23214	MAT 1:1	Guehna n'da ra søcuą i ja ua im ma to'o yʉ́ ngʉrpa bøta ra Jesucristo. Nu'a n'da ra Abraham nɛ man'da ra David nɛ xʉn ngu mi'da gätho yʉ́ ngʉrpa bombøta ʉ.
23215	MAT 1:2	Nu ra Abraham bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Isaac. Nu ra Isaac xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Jacob a. Nɛ nu ra Jacob xø bim 'bʉh yʉ́ ts'ʉnt'ʉ. Nu'a n'da ra Judá a nɛ'ʉ yʉ́n 'yohʉ. Nɛ gue'ʉ bi xąndgahe ʉ dyʉ ją'i israelgähe, dyʉ judíohe.
23216	MAT 1:3	Nɛ nu ra Judá bim 'bʉ i yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ. N'dam'bʉi thoho yoho. Nu'a n'da ra Fares. Nu'a man'da ra Zara. Nɛ nu'a rá mbe ʉ rá thuhu ra Tamar a. Nɛ nu ra Fares bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Esrom. Nɛ nu ra Esrom, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Aram a.
23224	MAT 1:11	Nɛ nu ra Josías, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ ra Jeconías a, nɛ'ʉ yʉ́n 'yohʉ. Nɛ gue'ʉ yʉ pa bi ts'ix ʉ ma mi israelhe dyʉ judíohe bʉ ja ra häi Babilonia. Bi zix yʉ́n sʉihʉ.
23230	MAT 1:17	Nɛ gue'ʉ gätho yʉ́m bombøta ra Jesucristo ʉ. Mbʉdi tho ra Abraham, ná 'dɛ'magoho a ra David. Nɛ xø bim 'bʉh mi 'dɛ'magoho yʉ́m bombøta nɛ gue'ʉ yʉ pa bi ts'ix pʉ Babilonia. Nɛ xø bim 'bʉh mi 'dɛ'magoho, ná 'dɛ'magoho a ra Cristo bʉya.
23234	MAT 1:21	Nɛ dim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ra María, gui xip rá thuhu ra Jesús. Nu'a ra Jesús nam bøni ngue da yąni gätho yʉ́ mijudíohʉ, yʉ israel, nangue yʉ́ ts'oqui ʉ, bi 'yɛ̨mp'a rám 'bɛhni Oją a ra José 'bʉ min ąha.
23239	MAT 2:1	Nɛ nu ra Jesús bám 'bʉpʉ ra hnini Belén guepʉ ra häi Judea. Nɛ min ts'ʉt'abi bʉ ja a ra xɛqui a ra Herodes, nɛ mí ząm bʉ ra dąhnini Jerusalén. Nɛ bi zøm bʉ Jerusalén 'da yʉn 'yohʉ ngue yʉ́ 'bɛfi mí hand yʉ sø. Nɛ nu'ʉ bí nɛxpʉ mbɛ ní bøx ra hyadi ʉ.
23242	MAT 2:4	Nɛ nu'a ra ts'ʉt'abi Herodes bʉya bi zon'dʉ yʉ hmumbäją nɛ'ʉ yʉ xänbate niją, bi 'yänni hapʉ im man yʉ́ søcuą yʉ pøngahyą dim 'bʉ a rá hmuts'ʉt'abi yʉ judío, ngue ra Cristo.
23247	MAT 2:9	Nɛ nu'ʉ yʉn 'yohʉ bʉya bi mba da hyoni hapʉ bim 'bʉ a ra 'uɛre, nɛ xø bi nɛqui mahøn'a a ra sø xpí nu bʉ yʉ́ häi. Nɛ i 'bɛt'o a. Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ Belén, bin säya a ra sø bʉ din 'yɛ̨'t'ui a ra ngu nubʉ mí 'bʉ a ra 'uɛre.
23248	MAT 2:10	Nɛ nu'ʉ yʉn 'yohʉ 'bʉ mí nu bin säya a ra sø, bin johya yʉ́ mbʉi bʉya.
23249	MAT 2:11	Nɛ bi yʉt'ambo, bi nu a ra 'uɛre nɛ ra María rá mbe. Nɛ bin dąnyahmu, bi dąnde a ra 'uɛre. Nɛ 'bexque bi xo't' yʉ́ 'bɛni bá tu, nɛ bi un yʉn t'unni a ra 'uɛre ngue ɛ̨mmɛ xʉn ngu di muui. Bi unna n'da ra oro, nɛ rá ndɛga ra za bi unni, nɛ n'da ra 'yɛ̨thi yʉman'u.
