23214	MAT 1:1	Anutulɨ Yesu en Mesia nɨmbɨ taleñguk endok soliilok kot sambat wɨn ñɨndɨñ: Yesu endɨ ama wapmañ Devit endok sambat, tɨmbi Devit endɨ Ablaamdok sambat.
23225	MAT 1:12	Yesulok solii Babilon ña pakɨlɨñ, walinin bɨkap Yesu en indañguk endok kot sambat wɨn ñɨndɨñ: Jeoiakin wɨn Sealtiel endok beu, Sealtiel wɨn Selubabel endok beu.
23233	MAT 1:20	Wɨndɨñ tɨmbepi nanandɨ kena tɨ-kuñɨlɨmbi, Wopum Anutulɨ añelo no nɨ-mulɨmbi, lat plon indañmɨmbi nɨñguk, “Josep, ama wapmañ Devit endok komblin, dɨk ñɨndɨñ nandɨ: Malia gwañgwa mɨnjɨp tɨlak wɨn Dɨndɨm Woñ endoññan nanin, wala tɨmbi dɨk en tamga tɨmbep nɨm mɨsɨwɨñ.
23270	MAT 3:9	Nɨm kañbi, gɨnañjɨlɨ manda juluñ ñɨndɨñ enelɨñ, ‘Nɨndɨ Ablaamdok sambatta tɨmbi kolandok kɨnjan nɨm tɨkenekamɨñ.’ Nak sanba nandɨwɨt: Anutulɨ gumañ eumbi, sɨndok kɨnjan kawat ñalɨ Ablaamdok sambat indanelɨñ!
23277	MAT 3:16	Iñmɨ-taleumbi, wolongan tuk pawan lambɨ ipi kañguk wɨn: kunum tombɨmbi, Anutulok Woñdɨ mambaip wandin endok plon pɨumbi kañguk.
23293	MAT 4:15	“Sebulon gɨta Naptali endok kweset, wɨn Galili kwet, wandɨñ amatam asuptɨ kuañ, Judalok sambat endɨñgot nɨm. Kwet wɨn telak Galili tuk guañnan ñalak wandɨñ patak, Jodan tuk tambon kandañ. Amatam wandɨñ kuañ enda ñɨndɨñ elet:
23319	MAT 5:16	Wɨndɨñgangot sɨndok kolsalenlɨ amatam kolɨ sale-semsemlok. Kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ tɨlok: endɨ sɨndok kunditsɨ kɨndem ka-nandañda tɨmbi, Bepsɨ kunum gɨnañ patak en nɨ-kɨndem danekalɨñ.”
23321	MAT 5:18	Nak biañgan sɨnɨk sanba: kunum kwet patekamɨk tuop endɨkñe manda youp bimbin pakañ walɨ gɨtɨk papat kwambɨñ patnekalɨñ. Wɨn Anutulɨ nepek indauptok elak wɨn gɨtɨk gama nɨm indañɨlɨmbi, endɨkñe manda lakat sɨnɨk nolɨ bo no nɨm paitnekalɨñ. Nɨm sɨnɨk.
23323	MAT 5:20	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Dɨndɨm kuñgula nak ñɨndɨñ sanlet: endɨkñe manda nandɨ-tale ama gɨt Falisi ama endɨ endɨkñe manda youyoulɨn patak wɨn gɨtɨk kɨmɨt-kle-kɨliñ eañ. Tɨkap sɨndɨ ama wɨn nɨm yapma klembi, Anutu nɨtek kunelɨñdok nandɨlak wɨndɨñ nɨm kunekalɨñda, sɨndɨ Kunum Molomdok gɨñgɨtñii nɨm indanekalɨñ.
23325	MAT 5:22	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: no en nolla gimbɨt tɨlakta, en manda plon kɨmɨttok. Ba no en nol manda winjɨt nɨmbi nɨ-suambatak, en wakan ka-dɨkñelok mɨn wopum gɨnañ kɨmɨttok. Ba no en nol ñɨndɨñ nɨlak, ‘Dɨk ama kamen sɨnɨk’, endɨ jɨmbɨñdok komba gɨnañ nɨ-muttok.
23329	MAT 5:26	Nak biañgan sɨnɨk ganba: dɨk it kwambɨñ gɨnañ papi, mɨnem ombɨ-mɨlok een wɨn ombɨ-taleumek gambiumbi pɨukañ.
23331	MAT 5:28	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: ama nolɨ tam no ka-galkta tɨlakta, en wakan ikan enlok gɨnan nanandɨn gɨnañ tam wɨn en gɨta telak joñgo kulak.
23335	MAT 5:32	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: tam telak joñgo nɨm kuñguk en slakan nɨm kle-kokottok. Neta, ama no en tamɨn wandin kle kolɨmbi, wapai komblin tɨkewɨkta, ama walɨ tamɨn wakɨt endok wapai komblin yom plon yapɨlɨmbi, telak joñgo kundemɨk.
