23214	MAT 1:1	Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ã³si³wxe³jau³xai²la¹wa². A²nxe³jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Jah¹lai²na² a²wĩ³na²nãu³xu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ³jau³xai²la¹wa². A²nxe³sxã³ Je³su²jah³la² sũ̱³nu²tu̱³ Ta³vi²yah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Ta³vi²yah³la² sũ̱³nu²tu̱³ A³bra³ãu²ah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la².
23230	MAT 1:17	Jã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³la² sũ̱³na²nãu³su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ A³bra³ãu²ah³la² ã³si³wxe³ki̱³ka³tu̱³ Ta³vi²yah³la² hãi¹nxã¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ a²sũ̱³na²nãu³xa² ĩ³yĩ¹lih²xai³ain¹te²nãu³tu̱³ hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ ha¹li¹ wxa²sa²so¹xi²sxã³ 14 nxe³ki̱³te²ju²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ Ta³vi²yah³la² ã³si³wxe³ki̱³ka³tu̱³ hu³ Ba³bi³lo²na²ko³nãu³a² sa²tã³nyhain¹tãu³nai³tã² hãi¹nxã¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ a²sũ̱³na²nãu³xa² ĩ³yĩ¹lih²xai³ain¹te²nãu³tu̱³ hi³ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ ha¹li¹ wxa²sa²so¹xi²sxã³ 14 nxe³ki̱³te²ju²hẽ³la². Te²yã¹nxũn³sxã³ Ba³bi³lo²na²ko³nãu³a² sa²tã³nyhain¹tãu³nai³tã² ã³si³wxe³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ hu³ Kris²tu³jah¹la² a³li³lah¹ju³ta² hãi¹nxã¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ a²sũ̱³na²nãu³xa² ĩ³yĩ¹lih²xai³ain¹te²nãu³tu̱³ hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ ha¹li¹ wxa²sa²so¹xi²sxã³ 14 nxe²ki̱³te²ju²hẽ³la².
23231	MAT 1:18	Jã¹nxe³jut3su² Je³su² Kris²tu³jah¹la² a³li³lah¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹. Ma³ri²a³ka³lxai²na² Je³su²jah³la² a²hã³ka³nai²na² nxe³ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² Jo³se²ah³la² so¹nyhu¹kxi³ju³ta³nũ³a² e³hau³kon³ta³lu²nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². E³hau³kon³ta³lu²nain¹nũ²la² yxãn¹ta¹ so¹nyhu¹xa³ta̱³lxa¹ Ma³ri²a³ka³lxa² wẽh³ni³ta¹hxai²hẽ¹la². Hai³txi³ Jo³se²ah³lo²la³ wĩn¹txi²nxa³ta̱³lxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² te²hi²sen³su² wẽ³sai²la² a²ẽ¹nai²na² ũh³wxe³ni¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23232	MAT 1:19	Nxa²ha¹te¹ Jo³se²ah³lo²kxai³lu² ju¹tai²li² ã³ne³wxe³nũ²la², Ma³ri²a³ka³lxa² wẽh³ni³ju³ta² ã³ne³wxe³nũ²la² a²ẽ¹na² ne³kxe³kxi²nha²ta¹hxai²hẽ¹la². Ne³kxe³kxi²nha²te³nah¹lxi¹: — Wain³txi³ kãi³jah¹lo²sa¹xã¹. Hai³txi³ kuh³lxa³thin¹sxã³ kãi³te²txã³xã¹. Ta¹ka³lxai²na² wẽ³sa² wẽh³ni¹kxa² wet1sa²jah¹lo²sxa³xã¹. Nxe³kxan²ti³ kwa² ĩ³ãu²lxi²sa²ju³ta² ten³sa²nxa³nhã¹. Nxe³sa²nxa³ha²kxai³ kwa² hãi³a² ã³a¹tũ¹xã¹. Ma³ri²a³ka³lxa² ã³a¹tũ¹xã¹. Nxe³nha²ta¹hxai²hẽ¹la².
23233	MAT 1:20	Nxe³tãu³ãn²tu̱³ta¹ nũ¹ha̱in³nha²tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²si¹hã³jah¹la² oh³xan¹jah¹la² wxa²kan³sxã³ wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Wxã³ka³tu̱³ Jo³se²ah³la² sxa³sxã³ ãu³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². Ãu³xi²tãu³a² ã³nhxi²sxã³nho³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². ónhxi²sxã³nho³kxi²te³nah¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa²si¹hã¹jah¹la² ã³tĩ³sxã³ e³kxi²te³nah¹lxi¹: — Jo³se²ah³lãi³. Ta³vi²yah³lu¹ta² a²ne³sa³wit3si¹lxi¹. Txa²wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xa² wi¹lain³kxi¹sẽ¹li¹. “Ta¹ka³lxa² Ma³ri²a³ka³lxa² so¹nha¹tũ¹xã¹.” Nxi¹lxi¹. Nxẽ¹nha²kxai³ hxi²waun³txi³txa³hẽ¹li¹. Ta¹ka³lxai²na² so¹sẽ¹li¹. Wẽ³sai²na² ta¹ka³lxa² wẽh³ni¹kxa² hai³txi³ yuh³xai²nãn¹te² we¹kxe³su² nxe²nxa³i¹. Yxãn¹ta¹ Sũ̱³na² yãu³ka³jxah¹la² te²hi²sen³su² wĩn¹txi²nxa³kxan²ti³ wẽ³sa² wet1jah¹lai²la¹wi¹.
23234	MAT 1:21	A²nxe³ta¹ka³lxa² wẽ³sa² a³li³lah¹kxi²tu¹wi¹. A²ki³lha³lxa² a³li³lah¹kxi²tu¹wi¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ a²ĩ³lxa² Je³su²jah³lo²su¹ nxe² ĩ³yĩ¹li²txa²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ hã²wxãn³txa³ wẽ³sai²li² txon¹nũ²la² a²nũ²a²nãu³xai²na² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² a²yxo²ha³kxa¹ ã³wa²sut1ti³hit1tain¹tu¹wi¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23235	MAT 1:22	A²nxe³jau³xai²na² kxã³nhxĩ¹nai³tãn²jau³xa² Sũ̱³na² ĩ³hen³txi²tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta³la³ jau³xain²txi³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jau³xu¹tai²na² te³nah¹lxi¹:
23239	MAT 2:1	Jã¹nxe³ju³kxai³lu² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² E³ro²jah³la² kãin²jah¹la² Ju³te²an¹ko³xa² a²wa³kxẽn³yah³la² yxau²xai³lhĩ¹nu¹tai²na² Je³su²jah³la² a³li³lah¹ta¹hxai²hẽ¹la². Be³lẽ²thĩ³na² Ju³te²a²ko³xan¹thĩ³na² a³li³lah¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³ãn²tu̱³ a²nũ²a² a²hoh³lxi³khai¹nũ̱³ka̱³txa² ha³lo²a² u²lyxau¹ko³xa² u³je³na² a³li³xi²tãu³an¹ko³xa² a³li³xain¹nũ²la² wxã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wxã³ain¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² Ju³te²a² ko³xan¹thĩ³na² kãin²khaix1nxe³thĩ³nãn²ta³ ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹sxã³ e³kxain¹te³nah¹lxi¹:
23240	MAT 2:2	— Ĩh¹nũ¹la³ta̱³ Ju³te²a² wa³kxẽn³yah³lo²nũ³a² kwẽn¹ta² a³li³lah¹jah¹la² he¹ji¹wi¹? Txa²ha³lo²a² a³li³sĩ¹na¹hĩ¹nai³tã² a²hxi³ka²ta³khai³xa² ĩ²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe³ka³tai²na² ĩ²sĩ¹na¹ha²kxai³ wẽ³sai²li² sa²nẽn¹kxi²te³lhxã³ wxã³ye¹nx2ti³nha¹wi¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23241	MAT 2:3	Nxe³nxa²ha¹te¹ nxe³jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² E³ro²jah³la² yu̱h³lxi³khaix1ta¹hxai²hẽ¹la². — A²wa³kxẽn³yah³lo²sa¹ju³ta² sa²tã³ni²lã³kxi²sa²te³na³na¹. Nha²jau³su² E³ro²jah³la² ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxũn³sxã³ Je³ru³sa³lẽ² tũ̱³ka̱³txa² whãi²na¹ E³ro²jah³la² yã¹nxe² yu̱h³lxain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23242	MAT 2:4	Nxe³te²kxa³ya̱³lhu² E³ro²jah³lai²na² te²hi²sen³su² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xa² nxe³te²he³la³kxa² ã³yã³nũ²kxi²xi²si¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wã³nxĩn¹te² si³yxau³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³kaix1tha²kxai³ ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1tha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3jah¹la²nũ³ãn²ta² a³li³la¹jen³nũ³a² ĩh¹nũ¹la³ta̱³ a³li³la¹ji¹wi¹? Nxẽn³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23244	MAT 2:6	“Wxãi²na² Be³lẽ²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txi³si²yah³lxi¹lxi¹. Ju³te²a²ko³xan¹thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxi¹. Thĩn³kãi²nxa³te²hũ̱³kxan²ti³ Ju³te²a² hxi²kan¹te²nãu³xai²na² kãin²te²lo³yah³lxi¹lxi¹. Nxe³sxã³ wxa²nũ̱³ka̱³txa² a²nũ²a² ka³na³ka³na³jah¹la²nũ³a² hxi²kan¹ta² si³yxau³ti³lo³nx2tu¹wi¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ txa²nũ̱³ka̱³txai²na² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txi³su² txa²nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ a²wa³kxẽn³no³nĩn¹tu¹wi¹.” Nxe³jau³xai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txa² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23245	MAT 2:7	Nxe³nxa²ha¹te¹ E³ro²jah³lu¹ta²kxai³lu² a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txa² hãi³a² kaix1tain¹sãn²nũ²la² hi³ka²ta³u¹tai²na² wxã³je²nãu³wa³kxai³tã² ĩ³wã̱³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23247	MAT 2:9	Nxe² e³ta³lun²nxa²ha¹te¹ a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ã³waix3tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówaix3tain¹tãu³ hi³ka²tai³ta³lxi² u³je³na² a³li³xi²tãu³an¹ko³xai²na² a³li³ai¹nhĩ¹nai³tã² ĩ²ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³sxã³ hi³ka²tain²txi³ ĩ²xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ²xain¹ka³tu̱³ ai³ain¹tĩh³na² ne³ka³ta²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ne³ka³ta²ain¹sxã³ wẽ³sai²na² sxa³thĩ³na² ã³nhau³kot3sĩ¹na¹ ã³yit1ta¹hxai²hẽ¹la².
23248	MAT 2:10	Jã¹nxe³jut3su² ai³ain¹tãu³a² hi³ka²tain²txi³ ĩ²ain¹te³na¹ kãin²ka³li³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23251	MAT 2:13	Nxe³nxa²ha¹te¹ tĩh³nu² ã̱³lxi³ ĩ³xain¹tãu³a² Jo³se²ah³la² sxa³sxã³ ãu³xi²nũ²la² hxi²sxã³nhon³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²an¹jah¹la² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Jo³se²ah³lãi³. Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Wẽ³sai²na² tẽ³i² a²hã³ka³nãin²txi³ tẽ³i² nxẽ³ka³tu̱³ E³ji²ta²ko³xa² ih³saun³txa²hẽ³li¹. E³ro²jah³la² Wẽ³sa² ĩ³su²lhã³te³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ wa³su³txi³ ih³saun³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²ai²li² yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yxau²ta³lun²na³na¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ ĩ³hen³txi³nx2ta¹tu¹wi¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23253	MAT 2:15	Hã²wxãn³txa³ E³ji²ta²ko³xa³nãu³a² yxau²xai³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². E³ro²jah³la² ka³te̱³na² he¹tãu³a² yxau²xai³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³jut3su² kxã³nxai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² hen³txi³jah¹la² jau³xau³hxai²tẽx1ta² e³ta¹hxai²hẽ¹la². E³te³nah¹lxi¹: — Sũ̱³na² Si³yxau³jah¹lo²na¹xai²na² Txa²ki³lha³lxa²khai³xai²na² E³ji²ta²ko³nãu³a² ĩ³kaix1sxã³ sa²sai¹ai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³jau³xau³hxai²tẽx1tã² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23254	MAT 2:16	Nxe³nxa²ha¹te¹ E³ro²jah³lai²na² sa²kxai³lu¹ a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txai²na² wa̱³li²nxa³ju³ta³nũ³a² ĩ²nũ²la² ĩ³a̱n³txi³khaix1ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³a̱n³txi³te³nah¹lxi¹. A²sa³wi³ha³lxa² kwa³na³te²an¹jau³kxai³lu¹: — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Be³lẽ²thĩ³na² ã³nxai² Ra²ma²thĩ³na² ã³nxai² ha³lo²a² ti²ta³lo³kxai²na² ã³nxai² nxe² ã³ten³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ in³txa² wẽ³ha³lxa² jũ¹lxi³te²a² kwẽ³kxa² ye³ha¹li¹ kwẽ³kon³sxã³ hi¹nai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³sun²tã¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. ótox3ã¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ju³tai²na² E³ro²jah³lai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: — Nxe³na¹kxai²nãn²tu̱³ Wẽ³sai³ta³lxi² ĩ³su²lhã³kxai¹na¹tũ¹xã¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23255	MAT 2:17	Jã¹nxe³jut3su² kxã³nxai³tã² Je³re³mi²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² e³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹:
23256	MAT 2:18	— Ra²ma²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² kãin² nã̱³ni² kãin² ĩ³ãin²ta³kxi² nxe³ain¹te²sin²tai¹. Ra³ke²la³ka³lxai²na² sa²kxai³lu² a²wẽ³ha³lxi³khai³xa² ĩ³nã̱n³kxain¹na³li¹. Wẽ³ha³lxan²tu̱³ sun²tã¹hxa³kxain¹na³li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² hxi²kan¹txi³ a²ka³lxa¹te²nãu³xa² ya³lo³txai¹nxa³lho³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³thĩ³nãin²ti³ kxã³nxu¹tai²na² Ra³ke²la³ka³lxi³nu¹ta²kxai³lu² ya³lu²te³lhxã³ nxe³hĩ¹nu¹tai²na² kãin² nã̱n³ta¹hxai²hẽ¹la². A²wẽ³ha³lxi³khai³xa² wi¹ton²kxi²nxa³ta̱³lxa¹ ã³nhxi²ka¹txa³ha²kxai³ kãin² nã̱n³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³kxaix3jã¹nxũn³sxã³ Ra²ma²thĩ³nãn¹ta¹ka³lxi³nãu³xa² te²yã¹nxe² nã̱n³nain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23258	MAT 2:20	— Nxex3sa²lxi¹. Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Wẽ³sai²na² a²hã³ka³nũ¹na² nxe³sxã³ tẽ³txa²hẽ³li¹. Tẽ³sxã³ ĩ³xi²txu¹li¹. I³sa³e²ko³xa² ĩ³xi²txu¹li¹. Wẽ³sai²na² ĩ³su²lhã³ain¹ju³ta² ten³jah¹la² ya³lu²na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³xi²txu¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23260	MAT 2:22	Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ³xi²tãu³ãn²tu̱³ a²ha³lo²a² ha³ta̱³nxe³jau³xa² ĩ³hen³txi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txi²nyhain¹te³ãn¹jau³kxai³lu¹: — E³ro²jah³lai¹tã² Ju³te²an¹ko³xai²na² I³sa³e² ko³xa² kãi²nxa³ko³xai²na² ha³txih³xan¹ko³xai²na² a²hxi²kan¹jah¹laix1tã² ya²la³tu̱³ ya³lu²na²hẽ³li¹. Ya³lu²ha²kxai³ a²ki³lha³lxa² Ar³ke³lau²sah³la² ã³wẽ̱³not3sxã³ ha³lo²a² wa³kxẽn³yah³la² hxi²kan¹txi³lon³na³li¹. Nxe³jau³xai²na² ha³ta̱³nxe³jau³su² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txi³nũ²la² yuh³lxi³jau³su² thĩ³na² yxau²xai³thĩ³nai³tã² hai³txi³ wa̱³li²sxã³ yxau²xai³to³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe²nxa³kxe³su² hxi²sxã³nhon³txi²si¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wa̱³li²si¹hxa³jau³su² ain³kxi²ha²kxai³ ha³lo²a² ã̱³xa² Ka³li³le²a²ko³xa²nãu³a² I³sa³e² ko³xa² kãi²nxa³ko³xai²na² ha³txih³xan¹ko³xai²na² ai³sxã³ yxau²xai³lyain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23261	MAT 2:23	Ko¹xai²na² yxau²xai³lyain¹nũ²la² Na³sa³re²thĩ³na² ã³wih¹sxã³ yxau²xai³lyain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³jut3su² kxã³nxai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹la²nãu³xa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² e³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². E³kxain¹te³nah¹lxi¹: — Jah¹lai²li² Na³sa³re²thĩ³nãn¹jah¹lo²sin¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23263	MAT 3:2	— Nxex3jah³lxi³sa²lxi¹. Wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³sxã³ ã³nxa̱³wã²na³jah¹lxi³hẽ¹li¹. ósxã³ ĩ³ãin²ta³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² a²hxi²kan¹ta² si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² ti³hẽn¹te³na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23264	MAT 3:3	A²nxe³ju³tai²na² kxã³nhxĩ¹nai³tã² I³sa³i²ah³lu¹tai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: — A²nũ²a² ã̱³jah¹la² wxã³tu¹wi¹. Ha³lo²ai²na² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³nãu³a² ai³sxã³ ĩ³ye³kxi²tu¹wi¹. Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² hxi²kan¹jah¹lo²su² wxã³ju³ta²nũ³a² yũ³kxai²nãn²tu̱³ a²wxã³tĩh³na³nũ³a² wxa²hau³ko³tain¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² wxã³ju³ta²nũ³a² wxa²ẽ¹nãu³ai²na² wxa²hau³ko³nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ya²la³tu̱³ wxã³ti³wa³ki³lxon³na³li¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23265	MAT 3:4	Jã¹nxe³jah¹la² Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai²na² sa²kxai³lu² wã²la² ũ³whih²kxi²nha²ka³lo³a² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: Ka³me²la² a²wã²la² tẽ³sxã³ ũ³whih²kxi²nha²ha²kxai³ a²sĩ̱³ĩ¹nha²ka³lo³a² po¹na² wã²la² wxa²sĩ̱³ĩ¹nha²ha²kxai³ nxe³te²ju²hẽ³la². Yain³txa² te²a² so¹lxi³ yain³te²ju²hẽ³la². Ka³ya̱t3su² ĩ³so¹jĩ²ha²kxai³ txu³ha²yau³xa² so¹lxi³ ĩ³na²ha²kxai³ nxe³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la².
