23233	MAT 1:20	Mərɨg nɨpɨg rɨkin rɨmoh mə tukror məknakɨn, kɨni rəmrərhav, məm agelo kɨrik kape Kughen Yermaru rɨmauə tukun mɨmə, “Josef, mɨkɨp Deved. Takpəh nɨgɨnien tuk nɨkɨrien Meri, meinai kwajikovə yame ramarə iran, in rɨmasɨ-pən əmə tuk Nanmɨn kape Kughen.
23234	MAT 1:21	Kɨni Meri tukrɨrəh tɨni kɨrik yerman, kɨni takhen-pən nhagɨn mə Yesu, meinai In tukrɨrɨsɨn kafan narmamə mɨnə ye norien has kapəriə.”
23236	MAT 1:23	“Piakəskəh kɨrik yame yerman rɨpəh hanə nɨvənien tukun, tukror tɨpɨn. Kɨni mɨrəh tɨni kɨrik yerman, Kɨni tukhen-pən nhagɨn kɨmə Emanuel.” (Nɨpran e ramni mɨmə, “Kughen ramarə kɨtawə min.”)
23240	MAT 2:2	“?Kwajikovə a In hiə, yame rɨmnarha-pə? In king kape nəmə Isrel. Kafan kəmhau rɨmnhaktə, yaksəm apa fiak; kɨni yakamhauə mə jakhavəh-si haktə In.”
23242	MAT 2:4	Kɨni rɨmnofugɨn hae pris mɨnə mɨne nəmhajoun mɨnə kape Loa kape Moses, maiyoh əriə mə, “?Kristo yame Kughen rɨmɨni mə tukrher-pə kɨn, In tukraməkeikei marha-pə apa hiə?”
23243	MAT 2:5	Kɨni khani-pən tukun mhamə, “In tukrarha-pə apa Betlehem, ye tanə e Judia. Meinai profet kupan kɨrik kape Kughen rɨmɨrai məknakɨn mɨmə,
23244	MAT 2:6	“‘Eh. Betlehem, ye tanə Judia. Tukhapəh nɨsəm-əhuyen əmiə mə nəmehuə mɨnə ye taon mɨnə tɨksɨn apa Judia kɨsapita əmiə, meinai yemehuə kɨrik tukrɨsɨ-pre irəmiə. Kɨni In tukrəm huvə kafak narmamə mɨnə e nəmə Isrel, rəmhen kɨn yame yermamə ramarha huvə tuk sipsip mɨnə.’”
23246	MAT 2:8	Kɨni in rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Havən Betlehem, mɨsarha-kɨn huvə kwajikovə a. Kɨni tukmə naksəm, nakhani-əsah-pə iran, pəh yo mɨn yakvən mɨvəh-si haktə In.”
23250	MAT 2:12	Kɨni kwasɨg ikɨn, kɨmɨsəmrərhav mɨsəm Kughen ramor kwirɨg kɨmi əriə mɨmə, “Takhapəh nharerɨg-pənien tuk King Herod, mhakurao-pən ye swatuk pɨsɨn, mharerɨg-pən iməmiə ikɨn.”
23251	MAT 2:13	Kɨni kwənhatərhav-ta, məkneikɨn Josef rɨmnamrərhav məm agelo kɨrik kape Kughen Yermaru rɨmatərhav-pə tukun mɨmə, “!Ǝrer aihuaa! Mɨrəh kwajikovə e iriu nɨsɨni mɨrhap mɨrhuvɨn apa Ijip. Kɨni mɨrharə aikɨn mɨrheriaji Yo əmə jakni-pre tuk ik mə takrherɨg-pə mɨn. Meinai pəh nien mə tuk tu, King Herod tukruə marha kɨn kwajikovə e mə tukrhopni.”
23253	MAT 2:15	Kɨni kɨmɨrharə ye tanə a mɨrheriaji-pən King Herod rɨmamhə. Kɨmɨrharə Ijip rəri-pən əmə Nəgkiarien kape Kughen Yermaru yame rɨmɨni-ərhav tuk profet kupan kɨrik mɨmə, “Yɨmnokrən kɨn narɨk yerman mə tukrɨtərhav Ijip.”
23256	MAT 2:18	“Narmamə ipakə tuk Betlehem kɨmɨsərɨg piraovɨn kɨrik ramasək pɨk, meinai ramərɨg raha pɨk. Piraovɨn a in Rejel. In ramasək tuk kafan kwajikovə mɨnə. Rɨpəh nɨpəhyen mə narmamə tuksəgkiar huvə kɨmin, meinai kafan kwajikovə narman mɨnə kwənhamhə fam.”
23258	MAT 2:20	mɨmə, “Josef. Hekɨmter. Mɨrəh kwajikovə e mɨne nɨsɨni, mɨrherɨg-pən ye tanə Isrel, meinai narmamə yamə mɨnə khamə tukshopni kwajikovə a, iriə kwənhamhə ta.”
23261	MAT 2:23	kɨni kɨrhuvɨn mɨrharə ye taon kɨrik, nhagɨn e Nasaret. Nar a rɨtərhav-pə ror nəgkiarien kape profet mɨnə kupan ruauə mɨnor nəfrakɨsien kɨn, yamə kɨmnhani mhamə, “Tukamni kɨmə in yemə Nasaret.”
23263	MAT 3:2	mamni mɨmə, “Sarar ye nərɨgien kapəmiə tuk təvhagə has kapəmiə meinai nɨpɨg yame Kughen tukrarmaru ye narmamə mɨfam ruauə ipakə.”
23264	MAT 3:3	Jon Baptaes e, in yermamə yame Aesea, profet kupan kape Kughen, rɨmɨni-ta mɨmə, “Kwən kɨrik ramokrapomh ye tɨpəvsɨk mamni mɨmə, ‘Kɨmiə, taksor əpnəpeinə tuk Yermaru, kɨni mɨsor kafan swatuk ratuatuk.’”
23268	MAT 3:7	Mərɨg nɨpɨg Jon rɨmnəm mə narmamə ye khwen mir e Farisi mɨne Sadusi khapsaah kɨmnhauə mə in tukror baptaes irəriə, kɨni rɨni-pən tuk əriə mɨmə, “!Ah! !Kɨmiə naksahas rəmhen əmə kɨn snek yamə mɨne kasərhkwopah! Pəh nien mə tuktu, Kughen ror niemhaa mɨvəhsi-pən narpɨnien kɨmi narmamə. ?Mərɨg, pa ramni mə to kɨmiə nakharkun nɨsaptayen kɨn?
23272	MAT 3:11	“Yo yakamor baptaes irəmiə kɨn nu yame ramhajoun mə nakwəsarar ye nərɨgien kapəmiə tuk təvhagə has. Mərɨg yermamə kɨrik tukruə kwasɨg irak, yame kafan nəsanɨnien mɨne nehuəyen rapita yo. Kɨni yo ye tanə əgkəp; yakpəh nəmhenien mə to yakrap kafan sandel. Kɨni In tukror baptaes irəmiə ye Nanmɨn kape Kughen mɨne nap.
23273	MAT 3:12	In ramərer matuk tuk nəmien norien kape narmamə maməwhai əriə, nəmə huvə mɨnə mɨne nəmə has mɨnə. Rəmhen əmə kɨn yame yeməsim kɨrik ravəh safel tuk nəspir-tayen tɨki kwənkwai wit mə tukrɨpɨk nɨmitɨn yame rhuvə. Narmamə yamə mɨne khahuvə kɨsəmhen kɨn nɨmit wit yame rɨpɨk əriə mamvən yerkwanu; mərɨg narmamə has kɨsəmhen kɨn tɨki kwənkwai wit, yame ramarakikɨn-pən əriə ye nap ehuə yame ramuək rerɨn.”
23275	MAT 3:14	Mərɨg Jon rɨmɨni-əhu skai In mɨni-pən tukun mɨmə, “Ratuatuk mə Ik takor baptaes irak. ?Rhawor nakamuə mə jakor baptaes iram?”
23276	MAT 3:15	Mərɨg Yesu rɨni-pən tukun mɨmə, “Nɨkam. Takpəh nəpəhyen. Kughen rɨmɨni mə ratuatuk mə takor baptaes irak.” Kɨni Jon rɨmneighan kɨn.
23278	MAT 3:17	Kɨni nəgkiarien kɨrik rɨsɨ-pən ye neai mamni mɨmə, “In e narɨk, yame yakorkeikei pɨk. Rɨkik ragien pɨk tukun.”
23281	MAT 4:3	Kɨni Setan ruə mɨvəhsi-pən vəhsi-pən kɨmi Yesu mɨni-pən tukun mɨmə, “Tukmə Ik Ji Kughen əfrah, ni-pən tuk kapier mɨnə e pəh khaukrekɨn mhauə mɨsor bred kɨn.”
23282	MAT 4:4	Mərɨg Yesu rhorpɨn nəgkiarien mɨmə, “Nɨkam. Kɨmɨrai ye Nəkwəkwə kape Kughen kɨmə, ‘Narmamə to khapəh nhamragh-əmə-yen ye nəvɨgɨnien. Mərɨg kamhamragh mɨn ye nəgkiarien mɨnə fam yame ramsɨ-pən tuk Kughen.’”