23337	MAT 5:34	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: e-kwambɨnda manda no nɨm enekalɨñ, wɨn kunum ba kwet ba Jelusalem wolok plon nɨm enekalɨñ. Ñɨndɨñda: kunum gɨnañ Anutulɨ pipapi, amatam yambɨ-dɨkñelak, tɨmbi kwettɨ wɨn kesilok gembañ tɨmbɨmbi, kesi wolok plon kɨmɨtak. Tɨmbi Jelusalem wɨn Ama Wapmañ wopum endok il kwel.
23342	MAT 5:39	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: ama no kolan tɨ-samumbi, tambon nɨm ombɨñmɨnekalɨñ. Nɨm sɨnɨk. Tambon sɨndɨ ñɨndɨñ tɨnekalɨñ: tɨkap ama nolɨ bumga tombon wɨlekta, tombon wɨndɨñgot wɨlektok tambaneñmekañ.
23347	MAT 5:44	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: kanjɨksiila gɨnañ kɨndem tɨ-semnekalɨñ, ba ama mɨlap kusei kusei tɨ-samañ enda Anutulɨ gwɨlam tɨ-semektok nɨmolo tɨ-semnekalɨñ.
23353	MAT 6:2	Ama manjɨ manbenjɨ malet nomɨk endɨ it kiyau gɨnañ ba ipaka boñgɨpnan gɨñgɨlɨ wopumgan tɨñɨpi, mɨnem nepenepek ama pɨmbɨñesɨla emañ, wɨn amatamdɨ kosɨ gɨñgɨt tɨke-lonelɨñdok wɨndɨñ tañ. Nak biañgan sanba: endɨ tuanjɨ ikan kasɨle-taleañ. Wala tɨmbi nain nola ba nola dɨk plap kena tɨñɨpi, wɨndɨñ nɨm tɨmbekañ.
23356	MAT 6:5	Ama manjɨ manbenjɨ malet nomɨk endɨ it kiyau gɨnañ ba telak balambalak ba pañga indanan ipi, nɨmolo tɨnepi nandañ, wɨn amatamdɨ yambɨ-daklenelɨñdok wɨndɨñ tañ. Nak biañgan sanba: endɨ tuanjɨ ikan kasɨle-taleañ. Wala tɨmbi nain nola ba nola dɨk nɨmolo tɨñɨpi, wɨndɨñ nɨm tɨmbekañ.
23367	MAT 6:16	Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Ama man manbenjɨ malet nomɨk endɨ nanañ gɨtɨk kɨmɨsip tɨñɨpi, dei blamblae ba tɨ-kolakola embi, nanañ kɨmɨsip tañ wɨn amatam dausɨnan inda-daklenelɨñdok. Nak biañgan sanlet: endɨ tuanjɨ ikan kasɨle-taleañ. Wala tɨmbi nain nola ba nola sɨndɨ nanañ gɨtɨk kɨmɨsip tɨndɨlok telak kɨmɨt-kleñɨpi, wɨndɨñ nɨm tɨnekalɨñ.
23372	MAT 6:21	Kusei ñɨndɨñda tɨmbi wɨndɨñ tɨndɨlok sanlet: nepek nekta sɨnɨk nandum loloñ tɨlak walañgot gɨnañ nanandɨnjɨlɨ pat-samlak.
23376	MAT 6:25	Wala tɨmbi ñɨndɨñ sanba nandɨwɨt: sɨndɨ kuñgunjɨla ba gwɨlapsɨla nandɨmbi, nanañ tuk ba dasindasinjɨ tuop pat-samlak wala nandɨ-bendɨ nɨm tɨnekalɨñ. Biañgan sɨnɨk: nepek nek ñalɨ bien sɨnɨk? Wɨn kuñgunjɨlɨ nanañ maklelak, tɨmbi gwɨlapsɨlɨ dasindasinjɨ maklelak.
23377	MAT 6:26	Sɨndɨ monɨk yambɨ nandɨwɨt: endɨ nanañ tɨpimbi met-na wɨsɨ-kot wɨndɨñ nɨm tañ, gan sɨndok Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ ep towilak. Tɨmbi nɨtek? Sɨndɨ monɨk endok pɨmbɨñ ba? Nɨm a! Sɨndɨ endok loloñ sɨnɨk, wala tɨmbi endɨ wɨndɨñgangot sep towilak.
23379	MAT 6:28	Tɨmbi dasindasinjɨla nekta nandɨ-bendɨ wopum tañ? Sɨndɨ pepekañgolalok paman klinan indambi pakañ wɨn ka nandɨwɨt: endɨ dasindasinjɨlok kena nɨm tañ,
23380	MAT 6:29	gan pamanjɨ wɨn kɨndem bien sɨnɨk. Nak wala ñɨndɨñ sanlet: ama wapmañ Solomon endɨ dasindasin pamanat dasiñguk, gan endok pama wɨn kli wolok paman nɨm makleñguk.