23268	MAT 3:7	Nxe³tãu³ãn²tu̱³ fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txa² wxã³ha²kxai³ sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txa² wxã³ha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nyhu¹te³lhxã³ wxã³ain¹tãu³a¹ Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² e³te³nah¹lxi¹: — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³nai²li² a̱n³txi¹nx2ti³na³li¹. Nxe³sxã³ wxa²ẽ¹nãn¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹sain¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹yex1sain¹tũ¹xã¹, a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa²su¹.” Nxe³nyhah¹lxin¹kxan²ti³ ti³he¹nxe²nxa³wi¹. Nxe³sxã³ wi¹lhin¹ki³lxo³yah³lxin¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³nai²li² ĩ³ki²ha¹kxi²yah³lxan³tho³li¹.
23269	MAT 3:8	Ya²la³tu̱³ wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³sxã³ ĩ³ãin²ta³kxi²nha²si¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ wain³txi³ kãi³sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Hi³a²ne³kxai²na² wi¹lye²kxai²nãn²tu̱³ a²nxã̱³kxai²na² wi¹nũn³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³jah³lxi³nũ³nhẽ¹li¹. Wi¹tẽ³kxai²na² wi¹lxa³nxã̱³kxi²kxa²yã¹nxa² wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹.
23270	MAT 3:9	Nxe³yãn¹ta¹ wãn³txi³la³ ĩ³wa²lũ³xi²sah³lxin¹jau³la³ nxe² e³kxi²sah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Sah²lxan³te³nah¹lxi¹: “A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² a²ne³tah²nãu³su² ki̱³tã³li¹. Nxe³ki̱³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wi¹lhxã³ ĩ²nẽ³tu¹wi¹.” Nxe² ĩ³ye³kxi²syah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² wxa²sũ̱³nu²khai³su² kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²kan¹khaix1jah¹lai²la¹wi¹. Ten³kxai²nãn²tu̱³ kwa²txah³la³kai²na² tẽ³sxã³ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² a²ne³tah²nãu³a² ka³te̱³na² wet1si¹jau³su² hxi²ka¹nhĩ̱³nx2na³li¹, Txa²wã¹sũ̱³na²su¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² wẽ³ha³lxi³su² ti³hi¹tai¹nhĩ̱³nx2na³li¹.
23271	MAT 3:10	Jã¹nxe³jut3su² hi³a²ne³kxai²na² ĩ²li³te²la³ wi¹nã̱³kxi²nxa³kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² hxi²ka² ĩ³tau³ka²tã³sãn²nũ²la² ha³nxe²a² yat3sxã³ hxa³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³te³lhxã³ kxa²yã¹nxe² wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³yah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23272	MAT 3:11	Nxe³nũ²la² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹tũ̱³ka̱³txai²na² ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Jã¹nxa¹jut3su² txai²na² sa²kxai³lu² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nxa²lxin¹ju³ta³nũ³a² hxi²ka¹nhĩ̱³na¹wi¹. Wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³sxã³ ĩ³ãin²ta³kxi²nha²si¹nx2ti³sãn²ka³tu̱³ ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nxa²lxin¹ju³ta² hxi²ka¹nhĩ̱³na¹i¹. Nxe³nx2ta¹kxa²ha³ta̱³nxãn²tu̱³ txa²si³yo³na² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³ wa³to²hi²sa²jah¹la² wxã³tu¹wi¹. Wxã³te³na¹ hxi²kan¹txi³ wa³to²hi²sa³ha²kxai³ a²yu³kxa² yu³wi²kxi²nha²ka³lo³a² tẽ³sxã³ ã³nhit1sxã³ ã³si³tẽ³kxi²na¹kxe³su² hxi²ka¹nhĩ̱²nxa³nha²wi¹. A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ũ³hũ¹nx2ti³ha²kxai³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² ã³nhxan³ka²ti³nx2ti³ha²kxai³ nxe³jah¹lo²su²na³li¹.
23273	MAT 3:12	Jã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² hai³sxa² wa³kxẽn³yah³lai²na² hai³sxa² wi¹wen¹ha²kxai³ a̱n³sxã³ yain³ta³ki³a² wxa²so¹te²ju²hẽ³li¹. Wxa²so¹kxai²nãn²tu̱³ wã³na̱³la³ka³lo³a² hxi²tẽ³nha²sxã³ yain³txa³ki³a² ĩ³ya³lan³kxi²xai³te²ju²hẽ³li¹. Ĩ³ya³lan³kxi²nũ²la² yain³txa³ki³a² a²wi¹ki³a² so¹sxã³ ũ³wha¹ha²kxai³ a²ka³lo³a² ã³na¹sxã³ ũ³thũ²kxa² sa²hẽt1sa²kxai³ nxe³ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² wi¹lhin¹te²nãu³xa² oh³nãu³nũ¹ka³nãn¹ko³xa² ũh³wxe³ũh¹hai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ĩ³lxa³thi¹nxa³te²a² yuh³nãu³nãn¹ko³xa² ha³lo²a² i³sa²tẽ³ko³xa² ã³na¹kxai¹nha²kxai³ nxẽn³tain¹tu¹wi¹. Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23275	MAT 3:14	Yxãn¹ta¹ ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nyhu¹xa³ta̱³lxa¹ Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: — Wxãi²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³jah¹lo²sxa³lxi¹. Ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nxa²ha¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. Ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹san¹ju³ta² wai³nhĩ̱³nx2na³li¹. Nxe³kxan²ti³ txa²hxi²ka² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹si¹nxa²ha¹jau³nũ³su² wxã³san¹kxai²nãn²tu̱³ti¹. Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23280	MAT 4:2	Jã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ta¹hxai²hẽ¹la². Hxi²ka² hxan³sxã³ wxa²sa²wa²la³kxi²sxã³ wxa²sa²wa²la³kxi²nũn³sxã³ te²yã¹nxe² wxa²sa²wa²la³kxi²nũn³sxã³ a³lan²ta¹hxai²hẽ¹la². 40 nxe² a³la²ni² 40 nxe² ka³nxa³hi² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² yain³txa² kwa² ã³na¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ heh³lxi³ yxau³ta¹hxai²hẽ¹la².
23281	MAT 4:3	Nxe³nxa²ha¹te¹ Sa³ta³na²jah¹la² ã³tĩ̱³sxã³ e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². E³kxi²te³nah¹lxi¹: — Txa²wã¹sũ̱³na² Tah²su² nxĩ¹nha²kxai³ txah³lxa³kxai²na² e³kxi²txai¹nhẽ³li¹. Txah³lxa³kxa² tẽ³sxã³ yain³txi³nũ³xa² ĩ³yat1sxã³ wet1si¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹sẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23282	MAT 4:4	Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: — Kwa²nxi¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² a²ten³jau³sxa³wi¹. Sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: “Yain³txi³khai³xa² so¹lxi³ yain³sxã³ yxau²xai³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² a²yxo²sai¹jau³xai²na² hãi¹nxe³ti³jau³xa¹ wet1yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23283	MAT 4:5	Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² Sa³ta³na²jah¹lai²na² hi²sen³su² ã³sa²so¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² wi¹lhin¹thĩ³nãu³a² ã³sa²so¹nũ²la² Sũ̱³na² sxi²ha² kĩ³khaix1thĩ³na² a²ne³ka³nah²nãu³a² ũh³wxe³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la².
23284	MAT 4:6	Ũh³wxe³kxi²te³nah¹lxi¹: — Txa²wã¹sũ̱³na² Tah²su² nxĩ¹nha²kxai³ yuh³ã³na¹nha¹txa²hẽ³li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹la² a²hxi²ki³kxai³lu² wi¹lhau³ko³txa²tu¹wi¹. Nxe³nĩn¹ju³ta²nũ³a² Sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² oh³xan¹ta² nũ̱³ka̱³txai²na² wi¹lhau³ko³txa²si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ wi¹lhau³ko³txain¹kxai²nãn²tu̱³ a²hxi²ki³khai³xa² ã³sa²so¹nxain¹tu¹wi¹. Txah³lxa³kxi³su² ã³yu̱³kxĩh³ton³nxa²kxa²ya̱n³txi³su² nxe³nxa²ha¹wi¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23285	MAT 4:7	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² ĩ³wa²lũ³xi²te²an¹jau³kxai³lu¹: — Kwa²nxi¹lxi¹. Sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² yau³xã̱³xai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Wxa²hxi²kan¹txa² Si³yxau³jah¹la² wi¹la³ ã³si³tẽ³kxi²ju³ta² ye²si¹jau³su² wã³nxĩn¹ju³ta² o²la³kxi²sain³txa³hẽ¹li¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23286	MAT 4:8	Jã¹nxe³jut3su² Sa³ta³na²jah¹lai²na² hxi²ka² ã³sa²so¹nũ²la² wã³la² kĩ³khai¹nxe³ka³txa² ũh³we̱³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² ha³lo²a² yuh³xan¹ta² ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ yuh³xan¹ta² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ wã²nã³ũ¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wi¹khai¹nxe³ye²kxe³su² wã²nã³ũ¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wã²nã³ũ¹hain¹te³nah¹lxi¹:
23288	MAT 4:10	Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³xa² kwa³na³te³nah¹lxi¹: — Sa³ta³na²jah¹lãi³. ówaix3txa²hẽ³li¹. Ten³nxa²hxa³nhai¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² so¹lxi³ ã³ka³ti³wxe³sxã³ sa²nẽn¹kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Jah¹lai²na² so¹lxi³ sa²yxo²wet1sxã³ yau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23289	MAT 4:11	Nxa²ha¹te¹ nxe² e³kxi²ta³lun²nũ²la² Sa³ta³na²jah¹la² ã³waix3sxã³ a³li³ta¹hxai²hẽ¹la². ówaix3sxã³ a³li³nũ²la² oh³xan¹ta² nũ̱³ka̱³txa² wxa²kan³sxã³ wxã³nũ²la² Je³su²jah³lo²kxai³ yain³txa² ũ³hũ² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹ni² nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23291	MAT 4:13	Nxe³sxã³ Na³sa³re²thĩ³na² yxau²xai³hxai²na²hẽ³ nxe³thĩ³na² a³li³nũ²la² Ka³far³na³ũ²thĩ³na² ã³ya²kxi²sa²tẽ³ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² u²lxan³thĩn³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ko³xai²na² a²ĩ³lxa² Se³bu³lo²na²ko³su² ha²kxai³ Naf3ta³li²ko³su² ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa².
23292	MAT 4:14	Nxe² ã³ya³kxi²sxã³ yxau²xai³kxe³su² I³sa³i²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² Sũ̱³na² ĩ³hen³txi³jau³xau³hxai²tẽx1tã² e³ta¹hxai²hẽ¹la². E³te³nah¹lxi¹:
23293	MAT 4:15	— Se³bu³lo²na³ko³xa² Naf3ta³li²ko³nãu³a² ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² a²wa̱³kan¹ko³nãu³a² yxãn¹ta¹ Jor³tãu²yau³xa² a²ha² ya¹nãn¹ko³nãu³a² Ka³li³le²a²ko³xa² nxe³te²nũ̱³ka̱³txe²nãu³xa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xai²la¹wi¹.
23295	MAT 4:17	Jã¹nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² yxau²xai³ka³tu̱³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³ ã³si³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txi³te³nah¹lxi¹: — Wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³sxã³ ã³nxa³wã²na¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. ósxã³ ĩ³ãin²ta³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a²wxã³ti³wa̱³kxi³lxon³na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23297	MAT 4:19	Jã¹nxe³sxã³ a²lon³ti³nãu³xa² ĩ²yah³nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Nxex3jah³wxi¹. ósi³tẽ³sa¹hẽ¹li¹. A̱i³na² ã³na¹yah³to³hxain¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ã³si³tẽ³sa¹hin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ĩ³kaix1so¹ja³hin¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wi¹, ã³si³tẽ³kxi²sa²si¹hain¹jau³su¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23299	MAT 4:21	Nxe³ka³tu̱³ta¹ jũ¹nxa² yan¹nãu³a² ã³nxai³ain¹ka³tu̱³ta¹ Se³be³te²u²jah³la² a²ki³lha³nãu³xa² Jo³ãu²ah³la² Ti³a²kah³la² nxe³ya³sxã³ ka³no¹a² ka³lo³ẽ¹na² ã³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówxe³sxã³ a̱i³na² ta³lã²la²ka³lo³a² sa²ka³tũ¹sxã³ sa²hau³ko³tain¹je²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³na¹ a²kwẽn¹tai²na¹ Je³su²jah³lo²kxai³lu² ĩ³kaix1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23300	MAT 4:22	Ĩ³kaix1te³na¹ Jo³ãu²ah³la² Ti³a²kah³la² nxe³ya³sxã³ a²wĩ³na² ã³waix3ti² ka³no¹a² ka³lo³a² ã³i² nxe³yah³nũ²la² Je³su²jah³la² hi¹txai³lya³ta¹hxai²hẽ¹la².
