23233	MAT 1:20	Núꞌmu̱ mi benga njapꞌu̱, nꞌa mbi nhekitho nꞌár e̱nxe̱ ar tsi Hmu, bi zo ntꞌi ne bi ꞌñembabi: —Huse, ár ꞌbe̱toꞌi ar Dabi, yo gi ntsu gi tsixa ar Maria ha ri ngu, ngetho ár Hñö Jö gehnu̱ xi japi xi ñꞌu̱.
23240	MAT 2:2	Ne mi ñꞌa̱ni mi eñꞌu̱: —Habu̱ bi ꞌbu̱ ár ndö ya xodyo xi mꞌu̱i, ngetho xta hanthwe ár tsꞌo̱nu̱ mahyatsꞌi, ne xta ehe ga ndöñhe.
23243	MAT 2:5	Ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Núnu̱ Belen har ha̱i Nhudea, ngetho njapꞌu̱ bi mönga ár mꞌe̱hni Jö núꞌmu̱ bi ꞌñenö:
23246	MAT 2:8	Ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Di möhu̱ Belen ne ñꞌa̱ñhu̱ xiñho habu̱ ꞌbu̱ ar bötsi, ne núꞌmu̱ xki tiñhu̱, gi e gi xikagihu̱, ne ma ga ndönga nꞌehe.
23251	MAT 2:13	Nu mi mengyá ha̱i ya jöꞌi mi hetꞌa ya tso̱, nꞌár e̱nxe̱ Jö bi ꞌñemba ntꞌi ar Huse: —Nangi, tsixa ar bötsi ne ár nönö di ma har ha̱i Ehipto. Ne ka gi kohnu̱, go xka xiꞌaꞌi hamꞌu̱ gi ehe, ngetho ar Erode ma da hyonga ar bötsi da hyo.
23258	MAT 2:20	—Nangi, penga ri ha̱i Israel, tsixa ar bötsi ne ár nönö, ngetho nuꞌu̱ mi honga ar bötsi nda hyohmö, xi duꞌu̱.
23263	MAT 3:2	Ne mi emba njanu̱: —ꞌYo̱thwu̱ ár ntso̱ꞌmi ngetho ár tsꞌu̱tꞌwi Jö ba epꞌu̱tho.
23268	MAT 3:7	Nu mi hyandi nze̱ye̱ ya de̱ngaꞌbe̱pate ne ya de̱ngamöjö mi e nda nxixthe nꞌehe, bi ꞌñembabiꞌu̱: —Yá bötsiꞌihu̱ ya kꞌeñö gi ha̱tehu̱. Togo xi utꞌahu̱ gi kꞌonthu̱ ár kwe̱ Jö xi ꞌñepꞌu̱.
23275	MAT 3:14	Har Xuwa himi ne, mi embabi: —Hanja xka e ga xixtheꞌi. Nuꞌge go di ꞌñepꞌaꞌi gi xixthegi.
23276	MAT 3:15	Har Hesu bi döti: —Xixthegipya, ne njapꞌu̱ ga o̱thu̱ gatho nöꞌö numañho Jö. Nuꞌmú̱ ar Xuwa bi netho bi xixthe ar Hesu.
23278	MAT 3:17	Ne bi nheki nꞌar mhö ndi ꞌñe mhetsꞌi mi enö: —Gehnu̱ ma hmöka Tꞌu̱, jakagi ga njohya.
23281	MAT 4:3	Ba epꞌu̱ ar tsꞌondöhi mi tsa̱ti mi embabi: —Nuꞌmu̱ ár Tꞌu̱ꞌi Jö, japa nuya doyu̱ da nthuhme xö.
23282	MAT 4:4	Ha nu ar Hesu bi döti ne bi ꞌñembabi: —Njawa enga hár Tꞌofo Jö: Hinge ho̱nse̱ ar thuhme da umba ár te ar jöꞌi, mahyonibi ár mhö Jö nꞌehe.
23284	MAT 4:6	Ne bi ꞌñembabi: —Nuꞌmu̱ majöni ár Tꞌu̱ꞌi Jö, ꞌye̱nga ar nsa̱gi köi xö, ngetho njanu̱ huxa har Tꞌofo: Jö da me̱hna yá e̱nxe̱ da suꞌaꞌi, ne da mipꞌa ri ꞌye̱, hingi fama ri wa ha ya do.
23285	MAT 4:7	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabi: —Xi tꞌotꞌi nꞌehe: Yo ma gi tsa̱ta Jö ri Hmu.
23287	MAT 4:9	Ne bi ꞌñembabi: —Gatho nuya hniniyu̱ ga ꞌraꞌi nuꞌmu̱ gi nda̱ndihmö gi nsundagi.
23288	MAT 4:10	Ar Hesu bi ꞌñembabi: —Hye̱gagiwa tsꞌondöhi, ngetho huxa har Tꞌofo: Nsunda Jö ri Hmu, ne ho̱nse̱ꞌö gi pe̱pabi.
23295	MAT 4:17	Nuya paꞌu̱ ar Hesu bi du̱ꞌmi bi mönga ar hoga mhö, ne mi emba ya jöꞌi: —ꞌYo̱thwu̱ ár ntso̱ꞌmi ngetho ár tsꞌu̱tꞌwi Jö ꞌba̱pꞌu̱tho.
23297	MAT 4:19	Ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ba e gi te̱ngagihu̱, ne ma ga exꞌahu̱ gi ju̱xu̱ ya jöꞌi.
23306	MAT 5:3	—Nza̱tho nuꞌu̱ togo hingya ñꞌetsꞌi, ngetho xi nhwëkwabi ár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
23416	MAT 8:2	Nꞌa mbi nthe̱witho nꞌar jöꞌi mi tsitꞌa ár ndoꞌyo, ba e bi nda̱ndihmö hár wa ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Ma tsi Hmuꞌi, nuꞌmu̱ gi ne, da tsa̱ gi o̱thegi.
23417	MAT 8:3	Ar Hesu bi maka ár ꞌye̱, bi hñuꞌspabi ne bi ꞌñembi: —Hö, di ne ga o̱theꞌi. Dá dixꞌaꞌi. Ngu mi wadi bi mönga njapꞌu̱, nunar tsi jöꞌi dama bi hñöka ár hñeni.
23418	MAT 8:4	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabi: —Hinto ma gi xipabi, ho̱nse̱ di ma har nijö da hyantꞌa ar möjö, ne hñöxa ri mꞌo̱ñho̱ ngu bi mönga ar Moise, ne da hyantꞌaꞌi ya jöꞌi xi dixꞌi.
23420	MAT 8:6	Ne bi ꞌñembabi: —Ha gi o̱de, tsi Tata. Nꞌa ma ꞌbe̱go oxa ar tꞌoxi ꞌwe̱tsꞌi, hingi tsa̱ da ꞌñöni, xa tho ya u̱gi.
23421	MAT 8:7	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñenö: —Gar manu̱, ma ga o̱thega.
23422	MAT 8:8	Nunar ndöꞌö bi dödi ne bi ꞌñenö: —Hinꞌö, tsi Tata, ngetho hindi ꞌñepkagi gi ku̱tꞌa ha ma ngu. Nöꞌö di a̱ꞌi, ho̱nse̱ gi mö da dixa ma ꞌbe̱go, nuga di ñꞌemu̱i da njapꞌu̱.
23424	MAT 8:10	Nu mi ꞌyo̱xa njapꞌu̱ ar Hesu xa bi ꞌyo̱tho, ne bi ꞌñemba ya jöꞌi mi te̱ni: —Xa majöni di xiꞌahu̱, hinxta tinga nꞌar me Israel di pe̱ꞌsa nꞌar ñꞌemu̱i ngu nunar ñꞌo̱ho̱nu̱.
