23214	MAT 1:1	Hida vani Jesus Cristo kaija'ari avikhananavaki vaonina. Davi kohana kaija'ari namitharonisiagaki ada Jesus Cristo. Abraão kaija'ari namitharonisiagaki ada Davi.
23215	MAT 1:2	Isaque kaabi'i ada Abraão kohana. Jacó kaabi'i ada Isaque kohana. Judá vakadiabi'i ada Jacó.
23216	MAT 1:3	Peres Zera khama vakadiabi'i kohana ada Judá. Vakadiamia kohana Tamar oniki. Esrom kaabi'i ada Peres kohana. Arão kaabi'i ada Esrom kohana.
23217	MAT 1:4	Aminadabe kaabi'i ada Arão kohana. Nasom kaabi'i ada Aminadabe kohana. Salmom kaabi'i ada Nasom kohana.
23218	MAT 1:5	Boaz kaabi'i ada Salmom kohana. Boaz kaamia kohana Raabe oniki. Obede kaabi'i ada Boaz kohana. Obede kaamia kohana Rute oniki. Jessé kaabi'i ada Obede kohana.
23219	MAT 1:6	Davi kaabi'i ada Jessé kohana. Arabo kaka'da'dini ada Davi kohana. Salomão kaabi'i ada Davi kohana. Davia bivahoja'iki ida Urias kohana kagamo, Salomão kaamia ida.
23220	MAT 1:7	Roboão kaabi'i ada Salomão kohana. Abias kaabi'i ada Roboão kohana. Asa kaabi'i ada Abias kohana.
23221	MAT 1:8	Josafá kaabi'i ada Asa kohana. Jorão kaabi'i ada Josafá kohana. Uzias kaabi'i ada Jorão kohana.
23222	MAT 1:9	Jotão kaabi'i ada Uzias kohana. Acaz kaabi'i ada Jotão kohana. Ezequias kaabi'i ada Acaz kohana.
23223	MAT 1:10	Manassés kaabi'i ada Ezequias kohana. Amom kaabi'i ada Manassés kohana. Josias kaabi'i ada Amom kohana.
23224	MAT 1:11	Jeconias vakadiabi'i ada Josias kohana. Josias kohana hokina kari Babilônia kaija'arini va'ora vagathi'iki adani Israel kaija'ari Babilônia kaarabonia avikhara kaimoni.
23225	MAT 1:12	Israel kaija'ari Babilônia kaarabonia osahi vihina naothinia, hojaki ada Salatiel oniki. Salatiel kaabi'i ada Jeconias kohana. Zorobabel kaabi'i ada Salatiel kohana.
23226	MAT 1:13	Abiúde de kaabi'i ada Zorobabel kohana. Eliaquim kaabi'i Abiúde kohana. Azor kaabi'i ada Eliaquim kohana.
23227	MAT 1:14	Sadoque kaabi'i ada Azor kohana. Aquim kaabi'i ada Sadoque kohana. Eliúde kaabi'i ada Aquim kohana.
23228	MAT 1:15	Eleazar kaabi'i ada Eliúde kohana. Matã kaabi'i ada Eleazar kohana. Jacó kaabi'i ada Matã kohana.
23229	MAT 1:16	José kaabi'i ada Jacó kohana. Maria kamakhira ada José, Jesus kaamia ida Maria. Cristo ada Jesus Deua binagathogatho'iki.
23230	MAT 1:17	Asia hojaki hida Jesus kaija'ari avikhananavaki varani vihina. Abraão kahanodi hanodina hanodi'ianana, hanodi'ianana, kahanodi'ianana onivani fori vihi'ianaha adani 14 vihiki vakadisai vahanodironisiagana va'oaniaro maina, oniaroa, hoja'aha ada Davi ovari maina. Davi abini'ina naothinia onivani fori vihiha adani 14 vaipohina vihiki afo'iana, vahanodi'ianana adani vakadihanodi vahanodironisiagana, oniania osahi vihi'aha adani Israel kaija'ari Babilônia kaarabonia. Babilônia kaarabonia avikhana naothinia 14 ipohini vani fori vihi'ianaha vahanodi'ianana adani vakadihanodi vahanodironisiagana, oniania, hoja'aha ada Cristo.
23231	MAT 1:18	Hari. Vara ovani'aki bana hida Jesus Cristo biva'bana'iki kamahini varani hini. Maria oniki ida Jesus kaamia. Joséa binofiki ida Maria-ra kanagamohavini. Joséa bivi'omaravini oadani kajahavido'ihi ida Maria. Ni-Joséa bivaisa'iki. Ma'onahai Jahaki vani ada Maria-ra vaisa'ara. Nokiariha ada Ma'onahai Jahaki.
