23221	MAT 1:8	Ra̱ Asa, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Josafat. Ra̱ Josafat, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Joram. Ra̱ Joram, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Uzías.
23225	MAT 1:12	M'mɛfa p'ʉya ra̱ Jeconías, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Salatiel. Ra̱ Salatiel, ra̱ papá na̱ ngue ra̱ Zorobabel.
23230	MAT 1:17	Ja̱na̱ngue 'dɛ'ma̱ goho yø papá bi̱ m'mʉi ngue bi̱ m'mʉhyø ba̱si̱, bá̱ fʉdi ngue ra̱ Abraham asta̱ ra̱ David. 'Dɛ'ma̱ goho yø papá bi̱ m'mʉi, bá̱ fʉdi ngue ra̱ David asta̱ gue'mø mi̱ mbɛntyø judío ngue bi ts'ixpʉ ja ra̱ häi Babilonia. Bá̱ fʉ'ʉ yø pa'ʉ p'ʉya ngue bi̱ m'mʉhmi̱ 'dɛ'ma̱ goho yø papá asta̱ gue'mø mi̱ m'mʉhra̱ Cristo.
23233	MAT 1:20	Mɛ̱nte di̱ n'yomfɛ̱ni̱ te ja ngue da̱ 'yørbʉya, nu̱'mø mi̱ n'a̱ha̱, bi̱ nu̱ n'na rá̱ anxɛ Oja̱ 'mø mi̱ n'ui̱. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague José rá̱ mbom'mɛto'i ra̱ David, oguí su̱ guí̱ mmɛ'a̱ ni̱ xisu ra̱ Ma̱ya. Porque nu̱'a̱ rá̱ ba̱si̱ ha̱'a̱, gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo bi japi bi hya̱ rá̱ ba̱si̱.
23239	MAT 2:1	Nu̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue ra̱ häi Judea, ja bi̱ mi̱p'ʉ ra̱ Jesús. Guehya yø pa mi̱ nda̱st'abi ra̱ Herodes, gä ma̱di̱ ma̱nda'a̱ ra̱ xɛqui'a̱. Nu̱p'ʉ ja ra̱ da̱ni̱hni̱ Jerusalén bi zøp'ʉ 'da yø n'yohʉ ngue ja yø mfa̱di̱ ngue di xädi te ga̱ 'yo yø sø, bi 'yɛ̱p'ʉ ja n'na ra̱ häi ni̱ bøxyadi.
23241	MAT 2:3	Nu̱na̱ ra̱ da̱st'abi Herodes mi̱ zä mi̱ 'yøhna̱ ra̱ hya̱ na̱, ya da̱ zährá̱ n'yomfɛ̱ni̱ ngue su̱. Da̱ guehyø mmɛ̱ngu̱ Jerusalén, gä bi̱ nsu̱.
23245	MAT 2:7	A nu̱na̱ ra̱ Herodes nt'a̱gui̱tho bi zon'ʉ yø n'yohʉ øtra̱ nt'änni̱, ɛ̱na̱ ngue pa̱di̱ te ga̱ 'yo yø sø. Ra̱ Herodes bi 'yänni̱ tema̱ pa bá̱ fʉdi bi̱ nɛ̱qui̱ ra̱ sø.
23246	MAT 2:8	Mi̱ xifi hanja p'ʉya, nu̱na̱ ra̱ Herodes bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ni̱ mähä Belén, bá̱ homhmʉ ra̱ 'uɛne asta̱ gue'mø guá̱ ti̱mhmʉ. Nu̱'mø guá̱ ti̱mhmʉ p'ʉya, gdí 'yɛ̱hmi̱ ua ngue guí xicjʉ njua̱ni̱, n'namhma̱ ngue 'nɛ̱qui̱ ga̱ mma ngue ga̱ ma tha̱nne ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23250	MAT 2:12	M'mɛfa p'ʉya, nu̱'mø mi̱ n'a̱hya yø n'yohʉ, bi 'yu̱t'a̱ Oja̱ ngue nu̱'mø bi̱ mengui̱, ya hi̱ndi̱ map'ʉ ha 'bʉhra̱ Herodes. Sinoque n'nan'yo ma̱n'na ra̱ 'yu̱ di̱ mengui̱.
23254	MAT 2:16	Mi̱ ba̱hra̱ Herodes ngue nu̱ya yø n'yohʉ bi̱ nya̱ui ngue honna̱ 'uɛne ya hi̱n'i̱ mengbʉ ha 'bʉi, ma̱n'natho bi̱ mbøcuɛ p'ʉya. Bi̱ mɛnhyø soldado p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue bá̱ ho yø ts'ʉnt'ʉ nu̱'ʉ 'bʉ'a̱ nyo jɛya pani̱ ga̱i̱. Gätho ma̱thɛ̱t'i̱ ra̱ hni̱ni̱ Belén bi tho yø ts'ʉnt'ʉ. Porque yø n'yohʉ bi xifi ngue hi̱ngui̱ tho'a̱ nyo jɛya xi̱ mʉdi bi̱ nu̱ ra̱ sø.