23427	MAT 8:13	Nepꞌu̱ ar Hesu bi ꞌñemba ar döndogu: —Di ma ri ngu, da njapꞌu̱ ngu xka ñꞌemu̱i. Ne geꞌmu̱ dama bi dixa ár ꞌbe̱go.
23432	MAT 8:18	Nꞌagi mi hyanda ar Hesu xki gotꞌatho ya jöꞌi, bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Möhö ꞌrandi ar dehe.
23433	MAT 8:19	Nꞌa mba epꞌu̱tho nꞌar bötꞌofo, ne bi ꞌñemba ar Hesu: —Tsi Utate, ga te̱ñꞌaꞌi habu̱ gatho gi ma.
23434	MAT 8:20	Ne bi dötwabi ar Hesu: —Ya miñꞌo pe̱ꞌsa yá oki habu̱ ku̱, nuya tsꞌintsꞌu̱ pe̱ꞌsa yá mꞌafi, ha Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi hiñꞌotho habu̱ da me̱ ár ñö.
23435	MAT 8:21	Manꞌa nuꞌu̱ mi te̱ni bi ꞌñembabi: —Ma tsi Hmuꞌi, ꞌraka ar se̱ki ma ga a̱ ma dada, ne xka pengi, ga te̱ñꞌaꞌi.
23436	MAT 8:22	Ar Hesu bi döti ne bi ꞌñembabi: —Hye̱pꞌu̱ nuꞌu̱ xi du da ꞌya̱ nuꞌu̱ mahye̱gi xi duwi, ne ba e te̱ngagi.
23439	MAT 8:25	Nuyá ma̱xte bi ma ba ꞌya̱, ne bi ꞌñembabi: —Tsi Hmu, fa̱xkagihe, ꞌbu̱tho ga jöthu̱.
23440	MAT 8:26	Ne nöꞌö bi ꞌñembabi: —Yoꞌö gi ntsuhu̱. Tema bi ja ri jamfihu̱. Ne bi nangi bi zu̱ ar ꞌyomndöhi ne ar ñho̱nthe, ne dama bi ñhetho.
23441	MAT 8:27	Nuꞌmú̱ nuyá ma̱xte xa bi ꞌyo̱tho ne mi eñꞌu̱: —Togonu̱ ꞌmu̱, ar ꞌyomndöhi ne ar dehe o̱ta nöꞌö ꞌbe̱pabi.
23443	MAT 8:29	Nuya ñꞌo̱ho̱yu̱ bi ñö ntsꞌe̱di ne bi ꞌñemba ar Hesu: —Te gi hongwa Hesu, ár Tꞌu̱ꞌi Jö. Hage xka e gi ꞌraje ar mfe̱i mödi hingi tso̱ta ar pa.
23445	MAT 8:31	Nuya tsꞌondöhi bi ꞌya̱pa ar möte ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Nuꞌmu̱ ma gi ꞌye̱ngagihe, ꞌraje ar se̱ki ma ga ku̱the ha ya tsꞌu̱di ꞌyonu̱.
23446	MAT 8:32	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabi: —Hö, di möhu̱ ma ba ku̱thu̱. Nuꞌmú̱ ya tsꞌondöhi bi bo̱nga ha ya ñꞌo̱ho̱, ne bi ma ba ku̱tꞌa ha ya tsꞌu̱di. Ne gatho nuya tsꞌu̱di dama bi nixtꞌi ba ñho̱ma ha nꞌar maꞌye, ba tso har dehe ne bi jötꞌa gatho.
23450	MAT 9:2	Mi zo̱nga hár ñöni ar dehe, ba tsꞌimpa nꞌar ñꞌo̱ho̱ xki nza ár ndoꞌyo mi oxa ha nꞌar tꞌoxi, ne nu mi hyandwa yá ñꞌemu̱i nuꞌu̱ mi tsihi, ar Hesu bi ꞌñemba ar da̱thi: —Ndada, yo gi tu ri mu̱i, ngetho xi mpumpꞌa ri tsꞌoki.
23452	MAT 9:4	Nunar Hesu mi pötwatho yá mfeni, jange bi ꞌñembabiꞌu̱: —Yoꞌö gi beñhu̱ hingi ho nöꞌö di mönga.
23454	MAT 9:6	Pöhu̱ꞌmu̱, Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi pe̱ꞌskwa ar tsꞌe̱di har ximha̱i da pungya tsꞌoki, hyanthu̱ꞌmu̱ te di pe̱fi. Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñemba ar da̱thi: —Nangi, ju̱xa ri fidi, di ma ri ngu.
23457	MAT 9:9	Ar Hesu bi thohnu̱ bi ma, ne har ꞌñu bi hyanda nꞌar ñꞌo̱ho̱ ár thuhu ar Mateo mar njotꞌabojö, mi huxa habu̱ mi njutꞌa ar bojö mi jotꞌa ya ndö, ne bi ꞌñembabi: —Ba ehe, te̱ngagi. Ha nöꞌö bi nangi bi de̱ni.
23459	MAT 9:11	Nu mi hyanda njapꞌu̱ ya de̱ngaꞌbe̱pate, bi ꞌñemba yá ma̱xte ar Hesu: —Yoꞌö ñungwi ya njotbojö ne ya ꞌyo̱tꞌatsꞌoki ri Utatehu̱.
23460	MAT 9:12	Mi ꞌyo̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nuꞌu̱ ꞌyomañho hingi honga togo da o̱the, ha nuꞌu̱ hñeni hö, hoñꞌu̱.
23462	MAT 9:14	Mꞌe̱fa ba epꞌu̱ yá ma̱xte ar Xuwa Xixthe, bi ꞌya̱mba ar Hesu ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Yoꞌö hingi bë nuya ri ma̱xte, ha nuje ne ya de̱ngaꞌbe̱pate xa di bëhë.
23463	MAT 9:15	Ar Hesu bi ꞌñembabi: —Nuꞌmu̱ da tꞌo̱tꞌa nꞌar ngo, ne nöꞌö togo bi nthöti da zohna yá mpödi, nuyu̱ mahyoni da njohyawi, ngetho ꞌbu̱hwi nöꞌö togo tꞌo̱tꞌwa ar da̱ngo. Njapꞌu̱ ma ma̱xte nꞌehe, núꞌmu̱ di ꞌbu̱ꞌbe johyayu̱. Ma da zo̱ ar pa núꞌmu̱ xta tsꞌixkagi, nuꞌmú̱ hö, xinda ne, da bëhyu̱.
23466	MAT 9:18	Mi wadi bi mönga njapꞌu̱ ar Hesu, ba epꞌu̱ nꞌar ndö bi nda̱ndihmö ne bi ꞌñembi: —Mañhemꞌu̱tho bi du ma tꞌinxu, jange xta e ga a̱ꞌar möte gi ma gi hñuxa ri ꞌye̱; di ñꞌemu̱i da mengi da nte.
23470	MAT 9:22	Ar Hesu bi ñegi ne bi ꞌñemba nunar ꞌbe̱hñö: —Ma tsi tꞌinxuꞌi, njohya. Nuna ri jamfi xi jaꞌaꞌi xi dixꞌi. Ne nꞌagitho bi dixa nunar ꞌbe̱hñönu̱.
23472	MAT 9:24	Bi ꞌñembabiꞌu̱: —Po̱ñhu̱, ngetho nunar nxutsinu̱, hinxi du, ötho. Ne nuya jöꞌi xa mi thentho.
23475	MAT 9:27	Núꞌmu̱ mi manu̱ ar Hesu, bi de̱nga yoho ya goda̱ mi ꞌbe̱fa xa mi mafi mi eñꞌu̱: —Ár bötsiꞌi ar Dabi, hwëgagihe.
