23231	MAT 1:18	Nɛ nu'bʉ mim 'bʉh ra Jesucristo, nu'a rá mbe ngue ra María bi 'yän'na ra José, nɛ ya in nde din thąt'ui, pɛ nu'bʉ hin ním 'bʉhmi, ya bi hnu ngue in hąt'ʉhni ra María, pɛgue bi nɛqui zɛhɛ rá t'ʉhni nangue rá Hogandąhi Oją.
23244	MAT 2:6	Nu ra hnini Belén bʉ ra häi Judea, ra t'ʉhnini a, pɛgue din ja tengu n'da ra dąhnini nguetho guepʉ dim 'bʉpʉ ra Hmu di jamansu ma t'ʉhni yʉ ją'i israel, i ɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a ra pøngahyą maya'bʉ, bi 'yɛ̨n ʉ yʉ mbäją.
23249	MAT 2:11	Nɛ bi yʉt'ambo, bi nu a ra 'uɛre nɛ ra María rá mbe. Nɛ bin dąnyahmu, bi dąnde a ra 'uɛre. Nɛ 'bexque bi xo't' yʉ́ 'bɛni bá tu, nɛ bi un yʉn t'unni a ra 'uɛre ngue ɛ̨mmɛ xʉn ngu di muui. Bi unna n'da ra oro, nɛ rá ndɛga ra za bi unni, nɛ n'da ra 'yɛ̨thi yʉman'u.
23252	MAT 2:14	Nɛ 'bex bi ndanc'a ra José a ra xui a. Bi zix a ra María nɛ rá t'ʉhni, nɛ bi mba bʉ ra häi Egipto. Him bi dø'mi 'bɛ da hyats'i.
23253	MAT 2:15	Nɛ bám 'bʉpʉ Egipto jague'bʉ mi du ra Herodes, ja bá penc'ʉ bʉya. Nɛ bin ja 'bɛ'a bi man Oją maya'bʉ, bi 'yɛ̨na: “Gan zohn'na ma t'ʉhni bʉ Egipto,” i ɛ̨n Oją, bi 'yɛ̨n'a rá pøngahyą.
23254	MAT 2:16	Nɛ nu ra Herodes ɛ̨mmɛ bin cuɛ ngue ya bi thät'i, nguetho nu'ʉ yʉn 'yohʉ bi nu ra sø hin í mbeng bʉ 'bʉ mi dįn'a ra t'ʉhni. Janangue'a bi mbɛn'ndʉ yʉ́ dofʉi ngue da hyo yʉ 'uɛre bʉ Belén nɛ yʉ hnini i hänbʉ. Nɛ gätho ʉ yʉ t'ʉhni hinga na pɛ'ts'a nyojɛya gätho bi hyo. Nguetho bi man ʉ yʉn 'yohʉ, ya mbɛ má nyojɛya ya bi nɛqui a ra sø.
23258	MAT 2:20	―Dami ndants'i. Dami six a ra t'ʉhni nɛ a rá mbe. Dami penjʉ bʉ ra häi Israel, nguetho ya bi du ʉ mí nde xtá hyo a ra t'ʉhni, bi t'ɛ̨mp'a ra José.
23259	MAT 2:21	Nɛ nu ra José bʉya bi hyąx ra 'yu ní mba bʉ ra häi Israel 'bʉ mi hyats'i, nɛ bi zix a ra t'ʉhni nɛ'a rá mbe ra t'ʉhni bi zits'i, ɛ̨na xtán zøm bʉ ra xɛqui Judea.
23260	MAT 2:22	Pɛ nu'bʉ mí 'yø a ra José ngue in ts'ʉt'abi bʉ ra Arquelao, bi zu da zøm bʉ mahøn'a, nguetho nu ra Arquelao rá ts'ʉnt'ʉ ra Herodes a. Nɛ'a xí 'uį xø bi bɛ̨m bʉya, ngue'a hin da mba bʉ Judea. Janangue'a í mba bʉ ra xɛqui Galilea bʉya.
23271	MAT 3:10	Nɛ nu'a ra aza ya mahoqui xʉn ho ngue da 'yɛx ʉ yʉ za hingui ho yʉ́n dät'ä, nɛ da thøspʉ ja ra sibi din zø. Nɛ nu'ahʉ tengu'bʉ gyʉ zahʉ ngue hingui ho yʉ́n dät'ä, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ fariseo nɛ yʉ saduceo.
23272	MAT 3:11	Nɛ xø bi xi ʉ mi'da: ―Nugä dí xixyą ahʉ nangue ra dehe 'bʉ ya gá päh ni mbʉihʉ, pɛ nu'a man'da ba ɛ̨hɛ, di hoc'ahʉ nangue rá Hogandąhi Oją tengu'bʉ n'da ra sibi. Nɛ nu'a, man'da i ja rá ts'ɛdi xinda guecä. Hin dí sʉcä tengu a, i ɛ̨n a ra Xuua.
23273	MAT 3:12	Nɛ da 'yøt' ran juąnbi, tengutho 'bʉ i pa ma hoqui yʉ jʉ, ngue n'danni i pa m'bɛ'ts'i ʉ yʉ jʉ nɛ n'danni da t'ɛn ʉ yʉ́ häi. Nɛ nu ʉ yʉ́ häi da t'upʉ ja ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, bi 'yɛ̨mb yʉ ją'i a ra Xuua.