23232	MAT 1:19	Ni-Joséa biogaki kaho ida niha ninini Maria kajahavidoni. Makhira hoariha kaisai bivanihamanihi. Maria kajahavidoni mani ida José kidigamo kaimoni-ra nofijanaravini hija. Jahaki, asohiki ida José kahojai, ni-binofiki ida Maria va'ini-ra anaipahihivini vahoariha vaviaha bianaathidanoararivini badani jaharikia kabadanini bikahivini. Ija'ari vaipohiki avigaravini oadani, binofiki ida akarai kapapirani-ra na'biravini, kidigamo hijanaria kaimoni ida Maria.
23233	MAT 1:20	Bikava'ibodivaranivini kaba'i ida Maria-ra kava'ipahinivini, Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokia'aha vadamia. Bini'aha ada Davi kohana kaija'ari namitharonisiagaki José oniki: —José, hari'a ikava'ibodivaranijana ida Maria-ra ikanagamohavini-ra ikava'ipahinivini. Ni-makhira bivaisaki ida Maria. Ma'onahai Jahaki vania bivaisaja ida.
23234	MAT 1:21	Makhira isani ada isai Maria biakaijohara. 'Bana'aha inaoni bana ada isai ‘Jesua’. Jesus onina akava'ijoahi abono. Jesus va'ora akava'ijoaki bana adani kidija'ari vakamitharia kaimoni ida vakadihojai asohiriki abosini imai 'banania Ibavi Jaharika'oaki kania — niha ada Deus ibavi kaija'arini.
23235	MAT 1:22	'Bo'dakari Deua binava'isohijora'iki ada athi namoniva abono: “Kajahavidoki bana ida ima'inavi. 'Banaha ada isai ija'aria vanaonivini bana ‘Emanuel’.” Nimania ida Deus athi namoniva abono athi afojora. (Emanuel oniki Deus akadiania hojaki.) Hari. Oniaroa, Maria kania namitha'ihi ida athii.
23237	MAT 1:24	Oniaroa, nokho'afora'aha ada José, binaaba'ihi ida Deus ibavi kaija'arini athi, kidigamo hika'oa'ia kaimoni ida Maria.
23238	MAT 1:25	Maria kaisai 'banarina oadani Joséa ni-bivi'omapa'itxiki ida kidigamo. 'Bana'ina naothinia Jesus vania Joséa binaoni'aha ada isai.
23239	MAT 2:1	Hari. Judéia kaarabonia 'bana'aha ada Jesus, Belém sidajia. Jesua biva'banaki kari arabo kaka'da'dini ada Iroji. Jesua biva'banaki kari vani, nokiabiininira ada boviri karaho ja'di. Arabo napaja safinia bivikhamananiki kaniaja vahojaki adani makhira boviri-ra vada avani'asibakhiaki, avigaja kaimoni ida namitha'iariki. Vakadihojai oamani hiki ida. Judeus kaija'ari vihiriha adani. Hari. Vanoki'aha ada boviri ja'di, vaabono vakani'akhama'aha: —Judeus kaija'ari vakadika'da'di ja'di 'bana'ina karajomini o boviri ja'di. Anako'dihava ada isai tanaki. Oniaroa, vaibavia ai vihi'aha, Judéia kaarabonia Jerusaléa avikha'aha.
23240	MAT 2:2	Jerusalém sidajia vakaikahi'aha, va'ora vanana'dohi'aha adani sidaji kaija'arini: —Ada hana vania isai 'bana'iki, ovari judeus kaija'ari-ra va'ora vaka'da'diki kaimoni ada? Akadiarabo arihojana vani anokira ada boviri ja'di, safinia bivikhamananiki kaniaja khamananina, kha'aha ada boviri hidiaja. Boviri ja'dia bikarajomiki ida ka'da'di danoki 'bana'ina, oniani hida haria rakhaja hida. Anofiki ida judeus kaija'ari vakadika'da'di-ra akanamasivivini — vakhaniha.
23241	MAT 2:3	Oniaroa, Irojia bikamitha'ihi ida makhira vakaikahina vamonina, bikamitha'ihi ida ka'da'di danoki 'bana'ina varani hina. Iroji ka'da'di hijanarina-ra finivini mani ida Iroji-ra anava'isokonija. Jerusalém sidaji kaija'arini Iroji-ra vifiniki, oniani ida ka'da'di ja'dini kavaranihi-ra avakava'isokonivini hija jaboni.
23242	MAT 2:4	Hari. Iroji va'ora baranaha'aha adani sasidotxi vavaka'da'diva, judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono khama kidiania vajoronina. Va'ora nana'dohi'aha ada Iroji: —Hana hini ibavia 'banaki bana ada ija'ari hahavi vakadika'da'di Cristoa oniki?
