23231	MAT 1:18	Hari. Vara ovani'aki bana hida Jesus Cristo biva'bana'iki kamahini varani hini. Maria oniki ida Jesus kaamia. Joséa binofiki ida Maria-ra kanagamohavini. Joséa bivi'omaravini oadani kajahavido'ihi ida Maria. Ni-Joséa bivaisa'iki. Ma'onahai Jahaki vani ada Maria-ra vaisa'ara. Nokiariha ada Ma'onahai Jahaki.
23232	MAT 1:19	Ni-Joséa biogaki kaho ida niha ninini Maria kajahavidoni. Makhira hoariha kaisai bivanihamanihi. Maria kajahavidoni mani ida José kidigamo kaimoni-ra nofijanaravini hija. Jahaki, asohiki ida José kahojai, ni-binofiki ida Maria va'ini-ra anaipahihivini vahoariha vaviaha bianaathidanoararivini badani jaharikia kabadanini bikahivini. Ija'ari vaipohiki avigaravini oadani, binofiki ida akarai kapapirani-ra na'biravini, kidigamo hijanaria kaimoni ida Maria.
23233	MAT 1:20	Bikava'ibodivaranivini kaba'i ida Maria-ra kava'ipahinivini, Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokia'aha vadamia. Bini'aha ada Davi kohana kaija'ari namitharonisiagaki José oniki: —José, hari'a ikava'ibodivaranijana ida Maria-ra ikanagamohavini-ra ikava'ipahinivini. Ni-makhira bivaisaki ida Maria. Ma'onahai Jahaki vania bivaisaja ida.
23238	MAT 1:25	Maria kaisai 'banarina oadani Joséa ni-bivi'omapa'itxiki ida kidigamo. 'Bana'ina naothinia Jesus vania Joséa binaoni'aha ada isai.
23239	MAT 2:1	Hari. Judéia kaarabonia 'bana'aha ada Jesus, Belém sidajia. Jesua biva'banaki kari arabo kaka'da'dini ada Iroji. Jesua biva'banaki kari vani, nokiabiininira ada boviri karaho ja'di. Arabo napaja safinia bivikhamananiki kaniaja vahojaki adani makhira boviri-ra vada avani'asibakhiaki, avigaja kaimoni ida namitha'iariki. Vakadihojai oamani hiki ida. Judeus kaija'ari vihiriha adani. Hari. Vanoki'aha ada boviri ja'di, vaabono vakani'akhama'aha: —Judeus kaija'ari vakadika'da'di ja'di 'bana'ina karajomini o boviri ja'di. Anako'dihava ada isai tanaki. Oniaroa, vaibavia ai vihi'aha, Judéia kaarabonia Jerusaléa avikha'aha.
23240	MAT 2:2	Jerusalém sidajia vakaikahi'aha, va'ora vanana'dohi'aha adani sidaji kaija'arini: —Ada hana vania isai 'bana'iki, ovari judeus kaija'ari-ra va'ora vaka'da'diki kaimoni ada? Akadiarabo arihojana vani anokira ada boviri ja'di, safinia bivikhamananiki kaniaja khamananina, kha'aha ada boviri hidiaja. Boviri ja'dia bikarajomiki ida ka'da'di danoki 'bana'ina, oniani hida haria rakhaja hida. Anofiki ida judeus kaija'ari vakadika'da'di-ra akanamasivivini — vakhaniha.
23241	MAT 2:3	Oniaroa, Irojia bikamitha'ihi ida makhira vakaikahina vamonina, bikamitha'ihi ida ka'da'di danoki 'bana'ina varani hina. Iroji ka'da'di hijanarina-ra finivini mani ida Iroji-ra anava'isokonija. Jerusalém sidaji kaija'arini Iroji-ra vifiniki, oniani ida ka'da'di ja'dini kavaranihi-ra avakava'isokonivini hija jaboni.
23244	MAT 2:6	“Belém sidaji kaija'arini a'oni. Hari'a avava'ini-ra anaipahihiva ida Belém sidaji pa'itxini. Pa'itxini kaba'i ida avakadisidaji, oniania 'banara bana ada akadija'ari vakadika'da'di. Israel kaija'ari vakadimahi nasohiva kaimoni ada ovari.” Nihi ida Deus athi papira hojaki. Nimania ida Deus athi namoniva abono kajirihi athini — Iroji-ra vani'aha adani judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono.
23245	MAT 2:7	Oniaroa, Iroji abono-ra ni'aha: —Va'ora okorijanahaki bana adani makhira boviri-ra vanoki'iki, isai-ra vakaragavini naothinia, ovahonariahiki bana ada abinina. Oniaroa, Iroji va'ora kaboa'i'aha adani makhira boviri-ra vanoki'iki, hi'adani safini khamananina kaniaja vikha'iki. Kidiania vikhajakosi'aha. Ni-ija'ari vahoariha o'oiki vakadiania. Irojia ni-binofiki ida vahoariha vakadivarani avigavini. Hari, va'ora nana'dohi'aha: —Hana hina masiko nokiabiininira ada boviri ja'di?
23246	MAT 2:8	Kidina'dohi vagathanivini naothinia Iroji va'ora karona'aha Belém sidajia avikha'ina. Va'ora honaria'aha: —Avikha'a Belém sidajia mahija isaia bivahojaki ibavini-ra avanana'dohivini. Avakaragaha, vajoi bana hida mahija hora avanava'isohivini. Onofiki jaboni ida isai-ra onavanavanahavini okanamasivira kaimoni — va'ora ni'aha.
