23223	MAT 1:10	Ra̱ Ezequías, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Manasés. Ra̱ Manasés, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Amón. Ra̱ Amón, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Josías.
23225	MAT 1:12	M'mɛfa p'ʉya ra̱ Jeconías, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Salatiel. Ra̱ Salatiel, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Zorobabel.
23228	MAT 1:15	Ra̱ Eliud, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Eleazar. Ra̱ Eleazar, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Matán. Ra̱ Matán, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Jacob.
23229	MAT 1:16	Ra̱ Jacob, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ José, nu̱na̱ rá̱ da̱mme ra̱ Ma̱ya. Guehna̱ ra̱ Ma̱ya rá̱ mamá ra̱ Jesús. A nu̱na̱ ra̱ Jesús, ni̱ hu̱ ngue ra̱ Cristo, guehna̱ bá̱ t'ɛ̱ts'i̱ ngue di̱ nda̱st'abi.
23231	MAT 1:18	Ngu̱na̱ bá̱ njap'ʉ bá̱ mi̱hra̱ Jesucristo. Nu̱na̱ ra̱ Ma̱ya ya xi̱ nhohra̱ hya̱ ngue di̱ ntha̱tui ra̱ José. Pɛ hante ngue da̱ mɛ, ya mi̱ ha̱ rá̱ ba̱si̱. Pɛ ra̱ Espíritu Santo'a̱ bi japi ngue bi hya̱ rá̱ ba̱si̱.
23232	MAT 1:19	A nu̱na̱ ra̱ José, ya ja ngue da̱ 'yøt'e ngue rá̱ da̱mme. Mi̱ zä mi̱ ba̱di̱ ngue ya ha̱ rá̱ ba̱si̱ ra̱ Ma̱ya, bi̱ ne ra̱ José ngue xta̱ 'yøt'e te mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley ngue xti̱ nxu̱mmi̱ rá̱ xisu. Pɛ hi̱mbi̱ nepe xta̱ mba̱di̱ xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ te xta̱ 'yøt'e.
23233	MAT 1:20	Mɛ̱nte di̱ n'yomfɛ̱ni̱ te ja ngue da̱ 'yørbʉya, nu̱'mø mi̱ n'a̱ha̱, bi̱ nu̱ n'na rá̱ anxɛ Oja̱ 'mø mi̱ n'ui̱. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague José rá̱ mbom'mɛto'i ra̱ David, oguí su̱ guí̱ mmɛ'a̱ ni̱ xisu ra̱ Ma̱ya. Porque nu̱'a̱ rá̱ ba̱si̱ ha̱'a̱, gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo bi japi bi hya̱ rá̱ ba̱si̱.
23234	MAT 1:21	Nu̱na̱ ra̱ Ma̱ya, di̱ m'mʉ'a̱ n'na rá̱ ts'ʉnt'ʉ 'nɛ̱ gdi hu̱ti̱ ngue ra̱ Jesús. Porque nu̱ná̱, guehna̱ da̱ ya̱nyø ja̱'i̱ ja yø ts'oqui na̱ ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23237	MAT 1:24	Mi̱ nnu̱'a̱ nt'a̱ha̱ ra̱ José, bi 'yøt'e tengu̱tho xi xihra̱ anxɛ nu̱na̱ rá̱ m'mɛnhni̱ Oja̱. Bi zixra̱ Ma̱ya p'ʉya ngue di̱ m'mʉhmi̱.
23238	MAT 1:25	Pɛ hi̱mbi dädi mɛ̱nte ra̱ pa bi hya̱ rá̱ ba̱si̱ ra̱ Ma̱ya. Mi̱ zä mi̱ m'mʉhrá̱ mʉdi ts'ʉnt'ʉ ra̱ Ma̱ya̱, nu̱na̱ ra̱ José i hu̱ti̱ ngue ra̱ Jesús.
23246	MAT 2:8	Mi̱ xifi hanja p'ʉya, nu̱na̱ ra̱ Herodes bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ni̱ mähä Belén, bá̱ homhmʉ ra̱ 'uɛne asta̱ gue'mø guá̱ ti̱mhmʉ. Nu̱'mø guá̱ ti̱mhmʉ p'ʉya, gdí 'yɛ̱hmi̱ ua ngue guí xicjʉ njua̱ni̱, n'namhma̱ ngue 'nɛ̱qui̱ ga̱ mma ngue ga̱ ma tha̱nne ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23248	MAT 2:10	Mi̱ zä mi̱ hyandi̱ hapʉ ɛxa̱ ja ngue da̱ zøni̱, ja̱njua̱ni̱ di johya.
