23214	MAT 1:1	Iesusi Karaisira okyara mwataamama vahiro. Evarahaamuvavata Ntevitivavata mwitanahua mwia haivaqahuatana varura.
23229	MAT 1:16	Iaikopuva Iosepira qova varuvaro Iosepiva Mariaara mwia vaativanto varura. Mariaava Iesusira mwata tora. (Tirenramwu Iesusirara Karaisirave, Mesaiaave, Kotiva titai vaisirave tunanra.)
23230	MAT 1:17	Iesusi Karaisira kuaa okyara vahirero Evarahaamunraqaatairo Ntevitiraqaa mwia haivaqahua 14 nramwu mwi okyarahua varura. Ntevitiraqaatairo Papironini rupaqita uro kyo entaraqaa mwia haivaqahua 14 nramwu mwi okyarahua varura. Papironini rupaqita uro kyoraqaatairo Karaisiva qovara hu entaraqaa mwia haivaqahua 14 nramwu mwi okyarahua varura.
23231	MAT 1:18	Iesusi Karaisira mwatato okyarava mwataamama vahiro. Mwia nronra Mariaara Iosepira qati titovaro hia mwikyantiri nrohu vakya Mariaava taqovaro Kotira mwanraquravanto mwia nraaqiara mwuvaro mwiva nraaqiara tuaqama vura.
23232	MAT 1:19	Mwiva nraaqiara tuaqama viro varuvaro mwia vaativanto Iosepiva kyuqe vaisi ntapihi kyero nrohi varu vaisiva variqarora tiro, mwiva tiqaro, Nte nraakye qora suqaa Mariaara titaariro kyauruankyorave. Kyai mwia uqeta kyena titaariro quarive, tiro.
23233	MAT 1:20	Iosepiva mwitaama riero vaitero ruvaata taqe varuvaro Kotiva tito vaisiva, nyaamwunyaava mpovanto qovarama viro tiqaro, Ntevitira mwaaquo, Iosepio, hia aatu hiqara Mariaara varaante. Kotira mwanraqura mwiva nraahu mwia nraaqiara mwiharo mwiva nraaqiara tuaqama viho.
23235	MAT 1:22	Haaru Kotiva nai poropeti vaisi nroqitairo timwa to quava qutaa vahiarive tiro, Kotiva tito vaisiva qovarama viro mwitaa tura. Haaru Kotira qua qovarama kye varuva, poropeti vaisivanto mwitaama tiro:
23236	MAT 1:23	Nraakiara hia qoraisivatama kyero nrohiari nraakyeva nraaqiara tuaqama viro nraaqiara mwataananrove. Mwihua mwianra Imaanuerivave tivarave, tura. Imaanuerira mwi nrutura okyara vahirero mwataamama vahiro: Kotiva tirivata varivave, tura.
23237	MAT 1:24	Iosepiva vaitoraqitairo siviro mwiva Kotiva tito vaisiva tu quara riero mwiva tunte hiro Mariaara uro varatero varurama.
23242	MAT 2:4	Herotiva vaisi nronranramwuanra aakyara ntero. Kotira kyaiqa vara mwate varu vaisinramwuhua vunyaahuave, mwaanra okyara ti varu vaisihuave, mwiva mwihuara aakyara ntovata nrita ntuvaantuama varuvaro Herotiva mwihua kyapara hiro tiqaro, Tanave Kotiva titairaro tumuani nraaqiarara Karaisira mwia nrova mwia mwata taani mwatava vaiho? tiro.
23243	MAT 2:5	Herotiva mwitaa tuvata mwihua tiqata, Vetarahemi Iutia mwataqaave. Haaru Kotira qua qovarama kye varu vaisiva mwaa quara qara ntumwa tero tiqaro:
23244	MAT 2:6	Vetarahemi Iutia mwataqaa vahiaravave. Nraakye qoravanto iara hia qumina mwatukyave tivarave. Iqitairo nronra vaisivanto qovarama quaninranra tita, nraakye qoravanto iara nrutu vataa mwatukyave tivarave. Iqitairo vunyaa vaisivanto qovarama viro mwiva Kotira nraakye qora Isareriqaa kyuqema kyero ntaqikyiqiro quaninrave, turave. Haaru poropeti vaisivanto mwitaa turara tita, tire. Karaisirara Vetarahemiqi mwata taananrove turo, tita.