23260	MAT 2:22	Pɛ mi̱ 'yø p'ʉya ngue nu̱na̱ ra̱ Arquelao rá̱ ts'ʉnt'ʉ ra̱ Herodes, guehna̱ mi̱ nda̱st'abi p'ʉ ja ra̱ xɛqui mi̱ nne xtí̱ ma. Porque bi ponnba̱bi̱ ndu̱ rá̱ papá. Ra̱ José p'ʉya bi zu̱ xtí̱ map'ʉ ja ra̱ xɛqui ngue ra̱ häi Judea ma̱di̱ ma̱nda na̱. Ma̱hømbi̱ n'ui̱ ra̱ José p'ʉya, bi sifi ngue di̱ map'ʉ ja ra̱ häi Galilea.
23265	MAT 3:4	Nu̱ rá̱ he ra̱ Xuua, gue'ʉ yø xingu̱ ra̱ cameyo ntøt'e ngue ra̱ u̱lu. Di̱ ngʉt'a̱ n'na ra̱ xifani̱. Nu̱'a̱ te si p'ʉya, yø mmäcja̱ t'a̱xi̱ mi̱ sa. 'Nɛ̱ ra̱ t'afi t'asa ti̱mp'ʉ ja ra̱ da̱po mi̱ si.
23268	MAT 3:7	Mi̱ nu̱ ra̱ Xuua ngue ma̱ndøngu̱ dyø judío 'bʉp'ʉ ni̱ 'yɛ̱hɛ̱ di xixya̱bi̱. 'Bʉp'ʉ yø fariseo, 'bʉp'ʉ yø saduceo. Bi 'yɛ̱mbʉya: ―Guí øthʉ tengu̱tho øtyø c'ɛ̱ya̱ ngue 'da'mø bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ sibi. Xiya, ¿hague gni̱ pa̱hmʉ ngue bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ nda̱te castigo di̱ nja?
23280	MAT 4:2	Mɛ̱nte nyote ma̱ pa, ra̱ pa ra̱ xu̱i̱ hi̱mbi̱ zi ra̱ hmɛ̱. M'mɛfa p'ʉya, ya bi zä ngue ma̱thoguitho tu̱ ma̱nthu̱hu̱.
23285	MAT 4:7	Mi̱ da̱hra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbra̱ zithu̱: ―Xquet'a̱ nt'ot'i ra̱ hya̱ p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue nu̱na̱ Oja̱, hi̱njonda̱ zännbi̱ te da̱ 'yøt'e para ngue da̱ fa̱di̱ ngue'mø ma̱jua̱ni̱ te mma̱ ogue hi̱n'na̱.
23290	MAT 4:12	Bi 'yɛ̱hra̱ pa ngue bi̱ n'ofädi ra̱ Xuua. Mi̱ 'yøhra̱ Jesús ngue ya ofädi, bi̱ ma p'ʉya i̱ mpa p'ʉ ja ra̱ häi Galilea.
23291	MAT 4:13	Bá̱ sop'ʉ ra̱ hni̱ni̱ Nazaret, bi̱ ma da̱ni̱ m'mʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Capernaum. Nu̱na̱ ra̱ hni̱ni̱ na̱, ja jarbʉ ja ra̱ nenzabi nu̱p'ʉ di̱ ntøt'a̱ häiui ra̱ Zabulón conna̱ häi Neftalí.
23293	MAT 4:15	“Nu̱'ʉ yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ ja ra̱ häi Zabulón, 'nɛ̱'ʉ yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ ja ra̱ häi Neftalí, guehya yø ja̱'i̱ 'bʉp'ʉ jonna̱ nenzabi, 'nɛ̱'ʉ rá̱ m'mʉp'ʉ ma̱n'na nguadi ra̱ da̱the Jordán, 'nɛ̱p'ʉ ja ra̱ häi Galilea, ja jap'ʉ n'na ra̱ xɛqui ngue 'bʉhyø ja̱'i̱ hi̱ngyø judío.
23299	MAT 4:21	Mi̱ thohmi̱ts'ʉ ni̱nguep'ʉ p'ʉya, ma̱hømbi̱ di̱mp'ʉ mi̱ yonc'ɛ̱i̱ di̱ n'yohʉ ngue n'nat'a̱ yø papá. Ra̱ Jacobo 'nɛ̱hra̱ Xuua, guehya yø ts'ʉnt'ʉ ra̱ Zebedeo. 'Dap'ʉ mi̱ ohʉ rá̱ papá p'ʉ ja ra̱ barco ngue pøtyø xit'a̱. Ra̱ Jesús bi xifi ngue da̱ mähä.
23314	MAT 5:11	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ gui̱ nthɛui 'mø bi ts'ʉ'i ngue guí tɛnnga̱hʉ. Da̱ ts'an'a̱hʉ, da̱ ts'än'na̱hʉ yø fɛhni̱.