23383	MAT 6:32	Ama nindɨ Anutu biañgan en nɨm nandɨñmañ endok gɨnañjɨ ba nanandɨnjɨlɨ nepenepek gɨtɨk wandindokgot pat-semlak. Tɨmbi kunum Bepsɨlɨ ñɨndɨñ nandɨ-sam-talelak: sɨndɨ nepek gɨtɨk wɨn nɨm pat-samekta guma nɨm kunelɨñ, wala tɨmbi nepek wala nandɨ-bendɨ wopum nɨm tɨnekalɨñ.
23384	MAT 6:33	Sɨndɨ gɨnañ nanandɨnjɨlɨ dama nepek ñala kɨmɨlɨm pat-samekak: sɨndɨ Anutulok gɨñgɨtñii indam kumbi, dɨndɨm kuñgu kunekalɨñ. Wɨndɨñ tɨnekalɨñda, nepek dɨwɨn gɨtɨk wandin walɨ bo inda-samekak.
23393	MAT 7:8	Wɨn kusei ñɨndɨñda: nɨ-nandɨañ tuop nandɨ-semlak. Lonjɨañ tuop bien kañ. Yama wɨkañ tuop yama pɨsat-semekak.
23396	MAT 7:11	Sɨndɨ ama yomat, gan nepenepek kɨndem gwañgwa bɨsatsɨla emnelɨñdok nandɨ-kɨliñ eañ. Wɨndɨñda tɨmbi, sɨndɨ ñɨndɨñ sɨnɨk nandɨwɨt: Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ mek sapma klembi, nepenepek kɨndem ama nindɨ enda nɨ-nandañ enda guma emekak.
23400	MAT 7:15	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Plofet ama julunjuluñ enda yambɨ-kɨliñ embi kunekalɨñ. Endɨ sipsip busukñanen wandin nomɨk sɨndoñ bañ, gan gɨnañ nanandɨnjɨ wɨn kamot moyen sañan wandin: endɨ sep tɨmbɨ kolanelɨñdok nandɨañ.
23409	MAT 7:24	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “No en manda gɨtɨk ñɨn san-talelet wɨn tɨke-kulakta, endɨ ama nanandɨnat ñandin: endɨ il kɨndilɨpi, ita mambɨ ilɨmbi, kawat ta kusei gɨnañ melɨ pɨumbi, gembɨnatkan youlɨ gɨlɨm da-taleñguk. Wɨndɨñ tɨmbi, il kɨndit-talem palɨmbi,
23411	MAT 7:26	Gan no en manda gɨtɨk ñɨn san-talelet wɨn nandɨmbi nandɨ-kɨmkɨmnelakta, endɨ ama kamen ñandin: endɨ il kɨndilɨpi, ita kenanjat sɨlanin plon mambɨ ikuk. It kɨndit-talem palɨmbi,
23423	MAT 8:9	Kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ elet: lolonalok kapmalnan wɨn natna kulet, tɨmbi nokok kapmalnan mik ama dɨwɨn nolɨ kuañ. Tɨmbi nak nola ‘Dɨk ñau!’ nɨmbambi ñalak, ba nola ‘Dɨk bo!’ nɨmbambi bɨlak, tɨmbi kena gwañgwanala ‘Kena ñɨn tɨ!’ nɨmbambi, kena wɨn tɨlak.”
23424	MAT 8:10	Yesulɨ manda wɨn nandɨmbi nandɨ sɨlɨkñembi, amatam en kle ñañgɨlɨñ enda ñɨndɨñ enguk, “Yakñesɨ! Sɨndɨ ama ñɨn kawɨt! Biañgan sanlet: endɨ Juda ama nɨm, gan endɨ nanandɨ-kɨlɨktɨ wopumnat! Nak Islael sɨndok boñgɨpsɨnan nanandɨ-kɨlɨktɨ wandin nɨm kañgut.
23425	MAT 8:11	Nak ñɨndɨñ sanba: Kunum Molomdɨ kusei kɨmɨpi, amatamñii indañgan yambɨ-dɨkñembi, nanañ sina wopum tɨ-semekak, wolonda amatam asup kwet tuopnan nanin endɨ bɨmbi, Ablaam, Aisak gɨt Jekop en gɨta nanañ nanekalɨñ.
23428	MAT 8:14	Tɨmbi Yesulɨ Petloloñ ilan ña loñguk. Lombi kañguk wɨn: Petlolok yapman tam pɨñgɨu komba dɨumbi, ipat plon dou-pakuk.
23450	MAT 9:2	Tɨmbi ama dɨwɨndɨ ama no kii kesi dalandan tañgonembi, endoñ bɨñgɨlɨñ. Bɨu yambɨmbi, nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨlok kusei ka-nandɨ-tombi, ama tañgo plon pakuk enda ñɨndɨñ nɨñguk, “Notna, waleñga busukñeun: nak yomga gɨtɨk bi-gamlet.”