23301	MAT 4:23	Nxa²ha¹te¹ hã²wxãn³txa³ Ka³li³le²a²ko³nãu³a² Je³su²jah³la² ai³lha²thet3ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³nãu³xa² ã³wih¹xai³lha²thet3sxã³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² nxe³jau³xa² ĩ³yau¹ũ³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³kxa²yu³su² a²nũ²a² ĩ²li³te²na¹ ĩ³ta³ka³txa² ĩ³ton³ta̱³nxa² kwa²ha̱i²ha̱in²ta̱³nxa² nxe³te²na² ã³tĩ̱³kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²na² whãi²na¹ wi¹we²txi²ye²ta¹hxai²hẽ¹la².
23302	MAT 4:24	Nxe³te²kxa³ya̱³lhu² Je³su²jah³la² a²ha³ta̱³nxa² u²lxi³ ã³na¹ha²kxai³ ai³lhxã³ Si²ri³a³ko³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain³kxain¹nũ²la² ĩ³ta³ka³txa² ĩ²li³ka³txa² ĩ³ton³te²a² yũ³kxai²nãn²tu̱³ ã³sa²so¹ha²kxai³ ĩh³nha²ju³ta² yũ³te²a² ã³sa²so¹ha²kxai³ a²nũ²ai²na² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³jah¹lo²su² te²na² ã³sa²so¹ha²kxai³ ã³tau³txẽ³kat3sũ̱³ka³ta² yũ³te²su² te²na² ã³sa²so¹ha²kxai³ a²nũ²ai²na² nũ³kan²ta³kxi²te²na² ã³sa²so¹ha²kxai³ a²nũ²a² wi¹lain³ta³kxi²te²nãu³xa² nxe³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Je³su²jah³la² hi²sen³su² tũ̱¹ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ we²txin²tain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23306	MAT 5:3	A²nũ²a² ĩ²li³te²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: — “Txa²ẽ¹nãu³ai²na² a̱u³txi³ hxi²ka¹nha¹ju³ta² yũ³ti³hex1sa²nxa³nha¹. Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ hxi²nũn¹sa²jah¹lai²la¹wi¹.” Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxãn³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yxau²xai³yah³lxin¹tu¹wi¹.
23307	MAT 5:4	Hĩ¹nai²na² ãin²ti³sxã³ nã̱n³ta² ha³lo²ai²na² hin¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxãn³nãu³a¹ ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nx2ti³tu¹wi¹.
23308	MAT 5:5	Hĩ¹nai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² thãi³ti³la² yxau²xai³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxãn³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³ye³kxi¹nx2ti³jau³xai³tã² hãi¹nxe³ti³xa¹ sa²hau³ko³tũh¹nx2ti³tu¹wi¹.
23309	MAT 5:6	A²nũ²a² he³ja³lu²te²nãn²tu̱³ yain³txa² yxo²kwa̱in³te²ju²hẽ³li¹. Ya̱³lxu²khaix1te²nãn²tu̱³ ĩ̱³yau³xa² yxo²kwa̱in³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² yã¹nxe² Txa²wã¹sũ̱³na² wain³txi³ kãi³ju³ta³nũ³a² ten³sxã³ kãi³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxã³nãu³a¹ a²nũ²a² yain³ta³lun²te²na² ũ³kxi²kxa² yã¹nxe³sxã³ ha³lo²a²nũ³a² ã̱³xa² ten³yah²lxan³tho³li¹.
23313	MAT 5:10	Hĩ¹nai²na² wain³ju³ta² so¹lxi³ kãi³yah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² khãuh³lxa³thin¹nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxã³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yxau²xai³lyah³lxin¹tu¹wi¹.
23314	MAT 5:11	Hĩ¹nai²na² Txa²wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxi¹lxi¹. Yxah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²ai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³te²su² te²a² ko̱³nxe³ti³ e³kxi²nx2ti³ta̱³nxa² khãuh³lxa³ti³nx2ti³ta̱³nxa² ki³han³jau³su² e³kxi²nũ¹nx2ti³ta̱³nxa² nxe³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ ka³lih³jah¹lxi³hẽ¹li¹.
23315	MAT 5:12	Kãin² ka³lih³sxã³ wi¹lxon³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Kxãn³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²ai²na² oh³nãn¹ko³nãu³a¹ ũ³yho³hi¹nx2ti³ju³ta³nũ³a² wi¹ju³ta² yũ³nx2ti³tu¹wi¹. Jã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³nx2ti³kxa²yã¹nxe² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² wxa²ne³hẽ³tu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² khãuh³lxa³tain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹li¹, Sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³ain¹te²nũ̱³ka̱³txa²su¹.
23317	MAT 5:14	Te²yã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹ha³lo²ai²na² a²ha²tet1jut3sũ̱³yah³lxi³tũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxi¹. Wã³la³ka³txa² a²ne³ka³nah²nãu³a² sxi²je³na² we¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ hãi³i² yxau³hĩ̱³nx2nxa³wi¹. A²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ e³lxah¹ ĩ²ain¹tu¹wi¹. Te²yã¹yxah³lxi¹lxi¹. Wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³yah³lxin¹ju³tai²li² a²nũ²a² e³lxah²lxi³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² e³lxah²lxi³ ĩ²ain¹tu¹wi¹.
23319	MAT 5:16	Te²yã¹nxe³jut3su² lã³pi³ãu²tẽ³na² sa²kĩ̱³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² wi¹lha²tet1te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe² kãi³yah³lxin¹ju³tai²na² a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ e³lxah²lxi²na³li¹. Nxe³ha²kxai³ wi¹kãi³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² oh³nãn¹ko³xai²na² yxau³jah¹lai²na² sa²nẽn¹kxain¹tu¹wi¹. Nxe³ju³ta² kãi³jah³lxi³hẽ¹li¹.
23320	MAT 5:17	Nxa²ha¹te¹ wxa²ẽ¹nãn¹jau³su² nxe³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txu¹tai²na² nxe³jau³xai²na² whãi²na¹ ã³na¹si¹jau³su² Je³su²jah³la² a²ten³jau³su² na³xã¹.” Nxe³yah³lxin¹jau³tu̱³ nxe³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Wai³nxa³wi¹. Nxe³to³ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹txai²na² hãi¹nxe³ti³xa¹ sa²yxo²wet1sxã³ kãi³jah¹lo²sa¹wi¹. Nxe³ye¹nxa²lxa¹wi¹.
23321	MAT 5:18	Ya²la³tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹wi¹. Txa²wã¹ha³lo²ai²na² oh³nãn¹ko³nãu³a² yuh³nãn¹ko³nãu³a² nxe³sxã³ wa³su³txi³ tĩ¹hxan³kxi²nẽ³lxa³lho³li¹. Nxẽn²nxa³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² tĩ¹hxan³kxi²nẽ³lxa³lho³li¹. Wãn³txai²na² yxau³ka³na³ka³na³kxan²ti³ yau³jũ¹lxi³jau³su² kxan²ti³ hai³txi³ tĩ¹hxan³kxi²nẽ³lxa³lho³li¹. Jã¹nxe³jau³xu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² we¹ta³lun²sãn²tu¹wi¹.
23322	MAT 5:19	Jã¹nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²li³te²la³ wãn³txai²na² e³kxi²te³nah¹lxi¹: “Sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² jau³xau³hxai²tẽx1ta² ten³sa²nxa³nhai¹. óna¹hxa³ta¹tũ¹xã¹. A²nũ²a² ã̱³xa² jau³jau¹xai²na² ã³na¹hxa³si¹hain¹jau³su² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹tũ¹xã¹.” Nxe³jau³xai²na² a²nũ²a² nxe²e³kxi²ke³la³te²kxai³ kxã³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yũ³hĩ¹na¹ jah¹lai²li² hai³txi³ ĩ³sa²nẽn¹kxi²ju³ta² yũ²nxa³lho³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ Sũ̱³na² wãn³txa² whãi²na¹ ĩ³yau¹ũ¹hxa³ti² sa²yxo²we¹ti² nxe³kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ Sũ̱³na² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yũ³hĩ¹na¹ kãin² ĩ³sa²nẽn¹kxi²ju³ta² yũ³tu¹wi¹.
23323	MAT 5:20	Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. E³kxi¹nx2ta¹wi¹. Ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² nũ̱³ka̱³txa² fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txa² nxain¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ten³jau³su² sa²yxo²we¹tai¹nxa³wi¹. Nai¹nxa³ha²kxai³ wxãi²na² sa²kxai³lu² wa³to²hi² wi¹la³ wet1jah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yũ³nx2ti³xa³lho³li¹.
23324	MAT 5:21	Nxe³nxa²ha¹te¹ txa²wã¹yah³la²nãu³xa² ain³kxain¹jau³xu¹tai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³sun²tã¹ki̱³ju³ta² wai³nxa³wi¹. Ĩ³sun²tã¹ain¹yah³lxin¹kxai²nãn³tu̱³ wxa²hxi²kan¹txi³nãu³xai²na² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³sxã³ ĩ³sun²tã¹nx2ti³ha³tai¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹.
23325	MAT 5:22	Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xai²na² nxe³nx2ta¹te³nah¹lxi¹: “Wxa²lo³nai²na² ĩ³a̱n³ta³kxi²nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²hxi²kan¹txi³nãu³xai²na² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³sxã³ ĩ³sun²tã¹nx2ti³ha³tai¹.” Te²yã¹nxe³sxã³ wxa²lo³nai²na² nxe²e³kxi²yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Ra²ka²jah¹lo²si¹lxi¹. Ĩ³lxi³thi¹nxa³jah¹lo²si¹lxi¹.” Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Si³ne²tri³o²tũ̱³ka̱³txai²na² Ju³te²a² a²hxi²kan¹ti³nũ̱³ka̱³txai²nãn²ta² hxi²ka² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³sxã³ ĩ³sun²tã¹nx2ti³ha³tai¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ nxe² e³kxah²lxin¹te³nah¹lxi¹: “A²hoh³lxi³su² yũ³nxãn²nxa³i¹.” Nxe² e³kxah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² ko̱³nxe³khaix1ju³ta² ha³nxe² ĩ̱³sa²tẽ³ju³tai²na² yxau³yah³lxin¹ju³ta³nũ³a² yũ³yah³lxi¹nha³tai¹.
23326	MAT 5:23	Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ai³sxã³ ã³wih¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³: “Txa²wã¹sũ̱³nai²na² yen³kxa² ũ³hũ¹ai¹na¹tũ¹xã¹.” Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ²sxã³ ĩ³sa²wa²lho¹xi²nha¹jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²wã³tã̱³xai²na² hit3txã²ti³kxe³su² ĩ³sa²wa²lho¹xi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hãi¹nxã¹jah¹lxi³sã²nhẽ³li¹. Yen³kxai²na² Sũ̱³na² ũ³hũ¹ain¹yah³lxin¹ju³ta³nũ³ai²na² hãi¹nxã¹jah¹lxi³sã²nhẽ³li¹.
23328	MAT 5:25	Wa³su³txi³ hãu²not3nyha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ nyhah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ wxa²wã³tã̱³xai²li² tẽ³nxa²lxi³sxã³ hxi²kan¹ta² si³yxau³jah¹la² ã³sa²so¹nx2ti³ha³ta²wi¹. ósa²so¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ po³li²sa²jah¹la² sa²nũ¹nx2ti³ha³ta²wi¹. Sa²nũ¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ sxi²ha² kan²thĩ³na² ũ³tĩ¹kxi¹nx2ti³ha³ta²wi¹.
23329	MAT 5:26	Nxe³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ ya²la³tu̱³ wa³su³txi³ ã³wa²su¹kxi¹nx2ti³xa³lho³li¹. Yen³kxa² ũ³yho³hi²ta³lun²yah³lxi³sã²nĩn¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ ã³wa²su¹kxi¹nx2ti³ju³ta³nũ³a² yũ³hĩ̱³nx2na³li¹. Nxe³ju³ta² yã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wa²su¹si¹nx2ti²jau³su² ĩ³ye³kxah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³ha³tai¹.
23330	MAT 5:27	Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: “Txu¹ha² ã̱³xai²na² ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹.
23331	MAT 5:28	Nxe³yãn¹ta¹ e³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Txu¹ha² ã̱³xai²na² ĩ²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² e³yah³lxin¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Txu¹hai²li² ũ³whĩn¹ti³sah²lxun¹nãn³kũ².” Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² ya²la³tu̱³ txu¹hai²na² ũ³whĩn¹ta³kxi²nyah¹lxin¹kxa² yã¹nxe² hxi²ki³te²li³ yah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹.
23333	MAT 5:30	Te²yã¹nxe³jut3su² wxa²hxi²kai²na² hxi²wi¹tãu³a² hxi²kai²na² ko̱³nxe³ti³ hxi²kãi³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³hxi²ki²lho¹nha²sxã³ u²lxã³na¹jah³lxi³hẽ¹li¹. A²nxe³ju³tai²na² hxi²ka² ka³na³ka³na³te²a² ã³na¹sxã³ ã³nhxi²kho³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ jũ¹nxe² ãin²ta³lxi³nyhah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. Yxãn¹ta¹ txa²wã¹nũ²a² whãi²na¹ ha³lo²a² ko³xai²na² ha³nxe²a² i³sa²tẽ³ko³xa² ã³na¹nẽ³tain¹kxai²nãn²tu̱³ kãin² ãin²ta³lxi³nha²hĩ̱³ki̱³tã³li¹.
23334	MAT 5:31	Txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² nxe³te³nah¹lxi¹: “A²nũ²ai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹ nxe³te³nah¹lxi¹: ‘Txu¹sa²khai³ta¹ka³lxa² ã³na¹a¹tũ¹xã¹.’ Nxe³kxai²nãn²tu̱³ ha³te̱h³nxã³nxa² tẽ³sxã³ a²ten³jau³su² ũ³wha²li¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³txã³nxai²na² tẽ³sxã³ txu¹hai²na² ũ³hũ¹jah³lxi³sãn²sxã³ ã³wa²sut1sxã³ yxau³hĩ̱³nx2na³li¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹.
23335	MAT 5:32	Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wãn³txai²na² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹jau³xa²sa¹: Txu¹hai²na² txu¹sa²khai³ta¹ka³lxa² in³txa² ã̱³xai²na² ũ³whĩn¹ti³nhãn²nxa³ta¹ka³lxa² nxe³ta¹ka³lxãin²txi³ tẽ³sxã³ ã³na¹kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ in³txa² ã̱³xah³la² so¹nh³kxai²nãn²tu̱³ txu¹hai²na² te²ain²txi³ a²nũ²a² ã̱³xa² ũ³whĩn¹ti³nyhu¹kxa²yã¹nxe² hxi²ki³la³hĩ̱³nx2na³li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³tai²la¹wi¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ in³txi³su² ĩ²li³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² txu¹hai²li² ã³na¹kxi²ta¹ka³lxai²li² nxe³ta¹ka³lxãin²txi³ so¹nh³kxai²nãn²tu̱³ nxe³jah¹lai²na² txu¹ha² ã̱³xa² ũ³whĩn¹ti³nhyu¹kxa² yã¹nxe² hxi²ki³lon³jah¹lo²su² hĩ̱³nx2na³li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³tai²la¹wi¹.