23284	MAT 4:6	Kɨni mɨni-pən tukun mɨmə, “Tukmə Ik ji Kughen əfrakɨs, iv-ərhav-ru ikɨn e, meinai kɨmɨrai ye Nəkwəkwə kape Kughen kɨmə, “‘In tukrher-pə kɨn agelo mɨnə kafan khauə masarha huvə tuk Ik. Tukharaptərəkɨn Ik kɨn kwermɨriə mə takpəh nowhan-pənien nɨhum ye kapier kɨrik.’”
23285	MAT 4:7	Mərɨg Yesu rhorpɨn kafan nəgkiarien mɨmə, “Nɨkam. Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨn mɨmə, ‘Takhapəh nɨsəm-əsaahyen kapəmiə Kughen Yermaru mə ramarha huvə əfrakɨs tuk əmiə uə nɨkam.’”
23287	MAT 4:9	kɨni mɨni-pən tukun mɨmə, “Tukmə nakəhuak kɨmi yo, yakvəhsi-pre narɨmnar m-fam e kɨmik.”
23288	MAT 4:10	Mərɨg Yesu rɨni-pən tukun mɨmə, “!Setan, əta irak! Meinai Nəgkiarien kape Kughen ramni mɨmə, ‘Taksəhuak əmə kɨmi kapəmiə Yermaru Kughen, mɨsəri-pən əmə kafan nərɨgien.’”
23293	MAT 4:15	“Kwənmhaan kape nəmə Sebulun mɨne Naftali, kawərer ye swatuk ramvən apa ye lugun ehuə e Galili, ye nɨkar tanə pən ye nu e Jodan. In e provins e Galili - ime narmamə yamə mɨne pəh nien mə kwənərəus kape nəmə Isrel.
23294	MAT 4:16	Nəmə aikɨn a kɨmɨsarə ye nəpɨgnəpien, kɨni mɨsəm nɨkhakien kɨrik. Kɨni rɨnamraan. Nɨkhakien ehuə rɨmnəsia-pen əriə yamə mɨne kɨmnɨsarə ye nəpɨgnəpien kape nɨmhəyen e yame ramhotərəkɨn əriə ye nɨpɨg mɨfam.”
23295	MAT 4:17	Kɨni rɨrikakun ye nɨpɨg a, Yesu rɨnamni-ərhav nəgkiarien kape Kughen mamni mɨmə, “Sarar ye nərɨgien kapəmiə tuk norien has mɨnə, meinai nɨpɨg yame Kughen tukramarmaru ye narmamə ruauə pakə.”
23297	MAT 4:19	Kɨni Yesu rɨni-pən tuk əriu mɨmə, “Rauə mɨrakwasɨg kɨn Yo, mɨrauə kafak yermamə mir. Yo jakor əmiru nakrauə yermamə mir kape nɨviyen narmamə.”
23306	MAT 5:3	“Narmamə yamə mɨne kamhavəhsi-əhu atuk əriə masətɨgtə əmə ye Kughen, iriə e kɨsarə ye nɨhuvəyen əfrakɨs meinai iriə narmamə kape Kughen, kɨni In ramarmaru irəriə.
23314	MAT 5:11	“Nakasarə ye nɨhuvəyen əfrakɨs nɨpɨg narmamə kasor nahasien kɨmi əmiə meinai kɨmiə narmamə kafak mɨnə. In e tukhani hah əmiə, mɨsoriah əmiə, mɨseikuə irəmiə mamhani nəgkiarien hah mɨsoriah əmiə kɨn.
23315	MAT 5:12	Nəfrakɨsien, narmamə kɨmɨsor mɨn məknakɨn ye profet mɨnə kupan rəmhen kɨn yame kasor irəmiə ai taktakun. Ror pən, sagien pɨk, meinai nərokien ehuə kapəmiə ramarə apa ye rao ye neai.”
23316	MAT 5:13	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Kɨmiə naksəmhen kɨn nɨgər kape narmamə m-fam ye tokrei tanə. Kɨni mərɨg tukmə nɨgar rəhiu pɨk, ?tukhawor kor rhekɨn mɨn? Rɨpəh nəmhenien tuk nar kɨrik. Tukarakikɨn əmə.
23317	MAT 5:14	“Kɨmiə naksəmhen kɨn laet kape narmamə m-fam ye tokrei tanə. Keinein nerkwaigien kɨn taon yame kɨmɨvhirəkɨn yerpɨrɨg ye tukwas.
23319	MAT 5:16	Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, sor laet rəsiə ye nɨmraghien kapəmiə pəh narmamə tuksəm wok huvə yamə mɨne nakasor, kɨni mhavəhsi-haktə nhag Rɨmɨmiə Kughen yame ramarə ye rao ye neai.”
23320	MAT 5:17	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Rɨkimiə tukrɨpəh nuhyen mə yɨmauə mə jakarakikɨn Loa kape Kughen uə nəgkiarien kape profet kupan mɨnə. Nɨkam. Pəh nien mə yɨmauə mə jakarakikɨn əriə, mərɨg yɨmauə mə jakor nəgkiarien mɨnə a khauə mɨsor nəfrakɨsien kɨn.
23323	MAT 5:20	Yakamni məknakɨn tuk əmiə meinai kapəmiə norien tukraməkeikei matuatuk huvə əgkəp ye nɨmrɨ Kughen rapita norien kape Farisi mɨnə mɨne nəmhajoun mɨnə kape Loa, yame khamə ta mə iriə kɨsatuatuk huvə. Mərɨg tukmə kapəmiə norien rɨpəh natuatuk-huvə-yen ye nɨmrɨ Kughen, to nakhapəh nhavənien mɨsarə apa ye rao ye neai.”
23324	MAT 5:21	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Kɨmiə nakwəsərɨg ta nəgkiarien yame nəmhajoun kɨmnhani-pən tuk rɨpmiə mɨnə, mhamə, ‘Takhapəh nɨshopniyen yermamə’ kɨni, ‘yermamə yame ramhopni yermamə, in tukraməkeikei mərer ye nɨmrɨ mɨrh mɨvəh narpɨnien.’
23326	MAT 5:23	“Kɨni tuk norien a, tukmə nakamvən ye tebol ye Nimə Ehuə Kape Kughen mə takvəhsi-pən nar kɨrik kɨmi Kughen, mərɨg aikɨn a, tukmə rɨkim raməsɨk piam yame rɨmnor niemha kɨmik, uə ik nɨmnor nar kɨrik kɨmin yame rɨpəh nəmhenien,
23328	MAT 5:25	“Tukmə yermamə kɨrik rɨmə tukrərɨp ik ye nɨmrɨ mɨrh, kɨni tukmə nakramə takwəriwək kwis mɨravən ye nɨmrɨ mɨrh, rhuvə mə takaməkeikei məkupən mərəhu nəmərinuyen tuk əmiru mɨnə, tamə rəukəkin ik mɨvən ye nɨmrɨ mɨrh. Kɨni yamehuə kape kot reighan-pən kɨn ik ye kwermɨ polis. Kɨni polis rɨrəh ik mɨvən mətapɨg əsɨgɨn ik ye kalabus.
23329	MAT 5:26	Kɨni yakamni-pre nəfrakɨsien tuk ik, mə tukmə ror məknakɨn, to nakpəh nap-tayen ye kalabus meriaji mor infamien ye narpɨnien kafam.”
23330	MAT 5:27	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Kɨmiə nakwəsərɨg nəgkiarien e mə, ‘Kɨmiə yamə mɨne nakwəsarkurək ta, takhapəh nɨsəkrəhyen kɨn piraovɨn.
23333	MAT 5:30	Kɨni tukmə kwermɨm matuk ror nakamor təvhagə hah, rhuvə mə takərəru ta marakikɨn. Rhuvə pɨk mə takpəh kwermɨm kɨrikianə, rapita yame takvən ye nap ehuə kɨn nɨpram piəpiə.”
23334	MAT 5:31	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Kɨmiə nakwəsərɨg ta nəgkiarien e yame ramni mɨmə, ‘Yermamə yame raməpəh kafan piraovɨn, in tukraməkeikei mɨvəhsi-pən nəkwəkwə kɨrik kɨmin yame ramhajoun mə rɨmnəpəh.’
23335	MAT 5:32	Mərɨg yakamni-pre tuk əmiə mə tukmə yermamə kɨrik raməpəh kafan piraovɨn yame rɨpəh nɨvən-hanəyen tuk yerman pɨsɨn kɨrik, kɨni pian a rarar mɨkwasɨg kɨn yerman pɨsɨn, rəmhen kɨn mə piraovɨn a rɨmnor təvhagə hah, mərɨg təvhagə has a rɨmɨrikakun ye yerman hanə kafan. Kɨni tukmə kwən kɨrik rɨkɨr piraovɨn a, in rəmhen kɨn yame rɨmnəkrəh kɨn piraovɨn a.”