23249	MAT 2:11	Mi̱ zømp'ʉ ja ra̱ ngu̱, bi yʉt'a̱mbo. Bi̱ nu̱ ngue 'bʉp'ʉ ra̱ 'uɛne conna̱ Ma̱ya rá̱ mamá. Gä bi̱ nda̱ntyøhmu̱'ʉ yø n'yohʉ ngue bi da̱nne ra̱ 'uɛne. Bi xʉhyø 'bɛni̱ ngue bi hya̱hra̱ oro op'ʉ, conna̱ hoga̱ bopo ma̱hotho ga̱ yʉni̱ 'nɛ̱ ma̱n'na ra̱ hoga̱ bopo ni̱ hu̱ ngue ra̱ mirra, gä bi u̱nni̱.
23250	MAT 2:12	M'mɛfa p'ʉya, nu̱'mø mi̱ n'a̱hya yø n'yohʉ, bi 'yu̱t'a̱ Oja̱ ngue nu̱'mø bi̱ mengui̱, ya hi̱ndi̱ map'ʉ ha 'bʉhra̱ Herodes. Sinoque n'nan'yo ma̱n'na ra̱ 'yu̱ di̱ mengui̱.
23251	MAT 2:13	Mi̱ ma ya yø n'yohʉ, nu̱'a̱ n'na rá̱ anxɛ Oja̱ bi̱ nu̱ ra̱ José 'mø mi̱ n'a̱ha̱ ngue bi̱ n'yɛ̱mbi̱: ―Da̱mi̱ nangui̱ n'na zihma̱ntho, guí sixra̱ 'uɛne co 'nɛ̱hrá̱ mamá. Gui 'dagui, i̱ map'ʉ ja ra̱ häi Egipto. Ja bá̱ m'mʉp'ʉ asta̱ gue'mø ga̱ xi'i ngue guá̱ pengui̱. Porque nu̱yá, ra̱ Herodes da̱ hyonna̱ 'uɛne ngue da̱ hyo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23254	MAT 2:16	Mi̱ ba̱hra̱ Herodes ngue nu̱ya yø n'yohʉ bi̱ nya̱ui ngue honna̱ 'uɛne ya hi̱n'i̱ mengbʉ ha 'bʉi, ma̱n'natho bi̱ mbøcuɛ p'ʉya. Bi̱ mɛnhyø soldado p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue bá̱ ho yø ts'ʉnt'ʉ nu̱'ʉ 'bʉ'a̱ nyo jɛya pani̱ ga̱i̱. Gätho ma̱thɛ̱t'i̱ ra̱ hni̱ni̱ Belén bi tho yø ts'ʉnt'ʉ. Porque yø n'yohʉ bi xifi ngue hi̱ngui̱ tho'a̱ nyo jɛya xi̱ mʉdi bi̱ nu̱ ra̱ sø.
23257	MAT 2:19	Mi̱ du̱ ra̱ Herodes, nu̱p'ʉ Egipto ma̱mbi̱ 'bʉhra̱ José bi̱ n'ui̱ 'mø mi̱nxu̱i̱ ngue n'na rá̱ anxɛ Oja̱ bi 'yɛ̱mbi̱:
23260	MAT 2:22	Pɛ mi̱ 'yø p'ʉya ngue nu̱na̱ ra̱ Arquelao rá̱ ts'ʉnt'ʉ ra̱ Herodes, guehna̱ mi̱ nda̱st'abi p'ʉ ja ra̱ xɛqui mi̱ nne xtí̱ ma. Porque bi ponnba̱bi̱ ndu̱ rá̱ papá. Ra̱ José p'ʉya bi zu̱ xtí̱ map'ʉ ja ra̱ xɛqui ngue ra̱ häi Judea ma̱di̱ ma̱nda na̱. Ma̱hømbi̱ n'ui̱ ra̱ José p'ʉya, bi sifi ngue di̱ map'ʉ ja ra̱ häi Galilea.
23261	MAT 2:23	Mi̱ zømp'ʉ ja ra̱ häi Galilea, bi̱ m'mʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Nazaret. Ngu̱na̱ bi 'yøt'e para ngue di̱ nja ya yø hya̱ xi̱ ma̱nyø pønga̱hya̱ Oja̱ ngue bi 'yɛ̱na̱: “Nu̱ná̱, di hu̱tyø ja̱'i̱ ngue ra̱ mmɛ̱ngu̱ Nazaret”.
23268	MAT 3:7	Mi̱ nu̱ ra̱ Xuua ngue ma̱ndøngu̱ dyø judío 'bʉp'ʉ ni̱ 'yɛ̱hɛ̱ di xixya̱bi̱. 'Bʉp'ʉ yø fariseo, 'bʉp'ʉ yø saduceo. Bi 'yɛ̱mbʉya: ―Guí øthʉ tengu̱tho øtyø c'ɛ̱ya̱ ngue 'da'mø bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ sibi. Xiya, ¿hague gni̱ pa̱hmʉ ngue bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ nda̱te castigo di̱ nja?
