23214	MAT 1:1	Uwanggo yo a si are ka uga ku Yesu Kristi ka. Yesu à zhi nu uki ku uttu Doda, u Doda a zhi nu uki ku Ibrayi. Uwanggo yo a si asa a ábáchí ma wa.
23215	MAT 1:2	Ibrayi à si aki a Ishaku. Ishaku à si aki a Yakubu. Yakubu à si aki a Yahuda na amuyirr ba.
23216	MAT 1:3	Yahuda à si aki a Perrezi tuku Zerra, (Ayirr ambarr wa à si Tama). Perrezi à si aki a Hezroni. Hezroni à si aki a Ramu.
23217	MAT 1:4	Ramu à si aki a Aminada. Aminada à si aki a Nashoni. Nashoni à si aki a Salimo.
23218	MAT 1:5	Salimo à si aki a Bowazi. (Ayirr ama wa yo à si Raha). Bowazi à si aki a Obedi. (Ayirr ama wa yo à si Rutu.) Obedi à si aki a Jesi.
23219	MAT 1:6	Jesi à si aki a Doda. Doda à si aki a Solomo. (Ayirr ama wa yo à si Basheba, ayamba a Urriya.)
23220	MAT 1:7	Solomo à si aki a Rehobowa. Rehobowa à si aki a Abija. Abija à si aki a Asa.
23221	MAT 1:8	Asa à si aki a Jehoshafa. Jehoshafa à si aki a Jehorramu. Jehorramu à si aki a Uziya.
23222	MAT 1:9	Uziya à si aki a Jotamu. Jotamu à si aki a Ahazi. Ahazi à si aki a Hezekiya.
23223	MAT 1:10	Hezekiya à si aki a Manase. Manase à si aki a Amoni. Amoni à si aki a Josiya.
23224	MAT 1:11	Josiya à si aki a Jekoniya na amuyirr ba. (Na ase ka nggo a vɨ anu Israila ba igarr yi na ko nu Babilo.)
23225	MAT 1:12	Nu ugo ku igarr ku nu Babilo: Jekoniya à si aki a Sheyalitiye. Sheyalitiye à si aki a Zerrubabe.
23226	MAT 1:13	Zerrubabe à si aki a Abiyudu. Abiyudu à si aki a Eliyaki. Eliyaki à si aki a Azorr.
23227	MAT 1:14	Azorr à si aki a Zado. Zado à si aki a Akimu. Akimu à si aki a Eliyudu.
23228	MAT 1:15	Eliyudu à si aki a Eliyaza. Eliyaza à si aki a Matani. Matani à si aki a Yakubu.
23229	MAT 1:16	Yakubu à si aki a Isuhu. Isuhu yo à si unuru a Maryamu wa. Maryamu à si ayirr Yesu wa. A yo Yesu yo di Kristi.
23230	MAT 1:17	Meme nggo, bazhi ni Ibrayi ku, kuma nu uttu Doda ku à si uka uwurr nu une̱. Na bazhi nu uttu Doda ku ko nu nggo a vɨ anu Israila ba na kuma nu Babilo a si uka uwurr nu une̱, na bazhi nu nggo anu Israila ba a kazhi nu Babilo nga ni ingri i Kristi yi, a si uka uwurr nu une̱.
23231	MAT 1:18	Ingri i Yesu Kristi inggi i si ma mi: Ayirr a Yesu wa à si Maryamu. A go ma zu ku ugo numa à ri Isuhu. Nggo Isuhu à nise gri ma nga ni iko ima, aba a gru kakye Maryamu à se ni ine. À si Izhi i Abachi iyo ì na ukyekye ukuma.
23232	MAT 1:19	Isuhu uruma wa, a si ni ikru isisu i Abachi ni isisurr ima, na kye ì si ta wre uwa bu ba Maryamu nggarr la na azhi hen, mre na ssu anko du uwa ta kà ma du, du anishirr si hi hen.
23233	MAT 1:20	Nggo Isuhu à ni so ri amarr akama meme, unitu a Atiko wa à nga na ku nu uzhila, ni da ku di, “Isuhu, uhanma a Doda, si kru isisu i ba Maryamu ki uwami hen. Kye, uvuvurr wa nggo à se ni ine ima yi nggo à zhi ni Izhi i Abachi. Si kà ma du hen.