23476	MAT 9:28	Ar Hesu bi thotho ne bi yu̱tꞌa ha nꞌar ngu. Nuya goda̱ himba kohi, ba e bi yu̱tꞌu̱ har ngu nꞌehe. Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ha gi jamfihu̱ da tsa̱ ga o̱theꞌihu̱. Bi döꞌu̱: —Hö da tsa̱, ma tsi Hmuꞌihe.
23477	MAT 9:29	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi hñuꞌspa yá ꞌye̱ ha yá da̱ꞌu̱, ne bi ꞌñembabi: —Dá njapꞌu̱ ngu xka jamfihu̱.
23478	MAT 9:30	Ne bi xo yá da̱ꞌu̱. Ar Hesu bi hñuꞌmba yá mu̱i ne bi ꞌñembabi: —Jamasuhu̱ hinto da bö nöꞌö xi thogi.
23481	MAT 9:33	Ar Hesu bi ꞌye̱nga ar tsꞌondöhi, ne nunar gone bi za̱ bi ñö. Gatho ya jöꞌi mi ꞌbu̱hnu̱, xa mi ꞌyo̱tho ne mi eñꞌu̱: —Hiñhamꞌu̱ xta hanthu̱wa ha ma ha̱ihu̱ Israel nꞌar ntꞌudi ngu nöꞌö xta hanthu̱pya.
23482	MAT 9:34	Ha nuya de̱ngaꞌbe̱pate mi eñꞌu̱: —Nunu̱ e̱nga ya tsꞌondöhi, ju̱mpa ár tsꞌe̱di ár ndö ya tsꞌondöhi.
23485	MAT 9:37	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Xa majöni di xiꞌahu̱, nze̱ye̱ ar sofo ne txꞌu̱da ya ꞌbe̱go.
23491	MAT 10:5	Ar Hesu bi me̱hna nuꞌu̱ ꞌre̱tꞌamayoho yá mpo̱te xki hwahni ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Yo ma gi thohu̱ habu̱ bi ꞌbu̱ nuꞌu̱ hingya xodyo. Yo gi ku̱thu̱ ha yá hnini ya me Nsamaria.
23531	MAT 11:3	ne bi ꞌñembabi: —Ha go geꞌe ár mꞌe̱hni Jö ma nda ehe, wa ga to̱ꞌmhe manꞌa.
23532	MAT 11:4	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Di möhu̱ ba xifu̱ ar Xuwa nöꞌö xka ꞌyo̱hu̱ ne xka hyanthu̱.
23535	MAT 11:7	Nu mi bo̱ni bi ma yá ma̱xte ar Xuwa Xixthe, ar Hesu bi ndu̱i bi no̱nga ar Xuwa ne bi ꞌñemba ya jöꞌi: —Togo ma ga hyanthu̱ har otꞌatꞌo̱ho̱. Hage ma ga hyanthu̱ nꞌar ñꞌo̱ho̱ hinte mi pe̱ꞌsa ár tsꞌe̱di, ngu nꞌar xithi hwönda ar ndöhi. Hinꞌö wainꞌö.
23549	MAT 11:21	—Hwëkateꞌihu̱ gar menguhu̱ Korasi ne gar me Betsaidahu̱. Ngetho nuꞌmu̱ ya me Tiro ne ya me Sidon xi hyanthmö ya ntꞌudi xi tꞌo̱tꞌa ha ri ha̱ihu̱, xi ꞌyo̱tꞌwahmö yá ntso̱ꞌmi, ne xi hyemhö ya he dumu̱i, ne xi nkoxhmö ar ꞌbospi ntso̱ꞌmi.
23553	MAT 11:25	Nor paꞌö ar Hesu bi ñö ne bi ꞌñenö: —Di nsundaꞌi, ma tsi Dadaꞌi, gar Hmu mhetsꞌi ne gatho ar ximha̱i. Di ꞌraꞌa njamödi ngetho xka utwabi ri ntꞌuti nuꞌu̱ ngu ya tsi bötsi hintsꞌu̱ te pödi, ne xka ꞌñökwa nuꞌu̱ ja yá mfödi ne ya nimfeni.
23555	MAT 11:27	Mꞌe̱fa bi ꞌñemba nuꞌu̱ mi ꞌbu̱hnu̱: —Gatho xi utkagi ma Dada. Ho̱nse̱ꞌö pötka ma mfeni. Hinto pötwa ár mꞌu̱i ma Dada, ho̱nse̱ nuga ár Tꞌu̱gi ne nuꞌu̱ xta hwahni ga utwabi.
23560	MAT 12:2	Mi hyanda ya de̱ngaꞌbe̱pate, bi ꞌñemba ar Hesu: —Yoꞌö ri ma̱xte o̱tꞌa nöꞌö hingi ho da ꞌyo̱tꞌa har pa ntsa̱ya̱.
23561	MAT 12:3	Ha nunar Hesu bi dötwabi njawa: —Ha hinxka nehu̱ habu̱ enga nöꞌö bi ꞌyo̱tꞌa ar Dabi núꞌmu̱ mi zu̱ ar thuhu, nöꞌö ne yá ñꞌowi.
23568	MAT 12:10	Ka mi ꞌbu̱hnu̱ nꞌar ñꞌo̱ho̱ xki ꞌyotꞌa nꞌár ꞌye̱. Ne nuya de̱ngaꞌbe̱pate bi ꞌya̱mba ar Hesu: —Hage xiñho gi o̱the nꞌar jöꞌi har pa ntsa̱ya̱. Bi ꞌya̱nga njapꞌu̱ ngetho mi ne nda dinga te nda hyo̱xꞌu̱.
23569	MAT 12:11	Ha nunar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Xiꞌmu̱ gi ꞌñehu̱ nꞌar tsi de̱ti ne da zo ha nꞌar otsꞌi, ha hingi hñöhu̱ mödi ar pa ntsa̱ya̱.
23571	MAT 12:13	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñemba ar ñꞌo̱ho̱ xki ꞌyotꞌa ár ꞌye̱: —Maka ri ꞌye̱. Nöꞌö bi japꞌu̱, ne dama bi dixa ár ꞌye̱, ne bi gohi ngu nöꞌö manꞌa.
23581	MAT 12:23	Jange gatho ya jöꞌi xa mi ꞌyo̱tho, ne mi enga nꞌa ngu nꞌa: —Hage go gehnu̱ ár Tꞌu̱ ar Dabi ꞌmu̱.
23582	MAT 12:24	Ha nuya de̱ngaꞌbe̱pate mi ꞌyo̱xa nöꞌö mi mönga ya jöꞌi, bi ꞌñeñꞌu̱: —Nunu̱ hingi e̱nse̱ ya tsꞌondöhi, hömpa ár tsꞌe̱di ar Belsebu ár ndö ya tsꞌondöhi.
23583	MAT 12:25	Nunar Hesu bi bötwatho yá mfeniꞌu̱, ne bi ꞌñembabi: —Nuꞌmu̱ nꞌar hnini da ñhege ne da ntunse̱, da jöꞌsase̱ gatho nöꞌö xi ꞌyo̱tꞌe. Ha nuꞌmu̱ da ntꞌu̱tsase̱ yá mengu nꞌar ngu, hiñꞌotho ár tsꞌe̱di, ne da nhwati.