23249	MAT 2:11	Oniaroa, Jesua bivahojaki gora avakhanoha, avikhajakosi'aha, va'ora vanoki'aha adani isai, kidiamia vihiki. Jesus viaha vakajo'atharari'aha vakanamasivi'aha. Oniania, vadaina-ra avarabikhai'aha, vidioni'ihi ida va'iga Jesus kaimoni. Vano'a'aha ouro, incenso, miha hikia. Kaidivaki ida ouro oniki. Misai mitxaki kaidivaki fori hiki ida incenso, miha hiki.
23250	MAT 2:12	Joma vania Deus va'ora kaabani'aha adani makhira vadamia: —Hari'a bana avajoi Iroji kania! Oniaroa, hagihi hoariha vania vajoi'aha, vakadiarabo-ra avanajoiha'avini.
23251	MAT 2:13	Hari. Makhira ai vihina naothinia, Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokiaha José kania vadamia. José-ra ni'aha: —Irojia bana binofiki binaabinivini ada isai. Gaamanani'a, Egito kaarabonia va'ora avikha'a adani isai, kidiamia vihiki mahija avaraihotavini. Ira onava'isohiravini oadani hari'a vajoi hihida araboa.
23254	MAT 2:16	Oniaroa, Iroji va'ora nokhaha adani makhira boviri-ra vanoki'iki vajoina kidiania. Abono-ra ni'aha: —Hora vakorijanaha'iki adani makhira. Jokoa vajoijanariha adani kodiania. Hari, ihamahikaraho'aha ada Iroji. Oniaroa, bikava'ihoki'ihi ida makhira vakadivarani, badara hoarani boviri ja'di-ra vanokibiinini'avini. Va'ora honariaha adani kidisorara isai makhira isani-ra vanaabinihavini. Va'ora ni'aha: —Belém sidajia avikha'a mahija makhira isani-ra va'ora avanako'dihavini sidaji bodinia, sidaji hararania jaboni. Makhira isani badara 'bamikia vakabadarariki, vakabadaraki kaho-ra jaboni avakaraga'ihi, va'ora vanaabini bana. Va'ajihi'aha adani sorara, vanaaba'ihi ida Iroji athi.
23256	MAT 2:18	“Kamithavahaki ida saani karaho Belém sidajia vakadisai hahavi vaabinina-ra vakaasara'ahapiki'iki adani gamo. Raquel kohana kidisai-ra va'ora kaasara'avini vani fori vihiki adani gamo vabarariariana. Raquea bikaabokariki ida kidisai-ra va'ora navijavavini, oniani ida va'ini najaharini hija.”
23257	MAT 2:19	Oniaroa, abini'aha ada Iroji. Iroji abinina naothinia Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokia'ianaha José kania vadamia. Asia Egito kaarabonia vahojaha adani José.
23258	MAT 2:20	Deus ibavi kaija'arinia bini'aha: —Vaabinihahavi'iki adani isai-ra vanaabinivini-ra vanofiki. José, gaamanani'a va'ora avajoi'a adani isai, kidiamia vihiki Israel kaarabonia.
23260	MAT 2:22	Hari, Joséa bikamitha'ihi ida ija'ari vakadivarani: —Abini'iki ada arabo kaka'da'dini Iroji. Judéia kaarabonia hojaki ada Iroji kohana kaisai Arquelau oniki, ovari maina ada Judéia kaaraboni kaija'arini vakadika'da'di hira — vakhani'aha. Oniani ida José vajoina-ra finivini hija. Vadamia Deua binava'isohi'ianaha ada José: —José, hari'a Judéia kaarabonia avajoi! Galiléia kaaraboni maina avikha — Deua bini'aha ada José vadamia. Oniaroa, avikha'aha Galiléia kaarabonia. Avakhano'aha.
23263	MAT 3:2	—Avakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahinika'oa'a bana. Maakariki ida mahi Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini — niha ada João Batista.
23264	MAT 3:3	'Bo'dakari Deus athi namoniva abono, Isaías kohana onikia vara bivani'ajora'iki ada João Batista. Isaías kohana athi jiriki hojaki Deus athi kapapirani pitania, niha: “Amasia hojaki ada makhira, ija'ari-ra vara ni'a'aha athi 'barakia: ‘Amaakariki ida avakadika'da'di kaikahina kamahini. Vanasohi bana ida avakadimahi, avakadika'da'di khana-ra vanaviahanokha bana!’ ” Nihi ida Deus athi.
23265	MAT 3:4	João Batista ni-bikaimahaki ida makari kaidivaki, kidimakari hiki ida camelo asafi amonahaki. Bikaimahaki jaboni jararia baasafi kacinturãohi. Kidi'bai hiki omavari, bahina a'bana hiki. Elias kohana kamakari, kidi'bai, kidihojai fori hiki ida João Batista kahojai.
23266	MAT 3:5	Jerusalém sidaji kaija'arini vaipohiki João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Judéia kaaraboni kaija'arini jaboni vaipohiki João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Jordão vainia hojaki ida ibavi ipohiki kaija'arini João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Vaipohi'oamanira adani ija'ari João Batista kavarani-ra vakamithavini-ra vanofiki.
23268	MAT 3:7	Hari. João Batista kania avikhaki adani farisio vaipohiki, sadosio vihiki. Farisio vaoniki vanaabajahakiki ida vakadija'ari avikhananavaki vakadihojai. Vanofiki jaboni João Batista va'ora kanavini. João Batista va'ora ni'aha: —Jahari kabadani-ra avakava'ipahinivini-ra avakahi'badaraki a'oni. Deua bikaronaki bana ida avakadihojai asohiriki abosini. Ni-avakaabokaki ida Deu-ra avakorijanahavini.