23234	MAT 1:21	À ta ngri uvuvurr unuru. Nggo a ti ngri uvuvurr wa, uwa bu yo ma di Yesu. Kye, uwa yo à taka ni kpa anishirr ama ba ttungo ni ila ure imbarr yi.”
23235	MAT 1:22	Ziza, inkindirr inggi yi i ta si meme, wre ku ure ku u bu kurr meme yo nggo Atiko à du Abi kpa are ama ba a nga ni da ku zu ni ikuchi yi nggo.
23236	MAT 1:23	“Kye, uva wanggo nggo à nise hi unuru kye à ta hru ine na ta ngri uvuvurr unuru, aba ta yo isa ima yi di Imanuwe,” inkpi i isa ima inggi ì si, “Abachi à se ni inta ba.”
23237	MAT 1:24	Isuhu à kasi ni ina yi nggo, na na inkindirr yi nggo unitu a Atiko wa à da ku nggo. Na gru ku gri Maryamu na nga ni iko ima ki uwama.
23238	MAT 1:25	Bazhi nu nggo a di to ikpa yi nga ni ingri i uzuma yi, Isuhu à nise hi ma ki ayamba kye. Uwa à ni ngri nggo, Isuhu à yo uvuvurr wa di Yesu.
23239	MAT 2:1	À ngri Yesu nu Betalami na anga ka Yahudiya, ni ivi yi nggo Hirridu nggo à su uttu unkpi a atuttu ba na anga akama. Azhibarr anuma nggo aba gru kakye anishirr nggo a hi inkindirr ni itu i intsintse̱ a gru zhi na anza ambre mu na nga nu Urushalima,
23241	MAT 2:3	Nggo uttu Hirridu à wo meme, isisurr i vri ma kakami, anishirr ba wemi nu Urushalima a wo na vri meme.
23242	MAT 2:4	Uttu wa à du ba yo ku ankpinkpye abikye ba na abitsarr Are ba, na ni zhi ba di, “A da di a taka ngri Kristi wa nu momonggo?”
23243	MAT 2:5	Aba a da ku di, “Nu Betalami, na anga ka Yahudiya, nâ ta si nggo Mika, uni kpa are Abachi wa à charr nggo, da di,
23244	MAT 2:6	“ ‘Betalami nggo à si ni imimi i Yahuda, nu nggo a kye ùwà kpachirr mi ni igbu yi na anga ka Yahuda ka, ùwà si unkpi mu ni igbu i Yahuda yi. Nu nggo nu umi umuwa ku yo a taka gri ankpye ssuzzu, ankpye uwama yo à taka gri ittu i anishirr a mungga bu Israila ba.’ ”
23245	MAT 2:7	Uttu Hirridu à yo anishirr angga ba kakuma, na ku zhi ba sharri na wo attuttu ka nggo a hi intsintse̱ yi nggo.
23247	MAT 2:9	Nggo a wo uttu wa kre, na gru vu anko wa a so kuma nu Betalami na gru hi intsintse̱ yi nggo aba a so ga yi zhi na anza ambre wa i nggurr huzzu ba. I so ku ba ichi ku kukri nu unto ku nggo uvuvurr wa à se.
23249	MAT 2:11	Nggo a mirri ni iko yi na hi uvuvurr wa na ayirr ama wa, Maryamu, na kuttu na chi ma. Na nu ma iki iwre, nggo i si i atuttu, nâ ta si ivi inkpu inklo i la nzarrnzarr nggo a yo yi di izinarriya, na àgà a inkinkurr wa nggo a di hun ingba wre aba yo wa di farrkinse tuku mârr
23250	MAT 2:12	Abachi à gbye ku anishirr bi zhi na anza ambre ba utu nu uzhila ni ibittu di a bu si kakuma nu uttu Hirridu ku zizo hen. Aba a wo meme na ka ga anko anuma mu na kakuma na ako ambarr ka.
23251	MAT 2:13	Nu ugo ku nggo abichirr ba a kakuma, unitu a Atiko numa à nga ni Isuhu ku nu uzhila ni da ku di, “Gru, ba uvuvurr wa na ayirr wa ni kru ku sharri nu Masarr. Kye uttu Hirridu à ta gru zha anko a itsi ma ngu. Ku so nabo ingga nggo taka da ku uwa azhibarr wa nggo uwa taka gri ma ni kanga.”
