23221	MAT 1:8	Nɛ nu ra Asa xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Josafat a. Nɛ nu ra Josafat xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Joram a. Nɛ nu ra Joram xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Uzías a.
23239	MAT 2:1	Nɛ nu ra Jesús bám 'bʉpʉ ra hnini Belén guepʉ ra häi Judea. Nɛ min ts'ʉt'abi bʉ ja a ra xɛqui a ra Herodes, nɛ mí ząm bʉ ra dąhnini Jerusalén. Nɛ bi zøm bʉ Jerusalén 'da yʉn 'yohʉ ngue yʉ́ 'bɛfi mí hand yʉ sø. Nɛ nu'ʉ bí nɛxpʉ mbɛ ní bøx ra hyadi ʉ.
23241	MAT 2:3	Nɛ nu ra ts'ʉt'abi Herodes, nu'bʉ mi sifi 'bɛ'a bi man'ʉ yʉn 'yohʉ bi zøm bʉ, bi hyonya thoho nangue a ram hma ngue bim 'bʉh man'da ra ts'ʉt'abi. Nɛ gätho 'bʉpʉ Jerusalén bin su nguetho im bɛ̨ni: “Masque i ja 'bɛ'a din ja ya,” ɛ̨n ʉ.
23246	MAT 2:8	Nɛ nu'bʉ mi xifi, nu ra Herodes bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø: ―Ní mbähä bʉ Belén, gui hyomhbʉ hapʉ bim 'bʉ a ra 'uɛre, nɛ nu'bʉ gá tįmhbʉ hapʉ i 'bʉi, gua ɛ̨hmbʉ gui xijʉ, nɛcä ga mba ga thąnde a, bi t'ɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø. Pɛ hinga gue'a mim bɛ̨n a.
23254	MAT 2:16	Nɛ nu ra Herodes ɛ̨mmɛ bin cuɛ ngue ya bi thät'i, nguetho nu'ʉ yʉn 'yohʉ bi nu ra sø hin í mbeng bʉ 'bʉ mi dįn'a ra t'ʉhni. Janangue'a bi mbɛn'ndʉ yʉ́ dofʉi ngue da hyo yʉ 'uɛre bʉ Belén nɛ yʉ hnini i hänbʉ. Nɛ gätho ʉ yʉ t'ʉhni hinga na pɛ'ts'a nyojɛya gätho bi hyo. Nguetho bi man ʉ yʉn 'yohʉ, ya mbɛ má nyojɛya ya bi nɛqui a ra sø.
23262	MAT 3:1	Nɛ nubʉya nu ra Xuua Nxixyą bi dʉ'mi bi xih yʉ ją'i nɛ bi 'yɛ̨na: ―Dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ nguetho ya mi ts'ʉtho di manda ua rá ts'ɛdi Oją, bi t'ɛ̨mb yʉ ją'i. Nɛ mí 'bʉpʉ ja ra dąpo bʉ ra xɛqui Judea 'bʉ min yąhʉ yʉ ją'i a ra Xuua.
23265	MAT 3:4	Nu yʉ́ he ra Xuua ám 'be yʉ́ xingu yʉ camello, nɛ midín gʉt'ʉ yʉ xifani, nɛ mi sa yʉ t'ąxi nɛ mi si yʉ t'afi t'asa dąpo.
23268	MAT 3:7	Nɛ xʉn ngu ma ngʉrpihe dyʉ israelhe, dyʉ judíohe, bi zøm bʉ mí 'bäh ra Xuua ɛ̨na din xixyą ʉ. Nu'ʉ 'da yʉ fariseo ʉ, nɛ ʉ 'da yʉ saduceo ʉ. Nɛ nu ra Xuua bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Nu'ahʉ tengu'bʉ ni mɛnihʉ yʉ pozʉ nguetho gyʉ tontohʉ. To'o bi xi ahʉ gua ɛ̨hmbʉ ua ngue gua 'dahmbʉ bʉ ja ran ʉnbi xʉn ʉ tho, bi 'yɛ̨na.
23271	MAT 3:10	Nɛ nu'a ra aza ya mahoqui xʉn ho ngue da 'yɛx ʉ yʉ za hingui ho yʉ́n dät'ä, nɛ da thøspʉ ja ra sibi din zø. Nɛ nu'ahʉ tengu'bʉ gyʉ zahʉ ngue hingui ho yʉ́n dät'ä, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo nɛ yʉ saduceo.