23269	MAT 3:8	Hojai asohikia vakahojai'a bana mahija Deus biogavini ida avakadihojai asohiriki-ra avanofijanaravini.
23270	MAT 3:9	Hari'a vakava'ibodivarani: “Deus va'ora nagathogatho'bo'da'iki adani Abraão, kidihanodi vanamitharonisiagaki vihiki, kidija'ari vihira kaimoni. Jahaki ada akadiabi'i okhananavaki Abraão kohana, oniani ida akadihojai asohiriki Deua bikava'ibodiravini hija, haria akava'ijoaki bana ada Deus.” Nimania ida avaabononi avani'a'badaravini. Asohiki ida Abraão kahojai. Avakadihojai ni-asohiki. Abraão kaisai vavijavaronisiagaki avihini kaba'i, ni-Deus a'onira akava'ijoaki. Deus va'ora akava'ijoaki adani vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahini'iki.
23272	MAT 3:11	Asia João Batista va'ora vara ni'aha adani ija'ari vajoroniki: —A'onira okanaki ho paha bodinia. Avakadihojai asohirikia avaabononi avaka'da'digariavini-ra avigara kaimoni adani vahoariha. Khaki bana ada hoariha, ka'da'di ka'oa ada ovari. Hovani kidihonai abono ho. Arafiaki ida kidihojai asohika'oani. Kodihojai jahani fori hirihi ida kidihojai jahani arafiaki, kaba'i hora nagathogathovini oakodiara kaimoni. Ovaria bikaronaki ada Ma'onahai Jahaki ija'ari va'ini-ra nahonariahihiki kaimoni. Siho kakhororoki fori hiki bana ada Ma'onahai Jahaki ija'ari kania. Binihimaki bana ida ija'ari kahojai asohiriki — va'ora ni'aha ada João Batista.
23273	MAT 3:12	Vara ni'ianaha ada João Batista. Ija'ari-ra kavarajomivini ida trigo 'ba'dani aka'diririhaki: —Aka'diririhaki ida trigo 'ba'dani aaniaja kaimoni ida ba'ba'da asafini. Anabavihi ida trigo 'ba'dani so'oroa. Siho kabodinia anahokahi'ihi ida asafini. Nimania jaboni ida onaothia khaki ija'ari-ra kanahoarihakhamavini. Va'ora aniki adani ija'ari hojai asohirikia vakahojaiki, ija'ari hojai asohikia vakahojaiki vahararana. Ovari va'ora vahojaki adani ija'ari hojai asohikia vakahojaiki kidiania. Va'ora nahokahiki adani hojai asohirikia vakahojaiki Ibavi Jaharika'oaki siho kaihimiriki kania — va'ora ni'aha ada João Batista.
23274	MAT 3:13	Oniaro kari, Galiléia kaarabonia hojaha ada Jesus. Hari. Oniaroa, ajihi'aha, okha'aha, Jordão vaini onikia akhanofoni'aha, João Batista-ra ni'aha: —Hora kana'a bana!
23275	MAT 3:14	Hari. João Batista bini'aha ada Jesus: —Iniani, ni-Jahari kabadania ikabadanirihi ikava'ipahinija kaimoni.
23279	MAT 4:1	Hari. Oniaroa, Ma'onahai Jahakia biavikha'aha ada Jesus amasia, 40 mahi hoja'aha. Kaija'aririhi ida amasi. Ni-nahina-ra haki. 'Bairina mani ida Jesu-ra navai'ami'ia. Oniaroa, okha'aha ada Jahari Jesus kania. Bikaboroboro'aha ada Jesus bada bini'aja kaimoni ida badani Deua binofiriki. Jesua ni-bikapoaripa'itxiki ida athi. Jaharia bini'aha: —Deus kaisai ihihi, ja'di-ra 'bai aniha'a.
23282	MAT 4:4	Jesua bini'aha: —Iniani, ni-Deus hora honariaki ja'di-ra 'bai oanihavini. Deus athi kapapirania hojaki hida athi: “Ni-'bai ka'oa binahokiki ida ija'ari. Deus athi hahavi-ra anaabavini mani ida ija'ari-ra nahokija.” — Jesua bini'aha ada Jahari.
23283	MAT 4:5	Oniaroa, Jerusalém sidajia Jaharia biavikha'aha, ija'ari Deu-ra khai vani'avini kagorani 'da'dini a'ani sohiriama'oki kania, bini'aha:
23285	MAT 4:7	Jesua bigathanihi ida athi: —Iniani. Jokoa iathini-ra onaabarihi. Jokoa oaraofararirihi. Deus athi haria nava'isohiki hari jaboni: “Hari'a Deu-ra kaijo'a bana badani danokia kabadanina, iogaja kaimoni ida Deus hojana kadania.”
23286	MAT 4:8	Oniaroa, arabo namahikia Jaharia biavikhaha ada Jesus. Binanokiahivini vihiha adani arabo hahavi kaija'arini, vakadiarabo, vakadinahina hiki. Jaha'oamanija ida hahavi Jesu-ra nanokiahivini hi'iki. Bini'aha ada Jesus:
23287	MAT 4:9	—Oviaha ikajo'athararihi hora ikanamasivivini, oniani ida hahavi ira onanokiahivini hi'ikia ira ono'avini hija bana — niha ada Jahari, Jesu-ra kaboroborovini, bada bini'aja kaimoni ida Deua binofiriki.
23288	MAT 4:10	Oniaroa, Jesua bini'aha: —Jahari, ajihi'a. Jokoa ira okanamasivirihi. Deus athi kapapirania hojaki ida athi haria nava'isohiki kaimoni: “Deus ka'oa-ra kanamasivi'a bana avakadika'da'di hira kaimoni. Deus athi ka'oa-ra vanaaba'a.” — Jesua bini'aha ada Jahari.
