23215	MAT 1:2	Nu ra Abraham bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Isaac. Nu ra Isaac xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Jacob a. Nɛ nu ra Jacob xø bim 'bʉh yʉ́ ts'ʉnt'ʉ. Nu'a n'da ra Judá a nɛ'ʉ yʉ́n 'yohʉ. Nɛ gue'ʉ bi xąndgahe ʉ dyʉ ją'i israelgähe, dyʉ judíohe.
23216	MAT 1:3	Nɛ nu ra Judá bim 'bʉ i yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ. N'dam'bʉi thoho yoho. Nu'a n'da ra Fares. Nu'a man'da ra Zara. Nɛ nu'a rá mbe ʉ rá thuhu ra Tamar a. Nɛ nu ra Fares bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Esrom. Nɛ nu ra Esrom, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Aram a.
23217	MAT 1:4	Nɛ nu ra Aram bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Aminadab. Nɛ nu ra Aminadab, xø bim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ, ra Naason a. Nɛ nu ra Naason, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Salmón a.
23219	MAT 1:6	Nɛ nu ra Isaí xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra David a. Nɛ nu ra David gue'a bin ts'ʉt'abi a. Nɛ nu ra David xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Salomón a. Nɛ nu rá mbe ra Salomón, gue'a xí du rá ndø rá thuhu Urías.
23224	MAT 1:11	Nɛ nu ra Josías, xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ ra Jeconías a, nɛ'ʉ yʉ́n 'yohʉ. Nɛ gue'ʉ yʉ pa bi ts'ix ʉ ma mi israelhe dyʉ judíohe bʉ ja ra häi Babilonia. Bi zix yʉ́n sʉihʉ.
23225	MAT 1:12	Nɛ nubʉya nu ra Jeconías bin xąnd bʉ ra häi Babilonia a, nɛ'a rá ts'ʉnt'ʉ ngue ra Salatiel. Nu ra Salatiel xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Zorobabel a.
23226	MAT 1:13	Nɛ nu ra Zorobabel xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ ra Abiud a. Nɛ nu ra Abiud xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Eliaquim a. Nɛ nu ra Eliaquim xø bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ, ra Azor a.
23234	MAT 1:21	Nɛ dim 'bʉ a n'da rá ts'ʉnt'ʉ ra María, gui xip rá thuhu ra Jesús. Nu'a ra Jesús nam bøni ngue da yąni gätho yʉ́ mijudíohʉ, yʉ israel, nangue yʉ́ ts'oqui ʉ, bi 'yɛ̨mp'a rám 'bɛhni Oją a ra José 'bʉ min ąha.
23238	MAT 1:25	Pɛ him 'bexque njuąntho bim 'bʉhmi, ja gue'bʉ bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ ra María. Nɛ nu ra José bʉya bi xih rá thuhu ra Jesús a ra t'ʉhni bim 'bʉi.
23239	MAT 2:1	Nɛ nu ra Jesús bám 'bʉpʉ ra hnini Belén guepʉ ra häi Judea. Nɛ min ts'ʉt'abi bʉ ja a ra xɛqui a ra Herodes, nɛ mí ząm bʉ ra dąhnini Jerusalén. Nɛ bi zøm bʉ Jerusalén 'da yʉn 'yohʉ ngue yʉ́ 'bɛfi mí hand yʉ sø. Nɛ nu'ʉ bí nɛxpʉ mbɛ ní bøx ra hyadi ʉ.
23240	MAT 2:2	Nɛ nu'bʉ mi zøm bʉ Jerusalén bi 'yän'dʉ 'bʉpʉ: ―Hapʉ i 'bʉcua a rá hmuts'ʉt'abi yʉ judío ja bim 'bʉi, bi 'yɛ̨n'ʉ. Nguetho dán nuhe n'da ra sø njąm'bʉ dá nuhe n'dandį. Nɛ gue'a ra hmɛpya bi 'yurcahe ngue ya bim 'bʉi, nɛ bá ɛ̨hmbe ya ga thąndehe a, bi 'yɛ̨n'ʉ bi nu ra sø.
23241	MAT 2:3	Nɛ nu ra ts'ʉt'abi Herodes, nu'bʉ mi sifi 'bɛ'a bi man'ʉ yʉn 'yohʉ bi zøm bʉ, bi hyonya thoho nangue a ram hma ngue bim 'bʉh man'da ra ts'ʉt'abi. Nɛ gätho 'bʉpʉ Jerusalén bin su nguetho im bɛ̨ni: “Masque i ja 'bɛ'a din ja ya,” ɛ̨n ʉ.
23242	MAT 2:4	Nɛ nu'a ra ts'ʉt'abi Herodes bʉya bi zon'dʉ yʉ hmumbäją nɛ'ʉ yʉ xänbate niją, bi 'yänni hapʉ im man yʉ́ søcuą yʉ pøngahyą dim 'bʉ a rá hmuts'ʉt'abi yʉ judío, ngue ra Cristo.