23250	MAT 2:12	Nɛ nu'bʉ min ą ʉ yʉn 'yohʉ ngue bi nu ra sø, Oją bi 'yut'a n'da ra t'į ngue nu'bʉ bi mbengui hin dí mba bʉ bí 'bʉh ra Herodes. Janangue'a n'danni n'da ra 'yu bi hyąx 'bʉ mi mbeng bʉ yʉ́ häi bʉya.
23254	MAT 2:16	Nɛ nu ra Herodes ɛ̨mmɛ bin cuɛ ngue ya bi thät'i, nguetho nu'ʉ yʉn 'yohʉ bi nu ra sø hin í mbeng bʉ 'bʉ mi dįn'a ra t'ʉhni. Janangue'a bi mbɛn'ndʉ yʉ́ dofʉi ngue da hyo yʉ 'uɛre bʉ Belén nɛ yʉ hnini i hänbʉ. Nɛ gätho ʉ yʉ t'ʉhni hinga na pɛ'ts'a nyojɛya gätho bi hyo. Nguetho bi man ʉ yʉn 'yohʉ, ya mbɛ má nyojɛya ya bi nɛqui a ra sø.
23256	MAT 2:18	Bin ja n'da ran ts'oni bʉ ra hnini Ramá, nts'ɛdi bi mbah yʉ́ xisu yʉ judío, bin zoni nɛ him bi 'yø a bi xi ʉ bi hyurpa yʉ́ mbʉi, nguetho ɛ̨mmɛ im bɛ̨n'ʉ yʉ́ t'ʉhni bi thopi, bi 'yɛ̨n'a ra Jeremías 'bʉ maya'bʉ.
23261	MAT 2:23	Nɛ bi mba dim 'bʉpʉ ra hnini Nazaret. Janangue'a bin ja 'bɛ'a xmán t'o't'i bʉ ja yʉ́ søcuą yʉ́ pøngahyą Oją, gue nu ra Jesús da t'ɛ̨mbi ra mɛngu Nazaret.
23265	MAT 3:4	Nu yʉ́ he ra Xuua ám 'be yʉ́ xingu yʉ camello, nɛ midín gʉt'ʉ yʉ xifani, nɛ mi sa yʉ t'ąxi nɛ mi si yʉ t'afi t'asa dąpo.
23267	MAT 3:6	Nɛ nu ra Xuua bi xixyąba ʉ to'o bi 'yømanho 'bɛ'a bi ma, nɛ bin juąnni nangue yʉ́ ts'oqui. Nɛ xʉn ngu bi xixyąba bʉ ja ra dąthe Jordán.
23269	MAT 3:8	Ha guím bɛ̨mhbʉ da zä gan yąmhbʉ 'bʉ hin gui 'yøthʉ a rán säui ʉ to'o bi päh yʉ́ mbʉi, bi t'ɛ̨mp'ʉ ma ngʉrpihe.
23270	MAT 3:9	Pɛ hin din ja ran 'yɛ̨ts'i ni mbʉihʉ ngue gui 'yɛ̨mhbʉ: “Nugähe yʉ́ t'ʉhnigähe ra Abraham, ya hin gan nuhe ran ʉnbi,” hingui sä gui 'yɛ̨mhbʉ, nguetho nɛhya yʉ do i 'bongua da zä din ją'i ngue da 'yɛ̨mbi yʉ́ t'ʉhni ra Abraham 'bʉ gue'a da nde Oją da 'yøt'e, bi 'yɛ̨n'a ra Xuua.
23271	MAT 3:10	Nɛ nu'a ra aza ya mahoqui xʉn ho ngue da 'yɛx ʉ yʉ za hingui ho yʉ́n dät'ä, nɛ da thøspʉ ja ra sibi din zø. Nɛ nu'ahʉ tengu'bʉ gyʉ zahʉ ngue hingui ho yʉ́n dät'ä, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo nɛ yʉ saduceo.
23273	MAT 3:12	Nɛ da 'yøt' ran juąnbi, tengutho 'bʉ i pa ma hoqui yʉ jʉ, ngue n'danni i pa m'bɛ'ts'i ʉ yʉ jʉ nɛ n'danni da t'ɛn ʉ yʉ́ häi. Nɛ nu ʉ yʉ́ häi da t'upʉ ja ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, bi 'yɛ̨mb yʉ ją'i a ra Xuua.
23284	MAT 4:6	Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ majuąni gue'e rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, damin säqui nɛ gui so nʉ häi, Nɛ Oją ba pɛhn yʉ́m 'bɛhni mahɛ̨ts'i ngue da mbäx'i'i nɛ da bɛnt'i i, nɛ hin hapʉ gui 'uaqui nangue yʉ do, tengutho im mam bʉ ja rám hman Oją, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús bʉya.