23250	MAT 2:12	Mwia mwi kyeta varita vaite varuvaro Kotiva ruvaatakyaa mwihua timwa nyinro tiqaro, Hia Herotira uro timwa mwiate, tuvata mwihua sivita mpo aanraqaamateta nkyiari mwaatanianra nrumu ntanteta vurama.
23251	MAT 2:13	Mwihua vuvaro Iosepiva vaite varuvaro Kotiva tito vaisiva qovarama viro ruvaatakyaa mwia timwa mwinro tiqaro, Sivira ena nrahesi nraaqiaravata sitera Isipini aatu quante. Mwini uro variraqe nte qakyo uro mponanre qianinra riaante. Herotiva i nraaqiara puaama kyero ru kyarero uti variho, tiro.
23253	MAT 2:15	variqiro vi varuvaro Herotiva qutu vurama. Herotiva qutu vuvaro mwiaqaatairo haaru Kotira qua qovarama kye varu vaisiva tu quava qutaa vahurama. Haaru mwiva Kotiva mwataama tiho tiro: Nte Isipisaina ntena maaqu nraanraanrinro mwiva nriananrove, tura.
23255	MAT 2:17	Mwihua ru taiqa kyaate tuvaro haaru Kotiva poropeti vaisi Ieremaiaara nroqitairo tu quava mwivauma vahiro. Mwataama tiro:
23257	MAT 2:19	Herotiva variro qutu vuvaro Iosepiva Isipini varuvaro Kotiva titova qaiqaa qovarama viro Iosepira ruvaatakyaa
23260	MAT 2:22	Mwiva mwinianra viqaro riovaro Akerausiva nai qora Herotira mwaata varero Iutiaqaa ntaqikyi varuvaro Iosepiva mwini quaro tiro aatuma kyero varuvaro Kotiva ruvaatakyaa qaiqaa timwa mwuvaro mwiva hia Iutiaani virairo qaqira kyero
23261	MAT 2:23	Karirini uro mwatukya mpo Nasaretini nai nrahesi nraaqiaravata varura. Nasaretini uro varuvaro haaru Kotiva nai poropeti vaisinramwu nroqitairo tu quava qutaa vahiro. Mwi quava Iesusirara mwataama tiro: Nraakye qoravanto mwianra Nasaretinyaa vaisive tivarave, tura.
23263	MAT 3:2	Nkye uaqia hi kyaiqara uti varira qaqira kyaate. Kotiva nraakye qoraqaa ntaqikyiari entava qaumatoma vaiho, tura.
23268	MAT 3:7	Ioniva variqaro taqovata Parisivantovata, Saitiusivantovata, nramanri vararerata mwiva hunani nruvaro mwiva mwihuara tiqaro, Nkye quaiha nraaqiaravantoma variavo. Kotiva nraakye qora rirera uti varihata tava nkyiara aatu ntuqema kyeta quate tihatave nkye mwaini nte hunani nriavo?
23270	MAT 3:9	Nkye hia nkyeta vaitutu hira qua tiqata, Evarahaamuva tiri tiqova varihatara tita, tire qio varuro, qiate. Kotiva qiove tirera, ori mwaanramwuhua vaisi tuemwa vita Evarahaamunra nraisi varivarave.
23271	MAT 3:10	Kotiva kyatari teqa kyarero kyaari okyaraqi terama taiho. Hia kyuqe tamwa riaaninra mwiva teqaaqama kyero kyairaro qiama itamwa kyaananrove, tiro.