23316	MAT 5:13	Nu̱ ra̱ u̱, i ja rá̱ 'bɛfi ngue nu̱ tema̱ japi ya hi̱ndi̱ nts'oni̱. Guí̱ njathʉ p'ʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi ya, ngue guí 'bʉhmʉ ua, ya xøt'a̱tho ra̱ nts'o da̱ 'yøtyø ja̱'i̱. Pɛ nu̱'mø bi̱ m'mɛhrá̱ ts'ɛdi ra̱ u̱, ya hi̱nda̱ zä to da̱ japi ngue xta̱ n'u̱ ma̱høn'a̱. Ya hi̱nte di̱ mu̱ui ra̱ u̱, da̱ t'ɛi, da̱ nɛ̱p'ʉ yø ja̱'i̱.
23322	MAT 5:19	Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱ to bi zä ngue fɛstho ra̱ hya̱ di̱ ma̱nda ra̱ ley, ma̱da̱gue'a̱ zits'ʉtho, 'nɛ̱ da̱ ngu̱'a̱ da̱ xännba̱bi̱ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue da̱ mɛstho ra̱ hya̱, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱nga̱ ɛda̱ hnu̱ ma̱nsu̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ na̱. Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøt'e te mma̱nna̱ ley 'nɛ̱ da̱ ngu̱'a̱ da̱ xännba̱bi̱ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøt'e, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ da̱ hnu̱ ma̱nsu̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ na̱.
23323	MAT 5:20	Nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'mø guí̱ nne di̱ ncʉ'a̱hʉ p'ʉ di̱ ma̱nda Oja̱, ma̱ da̱tho nne ngue xtá̱ ndønho te gdi̱ n'yohʉ, ngue'a̱ te ga̱ 'yo yø xännba̱te ngue ra̱ ley 'nɛ̱'a̱ te ga̱ 'yo yø fariseo.
23328	MAT 5:25	Nu̱'mø bi̱ ma ma̱ ya̱pi̱'a̱hʉ, nu̱'a̱ di ya̱p'a̱hʉ da̱mi̱ nhojpa̱hʉ p'ʉ ja ra̱ 'yu̱, n'namhma̱ ngue hi̱ndi̱ dä'a̱hʉ p'ʉ ja ra̱ ts'ʉt'abi. Porque nu̱'mø ya bi̱ ndä'a̱hʉ p'ʉ ja ra̱ ts'ʉt'abi, ra̱ ts'ʉt'abi di dä'a̱hʉ ra̱ policía. Ra̱ policía p'ʉya da̱ zixa̱hʉ fädi.
23329	MAT 5:26	Ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ, ngue nu̱p'ʉ ja ra̱ fädi, ya hi̱nda̱ zä guá̱ pønthohʉ, guá̱ pømhmʉ asta̱ gue'mø guá̱ ju̱t'i̱ gätho ra̱ mɛ̱nyu̱ da̱ ts'än'na̱hʉ.
23344	MAT 5:41	Nu̱'mø to da̱ 'yɛ̱n'i̱ gui fäxʉ n'na kilómetro ma̱de ngue gui tu̱spa̱ rá̱ 'bɛni̱, da̱mi̱ doblehʉ'a̱ te xi'i gui fäxhʉ.
23353	MAT 6:2	Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱'mø guí fäxhʉ yø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hyoya, 'yo guí̱ nnehʉ ngue 'da di ba̱tyø ja̱'i̱ te guí øthʉ. Porque ngu̱'a̱ øt'i'da yø ja̱'i̱ p'ʉ ja yø ni̱ja̱ 'nɛ̱p'ʉ ja yø caye, høntho nne ngue di 'yɛ̱ts'i̱ ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱'a̱ ra̱ nho øt'e. Pɛ ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ njap'ʉ, nu̱'a̱ ga̱ nnu̱ ma̱nho yø ja̱'i̱ te øt'e, ya hønt'a̱ yø nzäbi'a̱.
23354	MAT 6:3	Pɛ nu̱'a̱hʉ, nu̱'mø guí fäxhʉ yø hyoya, nu̱ te ja ngue gui 'yøthʉ, 'yo 'be gui xihni̱ amigo ga̱di̱ nsixui.
23364	MAT 6:13	Da̱mi̱ fäxca̱he ngue hi̱nga̱ øt'ähe ra̱ nts'o. Da̱mi̱ ya̱nje ngue ra̱ nts'o. Porque nu̱'i̱, gue'e ga̱di̱ mma̱ndasɛ, jasɛ ni̱ ts'ɛdi, guí ta̱te para za̱ntho. Da̱ ngu̱t'a̱tho.
23373	MAT 6:22	Nu̱'mø bi xogui xa̱nho ni̱ dähʉ ya, ya guí hɛ̱thʉ xa̱nho ra̱ nyot'i i ja. Njarbʉtho ni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ ya, nu̱'mø bi xogui xa̱nho, ya guí pa̱hmʉ ndana̱ ra̱ nho gdi̱ n'yohʉ 'mø.