23289	MAT 4:11	Oniaroa, ajihi'aha ada Jahari. Jesus kania vikha'aha adani Deus ibavi kaija'arini Jesu-ra vaakodiahavini. Naothinia, ajihi'aha ada Jesus amasia.
23291	MAT 4:13	Ni-Nazaré sidajia ibavijanaki ada Jesus. Cafarnaum kasidajini vania okha'aha, hoja'aha. Galiléia ka'dakoni maakarinia hojaki ida Cafarnaum sidaji. Zebulom Naftali kaarabonia hojaki ida 'dako.
23292	MAT 4:14	Mahi 'bo'dakari Deus athi namoniva abono Isaías onikia bini'a'iki: “Deus va'ora kajoamoraki bana adani Zebulom kaaraboni kaija'arini, Naftali kaaraboni kaija'arini vihiki. Jordão vaini kahararakhamania hojaki ida vakadiarabo. Galiléia kaarabonia oniki jaboni ida vakadiarabo. Ni-Deu-ra avigariha adani.
23294	MAT 4:16	Bakibakiki fori hiki ida vakadiarabo vavaibaviki. Hari. Vanokiki bana ida vagani fori hiki karaho. Vagahahaviki bana ida vaibavi. Va'ora navagaki bana adani ija'ari vaabiniki fori vihiki. Ni-Deu-ra avigariha adani.” Nimania ida Deus athi kapapirani Isaías kohana binajiri'iki. Isaías kohana vara bivani'a'bo'da'iki hihida vaibavia Jesus aadahaonina, oniani ida kidivarani nanamithani hi'ia.
23295	MAT 4:17	Hari. Cafarnaum sidajia Jesus hojana vara bivani'a'ihi ida moni jahaki. Va'ora ni'aha adani ija'ari: —Avakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahinika'oa bana. Maakari'iki ida mahi Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini — va'ora ni'aha ada Jesus.
23297	MAT 4:19	Va'ora kani'aha ada Jesus: —Hora vavaipohiha mahija badani hoariha a'onira oka'ojomo'ivini. A'onira oka'ojomo'ivini hiki ija'ari vahoariha-ra avakaboa'ivini kodija'ari vihira kaimoni — va'ora ni'aha ada Jesus.
23298	MAT 4:20	Oniaroa, vakahagi kabodinia vakanahojaha'ihi ida vakaditahafa, Jesu-ra vavaipohiha'aha.
23299	MAT 4:21	Avikha'ianaha adani Jesus, va'ora vakanokiha adani araba abono vakahoariha vi'bamiki vakadiabi'i khama. Aajojahiki Tiago, kajo'ojahiki João. Vakadiabi'i Zebedeu oniki. Vakahagi kabodinia vahojaki adani. Bada vakhaniki adani tahafa-ra avakanaja'divini. Jesus va'ora baranahaha adani vi'bamiki: —Hora vavaipohiha!
23300	MAT 4:22	Jorakia vakahagi-ra vakanahojaha'aha. Vakaamina'aha ada vakadiabi'i. Jesu-ra vavaipohiha'aha. Avikha'aha.
23301	MAT 4:23	Hari. Galiléia kaaraboni kaibavinia aadahaoni'aha ada Jesus. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani vaipohikia okhajakosioni'aha. Va'ora aka'ojomo'ioniha adani ija'ari. Jesus va'ora akanamonionivini hida Deus athi, ija'ari hahavi vakadika'da'di ada Deus. Va'ora anaihotaki jaboni adani ija'ari vakavamoniki. Ipohiki ida vakadikavamoni.
23302	MAT 4:24	Síria kaaraboni kaija'arini vaipohikia jaboni avananamithaoni'ihi ida Jesus ija'ari-ra anaihotavini kavaranihi. Oniania va'ora vavikha'aha adani ija'ari vakavamoniki, vakabajadiki, varai'abakhiaki, vajo'o aba'oronisiagaki vihiki. Kavamoni ipohiki-ra vavahojaki adani ija'ari, va'ora vavikha'aha Jesus viaha. Jesus va'ora anaihotahahavimani'aha.
23303	MAT 4:25	Ija'ari vaipohiki Jesu-ra vavaipohiha'aha. Galiléia kaaraboni kaija'arini, Judéia kaaraboni kaija'arini, Decápolis kaaraboni kaija'arini, Jerusalém sidaji kaija'arini vihiki Jordão vaini banininiaja vahojaki Jesu-ra vavaipohiha'iki jaboni.
23304	MAT 5:1	Hari. Jesus va'ora noki'aha adani ija'ari vaipohiki. Oniania, ogaimori'aha arabo namahikia vithima'o'aha, kidipohi-ra va'ora ka'ojomo'ira kaimoni. Vajoroni'aha kidiania vavithiribanaoni'aha. Jesus va'ora ni'aha:
23306	MAT 5:3	—Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Deus hora kajoamorarihi; ni-nahina-ra okaabokaki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua bivaka'da'diki ida ija'ari.
23308	MAT 5:5	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Jokoa hovani ka'oa oabono ovaka'da'dirihi. Deus hora vaka'da'divini-ra onofiki ho.” Nihi ida ija'ari. Nini vani, nahina hahavi araboa hojaki-ra vaka'da'diki ida ija'ari.
23310	MAT 5:7	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Onofiki ida hoariha-ra ova'adivini, ni-onamakhaniki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua biva'adija ida ija'ari.
23311	MAT 5:8	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Ni-onofipa'itxiki ida Jahari kahojaia okahojaina. Deus kahojai ka'oa vani ida onofija.” Nihi ida ija'ari. Nini vani binokira bana ada Deus.