23277	MAT 3:16	Nɛ nu'bʉ mi gua a bin xixyą ra Jesús nɛ bi bøx bʉ ja ra dehe, 'bex bi nu ngue bi xoh mahɛ̨ts'i, nɛ bi nu bá cąh rá Hogandąhi Oją tengu n'da ra t'azʉ, bi zøpʉ mí 'bä a ra Jesús.
23278	MAT 3:17	Nɛ 'bex bi t'ø a n'da ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨na: ―Nuna guehna ma Ts'ʉnt'ʉgä na, ngue ɛ̨mmɛ dídi huɛ̨cä nɛ dí numanho, bi 'yɛ̨n Oją.
23286	MAT 4:8	Nɛ xø man'dandį bʉya, bi zix mahøn'a ra zįthu a ra Jesús bʉ rá nyą n'da ra t'øhø xʉn hɛ̨ts'i, nɛ bi 'yuti gätho na ndoho ra ximhäi nɛ gätho 'bɛ'a xʉn ho i ja bʉ ja yʉ hnini.
23294	MAT 4:16	Nu yʉ ją'i mi 'bʉpʉ tengu'bʉ i bʉpʉ ja ra 'bɛxui, nɛ i ja bʉ ran dąte, pɛ nuya bi nɛqui n'da ran nɛqui ngue di yot'i, bi 'yɛ̨n'a ra Isaías 'bʉ maya'bʉ. Nɛ gue'a bin ja 'bʉ mi zøm bʉ ra Jesús.
23295	MAT 4:17	Nɛ nu ra Jesús bi dʉ'mi bi mam bʉ rám hma nɛ bi 'yɛ̨na: ―Dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ nangue yʉ ts'oqui, ngue da zä di manda ua rá ts'ɛdi Oją bi zøcua guí 'bʉhmbʉ, bi 'yɛ̨mb yʉ ją'i a ra Jesús 'bʉ mim 'bʉpʉ.
23297	MAT 4:19	Nɛ nu ra Jesús bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Ba tɛngaui, gui xihmbʉ yʉ ją'i da 'yɛ̨c'yɛigui, tengu thoho bʉ gní thɛui yʉ huą guí øt'ui, bi 'yɛ̨mp'ʉ.
23302	MAT 4:24	Nɛ gätho yʉ ją'i bʉ ra xɛqui Siria bi 'yøde 'bɛ'a øt ra Jesús, nɛ bá thunba ʉ yʉ hyɛ̨nni ngue 'dahma 'dan'yo yʉn ʉ mí hɛ̨mbi nɛ'ʉ mín 'yohʉ yʉ zįthu, nɛ'ʉ ząnt'a mi sändąte 'da yʉ ora, nɛ'ʉ xí ts'a rá ją'i, nɛ gätho bi hoc'a ra Jesús.
23306	MAT 5:3	Nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús: ―Nu'ʉ to'o pąsɛ hingui ho yʉ́ mbʉi bʉ na nu Oją nɛ da hyon Oją di zɛdi, nu Oją da zimanho bʉ di manda rá ts'ɛdi, janangue'a mająpi ʉ bʉya.
23310	MAT 5:7	Nɛ nu'ʉ di huɛ̨c yʉ́ miją'ihʉ, xin di huɛ̨c Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ.
23313	MAT 5:10	Nɛ nu'ʉ i nu ran ʉnbi nangue ran ho i øt'e, da yʉrpʉ di manda rá ts'ɛdi Oją ʉ, janangue'a mająpi ʉ, i ɛ̨n'a ra Jesús.
23315	MAT 5:12	Nɛ da hyu ni mbʉihʉ, gan johyahʉ, guim bɛ̨mhbʉ ngue 'dat'a ran ʉnbi guín nuhʉ ʉ yʉ pøngahyą mam 'bɛt'o, nɛ i ja 'bɛ'a din 'da ahʉ ngue am 'bɛ'ts'i mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23316	MAT 5:13	―Nu'ahʉ gyʉ ųhʉ hapʉ 'bʉh yʉ ją'i, nguetho nu'a ra ų di hoqui 'bɛ'a i pa njapi, nɛ ngutho ahʉ guídí hojʉ yʉ ją'i, i ɛ̨n a ra Jesús. Pɛ nu'bʉ bi 'bɛh rá ts'ɛdi ra ų, ya hin'yʉ 'bɛ'a sä dí hoqui, janangue da mba ma bʉnt'i thoho bʉ häi. Dami jamansuhʉ hin din ja bʉ gui 'yøthʉ tengu a, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23317	MAT 5:14	Nɛ bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Nu ahʉ gyʉn nɛquihʉ bʉ 'bʉh yʉ ją'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi. Dami jafʉ da hnu a ran nɛqui. Tengu n'da ra hnini i ja bʉ ja rá nyą ra t'øhø, am 'batho xʉn ho ngue hin'yʉ 'bɛ'a i juti.
23318	MAT 5:15	Ngutho n'da ra sibi, hingui sä da mba ma cʉ't'i bʉ ja ra huada 'bʉ da mba ma søque, i jatho da t'ɛ̨xpʉ m'batho, janangue'a di yot'i gätho 'bʉpʉ.