23272	MAT 3:11	Nkye uaqia hi aanranra qaqira kyeta kyuqe hiani aanranraqaa nraahu virerata utuavana nte qumina nramanri nkyi nyi varuqo. Ni naakiara nrianriva Kotira mwanraqura nkyi nyiananrove. Mwiva qia itaaninra votihira nkyi nyiananrove. Mwiva nronravanto ni naatara kyaariva nriananrove. Nte qumina vaisi variqananra tina, nte hia qio mwia kyuqu nraamwu varaqina uro mwianinrave.
23274	MAT 3:13	Ioniva nramanri nyi varuvaro mwi entara Iesusiva Karirisairo Ioniva mwia nramanri mwianrive tiro, mwiva varura Iotaani nramanriqi viro.
23276	MAT 3:15	Ioniva mwitaa tuvaro Iesusiva nai timwa mwinro tiqaro, Mate qati kyera nramanri nraahu ni mpiante. Kotiva avuqavu hi quara timwa taira, mwi quara tiretana riemwaqita virerave, tiro. Mwitaa tuvaro Ioniva eo timwa kyero Iesusira nramanri mwinro.
23277	MAT 3:16	Nramanri mwuvaro Iesusiva nramanriqitairo qatinani mwaanri ntovaro mate mwiqiara nyaamwuvanto qatua vuvaro Ioniva taqovaro Kotira mwanraquravanto nyaamwa minrunra voti huva tuminro Iesusiraqaa varuvaro
23279	MAT 4:1	Iesusiva nramanri varovaro Saataaniva mwia mwataara hiarive tiro, Kotira mwanraquravanto Iesusira vitaqiro uro hia vaisivata varura quminasata kyora.
23280	MAT 4:2	Kyovaro Iesusiva mwini 40 entara variqaro hia kyaravata nrovaro kyara nraataa huvaro varura.
23281	MAT 4:3	Kyara nraataa huvaro varuvaro Saataaniva nri ntero Iesusirara tiqaro, E qutaa Kotira mwaaquvanto varirera, ori mwaanramwunranra tiraro mpereti tuemwa virara nraante, tiro.
23282	MAT 4:4	Mwitaa tuvaro Iesusiva mwia nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Vaisivanto kyara nraaninranra nraahu riemwaqiro quariva hia qio qati variqiro quananrove. Mwiva ekyaa Kotira nroqitairo qiani quara riemwaqiro viqaro qioma qati variqiro quananrove, turave, tiro.
23283	MAT 4:5	Iesusiva mwitaa tuvaro Saataaniva mwia vitaqiro Ierusaremini Kotira nraamwu qiata nai verani vahuraqa uro kyero mwiaqaa mwia mwaamwianrama tero
23284	MAT 4:6	tiqaro, E qutaaqama kyera Kotira mwaaquvanto varirera, mwaaqaataira mpua mwatani hatohira quante. Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Kotiva iara rieqaro mwiva tirata nyaamwunyaahua iqaa kyuqema kyeta ntaqikyivarave, turave. E ena kyuqu oriqa ntuteqa kyerorave tita, nyaamwunyaahua nkyiari kyauquqo i tu vareta vivarave, turave, tiro.
23285	MAT 4:7	Saataaniva mwitaa tuvaro Iesusiva mwia nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Kotira mpukuqi qua mpo vahiva tiqaro, Nronravanto i mwanriqavanto varirara tira, e hia mwia mwataara hiante, turave, tiro.
23288	MAT 4:10	Mwitaa tuvaro Iesusiva nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Saataanio, hiante quante, Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Mwanriqavanto Kotiva nronravanto varirara tira, e mwia nrutu nraahu tuaahereqara mwia kyaiqa nraahu varaqira quante turave, tiro.
23290	MAT 4:12	Iesusiva riovata Ioninra ntavaaqavu kyeta karavuqi kyaavaro variho tuvaro riero, Iesusiva nrumu ntantero Karirini vura.
23291	MAT 4:13	Mwiva mwini vuva hia uro Nasareti nai mwaatani variraitiro, uro Kapenaamini variqiro vura. Kapenaami mwiva Kariri kyaarera tokyasataa vahura. Mwi mwatava vahirero Sepiuraaninravata, Napatarairavata mwata vahura.