23471	MAT 9:23	Tɨmbi Yesulɨ ka-dɨkñe ama endok ilnan ña tombi yambɨñguk wɨn: amatam asup kɨmɨn tɨ-palɨmbi, dɨwɨsɨlɨ blandok kap pakñuaktɨ pendɨlɨmbi, dɨwɨsɨlɨ mano tɨmbi, losala wopumgan tɨñgɨlɨñ. Tɨ-palɨm yambɨmbi
23488	MAT 10:2	Ama enmumulɨn 12 endok kosɨ ñɨndɨñ: dama Simon koi no Petlo, tɨmbi kwayañ Andlu, gɨt Sebedilok nɨñañiit Yakobo gɨta kwayañ Yoane,
23501	MAT 10:15	Nak biañgan sanba nandɨwɨt: Anutulɨ amatam yambɨ-danbekak wolonda it kwet sɨnda siñgi wɨt-samnekalɨñ endok kolanjɨ wolok tuan walɨ amatam kolan papait nindɨ damañgan Sodom gɨt Gomola it kwelan kuñgɨlɨñ endok kolanjɨlok tuan makleukak.”
23509	MAT 10:23	Tɨmbi it kwet nolok nasilɨ mɨlap kusei kusei samnekalɨñda, it kwet nolok pimbi ñanekalɨñ. Nak biañgan sanba: sɨndɨ Islael it kwet patak tuop kenanjɨ gama nɨm tɨmbɨ taleñɨlɨmbi, Amalok Nɨñañ en bɨ tombekak.”
23510	MAT 10:24	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Mɨlaptok kandañ nak ñɨndɨñ sanlet: gwañgwalɨ nɨndaulɨn nɨm makle-patak, tɨmbi kena gwañgwa sɨlanin endɨ molomñɨn nɨm makle-patak.
23528	MAT 10:42	Sɨndɨ gɨñgɨtnai kosɨ nɨmnat ñɨn endoññan nanin no ka-nandɨwɨt. Nak biañgan ñɨndɨñ sanlet: no en ama wolok kusei ka-daklembi, plap tɨñmɨlak ba tukgot gɨpi mɨlak endok tuan wɨn biañgan Anutulɨ kɨmɨlɨm palmekak.”
23532	MAT 11:4	Eumbi, Yesulɨ tambanem enguk, “Sɨndɨ undane ñambi, kunditna dausɨlɨ kañ ba pawanjɨlɨ nandañ wolok kasat Yoanela ñɨndɨñ tɨñmɨnekalɨñ:
23536	MAT 11:8	Tɨkap nɨmda, sɨndɨ nek kanepi ñañgɨlɨñ? Ama no dasidasin kɨndem pamanat kanepi ñañgɨlɨñ ba? Nandañ: ama wandisɨ endɨ ama wapmañdok isɨnan pipat mɨlat tɨ-kuañ.
23537	MAT 11:9	Wɨndɨñda nek kanepi ñañgɨlɨñ? Plofet ama no ba? Biañgan. Gan plofet ama kañgɨlɨñ walɨ plofet sɨlanin no nɨm. Nak ñɨndɨñ sanlet: Yoane endɨ engano.
23539	MAT 11:11	Nak biañgan sanba: Yoanelɨ amatam gɨtɨk dama kuñgɨlɨñ ba man ñɨndɨñgɨt kuañ endok loloñ sɨnɨk yañ, gan ama pɨmbɨñesɨ gɨtɨk Kunum Molomdok gɨñgɨtñii kuañ endɨ bo Yoane makleañ.
23540	MAT 11:12	Yoanelɨ tuk ii-sem kena kusei kɨmɨpi tɨñguk walinin bɨkap man ñɨndɨñgɨt nepek ñandin indalak: ama kolan ba sañan endɨ Kunum Molomdɨ amatamñii nɨtek yambɨ-dɨkñelak wolok endaut manda wɨn mik tɨ-ñɨmbi, tɨmbɨ kolanelɨñdok gɨñgɨne kena tañ.
23542	MAT 11:14	Tɨkap sɨndɨ manda ñɨn tɨke-dasinelɨñdok tuopta wɨn ñɨndɨñ: plofet amalɨ Elia Mesialok telak dama indauptok eñgɨlɨñ wɨn Yoane wakan.
23546	MAT 11:18	Kusei ñɨndɨñda tɨmbi sɨnda wembe gwañgwa sanlet: Yoanelɨ indambi, nanañ gɨtɨk kɨmɨsipbi, wain tuk no nɨm pa nalak, tɨmbi sɨndɨ ‘Yal kolanlɨ pɨñmɨlak’ pa nɨañ.
23550	MAT 11:22	Wɨndɨñda sanba nandɨwɨt: Anutulɨ amatam sambɨ-danbekak wolonda sɨndok kolanjɨlok tambon walɨ Tilo gɨt Sidon nasilok tambon wɨn makleukak.
23552	MAT 11:24	Wɨndɨñda sanba nandɨwɨt: Anutulɨ amatam sambɨ-danbekak sɨndok kolanjɨlok tambon walɨ Sodom nasilok tambon wɨn makleukak.”