23312	MAT 5:9	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Oanariakaki ida hoariha ihamahiki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani ida ija'ari kahojai, Deus kahojai fori hija, oniani ida kidisaia Deus ija'ari-ra naonivini hija.
23316	MAT 5:13	Hari. Jesus va'ora ni'aha adani kidipohi: —Jokira fori avihiki a'oni. Avakajokirahi ida baimana; ni-'baxaki. Hojai jahakia avakahojaihi; ija'ari vahoariha hojai jaharikia vakahojaiki-ra avanadabahi. Avaabononi avakava'igairi bana! Nahina binajaharihi ida jokira; ni-ponini jahajanaki. Hokahika'oaki ida jokira jahajanariki ija'ari vaadahakia vakada'aha'aha'iki ida. A'onivani jaboni, nahina bana binajahariki bana ida avakadihojai; ni-avajahajanaki jaboni.
23317	MAT 5:14	Lamparina fori avihiki a'oni. Aha'diki ida lamparina, ni-bakibakini kania vahojaki adani ija'ari. Vagaki fori hihi ida avakadihojai jahaki; Deus kahagihi-ra anavagahi ija'ari hahavi vakadimoni. Hari. Sidaji arabo namahiki namania hojaki fori avihiki a'oni. Ahojariki ida sidaji. Ahojariki jaboni ida avakadihojai, ija'ari hahavia vanokiki ida.
23318	MAT 5:15	Varaja akaasiaki kabodinia ahojaki kaimoni hirihi ida lamparina aha'diki. Anaibavihi ida lamparina aha'diki nama, ija'ari gora bodinia vahojaki-ra navagaja kaimoni.
23319	MAT 5:16	Lamparina vagani fori hiva ida avakadihojai jahaki. Onofiki ida ija'ari vahoariha avakadihojai jahaki-ra vanokivini. Avakadihojai jahaki-ra vanokiha; khai vani'aha ada avakadiabi'i nama hojaki — va'ora ni'aha ada Jesus.
23320	MAT 5:17	Jesus va'ora ni'aha: —Hari'a avaabononi vani'a bana: “Kha'aha ada Jesus, binihimaja kaimoni ida Deus kava'isohihi jiriki Moisé-ra nava'isohi'bo'davini hi'iki. Binihima'iki jaboni ida ojomo'ihi kavaranihi Deus athi namoniva abono va'ora nava'isohi'bo'davini hi'iki adani akadija'ari avikhananavaki.” Hari'a vakava'ibodivarani hida athii-ra avanaabajanaravini. Onihimavini kaimoni hirihi ida hora rakhaja hida. Hora rakhaki ida ija'ari-ra va'ora onava'isohijahakivini Deus kava'isohihi jiriki nahina hini ida binofiki vakadiania.
23321	MAT 5:18	Vakava'ihoki bana hida kodivarani. Nama, arabo hiki hojani oadani, ni-ihimirihi ida Deus kava'isohihi, ni-athi pitani pa'itxi hoarani Deua bini'aki avisonirihi, namithahahaviki bana ida varani Deua bini'aki. Namithahahaviki bana ida varani Deua bivava'isohihijora'iki, nama, arabo hiki ihimini viahania.
23322	MAT 5:19	Ija'aria bikajoniki ida Deus kava'isohihi jiriki pitani pa'itxi, va'ora ka'ojomo'ivini hiki jaboni adani vahoariha Deus athi-ra vakajoniki, Deus ija'ari-ra vaka'da'divini kamahini ni-Deua biva'ahaki ida ija'ari vahoariha-ra va'ora vaka'da'divini. Ija'aria binaabahi ida Deus kava'isohihi jiriki, va'ora ka'ojomo'ivini hiki jaboni adani vahoariha vanaabavinia, Deus ija'ari-ra vaka'da'divini kamahini Deua bihonariaki bana ida ija'ari vahoariha-ra va'ora vaka'da'divini.
23323	MAT 5:20	A'onira onava'isohivini judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono, farisio khama jaboni vaabono vara vavani'a'badaraki: “Jahaki ida akadihojai. Anaabajahakiki ida Deus kava'isohihi jiriki.” Vakhani'badarana. Ni-vanaabajahakiki ida Deus va'ora honariavini hiki. Va'oaniaro fori avihihi; ni-Deua khai bini'aki bana ida ka'da'di avihini kidiania.
23324	MAT 5:21	Asia vara ni'aha ada Jesus: —Avakamithabakhia'iki ida Deus kava'isohihi jiriki avakadija'ari avikhananavaki-ra va'ora no'avini hi'iki: “Hari'a kaabini. Ija'aria binaabinihi ida hoariha, ija'ari nasohiva abono viaha vahoariha avisahi ida ija'ari. Nasohiva abonoa bihonariaki kaabiniki abinini ka'da'di kaabosini hina.” Asohiki ida Deua bivava'isohihi'bo'daki athini. Hovani a'onira onava'isohijahakiki ho bana Deua binofikia. Iigamini-ra ikaihamahihi; Deua bihonariaki ida Jahari kabadani abosini-ra igathanivini. Ija'aria bini'ahi ida igamini: “Ijahari'oamanija.” Deua bihonariahi bana ida ija'ari Jahari kabadani abosini-ra gathanija kaimoni. Ija'aria bini'ahi ida igamini: “Iva'ihariki fori ihiki i, ni-nahina-ra iogarihi.” Deua bihonariaki vahabini bana ida ija'ari Ibavi Jaharika'oaki siho kabodinia okhani.