23374	MAT 6:23	Pɛ nu̱'mø hi̱ngui̱ xogui xa̱nho ni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ, ya hi̱mma̱ jua̱ni̱ guí pa̱hmʉ ndana̱ ra̱ nho gdi̱ n'yohʉ 'mø. Ya nsʉtho 'mø ngue ra̱ ts'a'bɛxu̱i̱ p'ʉ gni̱ mähä, porque hi̱ngui̱ xohni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ ngue guí pa̱hmʉ ndana̱ ra̱ nho.
23377	MAT 6:26	Ya guí̱ nnu̱hʉ yø ts'ints'ʉ 'yo ma̱ya̱, ngue hi̱ngui̱ ua̱hi̱, 'nɛ̱ hi̱ngui̱ xofo ngue te da̱ mɛts'i. Pɛ nu̱na̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, go di u̱nni̱ te si yø ts'ints'ʉ na̱. Goma̱ gue'a̱hʉ ya, ngue hi̱nda̱ mäxa̱hʉ Oja̱, porque ma̱n'na xa̱mma̱di̱'a̱hʉ ngue yø ts'ints'ʉ.
23379	MAT 6:28	'Yo di tu̱ ni̱ mmʉi te gui hyehʉ. Ya guí̱ nnu̱hʉ yø døni̱ bí ja da̱po ngue hi̱ndi̱ mpɛfi, ni̱ xi̱ngui̱ mpe, pɛ ma̱hotho gui̱ nɛ̱qui̱.
23381	MAT 6:30	Porque guesɛ Oja̱ øt'e ngue ma̱zihotho gui̱ nɛ̱qui̱ yø døni̱ bí ja da̱po. Bí ja da̱po ya, pɛ ni̱xu̱di̱ p'ʉya, di̱ nzø p'ʉ ja ra̱ orno. Goma̱ gue'a̱hʉ ngue hi̱ndi̱ he'a̱hʉ Oja̱. Pɛ hi̱ngá̱ ɛgui ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ xa̱nho ngue fäxa̱hʉ Oja̱.
23391	MAT 7:6	Nu̱na̱ ra̱ hya̱ guí̱ nnu̱ ma̱ndʉxquihʉ, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱ndønts'o drá̱ mmʉi hi̱nda̱ zä gui xihmʉ ra̱ hya̱. Porque n'na ra̱ cosa xa̱ndʉxqui, hi̱ngui̱ sä di t'u̱nyø fo'yo. Nu̱'mø bi̱ ncuɛ ra̱ fo'yo, da̱ za'a̱hʉ. Xi̱mma̱ngu̱ n'na ra̱ cosa ngue ma̱ndø mma̱di̱tho, hi̱ngui̱ sä di t'u̱nyø ts'ʉdi, porque ra̱ ts'ʉdi di 'da'mi̱, da̱ nɛp'ʉ häi'a̱ te guí u̱nhnʉ.
23400	MAT 7:15	Da̱mi̱ mfähmʉ xa̱ndønho, nu̱ya yø fɛhni̱ xännba̱te da̱ zøp'ʉ guí 'bʉhmʉ, da̱ 'yɛ̱na̱ ngue mma̱mbrá̱ hya̱ Oja̱. 'Yo di hä'a̱hʉ, porque ma̱xøts'itho di̱ nɛ̱qui̱ ngue yø hoga̱ n'yohʉ, pɛ nu̱ te ga̱ 'yo, gä ra̱ nts'oni̱ ørbʉ ni̱ ma.
23405	MAT 7:20	Ja̱na̱ngue dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'a̱ te ga̱ 'yo ya yø fɛhni̱ xännba̱te, gue'a̱ gdí pa̱hmʉ te'o'a̱.
23409	MAT 7:24	Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ øde te gäma̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä 'nɛ̱ da̱ 'yøt'e te dí xifi, guehna̱ nná̱ hyɛjpa̱bi̱ n'na ra̱ n'yohʉ ngue ra̱ njammʉi na̱, ngue ra̱ mmʉndo p'ʉ bi hyøhrá̱ ngu̱.
23411	MAT 7:26	Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ øde te gäma̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä, 'nɛ̱ hi̱nda̱ 'yøt'e te dí xifi, guehna̱ nná̱ hyɛjpa̱bi̱ n'na ra̱ n'yohʉ ngue hi̱n'yʉ rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ na̱. Guep'ʉ ja ra̱ 'bomu̱ dehe bi hyøhrá̱ ngu̱.
23413	MAT 7:28	Mi̱ juahya yø hya̱ bi xännba̱ yø ja̱'i̱ ra̱ Jesús, di 'yødyø ja̱'i̱ ya yø hya̱ bi xifi.
23418	MAT 8:4	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbra̱ n'yohʉ mi̱'ʉ: ―Nu̱yá, 'yo to guí xifi te dá̱ øt'a̱'i̱ ya. 'Be ni̱ ma ya, sømp'ʉ 'bʉhra̱ mmäcja̱. Da̱ nu̱ ngue ya bi zä'i. Da̱mi̱ 'yøtra̱ 'bøt'e tengu̱tho bi̱ ma̱nda ra̱ Moisés ngue da̱ 'yøtyø ja̱'i̱ 'mø bi zä ra̱ 'ya hɛ̱mbi̱. Ja̱na̱ngue da̱ ba̱di̱ gätho yø ja̱'i̱ ngue ya bi zä'i.