23246	MAT 2:8	Nɛ nu'bʉ mi xifi, nu ra Herodes bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø: ―Ní mbähä bʉ Belén, gui hyomhbʉ hapʉ bim 'bʉ a ra 'uɛre, nɛ nu'bʉ gá tįmhbʉ hapʉ i 'bʉi, gua ɛ̨hmbʉ gui xijʉ, nɛcä ga mba ga thąnde a, bi t'ɛ̨mp'ʉ bi nu ra sø. Pɛ hinga gue'a mim bɛ̨n a.
23254	MAT 2:16	Nɛ nu ra Herodes ɛ̨mmɛ bin cuɛ ngue ya bi thät'i, nguetho nu'ʉ yʉn 'yohʉ bi nu ra sø hin í mbeng bʉ 'bʉ mi dįn'a ra t'ʉhni. Janangue'a bi mbɛn'ndʉ yʉ́ dofʉi ngue da hyo yʉ 'uɛre bʉ Belén nɛ yʉ hnini i hänbʉ. Nɛ gätho ʉ yʉ t'ʉhni hinga na pɛ'ts'a nyojɛya gätho bi hyo. Nguetho bi man ʉ yʉn 'yohʉ, ya mbɛ má nyojɛya ya bi nɛqui a ra sø.
23258	MAT 2:20	―Dami ndants'i. Dami six a ra t'ʉhni nɛ a rá mbe. Dami penjʉ bʉ ra häi Israel, nguetho ya bi du ʉ mí nde xtá hyo a ra t'ʉhni, bi t'ɛ̨mp'a ra José.
23260	MAT 2:22	Pɛ nu'bʉ mí 'yø a ra José ngue in ts'ʉt'abi bʉ ra Arquelao, bi zu da zøm bʉ mahøn'a, nguetho nu ra Arquelao rá ts'ʉnt'ʉ ra Herodes a. Nɛ'a xí 'uį xø bi bɛ̨m bʉya, ngue'a hin da mba bʉ Judea. Janangue'a í mba bʉ ra xɛqui Galilea bʉya.
23269	MAT 3:8	Ha guím bɛ̨mhbʉ da zä gan yąmhbʉ 'bʉ hin gui 'yøthʉ a rán säui ʉ to'o bi päh yʉ́ mbʉi, bi t'ɛ̨mp'ʉ ma ngʉrpihe.
23271	MAT 3:10	Nɛ nu'a ra aza ya mahoqui xʉn ho ngue da 'yɛx ʉ yʉ za hingui ho yʉ́n dät'ä, nɛ da thøspʉ ja ra sibi din zø. Nɛ nu'ahʉ tengu'bʉ gyʉ zahʉ ngue hingui ho yʉ́n dät'ä, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo nɛ yʉ saduceo.
23278	MAT 3:17	Nɛ 'bex bi t'ø a n'da ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨na: ―Nuna guehna ma Ts'ʉnt'ʉgä na, ngue ɛ̨mmɛ dídi huɛ̨cä nɛ dí numanho, bi 'yɛ̨n Oją.
23281	MAT 4:3	Nɛ nubʉya, bi zøm bʉ a ra zįthu ngue da zäp rá mbʉi ra Jesús. Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ majuąni rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, dami japi dim hmɛ yʉ do i 'bongua nɛ gui si, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu.
23282	MAT 4:4	Nu ra Jesús bi dąti: ―Hin ga øt'ä a, bi 'yɛ̨na. Nguetho mán t'o't'i bʉ ja rám hman Oją, hinga hønt'a ra hmɛ dám 'bʉh yʉ ją'i pɛ nɛ a gätho i ma Oją, bi t'ɛ̨mp'a ra zįthu.
23284	MAT 4:6	Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ majuąni gue'e rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, damin säqui nɛ gui so nʉ häi, Nɛ Oją ba pɛhn yʉ́m 'bɛhni mahɛ̨ts'i ngue da mbäx'i'i nɛ da bɛnt'i i, nɛ hin hapʉ gui 'uaqui nangue yʉ do, tengutho im mam bʉ ja rám hman Oją, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús bʉya.
23287	MAT 4:9	Nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Gätho ga 'da a ya 'bɛ'a dá ut'i i 'bʉ gan dąnyahmu gui thąndegui, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús, bi 'yɛ̨n'a ra zįthu.
23299	MAT 4:21	Nɛ bi thopʉya bin 'yo mi ts'ʉ a ra Jesús, nɛ bi nu mi yoho yʉn 'yohʉ din 'yohʉ zɛhɛ ʉ, nɛ nu n'da ra Jacobo, nɛ nu man'da ra Xuua, gätho yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Zebedeo ʉ. Nɛ mín 'yohʉ a rá ta mi hu bʉ 'bɛn yʉ́ mbosa, mí 'uɛt yʉ́ xit'ą. Nɛ xø bi xi ʉ da dɛnni mahøn'a.
