23214	MAT 1:1	Guehna n'da ra søcuą i ja ua im ma to'o yʉ́ ngʉrpa bøta ra Jesucristo. Nu'a n'da ra Abraham nɛ man'da ra David nɛ xʉn ngu mi'da gätho yʉ́ ngʉrpa bombøta ʉ.
23224	MAT 1:11	Nɛ nu ra Josías, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ ra Jeconías a, nɛ'ʉ yʉ́n 'yohʉ. Nɛ gue'ʉ yʉ pa bi ts'ix ʉ ma mi israelhe dyʉ judíohe bʉ ja ra häi Babilonia. Bi zix yʉ́n sʉihʉ.
23230	MAT 1:17	Nɛ gue'ʉ gätho yʉ́m bombøta ra Jesucristo ʉ. Mbʉdi tho ra Abraham, ná 'dɛ'magoho a ra David. Nɛ xø bim 'bʉh mi 'dɛ'magoho yʉ́m bombøta nɛ gue'ʉ yʉ pa bi ts'ix pʉ Babilonia. Nɛ xø bim 'bʉh mi 'dɛ'magoho, ná 'dɛ'magoho a ra Cristo bʉya.
23231	MAT 1:18	Nɛ nu'bʉ mim 'bʉh ra Jesucristo, nu'a rá mbe ngue ra María bi 'yän'na ra José, nɛ ya in nde din thąt'ui, pɛ nu'bʉ hin ním 'bʉhmi, ya bi hnu ngue in hąt'ʉhni ra María, pɛgue bi nɛqui zɛhɛ rá t'ʉhni nangue rá Hogandąhi Oją.
23232	MAT 1:19	Nɛ nu ra José bʉya bi bɛ̨ni hanja bin hąt'ʉhni a ra María. Pɛgue ra hocją'i a ra José nɛ him mi nde di yąp'a ra María bʉ 'bʉh ra zɛ'mi pɛgue bi bɛ̨ni da hyɛtho.
23233	MAT 1:20	Nɛ nu ra José, nu'bʉ ngubʉ mim bɛ̨ni, bi 'uį n'da ra t'į 'bʉ min ąpʉ rán ngunsɛ, bi nu rám 'bɛhni Oją bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'i, hague José, rám bom'bɛto i ra David, xʉn ho 'bʉ gam 'bʉhmi a ra xisu, nguetho nu ra 'uɛre dim 'bʉi, dim 'bʉi nangue rá Hogandąhi Oją a.
23234	MAT 1:21	Nɛ dim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ra María, gui xip rá thuhu ra Jesús. Nu'a ra Jesús nam bøni ngue da yąni gätho yʉ́ mijudíohʉ, yʉ israel, nangue yʉ́ ts'oqui ʉ, bi 'yɛ̨mp'a rám 'bɛhni Oją a ra José 'bʉ min ąha.
23235	MAT 1:22	Nguetho maya'bʉ thoho bi zän Oją a ra María 'bʉ mi man'a ra pøngahyą ngue bi 'yɛ̨na:
23236	MAT 1:23	N'da ra hmute ngue hin jąm'bʉ n'dandį bi zo a n'da ran 'yohʉ, nɛ din hąt'ʉhni. Nɛ nu'a rá t'ʉhni dim 'bʉi da t'ɛ̨mbi ra Emanuel, bi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą maya'bʉ. Nɛ nu'a ra Emanuel in nde da ma: “Dí 'bʉhmbʉ Oją.”
23239	MAT 2:1	Nɛ nu ra Jesús bám 'bʉpʉ ra hnini Belén guepʉ ra häi Judea. Nɛ min ts'ʉt'abi bʉ ja a ra xɛqui a ra Herodes, nɛ mí ząm bʉ ra dąhnini Jerusalén. Nɛ bi zøm bʉ Jerusalén 'da yʉn 'yohʉ ngue yʉ́ 'bɛfi mí hand yʉ sø. Nɛ nu'ʉ bí nɛxpʉ mbɛ ní bøx ra hyadi ʉ.