23423	MAT 8:9	Porque nu̱gui̱ xquet'a̱ 'bʉi to 'bɛt'o ngue di̱ ma̱ndagui̱. A nu̱gä p'ʉya, xquet'a̱ dí si ma̱ soldado da̱di̱ ma̱nda. Nu̱'mø dí xi'a̱ n'na ra̱ soldado ngue ha da̱ ma, i pap'ʉ dí ɛt'i. Ogue ga̱ ɛ̱mbi̱: “Bi 'yɛ̱cua”, ra̱ soldado p'ʉya bá̱ ɛ̱p'ʉ. Ogue ma̱ hmi̱qui̱, ga̱ 'bɛpi te da̱ mɛfi, ra̱ hmi̱qui̱ øt'e te dí xifi.
23424	MAT 8:10	Nu̱na̱ ra̱ Jesús mi̱ 'yøde te xihra̱ capita, di 'yøtho te sifi. Bi 'yɛ̱mbyø ja̱'i̱ n'youi p'ʉya: ―Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ ngue hi̱njonni̱ judío di pøni̱ ngue gdi ti̱nnbä rá̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱ tengu̱ ga̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱gä na̱ ra̱ n'yohʉ na̱.
23434	MAT 8:20	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mp'a̱ ya̱ui: ―Yø haho ja yø 'bido hapʉ säya. Yø ts'ints'ʉ ja yø 'bafi hapʉ säya. Pɛ ra̱ N'yohʉ bí 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱, hi̱n'yʉ rá̱ ngu̱ hapʉ di̱ n'oxi.
23438	MAT 8:24	Pɛ nu̱p'ʉ ja ra̱ zabi, bi̱ nanga̱ n'na ra̱ nda̱te nda̱hi̱. Nu̱'ʉ yø fʉnthe nangui̱, so mbo ra̱ barco mɛ̱nte a̱tho ra̱ Jesús.
23440	MAT 8:26	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbyø xädi: ―¿Hanja ngue guí su̱hʉ? ¿Ua hi̱nguí̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue ga̱ fäxa̱hʉ? ―bi 'yɛ̱mbi̱. Mi̱ nangra̱ Jesús, bi hɛjpa̱bi̱ ra̱ nda̱hi̱ 'nɛ̱hyø fʉnthe. Mi̱ hɛjpi, 'bexpi̱ nsäya.
23441	MAT 8:27	Nu̱'ʉ yø xädi p'ʉya, di 'yøtho te bi̱ nja. Di̱ n'yɛ̱mbi̱ n'na ngu̱ n'na: ―¿Te'o ni̱ n'yohʉ na̱ n'yø? Asta̱ ra̱ nda̱hi̱ 'nɛ̱hra̱ dehe ɛ̱c'ɛ̱i̱ 'mø bi zofo ―di̱ n'yɛ̱mbi̱.
23443	MAT 8:29	Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi̱ mʉhra̱ mafi. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague Jesús, rá̱ Ts'ʉnt'ʉ'i Oja̱, ¿hanja ngue ga̱di̱ nthi̱nt'ua dí̱ 'bʉcähe? Porque tobe hi̱ngui̱ sønna̱ pa ngue gui pɛnnga̱he ra̱ castigo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23447	MAT 8:33	Nu̱'ʉ mi̱ fähyø ts'ʉdi p'ʉya, bi̱ nsu̱ 'mø mi̱ nu̱ te bi̱ nja. N'na 'dihitho bi̱ map'ʉ bí ja ra̱ hni̱ni̱ ngue bá̱ ma̱ te bi̱ nja. Bi̱ ma̱ tengue xi thohyø ts'ʉdi, 'nɛ̱ bi̱ ma̱ tengue xi tho'ʉ yø n'yohʉ mi̱ n'youi yø ts'onthi̱.
23448	MAT 8:34	Nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ma̱mbí̱ 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱, gä bi̱ ma ngue bi zømp'ʉ bí 'bʉhra̱ Jesús. Mi̱ zønyø ja̱'i̱ p'ʉ 'bʉhra̱ Jesús, bi xifi ngue da̱ ma.
23450	MAT 9:2	Mi̱ zømp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱, bá̱ thu̱nnba̱bi̱ n'na nc'ɛ̱i̱ bá̱ oxrá̱ fi̱di̱ ngue tu̱dyø gua. Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús te øtyø ja̱'i̱ bá̱ du̱ ra̱ därquɛ̱hi̱, i pa̱di̱ ngue ɛ̱c'ɛ̱i̱ yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøthe ra̱ därquɛ̱hi̱. Bi 'yɛ̱mbra̱ därquɛ̱hi̱ p'ʉya: ―Ague ts'ʉnt'ʉ'i, 'yo tu̱ ni̱ mmʉi, ya dá̱ pu̱n'na̱ ni̱ ts'oqui ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23451	MAT 9:3	Nuna̱ ra̱ hya̱ bi̱ ma̱nna̱ Jesús, mi̱ 'yøhyø xännba̱te ngue ra̱ ley, bi̱ mbøcuɛ. Bi 'yɛ̱mp'ʉ ja yø n'yomfɛ̱ni̱: “Nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ 'bʉcua, thenma̱hya̱ Oja̱ na̱ co nu̱'a̱ ra̱ hya̱ i̱ mma̱”.