23280	MAT 4:2	Mɛ̱nte nyote ma̱ pa, ra̱ pa ra̱ xu̱i̱ hi̱mbi̱ zi ra̱ hmɛ̱. M'mɛfa p'ʉya, ya bi zä ngue ma̱thoguitho tu̱ ma̱nthu̱hu̱.
23282	MAT 4:4	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbra̱ zithu̱: ―Nu̱p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro, nt'ot'i p'ʉ ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱nda̱ ne da̱ 'yøde te mma̱n'Oja̱, ma̱da̱gue'a̱ da̱ zi ra̱ hmɛ̱ ra̱ ja̱'i̱, pɛ ya hi̱nda̱ zä di̱ m'mʉi”.
23284	MAT 4:6	Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱'mø gue'e rá̱ Ts'ʉnt'ʉ'i Oja̱ ya, da̱mi̱ nsäcua ya. Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱na̱ Oja̱, da̱ pɛnhyø anxɛ ngue da̱ mä'i. Da̱ 'yøt'e ngue njana̱te gdi søt'a̱ häi, n'namhma̱ ngue hi̱ndi̱ ʉn'na̱ ni̱ gua yø do” ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23285	MAT 4:7	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbra̱ zithu̱: ―Xquet'a̱ nt'ot'i ra̱ hya̱ p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue nu̱na̱ Oja̱, hi̱njonda̱ zännbi̱ te da̱ 'yøt'e para ngue da̱ fa̱di̱ ngue'mø ma̱jua̱ni̱ te mma̱ ogue hi̱n'na̱.
23288	MAT 4:10	Pɛ ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbi̱: ―Da̱mi̱ 'uegue grá̱ zithu̱. Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue hønt'a̱ ra̱ Hmu̱ Oja̱ ja ngue da̱ ma ntha̱nne, hi̱njom ma̱n'na.
23290	MAT 4:12	Bi 'yɛ̱hra̱ pa ngue bi̱ n'ofädi ra̱ Xuua. Mi̱ 'yøhra̱ Jesús ngue ya ofädi, bi̱ ma p'ʉya i̱ mpa p'ʉ ja ra̱ häi Galilea.
23297	MAT 4:19	Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ma ga̱ mmähä n'yø. Ya hi̱ngyø hua̱ guí thɛui ya, sinoque ga̱ xän'na̱ui ha gdi thɛui yø ja̱'i̱ ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23299	MAT 4:21	Mi̱ thohmi̱ts'ʉ ni̱nguep'ʉ p'ʉya, ma̱hømbi̱ di̱mp'ʉ mi̱ yonc'ɛ̱i̱ di̱ n'yohʉ ngue n'nat'a̱ yø papá. Ra̱ Jacobo 'nɛ̱hra̱ Xuua, guehya yø ts'ʉnt'ʉ ra̱ Zebedeo. 'Dap'ʉ mi̱ ohʉ rá̱ papá p'ʉ ja ra̱ barco ngue pøtyø xit'a̱. Ra̱ Jesús bi xifi ngue da̱ mähä.
23320	MAT 5:17	A nu̱yá, 'yo guí ɛ̱mhmʉ ngue dá̱ ɛ̱hɛ̱ ga̱ ha̱cä ra̱ ley bi 'yotra̱ Moisés, ogue ga̱ ha̱cä'ʉ yø hya̱ bi̱ nxännba̱te yø pønga̱hya̱ Oja̱. Nu̱'a̱, hi̱n'na̱'a̱. Sinoque dá̱ ɛ̱hɛ̱ ngue nu̱'a̱ te gäma̱ hya̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley, gä gue'a̱ ga̱ thogä'a̱.
23329	MAT 5:26	Ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ, ngue nu̱p'ʉ ja ra̱ fädi, ya hi̱nda̱ zä guá̱ pønthohʉ, guá̱ pømhmʉ asta̱ gue'mø guá̱ ju̱t'i̱ gätho ra̱ mɛ̱nyu̱ da̱ ts'än'na̱hʉ.
23332	MAT 5:29	A nu̱yá, nu̱'mø guí ɛ̱na̱ ngue rá̱ ts'oqui ni̱ dä ngue ni̱ n'yɛi p'ʉ guí øthʉ ra̱ ts'oqui, da̱mi̱ hya̱hni̱ dä, gui 'yɛi. Ma̱n'na xa̱nho ngue di̱ m'mɛ'a̱ n'na ni̱ dähʉ, hi̱nda̱ gue'a̱ ngue gä ni̱ do'yohʉ da̱ ma ra̱ ni̱du̱.
23333	MAT 5:30	Nu̱'mø guí ɛ̱na̱ ngue rá̱ ts'oqui ni̱ 'yɛ ngue ni̱ n'yɛi p'ʉ guí øthʉ ra̱ ts'oqui, da̱mi̱ hyɛjni̱ 'yɛ, gui 'yɛi yap'ʉtho. Ma̱n'na xa̱nho ngue di̱ m'mɛ'a̱ n'na ni̱ 'yɛhʉ, hi̱nda̱ gue'a̱ ngue gä ni̱ do'yohʉ da̱ ma ra̱ ni̱du̱.