23252	MAT 2:14	Nggo Isuhu à wo meme na gru ba uvuvurr wa tuku ayirr wa, na ga ibittu kuma nu Masarr,
23253	MAT 2:15	na ku so nabo yo ka ma ku Hirridu ni ittu. Abachi à na meme, wre ku anishirr a bu hi di inkindirr yi nggo abi kpa are ba a da yi nggo ì bu si ure ujiji di, “Ingga yo uzumu wa zhi nu Masarr.”
23256	MAT 2:18	“A wo ukorr nu Rama, ukorr ku iyi. A si Rahila nggo à ko yì amarr ma; aba a ddu ma di a bu ba ttungo, uwa kà iba ttungo yi, amumarr ngga a kɨ ku.”
23257	MAT 2:19	Nu ugo ku nggo uttu Hirridu à ttu, unitu a Atiko wa à nga ni da ku Isuhu zizo nu uzhila uwa à nise nu Masarr
23260	MAT 2:22	Nggo Isuhu wo du uvuvurr a Hirridu wanggo nggo a yo ma du Akelayo, uwa yo à hun ni imburr i aki yi nu Yahudiya, isisu i ki Isuhu ni kuma nabo. Abachi à re na ku zizo nu uzhila di a bu kakuma na anga ka Galili mu.
23262	MAT 3:1	Ni ivi yi nggo Yohana uni zzu na amasirr wa à gru ku di da ure ku Abachi na ankpuji a Yahudiya wa
23264	MAT 3:3	Uni kpa are wa, nggo a yo ma di Ishaya, à re ni itu i Yohana iyo da di, “Undurr numa à so du hantu na ankpuji di, ‘Ssu anko wa bi ku Atiko wa. Na anko wa ki ntto nggo a taka ni wre ku uzirr!’ ”
23265	MAT 3:4	Yohana à di surr iki yi nggo a na yi ni infunfu i alakurrmi, na di lo upri unggakpa na anklampi. Ila ima yi i su ìzì tuku utu ku anisso.
23268	MAT 3:7	Nggo Yohana à hi anu Farrisi na anu Sadusi shishemi nggo so nga di a bu ni zzu ba na amasirr, na ddu ba di, “Imba inkirr i andanda ànìwǎ! Unggonggo da ki imba di imba bu kru iha yi nggo Abachi à ta du yi nga ni imba ba nggo?
23270	MAT 3:9	Ida imba yi di Ibrayi nggo à si ábáchí amba, sisi ima nggi i ta kpa imba ttungo ni iha yi nggo i so nga hen. Abachi à se nu ukyekye ku ka angbinta angga ka ki ku Ibrayi ahan ma!
23274	MAT 3:13	Na attuttu akama i Yesu à gru nga zhi na anga ka Galili ka, na ji kuma ni Yohana ku nu unddu inyi ku Joda ku, di a bu ku zzu ma na amasirr.
23275	MAT 3:14	Yohana à zha anko wa nggo uwa ta na du ma ka amarr ama ka sarr na kakuma, na ddu ma di, “Nggo ingga nggo kakuma nu ùwà yo ku du ùwà bu ku zzu ingga, ùwà kanga ni ingga ku?”
23276	MAT 3:15	Yesu à ddu ma di, “Du yi si meme ziza nggo. Meme yo nggo inta ta na undu ku nggo Abachi à turr inta di inta bu nga ni na ku nggo.” Yohana kye na kpanye na zzu ma na amasirr wa.
23277	MAT 3:16	Nggo Yohana à zzu Yesu kre, Yesu ta ko huzzu na amasirr wa, mre unkplassu ku ù bwu, i Yesu kakye na hi Izhi i Abachi yi i so ji zzu nâ ta si anddu, ni ji so ku.
23278	MAT 3:17	Ukorr u zhi nu unkplassu ni da di, “Uwanggo yo à su Uzumu wa nggo ingga i kpanye na ku. Isisurr mungga yi i di nyarr na ku kakami.”
23279	MAT 4:1	Izhi i Abachi yi i gri Yesu kuma na ankpuji nggo Umimi wa à ta ku tsarr ma kye.
23280	MAT 4:2	Yesu à ku so ki ivi iso ine̱ (40) ni ibittu iso ine̱ (40), sama ni iri ila, iyo ki ma kakami.
23281	MAT 4:3	Umimi wa gru nga na ku na ni ddu ma di, “Ùwà ti da du ùwà su Uvuvurr a Abachi ùwà bu ka angbinta angga ka ki ankpinkpri unfonfo.”