23240	MAT 2:2	Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ Jerusalén bi 'yän'dʉ 'bʉpʉ: ―Hapʉ i 'bʉcua a rá hmuts'ʉt'abi yʉ judío ja bim 'bʉi, bi 'yɛ̨n'ʉ. Nguetho dán nuhe n'da ra sø njąm'bʉ dá nuhe n'dandį. Nɛ gue'a ra hmɛpya bi 'yurcahe ngue ya bim 'bʉi, nɛ bá ɛ̨hmbe ya ga thąndehe a, bi 'yɛ̨n'ʉ bi nu ra sø.
23241	MAT 2:3	Nɛ nu ra ts'ʉt'abi Herodes, nu'bʉ mi sifi 'bɛ'a bi man'ʉ yʉn 'yohʉ bi zøm bʉ, bi hyonya thoho nangue a ram hma ngue bim 'bʉh man'da ra ts'ʉt'abi. Nɛ gätho 'bʉpʉ Jerusalén bin su nguetho im bɛ̨ni: “Masque i ja 'bɛ'a din ja ya,” ɛ̨n ʉ.
23242	MAT 2:4	Nɛ nu'a ra ts'ʉt'abi Herodes bʉya bi zon'dʉ yʉ hmumbäją nɛ'ʉ yʉ xänbate niją, bi 'yänni hapʉ im man yʉ́ søcuą yʉ pøngahyą dim 'bʉ a rá hmuts'ʉt'abi yʉ judío, ngue ra Cristo.
23243	MAT 2:5	Nɛ nu'ʉ bi 'yɛ̨mbi: ―Guepʉ Belén ra häi Judea dim 'bʉi, nguetho gue'a bi man ra pøngahyą 'bʉ maya'bʉ 'bʉ mi hma ngue,
23244	MAT 2:6	Nu ra hnini Belén bʉ ra häi Judea, ra t'ʉhnini a, pɛgue din ja tengu n'da ra dąhnini nguetho guepʉ dim 'bʉpʉ ra Hmu di jamansu ma t'ʉhni yʉ ją'i israel, i ɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą maya'bʉ, bi 'yɛ̨n ʉ yʉ mbäją.
23245	MAT 2:7	Nu'bʉ mi mbenc'ʉ yʉ mbäją nɛ yʉ xänbate niją, nu ra Herodes bi zon'dʉ bi nu ra sø, pɛ njon mi ndepe da nu 'bʉ mam bá ts'i. Nɛ nu'bʉ mam bá ts'i bʉ 'bʉh ra Herodes, bi 'yänni: ―Ma njąm'bʉ bi nɛqui a ra sø, bi t'ɛ̨mp'ʉ.
23246	MAT 2:8	Nɛ nu'bʉ mi xifi, nu ra Herodes bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø: ―Ní mbähä bʉ Belén, gui hyomhbʉ hapʉ bim 'bʉ a ra 'uɛre, nɛ nu'bʉ gá tįmhbʉ hapʉ i 'bʉi, gua ɛ̨hmbʉ gui xijʉ, nɛcä ga mba ga thąnde a, bi t'ɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø. Pɛ hinga gue'a mim bɛ̨n a.
23247	MAT 2:9	Nɛ nu'ʉ yʉn 'yohʉ bʉya bi mba da hyoni hapʉ bim 'bʉ a ra 'uɛre, nɛ xø bi nɛqui mahøn'a a ra sø xpí nu bʉ yʉ́ häi. Nɛ i 'bɛt'o a. Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ Belén, bin säya a ra sø bʉ din 'yɛ̨'t'ui a ra ngu nubʉ mí 'bʉ a ra 'uɛre.