23289	MAT 4:11	Nɛ nubʉya bi 'da'a ra zįthu bʉ 'bʉh ra Jesús, nɛ bá ɛ̨h yʉ́m 'bɛhni Oją bi zøpʉ mí 'bʉ a ra Jesús bʉ dąpo nɛ bi 'uįn a.
23291	MAT 4:13	Pɛ hinga nya'a bim 'bʉpʉ nɛ bi mba bʉ ra hnini Capernaum, nubʉ ra ndendądehe guepʉ ra xɛqui yʉ́ häi mam bombøtahe ra Zabulón nɛ mam bombøtahe ra Neftalí.
23292	MAT 4:14	Nu'bʉ mi zøm bʉ a ra Jesús bin ja 'bɛ'a bi 'yo't'a ra pøngahyą Isaías maya'bʉ ngue din ja bʉ ra häi Zabulón nɛ ra häi Neftalí, i hänbʉ ra dądehe, 'danguadi ra dąthe Jordán, ngue nɛ a i t'ɛ̨mbi Galilea, guepʉ 'bʉ ʉ i thąnde yʉ́ ojązɛhɛ. Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą ngue:
23298	MAT 4:20	Nɛ 'bex bi hyɛpʉ yʉ́ xit'ą nɛ bi dɛn'na ra Jesús.
23299	MAT 4:21	Nɛ bi thopʉya bin 'yo mi ts'ʉ a ra Jesús, nɛ bi nu mi yoho yʉn 'yohʉ din 'yohʉ zɛhɛ ʉ, nɛ nu n'da ra Jacobo, nɛ nu man'da ra Xuua, gätho yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Zebedeo ʉ. Nɛ mín 'yohʉ a rá ta mi hu bʉ 'bɛn yʉ́ mbosa, mí 'uɛt yʉ́ xit'ą. Nɛ xø bi xi ʉ da dɛnni mahøn'a.
23300	MAT 4:22	Nɛ 'bex bi zopʉ rá ta nɛ'ʉ yʉ́ mbosa, 'bex bi dɛn'na ra Jesús bʉya.
23304	MAT 5:1	Nɛ nu ra Jesús 'bʉ mi nu yʉ ją'i ɛ̨mmɛ xʉn ngu bi zøpʉ, nɛ bi ndex bʉ ja ra nyuni nɛ mi hupʉ. Nɛ'ʉ yʉ́ xädi bʉya bi zøm bʉ mí hudi, 'darpʉ mi huhmbʉ.
23306	MAT 5:3	Nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús: ―Nu'ʉ to'o pąsɛ hingui ho yʉ́ mbʉi bʉ na nu Oją nɛ da hyon Oją di zɛdi, nu Oją da zimanho bʉ di manda rá ts'ɛdi, janangue'a mająpi ʉ bʉya.
23307	MAT 5:4	Nɛ nu'ʉ tu yʉ́ mbʉi, Oją da hyurpa yʉ́ mbʉi, janangue'a mająpi ʉ.
23310	MAT 5:7	Nɛ nu'ʉ di huɛ̨c yʉ́ miją'ihʉ, xin di huɛ̨c Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ.
23312	MAT 5:9	Nɛ nu'ʉ øt' ran hocpate, nu Oją da 'yɛ̨mbi yʉ́ t'ʉhni ʉ, janangue'a mająpi ʉ.
23316	MAT 5:13	―Nu'ahʉ gyʉ ųhʉ hapʉ 'bʉh yʉ ją'i, nguetho nu'a ra ų di hoqui 'bɛ'a i pa njapi, nɛ ngutho ahʉ guídí hojʉ yʉ ją'i, i ɛ̨n a ra Jesús. Pɛ nu'bʉ bi 'bɛh rá ts'ɛdi ra ų, ya hin'yʉ 'bɛ'a sä dí hoqui, janangue da mba ma bʉnt'i thoho bʉ häi. Dami jamansuhʉ hin din ja bʉ gui 'yøthʉ tengu a, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23317	MAT 5:14	Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Nu ahʉ gyʉn nɛquihʉ bʉ 'bʉh yʉ ją'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi. Dami jafʉ da hnu a ran nɛqui. Tengu n'da ra hnini i ja bʉ ja rá nyą ra t'øhø, am 'batho xʉn ho ngue hin'yʉ 'bɛ'a i juti.