23292	MAT 4:14	Iesusiva mwini uro varuvaro haaru Aisaiaava Kotira qua qovarama kyo quava qutaa mwivau vahura. Aisaiaava haaru mwataama tiro:
23293	MAT 4:15	Nte Sepiuraaninra mwataravata, Napataraira mwataravata, tirerave. Mwi mwatava kyaarera tokyani vahirave. Iotaani nramanri vaiharo mwi mwatava uromwi vaihata mwi mwataraqa Kariri mwataqa mpo mwatanaa mpo mwatanaahua variarave.
23295	MAT 4:17	Mwi entaraqaatairo Iesusiva nai kyaiqa toharama kyero nraakye qora timwa nyiqiro viro tiqaro, Kotiva nraakye qoraqaa ntaqikyiariva qaumato vahirara tita, nkye uaqia hi aanranra qaqira kyaate, tiro. Turama.
23296	MAT 4:18	Iesusiva Kariri kyaarera tokyasataa viqaro taqovata qate vakye taaratana varura. Vakyaava Saimoniva mwia mpo nrutu Pitaava varuvaro mwia qatavanto Enturuva varura. Mwitanahua tavukya kyaiqa vare varuhua variqatara tita, mwitanahua nramanriqi vahe nte varura.
23301	MAT 4:23	Iesusiva Karirini mpo mwatukya mpo mwatukya nrohiqaro mwaanra nraamwuqi vera ntero variqaro mwakyaakya timwa nyiqanro Kotiva nraakye qoraqa ntaqikyiani quara, kyuqe qua timwa nyiqiro vi varuvata tauma rumpuara utuhuave, nriqa vuhuave, mwihua varuvaro Iesusiva mwihua kyuqema kyovata qio varura.
23303	MAT 4:25	Iesusiva aanrani vi varuvata nraakye qora airivanto mwia vataqita vi varura. Karirisairove, Ntekaporisi mwatukyanramwuqitairove, Ierusaremisairove, Iutiasairove, Iotaani nramanri qarahi hisataasairove, nraakye qoravanto hisai hisaita ntuvaantuama vita mwia vataqita vura.
23306	MAT 5:3	Nte Kotiva hi inraikyarara vehiqamama varuqo ti vari nraakye qorahua mwihua varivaro Kotiva mwihuama kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihuaqa ntaqikyiqiro vi varirata mwihua mwia nraakye qorama varivarave.
23307	MAT 5:4	Mwutukya uaqia hirata ntate varihua, mwihua varivaro Kotiva mwihuama kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihua mwutukya qihaakyama nyataananrove.
23308	MAT 5:5	Tirema variqata hia nkyiarivata uaqiama nyaterara riehua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwaa mwatara mwihua kyaama tairara tita, mwihua mwia varevarave.
23309	MAT 5:6	Ntapihi kye nrohi okyarara kyakya hiarihua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyatero mwi okyararaqo mwihua qioqama nyataananrove.
23310	MAT 5:7	Mpohuara po kye ti nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyatero mwihuara po kye timwa nyataananrove.
23311	MAT 5:8	Qutaaqama kye Kotira nraahu vataqi vihua, mwihua varivaro Kotiva mwihuama kyuqema nyataananrove. Mwi nraakye qorahuama Kotira taqevarave.
23312	MAT 5:9	Ntaqirera hivata vaitutu hi vari nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihuara ni nraaqiarave tiratama varivarave.
23313	MAT 5:10	Kotirara rieqata ntapihi kye nrohi varivata mwia kyaara mwihua uaqiama nyate vari nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihuaqa ntaqikyiqiro vi varirata mwihua mwia nraakye qorama varivarave.
23314	MAT 5:11	Nkye ni pataqi vi varivata mwia kyaara nkyiara uaqia hi quara timwaqi vita, nkyi uaqiama nyateta, nkyiara mpo qua mpo qua unra quave, uaqia hi quarave, nkyiara timwaqi vi varivata, nkye ni pataqi vi varivaro Kotiva nkyi kyuqema nyataananrove.