23311	MAT 5:8	Nɛ nu'ʉ n'dat'a im bɛ̨ni, dim 'bʉhmbʉ Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ.
23314	MAT 5:11	Nɛ gan johyahʉ 'bʉ i ʉ'ts'ahʉ yʉ ją'i nɛ i then'nahʉ nɛ i xi ahʉ yʉ fɛhni 'bʉ guí tɛngahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23318	MAT 5:15	Ngutho n'da ra sibi, hingui sä da mba ma cʉ't'i bʉ ja ra huada 'bʉ da mba ma søque, i jatho da t'ɛ̨xpʉ m'batho, janangue'a di yot'i gätho 'bʉpʉ.
23322	MAT 5:19	Janangue'a madí ts'ʉtho maha a ram hma ngue hingui nde da 'yʉrpa ra güɛnda n'da, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din jabʉ da 'yøt'e, pɛ zi ts'ʉtho rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją bʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ. Pɛ nu'ʉ di ją'ts'i gätho ʉ mam bʉ ja rám hma Oją, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din ja bʉ da 'yøt'e, nɛ man'da xʉn ngu rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23332	MAT 5:29	Janangue nu'bʉ i ja a i ut'ahʉ ra ts'oqui, pɛ gui sąmzɛhɛ ni mbʉihʉ madague'bʉ guím bɛ̨mhbʉ ɛ̨mmɛ xʉn ʉ 'bʉ gui 'yɛshʉ. Tengu'bʉ xquí hyą'a n'da ni dähʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'dadä thohohʉ, uague tengu'bʉ xquí hyɛc'a nin 'yɛihʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'da'yɛ thohohʉ. Pɛ man'da xʉn ho guin nuhʉ nangue gá 'bɛhmbʉ yʉ ts'oqui, xinda gue'bʉ xquí 'yøthʉ yʉ ts'oqui nɛ xquí 'bɛhmbʉ ran ho maząi bʉ ja ra sibi.
23336	MAT 5:33	―Nɛ guí pąhmbʉ ran t'ɛ̨di mí hmam 'bʉ maya'bʉ ngue i ɛ̨na: “Pɛ nu'bʉ gá ndønbahʉ rá thuhu Oją, guehma gui ją'ts'a gá mamhbʉ.”
23349	MAT 5:46	Pɛ nu'bʉ hønt'ʉ to'o di huɛ̨c'ahʉ guidí huɛ̨jʉ, 'bɛ'a gue gá tąhmbʉ 'bʉ ngubʉ gá 'yøthʉ. Pɛ nɛ n'dat'a gá 'yøthʉ ʉ yʉ ziyate hyącahäi.
23372	MAT 6:21	Nguetho hønbʉ i ja ním pɛ'ts'i n'da im bɛ̨n rá mbʉi n'da. Nu'bʉ guecua ja ra ximhäi i ja 'bɛ'a i pɛ'ts'a n'da, hønt'ua im bɛ̨n a n'da, nɛ nu'bʉ guepʉ mahɛ̨ts'i, guepʉ im bɛ̨n a n'da 'bʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23380	MAT 6:29	Pɛ dí xi ahʉ, man'da mahotho yʉ døni xínda gue a rá he ra ts'ʉt'abi Salomón ngue mí he 'bʉ mi ja rá ts'ɛdi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23384	MAT 6:33	Janague'a nu ahʉ, m'bɛt'o thoho gan umhbʉ di manda ahʉ rá ts'ɛdi Oją, nɛ gui hyomhbʉ n'da ra hogambʉi nangue rá pähä Oją, nɛ nubʉya di 'da ahʉ 'bɛ'a gätho gui hyomhbʉ.
23386	MAT 7:1	―“Nuna bi 'yøt' yʉ ts'oqui,” hin gui 'yɛ̨mhbʉ, n'dahma hinga gue'a dí ts'ɛp'ahʉ a, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23390	MAT 7:5	Ɛ̨mmɛ guidí yorpahʉ a guí øthʉ. Pɛ nde'bʉ m'bɛt'o gan hojʉ nangue yʉ ts'oqui guídi hosɛhʉ, janangue'a da zä gui hyąmp'ahʉ ra häi o rá dä ni miją'ihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23401	MAT 7:16	Nɛ da zä gui pąhmbʉ yʉ hyäte pøngahyą nangue yʉ́n t'øt'e i øt'e, tengu thoho yʉ za da bą a n'da nangue yʉ́n dät'ä i zʉpʉ. Nguetho hin din zʉpʉ ja n'da ra za n'da ran dät'ä 'bʉ hinga gue'a rá za a.
23404	MAT 7:19	Nɛ nu yʉ za hingui ho ʉ yʉ́n dät'ä, da mba nt'ɛts'i nɛ da t'udi.
23407	MAT 7:22	Nɛ nu'bʉ bi zøn ra pa ran juąnbi 'bʉ rán zɛgui, xʉn ngu da mbarqui da 'yɛ̨ngui: “Ma Hmu, nugähe dá mamhbe a nim hma, nɛ nangue ni thuhu dá hømhbe thi yʉ zįthu, nɛ nangue ni thuhu xʉn ngu yʉn t'øt'e mixte dá øthe,” da 'yɛ̨ngui.