23243	MAT 2:5	Vagathani'ihi ida Iroji kana'dohi: —Judéia kaarabonia, Belém kasidajini vania 'banara bana ada. 'Bo'dakari Deus athi namoniva abono kohana binajiri'iki ida papira afojora:
23244	MAT 2:6	“Belém sidaji kaija'arini a'oni. Hari'a avava'ini-ra anaipahihiva ida Belém sidaji pa'itxini. Pa'itxini kaba'i ida avakadisidaji, oniania 'banara bana ada akadija'ari vakadika'da'di. Israel kaija'ari vakadimahi nasohiva kaimoni ada ovari.” Nihi ida Deus athi papira hojaki. Nimania ida Deus athi namoniva abono kajirihi athini — Iroji-ra vani'aha adani judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono.
23245	MAT 2:7	Oniaroa, Iroji abono-ra ni'aha: —Va'ora okorijanahaki bana adani makhira boviri-ra vanoki'iki, isai-ra vakaragavini naothinia, ovahonariahiki bana ada abinina. Oniaroa, Iroji va'ora kaboa'i'aha adani makhira boviri-ra vanoki'iki, hi'adani safini khamananina kaniaja vikha'iki. Kidiania vikhajakosi'aha. Ni-ija'ari vahoariha o'oiki vakadiania. Irojia ni-binofiki ida vahoariha vakadivarani avigavini. Hari, va'ora nana'dohi'aha: —Hana hina masiko nokiabiininira ada boviri ja'di?
23246	MAT 2:8	Kidina'dohi vagathanivini naothinia Iroji va'ora karona'aha Belém sidajia avikha'ina. Va'ora honaria'aha: —Avikha'a Belém sidajia mahija isaia bivahojaki ibavini-ra avanana'dohivini. Avakaragaha, vajoi bana hida mahija hora avanava'isohivini. Onofiki jaboni ida isai-ra onavanavanahavini okanamasivira kaimoni — va'ora ni'aha.
23247	MAT 2:9	Oniaroa, Iroji kania ai vihi'aha adani makhira. Hagihia avikharimananina vanoki'ianaha ada boviri ja'di vaviaha okhananavaki. Khai vani'aha ada boviri okhananavaki vanokivini, vava'i jaha'oamanira adani. Jesua bivahojaki namania akhano'aha ada boviri.
23249	MAT 2:11	Oniaroa, Jesua bivahojaki gora avakhanoha, avikhajakosi'aha, va'ora vanoki'aha adani isai, kidiamia vihiki. Jesus viaha vakajo'atharari'aha vakanamasivi'aha. Oniania, vadaina-ra avarabikhai'aha, vidioni'ihi ida va'iga Jesus kaimoni. Vano'a'aha ouro, incenso, miha hikia. Kaidivaki ida ouro oniki. Misai mitxaki kaidivaki fori hiki ida incenso, miha hiki.
23250	MAT 2:12	Joma vania Deus va'ora kaabani'aha adani makhira vadamia: —Hari'a bana avajoi Iroji kania! Oniaroa, hagihi hoariha vania vajoi'aha, vakadiarabo-ra avanajoiha'avini.
23251	MAT 2:13	Hari. Makhira ai vihina naothinia, Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokiaha José kania vadamia. José-ra ni'aha: —Irojia bana binofiki binaabinivini ada isai. Gaamanani'a, Egito kaarabonia va'ora avikha'a adani isai, kidiamia vihiki mahija avaraihotavini. Ira onava'isohiravini oadani hari'a vajoi hihida araboa.
23252	MAT 2:14	Oniaroa, gaamanani'aha ada José. Joma vania ai vihi'aha, José va'ora avikha'aha Egito kaarabonia.
23253	MAT 2:15	Iroji abinirina oadani Egito kaarabonia vahoja'aha. 'Bo'dakari Deua binava'isohijora'iki ida athi namoniva abono: “Egito kaarabonia hojaki bana ada kodisai. Obaranahaki bana ada kodisai joira kaimoni.” Niha ada Deus. Hari. Jesus hoja'iki Egito kaarabonia, naothinia José va'ora avajoi'aha vakadiaraboa. Nimania ida namitha'iki Deus athi namoniva abono binava'isohijoravini hi'iki.