23288	MAT 4:10	Nɛ bi dąh mahøn'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'i grá zįthu, dami 'dagui nanguecä, nguetho nu rám hman Oją i ɛ̨na: “Hønt'a Oją ra Hmu ga thąndehʉ nɛ ga ørpahʉ rá 'bɛfi a,” bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23290	MAT 4:12	Nɛ bi bøm bʉ ja ra dąpo a ra Jesús bʉya. Nɛ nu'bʉ mí bøm bʉ, bi 'yøde ngue bi jot'a fädi ra Xuua nxixyą. Janangue'a bi mbengda bʉ ra häi Galilea. Guepʉ ra hnini Nazaret bim 'bʉpʉ mahøn'a.
23291	MAT 4:13	Pɛ hinga nya'a bim 'bʉpʉ nɛ bi mba bʉ ra hnini Capernaum, nubʉ ra ndendądehe guepʉ ra xɛqui yʉ́ häi mam bombøtahe ra Zabulón nɛ mam bombøtahe ra Neftalí.
23292	MAT 4:14	Nu'bʉ mi zøm bʉ a ra Jesús bin ja 'bɛ'a bi 'yo't'a ra pøngahyą Isaías maya'bʉ ngue din ja bʉ ra häi Zabulón nɛ ra häi Neftalí, i hänbʉ ra dądehe, 'danguadi ra dąthe Jordán, ngue nɛ a i t'ɛ̨mbi Galilea, guepʉ 'bʉ ʉ i thąnde yʉ́ ojązɛhɛ. Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą ngue:
23295	MAT 4:17	Nɛ nu ra Jesús bi dʉ'mi bi mam bʉ rám hma nɛ bi 'yɛ̨na: ―Dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ nangue yʉ ts'oqui, ngue da zä di manda ua rá ts'ɛdi Oją bi zøcua guí 'bʉhmbʉ, bi 'yɛ̨mb yʉ ją'i a ra Jesús 'bʉ mim 'bʉpʉ.
23314	MAT 5:11	Nɛ gan johyahʉ 'bʉ i ʉ'ts'ahʉ yʉ ją'i nɛ i then'nahʉ nɛ i xi ahʉ yʉ fɛhni 'bʉ guí tɛngahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23317	MAT 5:14	Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Nu ahʉ gyʉn nɛquihʉ bʉ 'bʉh yʉ ją'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi. Dami jafʉ da hnu a ran nɛqui. Tengu n'da ra hnini i ja bʉ ja rá nyą ra t'øhø, am 'batho xʉn ho ngue hin'yʉ 'bɛ'a i juti.
23323	MAT 5:20	Nɛ gue'a dí xi ahʉ a, nde'bʉ man'da xʉn ho gui 'yøthʉ xinda gue ma ngʉrpihʉ yʉ fariseo nɛ yʉ xänbate niją. Nguetho nu'bʉ hin gui 'yøthʉ xʉn ho, njąm'bʉ da zä gui cʉthʉ hapʉ di manda rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23331	MAT 5:28	Pɛ i jagä man'da ga xi ahʉ, ngue nu'bʉ n'da ran 'yohʉ da hyant'a n'da ra xisu, nɛ im bɛ̨n'a n'da ran 'yomfɛ̨ni xʉn ts'o nangue a, madague'bʉ bi bɛ̨ntho, tengu'bʉ ya bi 'yøt' ran 'yomt'ɛ̨ni bʉ rá mbʉi a bʉya, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23337	MAT 5:34	Pɛ nuya i jagä man'da ga xi ahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Hin'yʉ 'bɛ'a i sä gui ndønbahʉ rá thuhu 'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ ngue guín ndefʉ da 'yɛ̨c'yɛi a guí xihmbʉ. Hingui sä gui ndømhbʉ Oją, pɛ ngutho hingui sä gui ndømhbʉ mahɛ̨ts'i, nguetho nu bʉ mahɛ̨ts'i bí ja bʉ rá ts'ɛdi Oją.
23340	MAT 5:37	Pɛ nu'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ, “da zä,” ga ɛ̨mhbʉ 'bʉ da zä, “hin da zä,” ga ɛ̨nthohʉ 'bʉ hin da zä. Pɛ gätho mi'da yʉm hma bí nɛxpʉ ja rán 'yomfɛ̨ni ra zįthu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23347	MAT 5:44	Pɛ i ja man'da ga xi ahʉ, ngue gui huɛ̨c nin sʉihʉ, gan yąmanhohʉ ʉ man yʉ ts'ore nangue ahʉ, nɛ gui 'yørpahʉ ran ho to'o di ʉc'ahʉ. Nɛ dami 'yäfʉ rá mate Oją ʉ to'o i numan'ʉ ahʉ nɛ ʉ di ʉn'nahʉ, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23352	MAT 6:1	Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ mi 'bʉpʉ: ―Pɛ nu'bʉ guí øthʉ rá 'bɛfi Oją, hin gui 'yøthʉ da 'yɛ̨s'a ni miją'ihʉ, nguetho hin te di 'da ahʉ ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ din jabʉ gui 'yøthʉ, bi 'yɛ̨n'a.