23453	MAT 9:5	Nu̱gä dá̱ xihra̱ n'yohʉ 'bʉcua, dí ɛ̱mbi̱: “Ya dá̱ pu̱n'na̱ ni̱ ts'oqui ya”. Pɛ nu̱yá, hi̱ndi̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho ngue'mø bi̱ mpu̱nnbi̱ ogue hi̱n'na̱. Pɛ nu̱'mø ga̱ ɛ̱mbi̱: “Da̱mi̱ nangui̱, gui ca̱xni̱ fi̱di̱, gui̱ mma”, ga̱ ɛ̱mbi̱, nu̱'mø ngue bi̱ n'yo p'ʉya, ya guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue ja ma̱ ts'ɛdi.
23454	MAT 9:6	A nu̱yá, da̱mi̱ pa̱hmʉ ya ngue ra̱ N'yohʉ bí 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱, ja rá̱ ts'ɛdi ua ja ra̱ xi̱mhäi ngue di pu̱nnba̱ yø ts'oqui yø ja̱'i̱. Bi 'yɛ̱mbra̱ n'yohʉ xa̱n'ʉ p'ʉya: ―Da̱mi̱ nangui̱, ca̱xni̱ fi̱di̱, ni̱ ma ni̱ ngu̱.
23457	MAT 9:9	Mi̱ ma ra̱ Jesús, ni̱ nthop'ʉ ja rá̱ oficina n'na ra̱ n'yohʉ ni̱ hu̱ ngue ra̱ Mateo, nu̱na̱ jʉmba̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ yø ja̱'i̱ ja te pä. Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ma ga̱ mmɛ n'yø, ga̱ øt'e ngue ma̱ xädi'i ―bi 'yɛ̱mbi̱. Ra̱ Mateo p'ʉya, bi zop'ʉ rá̱ oficina ngue bi̱ mɛ ra̱ Jesús.
23459	MAT 9:11	Yø fariseo p'ʉya mi̱ nu̱ te øtra̱ Jesús, bi 'yørpa̱bi̱ ra̱ nt'änni̱'ʉ yø xädi, bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Hanja ni̱ xännba̱tehʉ ngue 'dap'ʉ si̱hmɛ̱hʉ yø ngʉthäi co 'nɛ̱hyʉ mi̱'da yø ja̱'i̱ ja xa̱ngu̱ yø ts'oqui? ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23461	MAT 9:13	Da̱mi̱ xähmʉ te ni̱ bønyø hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Dí̱ nnegä ngue di̱ nja ni̱ nhuɛ̱ca̱tehʉ, porque guehna̱ ma̱n'natho di̱ mu̱ui na̱ ngue yø 'bøt'e guí ørca̱hʉ”, ɛ̱n'Oja̱. A nu̱gä, dá̱ ɛ̱hɛ̱ ngue gue'ʉ yø ja̱'i̱ ja yø ts'oqui ga̱ xifi da̱ hyɛp'ʉ ra̱ nts'o ga̱ 'yo, hi̱nga̱ gue'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ya 'yo xa̱nho dá̱ ɛ̱hɛ̱ ga̱ nzofo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23462	MAT 9:14	Nu̱'ʉ yø xädi ra̱ Xuua bi guarbʉ 'bähra̱ Jesús. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Hanja ni̱ xädi ngue hi̱ngui̱ ɛtyø mmʉi? Conque nu̱gähe 'nɛ̱hyø fariseo ɛ̱mmɛ̱i̱ dí ɛ'ma̱ mmʉigähe ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23463	MAT 9:15	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbya ya̱ui: ―Nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ts'ofo ngue da̱ nu̱ ra̱ ntha̱ti̱, hi̱ngui̱ 'bʉ ndu̱mmʉi ngue da̱ 'yɛtyø mmʉi mɛ̱nte 'dap'ʉ 'bʉhmʉ ra̱ novio. Njarbʉtho ma̱ xädigä ya, hi̱ngui̱ ɛtyø mmʉi ngue 'daua dí̱ n'yo'be. Pɛ bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ pa ngue da̱ ziga̱gui̱ ma̱ nsʉi'be. Nu̱'a̱ ra̱ pa'a̱ p'ʉya, mfa̱di̱ ngue da̱ zä da̱ 'yɛtyø mmʉi ya ma̱ xädi 'mø.