23254	MAT 2:16	Oniaroa, Iroji va'ora nokhaha adani makhira boviri-ra vanoki'iki vajoina kidiania. Abono-ra ni'aha: —Hora vakorijanaha'iki adani makhira. Jokoa vajoijanariha adani kodiania. Hari, ihamahikaraho'aha ada Iroji. Oniaroa, bikava'ihoki'ihi ida makhira vakadivarani, badara hoarani boviri ja'di-ra vanokibiinini'avini. Va'ora honariaha adani kidisorara isai makhira isani-ra vanaabinihavini. Va'ora ni'aha: —Belém sidajia avikha'a mahija makhira isani-ra va'ora avanako'dihavini sidaji bodinia, sidaji hararania jaboni. Makhira isani badara 'bamikia vakabadarariki, vakabadaraki kaho-ra jaboni avakaraga'ihi, va'ora vanaabini bana. Va'ajihi'aha adani sorara, vanaaba'ihi ida Iroji athi.
23255	MAT 2:17	Nimania ida namitha'iki Deus athi namoniva abono Jeremias onikia bini'a'bo'da'iki:
23256	MAT 2:18	“Kamithavahaki ida saani karaho Belém sidajia vakadisai hahavi vaabinina-ra vakaasara'ahapiki'iki adani gamo. Raquel kohana kidisai-ra va'ora kaasara'avini vani fori vihiki adani gamo vabarariariana. Raquea bikaabokariki ida kidisai-ra va'ora navijavavini, oniani ida va'ini najaharini hija.”
23257	MAT 2:19	Oniaroa, abini'aha ada Iroji. Iroji abinina naothinia Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokia'ianaha José kania vadamia. Asia Egito kaarabonia vahojaha adani José.
23258	MAT 2:20	Deus ibavi kaija'arinia bini'aha: —Vaabinihahavi'iki adani isai-ra vanaabinivini-ra vanofiki. José, gaamanani'a va'ora avajoi'a adani isai, kidiamia vihiki Israel kaarabonia.
23259	MAT 2:21	Hari. Oniaroa, ai vihi'aha adani José, va'ora avikhaha adani isai, kidiamia khama. Israel kaarabonia avajoi'aha. Judeus kaija'ari vaonina hoariha Israel kaija'ari.
23260	MAT 2:22	Hari, Joséa bikamitha'ihi ida ija'ari vakadivarani: —Abini'iki ada arabo kaka'da'dini Iroji. Judéia kaarabonia hojaki ada Iroji kohana kaisai Arquelau oniki, ovari maina ada Judéia kaaraboni kaija'arini vakadika'da'di hira — vakhani'aha. Oniani ida José vajoina-ra finivini hija. Vadamia Deua binava'isohi'ianaha ada José: —José, hari'a Judéia kaarabonia avajoi! Galiléia kaaraboni maina avikha — Deua bini'aha ada José vadamia. Oniaroa, avikha'aha Galiléia kaarabonia. Avakhano'aha.
23261	MAT 2:23	Nazaré sidaji oniki vania vahoja'aha. Nimania ida namitha'iki Deus athi namoniva abono kohana va'ora nava'isohijoravini hi'iki: “Nazaré sidaji kaija'arinia vanaoniki bana ada ovari okaronaki.” Niha ada Deus.
23262	MAT 3:1	Hari. Nazaré sidajia hojana kaba'i ada Jesus, Judéia kaarabonia khaha ada makhira Deua bikaronaki, onina João Batista. Amasia hojaki ada. Kagorarihi ida amasi. João Batista kania avikhaha adani ija'ari, va'ora ni'abakhia'aha:
23263	MAT 3:2	—Avakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahinika'oa'a bana. Maakariki ida mahi Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini — niha ada João Batista.
23265	MAT 3:4	João Batista ni-bikaimahaki ida makari kaidivaki, kidimakari hiki ida camelo asafi amonahaki. Bikaimahaki jaboni jararia baasafi kacinturãohi. Kidi'bai hiki omavari, bahina a'bana hiki. Elias kohana kamakari, kidi'bai, kidihojai fori hiki ida João Batista kahojai.
23266	MAT 3:5	Jerusalém sidaji kaija'arini vaipohiki João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Judéia kaaraboni kaija'arini jaboni vaipohiki João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Jordão vainia hojaki ida ibavi ipohiki kaija'arini João Batista kani-ra avanikhabakhiaki. Vaipohi'oamanira adani ija'ari João Batista kavarani-ra vakamithavini-ra vanofiki.
23267	MAT 3:6	Vakava'ipahinivini vanofivini ida vakadihojai asohiriki afohahavi, oniania Deus kania vara vavani'avini Deus bina'biraja kaimoni. Vara vavani'avini naothinia, João Batista va'ora kana'aha afohanana Jordão vaini onikia.