23338	MAT 5:35	Yuh³nãn¹ko³xai²na² ã³ye³yxo²nũ¹nẽ³jau³nũ³su² wai³nxa³wi¹. Nxe³ko³xai²na² Sũ̱³na² yu³kxai²na² ti̱³yu̱³wxe³nha²ju³tai²la¹wi¹. Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³ye³yxo²nũ¹nẽ³jau³nũ³su² wai³nxa³wi¹. Nxe³thĩ³nai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3jah¹la² a²sxi²khai³xai²la¹wi¹.
23340	MAT 5:37	Hãi¹nxe³sxã³ e³in¹jau³nũ³su² nxĩn¹te³nah¹lxi¹: “Nxẽn²na³li¹.” Ta̱³nxa², “Nxe²nxa³wi¹.” Ta̱³nxa², nxĩn¹jau³su² ã³nhĩ̱³nx2na³li¹. Nxĩn¹kxa²yu³su² jau¹xai²lan¹nha²kxai³ wai³nhĩ̱²nxa³wi¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³hĩ̱³nxa¹lxi¹.
23341	MAT 5:38	Nxa²ha¹te¹ txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³ũh¹nxa²kxai²nãn²tu̱³ ã³wa²to²hi²sxã³ kãi³ũh¹txa³hẽ¹li¹. Nxĩn¹ju³kxai³la¹. A²nũ²a² ã̱³xai²na² wxa²ye³na² sa²ye³sai¹nxain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³kxai²nãn²tu̱³ jah¹lai²na² ye³nai²na² te²yã¹nxe² kãi³sxã³ ã³wa²la³kxi²nhãn¹kxai²nãn²tu̱³ sa²ye³sai¹ai¹nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³ju³ta²nũ³a² wain³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ a²nũ²a² ã̱³xai²na² wxa²wxi²ai²na² sa²wxi²sa²tã³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³kxai²nãn²tu̱³ jah¹lai²na² wxi²ai²na² te²yã¹nxe³ kãi³sxã³ ã³wa²la³kxi²nhãn¹kxai²nãn²tu̱³ sa²wxi²sa²tã³ai¹nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ nxai¹nĩn¹ju³ta³nũ³a² wain³te²ju²hẽ³li¹.” Nxe³jau³xau³hxai²tẽx1jãx1sxã³ jau³xai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹.
23345	MAT 5:42	Te²yã¹nxe³jut3su² a²nũ²ai²na² wxa²yen³kxai²na² a²ten³jau³su² e³kxi¹nxain¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³hũ¹txai¹nhẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³: “Wxa²yen³kxa² kwa² ũ³hũ¹sẽ¹li¹.” Nxe³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ kwa² ũ³hũ¹txai¹nhẽ³li¹.
23346	MAT 5:43	Nxa²ha¹te¹ txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² yau³ã̱³xai²na² ain³kxain¹jau³xu¹tai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² wa³kxa² yxau³nũ¹jah¹la² a³lxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ wxa²ko̱¹ko̱¹ah³la² hi̱t3jah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³sxa³wi¹. A²nũ²a² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ te²nãu³xu¹tai²na² wãn³txi³su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹.
23347	MAT 5:44	Nxe³yãn¹ta¹ txa²yxo²wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Wxa²ko̱¹ko̱¹nãu³xa² a³lxin¹txi³txai¹nhẽ³li¹. Ha³lo²a² khãuh³lxa³ti³hi¹nx2ti³si¹hain¹jau³nũ³a² Sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³kxan²ti³, “Wi¹lhin¹ju³ta² so¹lxi³ yxau³txai²lã¹. Khãuh³lxa³ti³hit1sah²lxin¹tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na²sa¹.” Yah³lxin¹jau³su² Sũ̱³na² ĩ³ye³kxi¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Ĩ³hi̱³txã²tain¹te²na² sa²kxai³lu² wi¹ju³ta³nũ³a² so¹lxi³ ĩ³wa²lã³xi²txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. A²nũ²ai²na² yxo²ha³nxe³lhxa³txi³ ko̱³nxe³ti³hit1sxã³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³ta̱³nxa² khãuh³lxa³ti³nx2ti³ta̱³nxa² nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ Sũ̱³na² wi¹lĩ²si¹hain¹ju³ta³nũ³a² Sũ̱³na² ĩ³ye³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹.
23348	MAT 5:45	Nxe² kãi³ũ¹hain¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹wĩ³na² Si³yxau³tãu³a² oh³na² yxau³jah¹la² a²ki³lha³lxa²nãu³lot3nx2ti³tu¹wi¹. A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³nai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ wi¹lhin¹te²la³ ta̱³nxa² ko̱³nxe³thin¹te²la³ ta̱³nxa² nxe³te²na² a²yxo²ha³kxa¹ u³je³na³ka² ĩ³ha³te¹kxi²te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²ai²na² wi¹kãi³ta̱³nxa² ko̱³nxe³ti³ kãi³ta̱³nxa² a²yxo²ha³kxa¹ wẽ³ha²yau³xa² wẽ³hã¹si¹jau³su² sa²si¹hã³te²ju²hẽ³li¹.
23349	MAT 5:46	Jã¹nxe³kxe³kxa²ya̱³lhu² a²nũ²a² a³lxi²nx2tain¹te²na² so¹lxi³ a³lxi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³yho³hi²yah³lxin¹ju³ta³nũ³a² kãi²nhĩ̱²nxa³lho³li¹. Nxe³sxã³ a²nũ²a²nãu³xa² ũ³yho³hi²ki̱³ki³a² so¹kxi²nẽ³tũ̱³ka̱³txa² te²yã¹nxe² kãi³ain¹nũn³te²ju²hẽ³li¹.
23350	MAT 5:47	Te²yã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ne³khauh²hain¹yah³lxin¹te²na² wxa²wã³tã̱³nãu³sxu² kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²na² so¹lxi³ wi¹le³kxain¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wai³nhĩ̱²nxa³wi¹. A²nũ²a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² te²yã¹nxe² kãi³ain¹nũn³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³te²nãu³xa² hai³txi³ ã³wa²to²hi² wi¹le³kxi²yah³lxi³hĩ̱³nx2nxa³lxi¹.
23352	MAT 6:1	Ju¹ta³la³ nxe³ha²kxai³ wi¹lhin¹sxã³ kãi³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² sa²nẽn¹kxi¹nx2tain¹jau³nũ³su² yũ³tu¹wi¹. Nxe³nx2tain¹ju³ta² wi¹na³li¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹nx2ti³jau³su² jau³xa² so¹lxi³ kãi³sxã³ ãn³ten³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³to³ta¹ nxe² kãi³sxã³ ãn³ten³yah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ kxã³nãu³a¹ Wxa²wĩ³na² Si³yxau³ka³txa² Oh³nãn¹jah¹la² wi¹kãi³yah³lxin¹kxa²yo³ha² ũ³hũ¹nx2ti³xa³lho³li¹.
23353	MAT 6:2	Jã¹yxah³lxin¹jut3su² a²nũ²a² yen³kxi³txa²te²na² hxi²nũ¹nu³hain¹yah³lxi³to³hin¹tãu³a² hai³txi³ ju¹ta³la³ kãin² ĩ³yũ¹khaix1yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² kwa² wi¹lhin¹ki³lxo³te²nãu³xa² nxe² kãi³ain¹te²ju²hẽ³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹sxã³ ĩ³yũ¹kxi² sxi²je³na² ai³sxã³ ĩ³yũ¹kxi² nxain¹te²ju²hẽ³li¹. Kwa² sa²nẽn¹kxi²nha²ju³ta² yxo²kwa̱i³nain¹te²ju²hẽ³li¹. A²nxe³te²nãu³xa² kãi³ain¹kxa²yo³ha² hĩ¹na¹ so¹lxi³ yũ³te²ju²hẽ³li¹.
23354	MAT 6:3	Yxãn¹ta¹ wxa²nũ̱³ka̱³txa² te²yã¹xah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Hãi¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²nx2ti³xa³tãu³a² yen³kxi³txa²jah¹la² hxi²nũ¹tain¹jah¹lxi³hẽ¹li¹, kãin²te²lo³nx2tain¹kxa²ya̱n³txi³su¹.
23355	MAT 6:4	Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hãi³a² wi¹kãi³ye²yah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹wĩ³na² Si³yxau³jah¹la² hãi³a² kãi³ki̱³kxa² ĩ²nẽ³jah¹la² ũ³yho³hi¹nx2ti³tu¹wi¹.
23356	MAT 6:5	Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² e³kxi²yah³lxi³to³hin¹tãu³a² a²nũ²a² wi¹lhin¹ki³lxo³te²nãu³xa² te²yã¹nxe² kãi³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nxe³te²nãu³xai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹sxã³ a²nũ²a² ne³kxaix3tãu³a² ĩ³sa²nxũ³sxã³ e³kxi²to³hi² sxi²je³na² nu²ki³ye³lot3tãu³a² ĩ³sa²nxũ³sxã³ e³kxi²to³hi² nxain¹te²ju²hẽ³li¹. Kwa²sa²nẽn¹kxi²nha²ju³ta² yxo²kwa̱i³nain¹te²ju²hẽ³li¹. A²nxe³te² he³la³kxi³nãu³xai²na² hĩ¹na¹ so¹lxi³ kãi³ain¹kxa²yo³ha² yũ³te²ju²hẽ³li¹.
23357	MAT 6:6	Yxãn¹ta¹ wxãi²na² sa²kxai³lu²: “Sũ̱³na² e³kxi²to³ha¹tũ¹xã¹.” Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²kxi²nẽ³jah¹la² nũh¹lxi³ ĩ³ye³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² te²hi²sen³su² hãi³a² e³kxi²ki̱³to³jau³xai²na² ĩ²kxi²nẽ³jah¹la² Te²hi²sen³kxai³lu² ũ³yho³hi¹nx2ti³tu¹wi¹.
23358	MAT 6:7	Jã¹nxe³sxã³ Sũ̱³na² e³kxi²yah³lxi³to³hin¹tãu³a² wãn³txa² yau³ka³lxa¹txi³ kwa²to³toh³lxi³jau³xa² e³kxi²yah³lxi³toh³txa³hẽ¹li¹. Nxe³te²yãx1jau³xa² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ²ai¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² nxe³te²yãx1jau³xa² e³ain¹to³te²ju²hẽ³li¹. A²nxe³te²nãu³xai²na² sa²kxai³lu²: “Yau³ka³lxa¹txi³ kwa²to³toh³lxi³ Sũ̱³na² e³kxi²sĩn¹to³ha¹kxai²nãn²tu̱³ ain³kxi²sa²sĩn¹tũ¹xã¹.” Ain¹jau³su² nxain¹ta¹ hai³txi³ ain³kxi²nũ¹hai¹nxa³lho³li¹.
23361	MAT 6:10	Wxa²wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kxan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³su² nxe³jau³xa² wa³su³txi³ yũ³nũ¹sa²nhĩn¹ju³ta³nũ³a² ten³sa²sĩ¹nhai¹. Oh³nãn¹ko³nãu³a¹ ten³nxa²ju³ta² hãi¹nxe³sxã³ wa³su³txi³ sa²yxo²wet1sxã³ kãi³ ta³lu²nain¹te²tu³wi¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³sxã³ yuh³nãn¹ko³nãu³a² te³xa²yã¹nxe² sa²yxo²wet1sxã³ kãi³ ta³lu²nain¹ju³ta³nũ³a² ten³sa²sĩ¹nhai¹.
23364	MAT 6:13	Ha³lo²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³si¹sĩ¹na¹ju³ta³nũ³a² ã³sa²so¹sa²sĩn¹txa³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ ko̱³nxe³ju³ta² ã³non²ta³kxi¹sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Jã¹nxe³jut3su² wxãi²na² so¹lxi³ ha³lo²ai²na² a²wa³kxẽn³yah¹lo²sĩ¹nha²kxai² nũ³kxũn³ta² si³yxau³jah¹lo²sĩ¹nha²kxai³ wxi²kin³ti³ton³jah¹lo²sĩ¹nha²kxai³ nxe³sa²tẽ³sĩ¹nĩ¹lxi¹. Ta³lu²na¹wi¹. A²mẽ³.” Nxe³kxa² he³la³kxi³su² Sũ̱³na² ĩ³ye³kxi¹jah³lxi³to³hẽ¹li¹.
23365	MAT 6:14	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ã̱³xai²na² ko̱³nxe³ti³ kãi³ũh¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹sxã³ ne³wã²na³txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ti² Wxa²wĩ³na² Oh³na²yxau³jah¹la² ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹kxe³su² ne³wã²na³ũh¹nx2ti³nũn³tu¹wi¹.
23366	MAT 6:15	Nxe³yãn¹ta¹ wxa²ẽ¹nãn¹jau³su² nxe³ke³la³te²kxai³ te³nah¹lxi¹: “Jah¹lai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³ũ¹sain¹na²hẽ³na¹. Ne³wã²na³ũ¹hain¹nxa³lho³na¹.” Nxĩn¹ke³la³te²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² te²hi²sen³su² wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ne³wã²na³ũh¹nx2ti³hĩ̱²nxa³wi¹.
23368	MAT 6:17	Nxe³yãn¹ta¹ wxãi²na²: “Sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³la¹nhai¹. Yain³txa² ĩ³yain³ju³ta² ã³na¹a¹tũ¹xã¹.” Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ye³hi̱³nha² wxa²hxi²khai²lxi² nxe³te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² ã̱³xai²na² ĩ²nxa²tain¹kxai²nãn²tu̱³ yain³txa² ĩ³yain³ju³ta² ã³na¹yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nxa²ti³xa³lho³li¹. Nxe³te²kxa³ya̱n³tu̱³ta¹ Wxa²sũ̱³nai²na² ĩ²ki̱³sxa³jah¹la² ĩ²nxa²ti³tu¹wi¹. Ĩ²nxa²ti³ha²kxai³ kxã³nãu³a¹ ũ³yho³hi¹nx2ti³tu¹wi¹.
23371	MAT 6:20	Nxe³yãn¹ta¹ oh³nãu³nãn¹ko³xa² wi¹kãi³yah³lxin¹kxa²yo³nhũ³a² ũ³wha¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxa²lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hai³txi³ wa³lan²txa³ ĩ³kho³kxi¹nx2ti³xa³ha²kxai³ ĩ³nã̱n¹kxi²sxã³ kho³thxa³txa³ha²kxai³ nxẽn²nxa³lho³li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ a²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹jah¹la² hãi³a² wxã³sxã³ kãi³sa²no¹ki²nxa³lho³li¹.
23373	MAT 6:22	Nxa²ha¹te¹ txa²wã¹ye³nai²li² ye³wi¹kxai²nãn²tu̱³ txa²wã¹nũ²a² whãi²na¹ wi¹lo²la³kxi²nha²ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ye³wi¹lxa³kxai²nãn²tu̱³ txa²wã¹nũ²la³ whãi²na¹ hai³txi³ wi¹lo²la³kxi²nha²ki̱³te²sxa³yu²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³jut3su² txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² wi¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³ki̱³tã³li¹. Yxãn¹ta¹ txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² wi¹lxa³kxai²nãn²tu̱³ wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³ki̱³sxa³wi¹.