23596	MAT 12:38	Nuꞌmú̱ ꞌra ya bötꞌofo ne ya de̱ngaꞌbe̱pate mi ꞌbu̱hnu̱, bi ꞌñemba ar Hesu: —Utate, di ne ga hanthe gi ꞌyo̱tꞌa nꞌar ntꞌudi, njapꞌu̱ da nheki xpa pe̱ñꞌa Jö.
23597	MAT 12:39	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñenö: —Ya tsꞌojöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱ a̱di da hyanda nꞌar ntꞌudi, ne hinte ma ntꞌudi da tꞌumbabi, ho̱nse̱ ár ntꞌudi ar mꞌe̱hni Honas.
23601	MAT 12:43	Nepꞌu̱ ar Hesu bi ꞌñenö: —Nuꞌmu̱ nꞌar tsꞌondöhi da hye̱ nꞌar jöꞌi, da ñꞌo ha ya otꞌatꞌo̱ho̱ di honga habu̱ da ntsa̱ya̱, ne hinte tini,
23605	MAT 12:47	Nꞌa togo bi ꞌñembabi: —Ri nönö ne ri jödö bi ꞌba̱hnu̱ nthi, ne gi ñöwi ꞌnö.
23606	MAT 12:48	Ar Hesu bi dötwabiꞌö: —Togo ma nönö ne ma jödö.
23607	MAT 12:49	Bi uti habu̱ mi ꞌbu̱ yá ma̱xte, ne bi ꞌñenö: —Go gehyu̱ ma nönö ne ma jödö.
23611	MAT 13:3	Ne bi metwabi nze̱ye̱ ya ꞌbede mi utwabi. Mꞌe̱tꞌo bi me nꞌár ꞌbede nꞌar motꞌi ne bi ꞌñenö: —Nꞌar motꞌi bi bo̱ni ma ba potꞌa ár hwöhi.
23618	MAT 13:10	Mꞌe̱fa yá ma̱xte bi watꞌa habu̱ mi ꞌbu̱ ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Yoꞌö gi zo mꞌede ya jöꞌi.
23619	MAT 13:11	Ar Hesu bi dötwabi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nuꞌahu̱, Jö utꞌahu̱ nöꞌö hinxki fö mamꞌe̱tꞌo tengu ár tsꞌu̱tꞌwi, ha nu maꞌra hinxi tꞌutwabi.
23632	MAT 13:24	Mꞌe̱fa ar Hesu bi metwabiꞌu̱ manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñenö: —Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi jangu nꞌar motꞌi bi ma hár hwöhi ba potꞌa ar tꞌe̱i xi thahni.
23639	MAT 13:31	Ne ar Hesu bi metwa manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñembabi: —Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ñhe̱hwi nꞌar nda̱murtasa bi motꞌa nꞌar ñꞌo̱ho̱ hár hwöhi.
23641	MAT 13:33	Bi xipa manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñembabi: —Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ñhe̱hwi ar njoxthuhme bi pantꞌa nꞌar ꞌbe̱hñö ha gu̱to hwada ar ju̱ni, ne bi do̱ꞌmi bi joxa xo̱ge.
23644	MAT 13:36	Ar Hesu mi wadi bi ꞌñe ya jöꞌi, bi ma har ngu habu̱ mi ꞌbu̱i, ne bi watꞌa yá ma̱xte, bi ꞌñembabi: —Xiꞌmu̱ gi xikagihe teme di bo̱nga ár ꞌbede ar nxotꞌo ꞌba̱ har hwöhi.
23645	MAT 13:37	Ar Hesu bi dötwabiꞌu̱ ne bi ꞌñenö: —Nöꞌö togo potꞌa ar tꞌe̱i xi thahni, gehnu̱ Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi.
23659	MAT 13:51	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌya̱nga yá ma̱xte: —Ha xi zo ri mfenihu̱ gatho nöꞌö xta xiꞌahu̱. Bi döꞌu̱ ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Hö, ma tsi Hmuꞌihe.
23660	MAT 13:52	Nuꞌmu̱ nöꞌö bi ꞌñembabiꞌu̱: —Njapꞌu̱ nꞌar bötꞌofo pötwa xiñho ár tsꞌu̱tꞌwi Jö, ñhe̱hwi nꞌar dada pe̱ꞌsa ár mꞌe̱tsꞌi, ne ju̱ka nuꞌu̱ mi ja mahamꞌu̱ ne nuꞌu̱ ja getya xi nja.
23662	MAT 13:54	Ne bi zo̱nga hár ha̱iꞌö, mi ku̱tꞌa ha yá nijö mi uti, ne nuya jöꞌi xa mi ꞌyo̱tho ne mi eñꞌu̱: —Ha xpa tinga ar mfödi ne ar tsꞌe̱di da ꞌyo̱tꞌa nuya döta ntꞌudiyu̱.
23665	MAT 13:57	Ne nuya mengunu̱ xa mi tso̱tꞌa yá mu̱i, jange ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nꞌár mꞌe̱hni Jö habu̱ gatho hnumansu, ha nu hár ha̱ise̱ hinꞌö, ne hár nguse̱.
23668	MAT 14:2	Ne bi ꞌñemba yá ꞌbe̱go: —Nöꞌö ar ñꞌo̱ho̱ꞌö, gehni ar Xuwa Xixthe xi mengi xi nte, jange pe̱ꞌsa nor tsꞌe̱diꞌö.
23670	MAT 14:4	Ngetho ar Xuwa Xixthe xki ꞌñemba ar Erode: —Hingi ho gi ꞌbu̱hwi nunar ꞌbe̱hñönu̱.
23674	MAT 14:8	Nuꞌmú̱ ar nxutsi bi ꞌñemba ar Erode: —Di ne gi ꞌrakagiwa ár ñö ar Xuwa Xixthe ha nꞌar manza. Go bi ꞌya̱ꞌö ngetho ár nönö xki ꞌyu̱tꞌi tema nda ꞌya̱di.
23681	MAT 14:15	Nu mi nde bi watꞌa yá ma̱xte habu̱ mi ꞌba̱ꞌö, ne bi ꞌñembabi: —Pe̱hna ya jöꞌi ma da da̱nga te da zi ha ya tꞌu̱lo hnini, ngetho bi nde, ne te da dingwa habu̱ di ꞌbu̱hu̱.
23682	MAT 14:16	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Hinda ma da hyonga te da ziyu̱, go ma gi umfu̱.
23683	MAT 14:17	Nuyá ma̱xte bi dödi ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Habu̱ ga tiñhe tema ga umfeyu̱. Ho̱nse̱ ꞌbu̱kwa ku̱tꞌa ya thuhme ne yoho ya tsi hwö.
23684	MAT 14:18	Ne ar Hesu bi ꞌñenö: —Ba höhu̱wa.
23692	MAT 14:26	Nuyá ma̱xte mi hyandi mi ꞌyo mañö ar dehe, xa bi ntsu ne mi eñꞌu̱: —Atho di hanthu̱ nꞌar pite. Ne xa mi mafi mi ntsuꞌu̱.
23693	MAT 14:27	Ha nunar Hesu bi zofo ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Go gekaga, yo gi ntsuhu̱.
23694	MAT 14:28	Nuꞌmú̱ ar Pedro bi ꞌñenö: —Ma tsi Hmuꞌi, nuꞌmu̱ xa majöni go geꞌe, ꞌbe̱pkagi ga ꞌyo mañö ar dehe ma ga tsu̱ꞌi.
23695	MAT 14:29	Ne ar Hesu bi ꞌñembabi: —Ba e xö. Ar Pedro bi gö har motsa, bi ma nda tsu̱ ar Hesu mi ꞌyoda mañö ar dehe.
