'arẽmatka be,” i. Imẽn i'e buje, eyetabun g̃u juy iboap kay — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be.
24139	MAT 26:16	Imẽnpuye Judas oeku: — Pu kabia Jesus puap kabia? — io'e jewebe ma. Imẽn oekuku kudadam. G̃ebuje bit ma ag̃u Judas oeku Jesus pu ojuy itakomaayũ be iũm ãm.
24141	MAT 26:18	— Epeju juy okay itabucat pe―ag̃okatkat pe — io'e. — Jerusalém ka be xeku omuy. I juy epe'e cebe: “ ‘Omuyku eduk'a kay,’ wuymutaybitbin'ukat o'e ewebe. ‘Páscoa be i'o am omuyku, oweju etaybitbin'ukayũ dak,’ io'e ewebe,” i. “ ‘On oje'ũ g̃asũ,’ io'e dak ewebe,” i dak. Imẽn cuy epe'e cebe — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be.
24154	MAT 26:31	— Ijop exima eyju operem — io'e. — Epeyenapõn okay itakomaayũ buxixim. Imẽn Deus ekawẽntup omuwẽnuwẽn: Ovelha kukuk'ukat oyaoka, i. Soat ip jepõg̃põg̃ iõhõyũ, i. Imẽn Deus ekawẽntup omuwẽnuwẽn — io'e. Imẽn kawẽnwẽn o'e Jesus jeweju etaybitbinayũ kukukat puye. Imẽnpuxim ovelha kukukat Jesus puxim. Jesus eju etaybitbinayũ ovelha buxim kuka ip. Ovelha jepõg̃põg̃ ip jekukukat'ũm pima. Jesus etaybitbinayũ jepõg̃põg̃ kuka ip, Jesus e'ũ buje.
24172	MAT 26:49	Isum yajẽm: — Wuykat, omutaybitbin'ukat! — Judas o'e Jesus pe. O'yag̃obukõn.
24204	MAT 27:6	G̃ebuje: dinheiro'a o'yabu ip. — Ijop'a yamõg̃ pa'ore wuywebe Deus edinheiro mũn'a be — io'e paĩyũ kukukayũ. Jewewebe o'e ip. — Cũg̃ g̃u kuka o'e Moisés ekawẽn tag̃ ijop'a Jesus aokaap ma dei an puye — io'e ip.
24254	MAT 27:56	Ixeyũ aoyũ parakpe ebapũg̃ aoyũ osodop ip. Ibũrũ ma ip osodop: Maria Madalena, wara'at Maria dak, Zebedeu ipotpoyũ xi dak. Wara'at Maria Tiago xi osunuy, José xi dak.
24271	MAT 28:7	— Ijo buje, dao ma epeju juy Jesus eju etaybitbit topibiyũ kay — io'e aoyũ be. — I juy epe'e cebe ip: “Jesus waram g̃uto o'jetait. Cum eywap Galiléia eipi be. Iboce ixe juy epejojojo,” i. Wekawẽn kay g̃ebum cuy eyju — io'e cebe ip―Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'e. — Hm hm — io'e ip.
24274	MAT 28:10	— Eypararam g̃u juy — io'e cebe ip. — Okitpitpiyũ be epeyekawẽn cuy: “Epeju juy Galiléia eipi kay, ijo am,” i — io'e aoyũ be.
24277	MAT 28:13	— I juy epe'e Jesus awẽg̃ tobuxik pinayũ be: “Jesus'ũm o'tujowat ip ixima be ma. Jesus eju jekukuk topibiyũ o'tujowat ip. Ocexet pima, o'tujowat ip,” i juy epe'e — io'e ip sorarayũ be.
24287	MRK 1:3	Ixe wemumuju jewãwãwãm uk'a'ũmat pe: E juy epesuemudim wuykukukat kap am, i'e'em. Epesuemucũg̃cũg̃ cuy ixe em, i'e'em.
24291	MRK 1:7	Imẽn o'e ijodiacat pe: — Wara'at omuyku onomukadi. Ixe g̃u itaybitbit cĩcã obode ma. Owebe bit suiuk'uk pa'ore ka'ũma ma õn puye — io'e.
24301	MRK 1:17	Jesus o'e cebe ip: — Epesot cuy oweju — io'e. — Axima bubu'ukayũm cuk adi epesop. G̃asũ bit kawẽn idipat epeg̃uwẽnuwẽn ijodiat pe imutabun ip okay — io'e.
24353	MRK 2:24	Imẽnpuye Fariseuyũ o'jekawẽn Jesus eju. — Ak'i juy ece! — io'e ip. — Eweju etaybitbinayũ kapikpig̃ Sábado kabia be! Trigo dadot uk'ug̃ ip! — io'e ip. — Cũg̃ g̃u e'em ip! — io'e ip. — Imẽn e'em Moisés ekawẽntup: jebodoydoyap kabia be juy epeyekapik g̃u, i — io'e ip.
24364	MRK 3:7	G̃ebuje ade o'ju ip Jesus kay. Soat ka dag̃wi o'ju ip: Galiléia eipi dag̃wi, Judéia eipi dag̃wi dak,
24369	MRK 3:12	— Epeg̃uwẽn g̃u juy warara'acat pe: “Teku Deus ipot” i — Jesus pit o'e ya'õpurug̃ cebe ip.
24373	MRK 3:16	Ibũrũ ma ibutet osodop ip―taẽ'ibiyũ butet: Simão, i, Tiago i, João i
24450	MRK 5:17	Imẽneju: — Ejẽm cuy oceka bewi — io'e ip Jesus pe Gerasa eipi watwat.
24453	MRK 5:20	G̃ebuje o'ju jeka kay. 10 beatka dag̃ oekuku: — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm owebewi — i'e'em soat pe. Iboam jekũyjo buje: — Ajo iba'ore cekay―Jesus kay? — io'e jewewebe.