23336	MAT 5:33	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Nakwəsərɨg ta nəgkiarien kɨrik mɨn yame nəmhajoun mɨnə kɨmnhani-pən tuk rɨptawə mɨnə mhamə, ‘Tukmə nɨmnhani nhag yermamə kɨrik mə tukror kafam nəgkiarien tukror nəfrakɨsien kɨn, takhapəh nɨsakapɨrien nəgkiarien kapəmiə. Kɨni tukmə nɨmnhani-pən nəgkiarien kɨrik kɨmi Kughen Yermaru, sor.’
23340	MAT 5:37	Mərɨg taksəfrakɨs nɨpɨg m-fam. Tukmə nakseighan kɨn nar kɨrik, sor. Kɨni tukmə naksəpəh, hapəh. Mərɨg Setan in ramherer narmamə mə tukhani nhag nar kɨrik mə tukror nəgkiarien kapəriə ror nəfrakɨsien kɨn.”
23341	MAT 5:38	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Kɨmiə nakwəsərɨg ta nəgkiarien kɨrik ramni mɨmə, ‘Tukmə yermamə kɨrik rhapɨs nɨmrɨ yermamə kɨrik, tukaməkeikei khopɨs mɨn nɨmrɨn. Kɨni tukmə yermamə kɨrik rhopɨr kweru yermamə kɨrik, tukaməkeikei khopɨr mɨn kwerun.’
23345	MAT 5:42	Vəhsi-pən naha nhagɨn kɨmi yermamə yame ramaiyoh ik kɨn. Kɨni takpəh nɨni-əhuyen yermamə kɨrik yame rɨmə tukrɨvəh kafam kɨrik nar kɨrik mɨvən, kɨni mɨrerɨg-pə mɨn mɨrəhsi-pre mɨn.”
23346	MAT 5:43	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Nakwəsərɨg ta mə, ‘Takasəkeikei mɨsorkeikei kɨmiə mɨnə tɨksɨn, kɨni masəməkɨn kapəmiə tɨkmɨr mɨnə.’
23350	MAT 5:47	Kɨni tukmə nakhavəh əmə kɨmiə mɨnə tɨksɨn mɨsəgkiar kɨmi əmiə mɨnə, pa rɨmə nakasor nar kɨrik rhuvə rapita narmamə mɨnə tɨksɨn. Nakharkun mə nar apnapɨg narmamə yamə mɨne khapəh nharkunien Kughen, mərɨg iriə mɨn kasəgkiar kɨmi əriə mɨnə tɨksɨn.”
23351	MAT 5:48	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Rɨmɨmiə Kughen In ratuatuk, ror pən, norien kapəmiə tukraməkeikei matuatuk mɨn.”
23352	MAT 6:1	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Tukmə naksor nar atuatuk, takhapəh nɨsorien mə tukəm kəgnəgɨn əmiə tukun, tamə Rɨmɨmiə ye rao ye neai rɨpəh nərokien əmiə iran.
23355	MAT 6:4	Sor məkneikɨn mə narmamə tukseinein norien huvə mɨnə kapəmiə, kɨni Rɨmɨmiə yame raməm norien apɨsapɨs kapəmiə mɨnə, In tukrərok əmiə tuk kapəmiə norien huvə mɨnə.”
23356	MAT 6:5	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Nɨpɨg naksəhuak, hapəh nɨsəri-pənien norien kape narmamə yame kapəriə norien rhuvə mərɨg rɨkiriə rəmkɨmɨk. In e, kɨsorkeikei mə tuksərer ye nimə kape nofugɨnien, mɨne ye swatuk pɨsiək, masəhuak mə narmamə tuksərɨg əriə. Yakamni əfrakɨs tuk əmiə mɨmə iriə kasor məknakɨn, mɨnhavəh ta nərok piəpiə kapəriə- [in e nɨsiaiyen kape narmamə].
23358	MAT 6:7	“Kɨni tukmə naksəhuak, takhapəh nɨsəwhai-kəjiyen nəgkiarien rɨpsaah yame nɨpran rɨkək, rəmhen kɨn yame narmamə yamə mɨne kaseinein Kughen kasor. Iriə khamə ta mə kapəriə kughen mɨnə tuksərɨg əriə tuk nəgkiarien mɨnə khapsaah yamə mɨne kasəhuak mamhani.
23360	MAT 6:9	Kɨni ror məkneikɨn, tukmə nakhamə taksəhuak, səhuak məkneikɨn: “‘Rɨmtawə ye neai, nhagɨm rəmrhakə, pəh narmamə tukhasiai Ik.
23363	MAT 6:12	Pəh nɨpəhyen əmawə mə Setan tukrɨvəhsi-pə vəh-si-pə kɨmi əmawə tamə yakhamɨr. Kɨni vəhsi-ta əmawə tuk kwermɨ Setan. Kɨni vəh-si ta narpɨnien kape təvhagə hah kapəmawə mɨnə meinai kɨmawə yakhapəh nharaptərəkɨn tɨm-tɨmien norien has yame narmamə kasor irəmawə.’
23366	MAT 6:15	Mərɨg tukmə naksarpɨn norien has yame narmamə kasor irəmiə, Rɨmɨmiə mɨn tukrəkeikei marpɨn norien has yame nakasor.”
23367	MAT 6:16	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Tukmə nakhamə taksəpəh nəvɨgɨnien tuk nəhuakien, hapəh nɨsorien nɨmrɨmiə rəpou rəmhen əmə kɨn narmamə yamə mɨne kapəriə norien rhuvə mərɨg yerkiriə rəmkɨmɨk. Iriə kasor nɨmrɨriə ror pɨsɨn, mə narmamə tuksəm əriə mə nɨkumhə raməs əriə, khasiai əriə tukun. Yakamni əfrah mə iriə kwənhavəh ta nərok piəpiə kapəriə- [in e nɨsiaiyen kape narmamə].
23369	MAT 6:18	mə narmamə tuksəm əmiə khapəh nharkunien mə naksəpəh nəvɨgɨnien tuk nəhuakien. Kɨni Rɨmɨmiə, yame kɨpəh nəmien In, In pɨsɨn əmə tukrəm mɨrkun. Kɨni Rɨmɨmiə yame raməm kapəmiə norien apɨsapɨs mɨnə, tukrərok əmiə tuk kapəmiə norien huvə mɨnə.”
23370	MAT 6:19	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Takhapəh nɨsəwhai-kəjiyen kapəmiə nautə ye tokrei tanə e mə tukrɨpsaah. Ye tokrei tanə e, ɨvn mɨnə mɨne nəmtəyen raməs narɨmnar ikɨn, kɨni yəkrəh mɨnə kɨsat-pən imə, mɨsəkrəh kɨn narɨmnar.
23372	MAT 6:21	Yakamni məkneikɨn meinai, ikɨn pukhaa kapəmiə narɨmnar huvə mɨnə kamhaswin ikɨn, rɨkimiə tukrɨvən mɨn aikɨn.”
23373	MAT 6:22	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Nəkwai nɨmrɨm in rəmhen kɨn laet yame ravəhsi-pre nɨkhakien ye nɨpram. Tukmə nəkwai nɨmrɨm mir kɨrahuvə, rəmhen kɨn mə nɨpram rukwar kɨn nɨkhakien.
23375	MAT 6:24	“Yermamə rɨkək yame to ror slef kape yemehuə mir kɨraru. To ramor məknakɨn, tukraməkeikei morkeikei kɨrik, maməməkɨn kɨrik; uə tukraməkeikei mor nəkwai kɨrik, məpəh kɨrik. To nakhapəh nɨsor-kwis-kwisien wok kɨmi Kughen mɨne mane.”
23376	MAT 6:25	Kɨni Yesu ramni mɨn mɨmə, “Tuk nar a, yakamni-pre tuk əmiə mə, takhapəh nɨsətərɨg-pɨkien tuk nɨmraghien kapəmiə mə taksən naha, mhanɨm naha, uə mə takvəhsi-pən naha neipən. ?Nakharkun mə nɨmraghien kapəmiə rapita nəvɨgɨnien, kɨni nɨpraimiə rapita neipən?
23379	MAT 6:28	“?Kɨni rhawor e naksətərɨg pɨk tuk neipən? Səm-ru jihi nai yamə mɨne kamhavus. Iriə khapəh nɨsorien wok, mhapəh nhajirien kapəriə neipən.
23382	MAT 6:31	Ror pən, takhapəh nɨsətərɨg-pɨkien mhani mhamə, ‘?Jaksən naha?’ uə ‘?Jakhanɨm naha?’ uə ‘?Jakhavəhsi-pən naha neipən?’
23385	MAT 6:34	Ror məkneikɨn, takhapəh nɨsətərɨg-pɨkien tuk narɨmnar yamə mɨne tukianəkwamer nakhavəh, meinai narɨmnar kape tikianəkwamer, iriə kape tuknəkwamɨr. Nɨmraghien kape towei in rəutən pɨk, takpəh norien narkutien kɨmik mamətərɨg tuk narɨmnar kape tikianəkwamer.”