23353	MAT 6:2	Nɛ nu'bʉ guín nde gui fäxhʉ n'da ra hyoya, hin gui 'yøthʉ ngue da nu ahʉ yʉ ją'i, tengu øt'ʉ di yorpa a im bɛ̨ni 'bʉ di un'na n'da ran t'unni yʉ hyoya, ngue di um bʉ ja yʉ niją o guepʉ ja yʉ 'yu ngue in nde da 'yɛ̨spa yʉ ją'i 'bɛ'a i øt'e. Majuąni dí xi ahʉ, ya hønt'a ran 'yɛ̨ts'i bi dąha 'bʉ ngubʉ i øt'e, bi 'yɛ̨na.
23357	MAT 6:6	Nɛ nu'bʉ guí yąhʉ Oją gui mbähä bʉ njon da nu ahʉ, pɛ Oją ma Tahʉ go i nu ahʉ nɛ di 'da ahʉ 'bɛ'a guí äfʉ a, i ɛ̨na.
23358	MAT 6:7	Pɛ hinga guexta'a ram hma gui mamhbʉ ngue nte ní mba tho 'bʉ guí yąhʉ Oją, tengu i øt'ʉ tɛn yʉ́ oją zɛhɛ. Nɛ sä im bɛ̨ni i ø'a Oją 'bɛ'a im ma 'bʉ xʉn ngu i xifi.
23359	MAT 6:8	Nɛ o guí øthʉ tengu i øt'ʉ, nguetho nu Oją ma Tahʉ ya i pądi 'bɛ'a gätho guí homhbʉ gue'bʉ hinga ná äfʉ, i ɛ̨na.
23375	MAT 6:24	Nɛ xø bi 'yɛ̨na: ―Nɛ hingui sä dim 'bʉ i yoho yʉ́ hmu n'da ra 'yɛ̨hɛ. Nguetho nu'bʉ yoho yʉ́ hmu i 'bʉ a n'da, nu'a n'da da numanho, nɛ nu'a man'da hin da numanho. Uague nu'a n'da da hyumbi dim pɛhmi a, pɛ nu'a man'da da zocpa thoho rá 'bɛfi a. Janangue'a hingui sä yoho yʉ́ hmu da dɛn'na n'da. Hingui sä da 'yɛ̨mp Oją rá Hmu 'bʉ i numanho ʉ yʉ mbɛti, nguetho tengu'bʉ rá hmu a ra mbɛti, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23379	MAT 6:28	Nɛ hanja ɛ̨mmɛ go guím bɛ̨nsɛhʉ nangue ni hehʉ. Xøgue ts'ʉtho guí ɛ̨c'yɛihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Pɛ dami nuhʉ yʉ døni i ja bʉ dąpo, nɛ nu'ʉ hingui dim pɛfi nɛ xíngui di hoc yʉ́ he.
23387	MAT 7:2	Pɛ nu'bʉ guídi yąfʉ ʉ mi'da ngue guím bɛ̨mhbʉ hønsɛ ahʉ xʉn ho ahʉ, pɛ Oją hin da numanho ahʉ 'bʉ. Nɛ 'da'ingu da 'yøt'ahʉ Oją tengu gá 'yørpahʉ ʉ gá yąfʉ, bi 'yɛ̨na.
23389	MAT 7:4	Nɛ ha da zä gui xihmbʉ ni miją'ihʉ: “Mba ga hąp'a ra häi o ni dä,” sä gui 'yɛ̨mfʉ, nɛ go man'da xʉn ndoho ra xɛcza i o ni dähʉ.
23391	MAT 7:6	O guidí unhdʉ a xʉn ho ʉ yʉ fo'yo, ndetho da za ahʉ. O gue'bʉ guidí unhdʉ a di muui ʉ yʉ ts'ʉdi, ndetho da nɛm bʉ häi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23392	MAT 7:7	Nɛ xø bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Dami 'yäfʉ Oją 'bɛ'a guí homhbʉ, nɛ nu'a di 'da ahʉ.
23394	MAT 7:9	Pɛ nu'ahʉ madague'bʉ gyʉ́ ts'om'bäihʉ, xínga n'da ahʉ guidí unhdʉ ra do ni t'ʉhnihʉ 'bʉ i ä'ahʉ ra hmɛ, nɛ xíng ra c'ɛ̨yą guidí unhdʉ 'bʉ i ä ahʉ ra huą, pɛ hønt'a xʉn ho guidí unhdʉ ni t'ʉhnihʉ. Ha maguet'a Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i ngue hin di 'da ahʉ xʉn ho 'bʉ ja a guí äfʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23400	MAT 7:15	―Pɛ gam fähmbʉ nangue yʉ hyäte pøngahyą. Nu'bʉ i søm bʉ guí 'bʉhmbʉ, sä øt'e tengu'bʉ yʉ dɛ'yo ngue xʉn ho, pɛ nu yʉ́ mbʉi tengu'bʉ n'da ra zate.