23322	MAT 5:19	Janangue'a madí ts'ʉtho maha a ram hma ngue hingui nde da 'yʉrpa ra güɛnda n'da, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din jabʉ da 'yøt'e, pɛ zi ts'ʉtho rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją bʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ. Pɛ nu'ʉ di ją'ts'i gätho ʉ mam bʉ ja rám hma Oją, nɛ i xi ʉ mi'da ngue din ja bʉ da 'yøt'e, nɛ man'da xʉn ngu rá ts'ɛdi di nɛqui bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23324	MAT 5:21	Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨na: ―Gue'bʉ go maya'bʉ bi sih mam bombøtahʉ ran t'ɛ̨di ngue im ma: “O guí hącpahʉ rá te ni miją'ihʉ, nɛ nu to'o da hyącpa rá te rá miją'iui, i jatho da ts'änba rá muui a bi 'yøt'e,” bi t'ɛ̨mp'ʉ.
23325	MAT 5:22	Pɛ i jagä man'da ga xi ahʉ, ngue nu'bʉ 'bo'o di cuɛp rá miją'iui nangue'a bi 'yørpe, ngue im bɛ̨ni di co'ts'i, guehma da nu ran ts'ɛmbi. Nɛ nu'a to'o da xih ra ts'ore bʉ ja rá hmi rá miją'iui, da ts'ixpʉ 'bʉh yʉ ngʉrpi da ts'ɛmbi. Nɛ nu to'o ɛ̨mmɛ then rá miją'iui dí mba bʉ ja ran ts'ɛmbi ngue ra sibi njąm'bʉ i huɛ̨t'i, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23326	MAT 5:23	Janangue'a nu'bʉ guí pähä bʉ ja ra niją ngue guí ɛ̨na gui thąndehʉ Oją, pɛ nu'bʉ gá sømhbʉ bʉ nɛ 'bex gá bɛ̨mhbʉ 'bɛ'a xquín xihmi ni miją'ihʉ,
23328	MAT 5:25	Nɛ nu'bʉ guí pąhmbʉ ja 'bɛ'a guidín xihmbʉ n'da ni miją'ihʉ, pɛ gan hocpa zɛhɛhʉ, nɛ hin gui tømhbʉ da ts'ix ahʉ bʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi. Nguetho nu'bʉ gui sømhbʉ bʉ,
23332	MAT 5:29	Janangue nu'bʉ i ja a i ut'ahʉ ra ts'oqui, pɛ gui sąmzɛhɛ ni mbʉihʉ madague'bʉ guím bɛ̨mhbʉ ɛ̨mmɛ xʉn ʉ 'bʉ gui 'yɛshʉ. Tengu'bʉ xquí hyą'a n'da ni dähʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'dadä thohohʉ, uague tengu'bʉ xquí hyɛc'a nin 'yɛihʉ nɛ xquí 'yɛmhbʉ bʉ ma'ueni nɛ xquí n'da'yɛ thohohʉ. Pɛ man'da xʉn ho guin nuhʉ nangue gá 'bɛhmbʉ yʉ ts'oqui, xinda gue'bʉ xquí 'yøthʉ yʉ ts'oqui nɛ xquí 'bɛhmbʉ ran ho maząi bʉ ja ra sibi.
23337	MAT 5:34	Pɛ nuya i jagä man'da ga xi ahʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Hin'yʉ 'bɛ'a i sä gui ndønbahʉ rá thuhu 'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ ngue guín ndefʉ da 'yɛ̨c'yɛi a guí xihmbʉ. Hingui sä gui ndømhbʉ Oją, pɛ ngutho hingui sä gui ndømhbʉ mahɛ̨ts'i, nguetho nu bʉ mahɛ̨ts'i bí ja bʉ rá ts'ɛdi Oją.
23339	MAT 5:36	Nɛ xíngui sä gui ndømhbʉ ni yąhʉ, nguetho 'dat'a Oją bi zän'na, nɛ xínga n'da ni xtąhʉ sä gui sänzɛhɛhʉ gue'bʉ xʉn t'axi o gue xʉm pothi da gohi.
23340	MAT 5:37	Pɛ nu'bʉ ja a guí xihmbʉ ni miją'ihʉ, “da zä,” ga ɛ̨mhbʉ 'bʉ da zä, “hin da zä,” ga ɛ̨nthohʉ 'bʉ hin da zä. Pɛ gätho mi'da yʉm hma bí nɛxpʉ ja rán 'yomfɛ̨ni ra zįthu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23341	MAT 5:38	Nɛ xø bi 'yɛ̨n'a ra Jesús: ―Nu'ahʉ gá 'yøhmbʉ 'bɛ'a bi sih mam bombøtahʉ ngue: “Nu'bʉ n'da ra ją'i di ts'onba rá dä rá miją'iui, pɛ nɛ a da mba ma ts'onbi rá dä. Nɛ nu'bʉ rá ts'i da 'yøcpe, ngutho nɛ'a xin da t'øcpa rá ts'i.”
23342	MAT 5:39	Pɛ nuya i jagä man'da ga xi ahʉ ya, ngue nu'bʉ 'bʉ a n'da in nde di ʉn'nahʉ, pɛ o guí sʉhmbʉ a. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da mbɛp'ahʉ 'danguadi ni hmihʉ, gui unhdʉ man'da nguadi da mbɛp'ahʉ.
