3	GEN 1:3	Vaghina ma God ivona bo, “Yasegana ketupuwa” da iyaghari.
5	GEN 1:5	Ma yasegana ivi vavei ‘mara’ ma nubakutuva ivi vavei ‘didibara.’ Ravi ipika, ididibari da mara karena ikovi. Ma mara itom.
6	GEN 1:6	Muriyai ivona bo, “Taraboga, okowa basunai ketupuwa da okowa ketupayaraghi.”
8	GEN 1:8	Nakanani itupuwa ma tarabogina ivi vavei ‘kunuma.’ Ravi ipika, ididibari ma mara itom. Weni tuna na mara kana viruwa.
9	GEN 1:9	Muriyai ivona bo, “Okowa kapinai na ku gawara sago kovi sagomi da dowa kanakanana ina nekiibau,” da nakanani itupuwa.
10	GEN 1:10	Ma dowa kanakanana ivi vavei ‘dobu’ ma okowina ivi vavei ‘yegai.’ Ma ikitai da biibiina.
11	GEN 1:11	Muriyai ivona bo, “Dowa, gwabimuwai pei ma kii bogii ma bogiiyai etupuwa da dobuwai ina gogo. Ma ina rove bo iname da peisi ina rakata.” Ma nakanani itupuwa.
14	GEN 1:14	Muriyai ivona bo, “Yasegana kunumai kotupuwa. Weni yaseganisi, mara ma didibara ini bogebogei, ini matakira da iri, mara ma madegha.
15	GEN 1:15	Kunumai ina makai da dobu kana yasegana.” Ma nakanani itupuwa.
20	GEN 1:20	Muriyai ivona bo, “Yegai, gwabimuwai iyana etupuwa da ina peyari kirakai. Ma bade kiu kotupuwa da kiidamowai kona rovo.”
22	GEN 1:22	Ma ivi biibiinisi ma ivona bo, “Kovi tuwa kirakai da kona peyari. Iyana, yegai da okowa kovi tupoi. Kiu, kovi tuwa da kona peyari dobuwai.”
24	GEN 1:24	Muriyai ivona bo, “Dobu, gwabimuwai ghamoghamo etupuwa, ghamoghamo manamisi ma dowatetetesi ma ghamoghamo dipa. Bogii ma bogiiyai iti tuwa da natunatusi na ti mani maghimaghighisi.” Ma nakanani itupuwa.
26	GEN 1:26	Muriyai ivona bo, “Wawaya tayamonisi da maghimaghighita. Ti na dobu kudubina ini badei. Iyana yegiyai ma kiu kiidamowai ma bade ghamoghamo manamisi ma dowatetetesi ma ghamoghamo dipa na kudubina dobuwai ini badesi.”
28	GEN 1:28	Ivi biibiinisi ma ivona bo, “Kovi tuwa da tupurereghimi ina peyari. Dobu kovi tupoi ma kovi badei. Ghamoghamo ma bera kudubina dobuwai idagudagu na kovi badesi, iyana yegiyai ma kiu kiidamowai yavata.”
29	GEN 1:29	Muriyai ivona bo, “Kami vavai na aviyavisina dobuwai egogogo, peisi yavata, kii amame ere peisi ma bade vavai dowa kamonai, kudubina avereveremi da kona kani.
30	GEN 1:30	Ma ghamoghamo kii vavai na inamona ma kii rugurugu matamatisi. Ghamoghamo kudubina yawayawasi dobuwai idagudagu, ghamoghamo dipa ma kiu ma dowatetetesi yavata na inamona ma kii rugurugu kudubina avereveresi da ina kani.” Ma vaghina, nakanani itupuwa.
47	GEN 2:16	Ma ina sisiya bagibagina iterei, ivonei bo, “Weni vona kamonai kii amame peyarina kuna kani,
48	GEN 2:17	ma kii sago kava na amena ke kuna kani. Tuna na Akova Kiina. Wawaya ina kani na akova ina veresi da nuwanuwasi kamonai inakovi da meni berana na biibiina ma meni berana na berona. Kuna kani na vonavaghata da kuna rabobo.”
49	GEN 2:18	Ma bade ivona bo, “Ke ita biibai da tomowina ina kina kava ina makai. Kana neva ana yamoni da ini vitei.”
51	GEN 2:20	Ma vaghina, ghamoghamo manamisi ma kiu kiidamowai ma ghamoghamo dipa kii vava iveresi ikovi, ma nani kamonai na ‘Adam’ ke kana neva kiimatana da iti vitei.
54	GEN 2:23	Ma tomowina ivona bo, “Vaghina, ibiibii kirakai! Weni na taku maghimaghighiku! Tuwirina, tuwirikuwai iviiya ma viyona, viyokuwai iviiya. Tuna kubiine kana vava ‘wavine,’ ina karena taku tomowa gwabikuwai iviiya.”