24467	MRK 5:34	Imẽnpuye: — Tũ'ũ, kuy ece'ada etabut okay buye — io'e Jesus. — Ecepit cuy eduk'a be — io'e. — Ecokcog̃ cuy eg̃uy — io'e. — Kuy ece'ada. Xipat ecesũy g̃asũ bit — io'e.
24472	MRK 5:39	Uk'a be jeõm puje, Jesus o'jekawẽn ceweju ip. — Apẽnpuye eyju wawa? Eya'õkarey jĩjã oxe! — io'e cebe ip. — Yaypan'isuat ce'ũ g̃u―ixet ã! — Jesus o'e wawaayũ be. Jesus itaybit o'e yaypan'isuat'ũm oe'ũ iam. Inaka waram imutain. Imẽnpuye: — Ixet ã — io'e.
24493	MRK 6:17	Kuy bima Herodias Filipe tayxi osunuy. Ikukat Herodes kitpit tayxi osunuy. Herodes pit Herodias o'jat jetayxim. Imẽnpuye João Batista o'e Herodes pe: — Deus xe cedag̃ g̃u ewebe jewebumũn ãm ekitpit tayxi eju — i. Imẽnpuye Herodias itakoma jĩjã o'e João kay. João aoka ojuy o'e. Imẽnpuye Herodes João o'g̃uõmat daomũnmũnap'a be jetayxi be yaokaap puxim. Herodias pe João aoka ba'ore o'e, Herodes xe João ya'õbuyxi buye.
24497	MRK 6:21	G̃ebuje Herodes peta o'g̃ug̃ẽ jekapap kabia kay g̃ebum am. Peta bog̃ cĩcã o'g̃ug̃ẽ ip. Herodes ya'õbuyxiayũ o'tomuwã peta kay jebekitkiyũ. Sorarayũ kukukayũ dak o'tomuwã, Galiléia eipi beayũ dak―kariwawa ecug̃apap. Peta kabia bima Herodias o'e jewebe ma: — G̃asũ ma João oyaokaat — i.
24498	MRK 6:22	Ibocewi Herodias it oõm peta mug̃ẽg̃ẽap'a be. Ayacat osunuy yaypan'isuat. O'jeda'i'in Herodes etabutpe, ceweju jekõnkõnayũ etabutpe dak. Da'i'iap co buje, icokcok o'e ip. Imẽnpuye: — Ajo-kay ẽn oxewi? — io'e Herodes yaypan'isuat pe. — Emukaypin cuy og̃ũm ewebe — io'e. — Ade obubut weipi be. Ipidaseat ma og̃ũm ewebe — io'e.
24521	MRK 6:45	G̃ebujeap tomukadi: — Epeõm cuy kobe be — Jesus o'e jeweju etaybitbinayũ be. — Wĩnãbu epeju owap. Betsaida ka kay juy epeju — io'e. Jesus “Eyduk'a be juy epeyepit,” i'e'em pima adeayũ be, ceweju etaybitbinayũ o'ju wĩnãbu.
24528	MRK 6:52	Ixe kabido o'subidomupon iap o'jojojo ip. Inaka teku Deus a'õbacaap kug̃ jekukum iap kay itabut g̃u ip. Pão'a o'yamu'acog̃ iap o'jojojo ip. Inaka: — Ka'ũma ma ite jo'i ya'õbuyxi — i'ũmg̃u o'e ip. Itabut g̃u o'e ip cekay.
24538	MRK 7:6	G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. Ixeyũ o'g̃ukorẽm. — Kuyje ma juk Isaías emuwẽn icẽmãn — io'e. — Imẽn o'e jemudupmubararaktup pe: Deus e'em: “Deus kay oceju” i napa ma e'em iteyũ wuyjuyũ, i. Imẽnpit okay g̃u ip, i'e'em Deus, i juk o'e Isaías — io'e Jesus.
24542	MRK 7:10	— Moisés o'e kuyje: Xipan cuy eyebay epejukuk, eyxi dak, i. Waram o'e g̃uto: Jebay muymuy'ukat cuy epeyaoka―jexi muymuy'ukat tak, i. Imẽn Moisés o'e — io'e. — Imẽn eyju warara'acayũ muwa'ũm'ũm cebay buywat am, ixi buywat am tak. “ ‘Dinheiro kuka adi og̃ũm eywebe eybuywat am,’ i juy epe'e eyebay be,” i eyju bit e'em warara'acat mukũyjojom — io'e Jesus. “ ‘Imẽnpit ibo edinheiro og̃ũm cuy Deus pe,’ i juy epe'e eyebay be,” i'e'em eyju bit warara'acat mukũyjojom — io'e Jesus. — “ ‘G̃asũ iba'ore owebe eybuywat am,’ i juy epe'e cebe ip,” i eyju e'em imukũyjojom ip — io'e Jesus. — Imẽn eyju Deus ekawẽn kay g̃u. Deus ekawẽn g̃u warara'acayũ mutaybitbin eyju―eyekawẽn acã. Deus ekawẽn tag̃ g̃u eyju jekukum―eyekawẽn tag̃ acã. Soan eyju e'em cedag̃'ũmãn — Jesus o'e Fariseuyũ be.