23347	MAT 5:44	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue da̱mi̱ ma̱hni̱ nsʉihʉ. Da̱mi̱ 'yäphʉ Oja̱ ngue di ja̱pi̱ to san'a̱hʉ. Nu̱ te'o gä nnu̱ ma̱n'ʉ'a̱hʉ, da̱mi̱ 'yørpa̱hʉ ra̱ nho. Da̱mi̱ marpa̱hʉ Oja̱ te'o ya̱ ma̱nts'o 'mø guí ya̱hʉ. Marpa̱hʉ Oja̱'ʉ hi̱ngui̱ ho te øt'a̱hʉ.
23360	MAT 6:9	Ja̱na̱ngue nu̱'mø gá̱ mat'Oja̱hʉ, da̱mi̱ 'yɛ̱mhmʉ: Ma̱ Papá'a̱he guí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, da̱mi̱ 'yøt'e ngue da̱ hnu̱ ma̱nsu̱'i̱.
23396	MAT 7:11	A nu̱yá, i ja ni̱ ts'oquihʉ, pɛ guí pa̱di̱ guí u̱nna̱ cosa nu̱'a̱ xa̱nho ni̱ ba̱si̱hʉ. Ma̱n'natho'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ngue xa̱ndønho te di 'da'a̱hʉ 'mø gui 'yäphʉ.
23398	MAT 7:13	Mɛ̱nte guí 'bʉhmʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi, da̱mi̱ hya̱xhʉ ra̱ 'yu̱ njua̱ntho. A nu̱yá, para ngue da̱ zä gui hya̱xhʉ na̱ ra̱ 'yu̱ na̱, da̱mi̱ cʉthʉ p'ʉ ja ra̱ goxthi̱ hi̱ngui̱ xi̱di̱. Porque nu̱na̱ ra̱ 'yu̱ ni̱ ma ni̱du̱ hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nhɛ̱nni̱ yø ja̱'i̱ na̱, ngue xa nxi̱di̱ ra̱ goxthi 'nɛ̱ xa̱ nxi̱di̱ ra̱ 'yu̱. Pɛ ma̱ndøngu̱ dyø ja̱'i̱ ni̱ map'ʉ.
23412	MAT 7:27	Mi̱ n'ye p'ʉya, bi̱ mo ra̱ da̱the, bi̱ n'yo ra̱ nda̱hi̱ ngue bi̱ nønhna̱ ngu̱. Bi xot'i, ma̱xøgue bi̱ n'uɛ̱ni̱.
23413	MAT 7:28	Mi̱ juahya yø hya̱ bi xännba̱ yø ja̱'i̱ ra̱ Jesús, di 'yødyø ja̱'i̱ ya yø hya̱ bi xifi.
23415	MAT 8:1	Ma̱mbá̱ ɛ̱p'ʉ bí ja ra̱ nyu̱ni̱ ma̱mbi 'bʉhra̱ Jesús, xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ bá̱ n'youi.
23418	MAT 8:4	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbra̱ n'yohʉ mi̱'ʉ: ―Nu̱yá, 'yo to guí xifi te dá̱ øt'a̱'i̱ ya. 'Be ni̱ ma ya, sømp'ʉ 'bʉhra̱ mmäcja̱. Da̱ nu̱ ngue ya bi zä'i. Da̱mi̱ 'yøtra̱ 'bøt'e tengu̱tho bi̱ ma̱nda ra̱ Moisés ngue da̱ 'yøtyø ja̱'i̱ 'mø bi zä ra̱ 'ya hɛ̱mbi̱. Ja̱na̱ngue da̱ ba̱di̱ gätho yø ja̱'i̱ ngue ya bi zä'i.
23424	MAT 8:10	Nu̱na̱ ra̱ Jesús mi̱ 'yøde te xihra̱ capita, di 'yøtho te sifi. Bi 'yɛ̱mbyø ja̱'i̱ n'youi p'ʉya: ―Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ ngue hi̱njonni̱ judío di pøni̱ ngue gdi ti̱nnbä rá̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱ tengu̱ ga̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱gä na̱ ra̱ n'yohʉ na̱.
23430	MAT 8:16	Mi̱ dähra̱ nde p'ʉya, nu̱p'ʉ 'bʉhra̱ Jesús, xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱ bá̱ ts'i̱nnbi̱ ngue da̱ 'yøthe. Pɛ ra̱ Jesús høntho da̱ ma̱ ngue da̱ zä yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱, 'bexi sä. 'Dama̱ 'dan'yo yø n'ʉ hɛ̱mbyø ja̱'i̱, pɛ gä bi 'yøthe.