23419	MAT 8:5	Nɛ nu'bʉ mí zøm bʉ ra hnini Capernaum a ra Jesús, 'bex bá ɛ̨ a n'da ra hmudofʉi ra mɛngu bʉ Roma, nɛ bin c'at'ui nɛ bi 'yäp ra mate,
23426	MAT 8:12	Pɛ xʉn ngu ma mijudíohʉ ngue yʉ́n sähʉ xtán yʉrpʉ, pɛ man'da go da t'ɛntpʉ ja ra 'bɛxui ʉ, nɛ din zom bʉ nɛ din guxpʉ yʉ́ ts'i, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ ją'i 'bʉ mi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23427	MAT 8:13	Nɛ nubʉya bi t'ɛ̨mp'a ra hmudofʉi: ―Ní mba ni ngu, ya bin ja a gám ma nguetho gá 'yɛ̨c'yɛi i ja ma ts'ɛdi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ 'bexgue bi yąn a rá 'yɛ̨hɛ bʉya.
23443	MAT 8:29	―'Bɛ'a gní 'yɛ̨cua gra Jesús, rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją. Ha cpí 'yɛ̨hɛ gui ʉngahe, nɛ hinga na søn ra pa gui ʉngahe, bi 'yɛ̨n yʉ zįthu min 'yohʉ ʉ yʉn 'yohʉ.
23456	MAT 9:8	Nɛ nu'bʉ mín nu yʉ ją'i 'bɛ'a bi 'yøt'a ra Jesús, bin su nɛ bi 'yɛ̨spa Oją nangue a n'da ra ją'i bin t'un'na ran t'ɛ̨di ngue di punba yʉ́ ts'oqui yʉ ją'i.
23462	MAT 9:14	Nɛ n'da ra pa bʉya bi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús yʉ́ xädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi 'yänni: ―Hanja dí ɛ't'ähe man ts'ihmɛ, nɛ yʉ fariseo, pɛ nu ni xädi hingui ɛ't' yʉ́n ts'ihmɛ ʉ, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús.
23464	MAT 9:16	Pɛ nu'a din xä ʉ ma xädigä hin da bømanho 'bʉ nɛ'a ram hma maya'bʉ da dɛn ya, bi 'yɛ̨na. Tengutho'bʉ n'da ra 'ya'bø't'e 'bʉ dí 'bø't'a ra 'bø't'e ma'da'yo, hin da bømanho, nɛ nu'a ra 'bø't'e ma'da'yo di ts'on a ra 'ya'bø't'e.
23465	MAT 9:17	Nɛ tengutho i øt' yʉ ją'i 'bʉ da xit' ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra 'yambot'asɛ̨i, da fø'a nɛ dim fäni. Janangue i xit'a ra gui'uva ma'da'yo bʉ ja ra mbot'asɛ̨i ma'da'yo, nɛ hin da føgue nɛ hin dim fäni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua.
23476	MAT 9:28	Nɛ bi zøm bʉ ja ra ngu a ra Jesús, bi dɛn'ndʉ yʉ xädä. Nu ra Jesús bi 'yänni: ―Ha guí ɛ̨c'yɛiui i ja ma ts'ɛdigä ngue ga xoc'a ni däui, bi 'yɛ̨n a ra Jesús. ―Dí ɛ̨c'yɛi'be ngue i ja ni ts'ɛdi, gra Hmu, bi 'yɛ̨n ʉ yʉ xädä.
23483	MAT 9:35	Nɛ nu ra Jesús nząi mi pa bʉ ja yʉ hnini nɛ min xänbate bʉ ja yʉ niją, nɛ mim mam bʉ ran ho ma'da'yo ngue 'bɛpʉ ní manda rá ts'ɛdi Oją. Nɛ midí hoqui hønt'a go man ʉ mi hɛ̨mb yʉ ją'i.
23488	MAT 10:2	Nɛ nugähe 'dɛ'mayoho bi zängahe, m'bɛt'o ra Simón, gue'a ra Pedro, nɛ'a ra Andrés rán 'yohʉ a ra Pedro. Nɛ ra Jacobo nɛ a ra Xuua rán 'yohʉ a ra Jacobo, ngue gätho yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Zebedeo ʉ.
23489	MAT 10:3	Nɛ ra Felipe, nɛ ra Bartolomé, nɛ ra Tomás, nɛcä dra Mateogä ngue min hącahäigä, nɛ ra Jacobo rá ts'ʉnt'ʉ ra Alfeo, nɛ ra Lebeo ngue gue'a rá thuhu ra Tadeo;
23504	MAT 10:18	Nɛ da zix'ahʉ bʉ 'bʉh yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi, nguetho guí ɛ̨c'yɛigahʉ, pɛ hinga ndetho da zix ahʉ bʉ. Nguetho nu'bʉ da zix ahʉ bʉ, da zä gui xihmbʉ yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi nangue ma thuhugä, n'dahma nɛ ʉ yʉ judío nɛ ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ da 'yøde nanguecä.
