23214	MAT 1:1	Wà Iésu *Kériso, âna é té gée goo wà Davita, pwi gòobàra *Abéraama. Â wàilà-ni diri tèpa jojooro Iésu:
23215	MAT 1:2	Abéraama Isaaka Iakobo *Juda (ma wà tèpa aéjii kêe)
23216	MAT 1:3	Pérès (ma wà aéjii kêe Zéra; nyaa kàru, âna wà Tamar) Hesron Ram
23217	MAT 1:4	Aminadab Nachon Salma
23218	MAT 1:5	Booz (nyaa kêe, âna wà Rahab) Obed (nyaa kêe, âna wà Ruth) Jessé
23219	MAT 1:6	Davita. Wà *Davita, âna é pwi ukai [naa *Isaraéla. Â gée na càùé, â wà tèpa jojooro Iésu, âna]: *Solomona (nyaa kêe, âna tô wâdà Urie béaa)
23220	MAT 1:7	Roboam Abia Asa
23221	MAT 1:8	Josaphat Joram Ozias
23222	MAT 1:9	Yotam Akaz Ézékias
23223	MAT 1:10	Manassé Amon Josias
23224	MAT 1:11	Yekonia (ma wà tèpa aéjii kêe). Â, na pàara-bà, âna pacòobé tèpa Isaraéla gée napô kàra, â rà pâra nau pwa karapuu naa napô *Babulona.
23225	MAT 1:12	Â gée na càùé, [â wà tèpa jojooro Iésu, âna]: Chéaltiel Zorobabel
23226	MAT 1:13	Abihou Éliakim Azor
23227	MAT 1:14	Sadok Akim Élioud
23228	MAT 1:15	Éléazar Matthan Iakobo
23229	MAT 1:16	Ioséfa. Wà tô wâdà Ioséfa, âna wà Maria, tô nyaa kà Iésu, na pitunee têe pâ Kériso.
23230	MAT 1:17	Wàilà diri pwiri, ê jéû tèpa jojooro Iésu Kériso. Tapoo gée goo Abéraama, tèepaa naa goo Davita, âna po 14 naneeâboro. Â tapoo gée goo Davita, tèepaa naa goro pai còobé kâra ê Ba Isaraéla gée Juda pâ naa Babulona, âna po 14 naneeâboro. Â géewê, â po 14 naneeâboro tèepaa naa goo pai pitèpa wà pwi *Mesia.
23231	MAT 1:18	Wàéni ê jèkutâ goro pai pitèpa wà Iésu Kériso, pwi Mesia: Wà Maria, tô nyaa kêe, âna ru bwaa ipwa câbawâdé ma wà Ioséfa. Â béaari ê pai piéa kàru, âna é jèe nyarana wà Maria, na é naigé mee ê *Nyuâaê Pwicîri.
23232	MAT 1:19	Â é niimiri wà Ioséfa pâ, na ée panuâ Maria. Êco na é pwi âboro na é pitòimiriê, êkaa na câé caa inapàpari, ba na câé caa kamu wà Maria na ara âboro.
23233	MAT 1:20	É dau pinünüma naa goo, â géewê, â é mwa côo naa na naurune pwi jè *angela kà Pwi Ukai, na é ina têe pâ: «Ioséfa, pwi gòobàra Davita, gà cibwaa piwâ na gà popa wà Maria. Ba napwa naa goo ê èpo paao na wâgooé, âna é me gée goro ê Nyuâaê Pwicîri.
23234	MAT 1:21	Â naa mwa pitèpaé, â gà mwa pitunee têe pâ Iésu. Ba o mwa wàé kaa na upa ê Ba kêe gée na tojii.»
23235	MAT 1:22	Â diri ê pâ muru bèepwiri, âna tèepaa, ba na pacoo i pwi ia é ina wà Pwi Ukai, na é naigé mee pwi *péroféta kêe, pâ:
23236	MAT 1:23	Ée mwa nyarana wà i tô èpo dopwa. Â ée mwa pitàmari pwi nari âboro èpo paao. Â o pitunee têe pâ Émanuéla, na pai ina wèe pâ, wà Pwiduée, âna é wâjaajè.