23431	MAT 8:17	Mi̱ nja na̱ ra̱ hya̱ na̱, ya bi̱ nja'a̱ te ra̱ hya̱ bi̱ ma̱nna̱ pønga̱hya̱ Isaías ngue bi 'yɛ̱na̱: “Nu̱ te gäma̱ n'ʉ gmi̱ hɛ̱mphʉ, gä bi hya̱qui hapʉ mi̱'ʉ”, bi 'yɛ̱na̱.
23432	MAT 8:18	Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús ngue ma̱ndøngu̱ dyø ja̱'i̱ di̱ mäts'i. Bi xihyø xädi p'ʉya ngue bi̱ mähä dí̱ ma ma̱n'na nguadi ra̱ zabi.
23436	MAT 8:22	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ma ga̱ mmɛhma̱. Nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱ntho ya xa̱ ndu̱ ngue hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, gue'ʉ da̱ 'yähyø mmi̱ndu̱ui'ʉ.
23440	MAT 8:26	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbyø xädi: ―¿Hanja ngue guí su̱hʉ? ¿Ua hi̱nguí̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue ga̱ fäxa̱hʉ? ―bi 'yɛ̱mbi̱. Mi̱ nangra̱ Jesús, bi hɛjpa̱bi̱ ra̱ nda̱hi̱ 'nɛ̱hyø fʉnthe. Mi̱ hɛjpi, 'bexpi̱ nsäya.
23442	MAT 8:28	Mi̱ zøm ma̱n'na nguadi ra̱ zabi, ja ra̱ häi ni̱ hu̱ ngue Gadara. Ja bi̱ nthɛui p'ʉ ra̱ Jesús yoho yø n'yohʉ mi̱ n'youi yø ts'onthi̱. Pɛ ma̱ndønts'otho, xpí 'yɛ̱p'ʉ ja ra̱ camposanto. Asta̱ nts'u̱tho to da̱ thop'ʉ ja ra̱ 'yu̱.
23443	MAT 8:29	Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi̱ mʉhra̱ mafi. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague Jesús, rá̱ Ts'ʉnt'ʉ'i Oja̱, ¿hanja ngue ga̱di̱ nthi̱nt'ua dí̱ 'bʉcähe? Porque tobe hi̱ngui̱ sønna̱ pa ngue gui pɛnnga̱he ra̱ castigo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23448	MAT 8:34	Nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ma̱mbí̱ 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱, gä bi̱ ma ngue bi zømp'ʉ bí 'bʉhra̱ Jesús. Mi̱ zønyø ja̱'i̱ p'ʉ 'bʉhra̱ Jesús, bi xifi ngue da̱ ma.
23450	MAT 9:2	Mi̱ zømp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱, bá̱ thu̱nnba̱bi̱ n'na nc'ɛ̱i̱ bá̱ oxrá̱ fi̱di̱ ngue tu̱dyø gua. Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús te øtyø ja̱'i̱ bá̱ du̱ ra̱ därquɛ̱hi̱, i pa̱di̱ ngue ɛ̱c'ɛ̱i̱ yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøthe ra̱ därquɛ̱hi̱. Bi 'yɛ̱mbra̱ därquɛ̱hi̱ p'ʉya: ―Ague ts'ʉnt'ʉ'i, 'yo tu̱ ni̱ mmʉi, ya dá̱ pu̱n'na̱ ni̱ ts'oqui ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23456	MAT 9:8	Mi̱ nu̱ yø ja̱'i̱ te bi̱ nja, bi̱ nsu̱ yø ja̱'i̱. Pɛ ɛ̱spa̱bi̱ Oja̱ porque di̱ nɛ̱qui̱ ngue Oja̱ di u̱nna̱ ts'ɛdi te ø'na̱ ra̱ n'yohʉ na̱.
23457	MAT 9:9	Mi̱ ma ra̱ Jesús, ni̱ nthop'ʉ ja rá̱ oficina n'na ra̱ n'yohʉ ni̱ hu̱ ngue ra̱ Mateo, nu̱na̱ jʉmba̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ yø ja̱'i̱ ja te pä. Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ma ga̱ mmɛ n'yø, ga̱ øt'e ngue ma̱ xädi'i ―bi 'yɛ̱mbi̱. Ra̱ Mateo p'ʉya, bi zop'ʉ rá̱ oficina ngue bi̱ mɛ ra̱ Jesús.
23458	MAT 9:10	Ma̱n'na ra̱ pa p'ʉya, nu̱na̱ ra̱ Jesús bi̱ mɛ yø xädi p'ʉ ja rá̱ ngu̱ ra̱ Mateo ngue da̱ nsi̱hmɛ̱. Xa̱ngu̱ yø ngʉthäi 'bʉp'ʉ, co 'nɛ̱ hmi̱'da yø ja̱'i̱ t'ɛ̱mbi̱ ngue ja yø ts'oqui, gä 'dap'ʉ si̱hmɛ̱ui ra̱ Jesús.