23386	MAT 7:1	Kɨni Yesu rɨmɨni mɨn mə, “Takpəh nəm-pənien nar has ye narmamə, tamə Kughen mɨn rəm-pre nar has irəmiə.
23388	MAT 7:3	“?Rhawor nakamhani nɨmoptanə yame ramswin-pən ye nɨmrɨ piaumiə; mərɨg nakhapəh nɨsərɨgien nai ehuə yame ramhai nɨmrɨmiə?
23390	MAT 7:5	Kɨmiə naksəmhen kɨn narmamə yamə mɨne kamhani nar mhapəh nɨsorien. Taksəkupən mhavəh-si ta nai ehuə ye nɨmrɨmiə, kwasɨg ikɨn, nakharkun nɨsəm-huvəyen nɨmoptanə yame ramswin-pən ye nɨmrɨ piaumiə mɨpihasur-ta.”
23391	MAT 7:6	Kɨni Yesu rɨmɨni mɨn mə, “Hapəh nhavəhsi-pənien narɨmnar kape Kughen kɨmi narmamə yamə mɨne kɨsahas rəmhen kɨn kuri mɨnə, tamə kɨsarar mɨsəs əmiə. Kɨni mhapəh nɨsarakikɨn-pənien nar huvə mɨnə kapəmiə kɨmi [narmamə yamə mɨne kɨsəmkɨmɨk rəmhen kɨn] pukəh mɨnə, tamə kasəriwək əsuun.”
23392	MAT 7:7	Kɨni Yesu rɨmɨni mɨn mə, “Saiyoh Kughen kɨn narɨmnar, kɨni In tukrɨvəhsi-pre kɨmi əmiə. Sarha kɨn, mɨsəm. Səsɨk-əsɨk tapɨg, kɨni tapɨg tukrəhitə tuk əmiə.
23394	MAT 7:9	“?Yermamə kɨrik aikɨn irəmiə yame tukmə tɨni raiyoh kɨn bred, mərɨg in tukrɨvəhsi-pən kapier uə, nɨkam? !Nɨkam!
23397	MAT 7:12	“Kɨni sor huvə pən kɨmi narmamə m-fam ye norien mɨnə fam yame naksorkeikei mə narmamə tuksor mɨn kɨmi əmiə, meinai norkeikeiyen raməpkəfugɨn nəgkiarien fam ye loa kape Moses mɨne profet kupan mɨnə.”
23398	MAT 7:13	Kɨni Yesu rɨmɨni mɨn mə, “Kɨmiə takasəkeikei mhakurao ye kwəruə yame rəkəskəh, meinai kwəruə yame rehuə, mɨne swatuk yame rɨmar, ramkɨr-pən narmamə ye nap ehuə. Kɨni narmamə khapsaah tukhakurao-pən ye kwəruə a.
23399	MAT 7:14	Mərɨg kwəruə yame rəkəskəh, mɨne swatuk yame rəutən, ramkɨr-pən narmamə ye nɨmraghien rerɨn. Kɨni narmamə kwatɨksɨn əmə tuksəm.”
23400	MAT 7:15	Kɨni Yesu ramni mɨn mə, “Takasərɨg əmiə tuk profet eikuə mɨnə. Iriə tukhauə tuk əmiə mɨsəpou rəmhen kɨn sipsip; mərɨg rɨkiriə rəmhen kɨn kuri aparu yamə mɨne kasəkwəpah.
23406	MAT 7:21	“Nar apnapɨg mə narmamə kasokrən kɨn Yo mə Yermaru, mərɨg pəh nien mə iriə m-fam tukhavən mɨsarə ye narmaruyen kape Kughen. Mərɨg yamə mɨne kasor nəkwai Rɨmɨk yame ramarə ye rao ye neai, iriə en tukhavən mɨsarə ye narmaruyen kape Kughen.
23407	MAT 7:22	Ye nɨpɨg yame Kughen tukrəkir narmamə mɨfam iran, narmamə khapsaah tukhani-pə tuk Yo mhamə, ‘!Yermaru! !Yermaru! ?Rhawor? ?Nakɨrkun əmawə uə nɨkam? Kɨmawə yɨmnhani-ərhav nəgkiarien kafam yame nɨmɨvəhsi-pə kɨmi əmawə. Kɨni mɨsəko-ta nanmɨn has ye nhagɨm. Kɨni masor nɨmtətien mɨnə.’
23408	MAT 7:23	Mərɨg Yo jakni-pən atuatuk tuk əriə mɨmə, ‘!Ah! !Yakpəh hanə nɨrkunien əmiə! !Havən isok tuk Yo! Kɨmiə yor təvhagə has mɨnə.’”
23409	MAT 7:24	Kɨni mɨni mɨn mɨmə, “Ror məkneikɨn meinai narmamə yamə mɨne khauə tuk Yo, kɨni mɨsətərɨg kɨn nəgkiarien kafak, masarar, mɨsor narɨmnar yame yakməni, narmamə en kɨsəmhen əmə kɨn yermamə yame kafan nɨrkunien rehuə, tukmə rɨmə tukror kafan nimə, tukrəkupən mɨkɨr nɨmoptanə, meiwaiyu məspir kapier apɨg, mor pən nimə iran.
23412	MAT 7:27	Kɨni nɨpɨg tukmə nəhig rɨp, kɨni yapiwən raiyu, kɨni nɨmətag ramuh nimə, rəusərku, mowhan əpɨr-pɨr.”
23416	MAT 8:2	Kɨni kwən kɨrik yame ravəh nəmhəyen əutən kɨrik e leprosi raməmɨr ye tɨkin ruə meiwaiyu, mənɨmkur-pən tukun, mɨni-pən tukun mɨmə, “Yermaru, tukmə nakɨrkun mə to nakor huvə yo, or huvə yo, məspir ta nəmkɨmɨk irak.”
23417	MAT 8:3	Kɨni Yesu rərao-pən mɨrap kwən a, mɨmə, “Ǝwəh. Yakorkeikei mə jakor. !Ǝsanɨn!” Kɨni taktəkun əmə nəmhəyen e leprosi rɨkək iran.
23418	MAT 8:4	Kɨni Yesu rɨmɨni-əhu in mɨmə, “Takpəh nɨni-ərhavyen narɨmnar mɨnə e kɨmi narmamə. Mərɨg yuvən məm pris kɨrik pəh in rəm mə nɨpram rɨnor məknen. Kɨni or sakrefaes kɨmi Kughen rəri-pən Loa kape Moses, pəh narmamə tukharkun mə nəfrakɨsien nakwahuvə, kɨni kafam nəmkɨmɨk ruɨrkək.”
23420	MAT 8:6	“Yermaru. Kafak yorwok ramhə, kɨni mamapɨr apa ye nimə kafak, nɨpran fam rɨmhə. Kɨni ramərɨg pɨk nəmhəyen.”
23421	MAT 8:7	Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tukun mɨmə, “Ǝwəh. Jakurə mor huvə in.”
23422	MAT 8:8	Mərɨg yamehuə kape mobael rɨmɨni-pən tukun mɨmə, “Yermaru, yakpəh nəmhenien mə takuə imak ikɨn. Ik yerpɨrɨg mərɨg yo ye tanə əmə. Mərɨg, takəgkiar əmə, pəh kafak slef tukrəsanɨn mɨn.
23423	MAT 8:9	Yakɨrkun mə nɨmhəyen a tukraməkeikei mor nəkwam, meinai yo mɨn, kafak nəmehuə mɨnə aikɨn yame kasehuə irak, kɨni yakamor nəkwairiə. Kɨni mobael mɨnə tɨksɨn aikɨn yame yo yakamehuə irəriə. Tukmə yakni-pən tuk kɨrik mɨmə, ‘Yuvən,’ kɨni tukraməkeikei mɨvən. Kɨni tukmə yakni-pən tuk kɨrik mɨmə, ‘Yuə,’ tukraməkeikei muə. Kɨni tukmə yakni-pən tuk kafak slef mɨmə, ‘Or nar e,’ tukraməkeikei mor.”
23424	MAT 8:10	Yesu rɨmnərɨg nəgkiarien e, rakur pɨk kɨn. Kɨni marar mɨni-pən tuk narmamə khapsaah yamə mɨne khakwasɨg kɨn In mɨmə, “Yakamni əfrakɨs tuk əmiə mə, nar apnapɨg kwən e pəh nien mə yemə Isrel, mərɨg yakpəh nəm-hanəyen yemə Isrel kɨrik yame kafan nhatətəyen rehuə rəmhen kɨn in.
23426	MAT 8:12	Mərɨg kɨmiə kwənərəus kape Isrel yame Kughen rɨmnəkupan mɨrpen əmiə mə In tukrarmaru irəmiə, In tukrarak-ərhav kɨn əmiə iruə ye nəpɨgnəpien. Kɨni aikɨn a narmamə tuksasək, mɨsəkwəruə meinai kɨsərɨg nəmhəyen ehuə.”
23427	MAT 8:13	Kɨni Yesu rarar mɨni-pən tuk yemehuə kape mobael mə, “Yuvən. Kafam yorwok tukrɨhuvə rəmhen kɨn yame nakwəni nəfrakɨsien mə Kughen tukror.” Kɨni ye nɨpɨg atuatuk a, yorwok kafan rɨmnəsanɨn mɨn.