23465	MAT 9:17	Tengu̱tho ra̱ 'da'yo vino hi̱ngui̱ sä da̱ sirbʉ ja ra̱ zɛxfani̱ ngue da̱ zɛdi. Porque ra̱ 'da'yo vino da̱ xɛtra̱ zɛxfani̱ 'mø da̱ sit'i, ja di̱ m'mɛp'ʉ p'ʉya. Ja̱na̱ngue ra̱ 'da'yo vino, ra̱ 'da'yo xifani̱ da̱ sit'i n'namhma ngue gä yoho hi̱ndi̱ m'mɛdi.
23475	MAT 9:27	Ma̱mbá̱ ɛ̱p'ʉ ja ra̱ ngu̱ na̱ ra̱ Jesús, nu̱p'ʉ ja ra̱ 'yu̱ bi dɛnni̱ yoho yø xädä. Ni̱ mafi, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague rá̱ mbom'mɛto'i ra̱ David, da̱mi̱ huɛ̱ga̱'be.
23479	MAT 9:31	Pɛ nu̱ya ma̱yø xädä, høntho bi̱ nhyɛhmi̱ ra̱ Jesús, to bi zä xifi te xi 'yørpa̱bi̱ ra̱ Jesús.
23482	MAT 9:34	Pɛ yø fariseo bi 'yɛ̱na̱: ―Nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ 'bʉcua, i øthe yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱, porque gue'a̱ ra̱ zithu̱ yø hmu̱ yø ts'onthi̱ i fäts'i te øt'e ―bi 'yɛ̱na̱.
23485	MAT 9:37	Pɛ ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbyø xädi: ―Ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ, ngue xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi i ja, pɛ yø mɛfi zi yohotho 'bʉi.
23486	MAT 9:38	Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱na̱ Oja̱ rá̱ mmɛti ra̱ 'bɛfi, da̱mi̱ 'yäphʉ ngue da̱ mɛnhyø mɛfi p'ʉ ja rá̱ 'bɛfi.
23488	MAT 10:2	Ja ua yø thu̱hu̱ ya 'dɛ'ma̱ yonc'ɛ̱i̱ yø representante ra̱ Jesús. Rá̱ mʉdi rá̱ thu̱hu̱ ra̱ Simu̱, nu̱'a̱ i̱ nhu̱ta̱ m'mɛfa ngue ra̱ Bɛdu. Ra̱ Andre nu̱na̱ rá̱ n'yohʉ ra̱ Bɛdu. Ra̱ Jacobo, 'nɛ̱hra̱ Xuua, guehya yø ts'ʉnt'ʉ ra̱ Zebedeo ya.
23489	MAT 10:3	Ra̱ Lipe. Ra̱ Bartolomé. Ra̱ Toma̱. Ra̱ Mateo nu̱na̱ ra̱ ngʉthäi. Ra̱ Jacobo nu̱na̱ rá̱ ts'ʉnt'ʉ ra̱ Alfeo. Ra̱ Lebeo nu̱na̱ ja ma̱n'na ra̱ thu̱hu̱ ngue ra̱ Tadeo.
23496	MAT 10:10	'Yo tema̱ lega guí ca̱xhʉ. O guí ca̱xni̱ mponi̱hʉ. 'Yo guí cʉxhʉ mi̱'da yø thi̱xfani̱ ogue yø tøhø. Porque rá̱ mɛfi Oja̱ jatho ngue di t'u̱nni̱ te da̱ zi.
23500	MAT 10:14	Nu̱'mø ngue hi̱mbi̱ hnu̱ ma̱nho'a̱hʉ p'ʉ ja n'na ra̱ hni̱ni̱ ogue ja n'na ra̱ ngu̱ hi̱ndi̱ n'na'a̱hʉ ra̱ ts'äya 'nɛ̱ hi̱nda̱ ne da̱ 'yøhyø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ guí xihmʉ, ni̱ mähä p'ʉya, pømhmʉ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ ogue ja ra̱ ngu̱. Da̱mi̱ hua̱mhmra̱ fonthäi di̱ n'youi ni̱ mbonguahʉ.
23502	MAT 10:16	A nu̱yá, ga̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ha 'bʉhyø ts'oc'ɛ̱i̱, ngue nts'u̱tho, tengu̱tho yø dɛ'yo 'mø bi zømp'ʉ 'bʉhyø zate. Pɛ da̱mi̱ 'yøt'e ngue gyø njammʉihʉ, gui̱ mfähmʉ, tengu̱tho guí̱ mfähyø c'ɛ̱ya̱. Pɛ 'yo to guí sʉhmʉ, gui 'yøthʉ tengutho yø paloma ngue hi̱ngyø nequisʉi.
23503	MAT 10:17	Da̱mi̱ mfähmʉ p'ʉ 'bʉhyø ja̱'i̱. Porque yø ja̱'i̱ da̱ zixa̱hʉ fädi. Nu̱p'ʉ ja yø ni̱ja̱ yø ja̱'i̱ da̱ mɛp'a̱hʉ.
23506	MAT 10:20	Porque ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱n'na̱hʉ ra̱ hya̱ gui xihmʉ ra̱ ts'ʉt'abi. Hi̱ngni̱ n'yomfɛ̱ni̱sɛ gui jʉcra̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ.