23375	MAT 6:24	Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² ha¹lin¹te²na² nxe³ya³sxã³ nxe³te²na² wãn³txai²na² hxi²kan¹ti³ sa²yxo²we¹ta³lxi³ki̱³te²sxa³yu²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ txa²wã¹hxi²kan¹yah³nẽ³jah¹la² ka³na³ka³na³te²na² ĩ³hi̱³ki̱³sa²kxai³ txa²wã¹hxi²kan¹yah³nẽ³jah¹la² ã³xai²na² a³lxi²ki̱³sa²kxai³ nxe³ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ txa²wã¹hxi²kan¹yah³nẽ³jah¹la² ka³na³ka³na³te²na² sa²yxo²we¹ki̱³sa²kxai³ txa²wã¹hxi²kan¹yah³nẽ³jah¹la² ã̱³xai²na² sa²yxo²ã³ki̱³sa²kxai³ nxe³ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ sa²yxo²we¹ta̱³nxa² yen³kxa² kwa²ũ³ha¹kxi²ki̱³ju³ta³nũ³a² o²la³kxi²ta̱³nxa² yu³ka³na³ka³na³ju³ta² so¹lxi³ hxi²kan¹txi³ kãi³ki̱³te²ju²hẽ³li¹.
23376	MAT 6:25	Jã¹nxe³jut3su² na¹ha²kxai³ ya²la³tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹i¹. Wi¹yxau³yah³lxin¹ju³ta² hxi²waun³ta³kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Yain³txi³su² yain³yah³lxin¹kxe³nũ³su² ta̱³nxa² ĩ³na²kxi³jau³su² ĩ³na²yah³lxin¹kxe³nũ³su² ta̱³nxa² hxi²waun³ta³kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Wã²la² ka³lo³ai²li² ũ³whi²kxi²nhãn¹ka³lo³nũ³ai²li² hxi²waun³txi³nha²sxã³ yxau²xai³ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nxe³jut3su² ka³te̱³na² yxau²xai³ki̱³ju³ta² sa²kxai³lu² yain³txi³su² a³lxi² wa³to²hi²te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ txa²wã¹nũ²ai²na² sa²kxai³lu² wã²la²ka³lo³su² a³lxi² wa³to²hi²te²ju²hẽ³li¹.
23377	MAT 6:26	Nxe³sxã³ a̱i³kxe³su² ĩ²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Hai³sxai²li² ũ³whĩ̱¹ai¹nxa³ha²kxai³ yain³txi³su² wxa²so¹sxã³ ũ³wha¹ai¹nxa³ha²kxai³ nxai¹nxa³kxan²ti³nũ¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Oh³nãn¹jah¹la² hi²sen³su² ũ³yhai¹tain¹te²ju²hẽ³li¹. Jã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² Txa²wã¹sũ̱³na² te²kxai³lu² ã²la² kãi²non³sxã³ a³lxi²sa²tẽ³nx2ti³na³li¹.
23379	MAT 6:28	Te²yã¹nxe³jut3su² wã²la² ũ³whi²kxi²nyhah¹lxin¹ka³lo³a² hxi²waun³ta³kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Si³sa³yãu³sa² ha³lo²a² wen¹ka² ĩ²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Hai³txi³ hai³sxa³la³ wa³ko³nai¹nxa³ha²kxai³ wãn²txa³ we¹tai¹nxa³ha²kxai³ ain¹te²sxa³yu²hẽ³li¹.
23380	MAT 6:29	Sa³lo³mãu²ah³lu¹tai²na² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² a²wa³kxẽn³ta² kãin²jah¹lo²su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Yen³kxih³khai¹nxe³ha²kxai³ wã²la² wi¹khaix1ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nha²ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³kxan²ti³nũ¹ si³sa³yãu³sa³kxai²na² wi¹wa³to²hi²te²ju²hẽ³li¹.
23381	MAT 6:30	Hĩ¹na¹ wi¹we¹nha²kxai³ ka³nxa³ha²ta³ai²na² i̱³hxa³nha²kxai³ nxe³te²ju²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² te²hi²sen³kxai³lu² ĩ³wi¹we¹je²ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹, si³sa³yãu³sa³kxa² so¹lxi³ kxan²ti³na¹. Nxe³te²yã¹nxe² Txa²wã¹sũ̱³nain²txi³ hxi²kan¹txi³ wi¹lhau³ko³tũ¹nx2ti³tu¹wi¹, hxi²kan¹sxã³ wa³to²hi²yah³lxi¹nha²kxai³lu¹. Jã¹yxah³lxin¹ju³ta² yxo²ĩ²syah¹lxin¹ju³ta² kãin²ye¹nxa²ti³xa³wi¹.
23382	MAT 6:31	Jã¹nxe³jut3su² hxi²waun³ta³kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. E³yah³lxin¹jau³su² nxe³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³yah²lxan³te³nah¹lxi¹: “Ĩh¹nxe² yain³txa³nu³la³ so¹kxi²sxã³ yai³nhĩ̱³ki̱³ji¹? Ĩh¹nxe² na²ki̱³jau³nũ³la³ so¹kxi²sxã³ ĩ³na²hĩ̱³ki̱³ji¹? Wãn²ta³ ĩh¹nxe³ka³lo³la³ ũ³whi²kxi²nha²hĩ̱³ki̱³ji¹?” Nxe³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹.
23383	MAT 6:32	Nxe³ju³tai²na² a²yxo²ha³kxa¹ Sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ai¹nxa³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² yen³kxa² yxo²kwa̱in³sxã³ ã³te³nain¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ wxãi²kxai³ ha³lo²a² ã³taut3to³jah³lxin¹kxe³su² Wxa²wĩ³na² Si³yxau³tãu³a¹ Oh³nãn¹jah¹lai²na² Hi²sen³kxai³lu² taut3to³jah³lxin¹kxa² whãi²na¹ ĩ²jah¹lo²su² na³li¹.
23384	MAT 6:33	Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²wet1hxa³jah³lxin¹ju³ta² txa²nũ² ã³te³ni² Sũ̱³na² wi¹lhin¹ti³hit1txa²lxi³ju³ta³nũ³a² txa²nũ² ã³te³ni² nxe³jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yen³kxai²na² ã³taut3to³txai³yah³lxin¹kxai²li² ũ³tet1sũ³nx2ti³tu¹wi¹.
23385	MAT 6:34	Jã¹nxe³jut3su² ka³nxa³ha²tai²nãn¹ta² yen³kxi³nũ³a² hxi²waun³ta³kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka²nãu³a² yxau²xai³yah³lxin¹ju³tan¹te²ka³ya̱³lhu² hĩ¹na² sa²kxai³lu² hxi²waun³ta³kxi²yah³lxan³sxã³ ã³wa²sut1sxã³ yxau²xai³yah³lxi¹lxi¹. Ka³nxa³ha²ta³ai²na² te²yã¹yxah³lxi³nũ³nĩn¹tu¹wi¹.
23386	MAT 7:1	A²nũ²a² ã̱³xai²na² yxo²wa³su³txi²sxã³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³yãn¹ta¹ nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹nx2ti³nũn³tu¹wi¹.
23387	MAT 7:2	Nxe³sxã³ a²nũ²a² ã̱³xai²na² ĩ³yĩ¹lain¹yah³lxin¹kxa²yã¹nxe² ĩ³yĩ¹li¹nx2tain¹tu¹wi¹. Hxi²kxã̱u³khaix1nxe³sxã³ o²la³kxi²nyhu¹ah³lxin¹kxa² yã¹nxe² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²kxã̱u³khaix1nxe³sxã³ kãi³ũh¹nx2ti³tu¹wi¹.
23388	MAT 7:3	Wxa²wã³tã̱³xa² ko̱³nxe³ti³ kãi³jut3su² ju³ta² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² kãin² wa³to²hi²na³li¹. Nxe³yah³lxin¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. A²nxe³ju³tai²na² yã¹nx2na³li¹. Wxa²wã³tã̱³xai²li² hi³a² sĩ̱³na² ye³wi²kxe³su² yũ³hĩ̱³nx2na³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ hi³sa³ka³txa² ã³ye³wau¹kxi²nha²hĩ̱³nxa¹lxi¹. Nxe³kxe³su² wxa²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu²: “Txa²wã³tã̱³xai²li² hi³a² sĩ̱³na² sa²ye³sai¹kxi²na¹tũ¹xã¹.” Nxe³yah³lxin¹jau³su² yxãn¹ta¹ hi³sa³ka³txa² ã³ye³wau¹kxi²nha²kxe³su² ĩ²nyhah¹lxan³kxe³su² wai³nhĩ̱³nx2nxa³wi¹.
23390	MAT 7:5	Nxe³yah³lxin¹ju³kxai³lu² wxãi²li² wi¹lhin¹ki³lxo³jah¹lo²su² yah³lxi¹lxi¹. Hi³sa³ka³txa² sa²ye³sai¹nhat1jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Nxe³sãn²nũ²la² wi¹lĩ²nha²sxã³ wxa²wã³tã̱³xai²li² hi³a² sĩ̱³na² sa²ye³sai¹kxi²nyhah¹lxin¹tu¹wi¹.
23391	MAT 7:6	Yen³kxa² wi¹lhin¹kxa² yũ³yah³lxin¹kxa² tẽ³sxã³ wai³a³lxa² kwa²a³na¹ũ³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ã³wa²lhxã³ ye³kãi²ne³nx2ti³ha³tai¹. Te²yã¹nxe³jut3su² txah³lxa³ki³a² a³lxi²ki³ai²na² yũ³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kwa³jan³ta² yxa³kxa² ha³lo²a² yuh³xã¹na¹ũ³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe² ã³na¹ũ³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yxa³kxai²li² ti̱³ka³la³ju³ta² yũ²na³li¹. Nxe³sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ ã³nhe¹kxi²sxã³ ĩ³ya²lu¹nx2ti³ha³tai¹. Nxe³ju³kxai³lu² nxe³kxa²yã¹nxe³sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³yah³lxin¹tãu³a² nxe³jau³jau¹xai²na² a̱n³ta³kxi²sxã³ en²txain¹kxai²nãn²tu̱³ ha²ya̱³kxa² ĩ³hen³txi³txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹.
23392	MAT 7:7	Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³wã̱³jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wi¹ju³ta² ũ³hũ¹nx2ti³tu¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ yen³kxa² ã³ten³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a³ya³ti²yah³lxin¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ sxi²ha² a²yxo²a² ĩ³yxo²to¹tot1jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ sa²yxo²than²yex1nx2ti³tu¹wi¹.
23393	MAT 7:8	Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³sxã³ Sũ̱³na² ĩ³wã̱³jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³yah³lxi³te² ĩ³nxãn²tu̱³ a²wi¹ju³ta² ũ³hũ¹nx2ti³tu¹wi¹. Yen³kxa² ã³ten³yah³lxi³te² ĩ³nxãn²tu̱³ a³ya³ti²yah³lxin¹tu¹wi¹. Sxi²ha² ĩ³yxo²to¹tot1jah³lxin¹te² ĩ³nxãn²tu̱³ sa²yxo²than²ye¹nx2ti³tu¹wi¹.
23394	MAT 7:9	Jã¹nxe³ju³kxai³la¹ wxa²wẽ³sai²na² yain³tũ̱³xa² ĩ³wã̱³txi³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ txah³lxa³kxa² ũ³hũ¹yah³lxi³hĩ̱³nhãn¹te²la¹xã³?
23395	MAT 7:10	Te²yã¹nxũn³sxã³ a̱i³na² ĩ³wã̱³txi³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ txih³xa³ ũ³hũ¹yah³lxi³hĩ̱³nhãn¹te²la¹xã³?
23396	MAT 7:11	Hai³txi³ ti³he¹nx2nxa³wi¹. Ko̱³nxe³ti³hin¹yah³lxin¹kxan²ti³ yen³kxa² wi¹te²na² so¹lxi³ wxa²wẽ³ha³lxai²na² ũ³hũ¹ain¹yah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. Te²yã¹nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Oh³nãn¹jah¹la² sa²kxai³lu² ĩ³wã̱³ti³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yen³kxa² wi¹kxa² wa³to²hi²sxã³ ũ³hũ¹nx2ti³tu¹wi¹.
23397	MAT 7:12	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² wi¹lo²la³kxi¹nx2tain¹ju³ta² ten³yah³lxin¹kxa²yã¹nxe² kãi³ũ¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³jau³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wãn³txa² nxe² ĩ³ye³kxi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹.
23399	MAT 7:14	Nxe³nxa²ha¹te¹ ha³tih³xan¹tĩh³nai²na² kãi²nxa³tĩh³na² yxau²xai³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ yan¹nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yũ³nũ¹nhẽ³tu¹wi¹. Ka³te̱³na² wi¹tãu³a² yxau²xai³ki̱³tu¹wi¹. A²nxe³tĩh³nai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ka³lxa²nxa³tũ̱³ka̱³txa² yxau²xai³tĩh³nũ³su² te²ju²hẽ³li¹. A²nxe³jut3su² tĩh³na² kãi²nxa³tĩh³na² ya³lo³txi²sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹.
23400	MAT 7:15	Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³nẽ³tũ̱³ka̱³txa² nxe³ki³lxo³nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² wxã³ha³ta²wi¹. Wi¹lhin¹sxã³ thãi³ti³la² ki³lxo³tai¹nha²kxai³ a²tai²na² o³ve²a²hũ̱³ye²tain¹tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ a̱u³txi³ a²ẽ¹nãu³ai²na² ko̱³nxe³thi¹nai¹nha²kxai³ ã³na¹nx2ti³te³lhxã³ nxai¹nha²kxai³ ha̱u³hũ̱³te²sin¹tu¹wi¹.
23401	MAT 7:16	Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³sa²si¹hã³ye²nxai¹nxa³ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wi¹. O²la³kxi²ye²yhain¹ju³ta² wi¹lhin¹jut3su² ta̱³nxa² ko̱³nxe³thin¹jut3su² ta̱³nxa² a²ẽ¹nãu³ai²na² wi¹ko³nyha¹lxin¹tu¹wi¹. U²va²ki³a² kwa² hu³kxẽ¹ha² ĩ²li³tẽ¹ha² kũh²sxa³te²sxa³yu²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ fi²ko²nxã̱³kxa² kwa² hi³sa³ka³txa² ã³nxã̱³kxi²te²sxa³yu²hẽ³li¹. Nxe³te²sxa³jai¹ti²tu³wi¹.
23403	MAT 7:18	Te²yã¹nxũn³jut3su² hi³sa³ka³txa² wi¹ka³txai²na² hxi²kan¹txi³ a²nxã̱³kxa² ko̱³nxe³ta³nxã̱³kxa² ã³nxã̱³kxi²te²sxa³yu²hẽ³li¹. Hi³sa³ka³txa² ko̱³ka³txai²na² hxi²kan¹txi³ a²nxã̱³kxa² wi¹ta³nxã̱³kxa² ã³nxã̱³kxi²te²sxa³yu²hẽ³li¹.
23404	MAT 7:19	Jã¹nxe³jut3su² hi³sa³ka³txa² wi¹nxã̱³kxi¹hxa³kxai²nãn²tu̱³ hãi¹sxã³ a²nũ²a² hxi²ka² tau³ka²sa²tã³nũ²la² ha³nxe²a² ũ³thũ²ka³tu̱³ i̱³hxan³ye²te²ju²hẽ³li¹.