23268	MAT 3:7	Hari. João Batista kania avikhaki adani farisio vaipohiki, sadosio vihiki. Farisio vaoniki vanaabajahakiki ida vakadija'ari avikhananavaki vakadihojai. Vanofiki jaboni João Batista va'ora kanavini. João Batista va'ora ni'aha: —Jahari kabadani-ra avakava'ipahinivini-ra avakahi'badaraki a'oni. Deua bikaronaki bana ida avakadihojai asohiriki abosini. Ni-avakaabokaki ida Deu-ra avakorijanahavini.
23269	MAT 3:8	Hojai asohikia vakahojai'a bana mahija Deus biogavini ida avakadihojai asohiriki-ra avanofijanaravini.
23270	MAT 3:9	Hari'a vakava'ibodivarani: “Deus va'ora nagathogatho'bo'da'iki adani Abraão, kidihanodi vanamitharonisiagaki vihiki, kidija'ari vihira kaimoni. Jahaki ada akadiabi'i okhananavaki Abraão kohana, oniani ida akadihojai asohiriki Deua bikava'ibodiravini hija, haria akava'ijoaki bana ada Deus.” Nimania ida avaabononi avani'a'badaravini. Asohiki ida Abraão kahojai. Avakadihojai ni-asohiki. Abraão kaisai vavijavaronisiagaki avihini kaba'i, ni-Deus a'onira akava'ijoaki. Deus va'ora akava'ijoaki adani vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahini'iki.
23271	MAT 3:10	Ihi'ai avani fori avihiki a'oni. Hojai asohikia avakahojairihi; ihi'ai avani bonobakhiariki fori avihihi. Makhira kajoriki fori hiki ada Deus. Khaki bana ada makhira binobaja kaimoni ida ihi'ai avani bonobakhiariki 'damani. Binahokahiki ida ihi'ai avani obaki siho kabodinia. Nini vani jaboni Deus va'ora arakhaki bana adani athi naabani vihiriki nahina jaharikia — va'ora ni'aha ada João Batista.
23272	MAT 3:11	Asia João Batista va'ora vara ni'aha adani ija'ari vajoroniki: —A'onira okanaki ho paha bodinia. Avakadihojai asohirikia avaabononi avaka'da'digariavini-ra avigara kaimoni adani vahoariha. Khaki bana ada hoariha, ka'da'di ka'oa ada ovari. Hovani kidihonai abono ho. Arafiaki ida kidihojai asohika'oani. Kodihojai jahani fori hirihi ida kidihojai jahani arafiaki, kaba'i hora nagathogathovini oakodiara kaimoni. Ovaria bikaronaki ada Ma'onahai Jahaki ija'ari va'ini-ra nahonariahihiki kaimoni. Siho kakhororoki fori hiki bana ada Ma'onahai Jahaki ija'ari kania. Binihimaki bana ida ija'ari kahojai asohiriki — va'ora ni'aha ada João Batista.
23273	MAT 3:12	Vara ni'ianaha ada João Batista. Ija'ari-ra kavarajomivini ida trigo 'ba'dani aka'diririhaki: —Aka'diririhaki ida trigo 'ba'dani aaniaja kaimoni ida ba'ba'da asafini. Anabavihi ida trigo 'ba'dani so'oroa. Siho kabodinia anahokahi'ihi ida asafini. Nimania jaboni ida onaothia khaki ija'ari-ra kanahoarihakhamavini. Va'ora aniki adani ija'ari hojai asohirikia vakahojaiki, ija'ari hojai asohikia vakahojaiki vahararana. Ovari va'ora vahojaki adani ija'ari hojai asohikia vakahojaiki kidiania. Va'ora nahokahiki adani hojai asohirikia vakahojaiki Ibavi Jaharika'oaki siho kaihimiriki kania — va'ora ni'aha ada João Batista.
23274	MAT 3:13	Oniaro kari, Galiléia kaarabonia hojaha ada Jesus. Hari. Oniaroa, ajihi'aha, okha'aha, Jordão vaini onikia akhanofoni'aha, João Batista-ra ni'aha: —Hora kana'a bana!
23275	MAT 3:14	Hari. João Batista bini'aha ada Jesus: —Iniani, ni-Jahari kabadania ikabadanirihi ikava'ipahinija kaimoni.
23277	MAT 3:16	Jesus kanana naothinia ogaimori'aha. Binoki'ihi ida nama arabikhajahaki. Binokiha jaboni ada Ma'onahai Jahaki gaari'ina kidiania, ho'doko aagariki fori hiki.