23319	MAT 5:16	Nɛ ngutho gui 'yøthʉ ngue tengu'bʉ gyʉ sibihʉ ɛ̨mmɛ di hyärpʉ i 'bʉh yʉ ją'i. Janangue'a da hnut'ahʉ xʉn ho nin t'øt'ehʉ, nɛ ʉ da 'yɛ̨spa Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i ʉ bʉya, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23323	MAT 5:20	Nɛ gue'a dí xi ahʉ a, nde'bʉ man'da xʉn ho gui 'yøthʉ xinda gue ma ngʉrpihʉ yʉ fariseo nɛ yʉ xänbate niją. Nguetho nu'bʉ hin gui 'yøthʉ xʉn ho, njąm'bʉ da zä gui cʉthʉ hapʉ di manda rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23330	MAT 5:27	Nɛ man'da bi xih yʉ́ xädi ra Jesús: ―Nu man'da ran t'ɛ̨di maya'bʉ i ɛ̨na: “O guí øthʉ ran 'yomt'ɛ̨ni.”
23350	MAT 5:47	Pɛ ha guí ɛ̨mhbʉ xʉn ho guí øthʉ 'bʉ hønt'ʉ ni cuhʉ guidí zɛnguahʉ. Nu'bʉ guin jahʉ bʉ, 'da'angu guí øthʉ ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ.
23351	MAT 5:48	Pɛ nde'bʉ xʉn hotho gui 'yøthʉ, nguetho xʉn hotho Oją ma Tahʉ bí 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23358	MAT 6:7	Pɛ hinga guexta'a ram hma gui mamhbʉ ngue nte ní mba tho 'bʉ guí yąhʉ Oją, tengu i øt'ʉ tɛn yʉ́ oją zɛhɛ. Nɛ sä im bɛ̨ni i ø'a Oją 'bɛ'a im ma 'bʉ xʉn ngu i xifi.
23365	MAT 6:14	Nguetho nu'bʉ gadí punbahʉ yʉ́ ts'oqui ni miją'ihʉ, ngutho da 'yøt'ahʉ Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, di pun'na ni ts'oquihʉ.
23375	MAT 6:24	Nɛ xø bi 'yɛ̨na: ―Nɛ hingui sä dim 'bʉ i yoho yʉ́ hmu n'da ra 'yɛ̨hɛ. Nguetho nu'bʉ yoho yʉ́ hmu i 'bʉ a n'da, nu'a n'da da numanho, nɛ nu'a man'da hin da numanho. Uague nu'a n'da da hyumbi dim pɛhmi a, pɛ nu'a man'da da zocpa thoho rá 'bɛfi a. Janangue'a hingui sä yoho yʉ́ hmu da dɛn'na n'da. Hingui sä da 'yɛ̨mp Oją rá Hmu 'bʉ i numanho ʉ yʉ mbɛti, nguetho tengu'bʉ rá hmu a ra mbɛti, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23377	MAT 6:26	Dami nuhʉ yʉ doja i 'yo hønbʉ go hapʉ, nɛ hin'yʉ yʉ́ huąhi, nɛ xín te i pɛ'ts'i, pɛ dí xi ahʉ, nu Oją ma Tahʉ bí 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i gätho i 'uįn ʉ. Nɛ nu ahʉ, man'da di mu ahʉ xinda gue ʉ yʉ doja, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23379	MAT 6:28	Nɛ hanja ɛ̨mmɛ go guím bɛ̨nsɛhʉ nangue ni hehʉ. Xøgue ts'ʉtho guí ɛ̨c'yɛihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Pɛ dami nuhʉ yʉ døni i ja bʉ dąpo, nɛ nu'ʉ hingui dim pɛfi nɛ xíngui di hoc yʉ́ he.
23383	MAT 6:32	Nguetho nu'ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ, gue'a ząi i hon'ʉ, pɛ nu'ahʉ i 'bʉpʉ ni Tahʉ bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ i pądi 'bɛ'a gä guidí 'bɛhmbʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23394	MAT 7:9	Pɛ nu'ahʉ madague'bʉ gyʉ́ ts'om'bäihʉ, xínga n'da ahʉ guidí unhdʉ ra do ni t'ʉhnihʉ 'bʉ i ä'ahʉ ra hmɛ, nɛ xíng ra c'ɛ̨yą guidí unhdʉ 'bʉ i ä ahʉ ra huą, pɛ hønt'a xʉn ho guidí unhdʉ ni t'ʉhnihʉ. Ha maguet'a Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i ngue hin di 'da ahʉ xʉn ho 'bʉ ja a guí äfʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23400	MAT 7:15	―Pɛ gam fähmbʉ nangue yʉ hyäte pøngahyą. Nu'bʉ i søm bʉ guí 'bʉhmbʉ, sä øt'e tengu'bʉ yʉ dɛ'yo ngue xʉn ho, pɛ nu yʉ́ mbʉi tengu'bʉ n'da ra zate.