23282	MAT 4:4	Yesu ddu ma di, “Ungbamvu ku Abachi ku u da di, ‘A si si inkindirr i iri iyo mre ì ta du anishirr so tsitsirr hen, a si are ka nggo Abachi à da ka, aka yo à ta du anishirr so tsitsirr.’ ”
23283	MAT 4:5	Nabo yo, Umimi wa à gri Yesu kuma nu Urushalima, Ìgbù ni Wre wa, na gri ma ku sa na anvinvri a Uki Unkpi ku Ibarr Abachi ku,
23284	MAT 4:6	na ddu ma di, “Ùwà ti du ùwà su Uvuvurr a Abachi, ùwà bu tu ji nu nggo. Ungbamvu ku Abachi ku mi u da di: “ ‘Abachi à ta turr abitu ama ba du ba ji nga nu ùwà ku. Aba ta ni ko ùwà kpa nu ussu na ango ambarr ka, na si ta kpanye na du ùwà nggurr uza ni angbinta hen.’ ”
23285	MAT 4:7	Yesu à ddu ma di, “Ungbamvu ku Abachi ku u da zizo di, ‘Si tsarr Atiko wa nggo si Abachi muwa kye hen.’ ”
23286	MAT 4:8	Nu ugo kuma, ùwà gri Yesu na kuma ni igbre numa, nggo a ta kakami, na ku so tsarr ma inkpinkpye tuku iwre i ingbingbru yi.
23287	MAT 4:9	Umimi wa à ddu Yesu di, “Nggo ùwà ti kuttu ni gbyarr ki ingga asa, ingga ta nu ùwà aseki angga ka namri.”
23288	MAT 4:10	Yesu ddu ma di, “Chi share ni ingga ku, ùwà Isheta! Kye, ungbamvu ku Abachi ku u da di, ‘Ùwà bu kuttu ni gbyarr ku Atiko asa, uwa yo à si Abachi amuwa wa na nkpama, ni bu ga uwa yo mre.’ ”
23290	MAT 4:12	Nggo Yesu à wo di uttu Hirridu à du ba vu Yohana ku harr nu uki, na gru kakuma nu Galili.
23292	MAT 4:14	A na meme, wre ku inkindirr yi nggo uni kpa are a Abachi wa, Ishaya à da i bu kurr meme yo. Ishaya à da di,
23296	MAT 4:18	Nggo Yesu à so zirr ga unddu ku inyi nu Galili wa, na ku hi amuya aha banu. Uyirr wa à si Sima, nggo à di yo ma di Biturr, uyirr wa à si Andoro. A si abi vɨ ikikla na so surr azhizhi ka vɨ ikikla ka ni inyi wa.
23298	MAT 4:20	Nggo a wo meme na gru ankpa yirr ga ma, na kà azhizhi ka vɨ ikikla ambarr ka du.
23299	MAT 4:21	Nggo Yesu a so zirr ga inyi wa, na ku hi amuya aha abanu, Yakubu tuku Yohana, amumarr bu Zabadi aba a rri so nu uddu na aki ambarr wa Zabadi, na so zɨ azhizhi ambarr ka. Yesu à ddu ba di a bu ga ma.
23301	MAT 4:23	Yesu à zirr kago anga ka Galili ka na di tsarr ba na aki ka issubi ka, na so di bre ba Ure ku wre ku ni itu i ittu i Abachi yi, na du anishirr banu nggo se ni ivri a wre.
23303	MAT 4:25	Ima yo du anishirr shishemi a ga ma zhi na anga ka Galili ka na anga ka Igbu Iwurr yi nggo à yo yi di Dekapoli, na kuma nu Urushalima, tuku Yahudiya, tuku igbu yi nggo i si nu ugugarr ku inyi nu Joda wa.
23304	MAT 5:1	Na azhibarr numa nggo, Yesu à hi nggo anishirr ba a so nggurr bi, na gru kuma ni ine i igbre yi, na ku ji so. Abiga ma ba a nga ni so kago ma,
23305	MAT 5:2	uwa gru so tsarr ba. Uwanggo yo sa are ka nggo à tsarr ba:
23306	MAT 5:3	“Abangga ba nggo a hi di aba a klonyarr na age̱ ka Abachi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!