23511	MAT 10:25	Nu̱ ra̱ xädi, di̱ m'mʉi ngue ra̱ conforme, ngue da̱ thogui tengu̱tho da̱ thohrá̱ xännba̱te. Ra̱ hmi̱qui̱ p'ʉya, di̱ m'mʉi ngue ra̱ conforme, ngue da̱ thogui tengu̱tho da̱ thohrá̱ hmu̱. Nu̱'mø ngue bi̱ nu̱ ma̱n'ʉgä yø ja̱'i̱, gui hu̱qui̱ ngue drá̱ zithu̱, goma̱ gue'a̱hʉ hi̱nda̱ nu̱ mma̱n'ʉ'a̱hʉ yø ja̱'i̱ ngue guí tɛnnga̱hʉ.
23512	MAT 10:26	Ja̱na̱ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ sʉ'a̱hʉ, 'yo guí su̱hʉ ya. Nu̱ te gäma̱ hya̱ njo'mi̱, siempre da̱ fa̱mhma̱.
23516	MAT 10:30	Ja̱njua̱ni̱ ngue fäxa̱hʉ Oja̱. Conque asta̱ ni̱ xta̱hʉ i̱ m'mede n'na ngu̱ n'na.
23529	MAT 11:1	Nu̱ya 'dɛ'ma̱ yoho yø xädi ra̱ Jesús, mi̱ juadi bi xifi te ja ngue da̱ 'yøt'e, bi̱ map'ʉ bí ja yø hni̱ni̱ na̱ ra̱ Jesús ngue da̱ xännba̱ ra̱ hya̱ yø ja̱'i̱.
23530	MAT 11:2	Ra̱ Xuua ya mi̱ ofädi bi 'yøde te øtra̱ Cristo. Ja̱na̱ngue bi̱ mɛnhni̱ yoho yø xädi ngue bá̱ nya̱ui ra̱ Jesús.
23535	MAT 11:7	Mi̱ mengyø m'mɛnhni̱ ra̱ Xuua, nu̱na̱ ra̱ Jesús bi dʉ'mi̱ bi c'a̱nnba̱bi̱ yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ Xuua. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Te'o gá̱ ma guá̱ nu̱hʉ p'ʉ bí ja ra̱ da̱po? ¿Ua guá̱ nu̱hʉ n'na ra̱ n'yohʉ hi̱ngui̱ nzaqui rá̱ mmʉi, ɛ̱ntho n'na ra̱ zafani̱ 'mø a̱nna̱ nda̱hi̱?
23540	MAT 11:12	Bá̱ fʉ'mø yø pa bá̱ øtra̱ nxixya̱ ra̱ Xuua ya, asta̱ quehyø pa dí 'bʉhmʉ ya, ja̱njua̱ni̱ di xønyø ja̱'i̱ da̱ zo rá̱ 'yɛ Oja̱. Nu̱ya yø ja̱'i̱ di xøni̱ da̱ zo rá̱ 'yɛ Oja̱, i̱ nne ngue xøgue ra̱ søni̱tho di̱ nja.
23547	MAT 11:19	A nu̱yá, guecä drá̱ N'yohʉ dá̱ ɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱, dí si'a̱ te dí ti̱ni̱, a nu̱'a̱hʉ p'ʉya guí ɛ̱njʉ ngue drá̱ nhyøt'a̱ zi̱hmɛ̱. Guí ɛ̱njʉ ngue da̱di thɛgä'be'ʉ yø ja̱'i̱ ja yø ts'oqui 'nɛ̱'ʉ yø ngʉthäi. Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ njua̱ntho, nu̱'mø di̱ n'yomfɛ̱ni̱ xa̱nho yø ja̱'i̱, da̱ ba̱di̱ ha rá̱ nja ra̱ hya̱.
23550	MAT 11:22	Nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'mø ra̱ pa da̱ni̱ tha̱xra̱ güɛnda, ma̱n'na xa̱ngu̱ ra̱ castigo da̱ thohyø ja̱'i̱ fɛsta̱ ra̱ hya̱ ya, ngue'a̱ ra̱ castigo da̱ thohyø ja̱'i̱ mi̱ 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Tiro 'nɛ̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Sidón.
23556	MAT 11:28	Nu̱ gätho yø ja̱'i̱ ya xa̱ nyägui ngue hi̱ngui̱ hät'i da̱ 'yøt'e te gäma̱ hya̱ sännbi̱, da̱mi̱ n'u̱ni̱ ngue ga̱ fäxa̱hʉ n'namhma̱ ngue da̱ di̱ni̱ ha di̱ nsäya ni̱ tehʉ.
23560	MAT 12:2	Mi̱ nu̱ yø fariseo te øtyø xädi ra̱ Jesús, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱ ni̱ xädi gue di̱ mpɛfi. Conque mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley ngue nu̱'mø ra̱ pa ngue ra̱ ts'äya, hi̱ngui̱ sä ngue to di̱ mpɛfi ―bi 'yɛ̱mbi̱.