23409	MAT 7:24	―Pɛ nu'a to'o i øh ma nde nɛ i øt'a ma pähägä, i øt'e tengu bi 'yøt'a n'da ran 'yohʉ ngue mí ja rán 'yomfɛ̨ni nɛ bi hyø a n'da rá ngu bʉ ja n'da ra dongu xʉn juąni.
23418	MAT 8:4	Nɛ nu ra Jesús bʉya bi hɛcpa a ran 'yohʉ njon da xifi to'o a bi japi bi yąni, nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Ní mba bʉ 'bʉh yʉ mbäją da nu i ngue ya bi yąn i, nɛ gui un'na n'da ra 'bøts'e tengu i man yʉ́n t'ɛ̨di ra Moisés, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ ja bi thopʉ ra hnini Capernaum bʉya.
23419	MAT 8:5	Nɛ nu'bʉ mí zøm bʉ ra hnini Capernaum a ra Jesús, 'bex bá ɛ̨ a n'da ra hmudofʉi ra mɛngu bʉ Roma, nɛ bin c'at'ui nɛ bi 'yäp ra mate,
23422	MAT 8:8	Pɛ nu ra hmudofʉi bʉya bi 'yɛ̨mbi: ―Hingui jatho gui mba bʉ ja ma ngu, grá Hmu, nugä hin dí sʉcä tengu e nɛ hin drá judíogä. Pɛ dí pądi ngue i ja ni ts'ɛdi zɛhɛ, ngue nu'bʉ guim ma da yąni, nɛ 'bexgue da yąni, bi 'yɛ̨na. Tengu thohogä bin 'dac'i ts'ʉ man t'ɛ̨di, nɛ nu'bʉ i ja 'bɛ'a dí xi ʉ ma dofʉi nɛ'ʉ ma 'yɛ̨hɛ, 'bexgue 'dahmantho in ja. Nɛ ngutho i, da zä guim mantho ua nɛ 'bexgue da yąm bʉya, bi 'yɛ̨n'a ra hmudofʉi.
23424	MAT 8:10	Nu'bʉ mí 'yøh ra Jesús 'bɛ'a bi man a ra hmudofʉi, bi hyonya thoho nɛ bi xi ʉ min 'yohʉ: ―Majuąni dí xi ahʉ, njąm'bʉ xtá tįngä n'da ma mɛnguhʉ yʉ ją'i israel dyʉ judíohʉ ngue xtám bądi i ja ma ts'ɛdi xʉn ho tengu na ran 'yohʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23427	MAT 8:13	Nɛ nubʉya bi t'ɛ̨mp'a ra hmudofʉi: ―Ní mba ni ngu, ya bin ja a gám ma nguetho gá 'yɛ̨c'yɛi i ja ma ts'ɛdi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ 'bexgue bi yąn a rá 'yɛ̨hɛ bʉya.
23428	MAT 8:14	Nɛ nu'bʉ mí mbenc'a ra hmudofʉi bʉya, xø bi tho a ra Jesús, bi zøm bʉ rá ngu ra Pedro. Nɛ bi nu 'bɛm bʉ rá oi a rá suto ra Pedro, mi hɛ̨mb ra pa.
23431	MAT 8:17	Gätho bin ja 'bɛ'a bi man a ra pøngahyą Isaías maya'bʉ ngue din ja 'bʉ mi 'yɛ̨na: “Da du zɛhɛ 'bɛ'a gätho xʉn hɛ̨i dín nuhʉ, nɛ da nusɛ 'bɛ'a gä man ʉ dí hɛ̨mfʉ,” bi 'yɛ̨n'a ra Isaías 'bʉ maya'bʉ.
23441	MAT 8:27	Nɛ nu'ʉ yʉn 'yohʉ bʉya bi hyonya thoho 'bɛ'a bi 'yøt'a ra Jesús. ―'Bɛ'a di 'yɛ̨t'ui na ran 'yohʉ, nguetho nɛ ran dąhi i ø'a i xifi, nɛ ra dehe i ø'a i xifi, bin 'yɛ̨mzɛhɛ ʉ.