23345	MAT 5:42	Nɛ hønt'a go to'o da 'yä ahʉ 'bɛ'a i honi, dami unhdʉ. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da mip'ahʉ 'bʉ ja a guí pɛs'hʉ, pɛ xʉn ho 'bʉ gui unhdʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23347	MAT 5:44	Pɛ i ja man'da ga xi ahʉ, ngue gui huɛ̨c nin sʉihʉ, gan yąmanhohʉ ʉ man yʉ ts'ore nangue ahʉ, nɛ gui 'yørpahʉ ran ho to'o di ʉc'ahʉ. Nɛ dami 'yäfʉ rá mate Oją ʉ to'o i numan'ʉ ahʉ nɛ ʉ di ʉn'nahʉ, bi 'yɛ̨n a ra Jesús.
23351	MAT 5:48	Pɛ nde'bʉ xʉn hotho gui 'yøthʉ, nguetho xʉn hotho Oją ma Tahʉ bí 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Jesús.
23352	MAT 6:1	Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨mp'ʉ mi 'bʉpʉ: ―Pɛ nu'bʉ guí øthʉ rá 'bɛfi Oją, hin gui 'yøthʉ da 'yɛ̨s'a ni miją'ihʉ, nguetho hin te di 'da ahʉ ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ din jabʉ gui 'yøthʉ, bi 'yɛ̨n'a.
23353	MAT 6:2	Nɛ nu'bʉ guín nde gui fäxhʉ n'da ra hyoya, hin gui 'yøthʉ ngue da nu ahʉ yʉ ją'i, tengu øt'ʉ di yorpa a im bɛ̨ni 'bʉ di un'na n'da ran t'unni yʉ hyoya, ngue di um bʉ ja yʉ niją o guepʉ ja yʉ 'yu ngue in nde da 'yɛ̨spa yʉ ją'i 'bɛ'a i øt'e. Majuąni dí xi ahʉ, ya hønt'a ran 'yɛ̨ts'i bi dąha 'bʉ ngubʉ i øt'e, bi 'yɛ̨na.
23356	MAT 6:5	Nɛ man'da dí xi ahʉ: ―Nu'bʉ guí yąhʉ Oją, o guí øthʉ tengu i øt'ʉ di yorpa a im bɛ̨ni, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nu'ʉ, i 'bäpʉ ja yʉ niją nɛpʉ ja yʉ xo'yu, ɛ̨na i yąhʉ Oją pɛ hønt'a ran 'yɛ̨ts'i im bɛ̨ni. Majuąni dí xi ahʉ, hønt'a ran 'yɛ̨ts'i bi dąha nangue 'bɛ'a i øt'e.
23359	MAT 6:8	Nɛ o guí øthʉ tengu i øt'ʉ, nguetho nu Oją ma Tahʉ ya i pądi 'bɛ'a gätho guí homhbʉ gue'bʉ hinga ná äfʉ, i ɛ̨na.
23363	MAT 6:12	Dami punga ma ts'oquihe, tengu thoho bʉ na punbahe ʉ i ørcahe ran ts'o.
23364	MAT 6:13	Nɛ o guí hɛgahe da dąje ran ts'o, pɛ dami yąnje nangue ran ts'o. Nguetho nu'i gra hmuts'ʉt'abi, gä di manda ua ja ra häi ni ts'ɛdi, nɛ i ja ni ts'ɛdi mixte njąm'bʉ da guadi gätho yʉ pa maząi. Nɛ hønt'a dí xi'ahe ya.
23365	MAT 6:14	Nguetho nu'bʉ gadí punbahʉ yʉ́ ts'oqui ni miją'ihʉ, ngutho da 'yøt'ahʉ Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, di pun'na ni ts'oquihʉ.
23366	MAT 6:15	Pɛ nu'bʉ hin gadí punbahʉ ni miją'ihʉ, nɛ ahʉ hin di pun'nahʉ Oją ma Tahʉ 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i 'bʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23367	MAT 6:16	―Nɛ nu'ahʉ, nu'bʉ guí nde gui 'yɛt' nin sihmɛhʉ n'da ora ngue guim bɛ̨mhbʉ Oją, o guí øthʉ tengu øt'ʉ di yorpa a im bɛ̨ni. Nu'ʉ i ut yʉ ją'i 'bɛ'a øt'e, nde'a dí hnumanho, pɛ hønt'a ran 'yɛ̨ts'i bi dąha nangue 'bɛ'a bi 'yøzɛhɛ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23370	MAT 6:19	Nɛ man'da bi man ra Jesús, bi 'yɛ̨na: ―Hin gui muns'hʉ 'bɛ'a gdám mɛmbɛtihʉ ua ja ra ximhäi, nguetho nuua i 'bʉh yʉ zu'uɛ̨ ngue di ts'oni 'bɛ'a gätho guí pɛs'hʉ, nɛ ja'bʉ da boxjua, nɛ ja'bʉ da bɛ̨ ahʉ yʉ bɛ̨.
