23214	MAT 1:1	Uwanggo yo a si are ka uga ku Yesu Kristi ka. Yesu à zhi nu uki ku uttu Doda, u Doda a zhi nu uki ku Ibrayi. Uwanggo yo a si asa a ábáchí ma wa.
23215	MAT 1:2	Ibrayi à si aki a Ishaku. Ishaku à si aki a Yakubu. Yakubu à si aki a Yahuda na amuyirr ba.
23216	MAT 1:3	Yahuda à si aki a Perrezi tuku Zerra, (Ayirr ambarr wa à si Tama). Perrezi à si aki a Hezroni. Hezroni à si aki a Ramu.
23217	MAT 1:4	Ramu à si aki a Aminada. Aminada à si aki a Nashoni. Nashoni à si aki a Salimo.
23218	MAT 1:5	Salimo à si aki a Bowazi. (Ayirr ama wa yo à si Raha). Bowazi à si aki a Obedi. (Ayirr ama wa yo à si Rutu.) Obedi à si aki a Jesi.
23219	MAT 1:6	Jesi à si aki a Doda. Doda à si aki a Solomo. (Ayirr ama wa yo à si Basheba, ayamba a Urriya.)
23220	MAT 1:7	Solomo à si aki a Rehobowa. Rehobowa à si aki a Abija. Abija à si aki a Asa.
23221	MAT 1:8	Asa à si aki a Jehoshafa. Jehoshafa à si aki a Jehorramu. Jehorramu à si aki a Uziya.
23222	MAT 1:9	Uziya à si aki a Jotamu. Jotamu à si aki a Ahazi. Ahazi à si aki a Hezekiya.
23223	MAT 1:10	Hezekiya à si aki a Manase. Manase à si aki a Amoni. Amoni à si aki a Josiya.
23224	MAT 1:11	Josiya à si aki a Jekoniya na amuyirr ba. (Na ase ka nggo a vɨ anu Israila ba igarr yi na ko nu Babilo.)
23225	MAT 1:12	Nu ugo ku igarr ku nu Babilo: Jekoniya à si aki a Sheyalitiye. Sheyalitiye à si aki a Zerrubabe.
23226	MAT 1:13	Zerrubabe à si aki a Abiyudu. Abiyudu à si aki a Eliyaki. Eliyaki à si aki a Azorr.
23227	MAT 1:14	Azorr à si aki a Zado. Zado à si aki a Akimu. Akimu à si aki a Eliyudu.
23228	MAT 1:15	Eliyudu à si aki a Eliyaza. Eliyaza à si aki a Matani. Matani à si aki a Yakubu.
23229	MAT 1:16	Yakubu à si aki a Isuhu. Isuhu yo à si unuru a Maryamu wa. Maryamu à si ayirr Yesu wa. A yo Yesu yo di Kristi.
23230	MAT 1:17	Meme nggo, bazhi ni Ibrayi ku, kuma nu uttu Doda ku à si uka uwurr nu une̱. Na bazhi nu uttu Doda ku ko nu nggo a vɨ anu Israila ba na kuma nu Babilo a si uka uwurr nu une̱, na bazhi nu nggo anu Israila ba a kazhi nu Babilo nga ni ingri i Kristi yi, a si uka uwurr nu une̱.
23231	MAT 1:18	Ingri i Yesu Kristi inggi i si ma mi: Ayirr a Yesu wa à si Maryamu. A go ma zu ku ugo numa à ri Isuhu. Nggo Isuhu à nise gri ma nga ni iko ima, aba a gru kakye Maryamu à se ni ine. À si Izhi i Abachi iyo ì na ukyekye ukuma.
23232	MAT 1:19	Isuhu uruma wa, a si ni ikru isisu i Abachi ni isisurr ima, na kye ì si ta wre uwa bu ba Maryamu nggarr la na azhi hen, mre na ssu anko du uwa ta kà ma du, du anishirr si hi hen.
23233	MAT 1:20	Nggo Isuhu à ni so ri amarr akama meme, unitu a Atiko wa à nga na ku nu uzhila, ni da ku di, “Isuhu, uhanma a Doda, si kru isisu i ba Maryamu ki uwami hen. Kye, uvuvurr wa nggo à se ni ine ima yi nggo à zhi ni Izhi i Abachi. Si kà ma du hen.