23507	MAT 10:21	Nɛ dim 'bʉ i 'da di däsɛ yʉ́n 'yohʉ da mba ntho. Nɛ nu'ʉ 'da di däsɛ yʉ́ ts'ʉnt'ʉ bʉ 'bʉh ra zɛ'mi da tho. Nɛ dim 'bʉ i 'da yʉ ts'ʉnt'ʉ di yąp zɛhɛ yʉ́ ta ngue da tho. Nɛ din jabʉ da t'ørpa ʉ i ɛ̨c'yɛigui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23523	MAT 10:37	Pɛ nu'bʉ n'da ra ją'i man'da im bɛ̨n'a rá ta nɛ rá mbe xínda guecä, hin ga ɛ̨mbi ngue rá hmugui. Nɛ nu'bʉ n'da ra ją'i man'da im bɛ̨n'a rá ts'ʉnt'ʉ nɛ rá t'įxu xínda guecä, ngutho ʉ hin da zä ga ɛ̨mbi ngue rá hmugui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23532	MAT 11:4	Nu ra Jesús bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua: ―Ni mbɛ bʉ, gui xihmi a ra Xuua 'bɛ'a gätho guí øhmi, bi 'yɛ̨mbi. Dami xihmi 'bɛ'a guín nuui, ngue nu yʉ xädä bin zø yʉ́ dä ya, nɛ'ʉ yʉ dogua i 'yo, nɛ'ʉ mi hɛ̨mb ra t'axca'ya ya bi yąn ʉ, nɛ'ʉ yʉ gogu ya i øhnahyą ya, nɛ'ʉ 'da xøn du i pa nsots'i, nɛ yʉ hyoya i si a ram hma ngue 'bɛpʉ dím pø ʉ.
23536	MAT 11:8	Uague gá mbähä gbá nuhʉ n'da ran 'yohʉ mahotho rá he mí he. Pɛ guí pąhmbʉ to'o mahotho yʉ́ he i 'bʉpʉ ja yʉ ngunts'ʉt'abi ʉ.
23538	MAT 11:10	Nguetho gue'a ra Xuua a mí hmam bʉ ja rám hman Oją maya'bʉ 'bʉ mí 'yɛ̨na: M'bɛt'o ga pɛhna n'da ran 'yohʉ ngue mam 'bɛhni da xih yʉ ją'i ngue da døp'e'e xʉn ho, bi 'yɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23547	MAT 11:19	Pɛ nugä, dán ją'igä ua ja ra ximhäi, xʉn ho man ts'ihmɛ 'bʉ n'dandį nɛ ma ts'ithegä, pɛ xínga guecä guí ʉrcahʉ ra güɛnda. Pɛ guí xijʉ yʉ fɛhni, guí ɛ̨njʉ: “Nuna ran 'yohʉ ran zäthu nɛ ra mihni na, nɛ yʉ́ amigo yʉ ts'om'bäi nɛ yʉ ziyate hyącahäi,” guí ɛ̨njʉ. Pɛ Oją i pądi 'bɛ'a xʉn ho da 'yøt'e ngue bi zänga'be, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23548	MAT 11:20	Nɛ man'da ram hma bi man ra Jesús nangue yʉ hnini bʉ bi 'yøt'e xʉn ngu yʉ́n t'øt'e mixte. Nguetho nu yʉ ją'i bʉ, njąm'bʉ bi nde bi päh yʉ́ mbʉi, madague'a bi nu yʉ́n t'øt'e mixte. Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús:
23549	MAT 11:21	―Huɛ̨hi maha ahʉ gyʉ mɛnguhʉ bʉ ra hnini Corazín nɛ ra hnini Betsaida, nguetho nu'bʉ xcá øt'ä yʉn t'øt'e xcá ut'ahʉ bʉ ja ra hnini Tiro nɛ ra hnini Sidón, xtán du yʉ́ mbʉi nangue ran ts'o mí øt'ʉ nɛ xtí päh yʉ́ mbʉi ʉ.
23551	MAT 11:23	Ngutho ahʉ gyʉ mɛnguhʉ ra hnini Capernaum. Masque guí ɛ̨mhbʉ man'da xʉn hɛ̨ts'i rá ts'ɛdi ni hninihʉ xínda gue ʉ mi'da. Pɛgue hin'na, guehma da mba ma juadi ahʉ. Nguetho nu'bʉ xcá øt'ä yʉn t'øt'e mixte bʉ ra hnini Sodoma tengu dá ørpʉ ja ni hninihʉ, hin xtán guadi nangue ra sibi, nguetho xtím päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni yʉ mɛngu bʉ, nɛ guexta'a di jat'a ra hnini ya.
23555	MAT 11:27	Nɛ xø bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ ją'i bʉya: ―Gätho 'bɛ'a i ja, bi 'dacä ma Ta. Nɛ njon da bąqui xʉn ho, hinda hønt'a ma Ta i pąqui. Nɛ njon da bądi xʉn ho ma Ta, hinda høngdä ngue rá Ts'ʉnt'ʉgui dí pącä a, nɛ ʉ ngue ma pähä ga japi da bądi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23568	MAT 12:10	Nɛ nu yʉ́n sʉihʉ a ra Jesús mi nde xtán dįnba n'da ra ts'oqui ngue mi sä xtí yąpi, nɛ bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús: ―Ha da zä da mba ma hoqui a ra pa ran ts'äya n'da ra hyɛ̨nni, uague hin'na, bi 'yɛ̨n'ʉ. Nguetho mí 'bʉpʉ n'da ran 'yohʉ ngue ra mbɛdi rá 'yɛ.