23372	MAT 6:21	Nguetho hønbʉ i ja ním pɛ'ts'i n'da im bɛ̨n rá mbʉi n'da. Nu'bʉ guecua ja ra ximhäi i ja 'bɛ'a i pɛ'ts'a n'da, hønt'ua im bɛ̨n a n'da, nɛ nu'bʉ guepʉ mahɛ̨ts'i, guepʉ im bɛ̨n a n'da 'bʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23375	MAT 6:24	Nɛ xø bi 'yɛ̨na: ―Nɛ hingui sä dim 'bʉ i yoho yʉ́ hmu n'da ra 'yɛ̨hɛ. Nguetho nu'bʉ yoho yʉ́ hmu i 'bʉ a n'da, nu'a n'da da numanho, nɛ nu'a man'da hin da numanho. Uague nu'a n'da da hyumbi dim pɛhmi a, pɛ nu'a man'da da zocpa thoho rá 'bɛfi a. Janangue'a hingui sä yoho yʉ́ hmu da dɛn'na n'da. Hingui sä da 'yɛ̨mp Oją rá Hmu 'bʉ i numanho ʉ yʉ mbɛti, nguetho tengu'bʉ rá hmu a ra mbɛti, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23376	MAT 6:25	―Janangue'a dí xi ahʉ, hin go guim bɛ̨nsɛhʉ 'bɛ'a gui sihʉ ngue gdám 'bʉhmbʉ, nɛ xín guim bɛ̨mhbʉ 'bɛ'a gui hyehʉ. Pɛ guim bɛ̨mhbʉ ngue man'da di muui ni tehʉ xinda gue ʉ nin ts'ihmɛhʉ, nɛ man'da di muui ni ją'ihʉ xinda gue ʉ ni hehʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23379	MAT 6:28	Nɛ hanja ɛ̨mmɛ go guím bɛ̨nsɛhʉ nangue ni hehʉ. Xøgue ts'ʉtho guí ɛ̨c'yɛihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Pɛ dami nuhʉ yʉ døni i ja bʉ dąpo, nɛ nu'ʉ hingui dim pɛfi nɛ xíngui di hoc yʉ́ he.
23380	MAT 6:29	Pɛ dí xi ahʉ, man'da mahotho yʉ døni xínda gue a rá he ra ts'ʉt'abi Salomón ngue mí he 'bʉ mi ja rá ts'ɛdi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23383	MAT 6:32	Nguetho nu'ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ, gue'a ząi i hon'ʉ, pɛ nu'ahʉ i 'bʉpʉ ni Tahʉ bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ i pądi 'bɛ'a gä guidí 'bɛhmbʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23388	MAT 7:3	Hanja bi zä gá nurpahʉ ra zi häi i o rá dä ni miją'ihʉ, nɛ hin go guí pąhmbʉ i o ra xɛcza ni dähʉ. In jabʉ ní nɛqui ni ts'oquihʉ.
23390	MAT 7:5	Ɛ̨mmɛ guidí yorpahʉ a guí øthʉ. Pɛ nde'bʉ m'bɛt'o gan hojʉ nangue yʉ ts'oqui guídi hosɛhʉ, janangue'a da zä gui hyąmp'ahʉ ra häi o rá dä ni miją'ihʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23391	MAT 7:6	O guidí unhdʉ a xʉn ho ʉ yʉ fo'yo, ndetho da za ahʉ. O gue'bʉ guidí unhdʉ a di muui ʉ yʉ ts'ʉdi, ndetho da nɛm bʉ häi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23397	MAT 7:12	Nɛ nu'bʉ guí nde da 'yøt'ahʉ ran ho ni miją'ihʉ, nde'bʉ gui 'yørpahʉ ran ho. Gue'a nam bøn'a rán t'ɛ̨di ra Moisés nɛ rám hma yʉ pøngahyą maya'bʉ, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23401	MAT 7:16	Nɛ da zä gui pąhmbʉ yʉ hyäte pøngahyą nangue yʉ́n t'øt'e i øt'e, tengu thoho yʉ za da bą a n'da nangue yʉ́n dät'ä i zʉpʉ. Nguetho hin din zʉpʉ ja n'da ra za n'da ran dät'ä 'bʉ hinga gue'a rá za a.
23404	MAT 7:19	Nɛ nu yʉ za hingui ho ʉ yʉ́n dät'ä, da mba nt'ɛts'i nɛ da t'udi.
23410	MAT 7:25	Nɛ bin ja n'da ra dą'ye, nɛ ɛ̨mmɛ xʉn ngu yʉ dehe bi 'yugui, nɛ bá ɛ̨h ran dąhi xʉn ndoho mí nde xtí yøt'a ra ngu. Pɛ him bi yøt'a, nguetho nu'a ra ngu mí høpʉ ja ra dongu xʉn ho.
23420	MAT 8:6	bi 'yɛ̨mbi: ―Nu'i grá Hmu, nu n'da ma 'yɛ̨hɛ i 'bɛm bʉ ja ma ngu, i ts'a rá ją'i, hingui sä di 'yąni, ɛ̨mmɛ xʉn 'doni, bi 'yɛ̨mbi.
23422	MAT 8:8	Pɛ nu ra hmudofʉi bʉya bi 'yɛ̨mbi: ―Hingui jatho gui mba bʉ ja ma ngu, grá Hmu, nugä hin dí sʉcä tengu e nɛ hin drá judíogä. Pɛ dí pądi ngue i ja ni ts'ɛdi zɛhɛ, ngue nu'bʉ guim ma da yąni, nɛ 'bexgue da yąni, bi 'yɛ̨na. Tengu thohogä bin 'dac'i ts'ʉ man t'ɛ̨di, nɛ nu'bʉ i ja 'bɛ'a dí xi ʉ ma dofʉi nɛ'ʉ ma 'yɛ̨hɛ, 'bexgue 'dahmantho in ja. Nɛ ngutho i, da zä guim mantho ua nɛ 'bexgue da yąm bʉya, bi 'yɛ̨n'a ra hmudofʉi.