23696	MAT 14:30	Ha nu mi za̱ ar ndöhi bi zu, jange bi ndu̱i bi yu̱ har dehe. Dama bi mafi ne bi ꞌñenö: —Ma tsi Hmuꞌi, ju̱xkagi, ꞌbu̱tho ga jötꞌi.
23697	MAT 14:31	Nuꞌmú̱ ar Hesu ngutꞌa bi pe̱ntꞌi, ne bi ꞌñembabi: —Yoꞌö ga ntsu, ha hingi ñꞌemu̱i.
23699	MAT 14:33	Nu maꞌra xki go har motsa ba e bi nsunda ar Hesu, bi nda̱ndihmö ne bi ꞌñenö: —Xa majöni go ár Tꞌu̱ꞌi Jö.
23704	MAT 15:2	—Yoꞌö ri ma̱xte tsꞌokwa ár ntꞌumbi ma palehu̱ bi zoju̱. Yoꞌö hingi xu̱ꞌye̱ mꞌe̱tꞌo núꞌmu̱ ñuni.
23705	MAT 15:3	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Xi nuꞌahu̱, yoꞌö gi tsꞌojwu̱ ár ꞌbe̱pate Jö gi te̱ñhu̱ nuya ri ntꞌumbihu̱.
23712	MAT 15:10	Nepꞌu̱ ar Hesu bi zo ya jöꞌi nda watꞌi, ne bi ꞌñembabi: —ꞌYo̱xu̱ xiñho nöꞌö ma ga xiꞌahu̱, ne da zo ri mfenihu̱.
23714	MAT 15:12	Mꞌe̱fa bi watꞌa yá ma̱xte habu̱ mi ꞌbu̱ ar Hesu, ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ha gi o̱de, nuya de̱ngaꞌbe̱pate xa bi mbo̱ yá kwe̱ mi ꞌyo̱xa nuya mhö ga mö.
23715	MAT 15:13	Ar Hesu bi dötwabi yá ma̱xte ne bi ꞌñembabi: —Gatho nuya do̱ni hinxi motꞌa ma dada bi ꞌbu̱ mhetsꞌi, ma da nkꞌu̱tsꞌi.
23717	MAT 15:15	Ar Pedro bi ꞌya̱mba ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Xikagihe tema di bo̱nga nöꞌö ar ꞌbede xka mö.
23718	MAT 15:16	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Ha hinxi zo ri mfenihu̱ nꞌehe.
23724	MAT 15:22	Nꞌa mba eta nꞌar ꞌbe̱hñö me Nkanan xa mi mafi mi enö: —Tsi Hmu, ár Tꞌu̱ꞌi ar Dabi, hwëgagi. Ma tꞌinxu xa nthe̱xkwi ne xa fe̱ka nꞌar tsꞌondöhi.
23725	MAT 15:23	Ha nunar Hesu hinte bi döti. Nuꞌmú̱ nuyá ma̱xte bi ma ba tsu̱di ne bi ꞌya̱pa ar möte mi embabi: —Xipabi da ma, ngetho xa mafi ꞌbe̱fa mo̱te ma xu̱thahu̱.
23726	MAT 15:24	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nuga ho̱nse̱ xpa mꞌe̱nkagi ga munsa ya me Israel jangu ya tsi de̱ti xi mꞌe̱di.
23727	MAT 15:25	Nuꞌmú̱ ba epꞌu̱ nunar ꞌbe̱hñöꞌö, bi nda̱ndihmö hár wa ar Hesu, ne bi ꞌñembi: —Ma tsi Hmuꞌi, fa̱xkagi.
23728	MAT 15:26	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Hage xiñho da thömba ár ñhuni ya bötsi ne da tꞌumba ya ꞌyo.
23729	MAT 15:27	Nunar ꞌbe̱hñönu̱ bi dödi ne bi ꞌñenö: —Majöni nöꞌö gi mö. Mödi njapꞌu̱, nuya ꞌyo tsipa yá bo̱ne yá hmu ta̱ har mexa.
23730	MAT 15:28	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Tsi ꞌbe̱hñö, xa döta ri ñꞌemu̱i. Dá njapꞌu̱ ngu xka ꞌya̱di. Ne ja bi dixnu̱ ár tꞌinxu.
23734	MAT 15:32	Mꞌe̱fa ar Hesu bi zohna yá ma̱xte ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Di hwëka nuya jöꞌiyu̱, ngetho pe̱ꞌsa hñupa di ñꞌohu̱ ne hinte hö te da ziyu̱. Hindi ne ga pe̱hna yá ngu hinte xi zi, yo ma da wentꞌa har ꞌñu.
23735	MAT 15:33	Nuꞌmú̱ nuyá ma̱xte bi ꞌñembabi: —Habu̱ ga tiñhu̱wa har otꞌatꞌo̱ho̱ nze̱ye̱ ya thuhme, ne ga ꞌwiñhu̱ gatho nuya jöꞌiyu̱.
23736	MAT 15:34	Har Hesu bi ꞌya̱mbabiꞌu̱: —Hangu ya thuhme gi höhu̱. Nuyá ma̱xte bi dödi ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Yoto, ne ꞌra ya tsi hwö.
23743	MAT 16:2	Nöꞌö bi döti ne bi ꞌñembi: —Nuꞌahu̱, nuꞌmu̱ gi hanthu̱ mhetsꞌi xi nthe̱ni ꞌbu̱ nde, gi eñhu̱: Xudi ma da ñhoga mpa.
23747	MAT 16:6	Ne ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Zo̱tꞌa ri da̱hu̱ ne jamasubihu̱ yá ntꞌu̱sthuhme ya de̱ngaꞌbe̱pate ne ya de̱ngamöjö.
23748	MAT 16:7	Nuyá ma̱xte mi ense̱ nꞌa ngu nꞌa: —Mönga njapꞌu̱ ngetho hinda höhu̱ ar thuhme ga tsihu̱.
23749	MAT 16:8	Mi böta ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Tema jamfi gi pe̱ꞌsu̱. Yoꞌö xa tupꞌa ri mu̱ihu̱ nöꞌö tema gi tsihu̱.
23754	MAT 16:13	Mi zo̱ñꞌu̱ har ha̱i getꞌu̱ Nsesarea Filipo, ar Hesu bi ꞌya̱nga yá ma̱xte ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Núꞌmu̱ nho̱nga Togo ba e bi Njöꞌi, togo benga ya jöꞌi geꞌö ꞌnö.
23755	MAT 16:14	Bi döꞌu̱ njawa: —ꞌRa enö gar Xuwa Xixthe. Maꞌra gar mꞌe̱hni Elia, ha maꞌra enö gar Heremia wa manꞌár mꞌe̱hni Jö mi ꞌbu̱ mamꞌe̱tꞌo.
23756	MAT 16:15	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Xiꞌahu̱, togo gi eñhu̱ go gekaga.
23757	MAT 16:16	Ar Simu Pedro bi dödi ne bi ꞌñenö: —Nuꞌge gar Kristo xi tꞌexꞌi gi ndö, ár Tꞌu̱ Jö togo höse̱ ar te.
23758	MAT 16:17	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabi: —Simu ár tꞌu̱ꞌi ar Honas, xa xi jöpꞌa Jö ma Dada bi ꞌbu̱ mhetsꞌi, ngetho bi xiꞌase̱ togogi, himbi xiꞌa ar meximha̱i.
23763	MAT 16:22	Nuꞌmú̱ ar Pedro bi gu̱ki, ne bi ndu̱i bi hñuꞌmba ár mu̱i bi ꞌñenö: —Ma tsi Hmuꞌi, hinda nejö. Yo ma da njaꞌa nöꞌö xka mö.