23234	MAT 1:21	À ta ngri uvuvurr unuru. Nggo a ti ngri uvuvurr wa, uwa bu yo ma di Yesu. Kye, uwa yo à taka ni kpa anishirr ama ba ttungo ni ila ure imbarr yi.”
23235	MAT 1:22	Ziza, inkindirr inggi yi i ta si meme, wre ku ure ku u bu kurr meme yo nggo Atiko à du Abi kpa are ama ba a nga ni da ku zu ni ikuchi yi nggo.
23237	MAT 1:24	Isuhu à kasi ni ina yi nggo, na na inkindirr yi nggo unitu a Atiko wa à da ku nggo. Na gru ku gri Maryamu na nga ni iko ima ki uwama.
23238	MAT 1:25	Bazhi nu nggo a di to ikpa yi nga ni ingri i uzuma yi, Isuhu à nise hi ma ki ayamba kye. Uwa à ni ngri nggo, Isuhu à yo uvuvurr wa di Yesu.
23239	MAT 2:1	À ngri Yesu nu Betalami na anga ka Yahudiya, ni ivi yi nggo Hirridu nggo à su uttu unkpi a atuttu ba na anga akama. Azhibarr anuma nggo aba gru kakye anishirr nggo a hi inkindirr ni itu i intsintse̱ a gru zhi na anza ambre mu na nga nu Urushalima,
23241	MAT 2:3	Nggo uttu Hirridu à wo meme, isisurr i vri ma kakami, anishirr ba wemi nu Urushalima a wo na vri meme.
23244	MAT 2:6	“ ‘Betalami nggo à si ni imimi i Yahuda, nu nggo a kye ùwà kpachirr mi ni igbu yi na anga ka Yahuda ka, ùwà si unkpi mu ni igbu i Yahuda yi. Nu nggo nu umi umuwa ku yo a taka gri ankpye ssuzzu, ankpye uwama yo à taka gri ittu i anishirr a mungga bu Israila ba.’ ”
23245	MAT 2:7	Uttu Hirridu à yo anishirr angga ba kakuma, na ku zhi ba sharri na wo attuttu ka nggo a hi intsintse̱ yi nggo.
23246	MAT 2:8	Na ddu ba di, “Kuma nu Betalami ku zha uvuvurr wa kye. Nggo imba i ti hi ma imba bu kanga ni da ki ingga, wre ki ingga mi bu kuma ku kuttu gbyarr ku asa.”
23247	MAT 2:9	Nggo a wo uttu wa kre, na gru vu anko wa a so kuma nu Betalami na gru hi intsintse̱ yi nggo aba a so ga yi zhi na anza ambre wa i nggurr huzzu ba. I so ku ba ichi ku kukri nu unto ku nggo uvuvurr wa à se.
23248	MAT 2:10	Nggo a sa ashishi ni intsintse̱ yi, na gru so nyarr, na me̱ nyarr kakami.
23249	MAT 2:11	Nggo a mirri ni iko yi na hi uvuvurr wa na ayirr ama wa, Maryamu, na kuttu na chi ma. Na nu ma iki iwre, nggo i si i atuttu, nâ ta si ivi inkpu inklo i la nzarrnzarr nggo a yo yi di izinarriya, na àgà a inkinkurr wa nggo a di hun ingba wre aba yo wa di farrkinse tuku mârr
23250	MAT 2:12	Abachi à gbye ku anishirr bi zhi na anza ambre ba utu nu uzhila ni ibittu di a bu si kakuma nu uttu Hirridu ku zizo hen. Aba a wo meme na ka ga anko anuma mu na kakuma na ako ambarr ka.
23251	MAT 2:13	Nu ugo ku nggo abichirr ba a kakuma, unitu a Atiko numa à nga ni Isuhu ku nu uzhila ni da ku di, “Gru, ba uvuvurr wa na ayirr wa ni kru ku sharri nu Masarr. Kye uttu Hirridu à ta gru zha anko a itsi ma ngu. Ku so nabo ingga nggo taka da ku uwa azhibarr wa nggo uwa taka gri ma ni kanga.”