23237	MAT 1:24	Ûna é tàcî wà Ioséfa, â é pacoo ê pwina é ina têe i pwi angela. Â é popa wà Maria ma é wâdèe.
23238	MAT 1:25	Êco na càru caa ipuu, tiagoro na wà Maria, âna é mwa pitàmari i pwi nari èpo. Â wà Ioséfa, âna é nama nee Iésu.
23239	MAT 2:1	Pitèpa Iésu naa Bétéléma wâ *Judée, na pàara kà ukai *Héroda. Â wà pàra tèpa maagoi—tèpa tàmanga na rà câmu goro îricò—âna rà me gée na é too wê i tòotù. Â rà tèepaa naa *Iérusaléma.
23240	MAT 2:2	Â rà pitawèeri tèpa âboro wê pâ: «É wâpà pwi nari èpo na pitèpaé, wà pwina ée mwa pâra nau pwi ukai kà tèpa *Juif? Ba bà côo ê îricò kêe, na é tèepaa, câmu kâra pai pitèpaé. Êkaa na bà me nau pipwamainaê, [ma naa têe âraimeai kâbà].»
23241	MAT 2:3	Â wà ukai Héroda, âna é têre ê jèkutâ goro pai tèepaa me kà tèpa maagoi ma ê pwina rà ina. Â gùmagù ê pwâranümee. Â wà diri tàpé Iérusaléma, âna wâgotàra.
23242	MAT 2:4	Â é papitiri diri tèpa caa kà tèpa pwa *ârapwaailò wà Héroda, ma wà tèpa *dotée goro ê Naèà. Â é tawèerirà pâ: «Pwiri wâpà ê ére na o pitèpa naawê i pwi *Mesia [na guwà tapacîê]?»
23243	MAT 2:5	Â rà tòpi têe pâ: «Naa Bétéléma, wâ Judée. Ba wàéni ê popai kà Pwiduée, na ia é jèe wii wà pwi *péroféta, pâ:
23244	MAT 2:6	Cidòri nyuâa napô Bétéléma, napô gée *Juda! Pwamuru naa googà jii pàra napô! Ée còobé gée jaagà pwi ukai na maina; pwi a wéaari ê Ba Isaraéla, pwi Ba na Ba kôo.» Michée 5.1
23245	MAT 2:7	Géewê, â é todà tèpa maagoi wà Héroda. Ûna wàilà co, â é ina tàra pâ: «Guwà ina tôo bwàti i pwi pàara na guwà tapoo côo na i îricò.»
23246	MAT 2:8	Ûna rà ina têe, â é panuârà pâ naa Bétéléma, ma ina tàra pâ: «Guwà pâ nau mudàra bwàti i pwi nari èpo. Â wiàna guwà pâmariê, â guwà wâjué me côwâ, nau ina tôo. Ba nümoo mwara dàra pâra, nau ipwamainaê ma naa têe âraimeai kôo.»
23247	MAT 2:9	Nabwé, â rà còpòo wà tèpa maagoi. Â rà jèu côo mwara i pwi îricò, â é tòcia tàra ê naigé. Â rà pâra wiâê, â na é tèepaa pâ, naa gòro i pwi wâ na tâa na i pwi nari èpo, â é coo.
23248	MAT 2:10	Ûna rà côo pâ é coo wê i îricò, â rà nye dau ipwàdée kaa.
23249	MAT 2:11	Â rà tò naa na i wâ, â rà pâmari i pwi nari èpo ma Maria, tô nyaa kêe. Â rà tùu jùrurà ma ipwamaina i pwi nari èpo. Â rà pwa ma èrù pâ êre atà kàra, â rà naa têe ê jèpa âraimeai kàra, na dau maina wâri wèe—mwani mii, ma encens [pâ dà na ûrea na jè cîri] ma ê jawé ûrea na nee myrrhe.