23431	MAT 8:17	Nar a rɨmɨtərhav-pə ror Nəgkiarien kape profet kupan e Aesea ruauə mɨnor nəfrakɨsien kɨn, yame rɨmɨni mɨmə, “In rɨmɨvəh-si ta nəmhəyen mɨnə kapətawə, kɨni mor nɨpraitawə yamə mɨne kamhamhə, kwənhahuvə mɨn.”
23432	MAT 8:18	Kɨni nɨpɨg Yesu rəm nukwhao kɨsərer ərkurao kɨn, kɨni rɨmɨni-pən tuk kafan narmamə mə, “Takhavən ye nɨkar lugun pən.”
23433	MAT 8:19	Aikɨn yemhajoun kɨrik kape loa ruə mɨni-pən tukun mɨmə, “Yhajoun. Yo jakɨkwasɨg kɨn Ik ikɨn hiə takvən ikɨn.”
23434	MAT 8:20	Mərɨg Yesu rɨni-pən tukun mɨmə, “Kuri aparu mɨnə, kapəriə nəpəəg rarə yame kasapɨr ikɨn. Kɨni man mɨnə, nimairiə rarə yame kasapɨr ikɨn. Mərɨg Yo, Ji Yermamə, kafak nimə rɨrkək tuk napɨrien.”
23435	MAT 8:21	Kɨni yermamə kɨrik kafan rɨni-pən tukun mɨmə, “Yermaru. Pəh pi pom. Eighaan kɨn yo pəh yakvən mɨnɨm rɨmɨk.”
23436	MAT 8:22	Mərɨg Yesu rɨni-pən tukun mɨmə, “Nɨkam. Apəh-pən, mɨkwasɨg kɨn Yo. Narmamə yamə mɨne khapəh nhavəhyen nɨmraghien pəh khavən mhanɨm nəmə mhə mɨnə.”
23439	MAT 8:25	Kɨni narmamə kafan kɨmnhavən mhasɨg In, mhamə, “!Yemehuə! !Yemehuə! !Vəh mɨragh ətawə! !Kɨnasəmnɨm!”
23440	MAT 8:26	Kɨni Yesu raiyoh-pən əriə mɨmə, “?Nakashawor mamhagɨn məkneikɨn? ?Nhatətəyen hiə kapəmiə?” Kɨni rarar, mɨni-əhu nɨmətag mɨne peao-peao ehuə. Nɨmətag reiwaiyu. Nu reiwaiyu mamərinu mɨn.
23441	MAT 8:27	Mərɨg nəmə mɨnə a kɨsakur, mɨsaiyoh əriə mɨnə mhamə, “!Eh! ?Naha e yermamə? !Nar apnapɨg mə nɨmətag mɨne nu, mərɨg tukmə raməgkiar kawor nəkwan!”
23443	MAT 8:29	Kɨrauə mɨwəm Yesu kɨrəmə, “!Eh! !Ji Kughen! ?Nakmə takhawor əmru? ?Nakwauə mə takor narpɨnien kɨmi əmru yame rɨpəh hanə norien nɨpɨg tukun, uə?”
23445	MAT 8:31	Kɨni nanmɨn has mɨnə kɨmɨsaiyoh-pən skai kɨmi Yesu mhamə, “!Aweh! Tukmə nakmə takəko ta əmawə, əta-pən irəmawə yerki pukəh mɨnə a.”
23446	MAT 8:32	Kɨni Yesu rɨni-pən tuk əriə mɨmə, “!Havən!” Məkneikɨn, nanmɨn has mɨnə a kɨmnhatərhav ye kwərə mir a mhavən yerki pukəh mɨnə. Kɨni pukəh mɨnə a, iriə fam kɨmɨsaiyu mɨseiwaiyu ye nəpatu, mhavi-ərhav mɨsəmnɨm ye tahik.
23450	MAT 9:2	Kɨni narmamə tɨksɨn kharəh yermamə kɨrik mhavən kɨmin. Nɨpran rɨmamhə. Ramapɨr ye kafan nɨkaokao. Kɨni Yesu rɨmnəm kapəriə nhatətəyen, kɨni mɨni-pən tuk yemə ramhə mɨmə, “Narɨk, pəh nɨgɨnien. Yakwərəh-si ta fam ta narpɨnien kape təvhagə has kafam.”
23451	MAT 9:3	Kɨni nəmhajoun mɨnə tɨksɨn kape Loa kape Moses kɨmɨsərɨg nəgkiarien a, mhani-pən tuk əriə mɨnə mhamə, “!Ah! !Nəgkiarien a rahas! Kwən a raməgkiar məknakɨn mamni mə in Kughen.”
23452	MAT 9:4	Mərɨg Yesu In ruɨrkun ta kapəriə nətərɨgien, kɨni mɨni-pən tuk əriə mɨmə, “?Rhawor e nətərɨgien kapəmiə ramahas məkneikɨn?
23454	MAT 9:6	Mərɨg yakorkeikei mə jakor Yo mə takharkun mə Yo, Ji Yermamə, yakvəh nehuəyen ye tokrei tanə tuk nɨvəhsi-tayen narpɨnien kape təvhagə has.” Kɨni marə mɨni-pən tuk kwən a mɨmə, “Yakamni-pre tuk ik mə, ‘Takhekɨmter, mɨrəh kafam nɨkaokao məriwək mamvən imam yerkwanu.’”
23457	MAT 9:9	Kwasɨg ikɨn ye narɨmnar mɨnə e, Yesu rɨtərhav maməriwək mamvən, kɨni məm kwən kɨrik yame ramərer tuk mane kape takis, nhagɨn e Matiu. Ramkwətə ikɨn kamərok takis ikɨn. Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tukun mɨmə, “Yuə, mɨkwasɨg kɨn Yo.” Məkneikɨn Matiu rərer, mɨkwasɨg kɨn Yesu.
23459	MAT 9:11	Mərɨg nɨpɨg Farisi mɨnə kɨmɨsəm nar a, khani-pən tuk narmamə kape Yesu mɨnə mhamə, “!Ah! ?Rhawor e yhajoun kapəmiə raməvɨgɨn iriə narmamə yamə mɨne kasərer tuk mane kape takis mɨne yor təvhagə has mɨnə?”
23460	MAT 9:12	Mərɨg Yesu rɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Pəh nien mə narmamə yamə mɨne kɨsəsanɨn khamhavən mɨsəm dokta. Mərɨg narmamə yamə mɨne kamhamhə, tukasəkeikei mhavən mɨsəm dokta.
23461	MAT 9:13	Mərɨg havən mɨsarha-kɨn nɨprai nəgkiarien e ye Nəkwəkwə kape Kughen yame ramni mə, “‘Nar kɨrik ror rɨkik ramagien, in e mə rɨkimiə tukrehuə tuk narmamə, mərɨg rɨkik rɨpəh nagienien tuk kapəmiə sakrefaes mɨnə.’” Kɨni Yesu rɨrpɨn nəgkiarien mɨmə, “Yakamni məkneikɨn meinai pəh nien mə Yo yɨmauə mə jakokrən kɨn narmamə yamə mɨne [khamə ta mə] kwəsatuatuk ta. Nɨkam. Yɨmauə mə jakokrən kɨn yor təvhagə has mɨnə.”
23462	MAT 9:14	Kɨni narmamə kape Jon Baptaes kɨmnhauə mɨsəm Yesu mhani-pən tukun mhamə, “Ǝm-ru. Farisi mɨnə mɨne kɨmawə yaksəpəh nəvɨgɨnien tuk nəhuakien kɨmi Kughen. ?Mərɨg rhawor kafam narmamə mɨnə khapəh nɨsəpəhyen nəvɨgɨnien tuk nəhuakien?”
23463	MAT 9:15	Mərɨg Yesu rɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Nɨpɨg kɨmiə nɨmɨsor nəvɨgɨnien kape yerman yame rɨmnarkurək pə pə, ?mərɨg nakhamə ta mə in mɨnə tɨksɨn tuksasək ye nɨpɨg a uə? !Nɨkam! Mərɨg tukrɨpior nɨpɨg yame narmamə tukhavəhsi-ta Yerman e yame rɨmnarkurək pə pə tuk In mɨnə tɨksɨn. Kɨni ye nɨpɨg a in a, In mɨnə tɨksɨn tuksəpəh nɨsəvɨgɨnien iran.
23464	MAT 9:16	“To yermamə kɨrik rɨpəh nɨvəhyen kwonmut neipən vi kɨrik kɨni mɨjir-pən ye neipən mətɨt kafan [yame rɨmneikus]. To ror məknakɨn, kwonmut neipən yame rɨvi to reikus neipən mətɨt, kɨni reikus ehuə.
23465	MAT 9:17	Kɨni to yermamə kɨrik rɨpəh nɨvəhyen waen wi kɨni mɨvi-pən ye tɨki waen mətɨt. To ramor məknakɨn, kɨni waen a ye tɨki waen mətɨt tukrəməteih, kɨni waen tukraiyu. Nɨkam, kɨpəh norien məknakɨn. Tukaməkeikei kɨvi-pən waen wi ye tɨki waen wi. Kɨni waen mɨne tɨki waen tukawəmɨr huvə.”