23426	MAT 8:12	Pɛ xʉn ngu ma mijudíohʉ ngue yʉ́n sähʉ xtán yʉrpʉ, pɛ man'da go da t'ɛntpʉ ja ra 'bɛxui ʉ, nɛ din zom bʉ nɛ din guxpʉ yʉ́ ts'i, bi t'ɛ̨mp'ʉ yʉ ją'i 'bʉ mi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23427	MAT 8:13	Nɛ nubʉya bi t'ɛ̨mp'a ra hmudofʉi: ―Ní mba ni ngu, ya bin ja a gám ma nguetho gá 'yɛ̨c'yɛi i ja ma ts'ɛdi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. Nɛ 'bexgue bi yąn a rá 'yɛ̨hɛ bʉya.
23435	MAT 8:21	Nɛ xø bi 'yɛ̨n'a man'da ra ją'i min 'yohʉ bʉya: ―Ma Hmu, dami tøcpi ts'ʉ, 'bɛ ga äcä ts'ʉ ma ta nɛ ga tɛn'na bʉya, bi 'yɛ̨mbi.
23438	MAT 8:24	Nɛ bi mbʉ'a n'da ran dąhi ts'ɛdi bi 'yɛn ra dehe, nɛ ɛ̨mmɛ di thoni yʉ t'øthe, bi dons i ts'ʉ ra dehe a ra mbosa. Pɛ nu ra Jesús mí ąha, him bi 'yʉrpa ra güɛnda 'bɛ'a midí ja ra dehe.
23440	MAT 8:26	Nɛ nu ra Jesús bi dądi: ―Hanja, ha ɛ̨mmɛ zi ts'ʉtho guí ɛ̨c'yɛigahʉ ngue i ja ma ts'ɛdi, nɛ guín suhʉ. Nɛ nubʉya bi ndanc'a ra Jesús nɛ bi xi a ran dąhi ngue din hɛ̨ nɛ ra dehe, nɛ 'bexgue bin hɛ̨ bʉya.
23445	MAT 8:31	Nɛ nu'ʉ yʉ zįthu bʉya bi 'yɛ̨mp'a ra Jesús: ―Nu'bʉ guín nde gui hyønje thi, dami 'daje ran t'ɛ̨di ga cʉthe nʉ 'yo yʉ ts'ʉdi, bi 'yɛ̨n'ʉ:
23450	MAT 9:2	Nɛ bá thunba bʉ man'da ra hyɛ̨nni mahøn'a, ngue n'da ran 'yohʉ bá 'yox ra 'beza nguetho midí ts'a rá ją'i. Nɛ 'bexgue mí pą a ra Jesús mí ɛ̨c'yɛi ʉ ngue i jasɛ rá ts'ɛdi, janangue'a bi 'yɛ̨mp'a ra hyɛ̨nni: ―O te guím bɛ̨ni n'yø, nguetho ya dá pun'na ni ts'oqui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23451	MAT 9:3	Nɛ nu'ʉ 'da yʉ xänbate niją bʉya, nu'bʉ mi 'yøde 'bɛ'a bi man ra Jesús, 'bex bi bɛ̨n ʉ: ―Nuna ran 'yohʉ hingui ho i øt' na, ha hinga hønt'a Oją sä di punba n'da, mi ɛ̨nsɛ ʉ.
23452	MAT 9:4	Pɛ nu ra Jesús 'bex bi bądi 'bɛ'a mim bɛ̨n'ʉ yʉ xänbate niją, nɛ bi 'yɛ̨mp'ʉ: ―Hingui ho guím bɛ̨mhbʉ mbo ni mbʉihʉ, ngue guí ɛ̨mhbʉ hingui ho 'bɛ'a dá øt'ä, bi 'yɛ̨na.
23453	MAT 9:5	Ha guím bɛ̨mhbʉ nte ní mbatho dá xicä ran 'yohʉ, ngue rá ts'oqui ya dá punbi. Ha guím bɛ̨mhbʉ man'da xquí pąhmbʉ i ja ma ts'ɛdi 'bʉ ga xifi da ndants'i, din 'yo. Pɛ nuya ga ut'ahʉ ngue i ja man t'ɛ̨digä ua ja ra häi ga punba yʉ́ ts'oqui yʉ ją'i, nugä ngue dán ją'igä ua ja ra ximhäi, bi 'yɛ̨mp'ʉ. Nɛ xø bi 'yɛ̨mp'a ran 'yohʉ i ts'a rá ją'i bʉya: ―Dami ndants'i, cąx ni fįdi, ní mba ni ngu, bi 'yɛ̨mbi.
23455	MAT 9:7	'Bex bi ndanc'a ran 'yohʉ mi ts'a rá ją'i, bi mba rá ngu.
23462	MAT 9:14	Nɛ n'da ra pa bʉya bi zøm bʉ 'bʉh ra Jesús yʉ́ xädi ra Xuua Nxixyą, nɛ bi 'yänni: ―Hanja dí ɛ't'ähe man ts'ihmɛ, nɛ yʉ fariseo, pɛ nu ni xädi hingui ɛ't' yʉ́n ts'ihmɛ ʉ, bi t'ɛ̨mp'a ra Jesús.