23253	MAT 2:15	na ku so nabo yo ka ma ku Hirridu ni ittu. Abachi à na meme, wre ku anishirr a bu hi di inkindirr yi nggo abi kpa are ba a da yi nggo ì bu si ure ujiji di, “Ingga yo uzumu wa zhi nu Masarr.”
23254	MAT 2:16	Hirridu kye anko a abichirr angga ba nggo a zhi na anza ambre lankarr. Na gru nu unfu ku zizo, na gru yo abi ta iku ba na da ba di a bu ngɨ ankparr amumarr aniru ba ase aha kaji nu Betalami tuku igbu i kago yi. Uttu wa na meme ni itu yi inkindirr yi nggo a wo zhi na abichirr ba ba na azhibarr a ime̱me̱ wa nggo intsintse̱ yi i huzzu.
23256	MAT 2:18	“A wo ukorr nu Rama, ukorr ku iyi. A si Rahila nggo à ko yì amarr ma; aba a ddu ma di a bu ba ttungo, uwa kà iba ttungo yi, amumarr ngga a kɨ ku.”
23258	MAT 2:20	di, “Gru, ba uvuvurr wa na ayirr wa ni kakuma ni Israila. Kye, abangga ba nggo a so di zha anko a ingu ma wa a kɨ kre ba.”
23259	MAT 2:21	Isuhu gru ba uvuvurr wa na ayirr wa na kakuma ni Israila.
23260	MAT 2:22	Nggo Isuhu wo du uvuvurr a Hirridu wanggo nggo a yo ma du Akelayo, uwa yo à hun ni imburr i aki yi nu Yahudiya, isisu i ki Isuhu ni kuma nabo. Abachi à re na ku zizo nu uzhila di a bu kakuma na anga ka Galili mu.
23264	MAT 3:3	Uni kpa are wa, nggo a yo ma di Ishaya, à re ni itu i Yohana iyo da di, “Undurr numa à so du hantu na ankpuji di, ‘Ssu anko wa bi ku Atiko wa. Na anko wa ki ntto nggo a taka ni wre ku uzirr!’ ”
23265	MAT 3:4	Yohana à di surr iki yi nggo a na yi ni infunfu i alakurrmi, na di lo upri unggakpa na anklampi. Ila ima yi i su ìzì tuku utu ku anisso.
23266	MAT 3:5	Anishirr a di gru zhi nu Urushalima na nga na ku. Abanu di gru zhi na anga ka Yahudiya ka namri. Anishirr banu a di zhi ni igbu yi nggo kago inyi nu Joda wa.
23267	MAT 3:6	A nga ni di bre ila ure imbarr yi, uwa zzu ba na amasirr ni inyi nu Joda wa.
23269	MAT 3:8	Imba bu na aseki ka nggo a ta tsarr anishirr di imba i ka isisurr sarr ni ila ure imba yi.
23270	MAT 3:9	Ida imba yi di Ibrayi nggo à si ábáchí amba, sisi ima nggi i ta kpa imba ttungo ni iha yi nggo i so nga hen. Abachi à se nu ukyekye ku ka angbinta angga ka ki ku Ibrayi ahan ma!
23271	MAT 3:10	Ibre amu i Abachi yi ku abi la ure ba i ta i si nâ ta si nggo a ka ka iwra inggi sa ni izhizhi inkinkurr ta tse ba. Meme nggo, unkunkurr ku nggo u si klo inkpinkpo iwre hen, aba a ta tse ku ta yo, na ta sarr ku tu nu uru.
23272	MAT 3:11	“ Ingga zzu imba na amasirr, wre ku anishirr bu hi di imba i ka ba ttungo ni ila ure imba yi ba. Uwanggo nggo so nga nu ugo umungga a ta ni zzu imba ni Izhi i Abachi i Iwre yi tuku uru kye ma. Uwama a mri ingga kakami, nggo ingga si ma uni vu anggakpaza ama ka gri ku hen.
23273	MAT 3:12	A se nu umumu ku nggo a taka ni ze ingbingbi iki yi. Na ta vu ingbingbi izizi yi ku surr nu iwurr, na ta vu intinturr yi surr nu uru ku ri sese ku.”