23460	MAT 9:12	Mi̱ 'yøhra̱ Jesús te sipyø xädi, bi 'yɛ̱mp'ʉ di̱ ya̱hni̱: ―Nu̱ya yø ja̱'i̱ di hyɛ̱nni̱, guehya ni̱ 'yɛ̱hra̱ 'yøthe ya. Pɛ yø ja̱'i̱ xa̱nzaqui, hi̱nga̱ gue'ʉ ni̱ 'yɛ̱'ʉ.
23461	MAT 9:13	Da̱mi̱ xähmʉ te ni̱ bønyø hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Dí̱ nnegä ngue di̱ nja ni̱ nhuɛ̱ca̱tehʉ, porque guehna̱ ma̱n'natho di̱ mu̱ui na̱ ngue yø 'bøt'e guí ørca̱hʉ”, ɛ̱n'Oja̱. A nu̱gä, dá̱ ɛ̱hɛ̱ ngue gue'ʉ yø ja̱'i̱ ja yø ts'oqui ga̱ xifi da̱ hyɛp'ʉ ra̱ nts'o ga̱ 'yo, hi̱nga̱ gue'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ya 'yo xa̱nho dá̱ ɛ̱hɛ̱ ga̱ nzofo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23466	MAT 9:18	Mɛ̱nte ra̱ Jesús bi xihyø ja̱'i̱ ya yø hya̱ ya, bi zø'a̱ n'na ra̱ n'yohʉ 'bɛt'o ngue yø judío. Bi̱ nda̱ntyøhmu̱ p'ʉ 'bähra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱ ma̱ t'i̱xu̱ ɛxa̱ ja bi̱ du̱, pɛ nu̱'mø guí̱ mma, gui japni̱ 'yɛ p'ʉ ja rá̱ do'yo, ma̱høndi̱ m'mʉi.
23468	MAT 9:20	Mɛ̱nte ni̱ 'yo ra̱ Jesús, nu̱na̱ n'na ra̱ xisu ya n'nɛ'ma̱ yonjɛya mi̱ hɛ̱mbra̱ m'mäcji, bi guarbʉ ja rá̱ xʉtha ra̱ Jesús ngue bi därpa̱ rá̱ nya̱ni̱ rá̱ he.
23470	MAT 9:22	Mi̱ dädi, 'bexpi 'bätra̱ Jesús ngue bi hyɛ̱tra̱ xisu. Bi 'yɛ̱mbʉya: ―Ague t'i̱xu̱, da̱ hyu̱ ni̱ mmʉi. Ya bi zä'i ngue gá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱gui̱ ngue da̱ zä'i comma̱ ts'ɛdi ―bi 'yɛ̱mbi̱. 'Bexque'a̱ bi zä ra̱ n'ʉ mi̱ hɛ̱mbra̱ xisu.
23471	MAT 9:23	Mi̱ zømp'ʉ ja rá̱ ngu̱ ra̱ n'yohʉ na̱ ra̱ Jesús, bi̱ nu̱ ngue 'bʉp'ʉ yø mɛ'bida. Di yänni̱ yø ja̱'i̱ 'bʉp'ʉ ngue zoni̱.
23473	MAT 9:25	Mi̱ bøn'athi gätho yø ja̱'i̱ p'ʉya, ra̱ Jesús bi thop'ʉ brá̱ 'bɛnna̱ hmu̱te. Bi bɛnnba̱ rá̱ 'yɛ ra̱ hmu̱te bi gʉts'i. Ra̱ hmu̱te p'ʉya bi bɛ̱nna̱te, bi̱ nangui̱.
23475	MAT 9:27	Ma̱mbá̱ ɛ̱p'ʉ ja ra̱ ngu̱ na̱ ra̱ Jesús, nu̱p'ʉ ja ra̱ 'yu̱ bi dɛnni̱ yoho yø xädä. Ni̱ mafi, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague rá̱ mbom'mɛto'i ra̱ David, da̱mi̱ huɛ̱ga̱'be.
23476	MAT 9:28	Mi̱ yʉrbʉ ja rá̱ ngu̱ ra̱ Jesús, bi guatyø xädä. Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Ua guí ɛ̱c'ɛ̱i̱ui ngue da̱ zä ga̱ øt'ä na̱ te guí xicui ya? Yø xädä p'ʉya bi 'yɛ̱mbi̱: ―A̱há̱ grá̱ Hmu̱, dí ɛ̱c'ɛ̱i̱'be ngue da̱ zä gui 'yøt'e ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23478	MAT 9:30	Nu̱'ʉ yø xädä p'ʉya 'bexpi̱ nzø yø dä. Pɛ ra̱ Jesús di hɛjpi ngue hi̱nte da̱ ma̱, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ma̱n'nan'yo mi̱ 'yøt'e ngue guí̱ mma̱mmi̱ te dá̱ øt'a̱ui ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23485	MAT 9:37	Pɛ ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbyø xädi: ―Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ, ngue xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi i ja, pɛ yø mɛfi zi yohotho 'bʉi.