23315	MAT 5:12	Nkyi uaqiama nyataantema kyeta haaruvata vaisi mpo uhua Kotira qua qovara hu vaisihua uaqiama nyatorave. Nkyi mwitaama kyeta uaqiama nyataivata nkye qamwateqa variate. Kotiva nkyi kyaiqa kyuqe kyaiqara rieqaro mwia qiata nyaamwuni kyuqe inraikya nkyini terama tairave.
23322	MAT 5:19	Mosesivavata poropeti vaisinramwuvantovata timwato quava vaiharo mpovanto mwi quaraqitairo pata uaqia nteqa kyero mpohuaravata tiqaro, Nkye mwi quara pata uaqia vahira qioma nteqa kyevarave, tirera, mwi vaisiva variro nyaamwuni Kotiva ntaqikyianinrani viraro Kotiva mwi vaisirara, E ni nraaqiara mwatumwi mpiato nraahu variaravama variaro, qiananrove. Vaisi mpovanto Mosesira quavata poropeti vaisi quavata riemwaqiro viqaro mpohuaravata mwi quara riemwaqita quate tirera, mwi vaisiva variro nyaamwuni Kotiva ntaqikyiani mwatukyarani viraro Kotiva mwianra, E ni nraaqiara nritarera virito variaravama variaro, qiananrove.
23323	MAT 5:20	Nte nkyi timwa nyinrenrave. Parisi vaisinramwuvata, mwaanra okyara qia vaisinramwuhuavata, mwihua nkyiari riemwa kyeta tiqata, Tire Kotira qua rieqata ntapihi kye nrohi varuro, ti variarave. Nkye hia mwihua nraatara kyeta kyuqe aanraqaa vivera, nkye Kotiva ntaqikyiani mwatukyaraqi hia qio vivarave.
23326	MAT 5:23	Mwi quara rieqarama e mwaanra nraamwu nronraqi variqara mpo inraikya Kotira mwinra mwia qamwata mwatarera hira taqairaro i qata vakyaa mpovanto iqaa qua vataariva qati vahirera,
23327	MAT 5:24	Kotira mwinrenra hina inraikyara mwiaqaa qati vatera, uro ena qata vakyaa mwiavata variqara mwi quara nraante timwa ntapihi kyera mwiaqaataira uro mwi inraikyara Kotira mwiqanra qamwata mwataante.
23331	MAT 5:28	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Vaisivanto nraakye taqero nai nraatoqitairo nraahu riero, Nte mwiavata nrohina variataarave, qianinranra Kotiva tiqaro, E vaakyama nraata vaati ntuqema kyera hiaro, timwa kyero mwi vaisiraqaa qua vataananrove.
23335	MAT 5:32	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Mwia nraatavanto hia mpo vaisintiri api nrohiraitiro variraro mwia vaativanto mwia qaqira kyairaro mwia nraatavanto vaisi kyaata varairera, Kotiva mwitaama qiananro: Mwi nraakyeva qaraakya vaisintiri nrohiqaro nraata vaati ntuqema kyaihoma qiananrove. Mwia vaati hoqarenaava mwia qaqira kyaiharo mwia kyaara mwitaa iho. Mwitaa ihana nte mwia vaati i tauraanaanraqa qua vatena qaraakya vaati mwiaqaavata qua vataaninrave, qiananrove, tiro. Iesusiva mwi quara turama.
23336	MAT 5:33	Iesusiva mwitaa timwa kyero mwiva qua timwa nyiqiro viro tiqaro, Haaru Mosesiva qua mpo nkyi haivaqahuara timwato quara nkye mwi quaravata ntapihi kyaarave. Mwataama tiro: E kyauqu nriqiqaa vatera tiqara, Kotira vuqaa variqanama nte qutaama mwitaa hirerave, tina quara nteqa kyerorave. Kotira nrutu nteqara timwa tena quarara rieqara varaante, turave.