23442	MAT 8:28	Nɛ nubʉya bi zøm bʉ 'danguadi ra dądehe bʉya, nguepʉ ra xɛqui Gadara. Nɛ 'bex bá ɛ̨pʉ yoho yʉn 'yohʉ ngue min 'yohʉ yʉ zįthu, nɛ mán ts'utho ʉ, tengutho ʉ yʉ zate. Mí 'bʉpʉ ja yʉn 'yägui ʉ, janangue'a nu yʉ ją'i i su da thopʉ hänbʉ ja ran 'yägui. Nɛ 'bex bá ɛ̨'ʉ yʉn 'yohʉ bin c'athʉ a ra Jesús, nɛ bi mbafi:
23447	MAT 8:33	Nɛ nu'ʉ mi fä ʉ yʉ ts'ʉdi bʉya, 'bexgue bi mba n'dihi bʉ ja ra hnini, nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ, bi mam bʉya ngue 'bɛ'a bin ja nangue ʉ yʉn 'yohʉ min 'yohʉ yʉ zįthu, nɛ nangue ʉ yʉ ts'ʉdi.
23453	MAT 9:5	Ha guím bɛ̨mhbʉ nte ní mbatho dá xicä ran 'yohʉ, ngue rá ts'oqui ya dá punbi. Ha guím bɛ̨mhbʉ man'da xquí pąhmbʉ i ja ma ts'ɛdi 'bʉ ga xifi da ndants'i, din 'yo. Pɛ nuya ga ut'ahʉ ngue i ja man t'ɛ̨digä ua ja ra häi ga punba yʉ́ ts'oqui yʉ ją'i, nugä ngue dán ją'igä ua ja ra ximhäi, bi 'yɛ̨mp'ʉ. Nɛ xø bi 'yɛ̨mp'a ran 'yohʉ i ts'a rá ją'i bʉya: ―Dami ndants'i, cąx ni fįdi, ní mba ni ngu, bi 'yɛ̨mbi.
23459	MAT 9:11	Nɛ nu yʉ fariseo bʉya, ngue im bɛ̨ni hønsɛ xʉn ho, 'bʉ mi nu 'bɛ'a bi 'yøt'a ra Jesús, bi 'yängähe ngue yʉ́ xädigähe bʉya: ―Hanja in jabʉ ni xänbatehʉ 'darbʉ i sihmɛhʉ yʉ ziyate hyącahäi nɛ yʉ ts'om'bäi, bi 'yɛ̨n'ʉ.
23461	MAT 9:13	Ní mbähä bán xähmbʉ bʉ ja ni søcuąhʉ 'bɛ'a nam bøn'a rám hma Oją ngue i ɛ̨na: “Pɛ nugä man'da dí numanho 'bʉ gui 'yøthʉ ran huɛ̨cate xinda gue ʉ yʉ 'bøts'e guidí 'dajʉ,” i ɛ̨n Oją, i ɛ̨m bʉ ja yʉ́ søcuą Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ nugä him bá ɛ̨cä gan zon'dʉ im bɛ̨nsɛ xʉn ho, pɛ bá ɛ̨cä gan zon'dʉ i pądi hingui ho, janangue da zä di päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23462	MAT 9:14	Nɛ n'da ra pa bʉya bi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús yʉ́ xädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi 'yänni: ―Hanja dí ɛ't'ähe man ts'ihmɛ, nɛ yʉ fariseo, pɛ nu ni xädi hingui ɛ't' yʉ́n ts'ihmɛ ʉ, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús.
23465	MAT 9:17	Nɛ tengutho i øt' yʉ ją'i 'bʉ da xit' ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra 'yambot'asɛ̨i, da fø'a nɛ dim fäni. Janangue i xit'a ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra mbot'asɛ̨i ma'da'yo, nɛ hin da føgue nɛ hin dim fäni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua.
23472	MAT 9:24	Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Dami pømhbʉ thi, nguetho nuna ra hmute him bi du, nɛ i ątho, bi 'yɛ̨mbi. Pɛ bin thetho ʉ yʉ ją'i 'bʉ mi 'yø a bi xifi, nguetho mi pą ʉ ya xí du ra hmute.
23482	MAT 9:34	Pɛ nu ʉ yʉ fariseo sä i ɛ̨na: ―Nuna ran 'yohʉ i høn a thi yʉ zįthu nangue rán t'ɛ̨di bi un'na rá hmu yʉ zįthu, sä i ɛ̨n ʉ.