23250	MAT 2:12	Gée na càùé, â é ina tàra wà Pwiduée naa na naurune pâ, na rà cibwaa wâjué côwâ naa jaa Héroda. Â rà pa cè naigé na ité, ba na rà wâjué côwâ naa napô kàra.
23251	MAT 2:13	Ûna rà jèe wâjué côwâ wà tèpa maagoi, â é pwa naurune wà Ioséfa. Â é côo wà pwi *angela, na é ina têe pâ: «Gà wàcî! Gà cimadò, â gà popa i du duanaî, â gà uparu, pâ naa *Aigupito! Ba wà Héroda, âna é pwa na é mudàra i pwi nari èpo, ba na pòtàmwereê. Â guwà tâa wê tiagoro tòotù na go mwa patùragà.»
23252	MAT 2:14	Â é cimadò wà Ioséfa, â é popa i du duanaî, â rà pâra na ne, naa napô Aigupito.
23253	MAT 2:15	Â rà tâa wê, tiagoro pai bà kà Héroda. Diri pâ muru bèepwiri, âna tèepaa, ba na pacoo i pwi ia é ina wà Pwi Ukai, na é naigé mee pwi péroféta kêe, pâ: Go jèe todà me pwi naîô, â go pacòobée gée Aigupito.
23254	MAT 2:16	Wà Héroda, âna é côo pâ rà ipwa tûâ têe wà tèpa maagoi. Â é nye dau putàmu kaa. Â é nama pòtàmwara diri pâ nari èpo paao, na wâboo côwâ kâra ârailu naja, wâna diri Bétéléma, ma pâ napô goro jènereê. Ba é tâmogòori gée goo tèpa maagoi i pàara na é tèepaa na, i îricò.
23255	MAT 2:17	Â, na wàrapwiri, â é pacoo i pwi ia é ina wà Pwiduée, na é naigé mee wà péroféta Iéremia, pâ:
23256	MAT 2:18	Pwâra i ma pijinünü na Rama! É imuru pâ èpo kêe Rachel. Pwacoé ma patàmarùé, ba jèe tiàurà diri.Jérémie 31.15
23257	MAT 2:19	Gée na càùru ê pai bà kà Héroda, â é pwa naurune wà Ioséfa na Aigupito. Â é côo pwi angela kà Pwi Ukai,
23258	MAT 2:20	na é ina têe pâ: «Gà cimadò, â gà popa i du duanaî, â gà wâjué côwâ paru pâ naa napô *Isaraéla. Ba rà jèe bà wà tàpé na ia nümarà na rà pòtàmwara i nari èpo.»
23259	MAT 2:21	Â é cimadò wà Ioséfa, â é poparu wâjué naa napô Isaraéla.
23260	MAT 2:22	Êco na é têre pâ wà Arkélaos, pwina naî Héroda, âna é popa pwâra ukai naa Judée, gée na càùru pai bà kà caa kêe. Â wâgotêe na é wâjué côwâ naawê. Â é ina têe mwara wà Pwi Ukai naa na naurune pâ, na rà pâra naa napô Galilée.
23261	MAT 2:23	Â rà tâa na jè village na ina goo pâ Nazareth. Êkaa na pacoo ê pai jèe ina kà tèpa péroféta pâ, [wà pwi Mesia, âna] o pwi âboro gée Nazareth.
23262	MAT 3:1	Gée na càùru pâ naja na wâru, â é cimadò wà pwi âboro na nee *Ioane Pwi a piupwaa. Â é tâa namaré wâ *Judée, â é picémara târa pâ âboro na rà medarié. Â é ina tàra pâ:
23263	MAT 3:2	«Guwà pinünüma ma guwà pitòotéri ê wâro kàwà! Ba jèe wâmwünyabwe ê *Mwaciri napwéretòotù!»
23264	MAT 3:3	Wà Ioane, âna wàé kaa, na ia é jèe picémaraê wà *péroféta Isaia, pâ: Pwa pwi âboro naa namaré na é tomara too: “Ée me Pwi Ukai. Pwabwàti ê naigé! Pwa ma bàracaari pwi ére na ée pâ wê!”Ésaïe 40.3
23265	MAT 3:4	Napwa naa goo Ioane, âna é coona ê ârabwée na pwa goro wàra kaamela. Â é piié goro karapuu parawére macii. Â é uti kòrée ma wâdo narapuutâ.