23251	MAT 2:13	Nɛ nu'bʉ mí mba ʉ yʉn 'yohʉ bʉya, n'da rám 'bɛhni Oją bi xi a ra José 'bʉ min ąha: ―Dami ndants'i. Dami six'a ra 'uɛre nɛ a rá mbe. Gui' dahmbʉ, ni mbähä bʉ ra häi Egipto nɛ gam 'bʉhmbʉ bʉ 'da yʉ pa. Nɛ him 'bex gua pengüi, jague'bʉ dá xi'aui gua pengüi. Nguetho nu ra Herodes da hyon'a ra 'uɛre, nɛ nu'bʉ da dįni da hyo, bi 'yɛ̨mp'a rám 'bɛhni Oją a ra José.
23252	MAT 2:14	Nɛ 'bex bi ndanc'a ra José a ra xui a. Bi zix a ra María nɛ rá t'ʉhni, nɛ bi mba bʉ ra häi Egipto. Him bi dø'mi 'bɛ da hyats'i.
23253	MAT 2:15	Nɛ bám 'bʉpʉ Egipto jague'bʉ mi du ra Herodes, ja bá penc'ʉ bʉya. Nɛ bin ja 'bɛ'a bi man Oją maya'bʉ, bi 'yɛ̨na: “Gan zohn'na ma t'ʉhni bʉ Egipto,” i ɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a rá pøngahyą.
23254	MAT 2:16	Nɛ nu ra Herodes ɛ̨mmɛ bin cuɛ ngue ya bi thät'i, nguetho nu'ʉ yʉn 'yohʉ bi nu ra sø hin í mbeng bʉ 'bʉ mi dįn'a ra t'ʉhni. Janangue'a bi mbɛn'ndʉ yʉ́ dofʉi ngue da hyo yʉ 'uɛre bʉ Belén nɛ yʉ hnini i hänbʉ. Nɛ gätho ʉ yʉ t'ʉhni hinga na pɛ'ts'a nyojɛya gätho bi hyo. Nguetho bi man ʉ yʉn 'yohʉ, ya mbɛ má nyojɛya ya bi nɛqui a ra sø.
23255	MAT 2:17	Nɛ nu'a bin ja, maya'bʉ thoho bi man a ra pøngahyą ra Jeremías ngue ngubʉ din ja 'bʉ mi 'yɛ̨na:
23256	MAT 2:18	Bin ja n'da ran ts'oni bʉ ra hnini Ramá, nts'ɛdi bi mbah yʉ́ xisu yʉ judío, bin zoni nɛ him bi 'yø a bi xi ʉ bi hyurpa yʉ́ mbʉi, nguetho ɛ̨mmɛ im bɛ̨n'ʉ yʉ́ t'ʉhni bi thopi, bi 'yɛ̨n'a ra Jeremías 'bʉ maya'bʉ.
23257	MAT 2:19	Nɛ nu'bʉ mi du ra Herodes bʉya bi 'uį man'da rám 'bɛhni Oją a ra José 'bʉ min xui, bʉ ra häi Egipto.
23258	MAT 2:20	―Dami ndants'i. Dami six a ra t'ʉhni nɛ a rá mbe. Dami penjʉ bʉ ra häi Israel, nguetho ya bi du ʉ mí nde xtá hyo a ra t'ʉhni, bi t'ɛ̨mp'a ra José.
23261	MAT 2:23	Nɛ bi mba dim 'bʉpʉ ra hnini Nazaret. Janangue'a bin ja 'bɛ'a xmán t'o't'i bʉ ja yʉ́ søcuą yʉ́ pøngahyą Oją, gue nu ra Jesús da t'ɛ̨mbi ra mɛngu Nazaret.
23262	MAT 3:1	Nɛ nubʉya nu ra Xuua Nxixyą bi dʉ'mi bi xih yʉ ją'i nɛ bi 'yɛ̨na: ―Dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ nguetho ya mi ts'ʉtho di manda ua rá ts'ɛdi Oją, bi t'ɛ̨mb yʉ ją'i. Nɛ mí 'bʉpʉ ja ra dąpo bʉ ra xɛqui Judea 'bʉ min yąhʉ yʉ ją'i a ra Xuua.