23485	MAT 9:37	Nɛ bi 'yɛ̨ngähe ngue yʉ́ xädigähe: ―Majuąni dí xi ahʉ, xʉn ngu yʉ ją'i i 'bʉi ngue di däp rá mbʉi Oją 'bʉ 'bo'o da xifi nangue'a, pɛ hingui ngu i 'bʉi ngue da xifi. Nde'bʉ gui 'yäfʉ Oją di un ra 'bɛfi mi'da da mbäx'a rá 'bɛfi. Tengu'bʉ i ja n'da ra huąhi xʉ 'yot'i, nɛ hingui ngu yʉ mbɛfi, nɛ da 'yäp'a ra mɛhuąhi mi'da yʉ mbɛfi 'dahma da xoc'a n'dihi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23489	MAT 10:3	Nɛ ra Felipe, nɛ ra Bartolomé, nɛ ra Tomás, nɛcä dra Mateogä ngue min hącahäigä, nɛ ra Jacobo rá ts'ʉnt'ʉ ra Alfeo, nɛ ra Lebeo ngue gue'a rá thuhu ra Tadeo;
23493	MAT 10:7	Nɛ nubʉ hapʉ gui mbähä gui 'yɛ̨mfʉ: “Damin umhbʉ ya ngue di manda ahʉ rá ts'ɛdi Oją,” bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23496	MAT 10:10	Nɛ xín ni tu'døzą gui tuxhʉ, nɛ hønt'a ni he guí hehʉ nɛ hønt'a ni thįxfani gui 'yʉthʉ, nɛ hin'yʉ 'bɛ'a gui hyąxhʉ, nguetho nubʉ gui sømhbʉ i ja nin t'ɛ̨di ngue da zimanho ahʉ ʉ.
23498	MAT 10:12	Nu'bʉ gá sømhbʉ bʉ ja rá ngu, gui zɛnguahʉ, gui 'yäfʉ rán jąpi Oją nangue'a.
23499	MAT 10:13	Nɛ nu'bʉ rán säui a da 'yøt'ahʉ ʉ yʉ mɛngu bʉ hapʉ gui sømhbʉ, Oją di un rán jąpi gá 'yäfʉ bʉya. Pɛ nu'bʉ hin'na, tengutho 'bʉ nte gamí 'yäfʉ.
23502	MAT 10:16	Nɛ xø bi 'yɛ̨na: ―Nuya hønbʉ go hapʉ ga pɛn'nahʉ, ɛ̨mmɛ di ʉn'nahʉ ʉ 'bʉpʉ, tenguthoho yʉ zate di ʉnba yʉ dɛ'yo. Damim fähmbʉ tengu yʉ c'ɛ̨ya nɛ gui 'yøthʉ tengu øt' yʉ t'azʉ, hønt'a ran ho gui 'yøthʉ.
23503	MAT 10:17	Nɛ gam fähmbʉ, nguetho nu yʉ ją'i di dä ahʉ bʉ 'bʉh yʉ ngʉrpi bʉ ja yʉ niją, nɛ da mbɛp'ahʉ.
23505	MAT 10:19	Nɛ nu'bʉ da ts'ix ahʉ bʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi, o guí hądumbʉihʉ 'bɛ'a guim mamhbʉ o gue'bʉ da zä gan yąhʉ uague hin'na, nguetho Oją di 'da ahʉ ran 'yomfɛ̨ni 'bɛ'a gui mamhbʉ 'bʉ bi mba ma juąn'ni ahʉ.
23527	MAT 10:41	Nɛ nu'a to'o da zimanho n'da rá pøngahyą Oją nangue a ra 'bɛfi i øt'e, 'da'angu ran ho din t'unui a ra pøngahyą. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da zimanho n'da ra hocją'i nangue a ran hocją'i i øt'e, 'da'angu ran ho din t'unui a.
23530	MAT 11:2	Nɛ mi ofädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi sifi 'bɛ'a gätho bi 'yøt'a ra Cristo, janangue'a bi mbɛn'ndʉ yoho yʉ́ xädi a ra Xuua. Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús,
23539	MAT 11:11	Majuąni dí xi ahʉ, njon mí 'bʉh man'da ran 'yohʉ man'da xʉn hɛ̨ts'i nangue a rá 'bɛfi bin t'unni xínda gue a ra Xuua. Pɛ hønt'a go to'o din uni ngue di manda rá ts'ɛdi Oją, madague'a hingui hɛ̨ts'i rá 'bɛfi din t'unni, pɛ man'da xtán hɛ̨ts'i bʉ dí nɛqui, xinda guepʉ ni nɛqui a ra Xuua ya, bi 'yɛ̨na.