23266	MAT 3:5	Â po dau wâru pâ âboro na rà nye tà medarié naa namaré—gée *Iérusaléma, ma diri ê napô Judée, ma ê pâ ére goro nairiwâ Ioridano.
23267	MAT 3:6	Â rà inapàpari ê pâ èpà kàra, na ara ê pâ âboro diri. Â é *upwaarà naa nairiwâ Ioridano.
23268	MAT 3:7	Wâru mwara tèpa âboro gée na du ditàra pwapwicîri kà tèpa *Juif, wà tèpa *Farasaio ma tèpa *Sadukaio, na rà medari Ioane, ba na é upwaarà. Ûna é côorà, â é ina tàra pâ: «Guwà pâ tèpa nari dòèa, ma tèpa pwâ! Wàilàapà na ina tàwà pâ, guwà o udò jii ê wârimuru, na ée mwa naa tàwà wà Pwiduée?
23269	MAT 3:8	Bwa! Guwà mara pwa cè tûâ cèna wâdé, târa ma o paari pâ, jèe pitòotéri ê wâro kàwà!
23270	MAT 3:9	É, gona guwà tà niimiri pâ, guwà udò, gée goo na wà *Abéraama, âna é pwi jojoorowà? Bwa! Piticèmuru naa goo. Ba wiàna nümee, â o pâri wà Pwiduée ma é bii ê pâ atü bèeni ma rà o tèpa gòobàra Abéraama!
23271	MAT 3:10	«É jèe tà pwabwàti ê gi kêe [wà Pwiduée]. Â ée mwa tépàgà naa na wàé diri ê pâ upwâra na càcaa wâdé ê pâ pwêe, ma cîri naa na ânye!»
23272	MAT 3:11	«Wâgo, âna go upwaawà goro jawé, târa ma o paari pâ guwà pitòotéri ê wâro kàwà. Êco na wà pwina ée mwa me pwicò kôo, âna ée mwa upwaawà goro Nyuâaê Pwicîri ma ânye. Wàé, âna dau pwa pàtàmee jiio, â càcaa pâriô ma go tipi ê otàpwe goro du wâraâê [ba é Pwi Ukai].
23273	MAT 3:12	É jèe nye tà pwabwàtié, ba na é pitèi tèpa âboro. Â ée mwa naaitiri tàpé na rà wâdé jii tàpé na rà èpà, pwacèwii pai pinaaitiri ê pudòro upwâra jii ê parawée. Â é tòimiri ê pudòé, â é cîri parawée naa na ânye na ticè pwâadèreè.»
23274	MAT 3:13	Gée na càùé, â é pâra wà Iésu gée napô Galilée, naa nairiwâ Ioridano. Â é pâdari wà Ioane, ba na é upwaaé.
23275	MAT 3:14	Êco na càcaa nüma wà Ioane na é pwa, â é ina tà Iésu pâ: «Gona cina gà medario? Na càcaa pâri ma go upwaagà. Wâdé na gà upwaao.»
23276	MAT 3:15	Â é tòpi têe wà Iésu pâ: «Nye wâdé ê pwina gà ina. Êco na, ni, âna wâdé na ju pacoo ê pwina *tàrù na ara Pwiduée.» Êkaa na é upwaaé wà Ioane, wàra pai ina kêe.
23277	MAT 3:16	Ûna é cimadò gée najawé wà Iésu, â nye tàpirié kaa ê napwéretòotù, â é côo ê Nyuâaê Pwicîri kà Pwiduée, na é gére boome naa gòé, pwacèwii ê déamu.