23466	MAT 9:18	Nɨpɨg Yesu raməgkiar hanə kɨmi əriə, yemehuə kɨrik ruə mənɨmkur-pən tuk Yesu mɨmə, “Eh. Kafak piakəskəh rɨpimhə ai taktakun əmə. Mərɨg yuə, mərəhu-pən kwermɨm iran, pəh ramragh mɨn.”
23469	MAT 9:21	Ye nərɨgien kafan rɨmə, “Tukmə yakrap əmə kafan kot, kɨni jakəsanɨn.”
23470	MAT 9:22	Kɨni Yesu rukreik marha-pən məm pian a mɨni-pən tukun mɨmə, “Piakəskəh kafak. Pəh nɨgɨnien. Kafam nhatətəyen rɨmnor ik nakwahuvə mɨn.” Kɨni ye nɨpɨg a, pian a rɨmnəsanɨn.
23472	MAT 9:24	Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Sap mhatərhav. Piakəskəh e rapəh nɨmhəyen; ramapɨr əmə.” Mərɨg narmamə kɨsarh iakei iran.
23475	MAT 9:27	Yesu rɨmatərhav aikɨn a, kɨni lnɨmrɨn pɨs mir kɨraru karakwasɨg kɨn, mwokrən apomh mɨrəmə, “Mɨkɨp King Deved. !Rɨkim tukrehuə tuk əmru!”
23476	MAT 9:28	Kɨni Yesu rɨmavən apa imə, kɨni nɨmrɨn pɨs mir a kɨrauə tukun. Kɨni Yesu rɨni-pən tuk əriu mɨmə, “?Kɨmiru nakwhatətə irak mə to yakor huvə nɨmrɨmiru uə nɨkam?” Kɨni iriu kɨrəni-pən tukun mɨrəmə, “Ǝwəh, Yermaru.”
23477	MAT 9:29	Kɨni Yesu rɨmɨrap nɨmrɨriu mɨni-pən tuk əriu mə, “Kughen tukror huvə nɨmrɨmiru meinai nakwhatətə irak.”
23478	MAT 9:30	Kɨni nɨmrɨriu rhuvə, kɨnəwəm nar. Kɨni Yesu rɨni-pən skai tuk əriu mɨmə, “Takrapəh nəvsaoyen kɨn narɨmnar mɨnə e kɨmi narmamə.”
23481	MAT 9:33	Kɨni Yesu rɨmnəko ta nanmɨn hah ye kwən a, kɨni rɨmnəgkiar. Kɨni nukwhao ehuə kɨsəm, kɨsakur pɨk tukun, mhani mhamə, “Kɨpəh nəm-hanəyen nar kɨrik ror məkneikɨn ikɨn e Isrel.”
23482	MAT 9:34	Mərɨg Farisi mɨnə khani mhamə, “!Nɨkam! Rɨrkun nəko-tayen nanmɨn has mɨnə meinai rɨkwasɨg kɨn Setan, yemehuə kape nanmɨn has mɨnə.”
23485	MAT 9:37	Kɨni rɨni-pən tuk kafan narmamə mɨnə mə, “!Səm-ru! Nəvɨgɨnien rɨnehuə apa ye nəsimien yame kwənhamruə. Mərɨg yorwok kwatɨksɨn əmə yame kamhavəh.
23486	MAT 9:38	Kɨni səhuak-pən kɨmi Yemasur kape nəsimien mhamə In tukrher-pən kɨn yorwok mɨnə khapsaah mə tukhavən mhavəh nəsimien kafan.”
23491	MAT 10:5	Kwasɨg ikɨn Yesu rher-pən kɨn kafan narmamə twelef mə tukhavən mɨsor wok, mɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Takhapəh nhavənien mɨsarə kɨmiə narmamə yamə mɨne pəh nien mə kwənərəus kape Isrel; kɨni mhapəh nhavənien ye taon kɨrik kape nəmə Sameria,
23493	MAT 10:7	Kɨni nɨpɨg takamhavən, takasəkeikei mamhani-ərhav mhamə, ‘Nɨpɨg yame Kughen tukrarmaru ye narmamə mɨfam ruauə ipakə.’
23497	MAT 10:11	“Nɨpɨg takhavən ye taon kɨrik uə yerkwanu kɨrik, taksəkeikei mɨsarha-kɨn yermamə kɨrik yame rɨkin ragien mə takhavən mɨsarə kɨmiə min, kɨni mɨsarə aikɨn mɨseriaji nɨpɨg yame takhatərhav yerkwanu a.
23498	MAT 10:12	Tukmə nɨpɨg takamhavən mɨsarə ye nimə kɨrik, takasəkeikei mɨsəgkiar huvə kɨmi əriə mhamə, ‘Pəh nəmərinuyen tukraməmɨr tuk əmiə.’
23501	MAT 10:15	Yakamni əfrakɨs tuk əmiə mə ye nɨpɨg yame Kughen tukrəkir narmamə iran, narpɨnien kape nəmə aikɨn a tukrɨskai pɨk rapita narpɨnien yame nəmə Sodom mɨne Gomora kɨmɨsarə iran kupan.”
23502	MAT 10:16	Kɨni Yesu ramni mɨmə, “Takasəkeikei mharkun mə Yo yakamher-pən kɨn əmiə mə takhavən mɨsarə mar yerki nəmə has mɨnə rəmhen kɨn sipsip yamə mɨne kasəriwək yerki kuri aparu yamə mɨne kasəkwəpah. Takasəkeikei mhavəh nɨrkunien tuk niko-ikoyen rəmhen əmə kɨn snek; mɨsarə mar rəmhen əmə kɨn mak ye tanə.
23507	MAT 10:21	“Ye nɨpɨg a, piauni tukreighaan kɨn piauni kamhopni. Kɨni yerman tukreighaan kɨn kafan kwajikovə kamhopni. Kɨni kwajikovə mɨnə tukhani hah rɨmriə mɨnə mɨne nɨsɨnriə mɨnə, mɨseighan kɨn əriə khopni əriə.
23510	MAT 10:24	“Studen mɨnə to khapəh nɨsehuəyen ye yhajoun kapəriə. Kɨni slef mɨnə to khapəh nɨsehuəyen ye yemehuə kapəriə.
23511	MAT 10:25	“Narmamə tukasəkeikei mɨsəm-pən studen mɨnə mə kɨsəmhen əmə kɨn yhajoun kapəriə. Kɨni tukasəkeikei mɨsəm-pən slef mɨnə mə kasəmhen əmə kɨn yamehuə kapəriə. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, Yo yemehuə kape nimə. Kɨni narmamə tɨksɨn khani hah yo mə yo Bielsebul, yamehuə kape yarmhə mɨnə. Ror məkneikɨn mə tukasəkeikei mɨsor mɨn ye kafak yor wok yamə mɨne kasor wok ye nəkwai nimə kafak.”
23512	MAT 10:26	Kɨni Yesu ramni mɨmə, “Ror məkneikɨn, takhapəh nhagɨnien kɨn narmamə. Tukmə nar erkwaig, tukaməkeikei kəm. Tukmə kuvrɨg əpɨs, kɨni mərɨg tukraməkeikei mier-pə ikɨn rhakak ikɨn.
23515	MAT 10:29	“Nar apnapɨg keihap in rɨkəskəh pɨk, kavəh nɨmrɨn kwaji mane əmə, mərɨg Kughen ramarha huvə tuk əriə.
23518	MAT 10:32	“Tukmə yermamə kɨrik ramni-ərhav nhagɨk ye nɨmrɨ narmamə, Yo mɨn jakni-ərhav nhagɨn ye nɨmrɨ Rɨmɨk Kughen ye neai mə in kafak yermamə.
23520	MAT 10:34	“Pəh rɨkimiə tukrɨpəh nəsɨkien mə ta mə yɨmauə mə jakərəhu nəmərinuyen ye tokrei tanə. Pa rɨmə yɨmauə mə jakərəhu nəmərinuyen, mərɨg yɨmauə mə jakor narmamə kasarowagkəp.
23521	MAT 10:35	Yakamni məkneikɨn meinai yɨmauə mə jakor “‘Yerman tukror tɨməht iriu rɨmni, mɨne piakəskəh tukror tɨməht iriu nɨsɨni, mɨne yasuni tukror tɨməht iriu kuhuni.
23522	MAT 10:36	Kɨni narmamə tuksor tɨkmɨr kɨmi iriə atuk mɨnə tɨksɨn.’
23523	MAT 10:37	“Kɨni yermamə yame rorkeikei pɨk rɨmni mɨne nɨsɨni [rapita Yo] in rɨpəh nəmhenien mə tukruə kafak yermamə. Kɨni yermamə yame rorkeikei pɨk kafan pɨkwarien uə piakəskəh [rapita Yo] in rɨpəh nəmhenien mə tukruə kafak yermamə.