23540	MAT 11:12	Asta gue'bʉ mi dʉmp' rá 'bɛfi ra Xuua nɛ guehya, i honi da yʉrpʉ di manda rá ts'ɛdi Oją yʉ ją'i. Nɛ nu'ʉ i humbi i honi, da dąha da yʉrpʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23547	MAT 11:19	Pɛ nugä, dán ją'igä ua ja ra ximhäi, xʉn ho man ts'ihmɛ 'bʉ n'dandį nɛ ma ts'ithegä, pɛ xínga guecä guí ʉrcahʉ ra güɛnda. Pɛ guí xijʉ yʉ fɛhni, guí ɛ̨njʉ: “Nuna ran 'yohʉ ran zäthu nɛ ra mihni na, nɛ yʉ́ amigo yʉ ts'om'bäi nɛ yʉ ziyate hyącahäi,” guí ɛ̨njʉ. Pɛ Oją i pądi 'bɛ'a xʉn ho da 'yøt'e ngue bi zänga'be, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23551	MAT 11:23	Ngutho ahʉ gyʉ mɛnguhʉ ra hnini Capernaum. Masque guí ɛ̨mhbʉ man'da xʉn hɛ̨ts'i rá ts'ɛdi ni hninihʉ xínda gue ʉ mi'da. Pɛgue hin'na, guehma da mba ma juadi ahʉ. Nguetho nu'bʉ xcá øt'ä yʉn t'øt'e mixte bʉ ra hnini Sodoma tengu dá ørpʉ ja ni hninihʉ, hin xtán guadi nangue ra sibi, nguetho xtím päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni yʉ mɛngu bʉ, nɛ guexta'a di jat'a ra hnini ya.
23553	MAT 11:25	Nɛ nubʉya nu ra Jesús bin yąui Oją nɛ bi 'yɛ̨na: ―Ma Ta i, gra Hmu mahɛ̨ts'i, nɛ gra Hmu ua ja ra häi, jamadi ya ngue gá japi him bi bą'a ram hma nangue ni ts'ɛdi ʉ im bɛ̨nsɛ ja yʉ́n 'yomfɛ̨nisɛ, pɛ gá japi bi bądi nangue'e ʉ i hon'a'i, tengu yʉ t'ʉhni ngue hin te i pądi.
23556	MAT 11:28	Nɛ nu'bʉ gá yähmbʉ nɛ gán xømbʉihʉ nangue 'bɛ'a gätho guí øthʉ, ba ɛ̨hmbʉ gui tɛngahʉ, nɛ nugä ga hut'a ni mbʉihʉ. Nɛ nu'a ra 'bɛfi dí 'da ahʉ hingui hɛ̨i a, tengu'bʉ dí huthʉ ran thuyą dín hyanbahʉ ya. Nɛ nugä dí sɛt ma mbʉi nɛ hin'yʉ ran 'yɛ̨ts'i ma mbʉi, nɛ ga xän'nahʉ ngue njabʉ gui 'yøthʉ, nɛ ga hut'a ni mbʉihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23560	MAT 12:2	Nu yʉ fariseo bi nu 'bɛ'a dá øthe nɛ bi 'yɛ̨mp'a ra Jesús: ―Nu ni xädi bi 'yøt'a hin xtá 'yøt'e, nguetho bi 'yøt'a n'da ra 'bɛfi ra pa ran ts'äya, 'bʉ mi dʉc yʉ trigo.
23563	MAT 12:5	Uague hin guím bɛ̨mhbʉ 'bɛ'a mam bʉ ja rán t'ɛ̨di ra Moisés nangue yʉ mbäją 'bʉpʉ ja ra niją, ngue nɛ'bʉ ra pa ran ts'äya i øt' yʉ́ 'bɛfi. Pɛ hing ra ts'oqui a i øt'e, nguetho guepʉ ja ra niją dim pɛfi.
23565	MAT 12:7	Pɛ nu ahʉ hin guí pąhmbʉ 'bɛ'a nam bøn'a im ma bʉ ja rám hman Oją ngue i ɛ̨na: “Nugä man'da dí nde din ja nin huɛ̨catehʉ, xinda gue gui hyohʉ yʉ zu'uɛ̨ ngue gui pøscahʉ,” i ɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nu'bʉ xquí pąhmbʉ 'bɛ'a nam bøn'a, hin xcami yąfʉ ʉ hin'yʉ yʉ́ ts'oqui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23572	MAT 12:14	Nɛ nu yʉ fariseo ɛ̨mmɛ bin cuɛ bʉya. Bi bøm bʉ ja ra niją, bi nyąsɛ ʉ 'bɛ'a dí zä da hyo ra Jesús.
23573	MAT 12:15	Nɛ nu'bʉ mi bɛ̨n'a ra Jesús 'bɛ'a mi nde xtá 'yørpa ʉ yʉ fariseo, bi bøm bʉ bʉya, bi mba n'danni, nɛ ɛ̨mmɛ xʉn ngu yʉ ją'i bi numanho da dɛnthoho. Nɛ gätho midín hyɛ̨nni bi hoc'a ra Jesús.