23553	MAT 11:25	Nain wolonda Yesulɨ ñɨndɨñ eñguk, “Bep, kunum kwet molom, nak ñɨndɨñda gan-kɨndem dalet: dɨk nanandɨñga dɨwɨn ama nanandɨnjɨat ba nandɨ-daklenjɨat enda kɨmɨsembɨñguñ, gan nanandɨ sembɨn wɨn amatam nanandɨnjɨ nɨmnat enda tɨmbɨ dakle-semguñ.
23563	MAT 12:5	Tɨmbi endɨkñe manda Moselɨ youkuk walɨ ñɨndɨñ nɨnɨ-daut nɨmlak wɨn sɨndɨ wɨndɨñgangot pinat nandɨmbi kamalañ bek: Sabat pat-nandɨ nainnan tapma amalɨ tapma it gɨnañ kena tɨñɨpi, Sabattok endɨkñe manda makleañ, gan walɨ Anutulok dainan yom nɨm indalak.
23564	MAT 12:6	Tapma ittok kandañ nak ñɨndɨñ sanlet: nepek ñɨ patak wolok loloñɨlɨ tapma it maklelak.
23586	MAT 12:28	Wɨn Anutu enlok Woñdɨ nep plataumbi, yal kolan ep kle kotet, Belsebullɨ nɨm. Wɨndɨñda ñɨndɨñ inda-daklelak: Anutulɨ ikan sɨndok boñgɨpsɨnan amatam yambɨ-dɨkñelak.
23589	MAT 12:31	Wɨndɨñda ñɨndɨñ sanlet: amatam yom tañ ba Anutu nɨ-kolayañ, endok yomjɨ gɨtɨk Anutulɨ gumañ bi-semekak, gan ama no Dɨndɨm Woñ nɨ-kolalakta, endok yomɨn Anutulɨ nɨm biñmekak.
23594	MAT 12:36	Nak ñɨndɨñ sanba: Anutulɨ amatam sambɨ-danbekak nain wolonda endɨ manda kolan gɨtɨk eñgɨlɨñ wolok kusei e-daklenelɨñdok sanbekak.
23599	MAT 12:41	Nandañ: Anutulɨ amatam manda plon yapɨlekak nain wolonda Niniwe nasi Yonalok molo manda nandɨñgɨlɨñ endɨ amatam man ñɨndɨñgɨt kuañ sɨn gɨta yakan mɨlapi, sɨndok kusasɨ tɨmbɨ dakleukak. Neta, endɨla Yonalok mandala gɨnañjɨ tambaneñgɨlɨñ, gan sɨndɨla ama nin Yona maklelak endok manda nandɨmbi, gɨnañjɨ nɨm tambaneñgɨlɨñ.
23600	MAT 12:42	Wɨndɨñgangot Anutulɨ amatam manda plon yapɨlekak nain wolonda kwet koi Siba wolok tam wapma endɨ bo amatam man ñɨndɨñgɨt kuañ sɨn gɨta yakan mɨlapi, sɨndok kusasɨ tɨmbɨ dakleukak: endɨla ama wapmañ Solomondok nanandɨ kɨndem nandɨuktok kwet mayañgan nanin sɨnɨk walɨ endoñ bɨñguk, gan sɨndɨla ama Solomon maklelak endok mandan nandɨ-kɨmneñgɨlɨñ.”
23602	MAT 12:44	enla ñɨndɨñ ewɨk, ‘Nak bɨndambo undane it dama pakutnan ñawa’. Embi ña kawɨk wɨn: it wɨn jamimbi tɨ-kɨliñem biumbi, itgot palek.
23607	MAT 12:49	Eñɨpi, gwañgwañiila kɨt yout tɨ-sembi nɨñguk, “Ñɨ ka: mena kwayanai ñɨ pakañ.
23625	MAT 13:17	Nak biañgan sɨnɨk sanba: plofet ama gɨta ama dɨndɨm damañgan kuñgɨlɨñ endɨ nepek sɨndɨ kañ wɨn kanepi nandɨ-koñgom tɨñgɨlɨñ, gan nɨm kañgɨlɨñ, ba manda sɨndɨ nandañ wɨn nandɨnepi nandɨ-koñgom tɨñgɨlɨñ, gan nɨm nandɨñgɨlɨñ.”
23627	MAT 13:19	Nanañ mɨnjɨp telak plon pɨñguk manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ Anutulɨ amatamñii nɨtek yambɨ-dɨkñelak wolok gɨñgɨt manda nandɨmbi nɨm tɨke-kulak, tɨmbi kolan molomdɨ bɨmbi, manda gɨnañnan kokolɨn wɨn apma tɨkeñmɨlak.
23628	MAT 13:20	Mɨnjɨp kawat plon pɨñguk manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ gɨñgɨt manda sɨlɨsɨlɨnat nandɨmbi, plakan gɨnan gɨnañ dasilak,
23630	MAT 13:22	Ba mɨnjɨp kwet koselek mɨnjɨp pakuknan pɨñguk manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ gɨñgɨt manda wɨn nandɨlak, gan kwelalok mɨlap ba mɨnem kwɨlɨkwɨlɨ wolok nandɨ-koñgomlɨ gɨnañ tɨmbɨ pailɨmbi, manda nandɨlak wolok bien nɨm indañmɨlak.