23278	MAT 3:17	Â é têre ê pwâratùra me gée napwéretòotù na ina pâ: «Wà pwi bèepwiri, âna Pwina naîô [na caapwi co] na go dau meaarié. Wàé kaa na go jèe nye pitòrigarié, ba dau wânümoo têe.»
23279	MAT 4:1	Gée na càùé, â é popa wà Iésu ê Nyuâaê Pwicîri kà Pwiduée naa namaré, ba na é tacaié wà *Caatana, pwi a cicarajè.
23280	MAT 4:2	Â câé caa ija wà Iésu naa na 40 tòotù, ba é *ipwanya. Â é tapoo copwa.
23281	MAT 4:3	Â é pâdarié wà Caatana, pwi a tacaijè, â é ina têe pâ: «Wiàna gà *Pwina naî Pwiduée, â gà bii ê pâ atü bèeni ma poloa!»
23282	MAT 4:4	Â é tòpi têe wà Iésu pâ: «Jèe nye wii naa na *Tii Pwicîri pâ: Câé caa wâro co goro poloa wà pwi âboro, â é nye wâro goro diri pâ popai na é ina wà Pwiduée.»
23283	MAT 4:5	Â é popa Iésu pâ naa *Iérusaléma, ville na pwicîri. Â é popaé too naa gòro pûru *Wâra pwapwicîri.
23284	MAT 4:6	Â é ina têe pâ: «Wiàna gà Pwina naî Pwiduée, â gà êgò géeni! Ba jèe wii naa na Tii Pwicîri pâ: Ée mwa tûâri tà tèpa *angela kêe, wà Pwi Ukai Pwiduée, ba na rà wéaarigà. Rà mwa tapigà. O càcaa tanoori âgà naa gòro atü.» Psaume 91.11–12
23285	MAT 4:7	Â é tòpi têe wà Iésu pâ: «Bwa. Ba jèe nye wii mwara naa na Tii Pwicîri pâ: Gà cibwaa pigàdà Pwi Ukai Pwiduée'gà.»
23286	MAT 4:8	É popaé mwara wà Caatana naa gòro jè jaa na dau wâdòiti. Â é paari têe diri ê pâ napô ma mwaciri gòropuu bau ê pwényuâa kàra ma ê neemururà.
23287	MAT 4:9	Â é ina têe pâ: «Wiàna gà tùu jùrugà arao ma gà ipwamainaô, â go mwa naa tâgà diri ê pâ pwi bèepwiri.»
23288	MAT 4:10	Â é ina têe wà Iésu pâ: «Gà pâra jiio, co Caatana! Ba jèe nye wii naa na Tii Pwicîri, pâ: Gà ipwamaina Pwi Ukai Pwiduée'gà, â nye wàé co, na gà ipwa âboro kîri kêe.»
23289	MAT 4:11	Nabwé, â é panuâ Iésu wà Caatana, â rà medari Iésu pâ angela, â rà ipwa âboro kîri kêe.
23290	MAT 4:12	Gée na càùé, â é têre wà Iésu pâ, jèe tòpò wà *Ioane Pwi a piupwaa naa na karapuu. Â é pâra wà Iésu naa napô Galilée.
23291	MAT 4:13	Â câé caa tâa Nazareth, â é pâra nau pitâa Capernaüm, bàra nawià Galilée, wâna ére Zabulon ma Neftali.
23292	MAT 4:14	Êkaa na pacoo i pwi ia é ina wà Pwiduée, na é naigé mee *péroféta Isaia pâ:
23293	MAT 4:15	Têre, co du napô Zabulon ma Neftali— gàu wâmwünyabweri nawià; na ére gée côwâ kâra Ioridano; wâgàu na Galilée; napô na piwâru Ba na, na càra caa pwi Ba kôo.