23278	MAT 3:17	Nama kamithavahaki ida athii: —Hi'o kodisai o. Onofijahakiki o. Khai oni'aki ida kodisai hojana.
23279	MAT 4:1	Hari. Oniaroa, Ma'onahai Jahakia biavikha'aha ada Jesus amasia, 40 mahi hoja'aha. Kaija'aririhi ida amasi. Ni-nahina-ra haki. 'Bairina mani ida Jesu-ra navai'ami'ia. Oniaroa, okha'aha ada Jahari Jesus kania. Bikaboroboro'aha ada Jesus bada bini'aja kaimoni ida badani Deua binofiriki. Jesua ni-bikapoaripa'itxiki ida athi. Jaharia bini'aha: —Deus kaisai ihihi, ja'di-ra 'bai aniha'a.
23282	MAT 4:4	Jesua bini'aha: —Iniani, ni-Deus hora honariaki ja'di-ra 'bai oanihavini. Deus athi kapapirania hojaki hida athi: “Ni-'bai ka'oa binahokiki ida ija'ari. Deus athi hahavi-ra anaabavini mani ida ija'ari-ra nahokija.” — Jesua bini'aha ada Jahari.
23283	MAT 4:5	Oniaroa, Jerusalém sidajia Jaharia biavikha'aha, ija'ari Deu-ra khai vani'avini kagorani 'da'dini a'ani sohiriama'oki kania, bini'aha:
23284	MAT 4:6	—Deus kaisai ihihi, araofarari'a bana nabo'ajaja. Deus athi kapapirania bini'aki: “Deus va'ora honariaki bana adani ibavi kaija'arini kadania ira avagathanivini, ivigarirariria kaimoni ida ja'di, iabononi a'bororia kaimoni jaboni.”
23285	MAT 4:7	Jesua bigathanihi ida athi: —Iniani. Jokoa iathini-ra onaabarihi. Jokoa oaraofararirihi. Deus athi haria nava'isohiki hari jaboni: “Hari'a Deu-ra kaijo'a bana badani danokia kabadanina, iogaja kaimoni ida Deus hojana kadania.”
23286	MAT 4:8	Oniaroa, arabo namahikia Jaharia biavikhaha ada Jesus. Binanokiahivini vihiha adani arabo hahavi kaija'arini, vakadiarabo, vakadinahina hiki. Jaha'oamanija ida hahavi Jesu-ra nanokiahivini hi'iki. Bini'aha ada Jesus:
23287	MAT 4:9	—Oviaha ikajo'athararihi hora ikanamasivivini, oniani ida hahavi ira onanokiahivini hi'ikia ira ono'avini hija bana — niha ada Jahari, Jesu-ra kaboroborovini, bada bini'aja kaimoni ida Deua binofiriki.
23288	MAT 4:10	Oniaroa, Jesua bini'aha: —Jahari, ajihi'a. Jokoa ira okanamasivirihi. Deus athi kapapirania hojaki ida athi haria nava'isohiki kaimoni: “Deus ka'oa-ra kanamasivi'a bana avakadika'da'di hira kaimoni. Deus athi ka'oa-ra vanaaba'a.” — Jesua bini'aha ada Jahari.
23289	MAT 4:11	Oniaroa, ajihi'aha ada Jahari. Jesus kania vikha'aha adani Deus ibavi kaija'arini Jesu-ra vaakodiahavini. Naothinia, ajihi'aha ada Jesus amasia.
23290	MAT 4:12	Hari. Arabo kaka'da'dinia bivahonariahi'aha ada João Batista gathana cadeia avibaira kaimoni. Jesua bikamitha'ihi ida João monina cadeia hojana, oniani ida Galiléia kaarabonia arakhana hi'ihi.
23291	MAT 4:13	Ni-Nazaré sidajia ibavijanaki ada Jesus. Cafarnaum kasidajini vania okha'aha, hoja'aha. Galiléia ka'dakoni maakarinia hojaki ida Cafarnaum sidaji. Zebulom Naftali kaarabonia hojaki ida 'dako.
23292	MAT 4:14	Mahi 'bo'dakari Deus athi namoniva abono Isaías onikia bini'a'iki: “Deus va'ora kajoamoraki bana adani Zebulom kaaraboni kaija'arini, Naftali kaaraboni kaija'arini vihiki. Jordão vaini kahararakhamania hojaki ida vakadiarabo. Galiléia kaarabonia oniki jaboni ida vakadiarabo. Ni-Deu-ra avigariha adani.
23294	MAT 4:16	Bakibakiki fori hiki ida vakadiarabo vavaibaviki. Hari. Vanokiki bana ida vagani fori hiki karaho. Vagahahaviki bana ida vaibavi. Va'ora navagaki bana adani ija'ari vaabiniki fori vihiki. Ni-Deu-ra avigariha adani.” Nimania ida Deus athi kapapirani Isaías kohana binajiri'iki. Isaías kohana vara bivani'a'bo'da'iki hihida vaibavia Jesus aadahaonina, oniani ida kidivarani nanamithani hi'ia.