23631	MAT 13:23	Mɨnjɨp kwet galk gɨnañ pɨñgɨlɨñ manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ gɨñgɨt manda wɨn nandɨmbi nandɨ-kɨliñ embi, kɨmɨt kle kuañ. Endok bien wɨn 100 ba 60 ba 30 wolok tuop indalak.”
23632	MAT 13:24	Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi, e-yout manda no amatamda ñɨndɨñ enguk, “Kunum Molomdɨ gɨñgɨtñii yambɨ-dɨkñelak wɨn ñɨndɨñ: ama nolɨ kenan gɨnañ nanañ kɨndemlok mɨnjɨp kokuk,
23641	MAT 13:33	Yesulɨ yousɨmbi, e-yout manda no ñɨndɨñ enguk, “Kunum Molomdok kaundɨkñe kena wɨn ñɨndɨñ: tam nolɨ kɨmɨlɨ bendɨ lakatgot tɨkembi, plaua kwɨlan wopumgan wakɨt tambanembi, papalem kaumbi, plaua walɨ gɨtɨk bendɨmbi lambɨlak.”
23653	MAT 13:45	Tɨmbi Kunum Molomdok kaundɨkñe kena wolok walan no kawat tuan wopum wandin: ama nolɨ kawat tuan wopumgot wɨn tuaup yolonjɨñguk. Yolonjɨmbi,
23655	MAT 13:47	Tɨmbi Kunum Molomdok kaundɨkñe kena wolok walan no wɨn ñɨndɨñ: pis tiatia lɨk wopum tuk gɨnañ kolɨ pɨumbi, pis kusei kusei epgɨlɨñ.
23657	MAT 13:49	Kwet nain taletalenan wɨndɨñ wakan indaukak: Anutulɨ añeloñii en-mulɨm bɨmbi, ama Anutulok man tañgoneañ endok boñgɨpsɨnan nanin ama kolan epbi,
23660	MAT 13:52	Eumbi enguk, “Wɨndɨñda endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ Kunum Molomdok gɨñgɨt indambi kuañ endɨ ama nepek kɨndem wɨsɨkot isɨnan kɨmɨlɨm patakñan nanin epmañ wandin: endɨ Anutulɨ nanandɨ damañgan eñguk ba man elak wɨn nandɨ-daklembi, wolok tuop amatam enɨ-daut tɨ-semañ.”
23669	MAT 14:3	Kusei ñɨndɨñda Elottɨ wɨndɨñ nandɨñmɨñguk: damañgan endɨ enlok kwayañ Filip endok tamɨn Elodia apma tɨkeñguk. Apma tɨkeumbi, Yoanelɨ ñɨndɨñ pa nɨlɨñguk, “Dɨk Elodia tamga tɨkeñguñ wɨn nɨndok endɨkñe manda maklelañ.” Wɨndɨñda Elottɨ eumbi, Yoane tɨke imbi, it kwambɨñ gɨnañ kɨmɨkɨlɨñ.
23672	MAT 14:6	Gan wɨnaña ñɨndɨñ indañguk: Elottok indainda nain indaumbi, yokñiilok nanañ sinat tɨ-semumbi, Elodialok wembanlɨ bɨ endok dausɨnan kap tiñguk. Kap tiumbi, Elottɨ wembe wolok kapta nandɨ-koñgom tɨñgukta tɨmbi,
23707	MAT 15:5	Gan sɨndɨ endɨkñe manda tɨpet wɨn maklembi, amatam ñɨndɨñ enɨ-daut pa tɨ-semañ: tɨkap ama no meñ ba beu epmɨu plaptauktok nepek no palmɨlak, gan ‘Nak nepek wɨn ikan Anutulok gɨñgɨt wɨlɨmɨñgut’ wɨndɨñ enlakta,
23721	MAT 15:19	Nak nepek ñandinda elet: wɨn ama gɨnañjɨ gɨnañ nanandɨ kolan kusei kusei indaumbi tañ wɨn ñɨndɨñ: ama wɨlɨ kɨm tañ, ba nolok wapai ba tamɨn kumbu tañ, ba telak joñgo kuañ, ba nepek kumbu tañ, ba ama nolok siñgin joñgoñgan siañ, ba kosɨ eu kolayañ.
23733	MAT 15:31	Ep tɨmbɨ kɨndem daumbi, amatamdɨ yambɨñgɨlɨñ wɨn: ama manjɨ sipmɨn kuñgɨlɨñ endɨ manda eñgɨlɨñ, ama kɨsɨ ba kesɨsɨ dalandan endɨ kɨndem dañgɨlɨñ, ama kesɨttɨ nɨm kuñgɨlɨñ endɨ kesɨttɨ kuñgɨlɨñ, tɨmbi ama dausɨ sipsipmɨn endɨ deiñgɨlɨñ. Wɨn yambɨmbi yambɨ sɨlɨkñembi, Islael amatamdɨ Anutu nɨ-wowoñ tɨñmañ en nɨ-kɨndem dañgɨlɨñ.