23574	MAT 12:16	Nɛ bi xi ʉ njon da xifi to'o a bi hoqui.
23575	MAT 12:17	Nɛ nu'a bi 'yøt'a ra Jesús ngue njon bi ndepe da xifi, bin thɛui a mi hma maya'bʉ 'bʉ mi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą Isaías:
23582	MAT 12:24	Nɛ nu yʉ fariseo 'bʉ mi 'yøde 'bɛ'a i man yʉ ją'i, bin cuɛ ʉ, bi 'yɛ̨na: ―Nuna ran 'yohʉ na i høn a thi yʉ zįthu nguetho in 'youi rá ts'ɛdi a yʉ́ hmu, sä ɛ̨n'ʉ.
23583	MAT 12:25	Nɛ 'bex bi bą'a ra Jesús 'bɛ'a mim bɛ̨n'ʉ yʉ fariseo nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Pɛ him majuąni guí mamhbʉ, nguetho nu ra zįthu hin da zä din sʉsɛhʉ yʉ́m fäts'ihʉ. Nu'bʉ din sʉsɛ din juasɛ yʉ́ ts'ɛdi ʉ 'bʉ, tenguthoho 'bʉ n'da ra ts'ʉt'abi din heque nɛ din tunhdʉ ʉ yʉ́m fäts'ihʉ, di 'bɛsɛ yʉ́ ts'ɛdi 'bʉ. Nɛ ngutho n'da ra hnini o gue n'da ra ngu 'bʉ din heque, pɛ gä dim 'bɛ ʉ.
23588	MAT 12:30	Nɛ nu'a to'o hingui numansugui, man sʉi'be a. Nɛ nu'a to'o hingui øt' ma 'bɛfi i di japi dim 'bɛ ʉ mi'da, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23591	MAT 12:33	―Pɛ nu'bʉ xʉn ho ran t'øt'e ngue dá høn a thi ʉ yʉ zįthu, nde'bʉ gui numanhojʉ 'bʉ, nguetho gui 'yɛ̨mfʉ xʉn ho ra za gue'bʉ xʉn ho rán dät'ä. Pɛ nu'bʉ hingui ho yʉ́n dät'ä gui 'yɛ̨mfʉ hingui ho ra za 'bʉ. Nguetho nu yʉ́n dät'ä i zʉpʉ da bą a n'da nda'a ní za a, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23592	MAT 12:34	Nu ahʉ, tengu'bʉ yʉ́ mɛni ahʉ yʉ pozʉ. Hague dán zä gui mamhbʉ n'da ra nde xʉn ho 'bʉ xʉn ts'otho ahʉ. Nguetho nu'a i yupʉ rá mbʉi n'da, gue'a i pøn rá nde n'da, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23594	MAT 12:36	Nɛ dí xi ahʉ ngue nu'a ra pa din ja ran juąnbi, gätho yʉ ją'i da mba ma juąnbi nangue a him bin 'yomfɛ̨ni 'bɛ'a í mba a bi man ʉ.
23596	MAT 12:38	Nɛ nubʉya, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ 'da ma ngʉrpihe yʉ fariseo nɛ yʉ xänbate niją: ―Gra xänbate, dami 'yurcahe n'da ra hmɛpya ngue'bʉ majuąni Oją bi 'da'a ni ts'ɛdi.
23598	MAT 12:40	Ngue tengu thoho ra Jonás, hyu pa nɛ hyu xui bi 'yo bʉ mbo rá foho n'da ra dąhuą, nɛ ngutho din jacä guecä dán ją'igä ua ja ra ximhäi, hyupa nɛ hyu xui ga o bʉ 'bʉ ʉ xʉn du, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús 'bʉ mi 'yɛ̨mp'ʉ.
23600	MAT 12:42	Nɛ'a ra xisu min ts'ʉt'abi bʉ Sur, 'darbʉ gam 'bähmbʉ a 'bʉ bin ja ran juąnbi 'bʉ ran zɛgui. Nɛ da 'yut'ahʉ ngue i ja ni ts'oquihʉ. Nguetho nu'a yatho bá ɛ̨hɛ ngue mi nde da 'yø a 'bɛ'a bi man a ra ts'ʉt'abi Salomón nangue ran 'yomfɛ̨ni bi un Oją, pɛ nu'ahʉ hin guí nde gui 'yøhmbʉ a dím mangä. Pɛ nugä man'da i ja rá ts'ɛdi mam hmangä xinda gue ra Salomón, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo a ra Jesús.
23618	MAT 13:10	Nɛ dá xihmbe ra Jesús bʉya, dá ɛ̨mfe: ―Hanja gní xänba yʉn t'uti yʉ ją'i, nɛ hingui pą ʉ 'bɛ'a nam bøn ʉ, dá ɛ̨mfe.