23294	MAT 4:16	Go ina târa pwi Ba kôo: Ba kôo na tâa na bàutê —bàutê na dau cikautê. Té mariê ê tòotù; èpàparié pwéelaa na pwâra. É pawâroé côwâ wà Pwiduée!Ésaïe 8.23–9.1
23295	MAT 4:17	Â nye tapoo kaa naawê, na wà Iésu, âna é picémara ê popai târa pâ âboro. Â é ina tàra pâ: «Guwà pinünüma ma pitòotéri ê wâro kàwà! Ba jèe wâmwünyabwe ê *Mwaciri napwéretòotù!»
23296	MAT 4:18	Na jè tòotù, â é pâra wii bàrawià Galilée wà Iésu. Â é côo tupédu âboro na tupédu a taa ârawéà—wà Simona na ina gooé pâ Pétéru, ma wà André, pwi aéjii kêe. Â ru gére tòpò puà kàru naa nawià.
23297	MAT 4:19	Â é ina tàru pâ: «Gàu me wiâô, â go mwa nama gàu tupédu a pwapuàri âboro.»
23298	MAT 4:20	Â ru nye naaco kaa ê puà kàru, â ru pâra wiâ Iésu.
23299	MAT 4:21	Rà tàpo dau pipâra pâ, â wà Iésu, âna é côo Jacques ma Ioane, tupédu naî Zébédée. Rà tàgére pwàni puà gòro wànga ma wà caa kàru. Â é todàru wà Iésu,
23300	MAT 4:22	â ru nye naaco kaa wà caa kàru, ma i wànga, â ru pâra wiâê.
23301	MAT 4:23	É pâra pitiri napô Galilée wà Iésu, â é pacâmuri tèpa âboro naa na pâ *wâra pitapitiri. Â é picémara ê *Picémara Wâdé goro ê Mwaciri [napwéretòotù]. Â é nama tiàu diri pâ maagé ma aré kâra pâ âboro.
23302	MAT 4:24	Â rà têre jèkutâ gooé pitiri na province Syrie. Â rà cia medarié wà tàpé na rà aré, ma ê pâ na jèpapara maagé—wà tàpé na tâa goorà ê pâ duée, ma wà tàpé na rà céca ma wà tàpé na rà pitàbwamwa. Â é cau nama tiàu maagé kàra wà Iésu.
23303	MAT 4:25	Wâru pâ âboro, na rà pé gére pâra wiâ Iésu—âboro me gée Galilée, ma gée na ére goro Dix Villes. Â rà me mwara gée Iérusaléma, ma diri ê napô *Judée, ma gée na ére pâ côwâ kâra nairiwâ Ioridano.
23304	MAT 5:1	Ûna é côo pâ âboro na wâru wà Iésu, na rà gére me, â é too naa gòrojaa, â é tâaboo, ba na é pacâmurirà. Â rà me naa jaaé tàpé na rà pâra wiâê.
23305	MAT 5:2	Â é ina tàra pâ:
23306	MAT 5:3	«Cidòri nyuâa tàpé na rà ipakîrirà, ba o kàra ê *Mwaciri napwéretòotù!
23307	MAT 5:4	Cidòri nyuâa tàpé na rà i, ba ée mwa patàmarùrà wà Pwiduée!
23308	MAT 5:5	Cidòri nyuâa tàpé na moo pwâranümarà, ba o mwa kàra ê gòropuu diri!
23309	MAT 5:6	Cidòri nyuâa tàpé na rà copwa dàra câbawâdé kà Pwiduée, ba ée mwa naa tàra diri pwina nümarà goo!
23310	MAT 5:7	Cidòri nyuâa tàpé na rà imeai, ba ée mwa imeairà wà Pwiduée!
23311	MAT 5:8	Cidòri nyuâa tàpé na tâbawêe pwâranümarà naa goo Pwiduée, ba rà o mwa côoê!
23312	MAT 5:9	Cidòri nyuâa tàpé na rà pinaanapô bèepirà, ba ée mwa tunee tàra wà Pwiduée pâ, tèpa naîê!
23313	MAT 5:10	Cidòri nyuâa tàpé na pièpàrirà gée goro pai pitêre dàra kàra ê popai kà Pwiduée. Ba o mwa kàra ê Mwaciri napwéretòotù.