23764	MAT 16:23	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌba̱tꞌi bi ñhandwi ar Pedro ne bi ꞌñembabi: —Hye̱gagiwa tsꞌondöhi, ngetho nuꞌge gi ne gi pa̱tka ma mfeni hinga o̱twa nöꞌö ne Jö. Nuꞌge hingi te̱mba ár mfeniꞌö, gi te̱mba ár mfeni ya meximha̱i.
23765	MAT 16:24	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi zo yá ma̱xte ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nöꞌö togo ne da de̱ngagi, dá pumhnise̱ ár te, ne da ñꞌe̱ntꞌatho ga ñꞌoꞌbe.
23773	MAT 17:4	Nuꞌmú̱ ar Pedro bi ꞌñemba ar Hesu: —Ma tsi Hmuꞌi, di za̱ ga ꞌbu̱hu̱wa. Nuꞌmu̱ gi ne, ga hoje hñu ya mꞌetꞌe, nꞌa habu̱ gi ꞌbu̱ke, nꞌa habu̱ da mꞌu̱ ar Moise, ne manꞌa habu̱ da mꞌu̱ ar Elia.
23774	MAT 17:5	Himi jwatho nda ñö ar Pedro, nꞌa mbi goꞌmathoꞌu̱ nꞌar hyaꞌsagui, ne ka bi nhekinu̱ nꞌar mhö mi enö: —Gehnu̱ ma hmöka Tꞌu̱, jakagi ga njohya. ꞌYo̱hu̱ nöꞌö xiꞌahu̱.
23776	MAT 17:7	Ar Hesu bi watꞌa habu̱ mi ꞌboñꞌu̱, bi hñuxa ár ꞌye̱ ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nanju̱, yo gi ntsuhu̱.
23779	MAT 17:10	Nuyá ma̱xte bi ñꞌa̱ni ne bi ꞌñembabi: —Yoꞌö enga ya bötꞌofo, mꞌe̱tꞌo ma da e ar Elia ne ka da e ar Kristo.
23780	MAT 17:11	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Hö majöni, ar Elia ma da mꞌe̱tꞌo da ehe da hyokwa yá mfeni ya jöꞌi.
23784	MAT 17:15	—Tsi Tata, pe̱ꞌspa ar nhwëki ma bötsi, ar ndungo. Xa ntsꞌe̱di, nꞌandi tso har tsibi ne nꞌandi har dehe.
23786	MAT 17:17	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñenö: —Yá bötsiꞌihu̱ ya me̱ꞌsku ne gar tsꞌojöꞌihu̱. Hangu mpa ma ga ꞌbu̱hwithohu̱, ne ga pe̱sꞌahu̱ ar tsꞌe̱ti. Ba tsinkagiwa ri tꞌu̱.
23788	MAT 17:19	Mꞌe̱fa yá ma̱xte bi ñöse̱wi ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Hanja himbi tsa̱ da e̱ñhe ar tsꞌondöhi.
23789	MAT 17:20	Ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ngetho thota ár txꞌu̱tho ri ñꞌemu̱ihu̱. Xa majöni di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ gi pe̱ꞌsu̱ ngu ár döta nꞌar nda̱murtasa, da tsa̱ gi ꞌñembabihu̱ nunar tꞌo̱ho̱nu̱: Di ma injanu̱, ne nöꞌö da ma, ne hindi ñꞌotho nöꞌö hinda tsa̱ gi ꞌyo̱thu̱.
23791	MAT 17:22	Ar Hesu núꞌmu̱ mi ꞌbu̱hnu̱ Ngalilea, bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi ma da nda̱twa ha yá ꞌye̱ ya jöꞌi.
23793	MAT 17:24	Nu mi zo̱ngwi ar Hesu yá ma̱xte har hnini Nkapernaum, nuꞌu̱ togo mi jotꞌa ár bojö ar nijö ba e bi kꞌönga ar Pedro, ne bi ꞌñembabi: —Xi ri Utatehu̱, ha hingi jutꞌa ar bojö jotꞌa ar nijö.
23794	MAT 17:25	Ar Pedro bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Hö jutꞌi. Nu mi yu̱tꞌa har ngu, ar Hesu bi ñö mꞌe̱tꞌo bi ꞌñembabi: —Ha gi o̱de Pedro. Xi nunar bojö jotꞌa ya ndö, hage jotꞌwa yá mëni wa nuꞌu̱ hinte njawi.
23795	MAT 17:26	Ar Pedro bi döti: —Nuꞌu̱ hinte njawi. Ar Hesu bi ꞌñembabi: —Nuyá mëni hinte jotꞌwabi ꞌmu̱.
23797	MAT 18:1	Nuya paꞌu̱ ba e yá ma̱xte bi zu̱ ar Hesu ne bi ꞌya̱mbabi: —Togo ma da ntöte ár nsu hár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi.
23799	MAT 18:3	Ne bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Xa majöni di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ hingi pa̱ta ri mꞌu̱ihu̱ ne gi ꞌbu̱hu̱ ngu nꞌar tsi bötsi, hinda tsa̱ gi ku̱thu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
23817	MAT 18:21	Nuꞌmú̱ ar Pedro bi watꞌa habu̱ mi ꞌba̱ ar Hesu ne bi ꞌñembabi: —Tengu ár nze̱ye̱ ga pumbabi ma ku o̱tkagi ar tsꞌoki. Hage ga to̱ꞌmi da zo̱nga yoto.
23818	MAT 18:22	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñenö: —Nuga di xiꞌaꞌi, hinge ho̱nse̱ yoto ar nze̱ye̱. Pumbabi hñunꞌa̱temaꞌre̱tꞌa ya yoto ár nze̱ye̱, ne hingi nuhu̱tho nze̱ye̱.
23834	MAT 19:3	Nuꞌmú̱ ya de̱ngaꞌbe̱pate bi ma ba kꞌöꞌsa ar Hesu nda tsa̱ti, ne bi ꞌñembabi: —Hage tsa̱ntꞌö ya thogi da tsa̱ da hye̱ ár ꞌbe̱hñö nꞌar ñꞌo̱ho̱.
23835	MAT 19:4	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ha hinxka nehu̱ har Tꞌofo, nu hár ndu̱i, Jö bi hyoka ar ndo̱ ne ar ꞌbe̱hñö.
23838	MAT 19:7	Nuya de̱ngaꞌbe̱pate bi ꞌñemba ar Hesu: —Yoꞌö bi mönga ar Moise nda thoka nꞌar he̱ꞌmi ñhe̱gi, ne nda tsa̱ nda hye̱pꞌu̱ ár ꞌbe̱hñö nꞌar ñꞌo̱ho̱ ꞌmu̱.
23839	MAT 19:8	Ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Ar Moise bi unga ar se̱ki ngetho xa xi me ri ñöhu̱. Nu hár ndu̱i Jö himi ne njapꞌu̱.
23841	MAT 19:10	Nuyá ma̱xte bi ꞌñemba ar Hesu: —Nuꞌmu̱ njapꞌu̱ ár mꞌu̱i ar ñꞌo̱ho̱ ne ár ꞌbe̱hñö, xiñho hinda nthöta nꞌa ꞌmu̱.
23842	MAT 19:11	Bi dö ar Hesu ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Hinga gatho da tsa̱ da ꞌyo̱tꞌa njapꞌu̱, ho̱nse̱ nuꞌu̱ xpa umba Jö hinda nthöti.
23845	MAT 19:14	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Hye̱hu̱ ya tsi bötsi da e da zu̱kagi, yo gi hökwabihu̱, ngetho gatho nuꞌu̱ ꞌbu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö, ñhe̱hwi nꞌar tsi bötsi.