23571	MAT 12:13	Nɛ nubʉya, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Dami juąn ni 'yɛ, bi t'ɛ̨mp'a ran 'yohʉ. Nɛ bi juąn bʉya. Nɛ 'bex bi gohi xʉn ho tengu man'da rá 'yɛ xʉn ho.
23583	MAT 12:25	Nɛ 'bex bi bą'a ra Jesús 'bɛ'a mim bɛ̨n'ʉ yʉ fariseo nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Pɛ him majuąni guí mamhbʉ, nguetho nu ra zįthu hin da zä din sʉsɛhʉ yʉ́m fäts'ihʉ. Nu'bʉ din sʉsɛ din juasɛ yʉ́ ts'ɛdi ʉ 'bʉ, tenguthoho 'bʉ n'da ra ts'ʉt'abi din heque nɛ din tunhdʉ ʉ yʉ́m fäts'ihʉ, di 'bɛsɛ yʉ́ ts'ɛdi 'bʉ. Nɛ ngutho n'da ra hnini o gue n'da ra ngu 'bʉ din heque, pɛ gä dim 'bɛ ʉ.
23587	MAT 12:29	Nɛ tenguthoho n'da ran 'yohʉ 'bʉ i 'bʉpʉ ja rá ngu, hin njongui sä da yʉrpʉ 'bʉ hinga m'bɛt'o da mba nthurpi yʉ́ 'yɛ, nɛ nuya sä da yʉrpʉ nɛ da hyąspi 'bɛ'a gätho i ja bʉ. Dín jagä bʉ, him mí sä xcá mispa yʉ zįthu 'bʉ hin xcá tąpä ʉ yʉ́ hmu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23591	MAT 12:33	―Pɛ nu'bʉ xʉn ho ran t'øt'e ngue dá høn a thi ʉ yʉ zįthu, nde'bʉ gui numanhojʉ 'bʉ, nguetho gui 'yɛ̨mfʉ xʉn ho ra za gue'bʉ xʉn ho rán dät'ä. Pɛ nu'bʉ hingui ho yʉ́n dät'ä gui 'yɛ̨mfʉ hingui ho ra za 'bʉ. Nguetho nu yʉ́n dät'ä i zʉpʉ da bą a n'da nda'a ní za a, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23592	MAT 12:34	Nu ahʉ, tengu'bʉ yʉ́ mɛni ahʉ yʉ pozʉ. Hague dán zä gui mamhbʉ n'da ra nde xʉn ho 'bʉ xʉn ts'otho ahʉ. Nguetho nu'a i yupʉ rá mbʉi n'da, gue'a i pøn rá nde n'da, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23595	MAT 12:37	Nɛ nangue yʉm hma gá mamhbʉ dí ts'än'nahʉ ran ʉnbi 'da ahʉ nɛ dí mba ma thøgue 'da ahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23596	MAT 12:38	Nɛ nubʉya, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ 'da ma ngʉrpihe yʉ fariseo nɛ yʉ xänbate niją: ―Gra xänbate, dami 'yurcahe n'da ra hmɛpya ngue'bʉ majuąni Oją bi 'da'a ni ts'ɛdi.
23600	MAT 12:42	Nɛ'a ra xisu min ts'ʉt'abi bʉ Sur, 'darbʉ gam 'bähmbʉ a 'bʉ bin ja ran juąnbi 'bʉ ran zɛgui. Nɛ da 'yut'ahʉ ngue i ja ni ts'oquihʉ. Nguetho nu'a yatho bá ɛ̨hɛ ngue mi nde da 'yø a 'bɛ'a bi man a ra ts'ʉt'abi Salomón nangue ran 'yomfɛ̨ni bi un Oją, pɛ nu'ahʉ hin guí nde gui 'yøhmbʉ a dím mangä. Pɛ nugä man'da i ja rá ts'ɛdi mam hmangä xinda gue ra Salomón, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo a ra Jesús.
23605	MAT 12:47	Nɛ nu'ʉ 'da bʉya bi xi a ra Jesús: ―I 'bäcua thi ni mbe nɛ nin 'yohʉ, nɛ in nde gan yąhʉ 'na, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús.
23619	MAT 13:11	Nɛ nu ra Jesús bi dąrcahe bʉya, nɛ bi 'yɛ̨nje: ―Nu ahʉ bin ja ahʉ gá pąhmbʉ a njom mi pąh mam'bɛt'o 'bɛpʉ ní manda rá ts'ɛdi Oją, pɛ nu'ʉ mi'da, him bin japi da bądi, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23632	MAT 13:24	Nɛ nu ra Jesús bʉya bi xih mi'da yʉn t'uti ʉ yʉ ją'i, nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'bʉ bi 'yøt' ran ts'ʉt'abi Oją, in ja tengutho 'bʉ n'da ra ją'i bi du a n'da yʉ hmudä xʉn ho bʉ ja rá huąhi.