23466	MAT 9:18	Nɛ nu'bʉ mí yąhʉ ʉ, 'bexgue bi zøm bʉ n'da ra ngʉrpi bʉ ja ra niją, nɛ bin dąnyahmu bʉ mí 'bäh ra Jesús nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Bi du n'da ma t'įxu, 'yørqui ts'ʉ ra mate ga mbɛ gui cäx ni 'yɛ, nɛ da dąmbɛ̨ni.
23470	MAT 9:22	Nɛ nu'bʉ mi därpa rá pahni ra Jesús a ra xisu, 'bex bi nyɛ̨ a ra Jesús, bi nu a ra xisu nɛ bi 'yɛ̨mbi: ―Damin johya gra xisu, ya bi yąn i nguetho gá 'yɛ̨c'yɛi i ja ma ts'ɛdi, bi 'yɛ̨mbi. 'Bexgue gue'a ra ora bi yąn'a ra xisu bʉya.
23475	MAT 9:27	Nɛ bi bøm bʉ rá ngu ra ngʉrpi a ra Jesús. Nɛ bi dɛnni yoho yʉ xädä, nɛ i mba't' bʉ ní mba: ―Dami huɛ̨gä'be, gram bom'bɛto i ra David, bi 'yɛ̨mbi.
23476	MAT 9:28	Nɛ bi zøm bʉ ja ra ngu a ra Jesús, bi dɛn'ndʉ yʉ xädä. Nu ra Jesús bi 'yänni: ―Ha guí ɛ̨c'yɛiui i ja ma ts'ɛdigä ngue ga xoc'a ni däui, bi 'yɛ̨n a ra Jesús. ―Dí ɛ̨c'yɛi'be ngue i ja ni ts'ɛdi, gra Hmu, bi 'yɛ̨n ʉ yʉ xädä.
23485	MAT 9:37	Nɛ bi 'yɛ̨ngähe ngue yʉ́ xädigähe: ―Majuąni dí xi ahʉ, xʉn ngu yʉ ją'i i 'bʉi ngue di däp rá mbʉi Oją 'bʉ 'bo'o da xifi nangue'a, pɛ hingui ngu i 'bʉi ngue da xifi. Nde'bʉ gui 'yäfʉ Oją di un ra 'bɛfi mi'da da mbäx'a rá 'bɛfi. Tengu'bʉ i ja n'da ra huąhi xʉ 'yot'i, nɛ hingui ngu yʉ mbɛfi, nɛ da 'yäp'a ra mɛhuąhi mi'da yʉ mbɛfi 'dahma da xoc'a n'dihi, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23494	MAT 10:8	Gui hojʉ ʉ i hɛ̨mp'a ra t'axca'ya, nɛ hønt'a go man ʉ i hɛ̨mb yʉ ją'i, nɛ gui xoxhʉ ʉ xøn du, nɛ gui hyømhbʉ thi yʉ zįthu in 'yohʉ 'da yʉ ją'i. Nɛ nu'bʉ gui 'yøthʉ ʉ, hin gui 'yäh nin zäbihʉ, nguetho hin dá pä ahʉ a ma ts'ɛdigä, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23497	MAT 10:11	Nɛ nu'bʉ gá sømhbʉ bʉ ja yʉ́ hnini ma mi israelhʉ gui 'yänhdʉ hapʉ 'bʉ a n'da ran 'yohʉ ngue ra hocją'i nɛ nu'a gätho yʉ ją'i i numansu a. Nɛ guepʉ gam 'bʉhmbʉ bʉ, jague'bʉ gui thohmbʉ bʉ man'da ra hnini mahøn'a, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23499	MAT 10:13	Nɛ nu'bʉ rán säui a da 'yøt'ahʉ ʉ yʉ mɛngu bʉ hapʉ gui sømhbʉ, Oją di un rán jąpi gá 'yäfʉ bʉya. Pɛ nu'bʉ hin'na, tengutho 'bʉ nte gamí 'yäfʉ.
23502	MAT 10:16	Nɛ xø bi 'yɛ̨na: ―Nuya hønbʉ go hapʉ ga pɛn'nahʉ, ɛ̨mmɛ di ʉn'nahʉ ʉ 'bʉpʉ, tenguthoho yʉ zate di ʉnba yʉ dɛ'yo. Damim fähmbʉ tengu yʉ c'ɛ̨ya nɛ gui 'yøthʉ tengu øt' yʉ t'azʉ, hønt'a ran ho gui 'yøthʉ.
23504	MAT 10:18	Nɛ da zix'ahʉ bʉ 'bʉh yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi, nguetho guí ɛ̨c'yɛigahʉ, pɛ hinga ndetho da zix ahʉ bʉ. Nguetho nu'bʉ da zix ahʉ bʉ, da zä gui xihmbʉ yʉ zɛ'mi nɛ yʉ ts'ʉt'abi nangue ma thuhugä, n'dahma nɛ ʉ yʉ judío nɛ ʉ i thąnde yʉ́ oją zɛhɛ da 'yøde nanguecä.
23505	MAT 10:19	Nɛ nu'bʉ da ts'ix ahʉ bʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi, o guí hądumbʉihʉ 'bɛ'a guim mamhbʉ o gue'bʉ da zä gan yąhʉ uague hin'na, nguetho Oją di 'da ahʉ ran 'yomfɛ̨ni 'bɛ'a gui mamhbʉ 'bʉ bi mba ma juąn'ni ahʉ.