23337	MAT 5:34	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Kyauqu nriqiqaa vateqata, tire qutaa mwitaa hirerave, tiqatama hia Kotira nrutu nteqata mwitaa qiate. Hia mpo inraikya mpo inraikya nrutu nteqata, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate. Kotiva nyaamwuni mwatakyaa viro varirara tita, mwianra rieqatama hia nyaamwu nrutu nteqatama, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate.
23338	MAT 5:35	Kotiva nai kyuqu tutu kyero mwaa mwataraqaa mpiami vatero varirara tita, mwianra rieqatama hia mwaa mwatara nrutu nteqata, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate. Ierusaremivanto nronra vunyaa vaisivanto variari mwatukyava vahirara tita, mwianra rieqatama hia mwi mwatukyara nrutu nteqatama, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate.
23347	MAT 5:44	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Nkyeta nramwutaa mwihuara nkyi mwutukya vahirata variate. Nkyi uaqiama nyatehuara Kotira kyapara hivaro mwiva mwihua kyaahaqama nyataarive.
23348	MAT 5:45	Nkye mwitaa hiqatama nkye nkyi sova nyaamwuni varira mwia nraaqiarama varivarave. Kotiva tiharo huarivanto kyuqe vaisiqaa itero uaqia hia vaisihuaqaa itairave. Kotiva vati vara kyaiharo vativanto ntapihi kyeta nrohi varia vaisihuaqi tumihanro hia ntapihi kyeta nrohi varia vaisihuaqivata tuminrave. (Nkyevata nkyeta sova hintema kyeta kyuqe vaisiaravata qora vaisiaravata kyuqemaqita quate.)
23349	MAT 5:46	Nkyiara mwutukya vahiarihuara nraahu nkyi mwutukya vahirera, Kotiva nanra inraikyara rieqarove nkyi kyuqema nyataananro? Taakisi vare variahua mwihua hia kyuqe vaisi variqatavata mwihua nkyiari hena vaisiara mwutukya vaihata variarave.
23350	MAT 5:47	Nkye nkyeta nramwunaahua nraahu qua mwanteta kyauqu nyivera, nkye nanra kyuqe inraikyaqove Kotira qua hia riaahua nraatara kyevara? Nkye mwihua votima kyeta nraahuma varivarave.
23356	MAT 6:5	Nkye Kotiravata qua tirerata kumwaanriqama kyeta kyuqe kyaiqa vare variahua hia mwihua hiante hiate. Mwihua mwahuta tirara qamwateqata mwihua mwaanra nraamwuqive, nraakye qora ntuvaantuama vita varia aanranraqaave, variqata Kotirara aakyara nte variarave. Nte qianinra riaate. Mwihua nraakye qoravanto mwahuta timwa nyataavata vaakyama nkyiari kyoqaa vara kyaavo.
23357	MAT 6:6	E mpovanto ena qora Kotiravata qua tirera enanraa varirera ena nraamwuqi vera ntera qesa tita tera uqeta kyera i qova uqeta varira vatama kyera qua qiante. E mwitaa hiraro i qova ekyaa uqeta vare varia kyaiqara taqe variva, mwiva i kyuqema mwataananrove.
23358	MAT 6:7	Nkye Kotiravata qua tiqata hia qumina airi qua ntikara qiate. Mpo mwatanaahua hia Kotira qua riaa nraakye qorahua mwitaa ti variarave. Nkyevata mwihua hiante hivorave. Mwihua tiqata, Qaiqaavata qaiqaavata qumina qua qiararo tiri mwanriqavanto tiri qua qio riaananrove, qiarave.
23359	MAT 6:8	Nkye hia mwihua nraantantaate. Nkye hia Kotirara ntumwa hiamwa hia entara Kotiva vaakya nkye ekyaa inraikyara aara ntaara ntapihi kyaiho.
23360	MAT 6:9	Nkye qio mwataama kyeqata Kotiravata qua qiate: Tiri tiqova, e nyaamwuni variaravave. Tire kyuqema kyeta i nrutu kyuqera tuaaherauro.