23652	MAT 13:44	Nɛ man'da ran t'uti bi man'a ra Jesús, bi 'yɛ̨na: ―Nu n'da ran 'yohʉ bi dįn'a n'da ra mbɛti bʉ mbo ra häi ngue ɛ̨mmɛ di muui a. Nɛ bi gärpʉ mahøn'a. Nɛ midí johya, nɛ bi mba bʉya da mbä 'bɛ'a gätho mi pɛ'ts'i guepʉ bi zä bi dän'a ra xɛqui a guepʉ bi dįn'a di muui, ngue mi pądi man'da da dąpi bʉ. Nɛ din jabʉ gui 'yøthʉ ngue ɛ̨mmɛ gui hyomhbʉ ngue di manda rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23654	MAT 13:46	Nɛ nu'bʉ mí dįn a n'da man'da mahotho xinda gue'ʉ gä min nu mam'bɛt'o, bi mbä 'bɛ'a gätho mí pɛ'ts'i nɛ bi dän'a ɛ̨mmɛ mahotho bʉya. Nɛ din jabʉ gui 'yøthʉ ngue ɛ̨mmɛ gui hyomhbʉ ngue di manda rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23655	MAT 13:47	Nɛ man'da bi man'a ra Jesús, bi 'yɛ̨na: ―Nu'a ní 'yøt' ran ts'ʉt'abi Oją, in ja tengu n'da ra xit'ą ngue i pa nt'ɛi bʉ ja ra dądądehe, nɛ i thɛ hønt'a go ní huą i 'bʉpʉ mbo ra dehe.
23657	MAT 13:49	Nɛ din jabʉ 'bʉ rán zɛgui ra pa, 'darbʉ dim 'bähmbʉ ʉ yʉ ts'om'bäi ʉ xʉn ho bi 'yøt'e. Nɛ nu yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i da huan'dʉ yʉ ts'om'bäi nɛ da 'yɛntpʉ ja ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, nguepʉ din zom bʉ ʉ nɛ din guxt pʉ yʉ́ ts'i, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23660	MAT 13:52	Nɛ xø bi 'yɛ̨ngähe bʉya: ―Nu'ʉ midín xäh ram hma maya'bʉ, nɛ a ram hma ma'da'yo da hyumbi din xädi, ngue 'bɛpʉ ní manda rá ts'ɛdi Oją, hin te di 'bɛh rán xädi ʉ bʉya, nɛ da zä da xänba ʉ mi'da. Din ja tengu'bʉ n'da ra ją'i i ja 'bɛ'a i pɛ'ts'i ngue gä mahyoni. Nɛ'a bi zocpa yʉ́m bombøta nɛ'a bi dįnsɛ. Janangue'a hin te di 'bɛ ʉ 'bʉpʉ ja rá ngu, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23663	MAT 13:55	Ha hinga guehna rá ts'ʉnt'ʉ ra yaxi na, ngue i 'bʉcua rá mbe í María. Nɛ nu yʉ́n 'yohʉ ra Jacobo nɛ ra José nɛ ra Simón nɛ ra Judas.
23666	MAT 13:58	Janangue'a hingui ngu yʉn t'øt'e mixte bi 'yørpʉ, ngue him bi 'yɛ̨c'yɛi ʉ 'bʉpʉ.
23667	MAT 14:1	Nɛ min ts'ʉt'abi bʉ ra xɛqui Galilea a ra Herodes. Nɛ nu'bʉ mi sifi 'bɛ'a gä bi 'yøt'a ra Jesús 'bʉ min 'yo bʉ, bi 'yɛ̨n'a:
23668	MAT 14:2	―Masque ra Xuua Nxixyą a, bi dąmbɛ̨ni bʉ 'bʉ ʉ xʉn du, janangue'a i ja rá ts'ɛdi xʉn ho i øt' yʉn t'øt'e mixte, bi 'yɛ̨m bʉya.
23669	MAT 14:3	Nguetho guesɛ a ra Herodes bi hyo a ra Xuua Nxixyą. Bin cuɛ a ra Herodes 'bʉ mi sifi ngue hingui ho a bi 'yøt'e ngue bi zinsɛ a rá 'bɛpo, nu'a ra xisu mi 'bʉhmi a ra Felipe 'bʉ mi sin'a ra Herodes. Nɛ nu'a ra xisu, ra Herodías a. Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Xuua: “Hingui ho gá 'yøt'e ngue gá sinba rá xisu a nin 'yohʉ,” bi t'ɛ̨mp'a ra Herodes. Bin cuɛtho ra Herodes bʉya bi got'a fädi a ra Xuua nɛ bi manda dí tu't'i con yʉ cadena. Nɛ mim bɛ̨ni xta hyo a ra Xuua, pɛ him bi hyo nguetho mi su din cuɛ yʉ ją'i, ngue nu yʉ ją'i mi pądi rá pøngahyą Oją a ra Xuua.