23526	MAT 10:40	“Kɨni yermamə yame ravəh əmiə yerkin agien, in rəmhen əmə kɨn yame ravəh Yo yerkin agien. Kɨni yermamə yame ravəh Yo yerkin agien, in rəmhen əmə kɨn yame ravəh mɨn yermamə yame rɨmnher-pə kɨn Yo.
23528	MAT 10:42	Nəfrakɨs, yermamə yame ravəh nu okiei ye pənkɨn, mɨvəhsi-pən kɨmi yermamə kɨrik kafak e, meinai in rɨrkun mə in kafak yermamə, nar apnapɨg mə kafak yermamə in ye tanə, kɨni kwən en, tukraməkeikei mɨvəh əfrakɨs nərokien iran.”
23531	MAT 11:3	“?Rhawor? ?Ik e Kristo kɨmɨni ta mə takuə, uə kɨmawə jakamhawhin yarmə kɨrik tukrɨpiuə?”
23532	MAT 11:4	Məkneikɨn, Yesu rɨni-pən tuk əriə mə, “Harerɨg, mhavən mhani-pən narɨmnar mɨnə fam yamə mɨne nɨmɨsərɨg mɨsəm tuk Jon.
23534	MAT 11:6	Kɨni hani-pən tuk Jon mə narmamə yamə mɨne kapəriə nhatətəyen irak rɨpəh nɨmɨrien, iriə tuksarə ye nɨhuvəyen əfrakɨs.”
23535	MAT 11:7	Nɨpɨg narmamə a yame Jon rɨmnher pən kɨn əriə kratərhav, kɨni Yesu rɨmɨrikakun maməgkiar kɨn Jon kɨmi nukwhao ehuə. Mɨmə, “?In apa kupən kɨmiə nɨmnhavən apa ye tɨpəvsɨk mə taksəm naha nhagɨn? ?Nɨmnhavən mə taksəm əmə yermamə apnapɨg kɨrik yame in rəmhen kɨn nuwig yame ramərer ye nɨmrɨ nµmətag? !Nɨkam!
23538	MAT 11:10	Meinai kwən e in e Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni-ta mɨmə, “‘Səm-ru. Yakamher-pre kɨn kafak yermamə yame tukrɨvəh kafak nəgkiarien. In tukrəkupən kɨn ik mor apnəpeinə ye kafam swatuk.’
23539	MAT 11:11	“Yakamni-pre tuk əmiə mə narmamə yamə mɨne kɨmɨsarha-pə ye tokrei tanə, kɨrik rapəh nuəyen yame rapita kwən e Jon. Mərɨg yermamə yame in ye tanə əmə ye narmaruyen kape Kughen, in yerpɨrɨg mɨn rapita Jon.
23544	MAT 11:16	“?Kɨni Yo jakni mə narmamə yamə mɨne kɨsarə ai taktəkun, mə norien kapəriə rəmhen kɨn naha? Iriə kɨsəmhen əmə kɨn kwajikovə [yamə mɨne nar kɨrik rɨrkək yame tukror əriə, rɨkiriə ragien.] Mɨsəkwətə masəukɨr ikɨn kamor maket ikɨn, mashek əriə mɨnə mhamə,
23545	MAT 11:17	‘!Ah! Kɨmawə yɨmnhauh gita, mərɨg kɨmiə nakhapəh nɨsorien danis. Kɨni yaksarar mɨseikuə kɨn nasəkien tuk nɨmhəyen, mərɨg kɨmiə nɨmnhapəh nɨsasəkien kɨtawə-m kɨmiə.’
23546	MAT 11:18	Yakamni məknei meinai ye nɨpɨg Jon Baptaes rɨmauə, məpəh nəvɨgɨnien mə tukrəhuak nɨpɨg rɨpsaah, mɨpəh nɨnɨmien waen. Mərɨg narmamə kamhani mhamə, ‘Kwən a, nanmɨn has kɨrik raməmɨr iran.’
23547	MAT 11:19	Kɨni Yo, Ji Yermamə, yɨmauə maməvɨgɨn, mamnɨm waen, mərɨg narmamə kamhani mɨn mhamə, ‘!Ah! Kwən a in yermamə kape nəvɨgɨn-pɨkien, mɨne napɨsien kɨn waen. Kɨni mamor norkeikeiyen kɨmi yor təvhagə has mɨnə mɨne narmamə yame kasərer tuk mane kape takis.’ Mərɨg narmamə əfrakɨs kape Kughen mɨnə tukasəkeikei mharkun mə kɨmru Jon yakawor narɨmnar ye nɨrkunien əfrakɨs.”
23549	MAT 11:21	Kɨni In mɨmə, “!Ah! !Kɨmiə yamə mɨne nakɨsarə apa Korasin! Nəmhəyen ehuə tukrurə tuk əmiə. !Ah! !Kɨmiə nəmə Betsaeda! Nəmhəyen ehuə tukrurə tuk əmiə, meinai yɨmnor pawk nɨmtətien rɨpsaah ye taon mir kapəmiə. Kɨni tokmə yakpior nɨmtətien mɨnə a apa Taea mɨne Saedon kupən, narmamə a to kɨpisarar ye nərɨgien kapəriə tuk təvhagə has mɨpihavən ye neipən has, mɨsəsok-əsok ye nɨmrawk [ror nɨmtətien mə kɨsərɨg rahas pɨk tuk kapəriə norien has mɨnə.]
23552	MAT 11:24	Mərɨg yakamni-pre tuk əmiə mə nɨpɨg a yame Kughen tukror narpɨnien kapəmiə, in tukrɨskai pɨk rapita narpɨnien yame tukror kɨmi narmamə yamə mɨne kɨmnɨsarə apa Sodom kupən.”
23553	MAT 11:25	Kɨni ye nɨpɨg a Yesu rɨmə, “Tatə Kughen. Ik Yermaru kape narɨmnar fam- yerpɨrɨg ye neai, mɨne ye tokrei tanə. Yakəgnəgɨn Ik meinai Ik nɨmnerkwaig kɨn nɨprai narɨmnar mɨnə e ye nɨmrɨ narmamə yamə mɨne kharkun nar. Kɨni mor əpu kɨmi narmamə yamə mɨne kɨsəmhen əmə kɨn kwajikovə mɨnə mə iriə e tukharkun nar.
23554	MAT 11:26	Tatə, in a norien yame Ik nakorkeikei.”
23555	MAT 11:27	Kɨni Yesu rɨrpɨn mamni-ərhav mɨmə, “Rɨmɨk rɨmneighan-pə ta kɨn narɨmnar fam ye kwermɨk. Kɨni Rɨmɨk pɨsɨn əmə rɨrkun Tɨni. Kɨni Tɨni əmə mɨne narmamə kafan mɨnə, iriə əmə kharkun Tatə Kughen. Iriə e narmamə yamə mɨne Tɨni rɨmɨrpen ta əriə mə In tukror əpu Tatə Kughen kɨmi əriə.
23556	MAT 11:28	“Hauə tuk Yo, kɨmiə yamə mɨne nakasor pɨk wok kɨni mɨsəpəu kɨn najipəyen kɨn nar pam mɨnə, pəh yakvəhsi-pre napɨsien.
23557	MAT 11:29	Yakamni məkneikɨn meinai Yo yemə mar, kɨni kafak nətərɨgien in ye tanə. Kɨni hauə tuk Yo mhavəh napɨsien ye kapəmiə nɨmraghien. Taksajipə kɨn kafak nɨtɨp meinai in rəruvəruvə, kɨni kafak wok yame jakvəhsi-pre kɨmi əmiə in rɨmar.”
23560	MAT 12:2	Mərɨg Farisi mɨnə tɨksɨn kɨmɨsəm mhani-pən tukun mhamə, “!Eh! Sabat e towei, mərɨg kafam narmamə kasor wok masakapɨr Loa kape Moses. ?Rhawor e kasor məknakɨn?”
23561	MAT 12:3	Mərɨg Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Tukmə ror nakhapəh nɨsəvheikɨnien nəvsaoyen ye Nəkwəkwə kape Kughen yame raməvsao kµn norien yame King Deved rɨmnor kupən, yame in mɨne kafan narmamə mɨnə kɨmɨsəmkərəv.
23565	MAT 12:7	Ye Nəkwəkwə kape Kughen In ramni mə, “‘Nar kɨrik ror rɨkik ramagien, in e mə rɨkimiə tukrehuə tuk narmamə, mərɨg rɨkik rɨpəh nagienien tuk kapəmiə sakrefaes mɨnə.’” Kɨni Yesu rɨrpɨn nəgkiarien mamni-pən tuk Farisi mɨnə mɨmə, “To nakpiharkun nɨprai nəgkiarien e, mɨpiharkun narmamə yamə mɨne kɨsatuatuk, to nakpihapəh nɨsəm-pəniən nar has kɨrik ye narmamə kafak mɨnə.
23566	MAT 12:8	Yakamni məkneikɨn meinai Yo, Ji Yermamə, Yo yakamarmaru ye Sabat.”
23568	MAT 12:10	Kɨni ikɨn a, kwən kɨrik aikɨn, kwermɨn rɨmhə, rɨpəh nɨhuatukien kɨn. Kɨni kɨsaiyoh-pən Yesu mə, “?Rhawor? ?Ratuatuk ye loa mə to nakor huvə yermamə yame ramhə ye Sabat, uə nɨkam?” Iriə kɨmɨsaiyoh-pən məknakɨn Yesu meinai kɨsarkut mə tuksəm-pən nar has kɨrik iran.