23401	MAT 7:16	Nɛ da zä gui pąhmbʉ yʉ hyäte pøngahyą nangue yʉ́n t'øt'e i øt'e, tengu thoho yʉ za da bą a n'da nangue yʉ́n dät'ä i zʉpʉ. Nguetho hin din zʉpʉ ja n'da ra za n'da ran dät'ä 'bʉ hinga gue'a rá za a.
23402	MAT 7:17	Pɛ nu ra za xʉn ho i zʉh yʉ́n dät'ä xʉn ho, nɛ ngutho ra za hingui ho i zʉh yʉ́n dät'ä hingui ho.
23403	MAT 7:18	Nguetho nu'a ra za xʉn ho hin da zä din zʉpʉ yʉ́n dät'ä ngue hingui ho, nɛ ngutho a ra za hingui ho hin njąm'bʉ da zä din zʉpʉ yʉ́n dät'ä xʉn ho.
23404	MAT 7:19	Nɛ nu yʉ za hingui ho ʉ yʉ́n dät'ä, da mba nt'ɛts'i nɛ da t'udi.
23406	MAT 7:21	Nɛ xø bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Nɛ sä ɛ̨na yʉ́ hmujʉ ʉ 'da, pɛ hin da yʉrpʉ di manda rá ts'ɛdi Oją ʉ. Pɛ hønt'ʉ majuąni i øt' rá pähä ma Ta mahɛ̨ts'i da yʉrpʉ ʉ.
23417	MAT 8:3	Nɛ nu ra Jesús bʉya bi uąt rá 'yɛ bi dädi nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―I jagä ra pähä ngue 'bex da zä i. Dami yą́ni. Nɛ nu'bʉ mí 'yɛ̨mbi, 'bexgue bi yąn'a ran 'yohʉ.
23418	MAT 8:4	Nɛ nu ra Jesús bʉya bi hɛcpa a ran 'yohʉ njon da xifi to'o a bi japi bi yąni, nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Ní mba bʉ 'bʉh yʉ mbäją da nu i ngue ya bi yąn i, nɛ gui un'na n'da ra 'bøts'e tengu i man yʉ́n t'ɛ̨di ra Moisés, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ ja bi thopʉ ra hnini Capernaum bʉya.
23426	MAT 8:12	Pɛ xʉn ngu ma mijudíohʉ ngue yʉ́n sähʉ xtán yʉrpʉ, pɛ man'da go da t'ɛntpʉ ja ra 'bɛxui ʉ, nɛ din zom bʉ nɛ din guxpʉ yʉ́ ts'i, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ ją'i 'bʉ mi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23432	MAT 8:18	Nɛ nu'bʉ mín nu ra Jesús ngue ɛ̨mmɛ xʉn ngu yʉ ją'i mi 'bäpʉ, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi: ―Masque xʉn ho 'bʉ ga thohmbʉ 'danguadi ra dądehe, bi 'yɛ̨na.
23434	MAT 8:20	Nɛ bi dą a ra Jesús nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Pɛ nu yʉ haho i ja yʉ́ ngu nɛ yʉ doja i ja hapʉ da 'yoi. Pɛ nugä ngue dán ją'igä ua ja ra ximhäi, hin'yʉ ma ngungä ua, bi 'yɛ̨mthoho ra Jesús.
23437	MAT 8:23	Nɛ nu'bʉ mi gua'a man ra Jesús bʉya, 'bex bi hyu bʉ ja ra mbosa nɛ bi mbähä yʉ́ xädi, dí mba bʉ 'danguadi ra dądehe.
23439	MAT 8:25	Nɛ bi 'yä ʉ yʉ́ xädi nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Gra Hmu, dami nuhu, guin yąnje, nguetho ya in nde ga tonthʉ mbo ra dehe, bi 'yɛ̨mbi.
23453	MAT 9:5	Ha guím bɛ̨mhbʉ nte ní mbatho dá xicä ran 'yohʉ, ngue rá ts'oqui ya dá punbi. Ha guím bɛ̨mhbʉ man'da xquí pąhmbʉ i ja ma ts'ɛdi 'bʉ ga xifi da ndants'i, din 'yo. Pɛ nuya ga ut'ahʉ ngue i ja man t'ɛ̨digä ua ja ra häi ga punba yʉ́ ts'oqui yʉ ją'i, nugä ngue dán ją'igä ua ja ra ximhäi, bi 'yɛ̨mp'ʉ. Nɛ xø bi 'yɛ̨mp'a ran 'yohʉ i ts'a rá ją'i bʉya: ―Dami ndants'i, cąx ni fįdi, ní mba ni ngu, bi 'yɛ̨mbi.