23264	MAT 3:3	Nɛ nu a ra Xuua gue'a bi man ra pøngahyą Isaías maya'bʉ ngue bi ma ba ɛ̨hɛ, 'bʉ mi 'yɛ̨na: N'da ra ją'i din yą bʉ ja ra dąpo nɛ da 'yɛ̨na: “Damin sähʉ ga simhbʉ ra Hmu mi ts'ʉtho da zøcua, dami hoc ni mbʉihʉ ga tømhbʉ xʉn ho,” da 'yɛ̨na, bi 'yɛ̨n a ra Isaías maya'bʉ.
23265	MAT 3:4	Nu yʉ́ he ra Xuua ám 'be yʉ́ xingu yʉ camello, nɛ midín gʉt'ʉ yʉ xifani, nɛ mi sa yʉ t'ąxi nɛ mi si yʉ t'afi t'asa dąpo.
23266	MAT 3:5	Nɛ nu'bʉ mi dʉ'mi bi man rám hman a ra Xuua, bi mba ʉ yʉ mɛngu bʉ Jerusalén, bi zøm bʉ 'bʉh ra Xuua, nɛ yʉ mɛngu bʉ ra xɛqui Judea, nɛ'ʉ mi 'bʉpʉ hänbʉ ra dąthe Jordán, ngue nde da 'yøde 'bɛ'a da man'a ra Xuua.
23268	MAT 3:7	Nɛ xʉn ngu ma ngʉrpihe dyʉ israelhe, dyʉ judíohe, bi zøm bʉ mí 'bäh ra Xuua ɛ̨na din xixyą ʉ. Nu'ʉ 'da yʉ fariseo ʉ, nɛ ʉ 'da yʉ saduceo ʉ. Nɛ nu ra Xuua bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Nu'ahʉ tengu'bʉ ni mɛnihʉ yʉ pozʉ nguetho gyʉ tontohʉ. To'o bi xi ahʉ gua ɛ̨hmbʉ ua ngue gua 'dahmbʉ bʉ ja ran ʉnbi xʉn ʉ tho, bi 'yɛ̨na.
23269	MAT 3:8	Ha guím bɛ̨mhbʉ da zä gan yąmhbʉ 'bʉ hin gui 'yøthʉ a rán säui ʉ to'o bi päh yʉ́ mbʉi, bi t'ɛ̨mp'ʉ ma ngʉrpihe.
23271	MAT 3:10	Nɛ nu'a ra aza ya mahoqui xʉn ho ngue da 'yɛx ʉ yʉ za hingui ho yʉ́n dät'ä, nɛ da thøspʉ ja ra sibi din zø. Nɛ nu'ahʉ tengu'bʉ gyʉ zahʉ ngue hingui ho yʉ́n dät'ä, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo nɛ yʉ saduceo.
23272	MAT 3:11	Nɛ xø bi xi ʉ mi'da: ―Nugä dí xixyą ahʉ nangue ra dehe 'bʉ ya gá päh ni mbʉihʉ, pɛ nu'a man'da ba ɛ̨hɛ, di hoc'ahʉ nangue rá Hogandąhi Oją tengu'bʉ n'da ra sibi. Nɛ nu'a, man'da i ja rá ts'ɛdi xinda guecä. Hin dí sʉcä tengu a, i ɛ̨n a ra Xuua.
23273	MAT 3:12	Nɛ da 'yøt' ran juąnbi, tengutho 'bʉ i pa ma hoqui yʉ jʉ, ngue n'danni i pa m'bɛ'ts'i ʉ yʉ jʉ nɛ n'danni da t'ɛn ʉ yʉ́ häi. Nɛ nu ʉ yʉ́ häi da t'upʉ ja ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, bi 'yɛ̨mb yʉ ją'i a ra Xuua.
23274	MAT 3:13	Nɛ nubʉya bi nɛxpʉ ra häi Galilea ra Jesús, bi zøm bʉ ja ra dąthe Jordán guepʉ ja ra dąpo bí 'bʉh ra Xuua. Bi zøm bʉ ngue bi nde din xixyą a ra Jesús.