23489	MAT 10:3	Ra̱ Lipe. Ra̱ Bartolomé. Ra̱ Toma̱. Ra̱ Mateo nu̱na̱ ra̱ ngʉthäi. Ra̱ Jacobo nu̱na̱ rá̱ ts'ʉnt'ʉ ra̱ Alfeo. Ra̱ Lebeo nu̱na̱ ja ma̱n'na ra̱ thu̱hu̱ ngue ra̱ Tadeo.
23501	MAT 10:15	Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'mø ra̱ pa da̱ni̱ hya̱spa̱ ra̱ güɛnda Oja̱ ya yø ja̱'i̱ di ja'a̱hʉ p'ʉ, ma̱n'na xa̱ngu̱ ra̱ castigo da̱ thohya, ngue'a̱ te ra̱ castigo da̱ tho'ʉ yø ja̱'i̱ mi̱ 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Sodoma 'nɛ̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Gomorra.
23531	MAT 11:3	Mi̱ zømp'ʉ ha 'bʉi, bi 'yɛ̱mbra̱ Jesús: ―¿Ua gue'e na̱ ra̱ Cristo mi̱ ja ngue dá̱ ɛ̱hɛ̱ di̱ nda̱st'abi, ua gue ga̱ tø'mähe ma̱n'na? ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23535	MAT 11:7	Mi̱ mengyø m'mɛnhni̱ ra̱ Xuua, nu̱na̱ ra̱ Jesús bi dʉ'mi̱ bi c'a̱nnba̱bi̱ yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ Xuua. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Te'o gá̱ ma guá̱ nu̱hʉ p'ʉ bí ja ra̱ da̱po? ¿Ua guá̱ nu̱hʉ n'na ra̱ n'yohʉ hi̱ngui̱ nzaqui rá̱ mmʉi, ɛ̱ntho n'na ra̱ zafani̱ 'mø a̱nna̱ nda̱hi̱?
23537	MAT 11:9	Pɛ xi'mø hi̱nga̱ gue'a̱ guá̱ nu̱hʉ'a̱, ¿te'o guá̱ nu̱hʉ 'mø? ¿Ua guá̱ nu̱hʉ n'na rá̱ pønga̱hya̱ Oja̱? Ma̱jua̱ni̱ ngue gue'a̱ rá̱ pønga̱hya̱ Oja̱ guá̱ nu̱hʉ. Pɛgue ta̱te na̱, ngue gätho mi̱'da yø pønga̱hya̱ xa̱ m'mʉi.
23538	MAT 11:10	Nu̱na̱ ra̱ Xuua guehna̱ rá̱ m'mɛnhni̱ Oja̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro na̱, ngue ɛ̱na̱: “Nu̱gä ga̱ ɛt'ä ma̱ m'mɛnhni̱, di̱ m'mɛt'o p'ʉ gdi̱ ma. Gue'a̱ di hoqui hapʉ ja ngue gui thogui”, bi 'yɛ̱na̱.
23539	MAT 11:11	Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ, nu̱ hangu̱ yø ja̱'i̱ 'bʉi, hi̱njongui̱ pøni̱ ngue di ta̱te nguehna̱ ra̱ Xuua bi 'yøtra̱ nxixya̱. Pɛ nu̱yá, to bi zä ma̱ ja̱'i̱ ya o rá̱ 'yɛ Oja̱ ya, guehya ma̱ da̱tho bi̱ nthɛui ra̱ mmɛ̱nthi̱ ya ngue ra̱ Xuua.
23544	MAT 11:16	Ma ga̱ honi̱ te gda̱ hyɛjpä yø ja̱'i̱ 'bʉhra̱ pa ja p'ʉya. Gdá̱ hyɛjpa̱bi̱ yø ba̱si̱ n'yɛ̱mp'ʉ ja ra̱ täi. I̱ mmatyø mmi̱mba̱si̱ui ngue di̱ n'yɛ̱mmi̱, i ɛ̱mbi̱:
23553	MAT 11:25	Ma̱n'na ra̱ ora p'ʉya, ra̱ Jesús bi 'yɛ̱na̱: ―Ma̱ Papá'i, da̱di ja ma̱mma̱di̱'i̱, grá̱ Hmu̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, grá̱ Hmu̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi. Porque yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue yø ba̱mhya̱, i ɛ̱na̱ ngue ti̱ni̱ xa̱nho yø mmʉi hanja ra̱ hya̱, pɛ gá̱ 'ya̱jpa̱bi̱ ya yø hya̱ ya. Gá̱ japi ngue go bi ba̱hya yø ja̱'i̱ ngue yø 'yøde tengu̱tho yø ba̱si̱ ngue yø 'yøde.