23745	MAT 16:4	Nɨtek tɨmbi ama man ñɨndɨñgɨt kuañ sɨndɨ kolan tɨmbi, Anutu bi-sɨnɨk tañɨpi, kundit engano kanep kɨtɨ-nandañ? Gan kundit no nɨm daut samum kanekalɨñ. Nɨm. Ñɨn noñgangot kanekalɨñ: wɨn plofet Yona indañmɨñguk wɨndɨñgangot inda-namekak.” Yesulɨ wɨndɨñ embi yambimbi pɨm ñañguk.
23753	MAT 16:12	Wɨndɨñ eumbi, kombɨkmek ñɨndɨñ nandɨ-dakleñgɨlɨñ: endɨ nanandɨ Falisi gɨt Sadusilɨ amatam emañ wala ka-kɨliñ enelɨñdok enguk, plaua kɨmɨlɨ bendɨ wala nɨm.
23759	MAT 16:18	Wɨndɨñda nak ñɨndɨñ ganlet: koka komblin Petlo kɨtɨlet, wɨn Kawat. Tɨmbi nak kawat wolok plon kɨkesɨmɨnnai yapɨlam gembɨlambi bendɨ wopum danekalɨñ. Bendɨ wopum daumbi, kɨmdok gembɨnlɨ bo kɨkesɨmɨnnai ep tɨmbɨ pɨuktok tuop nɨm.
23762	MAT 16:21	Nain wolonda Yesulɨ kusei kɨmɨpi, nepek indañmekak wala gwañgwañiila ñɨndɨñ en-sɨwɨkuk: endɨ Anutulok man tañgoneuptok Jelusalem it kwelan loumbi, Juda ama biesɨ gɨta tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ mɨlap kusei kusei tɨñmɨnekalɨñ. Tɨñmumbi, Roma amalɨ wɨlɨm kɨmbɨmbi, sandap tɨpet gɨt no tɨmbɨmbi, Anutulɨ tɨmbɨ mɨlalekak.
23768	MAT 16:27	Kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ elet: Amalok Nɨñañ endɨ Beulok gembɨn walalannat añeloñii yanañgɨpi undane bɨupi tɨlak. Undane bɨmek, amatam gɨtɨktɨ ep tɨndɨnjɨ nek tɨñgɨlɨñ wolok tuopkan tuanjɨ emekak.
23769	MAT 16:28	Nak biañgan sɨnɨk sanba: ama ñɨ pakañ sɨndok boñgɨpsɨnan nanin dɨwɨndɨ gamañgot kwelan kuñɨlɨmbi, Amalok Nɨñañdɨ amatam yambɨ-dɨkñeuktok bɨ indaumbi kanekalɨñ.”
23777	MAT 17:8	Wɨndɨñ enbɨmbi, endɨ deimbi kañgɨlɨñ wɨn: Yesu en noñgan ilɨmbi kañgɨlɨñ.
23781	MAT 17:12	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: plofet no Elia wandin endɨ ikan bɨñguk, gan amalɨ endok kusei gama nɨm ka-nandɨ-dakleñgɨlɨñ. Endɨ nɨsɨlok nanandɨnjɨ klembi, kundit kolan kusei kusei tɨñmɨñgɨlɨñ. Tɨmbi Amalok Nɨñañla kolan wɨndɨñgangot tɨñmɨnekalɨñ.”
23789	MAT 17:20	Eumbi enguk, “Nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨ lakat sɨnɨk walɨ tuop nɨm. Nak biañgan sɨnɨk sanba: nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨ wambɨñ mɨnjɨp tip mɨnam wandin pat-samekta, kundit gɨtɨk tɨnep nandañ wɨn kɨndem eumbi indauk, wɨn kwet jañgɨn ñala bo kɨndem nɨnelɨñ, ‘Dɨk mɨlapi da wolok ñau!’ nɨmbɨmbi, wolok tuop tɨmbek.”
23799	MAT 18:3	enguk, “Nak biañgan sɨnɨk sanba: tɨkap sɨndɨ gɨnañ nanandɨnjɨ nɨm tambanembi, gwañgwa bɨsat nomɨk nɨm indanelɨñda, sɨndɨ Kunum Molomdok gɨñgɨtñii nɨm indanekalɨñ.
23806	MAT 18:10	Sɨndɨ kuñgunjɨ ka-kɨliñ enekalɨñ. Nɨm kañbi, gwañgwa kosɨ nɨmnat wandin endoññan nanin nola nandum tlal tɨmbɨmbi, en tɨmbɨ kolanelɨñ. Neta, nak ñɨndɨñ sanba: añelo gwañgwa wandin yambɨ-dɨkñeañ endɨ kunum gɨnañ kumbi, enda tɨmbi kwapmeñgan Bepna kunum gɨnañ patak endoññan kɨndem ña indañ.