23456	MAT 9:8	Nɛ nu'bʉ mín nu yʉ ją'i 'bɛ'a bi 'yøt'a ra Jesús, bin su nɛ bi 'yɛ̨spa Oją nangue a n'da ra ją'i bin t'un'na ran t'ɛ̨di ngue di punba yʉ́ ts'oqui yʉ ją'i.
23458	MAT 9:10	Nɛ nubʉya 'darbʉ dán sihmɛgähe ra Jesús yʉ́ xädigähe a ya. Nɛ bi zøm bʉ xʉn ngu yʉ ziyate hyącahäi nɛ yʉ ts'om'bäi, 'darbʉ dá huhmbe bʉ dán sihmɛhe.
23459	MAT 9:11	Nɛ nu yʉ fariseo bʉya, ngue im bɛ̨ni hønsɛ xʉn ho, 'bʉ mi nu 'bɛ'a bi 'yøt'a ra Jesús, bi 'yängähe ngue yʉ́ xädigähe bʉya: ―Hanja in jabʉ ni xänbatehʉ 'darbʉ i sihmɛhʉ yʉ ziyate hyącahäi nɛ yʉ ts'om'bäi, bi 'yɛ̨n'ʉ.
23461	MAT 9:13	Ní mbähä bán xähmbʉ bʉ ja ni søcuąhʉ 'bɛ'a nam bøn'a rám hma Oją ngue i ɛ̨na: “Pɛ nugä man'da dí numanho 'bʉ gui 'yøthʉ ran huɛ̨cate xinda gue ʉ yʉ 'bøts'e guidí 'dajʉ,” i ɛ̨n Oją, i ɛ̨m bʉ ja yʉ́ søcuą Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ nugä him bá ɛ̨cä gan zon'dʉ im bɛ̨nsɛ xʉn ho, pɛ bá ɛ̨cä gan zon'dʉ i pądi hingui ho, janangue da zä di päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23462	MAT 9:14	Nɛ n'da ra pa bʉya bi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús yʉ́ xädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi 'yänni: ―Hanja dí ɛ't'ähe man ts'ihmɛ, nɛ yʉ fariseo, pɛ nu ni xädi hingui ɛ't' yʉ́n ts'ihmɛ ʉ, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús.
23463	MAT 9:15	Ra Jesús bi man'a n'da ran t'uti 'bʉ mi dądi, bi 'yɛ̨mbi: ―Pɛ nu'ʉ i 'bʉpʉ ja ran thąti hin da du yʉ́ mbʉi, nguetho 'bʉpʉ a ran 'yohʉ din thąti. Pɛ da zøn ra ora da ts'ispa a ran 'yohʉ, nɛ ja da 'yɛ't' yʉ́n ts'ihmɛ bʉya, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23465	MAT 9:17	Nɛ tengutho i øt' yʉ ją'i 'bʉ da xit' ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra 'yambot'asɛ̨i, da fø'a nɛ dim fäni. Janangue i xit'a ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra mbot'asɛ̨i ma'da'yo, nɛ hin da føgue nɛ hin dim fäni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua.
23477	MAT 9:29	Nu ra Jesús bʉya bi därpa yʉ́ dä nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Din ja tengu a gá 'yɛ̨c'yɛiui, bi 'yɛ̨mbi.
23478	MAT 9:30	Nɛ 'bex bi xo ʉ yʉ́ dä. Nɛ nu ra Jesús bʉya bi hɛcpa ʉ yʉn 'yohʉ, bi 'yɛ̨mbi: ―Njon gui xihmi 'bɛ'a dá øt'aui.
23485	MAT 9:37	Nɛ bi 'yɛ̨ngähe ngue yʉ́ xädigähe: ―Majuąni dí xi ahʉ, xʉn ngu yʉ ją'i i 'bʉi ngue di däp rá mbʉi Oją 'bʉ 'bo'o da xifi nangue'a, pɛ hingui ngu i 'bʉi ngue da xifi. Nde'bʉ gui 'yäfʉ Oją di un ra 'bɛfi mi'da da mbäx'a rá 'bɛfi. Tengu'bʉ i ja n'da ra huąhi xʉ 'yot'i, nɛ hingui ngu yʉ mbɛfi, nɛ da 'yäp'a ra mɛhuąhi mi'da yʉ mbɛfi 'dahma da xoc'a n'dihi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23487	MAT 10:1	Nɛ nu ra Jesús bʉya bi zängahe dí 'dɛ'mayoho gähe yʉ́ xädigähe, nɛ bi 'daje rán t'ɛ̨di ga hømhbe thi yʉ zįthu nɛ ga hoje 'bɛ'a gä nín ʉ i hɛ̨mb yʉ ją'i.