23847	MAT 19:16	Mꞌe̱fa ba e nꞌa bi ꞌyo̱tꞌwa nꞌar ntꞌa̱ni ar Hesu, ne bi ꞌñembabi: —Hoga Utate, tema ñho ga pe̱fi, ne njapꞌu̱ ga pe̱ꞌsa ar te hiñhamꞌu̱ da götsꞌi.
23848	MAT 19:17	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabi: —Yoꞌö gi xikagi dar hogajöꞌi. Ho̱nse̱ Jö go ar hogajöꞌiꞌö. Ha nuꞌmu̱ gi ne gi pe̱ꞌsa ar te hiñhamꞌu̱ da götsꞌi, ꞌyo̱twa gatho yá ꞌbe̱pate Jö.
23849	MAT 19:18	Nor ñꞌo̱ho̱ꞌö bi ꞌñenö: —Tema ꞌbe̱pateꞌu̱. Ar Hesu bi ꞌñembabi: —Yo gi ñhote, yo gi tsimba ár nthöti ri ñꞌohu̱, yo gi mpë, yo gi ju̱xya nhemhñö.
23851	MAT 19:20	Nunar ñꞌo̱ho̱ bi ꞌñenö: —Gathoyu̱ xta o̱tꞌa ndi bötsitho. Teme di ꞌbe̱di ga o̱tꞌe.
23852	MAT 19:21	Ar Hesu bi ꞌñembabi: —Nuꞌmu̱ xa gi ne gi ꞌbu̱i xiñho, di ma ba pa̱ gatho nöꞌö gi pe̱tsꞌi ne hyemba ya hyoya. Njapꞌu̱ gi pe̱ꞌsa ri ñhonu̱ mañö mhetsꞌi, ne ba e gi te̱ngagi.
23854	MAT 19:23	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñemba yá ma̱xte: —Xa majöni di xiꞌahu̱, xa xi ñhembi da yu̱tꞌa hár tsꞌu̱tꞌwi Jö nꞌar jöꞌi hinte kꞌatꞌi.
23856	MAT 19:25	Nu mi ꞌyo̱ njapꞌu̱ yá ma̱xte, xa bi ꞌyo̱tho ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Nuꞌmu̱ njapꞌu̱, togo tsa̱ da mpo̱ ꞌmu̱.
23857	MAT 19:26	Ar Hesu bi kꞌötꞌi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nöꞌö hingi tsa̱ da ꞌyo̱tꞌa ya jöꞌi, Jö hinter ñhembibi da ꞌyo̱tꞌö.
23858	MAT 19:27	Ar Pedro bi ꞌñembabi ꞌmu̱: —Nuje xta tsohe xo̱ge ne xta te̱ñꞌahe. Tema nthöhö di to̱ꞌmhe ꞌmu̱.
23859	MAT 19:28	Ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Xa majöni di xiꞌahu̱, xta zo̱ ar pa da nꞌaꞌyo xo̱ge, xta hñuxa hár thuxandö Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi, nuꞌahu̱ xka te̱ngagihu̱ ma gi hñuxu̱ nꞌehe ha ꞌre̱tꞌamayoho ya thuxandö, gi hñöꞌsfu̱ majöni nuꞌu̱ ꞌre̱tꞌamayoho yá mꞌu̱i ya me Israel.
23879	MAT 20:18	—Pöhu̱, núꞌmu̱ xka tso̱ñhu̱nu̱ Herusalen, ka ma da mhihnu̱ Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi. Ma da nda̱twa ha yá ꞌye̱ ya ndömöjö ne ya bötꞌofo, ne da tꞌe̱ntꞌi da tho.
23882	MAT 20:21	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabi: —Teme gi ne. Nor ꞌbe̱hñö bi ꞌñenö: —Di ne gi ꞌñexa nuyu̱ yoho ma tꞌu̱ gi hñuxkwi há ri ndö, nꞌa da hñuxa ha ri ñꞌe̱i, ne nöꞌö manꞌa ha ri ngöhö.
23883	MAT 20:22	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñemba ar Xuwa ne ar Hakobo: —Hingi pöhu̱ teme gi a̱hu̱. Ha gi hanthu̱ gi tse̱thu̱ ya thogi ngu ma ga tse̱tka. Nuꞌu̱ bi dödi ne bi ꞌñeñꞌu̱: —Hö ga tse̱the.
23884	MAT 20:23	Ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Majöni ma gi thohu̱ ya thogi ngu ma ga thoka. Ha nöꞌö gi ne gi hñuxu̱ ha ma ñꞌe̱i ne ha ma ngöhö, hinda tsa̱ te ga mönga. Ma Dada xi hokwabi togo xi hñuxꞌö ga huxꞌbe.
23886	MAT 20:25	Ne ar Hesu bi zo yá ma̱xte, ne bi ꞌñembabi: —Gi pöhu̱ nuyá ndö ya hnini ñꞌexase̱ꞌu̱ honi da hyo̱ma ha̱i nu maꞌra, ne nuya xi tꞌexa ngu ar ñöxhmu xa meꞌmda ya jöꞌi.
23891	MAT 20:30	Har ꞌñu bi nthe̱wi mi huhnu̱ yoho ya goda̱, ne mi böꞌu̱ mi thohnu̱ ar Hesu, bi matꞌi ne bi ꞌñembabi: —Tsi Hmu, ár Tꞌu̱ꞌi ar Dabi, pe̱ꞌskagihe ar nhwëki.
23892	MAT 20:31	Ya jöꞌi mi tsu̱i hinge nda mafi, ha nuꞌu̱ xa mi umba yá mu̱i mi mafi mi eñꞌu̱: —Tsi Hmu, ár Tꞌu̱ꞌi ar Dabi, hwëgagihe.
23893	MAT 20:32	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi mꞌa̱i bi matꞌi, ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Te gi ne ga jaꞌahu̱.
23894	MAT 20:33	Nuꞌu̱ bi dödi ne bi ꞌñenö: —Ma tsi Hmuꞌi, di nehe da xo ma da̱he.
23897	MAT 21:2	Ne bi ꞌñembabi: —Di möhu̱ har tꞌu̱lo hnini gi hanthu̱ ꞌbu̱hnu̱. Ne xki tso̱ñhu̱ ma gi tiñhu̱ nꞌar tsi nꞌo̱ge di thötwinu̱ ár tꞌu̱bru, gi xothu̱ ne gi tsinkagihu̱wa.
23904	MAT 21:9	Nuya jöꞌi mi ꞌbe̱tꞌo ne nuꞌu̱ mi ꞌbe̱fa xa mi mafi mi eñꞌu̱: —Xa nsunda ár Tꞌu̱ ar Dabi. Dá jöpa Jö ár mꞌe̱hni. Xa nsunda Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi.
23905	MAT 21:10	Ngu mi yu̱tꞌu̱ har hnini Herusalen, xa mi ñꞌentya jöꞌi ne mi enga nꞌa ngu nꞌa: —Togonu̱ ꞌmu̱.
23906	MAT 21:11	Ne nuꞌu̱ togo mi te̱ni mi thödi ne mi eñꞌu̱: —Gehnu̱ ar Hesu ár mꞌe̱hni Jö, ar me Nasare har ha̱i Ngalilea.
23908	MAT 21:13	Ne bi ꞌñembabi: —Hár Tꞌofo Jö enö: Ma ngu gehnu̱ ár ngu mhatꞌajö. Ha nuꞌahu̱ xka ꞌyo̱thu̱ nꞌar ngu jar mfë.