23809	MAT 18:13	Nak biañgan sanba: endɨ sipsip 99 enda sɨlɨsɨlɨ tɨlak, gan noñgan pailɨm tɨmbɨ indalak enda sɨlɨsɨlɨ wopum sɨnɨk tɨlak.
23814	MAT 18:18	Nak biañgan sanba: sɨndɨ nepek nola kwelan e-wiat tɨ-semumbi, Kunum Molomdok dainan wɨndɨñgot wiawiat indaukak, tɨmbi sɨndɨ nepek nola e-wiat nɨm tɨ-semumbi, Kunum Molomdok dainan wɨndɨñgot gama pat-semekak.
23815	MAT 18:19	Tɨmbi nak yousɨmbi ñɨndɨñ sanba: ama tɨpet ba tɨpet gɨt no endɨ nokok kotna plon kɨmɨn tañda, nak en gɨta patet, wala tɨmbi sɨndoñ nanin ama tɨpet endɨ kwelan ñolok gɨnañjet kiulɨm noñgan tɨmbɨm, nepek nola ba nola nɨmolo tɨmbɨmbi, Bepna kunum gɨnañ patak endɨ nandɨ-semekak.”
23819	MAT 18:23	Kusei ñɨndɨñda tɨmbi wɨndɨñ elet: ama wapmañ nolɨ nepek tɨñguk wɨndɨñgangot Kunum Molomdɨ gɨñgɨtñii yambɨ-dɨkñelak. Ama wapmañ walɨ kena amañiilɨ nepek slak epgɨlɨñ wolok kɨnjan ombɨñmɨnelɨñdok en-tiañeñguk.
23821	MAT 18:25	Endɨ mɨnem wɨn ombɨñmektok tuop nɨm, wala tɨmbi ama wapmañdɨ mɨnem dɨwɨn epmektok nandɨñɨpi, kena gwañgwañii ñɨndɨñ tɨnelɨñdok enguk: endɨ ama en wakɨt tam gwañgwañii ba nepenepek gɨtɨk palmɨlak wɨn epbi, tualok kɨmɨtnelɨñdok enguk.
23837	MAT 19:6	Wɨndɨñda nak ñɨndɨñ sanlet: endɨ pɨñgɨp noñgan indambi, nombo tɨpet nɨm tamɨk. Wala tɨmbi wapatam Anutulɨ ep kiukuk wɨn amalɨ nɨm tambɨktok.”
23838	MAT 19:7	Tɨmbi Falisi amalɨ ñɨndɨñ nɨñgɨlɨñ, “Tɨkap wɨndɨñda, nɨtek tɨmbi Moselɨ endɨkñe manda ñɨndɨñ kɨmɨkuk: ama no tamɨn kle-kolektok nandɨlakta, endɨ manda no wolok tuop youp mɨmbi kleum ñaukak?”
23840	MAT 19:9	Wɨndɨñda tɨmbi nak ñɨndɨñ sanba: ama no tamɨn telak joñgo nɨm kuñguk wɨn kleum ñaumbi, komblin tɨlak endɨ telak joñgo kulak.”
23843	MAT 19:12	Nandañ. Kusei ñɨndɨñda ama dɨwɨsɨlɨ tam nɨm epmañ: wɨn dɨwɨn nolok pɨñgɨpsɨ kolan indañgɨlɨñda tɨmbi slak pakañ. Tɨmbi dɨwɨn nolok pɨñgɨpsɨ komblin inda-satalok gembɨn wɨn ama nɨsɨ dombu kokɨlɨñ, wala tɨmbi tam nɨm tɨkem slak kuañ. Tɨmbi ama dɨwɨn nolɨ Kunum Molomdok kenan tɨnelɨñdok tam nɨm tɨmbi slak pakañ. No en manda ñɨn nandɨ-daklelakta endɨ tɨkeukak.”
23849	MAT 19:18	Eumbi, ama walɨ Yesu ñɨndɨñ nɨ-nandɨñguk, “Dɨk endɨkñe manda dek ñala sɨnɨk elañ?” Eumbi nɨñguk, “Endɨkñe manda ñala elet: dɨk ama nɨm wɨlɨ kɨmbekak, telak joñgo nɨm kuukañ, kumbu nɨm tɨmbekañ, ama no manda plon patak endok siñgin joñgo nɨm siukañ,
23854	MAT 19:23	Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañiila enguk, “Nak biañgan sɨnɨk sanba: ama mɨnem kwɨlɨkwɨlɨnat nolɨ Kunum Molomdok gɨñgɨt indauktok nandɨlakta endɨ gliñgliñnat.
23855	MAT 19:24	Nak bɨndambo ñɨndɨñ sanba: kamel nolɨ lɨk bemdok gɨnañ gik wolok ña tombep nandɨwɨkta endɨ kena kwambɨñ tɨmbek. Tɨmbi ama kwɨlɨkwɨlɨnat no Anutulok gɨñgɨt indaup nandɨlakta endɨ wɨndɨñgangot kena kwambɨñ tɨmbekak, gan endok kenan wɨn kamellok kenan maklelak.”