23274	MAT 3:13	Na attuttu akama i Yesu à gru nga zhi na anga ka Galili ka, na ji kuma ni Yohana ku nu unddu inyi ku Joda ku, di a bu ku zzu ma na amasirr.
23276	MAT 3:15	Yesu à ddu ma di, “Du yi si meme ziza nggo. Meme yo nggo inta ta na undu ku nggo Abachi à turr inta di inta bu nga ni na ku nggo.” Yohana kye na kpanye na zzu ma na amasirr wa.
23277	MAT 3:16	Nggo Yohana à zzu Yesu kre, Yesu ta ko huzzu na amasirr wa, mre unkplassu ku ù bwu, i Yesu kakye na hi Izhi i Abachi yi i so ji zzu nâ ta si anddu, ni ji so ku.
23278	MAT 3:17	Ukorr u zhi nu unkplassu ni da di, “Uwanggo yo à su Uzumu wa nggo ingga i kpanye na ku. Isisurr mungga yi i di nyarr na ku kakami.”
23279	MAT 4:1	Izhi i Abachi yi i gri Yesu kuma na ankpuji nggo Umimi wa à ta ku tsarr ma kye.
23280	MAT 4:2	Yesu à ku so ki ivi iso ine̱ (40) ni ibittu iso ine̱ (40), sama ni iri ila, iyo ki ma kakami.
23284	MAT 4:6	na ddu ma di, “Ùwà ti du ùwà su Uvuvurr a Abachi, ùwà bu tu ji nu nggo. Ungbamvu ku Abachi ku mi u da di: “ ‘Abachi à ta turr abitu ama ba du ba ji nga nu ùwà ku. Aba ta ni ko ùwà kpa nu ussu na ango ambarr ka, na si ta kpanye na du ùwà nggurr uza ni angbinta hen.’ ”
23286	MAT 4:8	Nu ugo kuma, ùwà gri Yesu na kuma ni igbre numa, nggo a ta kakami, na ku so tsarr ma inkpinkpye tuku iwre i ingbingbru yi.
23289	MAT 4:11	Umimi wa kru share na du Yesu na abubo wa. Abitu ba Abachi ba a nga ni zi ma.
23290	MAT 4:12	Nggo Yesu à wo di uttu Hirridu à du ba vu Yohana ku harr nu uki, na gru kakuma nu Galili.
23291	MAT 4:13	Na si so nu Nazareti zizo hen, na gru kuma ku so nu Kapanahu hinga ni inyi nu Galili wa na anga ka nu Zebulu tuku Nafitali.
23292	MAT 4:14	A na meme, wre ku inkindirr yi nggo uni kpa are a Abachi wa, Ishaya à da i bu kurr meme yo. Ishaya à da di,
23294	MAT 4:16	Anishirr ba nggo a di so ni ibwu ashishi ambarr ka ta bwu, aba ta kye hi. Anishirr ba nggo a di so ni ibwu tuku ni iyu i ittu, abubo wa ta la ba.”
23295	MAT 4:17	Zhi na azhibarr ama wa Yesu gru di da ba ure ku Abachi ku di, “Imba kasarr ni ila ure imba yi. Kye ittu i Abachi yi i si ywhiywhirr mi!”
23296	MAT 4:18	Nggo Yesu à so zirr ga unddu ku inyi nu Galili wa, na ku hi amuya aha banu. Uyirr wa à si Sima, nggo à di yo ma di Biturr, uyirr wa à si Andoro. A si abi vɨ ikikla na so surr azhizhi ka vɨ ikikla ka ni inyi wa.
23298	MAT 4:20	Nggo a wo meme na gru ankpa yirr ga ma, na kà azhizhi ka vɨ ikikla ambarr ka du.
23299	MAT 4:21	Nggo Yesu a so zirr ga inyi wa, na ku hi amuya aha abanu, Yakubu tuku Yohana, amumarr bu Zabadi aba a rri so nu uddu na aki ambarr wa Zabadi, na so zɨ azhizhi ambarr ka. Yesu à ddu ba di a bu ga ma.