23307	MAT 5:4	Abangga ba nggo a so ba azhittu, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka nu ba isu isisurr!
23308	MAT 5:5	Abangga ba nggo a hru atu ambarr wa nggi, Abachi à yo ba angu azizi, ingbingbru yi ì ta si ba imbarr!
23309	MAT 5:6	Abangga ba nggo a yo itu di aba ta na inkindirr yi nggo Abachi à zha di a bu na yi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka nu ba inkindirr yi nggo a zha yi!
23310	MAT 5:7	Abi ki itito na atu a banu, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka ni kye ba na ashishi ka itito!
23311	MAT 5:8	Abangga ba nggo isisurr imbarr yi i sama na ankizhi, Abachi à yo ba angu azizi. Anishirr abama a taka hi Abachi!
23312	MAT 5:9	Abi zi anishirr du ba a so zizi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi à taka ni kye ba ki amarr ma!
23313	MAT 5:10	Abangga ba nggo a ki ba iha nu nggo a so di na inkindirr yi nggo Abachi à zha, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!”
23314	MAT 5:11	“Anishirr a ti re ndanda na atu amba, na ki imba iha, na bre imu mi na atu amba, nu nggo imba so ga ingga nggo, meme yo nggo Abachi à yo kimba angu azizi.
23319	MAT 5:16	Na anko ayiyirr ama yo, imba bu du ina uzizi imba yi la ku anishirr nâ ta si uru ku nggo à ta hi ku we, wre ba bu gbyarr ku Aki amba nu unkplassu wa asa.”
23320	MAT 5:17	“Imba bu si kye di ingga nga nye kà Are ka nggo Musa na abi kpa are ba a tsarr imba glo hen. Ingga si nga i kà ka glo mu hen. Ingga nga nge du ka su jiji.
23322	MAT 5:19	Meme nggo, undurr wa nggo ti kpa inkpi ure ivintsɨ iyirr chirr, na tsarr abanu du ba na meme, uwa taka su uvuntsɨ ni Ittu i Abachi yi. Nu ungo numa ku, undurr wa nggo à ti kru isisu i ure ku Abachi ku, na tsarr abanu mi du ba meme, uwa taka kpa inkpinkpye nu unkplassu.
23325	MAT 5:22	Ziza, ingga ko da ki imba di, undurr wa nggo ti ki unfu nu uzayirr uniga, aba ta gri ma kuma ni ibre amu. Undurr wa nggo ti marr uzayirr uniga di à sama nu undu, aba ta gri ma ko na Akaba anu Yahuda wa, wre ba bu ku bre amu na ku. Undurr wa nggo ti yo uzayirr uniga di à su urrurru, Abachi ta yo ma nu uru ku ki iha sese.”
23326	MAT 5:23	“Ni ima yo, ùwà ti gri inkindirr ta ku yo na agbugba a Abachi wa, ni ti ssu hi di ùwà kpala ku uzumbirr uniga numa,
23327	MAT 5:24	ùwà bu du inkindirr yi nggo ùwà i gri nga nggo ni kru ka ku ssubi nu uzumbirr uniga wa ku bari, ni kanga ni to inkindirr yi na age̱ ka Abachi.”
23328	MAT 5:25	“Unushirr ti gri ure nga ni itu muwa na gri ùwà kuma nu unto ki ibre amu, ùwà zha ni ssubi na ku ni du azhi wa nise nggo imba ta kuma nu unto ku ibre amu ku. Nggo ùwà ti si na meme hen, uwa ta ba ùwà sa ku uni bre amu wa na ango, uwa ta kpa ùwà nu abi lo ukpa ba du ba kpa ùwà ku ttu nu uki.
23329	MAT 5:26	Nabo yo, ùwà ta kri, aba ta se iko muwa yi tsatsarr ku nu ba, ingga ko da ku ùwà.”
23332	MAT 5:29	A ti si ingbishi muwa i ungo ri nggi ta du ùwà kpala, ùwà ttu yi ta yo glo! I ta wre sha ùwà bu sama nu unto numa nu ukpa muwa ku, nu nggo ùwà ta rri nu uru namri.
23333	MAT 5:30	A ti si ungo ri muwa nggo u ta du ùwà kpala, ùwà bu ttu ku ta yo glo. I ta wre sha ùwà bu sama nu unto numa nu ukpa muwa du ku nggo ùwà bu rri nu uru namri.”
23334	MAT 5:31	“Ni ikuchi yi, imba wo nggo a di da di, ‘Undurr wa nggo à ti du uwa ta han uwama, uwa bu nu ma ungbamvu ku ingu igarr.’