23326	MAT 5:23	Deu-ra khai ani'avini kagorania ihojani vani ikava'ihokiki ida iigamini ira kaja'oriavini, hari'a bana Deu-ra kanava'iga kaho. Inako'di'imidia ada iigamini mahija ianariakavini. Naothinia ajoi'iana bana Deu-ra khai ani'avini kagorania mahija Deu-ra ikanava'igavini.
23328	MAT 5:25	Ija'ari ira anaathidanoarariki badani asohirikia ikabadaninia. Inasohijoraki bana ida avakadivarani. Ija'ari vakadihojai hiki ida ihamahiki-ra anariakajorakivini. Bianariakahi; ni-pohimajaki. Bianariakarihi; ija'ari nasohiva abonoa jaharikia biarakha'ihi. Ija'ari nasohiva abono ira arakhaki bana i sorara vasa'a kabodinia. Sorara ira obaiki bana i cadeia. Ija'ari nasohiva abono ira honariaki bana kadabadani asohiriki-ra inaabosivini jiniro karahoa.
23329	MAT 5:26	Ka'oa hiki hida kodivarani. Inaabosihahaviravini oadani ida jiniro, ni-cadeia iokhaonaniki bana. Jahari kabadania ikabadanihi; jorakia bana Deu-ra anariaka'a mahija jaharikia ira arakharavini — va'ora ni'aha ada Jesus.
23332	MAT 5:29	Ija'aria binokiki ida Jahari kabadani, binofiki ida bada bini'avini, bianivini jahaki ida nokhoni 'ba'dani aniaja, binahokahi'ihi ida nokhoni 'ba'dani bada bini'aria kaimoni ida Jahari kabadani. Jahari kabadani-ra bada ni'ahi; Ibavi Jaharika'oaki kania hokahihi. Jahariki ida abononi hahavi Ibavi Jaharika'oaki kania hokahini. Jahaki ida nokhoni 'ba'dani hoaranini kaba'i, Deus Ibavi Jahaka'oakia okhani.
23333	MAT 5:30	Ija'aria binofihi ida Jahari kabadani-ra bada ni'avini, biakava'boavini kajahaki ida sa'ani aniaja kahokahini, bada bini'aria kaimoni ida Jahari kabadani. Jahariki ida abononi hahavi Ibavi Jaharika'oaki kania okhani. Jahaki ida sa'ani kahoaranini kaba'i Deus Ibavi Jahaka'oaki okhani.
23334	MAT 5:31	Hari. Vara ni'iana ada Jesus: —Hojaki ida Deus kava'isohihi jiriki hoariha: “Makhira binofiki ida kidigamo-ra nahojahavini, binahojahavini viahania kidigamo-ra no'avini hiva ida papira jiriki kidigamo hijanaria kaimoni.” Asohiki ida Deua bivava'isohihi'bo'da'iki athini. Hovani a'onira onava'isohijahakiki bana ho Deua binofikia. Gamo makhira hoariha-ra vi'omaravini kaba'i kidimakhira binahojahahi, gamo hoariha-ra anakarara kaimoni, Jahari kahojaia kahojaiki ada makhira. Makhira hoariha bianakara'ihi ida gamo kidimakhira binahojaha'iki, jaharihi ida hojani hi'iki. Jaharihi jaboni ida makhira anakarani hi'iki kahojai.
23336	MAT 5:33	Asia vara ni'aha ada Jesus: —Avarigaki ida Deus kava'isohihi jiriki avakadija'ari avikhananavaki-ra va'ora no'avini hi'iki: “Deu-ra vara ini'avini hiki ida badani bada ini'aja kaimoni kidimoni, bada ini'a bana, hari'a inava'iponi'imarini bana.” Asohiki ida Deua bivava'isohihi'bo'daki athini. Hovani a'onira onava'isohijahakiki bana ho Deua binofikia. Ija'ari-ra inava'isohivini hiki ida badani bada ini'aki kaimoni, bada ini'a. Hari'a Deus onina-ra dioni, hoariha biogaja kaimoni ida iathini ka'oa hini. Hari'a nama onini-ra dioni jaboni biogaja kaimoni ida iathini ka'oa hini. Deus kavithi ibavini ida nama.
23338	MAT 5:35	Hari'a arabo onini-ra dioni jaboni hoariha biogaja kaimoni ida iathini ka'oa hini. Deus 'dama kakatirani ida arabo. Hari'a Jerusalém sidaji onini-ra dioni, hoariha biogaja kaimoni ida iathini ka'oa hini. Ija'ari hahavi vakadika'da'di danoki kasidaji ida Jerusalém.
23339	MAT 5:36	Hoariha-ra inava'isohivini hiki ida varani bada ini'a'iki kidimoni, hari'a i'da'dini onini-ra dioni, hoariha biogaja kaimoni ida ka'oa hini kadavarani. Ni-ikaabokaki ida ika'da'dini kaafani kahoarani-ra ikanavaforivini, ni-ikanapororovini, ni-ikaabokaki ida iabononi-ra ivaka'da'divini.
23340	MAT 5:37	Hoariha-ra inava'isohivini hiki ida badani inamonahaki, inamonaha'a bana. Hari'a inava'iponi'imarini bana ida hoariha. Jahari kavarani ida hoariha-ra inava'iponi'imarinivini kavaranihi — va'ora ni'aha ada Jesus.