23507	MAT 10:21	Nɛ dim 'bʉ i 'da di däsɛ yʉ́n 'yohʉ da mba ntho. Nɛ nu'ʉ 'da di däsɛ yʉ́ ts'ʉnt'ʉ bʉ 'bʉh ra zɛ'mi da tho. Nɛ dim 'bʉ i 'da yʉ ts'ʉnt'ʉ di yąp zɛhɛ yʉ́ ta ngue da tho. Nɛ din jabʉ da t'ørpa ʉ i ɛ̨c'yɛigui, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23509	MAT 10:23	Nɛ nu'bʉ n'da ra hnini di ʉc'ahʉ, dami 'dahmbʉ bʉ, nɛ gui mbähä bʉ man'da ra hnini bʉya. Nɛ majuąni dí xi ahʉ, hin gní täthʉ gätho yʉ hnini Israel gui xihmbʉ rám hma Oją nɛ gui 'dahmbʉ, 'bʉ bá pengä.
23510	MAT 10:24	Nɛ tengu thoho n'da ra xädi hin da t'ɛ̨mbi xʉn ho 'bʉ him bi t'ɛ̨mbi xʉn ho rá xänbate; nɛ hin da hnumanho n'da ra 'yɛ̨hɛ 'bʉ him bi hnumanho rá hmu. Nɛ din jabʉ da 'yøt'ahʉ, hin da numanho ahʉ yʉ ją'i, tengu thohogui him bi hnumanhogui, nɛ i t'ɛ̨ngui drá zįthu, bi 'yɛ̨n'a ra Jesús.
23512	MAT 10:26	―Janangue'a hin gui suhʉ 'bɛ'a da 'yøt'ahʉ yʉ ją'i, guehma gui mamhbʉ a dí xi ahʉ. Hin gui cømhbʉ a.
23513	MAT 10:27	Nu'a dí xi ahʉ ua njonguin nu, dami mamhbʉ bʉ 'bʉh yʉ ją'i, nɛ nu'a dí xi ahʉ njongui øde, dami mbahmbʉ bʉ ja yʉ hnini, da t'øpʉ 'bɛ'a gätho dá xi ahʉ ya, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23519	MAT 10:33	Pɛ nu'a to'o din cøm bʉ i 'bʉh yʉ ją'i nanguecä, nɛcä xin ga cøm bʉ bí 'bʉh ma Ta bʉ mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨ngähe ra Jesús.
23521	MAT 10:35	Nu yʉ 'yɛ̨c'yɛi da ts'ʉpʉ ja rá ngusɛ, nu'bʉ hing yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉpʉ. Nu yʉn 'yohʉ din sʉhmbʉ yʉ́ ta, nɛ nu yʉ xisu bʉya din sʉhmbʉ yʉ́ mbe nɛ ʉ yʉ́ cä, nangue ʉ hingui ɛ̨c'yɛigui, bi 'yɛ̨na.
23524	MAT 10:38	Pɛ nu'bʉ 'bo'o ɛ̨na i tɛngui nɛ hingui hät' yʉn ʉnbi da t'ørpe, nɛcä xín ga ɛ̨mbi rá hmugui.
23527	MAT 10:41	Nɛ nu'a to'o da zimanho n'da rá pøngahyą Oją nangue a ra 'bɛfi i øt'e, 'da'angu ran ho din t'unui a ra pøngahyą. Nɛ nu'bʉ 'bo'o da zimanho n'da ra hocją'i nangue a ran hocją'i i øt'e, 'da'angu ran ho din t'unui a.
23532	MAT 11:4	Nu ra Jesús bʉya bi 'yɛ̨mp'ʉ yʉ́ xädi ra Xuua: ―Ni mbɛ bʉ, gui xihmi a ra Xuua 'bɛ'a gätho guí øhmi, bi 'yɛ̨mbi. Dami xihmi 'bɛ'a guín nuui, ngue nu yʉ xädä bin zø yʉ́ dä ya, nɛ'ʉ yʉ dogua i 'yo, nɛ'ʉ mi hɛ̨mb ra t'axca'ya ya bi yąn ʉ, nɛ'ʉ yʉ gogu ya i øhnahyą ya, nɛ'ʉ 'da xøn du i pa nsots'i, nɛ yʉ hyoya i si a ram hma ngue 'bɛpʉ dím pø ʉ.
23537	MAT 11:9	Uague gá mbähä gbá nuhʉ n'da rá pøngahyą Oją. Majuąni ngue gán nuhʉ n'da rá pøngahyą Oją, nɛ nu'a, man'da xʉn hɛ̨ts'i rá ts'ɛdi a xínda gue'ʉ gä mi'da yʉ pøngahyą.
23539	MAT 11:11	Majuąni dí xi ahʉ, njon mí 'bʉh man'da ran 'yohʉ man'da xʉn hɛ̨ts'i nangue a rá 'bɛfi bin t'unni xínda gue a ra Xuua. Pɛ hønt'a go to'o din uni ngue di manda rá ts'ɛdi Oją, madague'a hingui hɛ̨ts'i rá 'bɛfi din t'unni, pɛ man'da xtán hɛ̨ts'i bʉ dí nɛqui, xinda guepʉ ni nɛqui a ra Xuua ya, bi 'yɛ̨na.