57	GEN 3:1	Bada God ghamoghamo iyamonisi kamosiyai na sago ina bera vigayagaya irakata. Tuna na mota. Inae da wavinena ivi nuwatini, ivonei bo, “Vonavaghata da God ivonem da kiiamame peyarina vao kamonai ke kona kani bo?”
58	GEN 3:2	Ma wavinena ivonapotei, “Kegha, tokai kiiamame peyarina vao kamonai kana kani.
59	GEN 3:3	Ma ivonatanikai da vao basunai kii sago kava na ‘amena’ ke kana kani bo kiina ke kana votovoni. Kana berai na kana rabobo.”
60	GEN 3:4	Ma ivonapotei, “Tuna ke vonavaghata, tami ke kona rabobo.
61	GEN 3:5	God iakovi da kota kani na matami ita votawei da kotakova kirakai da ami akova na tuna mani ina akova nakanani. Nuwanuwam kamonai biibiina ma berona kotakova yavui.”
65	GEN 3:9	Ma kegha, Bada God tomowina kurina ivi kwatu, “Adam, tam imapatana?”
66	GEN 3:10	Ma ivonapotei, “Weni vaona kamonai avi yanem ma taku iyuku kava na ayabumanem, tuna kubiine na akove.”
67	GEN 3:11	Ma Bada God ivona bo, “Iyi ivonem da iyum kava? Avonatanim da nani kiina amena ke kuta kani. Ma tam kukani, bo?”
68	GEN 3:12	Ma tomowina ivona bo, “Wavinena gwabikuwai kuterei, tuna kii amena ivereku da akani.”
69	GEN 3:13	Ma Bada God wavinena ivonei bo, “Avi kubiine weni berana kuberai?” Ma ivonapotei bo, “Mota ivi beroberoweku da akani.”
70	GEN 3:14	Vaghina ma Bada God mota ivonei, “Tam aimimaghim! Weni berana kuberai kubiine ghamoghamo peyarisi kamosiyai tam kovogha ghamana kuna viiya. Karako ma mara ku kudubina kuna tetete. Ma popoku kuna kanikani da am mara ku turina.
71	GEN 3:15	Ma ana berai da tam ma wavinena koni kawapata. Ma bade peim ma wavinena peina yavata ini kawapata nonowa. Mara sago kaekarena kuna kani ma gayamim ini tugudai.”
72	GEN 3:16	Vaghina ma wavinena ivonei bo, “Ana berai da am ropeya kamonai am inivisi ina rakata da ere vokwarakwaram kuni tuwa. Ma ana berai da am kayowana ghamana da kawam. Ma tuna ini badem.”
73	GEN 3:17	Vaghina ma, Adam ivonei bo, “Avonem da kii amena ke kuta kani ma kawam gamona kuvi yanei da kukani. Tuna kubiine dowa aimimagi, da kuni inipika kirakai am yawasa ku kudubina da kuna kam.
75	GEN 3:19	Kuni poyapoya da kuna kam, nakanani ina nenae da mara sago kuna vovira kuni dowa. Tam dowiyai avovipasipasim da kuvi wawaya ma mara sago na kuna vovira ku dowa.”
78	GEN 3:22	Nani murinai Bada God ivona bo, “Karako nani wawayisi ivi ruwa na tota nakanani, biibiina ma berona iakovi. Ma ke vaghina da ita vororona da Yawasa Kiina amena ita viiya. Amena ita kani na yawasa makamakii nonowina ita veresi.”
81	GEN 4:1	Adam kawana Eve yavata ikena da iropeya. Ma ivi tuwa da tomowa ma ivona bo, “Bada ivi viteku da natuku tomowa avi tuwei.” Ma ivi vavei Kein.
86	GEN 4:6	Ma Bada ivonei, “Avi kubiine nuwanuwam ipughu? Avi kubiine maghighim ibero?”
88	GEN 4:8	Vaghina ma Kein, tina kikei Abel ivonei, “Takiibau ku warere.” Ikiibau ma Kein ikayaya tina kikei kurina da ikiivunui.
89	GEN 4:9	Nani murinai Bada, Kein ivi tarakiiyanei, “Abel imapatana?” “Ke atakovi. Taku ke tiku kikei kana koyakoyagha.”
90	GEN 4:10	Ma Bada God ivona bo, “Kevi yana, tim kikei tarana tanowai imatakira kuriku, biwa viinina kubiine. Avi kuberai?
92	GEN 4:12	Dowa kuna wayowei da imai ma kara vavai ke ghamana kuna panani. Kenae! Kuni ketabababa dobuwai.”
93	GEN 4:13	Ma Kein ivona bo, “Kovogha kuvereku na irakata kirakai.
94	GEN 4:14	Karako kekwavikwaviniku da dowa ke ana wayowei ma bade ana kiibukuyowem. Dobuwai ani ketabababa, aku numa kegha. Ma wawaya ina pananiku na ina kiivunuku.”