23300	MAT 4:22	Aba ka uddu ku du na aki ambarr wa, na ga Yesu ankpa yirr.
23301	MAT 4:23	Yesu à zirr kago anga ka Galili ka na di tsarr ba na aki ka issubi ka, na so di bre ba Ure ku wre ku ni itu i ittu i Abachi yi, na du anishirr banu nggo se ni ivri a wre.
23302	MAT 4:24	Ure umaku u bwa kago anga ka Sirriya ka. Anishirr a gru vu abi lolo na nkanka na nga na ku. Abanu sa abi la, na abi se na anazhi, na abi tsɨ ankparr, na abangga ba nggo ukpa ku u ttu ga anga yirr. Yesu du ba a wre namri.
23303	MAT 4:25	Ima yo du anishirr shishemi a ga ma zhi na anga ka Galili ka na anga ka Igbu Iwurr yi nggo à yo yi di Dekapoli, na kuma nu Urushalima, tuku Yahudiya, tuku igbu yi nggo i si nu ugugarr ku inyi nu Joda wa.
23304	MAT 5:1	Na azhibarr numa nggo, Yesu à hi nggo anishirr ba a so nggurr bi, na gru kuma ni ine i igbre yi, na ku ji so. Abiga ma ba a nga ni so kago ma,
23305	MAT 5:2	uwa gru so tsarr ba. Uwanggo yo sa are ka nggo à tsarr ba:
23306	MAT 5:3	“Abangga ba nggo a hi di aba a klonyarr na age̱ ka Abachi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!
23307	MAT 5:4	Abangga ba nggo a so ba azhittu, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka nu ba isu isisurr!
23309	MAT 5:6	Abangga ba nggo a yo itu di aba ta na inkindirr yi nggo Abachi à zha di a bu na yi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka nu ba inkindirr yi nggo a zha yi!
23310	MAT 5:7	Abi ki itito na atu a banu, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi taka ni kye ba na ashishi ka itito!
23311	MAT 5:8	Abangga ba nggo isisurr imbarr yi i sama na ankizhi, Abachi à yo ba angu azizi. Anishirr abama a taka hi Abachi!
23312	MAT 5:9	Abi zi anishirr du ba a so zizi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi à taka ni kye ba ki amarr ma!
23313	MAT 5:10	Abangga ba nggo a ki ba iha nu nggo a so di na inkindirr yi nggo Abachi à zha, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!”
23314	MAT 5:11	“Anishirr a ti re ndanda na atu amba, na ki imba iha, na bre imu mi na atu amba, nu nggo imba so ga ingga nggo, meme yo nggo Abachi à yo kimba angu azizi.
23315	MAT 5:12	A ti na ki imba meme, imba bi me̱ nyarr ni bri nyarr yi, azadi amba ka a kri mwe nu unkplassu. Kye a na ku abi kpa are ba nggo a ku ki imba ichi iha yi meme yo.”
23316	MAT 5:13	“Imba yo si nâ ta si ima i ingbingbru yi. Nggo imarr i ima yi ti ka nado, aba ta na yi kingginggi na di yi ka ni marr zizo? Ima i ma sa nu undu zizo, aba ta ka yi kahre na cha na aza.”
23317	MAT 5:14	“Imba se nâ ta si azhi wa nggo a la ku anishirr ba kago ni ingbingbru inggi yi. Ìgbù wa nggo a me ma ni itu yi igbre, ka si ka sharri hen.
23318	MAT 5:15	Unushirr ka si yo uru ni ingba nu uru na ba ungabu a ttu hen. Iya, a ta ba ma sa nu ssu, du ma la kago ku anishirr ba ni iko yi we.
23320	MAT 5:17	“Imba bu si kye di ingga nga nye kà Are ka nggo Musa na abi kpa are ba a tsarr imba glo hen. Ingga si nga i kà ka glo mu hen. Ingga nga nge du ka su jiji.
23321	MAT 5:18	Imba bu hi di nu nggo unkplassu ni imimi ta se, inkpi yirr ntsɨ a si ta tsu yi glo nu umi ku Are ka hen, bazhi ziza kuma ni ikikre i aseki yi.