23560	MAT 12:2	Mi̱ nu̱ yø fariseo te øtyø xädi ra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱ ni̱ xädi gue di̱ mpɛfi. Conque mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley ngue nu̱'mø ra̱ pa ngue ra̱ ts'äya, hi̱ngui̱ sä ngue to di̱ mpɛfi ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23561	MAT 12:3	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Xi'mø mi̱ zʉhra̱ thu̱hu̱ n'na ndi̱ ra̱ David, co 'nɛ̱'ʉ mi̱ n'youi, ¿ua hi̱nja̱m'mø ga̱di xähmʉ p'ʉ ha nt'ot'i'a̱ te bi 'yøt'e?
23565	MAT 12:7	Pɛ hi̱ngui̱ ti̱nni̱ mmʉihʉ hanja'a̱ te ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Dí̱ nnegä ngue di̱ nja ni̱ nhuɛ̱ca̱tehʉ, porque guehna̱ ma̱n'natho di̱ mu̱ui'a̱ ngue yø 'bøt'e guí ørca̱hʉ”, i ɛ̱na̱. Porque nu̱'mø di ja ni̱ nhuɛ̱ca̱tehʉ, nuya yø ja̱'i̱ hi̱n tema̱ hya̱ øt'e, hi̱ngui̱ 'yɛ̱mphʉ ngue ja yø ts'oqui 'mø.
23567	MAT 12:9	Mi̱ ma ra̱ Jesús, i̱ map'ʉ ja rá̱ ni̱ja̱ yø judío.
23569	MAT 12:11	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱na̱: ―¿Teni̱ 'bɛ'a̱ gui 'yøthʉ 'mø gdi sihʉ n'na ra̱ dɛ'yo, 'nɛ̱ da̱ zop'ʉ ja ra̱ ots'i 'mø ra̱ pa ngue ra̱ ts'äya? Ua̱ngui̱ 'bexque'a̱ guá̱ jʉts'i n'nahma̱ntho, ma̱da̱gue'a̱ ra̱ pa ngue ra̱ ts'äya.
23572	MAT 12:14	Mi̱ zä mi̱ nu̱ yø fariseo ngue bi̱ n'øthe ra̱ Jesús, bi̱ ma bá̱ nhɛca̱hya̱ ngue honi̱ ha di hyo ra̱ Jesús.
23573	MAT 12:15	Mi̱ ba̱di̱ te mbɛ̱nnba̱bi̱ yø ja̱'i̱ ra̱ Jesús, bi̱ ma. Pɛ bi̱ ntɛt'i xa̱ndøngu̱ yø ja̱'i̱. Gä bi 'yøthe yø ja̱'i̱ di hyɛ̱nni̱.
23580	MAT 12:22	Nu̱na̱ n'na ra̱ n'yohʉ ma̱di gonebi 'nɛ̱ ma̱di xädäbi ra̱ ts'onthi̱ mi̱ n'youi, bi ts'ixpʉ 'bʉhra̱ Jesús ngue bi 'yøthe. Mi̱ 'yøthe p'ʉya, bi zä bi̱ nya̱ ra̱ n'yohʉ 'nɛ̱ bi zä bi̱ nzø yø dä.
23582	MAT 12:24	Mi̱ 'yøhyø fariseo na̱ te ra̱ hya̱ mma̱nyø ja̱'i̱, bi 'yɛ̱na̱: ―Nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ i hma̱, i øthe yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱, pɛ gue gue'a̱ ra̱ zithu̱ rá̱ hmu̱ yø ts'onthi̱ fäts'i ngue njap'ʉ.
23597	MAT 12:39	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱ yø ja̱'i̱ 'bʉhya, ja yø ts'oqui ngue hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, 'bet'o äcyø milagro da̱ nu̱, ja da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱gui̱. Pɛ hi̱n tema̱ milagro ga̱ øt'e ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱. Nu̱'a̱ da̱ nøpa̱ hmɛ̱ya yø ja̱'i̱ ya, gue'a̱ te bi thohra̱ pønga̱hya̱ Jonás.
23603	MAT 12:45	Da̱ mengbʉya, da̱ si mi̱ yoto yø ts'onthi̱ ma̱n'na xa̱nts'o ngue'a̱ ra̱ ts'onthi̱ rá̱ mʉdi. Gä da̱ yʉrbʉ ja rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ ngue di̱ m'mʉp'ʉ. M'mɛfa p'ʉya, ma̱n'na di̱ m'mʉmma̱n'ʉ ra̱ ja̱'i̱ ngue'a̱ te ra̱ n'ʉ mi̱ sä m'mɛt'o. Xquet'a̱ ngu̱na̱ ra̱ hya thohyø ja̱'i̱ 'bʉhya.
23606	MAT 12:48	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱ntho: ―Ma ga̱ xi'a̱hʉ ndana̱ ma̱ mamá, ndana̱ ma̱ n'yohʉ ―bi 'yɛ̱na̱.