23676	MAT 14:10	Nɛ bi manda bʉya ngue da mba ba thɛcpa rá yą ra Xuua Nxixyą bʉ ja ra fädi, nɛ ba jät'a n'da ra mbohi din t'un'na ra hmute.
23695	MAT 14:29	―Ba ɛ̨cua, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi t'ɛ̨mp'a ra Pedro bʉya. Nɛ nu'a ra Pedro bʉya bi gąpʉ ja ra mbosa nɛ bi dʉ'mi bin 'yo maxøts'e ra dehe ngue in nde da zøm bʉ bí 'bä a ra Jesús.
23699	MAT 14:33	Nɛ nugähe mí huhmbe bʉ mbo ra mbosa dán dąnyahmuhe bʉ mí 'bä a ra Jesús nɛ dá ɛ̨mfe: ―Majuąni maha, gue'e rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją, dá ɛ̨mfe.
23704	MAT 15:2	―Hanja ʉ ni xädi hingui tɛn yʉ́n t'øt'e mam bombøtahʉ nɛ him 'bɛ i xʉt'yɛ 'bʉ i sihmɛ, bi 'yɛ̨n'ʉ.
23705	MAT 15:3	Bi dą a ra Jesús nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Pɛ nɛ ahʉ guí fɛsthohohʉ rán t'ɛ̨di Oją 'bʉ guí homhbʉ gui 'yøt' nin t'øt'e zɛhɛhʉ, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23708	MAT 15:6	Gá 'yɛ̨mhbʉ nte ní mba tho yʉ́n t'ɛ̨di Oją 'bʉ guím bɛ̨nsɛ nin t'ɛ̨dihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo.
23720	MAT 15:18	Pɛ nu 'bɛ'a gätho da bøn bʉ ja rá nde n'da í nɛxpʉ rá mbʉi nɛ gue'a di ts'on'a n'da.
23722	MAT 15:20	Nɛ gätho ʉ gue'ʉ ní ts'om'bäi n'da ra ją'i ʉ. Pɛ nu'bʉ bin sihmɛ nɛ him bi 'yøt'a ran t'øt'e ngue din xʉt'yɛ, hinga gue'a dán ts'on'a, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23729	MAT 15:27	Bi 'yɛ̨n'a ra xisu bʉya: ―Majuąni guím ma gra Hmu, pɛ nɛ'ʉ yʉ t'ʉ'yo i si yʉ xɛca hmɛ 'bom bʉ ja ra 'bimɛxa ngue i hɛ ʉ yʉ́ hmu.
23745	MAT 16:4	Nu ahʉ guí 'bʉhmbʉ ya, gue ahʉ gyʉ ts'om'bäihʉ, xcá 'uehmbʉ bʉ rá 'yu Oją, nɛ sä guí ähmbʉ ra hmɛpya ya pɛ hin da t'ut'ahʉ ra hmɛpya. Pɛ hønt'a ra hmɛpya da t'ut'ahʉ tengu bi 'yøt'a ra Jonás maya'bʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo. Nɛ xø dá mbäcähe a ra Jesús bʉya.
23754	MAT 16:13	Nɛ nubʉya dá mbähmbe ra Jesús bʉ ra xɛqui Cesarea, guepʉ min ts'ʉt'abi ra Felipe. Nɛ bi 'yängahe dyʉ xädigähe ra Jesús: ―'Bɛ'a im bɛ̨n'ʉ yʉ ją'i ngue to'ogä, ngue guecä dán ją'igä ua ja ra ximhäi, bi 'yɛ̨na.
23757	MAT 16:16	Ra Simón Pedro bʉya bi dąti: ―Gue'e rá thahni i Oją ngue ra Cristo, rá Ts'ʉnt'ʉ i Oją i 'bʉi.
23758	MAT 16:17	Ra Jesús bi 'yɛ̨mbi: ―Mająpi i gra Simón, rá ts'ʉnt'ʉ i ra Jonás, nguetho nu'a gá ma hinga n'da ra ją'i bi bɛ̨n'ni i, pɛgue Oją ma Ta bí 'bʉh mahɛ̨ts'i bi bɛ̨n'ni i.
23763	MAT 16:22	Nɛ nubʉya bi zixpʉ ma'ueni a ra Pedro nɛ bi zʉi, bi 'yɛ̨mbi: ―O guidí japi da bɛnt'i i, damin yąni, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús, bi 'yɛ̨n'a ra Pedro.
23764	MAT 16:23	Nɛ bi dą'a ra Jesús: ―Dami pøni gra zįthu. Ní mba, nguetho guí ɛ̨ngui hin ga øt'ä a bi zän Oją. Hin'yʉ nin 'yomfɛ̨ni tengu im bɛ̨n Oją, pɛ hønt'a im bɛ̨n yʉ ją'i guím bɛ̨ni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús, bi t'ɛ̨mp'a ra Pedro.