23322	MAT 5:19	Meme nggo, undurr wa nggo ti kpa inkpi ure ivintsɨ iyirr chirr, na tsarr abanu du ba na meme, uwa taka su uvuntsɨ ni Ittu i Abachi yi. Nu ungo numa ku, undurr wa nggo à ti kru isisu i ure ku Abachi ku, na tsarr abanu mi du ba meme, uwa taka kpa inkpinkpye nu unkplassu.
23324	MAT 5:21	“Imba wo nggo a bre ku anishirr ni ikuchi yi di, ‘Si ngu unushirr hen. Undurr wa nggo ti na meme a ta gri ma kuma nu unto ki ibre amu.’
23325	MAT 5:22	Ziza, ingga ko da ki imba di, undurr wa nggo ti ki unfu nu uzayirr uniga, aba ta gri ma kuma ni ibre amu. Undurr wa nggo ti marr uzayirr uniga di à sama nu undu, aba ta gri ma ko na Akaba anu Yahuda wa, wre ba bu ku bre amu na ku. Undurr wa nggo ti yo uzayirr uniga di à su urrurru, Abachi ta yo ma nu uru ku ki iha sese.”
23328	MAT 5:25	“Unushirr ti gri ure nga ni itu muwa na gri ùwà kuma nu unto ki ibre amu, ùwà zha ni ssubi na ku ni du azhi wa nise nggo imba ta kuma nu unto ku ibre amu ku. Nggo ùwà ti si na meme hen, uwa ta ba ùwà sa ku uni bre amu wa na ango, uwa ta kpa ùwà nu abi lo ukpa ba du ba kpa ùwà ku ttu nu uki.
23331	MAT 5:28	Ziza nggo, ingga ko da ki imba di, undurr wa nggo ti kakye ayamba ni isisurr iha du uwa ka zha wa ki ayamba ama, uwa kpala.
23332	MAT 5:29	A ti si ingbishi muwa i ungo ri nggi ta du ùwà kpala, ùwà ttu yi ta yo glo! I ta wre sha ùwà bu sama nu unto numa nu ukpa muwa ku, nu nggo ùwà ta rri nu uru namri.
23333	MAT 5:30	A ti si ungo ri muwa nggo u ta du ùwà kpala, ùwà bu ttu ku ta yo glo. I ta wre sha ùwà bu sama nu unto numa nu ukpa muwa du ku nggo ùwà bu rri nu uru namri.”
23335	MAT 5:32	Ziza nggo, ingga ko da ki imba di, unuru ta si vu uwama ni kurr ìga nu unuru numa ku hen, uwa bu si han ma hen. Uwa ti han ma, ihan ima i ta du ma ku garr unuru numa, ina ima i si ikpala. U undurr wa nggo ti garr ayamba wa, uwa mi à kpala.”
23336	MAT 5:33	“Imba di wo nggo a di da ku anishirr ni ikuchi yi di, ‘Si na ki na angu aha ni inkindirr yi nggo ùwà da di ùwà ta na ku Abachi hen. Na, nâ ta si nggo ùwà ka da ni ime̱me̱ ba.’
23337	MAT 5:34	Ziza nggo, ingga ko da ki imba di, imba bu si di shi azhi mi mremremu hen. Imba bu si shi azhi nu unkplassu hen. Kye u su unto ki iso ku Abachi.
23338	MAT 5:35	Ni si shi azhi ni imimi hen. Kye ì su ku unto ku sa aza. Ni si shi azhi nu Urushalima hen, kye à su ìgbù wanggo nggo Uttu unkpi wa à so gri ma nggo.
23339	MAT 5:36	Imba bu si shi azhi na atu a imba hen, nggo imba si hi ina infunfutu iyirr kaki ikikla ka ishishirr hen.
23340	MAT 5:37	Imba ti kpanye ku inkindirr, imba da di, ‘Yo-o.’ Imba ti kisa, imba da di, ‘Iya.’ Inkindirr yi nggo ti mri meme izhi nu umimi wa ku.
23341	MAT 5:38	“Imba wo nu nggo a da na Are ka Musa ka da di, ‘Unushirr ti turr ku ùwà ishishi iyirr, ùwà turr ku ima iyirr yi meme. Uwa à ti ttu ku ùwà inyirr iyirr, ùwà ttu iyirr ima yi meme.’