23488	MAT 10:2	Nɛ nugähe 'dɛ'mayoho bi zängahe, m'bɛt'o ra Simón, gue'a ra Pedro, nɛ'a ra Andrés rán 'yohʉ a ra Pedro. Nɛ ra Jacobo nɛ a ra Xuua rán 'yohʉ a ra Jacobo, ngue gätho yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Zebedeo ʉ.
23497	MAT 10:11	Nɛ nu'bʉ gá sømhbʉ bʉ ja yʉ́ hnini ma mi israelhʉ gui 'yänhdʉ hapʉ 'bʉ a n'da ran 'yohʉ ngue ra hocją'i nɛ nu'a gätho yʉ ją'i i numansu a. Nɛ guepʉ gam 'bʉhmbʉ bʉ, jague'bʉ gui thohmbʉ bʉ man'da ra hnini mahøn'a, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23504	MAT 10:18	Nɛ da zix'ahʉ bʉ 'bʉh yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi, nguetho guí ɛ̨c'yɛigahʉ, pɛ hinga ndetho da zix ahʉ bʉ. Nguetho nu'bʉ da zix ahʉ bʉ, da zä gui xihmbʉ yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi nangue ma thuhugä, n'dahma nɛ ʉ yʉ judío nɛ ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ da 'yøde nanguecä.
23507	MAT 10:21	Nɛ dim 'bʉ i 'da di däsɛ yʉ́n 'yohʉ da mba ntho. Nɛ nu'ʉ 'da di däsɛ yʉ́ ts'ʉnt'ʉ bʉ 'bʉh ra zɛ'mi da tho. Nɛ dim 'bʉ i 'da yʉ ts'ʉnt'ʉ di yąp zɛhɛ yʉ́ ta ngue da tho. Nɛ din jabʉ da t'ørpa ʉ i ɛ̨c'yɛigui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23514	MAT 10:28	Nɛ o guí suhʉ ʉ in nde da hyo ahʉ, hin'yʉ yʉ́ ts'ɛdi nɛ'a ni mbʉihʉ di juat'ahʉ. Man'da xʉn ho 'bʉ gui suhʉ a Oją, nɛ hønt'a i sä di ʉn'na ni ją'ihʉ nɛ ni mbʉihʉ bʉ ja ran ʉnbi maząi, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23521	MAT 10:35	Nu yʉ 'yɛ̨c'yɛi da ts'ʉpʉ ja rá ngusɛ, nu'bʉ hing yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉpʉ. Nu yʉn 'yohʉ din sʉhmbʉ yʉ́ ta, nɛ nu yʉ xisu bʉya din sʉhmbʉ yʉ́ mbe nɛ ʉ yʉ́ cä, nangue ʉ hingui ɛ̨c'yɛigui, bi 'yɛ̨na.
23530	MAT 11:2	Nɛ mi ofädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi sifi 'bɛ'a gätho bi 'yøt'a ra Cristo, janangue'a bi mbɛn'ndʉ yoho yʉ́ xädi a ra Xuua. Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús,
23531	MAT 11:3	bi 'yänni: ―Ha gue'e gra Cristo, gra Thahni i Oją, ngue mi hma ba ɛ̨hɛ, uague ga thoqui ga tømhbʉ, bi 'yɛ̨n'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua.
23532	MAT 11:4	Nu ra Jesús bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua: ―Ni mbɛ bʉ, gui xihmi a ra Xuua 'bɛ'a gätho guí øhmi, bi 'yɛ̨mbi. Dami xihmi 'bɛ'a guín nuui, ngue nu yʉ xädä bin zø yʉ́ dä ya, nɛ'ʉ yʉ dogua i 'yo, nɛ'ʉ mi hɛ̨mb ra t'axca'ya ya bi yąn ʉ, nɛ'ʉ yʉ gogu ya i øhnahyą ya, nɛ'ʉ 'da xøn du i pa nsots'i, nɛ yʉ hyoya i si a ram hma ngue 'bɛpʉ dím pø ʉ.
23534	MAT 11:6	Mająpi ʉ to'o hin di ʉ't' yʉ́ mbʉi nanguecä, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús 'bʉ mi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua.
23535	MAT 11:7	Nɛ nu'bʉ mi mbenc'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua, nu ra Jesús bi xih yʉ ją'i 'bɛ'a øt' ra Xuua, nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―'Bɛ'a guí mbähä guin nuhʉ bʉ ja ra dąpo 'bʉ mi 'bʉpʉ ra Xuua. Ha gá mbähä gbá nuhʉ n'da tengu ra xithi i ɛn ran dąhi.