23405	MAT 7:20	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² o²la³kxi²ye²yhain¹ju³ta² ĩ²yah³lxi¹nhĩ¹na² a²ẽ¹nãu³ai²na² a³la³kxah¹lxin¹tu¹wi¹.
23406	MAT 7:21	A²nũ²a² ĩ²li³te²a² hxi²kan¹txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yxau²xai³lai¹nxa³lho³li¹. Nxe²e³kxain¹kxan²ti³: “Nxe³sa¹lxi¹. Txa²hxi²kan¹jah¹lo²si¹lxi¹.” Nxe²e³kxi²kxan²ti³nũ¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yxau²xai³lai¹nxa³lho³li¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wĩ³na² Oh³nãn¹jah¹la² Si³yxau³jah¹lai²na² a²ten³jau³su² sa²yxo²we¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²na² ĩ²li³te²la³ oh³nãn¹ko³nãu³a² ã³wih¹tu¹wi¹.
23408	MAT 7:23	Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²na¹jau³nũ³su² nxe³na¹te³nah¹lxi¹: “Ĩ²nx2ta¹tũ̱³ka̱³txi³su² yah²lxa³lxi¹. ówaix3jah¹lxi³hẽ¹li¹. Ko̱³nxe³thin¹ju³ta² kãi³tũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxi¹.” Nxe³ai¹na¹tu¹wi¹.
23409	MAT 7:24	Jã¹nxe³na¹jut3su² a²nũ²a² ĩ²li³te²na², Txa²wãn³txa² ain³kxi²te²nãn²tu̱³ sa²yxo²wet1sain¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² a²hoh³lxah³la² yã¹te²hũ̱³na³li¹. A²nxe³jah¹lai²na² a²hoh³lxah³lai²na² sa²kxai³lu² sxi²ha² ton³nũ²nhai¹. Txah³lxa³kxa² ũ³si³ka³tũ²kxi²sxã³ ton³nũ²nhai¹.
23410	MAT 7:25	Ton³ta³lu²nain¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ wẽ³ha²yau³xa² kãin² wẽ³hã¹yain¹nũ²nhai¹. Kãin² wẽ³hã¹ye²ha²kxai³ ka³wã³lxai²na² kãin² hũx1tha²kxai³ it3ta² kãin² it3tha²khai³ nxe³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ hai³txi³ sxi²lha³ sa²khot3je²nxa³nũ²nhai¹, txah³lxa³kxa² ũ³si³ka³tũ²kxi²sxã³ to³nai¹nha²kxai³lu¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² Txa²wãn³txa² sa²yxo²we¹jah¹lai²na² nxe³kxa²yã¹nxe²na³li¹.
23412	MAT 7:27	Nxe³ka³tu̱³ ton³ta³lun²nxa²ha¹te¹ wẽ³ha²yau³xa² kãin² wẽ³hã¹ha²kxai³ ka³wã³lxa² kãin² hũx1tha²kxai³ it3ta² kãin² it3tha²kxai³ nxe³te²kxa³kxa¹ sxi²hai²li² sa²kho³kxi²ye²nu²nhai¹. Sa²nai¹hxa³je²nũ²nhai¹, ka³yã̱³la² ũ³si³ka³tũ²kxi²sxã³ txon³kxi²ha²kxai³lu¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³sa²jah¹lai²na² yã¹nx2na³li¹. Jã¹nxe³na¹jau³su² nxe³ye¹nxa²lxa¹wi¹. Nxe³jau³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ a²sa³wi³ha³lxai²na² a²nũ²a² ã³si³tẽ³kxi²tũ̱³ka̱³txai²na² nxe³sxã³ Je³su²jah³la² a²yxo²wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23416	MAT 8:2	Nxe³tãu³a² in³jah³la² khon³ta³kxi²sxã³ ka̱³lã̱un³ta³kxi²jah¹la² hi²sen³su² Je³su²jah³la² ĩ²te³lhxã³ wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Wxã³nũ²la² ãn³kax3ti³wxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. “Wxa²ĩ³ta³ka³txa² hxi²kan¹txi³ we²txi²nxa²ha¹tũ¹xã¹.” Sa²ki³kxai³lu¹. Nyha¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23418	MAT 8:4	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ãh¹e³kxi²te³nah¹lxi¹: — Nxe³nxa²ha¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹la² ai³sẽ¹li¹. Ain¹tãu³a² we²txi¹nxa²ha¹ju³ta² a²nũ²a² a²xã̱³xa² ĩ³hen³txi³txa³hẽ¹li¹. Hãi¹nxe³sxã³ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹lan²tu̱³ ai³sxã³ ĩ³yau¹ũ¹nhat1je¹txai¹nhẽ³li¹. Nxai¹nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ ka³yxuh³xa² Moi³se²ah³lu¹tai²na² ĩ³yau¹ũh¹nxain¹kxe³su² ũ³hũ¹txai¹nhẽ³li¹. Nxai¹nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ wã³nxĩn¹jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ka³yxuh³xai²na² tẽ³sxã³ Sũ̱³na² ũ³hũ¹yhain¹tu¹wi¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² we²txi²nxain¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nha²yai¹nĩn¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23423	MAT 8:9	Jã¹nxe³na¹jut3su² te²yã¹nxũn³na¹wi¹. hxi²kan¹jah¹lo²su² yũ³sa²nũ³nha²kxai³ so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² sa²yxo²wet1sain¹tũ̱³ka̱³txa² yu³nũ³na¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. Nxe³sxã³ txa²sa³wi³sxai²na² ai³si¹ha¹jau³su² ĩ³ye³kxi²na¹kxai²nãn²tu̱³ ai³hĩ̱³nx2na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ sa³wi³sxa² ã̱³xai²li² wxã³si¹jau³su² ĩ³kaix1so¹na¹kxai²nãn²tu̱³ ya²la³tu̱³ ã³wxã³hĩ̱³nx2na³li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ txa²wa³ka³lxa² wa³kon³si¹ha¹jau³su² ĩ³ye³kxi²na¹kxai²nãn²tu̱³ ya²la³tu̱³ wa³kon³kxi²sai¹nhĩ̱³nx2na³li¹. Te²yã¹nxũn³te²sa¹wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la².
23424	MAT 8:10	Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² jau¹xai²na² ain³kxi²nũ²la² ka³lih¹ti³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ ã³si³tẽ³kxi²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Ya²la³tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹wi¹. Ju¹tai²na² sa²kxai³lu² jah¹la²nu¹tai²li² ĩ²sain¹te²sai¹nxa³nũ²nhai¹. Nxe³ta¹ yxo²ĩ²sain¹nũ²nhai¹. Yxãn¹ta¹ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ hxi²ka¹na¹ju³ta² ye³ka³lxa¹txi³ ĩ²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ kũ³we²ki²la² yxo²ĩ²sai¹nhxai²nxa³hẽ³li¹.
23425	MAT 8:11	Ya²la³tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹wi¹. Kxã³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³su² yũ³hĩ¹na¹ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na², I³sa²kah³lu¹tai²na² Ja³ko²ah³lu¹tai²na² nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² me²sa²ka³lo³a² ĩ³yain³te³lhxã³ ã³wxe³ain¹tu¹wi¹. Nxe³tãu³a¹ a²nũ²a² ka³lxa¹te²nãu³xa² ha³lo²a² u³je³na² a³li³xi²tãu³an¹ko³xai²na² wxã³ai¹nha²kxai³ u³je³na² kan³tãu³an¹ko³xai²na² wxã³ai¹nha²kxai³ nxe³sxã³ wxã³sxã³ yai³nain¹tu¹wi¹.
23429	MAT 8:15	A²nxe³ju³tai²na² Je³su²jah³la² te²hi²sen³kxai³lu² ĩ²tãu³a² ta¹ka³lxai²na² hxi²ka² hxi²ki³ta¹hxai²hẽ¹la². Hxi²ki³hĩ¹na¹ ĩ³hi¹la³kxi²ka³txa² we²txi²ta¹hxai²hẽ¹la². We²txi²nũ²la² ĩ³sa²yxau³nũ²la² yain³txa²kxai³lu² ãu¹la³kxi²nũ²la² wet1sxã³ ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23431	MAT 8:17	Jã¹nxe³jut3su² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lai²na² I³sa³i²ah³lu¹tai²na² a²wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: — Jah¹lai²na² sa²kxai³lu² txa²wã¹ĩ³ta³ka³txa² ã³wa²su¹tẽ³lha²kxai³ txa²wã¹nũ²ai²na² khãuh³lxa³ti³nha²ki̱³ju³ta² ã³wa²su¹tẽ³lha²kxai³ nxe³jah¹lo²su²na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23433	MAT 8:19	Nxe³tãu³a² in³jah³la² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxah³la² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Tih³nxe³sa²jah¹lãi³. Ha³lo²a² ĩ²li³tãu³a² ã³nxai³lin¹tãu³a² ã³si³te³kxi¹nx2ha¹tu¹wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la².
23434	MAT 8:20	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: — Nxe³sa²lxi¹. Wai³a³lxa²si³ta³lã²tẽ¹nai²na² a²sxi²lho³tẽ³na² yũ³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a̱i³kai²na² a²ye³sa² wet1sxã³ a²sxi²lho³ju³ta² yũ³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ain¹ta¹ Txai²na² Sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3sa²kah³lai²na² hai³txi³ ha³lo²a² kwa² sxa³na¹ju³ta³nũ³a² yũ³sa²nxa³wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23437	MAT 8:23	Nxe²e³ta³lun²nũ²la² ã³waix3si¹jau³su² ka³no¹a²ka³lo³a² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² ã³si³tẽ³la³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la².
23438	MAT 8:24	Nxain¹nũ²la² ĩ̱³ye³nai²na² yxo²ha³ti³lhi³tãu³a² it3ta² ũ̱n³txi³ sa²xit3ã³si³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ũ̱n³txi³ sa²xit3tha²kxai³ ĩ̱³yau³xai²na² sa²ne³kxi²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² hxi²tha³ha²kxai³ sxa³sxã³ ãu³xi²ta¹hxai²hẽ¹la².
23440	MAT 8:26	Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² txu¹lxi²nũ²la² ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: — Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ yu̱h³lxah³lxin¹ji¹wi¹? Txa²wã¹sũ̱³na² kãin² yxo²ĩ²yah²lxan³tai¹. Nxe²e³nũ²la² ĩ³sa²yxau³nũ²la² it3tai²na² ĩ̱³ye³nai²na² nxe³sxã³ yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³kwa̱i²kxi²ha²kxai³ ha³lo²a² ã³nhãu²no³je²ta¹hxai²hẽ¹la².
23441	MAT 8:27	Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ in³txi³nãu³xai²na² ĩ³yxo²o²lha² ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: — Ĩh¹jah¹lo²ta̱n³te²la¹xã³? Jah¹lai²na² wãn³txa² it3ta² ũ̱n³ju³ta² ã³wxe³si¹jau³su² ĩ̱³ye³na² sa²hãu²not3si¹jau³su² nxe³ten¹tu³wi¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23442	MAT 8:28	Nxa²ha¹te¹ ĩ̱³ye³nai²na² yxo²ha³tih³nãu³a¹ yxau³son³kxi²nũ²la² ha³lo²a² Ka³ta³rẽ²na³ko³xa² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówih¹te³na¹ in³txa² ha¹lin¹jah¹la² ne³khau²sxã³ ĩ³ha¹te²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³te² in³txai²na² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Sxi²khai³xa² yũ³ya³hxa³ha²kxai³ a²nũ²a² ya³lun²te²a² sxa³ko³xa² hoh³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A̱n³txi³khaix1nxe³jau³su² nũ³kxũn³khai¹nxe³jau³su² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³si¹yha³jau³su² kãi³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ju³ta² a²nũ²a²nãu³xai²na² yuh³lxi³si¹jau³su² tĩh³nai²na² ã³nxai³ain¹te²sxa³yu²hẽ³la².
23443	MAT 8:29	Jã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³la² ĩ²ya³sxã³ in³txai²na² a²yxo²wãn³txa² ĩ³kaix1ja³te³nah¹lxi¹: — Nxe³sãn²si¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Tah²sa²nhi¹lxi¹. Ĩh¹nxe³sa²sĩn¹te³lin¹ji¹wi¹? Ha³lo²a² ã³nhau³ko³nxa³ta̱³lxa¹ ĩ³khãuh³lxa³ti³sa²sĩn¹nhĩn¹jau³su² wxãn³nhĩn¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23444	MAT 8:30	A²nxe³tãu³a² ha³lo²a² ul²ye²nxa³kxe³su² kwa³jan³ta² yxa³kxa² ka³lxa²te²nãu³xa² hoh³sxã³ ũh³yait1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23445	MAT 8:31	Ũh³yait1tain¹te³na¹ ko̱³nxe³te² yãu³ka³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹, Je³su²jah³la² ĩ³wã̱³txi³ya³te³nah¹lxi¹: — Nxũ²kwa̱i³li³sa²sih¹nhĩn¹jau³nũ³su² kwa³na³sa²sĩ¹nhĩn¹kxai²nãn²tu̱³ yxa³kxa³nãu³xai²na² nxũ²kwa̱i³yxau³sĩ¹na¹ju³ta² ten³sa²sĩn¹nhai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la².
23446	MAT 8:32	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: — Ã³waix3jah¹hin¹kxai²lẽ¹. Jau³su² nxũ²la² ya²la³tu̱³ nxũ²kwa̱i³li³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ yxa³kxai²na² nxũ²kwa̱i³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³ yxa³kxa³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³na² ne³kxu̱²nxa² wã³la³ka³txa² wxa²kan³kxi²si¹hain¹jau³su² ĩ̱³ye³nãu³a² sa²tã³nũ²ta³lxi³si¹jau³su² ĩ³lon³ta³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la².
23448	MAT 8:34	A²nxe³jut3su² sxi²je³na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ Je³su²jah³la² ne³khauh²si¹hain¹jau³su² a³li³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ Je³su²jah³la² ĩ²sxã³ ã³tĩ̱³nũ²la² yuh³lxai¹nha²kxai³ ha³lo²a² ã³waix3si¹hain¹jau³su² win¹ta²te²lxi³ ĩ³wã̱³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23450	MAT 9:2	Wi³xi²tãu³a² in³txi³nãu³xa² ne³khauh²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³te²nãu³xai²na² in³txa² ĩ³ton³jah¹la² kan²ta³kxi²ka³txa³la³ ĩ³ton³jah¹la² tẽ³sxã³ wxã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Hãi¹sxã³ sxa³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² a²kãin²ju³ta² in³txi³nãu³xa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ sãn²sxã³ ĩ²nhai¹nha²kxai³ in³txa² kan²ta³kxi²jah¹la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Txa²wẽ³sãi³. Nxex3txi¹. Nxũ²kwa̱i³lxũ¹txa²hẽ³li¹. Wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³in¹ju³ta² sa²wa²su¹txa²ha¹wi¹. Je³su²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23451	MAT 9:3	Nxe²e³ta³lun²nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² te²nãu³xa² a²ha³tih³sa² te²nãu³xa² e³lain¹te³nah¹lxi¹: — Je³su²jah³lai²li² Txa²wã¹sũ̱³nu²su² ki³lxot3sxã³ kãi³nĩn²tai¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² nxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³thin¹jah¹lo²su² na³li¹. Ain¹jau³su² ki³han³sxã³ e³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23453	MAT 9:5	Nxe³ha²kxai³ ĩh¹jau³la³ wãn³txa² wa³sut3jau³la³te²la¹xã³? “Wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³in¹ju³ta² sa²wa²su¹txa²ha¹wi¹.” Nxe³jau³xai²la³ta̱³nxa²: “Ĩ³ton³jah¹lãi³. Ĩ³sa²yxau³sxã³ ã³nxĩ³xi¹sẽ¹li¹.” Nxe³jau³xai²la³ta̱³nxa² nxe²hĩ̱³ji¹wi¹?