23911	MAT 21:16	Ne bi xipa ar Hesu njawa: —Ha hingi o̱xa nöꞌö mönga ya bötsi. Ar Hesu bi dötwabi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Hö, di o̱de. Xi nuꞌahu̱, ha hinxka nehu̱ ár Tꞌofo Jö habu̱ enö njawa: Nuya bötsi ne nuꞌu̱ ya le̱le̱ tsu̱tho, Jö bi xokwa yá ne nda matꞌajö xiñho.
23914	MAT 21:19	Hár ñöni ar ꞌñu bi hyandi mi ꞌba̱hnu̱ nꞌar ꞌba̱iꞌiuxi. Bi ma ba kꞌöni, xömhö nda dinga te nda zi. Ha hinte mi tu, ho̱nse̱ xa mi kꞌamatho yá xi. Nuꞌmú̱ bi ꞌñemba ar ꞌba̱iꞌiuxi: —Hiñhamꞌu̱ gi penga da ndu ri iuxi. Ne dama bi ꞌyotꞌi.
23915	MAT 21:20	Nu mi hyanda yá ma̱xte nöꞌö xki thogi, xa mi ꞌyo̱tho ne bi ꞌñemba ar Hesu: —Hanja dama bi ꞌyotꞌa ar ꞌba̱iꞌiuxi.
23916	MAT 21:21	Ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñenö: —Xa majöni di xiꞌahu̱, nuꞌmu̱ xa gi jamfihu̱, ne hingi yomihu̱ da njapꞌu̱ ngu gi nehu̱, hinge ho̱nse̱ da tsa̱ gi ꞌyo̱thu̱ ngu xta o̱tꞌwa ar ꞌba̱iꞌiuxi. Da tsa̱ gi ꞌñembabihu̱ nunar tꞌo̱ho̱nu̱ da mponi di ma har dehe, ne da ma.
23918	MAT 21:23	Nepꞌu̱ ar Hesu bi yu̱tꞌa manꞌagi har dönganijö Herusalen, mi uta ya jöꞌi. Ne ja bi zo̱hnu̱ ya ndömöjö ne yá dönziandö ya xodyo, ne bi ꞌñembabi: —Togo xpa pe̱ñꞌaꞌi gi ꞌyo̱tꞌa gatho nöꞌö gi pe̱fi. Togo gi hömpa ár tsꞌe̱di gi ꞌyo̱tꞌa njapꞌu̱.
23919	MAT 21:24	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —Nuga nꞌe, ma ga o̱tꞌahu̱ nꞌar ntꞌa̱ni. Nuꞌmu̱ gi thöhu̱, nuga nꞌe ga xiꞌahu̱ togo di hömpa ár tsꞌe̱di ga o̱tꞌa nöꞌö di pe̱fi.
23920	MAT 21:25	Nöꞌö ar xixthe mi o̱tꞌa ar Xuwa Xixthe, togo ba pe̱ñꞌö, Jö wa ya jöꞌi. Nuꞌu̱ bi ndu̱i bi njontꞌane nꞌa ngu nꞌa, ne mi eñꞌu̱: —Xipya te ga thöhu̱. Nuꞌmu̱ ga emfu̱ ba pe̱hna Jö, ma da ꞌñengagihu̱: Yoꞌö hinga ꞌyo̱thu̱ nöꞌö mi möñꞌö.
23922	MAT 21:27	Nuꞌmú̱ ya ndömöjö ne yá dönziandö ya xodyo bi ꞌñemba ar Hesu: —Hindi pöhe. Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi: —Nuga nꞌe hinga xiꞌahu̱ togo xpa pe̱nkagi ga o̱tꞌa nöꞌö di pe̱fi.
23923	MAT 21:28	Ne ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Te gi nuhu̱. Nꞌar ñꞌo̱ho̱ mi ꞌñe yoho yá tꞌu̱, ne bi ꞌñemba nꞌaꞌu̱: Di ma ba mpe̱ har hwöhi.
23926	MAT 21:31	Xipya, nuya yohoyu̱, togo bi ꞌyo̱tꞌa nöꞌö bi ꞌbe̱pa ár dada. Bi dö nuya ndömöjö: —Nöꞌö ar tꞌu̱ bi me̱hna mꞌe̱tꞌo. Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Xa majöni di xiꞌahu̱, nuya hya̱te ne nuya tsꞌoꞌbe̱hñö ma da döꞌahu̱ mꞌe̱tꞌo da yu̱tꞌa hár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
23928	MAT 21:33	Ar Hesu bi metwa manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñembabiꞌu̱: —ꞌYo̱hu̱ manꞌar ꞌbede ga xiꞌahu̱: Mi ꞌbu̱ nꞌar ñꞌo̱ho̱ xa mi the̱ nze̱ye̱ yá ha̱i. Ne bi ꞌñetꞌa nꞌar hwöhiꞌobxi, bi gu̱xa nꞌar jödo bi gotꞌi. Bi xa̱ꞌma nꞌar moto, ne bi hyoka nꞌar heꞌsa ngu nda hyanda xo̱ge. Mꞌe̱fa bi umba ñhandi maꞌra nda su, ne bi ma yapꞌu̱.
23936	MAT 21:41	Nuꞌmú̱ nuya ndöxodyo bi ꞌñenö: —Nöꞌö togo ár me̱ti ar hwöhi da ꞌweka nuya tsꞌojöꞌi da hyo, hinda ma da hwëki. Ne da umba maꞌra ya ꞌbe̱go ár ha̱i, nuꞌu̱ togo da umba nöꞌö di ꞌñepi xta zo̱ ar sofo.
23937	MAT 21:42	Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Hage hinxka nehu̱ har Tꞌofo habu̱ enö: Nöꞌö ar do bi ꞌye̱mpꞌu̱hmö ya guxjödo, nupya gehnu̱ ar mu̱di do xi njuꞌspa ár nijö Jö. Gese̱ Jö xi ꞌyo̱tꞌa njapꞌu̱, ne di hanthu̱ nza̱tho nöꞌö bi ꞌyo̱tꞌe.
23943	MAT 22:2	—Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi, ma ga he̱ju̱ ngu nꞌar ndö bi ꞌyo̱tꞌwa nꞌar ngo ár tꞌu̱ bi nthöti.
23955	MAT 22:14	Nu mi wa ar Hesu bi metwa nunar ꞌbedenu̱, bi ꞌñenö: —Ngetho nze̱ye̱ xi tsꞌohni, ha txꞌu̱tho nuꞌu̱ xi thahni.
23957	MAT 22:16	Ba pe̱hna ꞌra yá ma̱xte bi me̱wi ꞌra yá ñꞌowi ar Erode, ma nda ꞌyo̱tꞌwa nꞌar ntꞌa̱ni, ne bi ꞌñembabi: —Utate, di pöhe gi mönga nöꞌö majöni ne gi utwa ya jöꞌi ár ꞌñu Jö. Hinto gi tsu, ne hinto gi hwantho.
23959	MAT 22:18	Ha nunar Hesu mi pötwatho yá tsꞌomfeni, jange bi ꞌñembabi: —Xa gar nemhñöhu̱, yoꞌö gi ne gi hya̱ju̱.
23961	MAT 22:20	Ne ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱: —Togo ár me̱ti ar hmi huxkwa ne nöꞌö te mö.
23962	MAT 22:21	Ha nuꞌu̱ bi dödi ne bi ꞌñenö: —Ár me̱ti ar Sesar. Ar Hesu bi ꞌñenö: —Umfu̱ ar Sesar nöꞌö ár me̱tiꞌö, ne umfu̱ Jö nöꞌö ár me̱tiꞌö nꞌehe.