23536	MAT 11:8	Uague gá mbähä gbá nuhʉ n'da ran 'yohʉ mahotho rá he mí he. Pɛ guí pąhmbʉ to'o mahotho yʉ́ he i 'bʉpʉ ja yʉ ngunts'ʉt'abi ʉ.
23541	MAT 11:13	Nɛ gue'a bi man ʉ yʉ pøngahyą maya'bʉ ʉ bin ja, nɛ mí ɛ̨m bʉ ja yʉ́n t'ɛ̨di Oją, nɛ gue'ʉ mí man ʉ 'bʉ hín nim 'bʉh ra Xuua.
23544	MAT 11:16	Ga xi ahʉ 'bɛ'a guí øthʉ ya, ngue nte guí ʉrpahʉ ra güɛnda. Guí øthʉ tengu i øt' yʉ t'ʉhni 'bʉ in ɛ̨ni. Din sʉsɛ ʉ, nɛ i xih yʉ́ mit'ʉhnihʉ:
23546	MAT 11:18	Nɛ ngutho guí øthʉ, hin gá 'yʉrpahʉ ra güɛnda a ra Xuua, ngue him mi ho yʉ́n sihmɛ nɛ him bi zi ra vino, pɛ gá 'yɛ̨mdahʉ in 'youi ra zįthu.
23547	MAT 11:19	Pɛ nugä, dán ją'igä ua ja ra ximhäi, xʉn ho man ts'ihmɛ 'bʉ n'dandį nɛ ma ts'ithegä, pɛ xínga guecä guí ʉrcahʉ ra güɛnda. Pɛ guí xijʉ yʉ fɛhni, guí ɛ̨njʉ: “Nuna ran 'yohʉ ran zäthu nɛ ra mihni na, nɛ yʉ́ amigo yʉ ts'om'bäi nɛ yʉ ziyate hyącahäi,” guí ɛ̨njʉ. Pɛ Oją i pądi 'bɛ'a xʉn ho da 'yøt'e ngue bi zänga'be, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23548	MAT 11:20	Nɛ man'da ram hma bi man ra Jesús nangue yʉ hnini bʉ bi 'yøt'e xʉn ngu yʉ́n t'øt'e mixte. Nguetho nu yʉ ją'i bʉ, njąm'bʉ bi nde bi päh yʉ́ mbʉi, madague'a bi nu yʉ́n t'øt'e mixte. Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús:
23549	MAT 11:21	―Huɛ̨hi maha ahʉ gyʉ mɛnguhʉ bʉ ra hnini Corazín nɛ ra hnini Betsaida, nguetho nu'bʉ xcá øt'ä yʉn t'øt'e xcá ut'ahʉ bʉ ja ra hnini Tiro nɛ ra hnini Sidón, xtán du yʉ́ mbʉi nangue ran ts'o mí øt'ʉ nɛ xtí päh yʉ́ mbʉi ʉ.
23551	MAT 11:23	Ngutho ahʉ gyʉ mɛnguhʉ ra hnini Capernaum. Masque guí ɛ̨mhbʉ man'da xʉn hɛ̨ts'i rá ts'ɛdi ni hninihʉ xínda gue ʉ mi'da. Pɛgue hin'na, guehma da mba ma juadi ahʉ. Nguetho nu'bʉ xcá øt'ä yʉn t'øt'e mixte bʉ ra hnini Sodoma tengu dá ørpʉ ja ni hninihʉ, hin xtán guadi nangue ra sibi, nguetho xtím päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni yʉ mɛngu bʉ, nɛ guexta'a di jat'a ra hnini ya.
23553	MAT 11:25	Nɛ nubʉya nu ra Jesús bin yąui Oją nɛ bi 'yɛ̨na: ―Ma Ta i, gra Hmu mahɛ̨ts'i, nɛ gra Hmu ua ja ra häi, jamadi ya ngue gá japi him bi bą'a ram hma nangue ni ts'ɛdi ʉ im bɛ̨nsɛ ja yʉ́n 'yomfɛ̨nisɛ, pɛ gá japi bi bądi nangue'e ʉ i hon'a'i, tengu yʉ t'ʉhni ngue hin te i pądi.
23559	MAT 12:1	Nɛ nu'a n'da ra pa mi 'yo a ra Jesús bʉ ja yʉ huąhi. Nɛcähe dá mbähmbe yʉ́ xädigähe a, 'bʉ ra pa ran ts'äya. Dá ndehmɛhe nɛ dá tʉje 'da yʉ trigo. Dá tɛ̨nt' ma 'yɛhe ʉ yʉ trigo nɛ dá sahe.