23295	MAT 4:17	Hari. Cafarnaum sidajia Jesus hojana vara bivani'a'ihi ida moni jahaki. Va'ora ni'aha adani ija'ari: —Avakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahinika'oa bana. Maakari'iki ida mahi Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini — va'ora ni'aha ada Jesus.
23296	MAT 4:18	Oniaroa, Galiléia 'dako vadinia khabaoniha ada Jesus. Va'ora kanokiha adani araba abono vi'bamiki vakatahafahaki. Aajojahiki Simão Pedro, kajo'ojahiki André.
23297	MAT 4:19	Va'ora kani'aha ada Jesus: —Hora vavaipohiha mahija badani hoariha a'onira oka'ojomo'ivini. A'onira oka'ojomo'ivini hiki ija'ari vahoariha-ra avakaboa'ivini kodija'ari vihira kaimoni — va'ora ni'aha ada Jesus.
23298	MAT 4:20	Oniaroa, vakahagi kabodinia vakanahojaha'ihi ida vakaditahafa, Jesu-ra vavaipohiha'aha.
23299	MAT 4:21	Avikha'ianaha adani Jesus, va'ora vakanokiha adani araba abono vakahoariha vi'bamiki vakadiabi'i khama. Aajojahiki Tiago, kajo'ojahiki João. Vakadiabi'i Zebedeu oniki. Vakahagi kabodinia vahojaki adani. Bada vakhaniki adani tahafa-ra avakanaja'divini. Jesus va'ora baranahaha adani vi'bamiki: —Hora vavaipohiha!
23300	MAT 4:22	Jorakia vakahagi-ra vakanahojaha'aha. Vakaamina'aha ada vakadiabi'i. Jesu-ra vavaipohiha'aha. Avikha'aha.
23301	MAT 4:23	Hari. Galiléia kaaraboni kaibavinia aadahaoni'aha ada Jesus. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani vaipohikia okhajakosioni'aha. Va'ora aka'ojomo'ioniha adani ija'ari. Jesus va'ora akanamonionivini hida Deus athi, ija'ari hahavi vakadika'da'di ada Deus. Va'ora anaihotaki jaboni adani ija'ari vakavamoniki. Ipohiki ida vakadikavamoni.
23302	MAT 4:24	Síria kaaraboni kaija'arini vaipohikia jaboni avananamithaoni'ihi ida Jesus ija'ari-ra anaihotavini kavaranihi. Oniania va'ora vavikha'aha adani ija'ari vakavamoniki, vakabajadiki, varai'abakhiaki, vajo'o aba'oronisiagaki vihiki. Kavamoni ipohiki-ra vavahojaki adani ija'ari, va'ora vavikha'aha Jesus viaha. Jesus va'ora anaihotahahavimani'aha.
23303	MAT 4:25	Ija'ari vaipohiki Jesu-ra vavaipohiha'aha. Galiléia kaaraboni kaija'arini, Judéia kaaraboni kaija'arini, Decápolis kaaraboni kaija'arini, Jerusalém sidaji kaija'arini vihiki Jordão vaini banininiaja vahojaki Jesu-ra vavaipohiha'iki jaboni.
23304	MAT 5:1	Hari. Jesus va'ora noki'aha adani ija'ari vaipohiki. Oniania, ogaimori'aha arabo namahikia vithima'o'aha, kidipohi-ra va'ora ka'ojomo'ira kaimoni. Vajoroni'aha kidiania vavithiribanaoni'aha. Jesus va'ora ni'aha:
23306	MAT 5:3	—Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Deus hora kajoamorarihi; ni-nahina-ra okaabokaki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua bivaka'da'diki ida ija'ari.
23307	MAT 5:4	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Jahari kabadania okabadanina mani hida hora naasaraja.” Nihi ida ija'ari. Deus vania binava'ijahaja bana ida ija'ari.
23308	MAT 5:5	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Jokoa hovani ka'oa oabono ovaka'da'dirihi. Deus hora vaka'da'divini-ra onofiki ho.” Nihi ida ija'ari. Nini vani, nahina hahavi araboa hojaki-ra vaka'da'diki ida ija'ari.
23309	MAT 5:6	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Onofi'oamanija ida badani Deua binofiki bada oni'avini.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua bikajoamoraki hida ija'ari, bada bini'aja kaimoni hida badani Deua binofiki.
23310	MAT 5:7	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Onofiki ida hoariha-ra ova'adivini, ni-onamakhaniki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua biva'adija ida ija'ari.