23454	MAT 9:6	Yxãn¹ta¹ Txai²na² Sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3sa²kah³lo²su² na¹ha²kxai³ wxi²ka¹na¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³ton³jah¹lo² ĩ³nxai²na² ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹wi¹. Ĩ³sa²yxau³txi¹. Wxa²sxan¹ka³lo³ai²na² sa²so¹sxã³ ã³nxĩ³txu¹li¹. Nxe³nxa²ha¹wi¹. Je³su²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23459	MAT 9:11	Nxe³ju³tai²na² fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũn³te²nãu³xai²na² ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ²ai¹nha²kxai³ Je³su²jah³la² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: — Ĩ³tih³nxe³nx2ti³jah¹la² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ũ³yho³hi²ki³ka² so¹kxi²nẽ³tũ̱³ka̱³txi³su² a²nũ²a²nãu³xa² ko̱³nxe³ju³ta² kãi³te²su² te²nãu³xa² nxe³te²su² ain¹sxã³ ã³wxe³sxã³ ĩ³yain³ya³hain¹ju³tu¹tai²na² ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ ã³wxe³sxã³ ĩ³yain³ya³hain¹sĩn¹te²sin²ta²ku²? Wi¹kãi³jah¹lo²sin¹ke³la³te²kxai³ nxe² ĩ³yain³ya³hai¹nhĩ̱³nx2nxa³wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23461	MAT 9:13	Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² jau³xau³hxai²tẽx1ta² nxe³te³nah¹lxi¹: “Wi¹lhin¹sxã³ thãi³ti³la² sa²hau³ko³nyhu¹ah³lxin¹ju³ta² ten³sa³nhai¹. Yxãn¹ta¹ yen³kxa² ũ³hũ¹sah¹lxin¹ju³ta² so¹lxi³ ten³sa²nxa³nhai¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jau³jau¹xai²na² a²si³yxau³tãu³a² wi¹ko̱³nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Jã¹nxe³sxã³ txai²li² hai³txi³ a²nũ²ai²na²: “Wi¹lhin¹sa³nha¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³a¹ju³ta² yũ²nxa³nha¹.” Nxe³te²su² te²na² ĩ³kaix1so¹te³lhxã³ wxãn²nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ a²nũ²a² ko̱³nxe³jah¹la² so¹lxi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha²te²su² te²na² so¹lxi³ wxa²wa²su¹tain¹te³lhxã³ wxã³na¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23463	MAT 9:15	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: — Yxau³nuh¹nx2ta¹tãu³a² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ heh³lxi² yxau³yah³lxin¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. A²nxe³ju³ta² in³txa² txu¹ha² so¹nyhu¹kxai²nãn²tu̱³ a²ya̱³la²nãu³xa² ĩ³kaix1so¹yhain¹te²ju²hẽ³li¹. Ĩ³kaix1so¹sxã³ ã³yãn³nũ²kxi²sxã³ kãin² ĩ³yain³ya³hain¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ju³ta² sa²kxai³lu² a²wẽ³sãi¹yah³la² yxau³ye²yhai¹nhĩ¹na¹ ĩ³kaix1so¹ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ heh³lxi² yxau³ain¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ yxan¹nãu³a¹ a²wẽ³sãi¹yah³lai²na² so¹kxain¹sxã³ sa²tã³tĩ̱¹kxi²nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ nxe³hĩ¹na¹ a²nũ²a² ĩ³kaix1so¹ain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ heh³lxi² yxau³ain¹ju³ta² wain³tu¹wi¹. Jã¹nxe³ju³kxai³lu² fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txai²na² Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xai²na² nxain¹sxã³ txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²wet1si¹hain¹jau³su² heh³lxi² yxau³ain¹te²ju²hẽ³li¹. Ne³to³ta¹ txa²sa³wi³ha³lxai²na² sa²kxai³lu² ã³waix3txai¹na¹hĩ¹na¹ so¹lxi³ heh³lxi² yxau³ain¹tu¹wi¹. ówaix3txa¹na¹kxe³su² ĩ³ãin²ta³kxai¹nha²kxai³ heh³lxi² yxau³ain¹tu¹wi¹.
23464	MAT 9:16	Jã¹nxa¹jau³su² a²nũ²a² wã²la² ũ³whi²kxi²nha²ka³lo³ai²na² tĩ³ka³lo³a² ã³ten²ti³kxai²nãn²tu̱³ hai³txi³ tah²ka³lo³a² ũ³nhũ²kxi²sxã³ ũh³yxãi¹ain¹te²sxa³yu²hẽ³li¹. Tah²ka³lo³ai²na² ũ³nhũ²kxi²ki̱³ke³la³te²kxai³ ũ³wha̱t3kxai²nãn²tu̱³ tah²ko³lo³ain²ti³ ĩ³jot1sa²kxai³ tĩ³ka³lo³a² ĩ³jot1txa³ha²kxai³ nxe³sxã³ ã³ten²ti³hĩ̱³nx2na³li¹. Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² a̱in³so¹ki̱³sxã³ hã²wxãn³txa³ te²yã¹nxe² Txa²wãn³txa² ã³ki³ka³ti³kxi²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ nxe³ju³kxai³lu² wai³nxa³wi¹. Txa²wãn³txa² so¹lxi³ a̱in³so¹kxi³ju³ta² wain³na³li¹.
23465	MAT 9:17	Te²yã¹nxe³jau³su² hai³txi³ ka³yxuh³xa² wã²lẽ¹na² tĩ³ka³lo³ẽ¹nãn²ta³ yain³txi³yau³xa² txah²yau³xa² ã³nẽ¹na³wi¹sxã³ ũ³wha̱³ki̱³te²sxa³yu²hẽ³li¹. ónẽ¹na³wi¹sxã³ ũ³wha³ki̱³ke³la³te²kxai³ a²yain³txi³yau³xai²na² sa²kxai³lu² wã²lẽ¹nai²li² ĩ³txi³ha̱u³kxi²sxã³ ĩ³khot3sxã³ a²yau³xa² ã³nẽ¹na³hxa³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²yain³txi³yau³xain²txi³ ha³li³hxa³ni² a²ẽ¹nãin²ti³ ã³kho³ti² nxe³te²ju²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ yain³txi³yau³xa² tah²yau³xan²ta³ wã²lẽ¹na² ta²hẽ¹nãu³a² ã³nẽ¹na³wi¹sxã³ ũ³wha³ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ a²ẽ¹nai²na² ã³khot3txa³ha²kxai³ a²yain³txi³yau³xa² ã³nẽ¹a³na¹xa³ha²kxai³ nxe³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² Txa²wãn³txa² a²ha³tih³xa² sa²yxo²we¹tha²kxai³ txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² a²ha³tih³xa² sa²yxo²we¹tha²kxai³ nxe³ju³kxai³lu² wai³nxa³wi¹. Txa²wãn³txa² hãi¹nxe³jau³xa¹ sa²yxo²we¹ju³ta² so¹lxi³ wain³na³li¹. Nxe³jau³su² Je³su²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23468	MAT 9:20	Nxa²ha¹te¹ ã³wxã³ain¹ti̱³kxai³lu² txu¹ha³ka³lxa² aun³ta² tĩ̱³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxai²na² kãin² ĩ³ton³to³ta¹hxai²hẽ¹la². Hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²nũn³txa³ kwẽ³ko³nhĩ¹nai³tã² sa²kxai³lu² ĩ³si³ti³hon³ka³txa² ã³nĩ³ton³ãn³si³wxe³ha²kxai³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ ĩ³to³nxi²tu³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxai²na² Je³su²jah³la² yon³nãu³a¹ ã³tĩ̱³ha²kxai³ a²wã²la²ka³lo³a² wxa²to³ta¹hxai²hẽ¹la².
23470	MAT 9:22	Nxe³tãu³ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² sa²wa³ti̱³nha²sxã³ ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: — Nxex3sa²nxi¹. Ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txi³nha¹sẽ¹ni¹. Yxo²ĩ²sa¹nha²kxai³ we²nxi¹nxi¹. Nxe³jau³su² nxe³tãu³ a²kwẽn¹tai²na¹ ta¹ka³lxai²na² ĩ³ta³ka³txa² we²nxi²ta¹hxai²hẽ¹la².
23472	MAT 9:24	Nxe² ĩ²sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹, Je³su²jah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: — Nxex3jah³lxi³hẽ¹li¹. ówaix3kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Hai³txi³ wẽ³sa³la³ ya³lu²nxa³wi¹. Hãi¹sxã³ ãu³xi²na²li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ a²nũ²a²nãu³xai²na² yxo²ĩ²nyhai¹nxa³jau³su² ĩ³yxo²kwa³lxi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23473	MAT 9:25	Nxe³nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² ã³waix3si¹hain¹jau³kxai³la¹ sxi²ha² ã³wi²xi²ta¹hxai²hẽ¹la². ówi²xi²sxã³ wẽ³sai²na² a²hxi²kai²na² hxi²ki³sxã³ sa²yxo²ka³ta³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². We²nxi²khaix1nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23474	MAT 9:26	Jã¹nxe³jut3su² wẽ³sa² we²nxi²ju³ta² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23475	MAT 9:27	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ãh¹ã³nxai³nũ²la² in³txa² ha¹li¹ a²yo³na² ã³si³tẽ³kxi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ya³jah¹la²nãu³xa² ye³han³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³sxã³ ã³si³tẽ³kxi²ya³sxã³ ĩ³kaix1ja³te³nah¹lxi¹: — Je³su²jah³lãi³. Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³txa²kah³lo²si¹lxi¹. Nxĩ¹nha²kxai³ ye³han³sa²sĩn¹ju³tai²na² wi¹lhin¹sxã³ thãi³ti³la² sa²hau³kot3sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la².
23476	MAT 9:28	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² sxi²ha² ã³wih¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ ye³han³jah¹la³nãu³xai²li² ã³wih¹sxã³ ã³tĩ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ Je³su²jah³la² ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: — Nxex3jah³wxi¹. Hxi²kan¹txi³ we²txi²nx2ta¹ju³ta³nũ³a² yxo²ĩ²sya¹te³sin¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe² ĩ³wa²lũ³xi²ya³te³nah¹lxi¹: — Yxo²ĩ²nxa²sĩ¹na¹nha²wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la².
23477	MAT 9:29	Nxe³ka³tu̱³ wxa²ye³wxai³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Nxe³jah³wxi¹. Yxo²ĩ²sya¹hi¹nha²kxai³ wxa²we²txi¹nx2ta¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23478	MAT 9:30	Nxe³tãu³ ye³we²txi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ yxo²sa³te̱¹txi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — We²txi¹nx2ta¹wi¹. Yxãn¹ta¹ ju¹tai²na² a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³yau¹ũ³nha²ya³txa³hẽ¹li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la².
23481	MAT 9:33	Nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² jut3sĩ²nũ²la² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³li³si¹jau³su² kwa³na³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ ya²la³tu̱³ nxũ²kwa̱i³li³ha²kxai³ yxo²ka³tũ³ju³ta² yxo²we²txi²ha²kxai³ ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jut3su² ã³si³tẽ³la³kxi²te²nãu³xa² ju³ta² ĩ²nũ²la² ĩ³wã̱³wã̱³txi²sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: — Txa²wã¹ha³lo²ai²na² I³sa³e²ko³nãu³a² hai³txi³ ĩ²ki̱³sxa³ju³tai²la¹wi¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23483	MAT 9:35	Hã²wxãn³txa³ sxi²jen³nãu³a² kãin²thĩn³su² ta̱³nxa² kãi²nxa³thĩn³su² ta̱³nxa² hãi¹nxe³thĩ³na¹ ai³lha²thet3ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹to³ha²kxai³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² nxe³jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hi² a²nũ²a² ĩ³ta³ka³txa² whãi²na¹ we²txi² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23486	MAT 9:38	Nxe³ha²kxai³ hai³sxa² Wa³kxẽ³nxa² Si³yxau³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² ĩ³ye³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Wxa²so¹tũ̱³ka̱³txa² ã̱³xa² ã³nũ²kxi²sxã³ ĩ³kaix1tain¹si¹ki̱³jau³su² ĩ³ye³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23487	MAT 10:1	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² a²sa³wi³ha³lxa² hxi²ka²hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²nũn³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³kaix1sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: — Ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹tu¹wi¹. A²nũ²a² ĩ²lu³te²a² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ nxũ²kwa̱i³li³ain¹sih¹nx2ta¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²lu³te²a² a²ĩ³ta³ka³txa² ĩ²li³ka³txa² we²txain¹sih¹nx2ta¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹ha²kxai³ jã¹nxe³te³lhxã³ nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².
23491	MAT 10:5	A²nxe²te² in³txi³nãu³xai²li² a²sa³wi³ha³lxi³khai³su² ha²kxai³ ĩ³sa²si¹hã³si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: — Ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³nx2ta¹kxai²nãn²tu̱³ hai³txi³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³lxa³ ai³yah³lxa³nha²kxai³ Sa³ma³ri³tã²na² sxi²jen³ti³la³ ai³yah³lxa³nha²kxai³ nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹.
23493	MAT 10:7	Nxe³sxã³ ai³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³txain¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ain¹yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lon³ju³ta³nũ³a² wxã³ti³wa³ki³lxon³na³li¹.” Nxex3tain¹yah³lxi³hẽ¹li¹.
23494	MAT 10:8	Nxe³yah³lxin¹tãu³a² ĩ³ta³ka³txa² ĩ³ton³te²a² we²txi²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² ya³lu²kxai²nãn²tu̱³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹yhah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² khon³ta³kxi²sxã³ ka̱³lã̱un³ta³kxi²te²a² ĩ³we²nxi²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³te²na² ĩ³nxũ²kwa̱i³li³si¹jau³su² kwa³na³yah³lxi¹nha²kxai³ nxex3jah³lxi³hẽ¹li¹. Wã²nxũ̱h¹sxã³ ĩ³hxi²ka¹txa²lxa¹wi¹. Yen³kxa² ũ³yho³hi²sah¹lxin¹ju³ta² ten³sa²nxa³nhai¹. Nxe³nx2ta¹kxa²yã¹nxe³sxã³ wi¹kãi³yah³lxin¹kxa²yo³ha² so¹kxi²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Wã²nxũ̱h¹lxi³ a²nũ²a²nãu³xai²na² hxi²nũn¹tai¹yah³lxi³hẽ¹li¹.
23496	MAT 10:10	Wã²lẽn¹ta³ tẽ³xãn³nha²kxai³ wã²la²ka³lo³la³ ka³lo³ã̱³ka³lo³la³ tẽ³xãn³nha²kxai³ yu³wi²kxi²nhãn¹ka³lo³la³ ko³lo³ã̱³ka³lo³la³ tẽ³xãn³nha²kxai³ tãu²ka³ta³la³ tẽ³xãn³nha²kxai³ nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ ã³nhxi²nũn¹ta³kxain¹yah³lxin¹te²su² te²na² yen³kxa² wã²nhũ¹nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³ju³tai²na² wain³na³li¹.