23569	MAT 12:11	Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “?Tukmə kɨmiə kɨrik, kafan sipsip rivə-ərhav pɨkɨn ye nəkwai nɨmɨr ehuə ye Sabat, kɨni in tukrhawor? In tukraməkeikei mɨvən mɨrəh-si haktə aihuaa əmə. ?Pa e irəmiə in to rɨpəh norien məkneikɨn? Rɨrkək.
23570	MAT 12:12	Mərɨg nɨmraghien kape yermamə rapita sipsip. Kɨni in ratuatuk əmə ye loa mə tukamor nar huvə ye Sabat.”
23571	MAT 12:13	Kɨni rɨni-pən tuk kwən a mɨmə, “Huatuk kɨn kwermɨm.” Kɨni rɨhuatuk kɨn kwermɨn, rhuvə əgkəp rəmhen kɨn kwermɨn nɨkarɨn.
23576	MAT 12:18	“In e yorwok kafak yame yɨmɨrpen ta yakorkeikei pɨk In, kɨni rɨkik ragien pɨk tukun. Kɨni Yo jakor mə Nanmɨn kafak tukrurə mukwar iran. Kɨni In tukrɨni-ərhav norien atuatuk kafak mɨne nɨvəh-mɨraghien kafak ye nɨmrɨ narmamə tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə.
23579	MAT 12:21	Kɨni narmamə yamə mɨne pəh nien mə kwənərəus kape Isrel, iriə tuksərəhu-pən tɨm tɨm kapəriə nərɨgien iran, mə In tukrɨvəh mɨragh əriə.”
23581	MAT 12:23	Kɨni narmamə m-fam kɨsəm kɨsakur pɨk kɨn mhamə, “Tukmə ror Kwən e in e Mɨkɨp King Deved yame Kughen rɨmə tukrher-pə kɨn.”
23582	MAT 12:24	Mərɨg Farisi mɨnə kɨmɨsərɨg, kamhani mhamə, “Nɨkam. Tukmə ror In raməko-ta nanmɨn has ye nəsanɨnien kape yarmhə e Bielsebul yame in yamehuə kape yarmhə mɨnə.”
23583	MAT 12:25	Mərɨg Yesu ruɨrkun ta nətərɨgien kapəriə kɨni mɨmə, “Nɨkam. Tukmə narmamə ye kantri kɨrik kasəwhai əriə mɨnə, mɨsarə kɨraru, kɨni tuksoriah kapəriə narəyen, kantri tukrɨmɨr. Kɨni rəmhen mɨn kɨn yerkwanu kɨrik. Tukmə narmamə kwəsəwhai əriə mɨnə, mɨsarə kɨraru, rukwanu a to rɨpəh narə-huvəyen.
23588	MAT 12:30	“Yermamə yame rɨpəh nɨkwasɨgien kɨn Yo, in kafak tɨkmɨr. Kɨni yermamə yame rɨpəh nofugɨnien narmamə mɨnə kafak, in raməko-ta əriə kɨsaiyu rik rik.
23591	MAT 12:33	“Tukmə nai huvə, kwənkwan tukrhuvə; tukmə nai has, kwənkwan tukrahas. Ror məkneikɨn meinai kɨmiə takasəm əmə kwənkwai nai mə nai a in rhuvə uə rahas.
23595	MAT 12:37	Ror məkneikɨn In tukrəkir fam nəgkiarien pɨsɨn mɨnə kapəmiə, mə kɨmiə nəmə atuatuk mɨnə uə nəmə has mɨnə.”
23596	MAT 12:38	Kɨni nəmhajoun mɨnə tɨksɨn kape Loa kape Moses mɨne Farisi mɨnə kɨmnhani-pən tukun mhamə, “Yhajoun. ?To nakor nɨmtətien əpsɨpɨs kɨrik yaksəm?”
23597	MAT 12:39	Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mɨmə, “Kɨmiə narmamə e towei mɨne, kɨmiə naksor pɨk təvhagə has mhaukreikɨn-pən nɨmeitaimiə kɨmi Kughen, masorkeikei mə taksəm nɨmtətien pɨsɨn kɨrik. Mərɨg tukmə ror Kughen tukrɨpəh norien nɨmtətien kɨrik ye nɨmrɨmiə. Mərɨg tukror əmə nɨmtətien kɨrikianə əmə yame rɨmnor kupən ye nɨmraghien kape Jona.
23601	MAT 12:43	“Nɨpɨg nanmɨn has raməta ye yermamə kɨrik, in ramavən ye tɨpəvsɨk, mamarha-kɨn ikɨn tukrapɨs ikɨn, mərɨg rɨpəh nəmien.
23602	MAT 12:44	Kɨni in mamni mɨmə, ‘Pəh yakrerɨg-pən ye kafak nimə yame yɨmnamarə ikɨn.’ Nɨpɨg in rɨrerɨg-pə məm kafan nimə, yermamə rɨkək iran, kɨmnahiə rɨpiə huvə, narɨmnar m-fam kamhaswin huvə.
23603	MAT 12:45	Kɨni in ramvən mɨkɨr mɨn nanmɨn has mɨnə iriə seven yamə mɨne kɨsahas pɨk mɨn rapita in. Kɨni khavən mɨn imə mɨsarə mɨn ye nɨmraghien kape yermamə a. Kɨni yermamə a, in apa kupən, kafan nɨmraghien rahas; mərɨg taktəkun ai rɨmnahas pɨk rapita yame in kupən. Kɨni kɨsəmhen əmə kɨn əmiə, nəmə has yamə mɨne nakasarə e taktakun.”
23605	MAT 12:47	Kɨni yermamə kɨrik rɨni-pən tuk Yesu mɨmə, “Yemasur, nɨsɨnɨm, mɨne naorahim mɨnə khamə tuksəm-ru Ik apa iruə.”
23606	MAT 12:48	Mərɨg Yesu rɨmə, “?Pa e nɨsɨnɨk? ?Mɨne nɨpa e piak mɨnə?”
23607	MAT 12:49	Kɨni In mamhajoun-pən kafan narmamə mɨnə mɨmə, “Kɨmiə e nɨsɨnɨk mɨnə mɨne naorahik mɨnə.
23608	MAT 12:50	Meinai yermamə yame ramor narɨmnar yame Rɨmɨk Kughen rorkeikei, in ai naorahik, in ai nɨsɨnɨk, mɨne in ai nowinɨk.”
23611	MAT 13:3	Kɨni In rɨni-ərhav-pən narɨmnar rɨpsaah kɨmi əriə ye nuhpɨkɨnien mɨnə. Mamni mɨmə, “Yəsim kɨrik rɨmavən mə tɨkrɨsuv kweru nai apa ye nəsimien.
23616	MAT 13:8	Kɨni tɨksɨn rəsaah-əsaah-pən ye nɨmoptanə huvə, kɨni mhaurə, mɨseihuə, kɨni tɨksɨn khakuə kɨn kwənkwairiə wan handred, tɨksɨn sikisti, kɨni tɨksɨn toti.”
23617	MAT 13:9	Kɨni Yesu rɨmə, “Tukmə kɨmiə narmamə yame nɨmətɨrgɨmiə rarə, sətərɨg huvə kɨn nəgkiarien e.”
23618	MAT 13:10	Kɨni narmamə kape Yesu khauə mɨsaiyoh In mhamə, “?Rhawor nakaməgkiar kɨmi narmamə ye nuhpɨkɨnien?”
23619	MAT 13:11	Kɨni Yesu rɨmɨni-pən tuk əriə mə, “Yakamni məkna meinai Kughen rɨmnəhitə ye swatuk tuk əmiə mə takharkun nəgkiarien məniwən kape narmaruyen kape Kughen. Mərɨg narmamə apnapɨg mɨnə, Kughen rɨpəh nəhitəyen ye swatuk məknakɨn tuk əriə.
23622	MAT 13:14	Nɨmraghien kapəriə ror nəgkiarien kape Profet Aesea ruauə mɨnor nəfrakɨsien kɨn yame ramni mə, “‘Iriə tuksarhakɨn, mɨsarhakɨn pawk, mərɨg to khapəh nɨsəmien nɨpran. Iriə to kɨsərɨg pawk, mərɨg to khapəh nharkunien.
23623	MAT 13:15	Ror məkneikɨn meinai kaparia kapə ruauə muɨskai, kɨni kwəsəpou kɨn nətərɨgien kɨn nar, kɨni mɨsətapɨg kɨn nɨmrɨriə. To kɨpihapəh nɨsorien məknakɨn, kɨpisəm nar kɨn nɨmrɨriə, mɨpisərɨg nar kɨn nɨmətɨrgɨriə, mɨpiharkun nar yerkiriə, mɨpisarar ye nərɨgien kapəriə tuk təvhagə has, kɨni to Yo yakpivəh mɨragh əriə.’