23341	MAT 5:38	Asia vara niha ada Jesus: —Avakadi'ojomo'ihi abono a'onira vanava'isohibakhiavini hiki ida Deus kava'isohihi jiriki: “Ija'aria bianahahahi ida hoariha nokhoni 'ba'dani, jakaho bina'da'diabosiva bianahahavini jaboni ida nokhoni 'ba'dani. Ija'aria bianahahahi ida hoariha inoni, jakaho bina'da'diabosiva bianahahavini jaboni ida inoni.” Asohiki ida Deua bivava'isohihi'bo'daki athini. Hovani a'onira onava'isohijahakiki bana ho Deua binofikia. Ija'ari hojai jaharikia vakahojaiki avakadiania, hari'a vana'da'diabosi bana. Ija'ari i'ba'dani-ra kapatahi, hari'a iana'da'diabosi bana. Jahaki ida iroiribanini pitanija bikapataja kaimoni jaboni.
23343	MAT 5:40	Ija'ari ira najahariharikia binofiki ida ija'ari nasohiva abono ira honariavini kadamakari-ra iarakhavini, iva'aha bana jaboni ida kadamakari hoariha-ra saarivini.
23346	MAT 5:43	Asia vara niha ada Jesus: —Avakadi'ojomo'ihi abono a'onira vanava'isohibakhiavini hiki ida Deus kava'isohihi jiriki: “Va'ora nakaidiva bana adani kadava'ahi ka'oa. Hari'a va'ora nakaidiva adani vaimajahahiriki.” Vakhaniha. Hovani a'onira onava'isohijahakiki bana ho Deua binofikia. Va'ora nakaidiva bana adani a'onira vakaimajahariki. Deu-ra vakanikharia mahija a'onira vanajaharihariki-ra va'ora nakaidivavini.
23349	MAT 5:46	Ija'ari Deu-ra avigariki va'ora vanakaidivavini adani nofini vihiki. Ija'ari hahavi hojani hiki ida nofini hiki-ra nakaidivavini. Avakadihojai jaboni ida va'ora avanakaidivaki adani a'onira vanofiki. Va'ora nakaidiva jaboni bana adani a'onira vanofiriki. Va'ora avanakaidivariha; ni-Deus avajahani arafiani-ra kahiki. Ni-Deus avakadihojai-ra naabosiki kidinahina jahakia.
23350	MAT 5:47	Avakadihojai hiki va'ora avanavaravaraki adani avakadiva'ahi. Ija'ari Deu-ra avigariki jaboni va'ora vanavaravaraki adani nofini vihiki. Va'ora vanavaravara jaboni bana adani a'onira vanofiriki. Va'ora avanavaravarariha adani a'onira vanofiriki; ni-Deus avakadihojai jahani arafiani-ra kahiki. Ni-Deus avakadihojai-ra naabosiki kidinahina jahakia.
23351	MAT 5:48	Deua binofiki ida ija'ari hahavi-ra va'ora avanakaidivavini. Nimania ida kidihojai jahaki. Kidihojai jahaka'oakia vakahojai'a bana. Jahaka'oaki ada avakadiabi'i nama hojaki. Ovari fori vihi'a bana — va'ora ni'aha ada Jesus.
23352	MAT 6:1	Asia vara ni'aha ada Jesus: —Avaabononi avakava'igairi bana! Hari'a avaabononi vavaboraboraha! Hari'a avaabononi vara vani'a afohanana: “Onofiki ida vahoariha ojahana-ra vanokivini, oniani ida kodibadani jahakia va'ora onanokiahivini hija.” Hari'a vanokivini vanofi. Vanokivini avanofihi; ni-avakadiabi'i nama hojakia binaabosiki bana ida avakadibadani jahaki kidinahina jahakia.
23353	MAT 6:2	Kanahinariki-ra ino'avini hiki ida kadanahina, hari'a ija'ari hoariha-ra nanamitha bana ino'avini hikia. Ija'ari abononi vaboraborahakia bivajahaki ida vahoariha avigavini, oniani ida kagahinaibakhiani-ra kahibakhiavini hija. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania abononi vaboraborahaki ida, hagihia adahaki abononi vaboraborahaki jaboni, ija'ari vahoariha-ra va'ora ananamithaonivini hiki ida kanahinariki-ra kajoamora'avini. Binofiki ida kidihojai jahaki-ra vara vani'avini khai vani'avini. Vakava'ibodivarani'a bana hida kodivarani. Ija'ari abononi vaboraborahahi; ni-Deua binaabosiki ida kanahinariki-ra kajoamoravini kidinahina jahakia. Kanahinariki-ra kajoamoravini abosinia gahina'iki hida ija'ari vahoariha kidihojai jahaki-ra vara vavani'avini.
23354	MAT 6:3	Ija'ari kanahinariki-ra ikajoamoravini kamahini, ahojaia ino'a bana mahija ija'ari hoariha ino'avini biogaravini, ni-kadava'ahi, ni-kadaija'ari igorani maakarinia hojakia biogavini jahaki.
23355	MAT 6:4	Hari'a avaabononi vavaboraboraha. Hari'a avakadibadani jahakia vahoariha-ra va'ora vananamitha. Avakadiabi'ia binokiki ida ahojaia kanahinariki-ra ikajoamoravini, ovaria binaabosiki bana ida kadabadani jahaki kidinahina jahakia.
23356	MAT 6:5	Asia vara niha ada Jesus: —Deu-ra vara avani'avini, hari'a ija'ari abononi vaboraborahaki fori vihi. Va'oaniaro vavajahaki ida judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania vigaana, vahoariha vanokija kaimoni ida Deu-ra vara vani'avini. Vavajahaki ida ija'ari vaipohikia vavaradahaki kania Deu-ra vara vani'avini, vahoariha va'ora vanokira kaimoni. Vakava'ibodivarani bana hida kodivarani. Ija'ari abononi vaboraborahahi; ni-Deua binaabosiki ida ija'ari. Deu-ra vara ni'avini abosinia gahina'iki hida ija'ari vahoariha kidihojai jahakia vakavaranina.