23497	MAT 10:11	Nxe³ha²kxai³ ai³yah³lxin¹tãu³a¹ sxi²jen³na² ã³wih¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ thĩ¹nai²na² yxau²xai³te²a² wi¹lhin¹sxã³ sxi²lho³nx2ti³te²a² ã³ten³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³te²he³la³kxah³la² a³txi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³thĩ³nai²na¹ yau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹.
23499	MAT 10:13	Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²ha² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² wi¹lhin¹kxi² sa²wi¹son¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ a²wi¹lhin¹yah³lxin¹ju³ta² yxau³ya³nx2ti³tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ wi¹lhin¹kxi² sa²wi¹son¹nx2ti³xa³kxai²nãn²tu̱³ a²wi¹lhin¹yah³lxin¹ju³ta² yxau³ya³nx2ti³xa³lho³li¹. Sa²wa²li¹nx2ti³tu¹wi¹.
23500	MAT 10:14	Te²yã¹nxe³sxã³ sxi²je³na² ĩ²li³jen³su² je³nãn²tu̱³: “Wxãi²na² ten³nxa²lxi³sĩ¹nxa³nhai¹.” Nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³la³ ain³kxi²ti³ten³ti³he¹xai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ sxi²je³nai²nãn²tu̱³ wa²li³jah³lxi³hẽ¹li¹. Wa²li³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kĩ̱h³nũ³xa² wxa²yu̱³kxa² ti³son¹tũ̱³xa² ti³yu̱³tu̱n³ta³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ain¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³ain¹yah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹.
23501	MAT 10:15	Ya²la³tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹wi¹. Kxã³nãu³u¹tai²na² So³to²ma²thĩ³nu¹tai²na² Ko³mo²ra²thĩ³nu¹tai²na² ha¹lin¹thĩ³nu¹tai²na² ko̱³nxe³thin¹khai¹nxe³thĩn³sain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxai¹nha²kxai³ yxan¹nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² te²hi²sen³su² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² sa³te̱¹txi³ ũ³yho³hain¹tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ sxi²jen³ta³ en²nxa²lxain¹thĩ³na² ã²la² sa³te̱¹txi³ ã³wa²tot1sxã³ ũ³yho³hain¹tu¹wi¹.
23502	MAT 10:16	Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. O³ve²a² yã¹yxah³lxi¹lxi¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹tũ̱³ka̱³txai²na² hau³xa² yã¹nxain¹na³li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³ju³ta² so¹lxi³ te³nain¹na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ²khai¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Jã¹nxe³sxã³ txih³xa² ne³kheh¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe² ne³kheh¹khaix1nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ kwa³sxa³xa² wi¹lhin¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe² wi¹lhin¹khai¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹.
23503	MAT 10:17	Jã¹nxe³jut3su² te²yã¹nxe² a²nũ²a² ĩ²khai¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³jah¹lai²li² khãuh³lxa³thi¹txa²lxi³ha³tai¹. Wxa²hxi²kan¹txi³nãu³xa² ã³sa²so¹nx2ti³ha³tai¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³sa²so¹nx2ti³sxã³ ĩ³ta³lo³su²nx2ti³ha³tai¹.
23504	MAT 10:18	Yxo²ĩ²sah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wxa²ha³lo²a² wxa²wa³kxẽ³nxa² si³yxau³kxa³ta² Ko³ver³na³to²yah³lo²su² ha²kxai³ ã³sa²so¹nx2ti³ha²kxai³ wxa²nũ̱³ka̱³txa² a²wa³kxẽ³nxa² si³yxau³kxa³ta² pre³si³tẽn²jah³lo²su² ha²kxai³ ã³sa²so¹nx2ti³ha²kxai³ nxe³nx2tai¹nha³tai¹. Nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ yxo²ĩ²sah³lxin¹ju³ta² ĩ³wã̱³txi¹nx2tain¹tu¹wi¹. Nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ tũ̱¹ka̱³txai²na² whãi²na¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² whãi²na¹ nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txain¹yah³lxin¹tu¹wi¹.
23505	MAT 10:19	Nxe³yãn¹ta¹ nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ hxi²waun³txi³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹jau³su² nxe³yah²lxan³te³nah¹lxi¹: “Ĩh¹nxe³ ĩ³wa²lũ³xai¹na¹lhon³ku¹. Ĩh¹nxe³jau³ta̱³ ĩ³ye³kxai¹na¹lhon³ku¹. Nxa¹nha¹.” Nxe³jau³su², nxe²e³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe²nxa³ha²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²yah³lxi¹nhĩ¹na¹ wãn³txa² wain³jau³xan²tu̱³ wi¹ko̱³nh²yah³lxin¹tu¹wi¹.
23507	MAT 10:21	Nxe³hĩ¹nai²na² yxo²ĩ²sah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ĩ³a̱n³ta³kxi¹nx2tain¹tu¹wi¹. A²nũ²a² yxo²ĩ²xa³te²na² sa²kxai³lu² a²lon³khai³xa² ĩ³su²lhã³si¹jau³su² ã³yũ³so¹ain¹tu¹wi¹. A²wĩ³na² sa²kxai³lu² a²wẽ³sa² khai³xa² ã³yũ³so¹ai¹nha²kxai³ a²wẽ³ha³lxai²na² sa²kxai³lu² a²wĩ³na² a²hã³ka³na² nxe³sxã³ ã³yũ³so¹ai¹nha²kxai³ nxe³ai¹nha³tai¹. Te²yã¹nxe³jut3su² nxe³nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ sa²yxo²ã³syah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. Sa²yxo²ã³syah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ kxã¹nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³a² yxau²xai³yah³lxin¹tu¹wi¹.
23509	MAT 10:23	Jã¹nxe³jut3su² sxi²je³nai²na² ĩ²li³jen³su² khãuh³lxa³ti¹nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²je³na² nĩ³nã̱³sa²nũn³thĩ³na² aun³txi²xai³jxah³lxi³hẽ¹li¹. Wãn³txi³khai³su² e³kxi¹nx2ta¹wi¹. I³sa³e²ko³xan¹ta² sxi²je³na² thĩ³ka³lxa²khai¹nxe³te²jai¹ti²tu³wi¹. Ka³lxa¹ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ sxi²yhen³ti³nãu³xa² whãi²na¹ ai³lha²thet3jah³lxan³tho³li¹. Nxe³yah²lxan³nxa³ta̱³lxa¹ Txai²li² ne³ka³ta²sxã³ a³ka³nxi²sxã³ ã³wa̱³li²sã²na¹tu¹wi¹.
23510	MAT 10:24	Jã¹nxe³jut3su² ha³te̱h³nxã³nxa² o²la³kxi²ta³lu²nxa³jah¹la² kãi²nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ ĩ³tih³nxe³jah¹la² kãin²ti²lã²na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²sa³wit3su² hxi²ka¹nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ a²sũ̱³nu²yah³lo²khai³xa² hxi²kan¹ti³lã²na³li¹.
23511	MAT 10:25	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²ai²na² ha³te̱h³nxã³nxa² ĩ³tih³nxe³kxa² yã¹nxe³te²lo³te³lhxã³ yã¹nxe³kxai²nãn²tu̱³ e³lain¹te³nah¹lxi¹: “Ĩ³tih³nxe³jah¹lai²la¹wi¹.” Nxe³te²ju²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ hxi²kan¹kxa² yã¹nxe³te²lo³te³lhxã³ yã¹nxe³kxai²nãn²tu̱³ e³lain¹te³nah¹lxi¹: “Hxi²kan¹jah¹lai²la¹wi¹.” Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ wxa²hxi²kan¹txa² si³yxau³jah¹lo²su² te²sa¹kan²ti³ e³lain¹te³nah¹lxi¹: “A²ta³a² si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹.” Nxe³ha²kxai³la¹ wxãi² ĩ³nxai²na² txa²sa³wi³ha³lxi³su² yah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² e³lain¹tu¹wi¹. Nxain¹te³nah¹lxi¹: “Ta³nxũ̱¹ka̱³txai²na² a²ta³nũ̱³ka̱³txi³sain¹na³li¹.” Nxe³jau³su² te²ai²li² nxe³te²ju²hẽ³li¹.
23512	MAT 10:26	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² yu̱h³lxah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³ũh¹nx2tain¹ju³ta³nũ³su² hãi³a² he³son³kxain¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²kxi²jah¹lai²la¹wi¹. Ĩ²kxi²ha²kxai³ hã²wxãn³txa³ yan¹nãu³a¹ sa²hau³ko³tũh¹nx2ti³tu¹wi¹.
23513	MAT 10:27	Ka³nxah³tai²na² wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xai²na² a³la²ni²tãu³a² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ jau¹xain²txi³ ĩ³hen³txi³tain¹yah³lxi³hẽ¹li¹.
23514	MAT 10:28	Jã¹nxe³jut3su² txa²wã¹nũ²ai²na² ĩ³su²lhã³nẽ³jah¹la² yu̱h³lxah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³te²su² hxi²kan¹txi³ txa²wã¹yãu³ka³txa² ĩ³su²lhã³nẽ³lxa³lho³li¹. Yxãn¹ta¹ wxa²yãu³ka³txai²na² wxa²nũ²ai²na² nxe³sxã³ whãi²na¹ tẽ³sxã³ ha³lo²a² ko̱³nxe³ko³xa² ha³nxe²i̱³sa²tẽ³ko̱³xa² ã³na¹kxi³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹lai²na² so¹lxi³ yu̱h³lxi³jah³lxi³hẽ¹li¹.
23515	MAT 10:29	Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lxa² hau³ko³tũ¹nhẽ³na³li¹. Nxe³ju³kxai³lu² a̱i³ka² wẽ³sa² ha¹lin¹te²su² te²a² hxi²tẽ³nyhah²lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³yho³hi²ki³a² ki³ka³na³ka³nat3sxã³ ũ³yho³hi¹nx2ti³hĩ̱³nx2na³li¹. A²yo³ha² kãi²nxa³wi¹, a̱i³ka² a³lxi²nxa³ha²kxai³lu¹. Nxe³kxan²ti³nũ¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² a̱i³kai²na² ki³ka³na³ku² kxan²ti³ yuh³xai²na² a³hi²kxai²nãn²tu̱³ Sũ̱³na²kxai³lu² ĩ²kxi³lxi³hxai²na²hẽ³li¹.
23516	MAT 10:30	Jã¹nxe³kxa²yu³su² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² A²hoh³lxi³ Si³yxau³jah¹lo²su² na³li¹. Wi¹lxa² hau³ko³tũ¹nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹.
23517	MAT 10:31	Jã¹nxe³ha²kxai³ hxi²waun³txi²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A̱i³ka² wẽ³sa² jũ¹nxa² so¹lxi³ a³lxi²hxai²na²hẽ³li¹. Ki³ka³lxa¹txi³ a²nũ²kxi²ki̱³kan²ti³ hai³txi³ a²yoh³la³ kãin²ti³he¹nx2nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² a³lxi² wa³to²hi¹nx2ti³hxai²na²hẽ³li¹. Nxe³nx2ti³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wi¹wi¹nxe² sa²hau³ko³nx2ti³tu¹wi¹.
23518	MAT 10:32	A²nũ²a² ĩ²li³te² ĩ³nxai²na² a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³hen³txi³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³la² a²sa³wit3su²na¹wi¹.” Yah³lxin¹jau³su² yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²sũ̱³na² oh³xa² yxau³ta²si³yxau³kxah³la² ĩ³ye³kxi²na¹tu¹wi¹. Nxe³na¹te³nah¹lxi¹: “Jah¹lai²li² txa²sa³wi³sai²la¹wi¹.” Nxe³na¹jau³su² nxe³na¹tu¹wi¹.
23519	MAT 10:33	Nxe³yãn¹ta¹ a²nũ²a² ĩ²li³te² ĩ³nxai²na² a²nũ²a² ã³xa² ĩ³hen³txi³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³la² a²sa³wit3su²nxa³wi¹.” Yah³lxin¹jau³su² yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²sũ̱³na² oh³xa² yxau³ta²si³yxau³kxah³la² ĩ³ye³kxi²na¹tu¹wi¹. Nxe³na¹te³nah¹lxi¹: “Jah¹lai²li² txa²sa³wit3su²nxa³wi¹.” Nxe³na¹jau³su² nxe³na¹tu¹wi¹.
23523	MAT 10:37	Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² wxa²wĩ³na² wxa²hã³ka³na² nxe³sxã³ a³lxain¹yah³lxi³te²sin¹yu²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ã³wa²to²hi² a³lxi²sa²tẽ³sah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ nxe³te² ĩ³nxãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ txa²sa³wi³ha³lxi³lot3sah¹lxan³tho³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² wxa²ki³lha³lxa² wxa²ka³ne³lxa² nxe³sxã³ a³lxain¹yah³lxi³te²sin¹yu²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ã³wa²to²hi² a³lxi²sa²tẽ³sah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ nxe³te² ĩ³nxãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ txa²sa³wi³ha³lxi³lot3sah¹lxan³tho³li¹.
23524	MAT 10:38	Nxe³ha²kxai³ ĩ³hit1sah²lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³khãuh³lxa³thi¹nx2tain¹ju³ta³nũ³a² ta̱³nxa² ĩ³su²lhã³nx2tain¹ju³ta³nũ³a² ta̱³nxa² nxe³nx2tain¹ju³ta³nũ³a² yu̱h³lxah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³syah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ Txa²sa³wi³ha³lxi³syah²lxan³tho³li¹.
23526	MAT 10:40	Jã¹nxe³jut3su² ai³lha²thet3jah³lxin¹tãu³a² wa²su¹wa²sun¹sxã³ ã³wih¹si¹nx2tain¹jau³su² e³kxi²nx2tain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²nãn²tu̱³ wa²su¹wa²sun¹sxã³ ã³wih¹si¹sain¹jau³su² e³kxi²sain¹nũn³na³li¹. Nxe³sxã³ wa²su¹wa²sun¹sxã³ ã³wih¹si¹sain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³sa²si¹hã³sa²jah¹la² wa²su¹wa²sun¹sxã³ ã³wih¹si¹nyhain¹jau³su² e³kxain¹nũn³na³li¹.
23529	MAT 11:1	Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² hi²sen³kxai³lu² a²sa³wi³ha³lxa² a²to²se³ nũ̱³ka̱³txa² ĩ³yau¹ũ³ta³lun²te³na¹ ã³waix3ta¹hxai²hẽ¹la². Sxi²jen³nãu³a² ai³lha²thet3sxã³ ai³sxã³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hi² Sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi² Je³su²jah³la² a²yxo²wãn³txa² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ nxẽn³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23530	MAT 11:2	Nxa²ha¹te¹ Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹txa³lxi³ sxi²ha² kan²txi³ ũ³tĩ¹kxi²sxã³ sxa³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Kris²tu³jah¹la² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²jau³su² ha³ta̱³nxe³nũ²la² a²sa³wi³hxa³lxa² ĩ³kaix1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la².
23531	MAT 11:3	Nxe³sxã³ ĩ³kaix1tũ²la² Je³su²jah³la² ĩ³wã̱³txi³si¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³ah³lxin¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³sa²si¹hã³te³nah¹lxi¹: — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³u¹tai²na² ũ³sa²si¹hã³ũh¹sa²sĩn¹jah¹lo²su² nĩn¹ji¹wi¹? Nxe²nxa³kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ã̱³xa² wah³nxe³sa²sĩn¹te³lin¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la².