23275	MAT 3:14	Pɛ nu ra Xuua him mi ndehma di xixyąbi ra Jesús, nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Pɛ nu'i guí ɛ̨na ga xixyą i, pɛ go man sä'be go gui xixyągui, bi 'yɛ̨n'a ra Xuua.
23277	MAT 3:16	Nɛ nu'bʉ mi gua a bin xixyą ra Jesús nɛ bi bøx bʉ ja ra dehe, 'bex bi nu ngue bi xoh mahɛ̨ts'i, nɛ bi nu bá cąh rá Hogandąhi Oją tengu n'da ra t'azʉ, bi zøpʉ mí 'bä a ra Jesús.
23279	MAT 4:1	Nɛ nu rá Hogandąhi Oją bʉya 'bex bi zixpʉ ja ra dąpo, in ndepe da mba nts'ä a ra Jesús nangue ra zįthu.
23280	MAT 4:2	Nɛ nyote pa nɛ nyote nxui bim 'bʉpʉ ja ra dąpo, nɛ him bin sihmɛ, nɛ ɛ̨mmɛ bin tumanthuhu maha.
23281	MAT 4:3	Nɛ nubʉya, bi zøm bʉ a ra zįthu ngue da zäp rá mbʉi ra Jesús. Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ majuąni rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, dami japi dim hmɛ yʉ do i 'bongua nɛ gui si, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu.
23282	MAT 4:4	Nu ra Jesús bi dąti: ―Hin ga øt'ä a, bi 'yɛ̨na. Nguetho mán t'o't'i bʉ ja rám hman Oją, hinga hønt'a ra hmɛ dám 'bʉh yʉ ją'i pɛ nɛ a gätho i ma Oją, bi t'ɛ̨mp'a ra zįthu.
23283	MAT 4:5	Nu ra zįthu xø bi zixpʉ Jerusalén a ra Jesús, nɛ bi 'yɛ̨xpʉ magąts'i rá 'bet'e ra dąniją.
23284	MAT 4:6	Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ majuąni gue'e rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, damin säqui nɛ gui so nʉ häi, Nɛ Oją ba pɛhn yʉ́m 'bɛhni mahɛ̨ts'i ngue da mbäx'i'i nɛ da bɛnt'i i, nɛ hin hapʉ gui 'uaqui nangue yʉ do, tengutho im mam bʉ ja rám hman Oją, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús bʉya.
23285	MAT 4:7	Nu ra Jesús bi 'yɛ̨na: ―Hąha, gue'a i hmam bʉ, pɛ nɛ a i hmam bʉ, ngue “Nu Oją ma Hmuhʉ njongui sä da zä a ngue da bą 'bʉ majuąni da 'yøt'a im man'a,” bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23287	MAT 4:9	Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Gätho ga 'da a ya 'bɛ'a dá ut'i i 'bʉ gan dąnyahmu gui thąndegui, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu.
23288	MAT 4:10	Nɛ bi dąh mahøn'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'i grá zįthu, dami 'dagui nanguecä, nguetho nu rám hman Oją i ɛ̨na: “Hønt'a Oją ra Hmu ga thąndehʉ nɛ ga ørpahʉ rá 'bɛfi a,” bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23289	MAT 4:11	Nɛ nubʉya bi 'da'a ra zįthu bʉ 'bʉh ra Jesús, nɛ bá ɛ̨h yʉ́m 'bɛhni Oją bi zøpʉ mí 'bʉ a ra Jesús bʉ dąpo nɛ bi 'uįn a.
23290	MAT 4:12	Nɛ bi bøm bʉ ja ra dąpo a ra Jesús bʉya. Nɛ nu'bʉ mí bøm bʉ, bi 'yøde ngue bi jot'a fädi ra Xuua nxixyą. Janangue'a bi mbengda bʉ ra häi Galilea. Guepʉ ra hnini Nazaret bim 'bʉpʉ mahøn'a.