23357	MAT 6:6	A'onivani, Deu-ra vara avani'avini, avagorani katokinia avikha afohanana bana, vaaka'oaha bana ida bakatha mahija hoariha a'onira nokiravini. Nokiariha ada avakadiabi'i nama hojaki. Ahojani kaba'i ida vara avani'avini kidimoni, ovaria binokiki ida, a'onira no'avini hiki bana ida avakanikhariavini hiki.
23358	MAT 6:7	Deu-ra vara avani'avini vani hari'a vidioni'imarini afobakhia ida avaathini Deu-ra avani'avini hi'iki. Vakhanimanira adani ija'ari Deu-ra avigariki. Deua bikamithaki vavanihaki ida vakadivarani vana'oadaki.
23359	MAT 6:8	Hari'a va'oaniaro fori vihi. Deu-ra vara avani'avini viahania, ovaria biogaki ida nahina avakainamoki.
23360	MAT 6:9	Nimania bana hida varani Deu-ra vara avani'avini kaimoni: “Akadiabi'i nama ihojaki i. Anofiki ida ija'ari hahavi ijahaka'oani-ra avigavini.
23361	MAT 6:10	Anofiki ida ija'ari hahavi-ra va'ora ivaka'da'divini. Kadania nama vahojakia khai vani'aki ida kadabadania vakabadanina. Anofiki ida va'oaniaro fori arihina badani inofikia akabadanina jaboni.
23363	MAT 6:12	Anofiki ida akadihojai asohiriki-ra ina'biravini. Vahoariha vakadihojai asohiriki akadiania aakava'i'birinivini vani fori hini anofiki jaboni ida akadihojai asohiriki-ra iakava'i'birinivini jaboni.
23364	MAT 6:13	Haria kajoamora bana mahija kaborohirohi arihina kaba'i, Jahari athi-ra akamitharavini. Haria kajoamora bana mahija Jahari kahojai-ra anofijanaravini. Ivani ka'da'di hoarana i, hahavi-ra ivaka'da'diki i. Idanoki i, ikaabokaki ida hahavi inofiki. Aradahaki ida ijahani vahoariha hahavi ni-vajahanana aradahaki. Nimania ida kadahojai mahi anokhomirikia. Hari ida vani oamani.”
23365	MAT 6:14	Vahoariha vakadihojai asohiriki-ra avarakava'i'birinihi; avakadihojai asohiriki-ra akava'i'biriniha ada avakadiabi'i nama hojaki.
23366	MAT 6:15	Vahoariha vakadihojai asohiriki-ra avarakava'i'birinirihi; ni-avakadiabi'i avakadihojai asohiriki-ra akava'i'biriniki jaboni. Va'ora avarakariakarihi; ni-Deus a'onira akariakaki jaboni — va'ora ni'aha ada Jesus.
23367	MAT 6:16	Asia vara niha ada Jesus: —Avi'bairini avahojani kamahini Deu-ra vara avani'aka'oaja kaimoni, hari'a avanokhoni-ra vanahamara mahija vahoariha avi'bairini avahojani-ra avigaravini. Ija'ari abononi vaboraborahakia vanofiki ida vahoariha avigavini. Vakava'ibodivarani bana hida kodivarani. Vi'bairina vahojana vahoariha va'ora khai vani'ara kaimoni, ni-Deua binaabosirihi bana ida vi'bairina vahojana.
23368	MAT 6:17	Avi'bairini avahojani kamahini Deu-ra vara avani'aka'oaja kaimoni, visoko bana oni avanokhoni, avaka'da'dini-ra vakavamisaiha jaboni
23369	MAT 6:18	mahija vahoariha avi'bairini avahojani-ra avigaravini. Nokiariha ada avakadiabi'i. Ovari hoarana biogaki ida avi'bairini avahojani. Binokihi ida avi'bairini avahojani, oniani ida a'onira naabosivini hija bana kidinahina jahakia — va'ora ni'aha ada Jesus.
23370	MAT 6:19	Vara ni'ianaha ada Jesus: —Vanofi bana ida nahina jahaki Deus a'onira no'avini hiki bana kidiania. Hari'a avana'ba'di ida bana avakadinahina kaidivaki hidiaja. Ni-a'bo'daki ida kadanahina avarana'ba'diki hidiaja. Va'ba'ba bana binihimaki bana ida avakadinahina. Ferrugem jabonia bana binihimaki bana ida avakadinahina. Ija'aria avana'bakhajakosi hida avagorani, avakadinahina bavini hiki-ra vabo'diara kaimoni.
23371	MAT 6:20	Avana'ba'di bana ida avakadinahina avanakaidivaki Deus kania nama mahija avanaibavijahavini. Ni-va'ba'ba, ni-ferrugem jabonia binihimaki bana ida avakadinahina. Ni-ija'aria vakaabokaki ida ibavi-ra vana'bakhanivini, vabo'diaja kaimoni ida avakadinahina avanakaidivaki.
23372	MAT 6:21	Avakadinahina avanakaidivavini arafiahi; avakadinahina-ra avakava'ibodivaraniha'oadahahi. Deu-ra avanakaidivavini arafiahi; Deu-ra avakava'ibodivaraniha'oadahahi — va'ora ni'aha ada Jesus.
23373	MAT 6:22	Vara ni'ianaha ada Jesus: —Lamparina fori hiki ida ija'ari nokhoni vagani. Avanokhoni vagani jahahi; hahavi-ra avanokihi. Mahi vagania avaadahani fori hihi; nahina-ra avanokivini hiki avanokhoni jahani.