23311	MAT 5:8	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Ni-onofipa'itxiki ida Jahari kahojaia okahojaina. Deus kahojai ka'oa vani ida onofija.” Nihi ida ija'ari. Nini vani binokira bana ada Deus.
23312	MAT 5:9	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Oanariakaki ida hoariha ihamahiki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani ida ija'ari kahojai, Deus kahojai fori hija, oniani ida kidisaia Deus ija'ari-ra naonivini hija.
23313	MAT 5:10	Deua bikajoamoraki ida ija'ari abononi nava'ibodivaraniki: “Hora vanajaharihariki adani, kaba'i bada oni'aki ida badani Deus hora honariavini hi'iki.” Nihi ida ija'ari. Nini vani Deua bivaka'da'diki ida ija'ari — va'ora ni'aha ada Jesus.
23314	MAT 5:11	Vara ni'ianaha ada Jesus: —Kodipohi avihini mani ida vahoariha onii jaharikia a'onira vani'avini hija, a'onira vanajahariharivini hija jaboni, korijanahia vara vavani'aki bana ida varani avihini jaboni. Hari'a avava'ini soko iniva bana. Deus a'onira kajoamoraki bana a'oni.
23315	MAT 5:12	A'onira vanajahariharivini kaba'i, khai vakhani bana. Deua binaibavijahaki ida kidija'ari vajaharihariki vakadimoni kidinahina jahaki kidiania, va'ora naabosira kaimoni. Onivani fori vihiki jaboni adani Deus athi namoniva abono kohana. Mahi 'bo'dakari vajaharihari'iki jaboni adani — va'ora ni'aha ada Jesus.
23316	MAT 5:13	Hari. Jesus va'ora ni'aha adani kidipohi: —Jokira fori avihiki a'oni. Avakajokirahi ida baimana; ni-'baxaki. Hojai jahakia avakahojaihi; ija'ari vahoariha hojai jaharikia vakahojaiki-ra avanadabahi. Avaabononi avakava'igairi bana! Nahina binajaharihi ida jokira; ni-ponini jahajanaki. Hokahika'oaki ida jokira jahajanariki ija'ari vaadahakia vakada'aha'aha'iki ida. A'onivani jaboni, nahina bana binajahariki bana ida avakadihojai; ni-avajahajanaki jaboni.
23317	MAT 5:14	Lamparina fori avihiki a'oni. Aha'diki ida lamparina, ni-bakibakini kania vahojaki adani ija'ari. Vagaki fori hihi ida avakadihojai jahaki; Deus kahagihi-ra anavagahi ija'ari hahavi vakadimoni. Hari. Sidaji arabo namahiki namania hojaki fori avihiki a'oni. Ahojariki ida sidaji. Ahojariki jaboni ida avakadihojai, ija'ari hahavia vanokiki ida.
23318	MAT 5:15	Varaja akaasiaki kabodinia ahojaki kaimoni hirihi ida lamparina aha'diki. Anaibavihi ida lamparina aha'diki nama, ija'ari gora bodinia vahojaki-ra navagaja kaimoni.
23319	MAT 5:16	Lamparina vagani fori hiva ida avakadihojai jahaki. Onofiki ida ija'ari vahoariha avakadihojai jahaki-ra vanokivini. Avakadihojai jahaki-ra vanokiha; khai vani'aha ada avakadiabi'i nama hojaki — va'ora ni'aha ada Jesus.
23320	MAT 5:17	Jesus va'ora ni'aha: —Hari'a avaabononi vani'a bana: “Kha'aha ada Jesus, binihimaja kaimoni ida Deus kava'isohihi jiriki Moisé-ra nava'isohi'bo'davini hi'iki. Binihima'iki jaboni ida ojomo'ihi kavaranihi Deus athi namoniva abono va'ora nava'isohi'bo'davini hi'iki adani akadija'ari avikhananavaki.” Hari'a vakava'ibodivarani hida athii-ra avanaabajanaravini. Onihimavini kaimoni hirihi ida hora rakhaja hida. Hora rakhaki ida ija'ari-ra va'ora onava'isohijahakivini Deus kava'isohihi jiriki nahina hini ida binofiki vakadiania.
23321	MAT 5:18	Vakava'ihoki bana hida kodivarani. Nama, arabo hiki hojani oadani, ni-ihimirihi ida Deus kava'isohihi, ni-athi pitani pa'itxi hoarani Deua bini'aki avisonirihi, namithahahaviki bana ida varani Deua bini'aki. Namithahahaviki bana ida varani Deua bivava'isohihijora'iki, nama, arabo hiki ihimini viahania.