95	GEN 4:15	Ma Bada God ivonapotei, “Kegha, sisiya atereterei da meni wawayina ina kiivunum na taku kovogha berona mara miikovimaruwa ana verei, biwa ghamanakina ina viiya.” Ma Bada matakira Kein gwabinai iterei da iyavo kava ita panapanani na ke ita kiivunui.
103	GEN 4:23	Mara sago Lameki kakawana kurisi ikayotata, ivonesi bo, “Ada ma Sila, aku sisiya kovi yanei. Kakawaku kovi yaneku. Tomowa yaragina iraviku na akiivunui. Tomowina gubaga ivereku tuna kubiine avi raboboi.
104	GEN 4:24	God sisiya iterei da meni wawayina Kein ita kiivunui na kovogha berona mara miikovimaruwa ita verei. Ma taku Lameki avonavona da meni wawayina ina kiitovoniku na biwa mara 77 ina viiya.”
105	GEN 4:25	Kein tina kikei ikiivunui tuna kubiine Bada ikwavini da ina maduwa ma ina mamai ikuyowesi inae. Nani murinai, Adam kawana yavata ikena ma ivi tuwame da natusi tomowa. Ma ivona bo, “Kein ivomiiri da tina kikei Abel ikiivunui, tuna kubiine God weni pepeyina ivereku da Abel epayanina.” Ma ivi vavei Seti.
108	GEN 5:2	Iyamonisi da tomowa ma wavine, ivi biibiinisi ma ivi vavesi “wawaya.”
135	GEN 5:29	Ma ivi vavei Nowa. Ma Lameki ivona bo, “Bada dowa imagi da ita biga irakata ma tikamaghiyei, ma weni wawaya kikina kara ini viteta ma ini yawasita.”
141	GEN 6:3	Ma Bada ivona bo, “Karako wawaya rabobo damina eviiviiya da Kanumiku gwabisiyai ke ina makii nonowa. Ini karei da tupuwisi ina bero ma i yawasa ke ina guri. Ke ina makii kirakai da kii madegha 120 ina kuyowei.”
145	GEN 6:7	“Wawaya ayamonisi ma kegha da nuwanuwaku ipoyai. Tuna kubiine dobuwai ana kiipupunatawesi, ghamoghamo da kiu ma dowatetetesi yavata.”
151	GEN 6:13	Tuna kubiine Nowa kurina ivona bo, “Weni nakanani ana berai, wawaya kudubisi ana pupunatawesi. I kayoghakighaki dobu ikiimumui, tuna kubiine bera kudubina dobuwai ma wawaya yavata ana kiipupunatawesi da kii mara ina kovi.
152	GEN 6:14	Ma tam na ‘kii biibiisi’ ketara da waka kevowai. Kamonai na tupayaragha keyamona ma kamona ma kupuna na kii ipanai kepasi.
159	GEN 6:21	Ma vavai bogii ma bogiiyai tami kubiimi ma bade ghamoghamo kubiisi koyuna da waka kamonai kovovidaburana. Tuna tepanai kona makai.”
161	GEN 7:1	Bada ivona bo, “Nowa, akitim da tam kava dobu kamonai am yawasa na maninina kavakava. Tuna kubiine tam, kawam ma natunatumi, kakawasi yavata korui ku waka.
164	GEN 7:4	Mara 7 murinai na garewa ana vonatawei da mara 40 ma didibara 40 ina katukatuna da bera kudubina yawayawana dobuwai ayamoni na peyarina ana kiipupunatawei.”
200	GEN 8:16	“Tam kawam yavata ma natunatum ere kakawasi na waka kokiibutawei.
201	GEN 8:17	Ma bade ghamoghamo waka kamonai, kiu, ghamoghamo manamisi, siya dipa ma dowatetetesi na peyarina kerutinakiibuwesi. Ina kiibau da ini tuwa ma ina peyari kirakai dobuwai.”
205	GEN 8:21	Bada suwara ghabuna iyoni ma nuwanuwana iviiya ma ivona bo, “Ke meyani dobu animaga meyei wawaya i berabero kubiine. Akovi da gegeyai da i ku rabobo na i nota didibarisi emakamakai. Akovi ma namanaki, ke meyani da bera yavu yawayawana ana kiipupuna meyei.
206	GEN 8:22	Karako da dobu ku damona na iri atereterei da vao kana mara ma yaba kana mara, nuba kana mara ma muyamuya kana mara, bodu ma kwamra, mara ma didibara, ina nenae da ke meyani ina kovi.”
207	GEN 9:1	God, Nowa natunatuna yavata ivi biibiinisi ma ivonesi bo, “Kovi tuwa kirakai da kona peyari da rakarakami dobu ina makii yavui.
212	GEN 9:6	‘Wawaya ayamonisi da taku mani maghimaghighiku. Tuna kubiine meni wawayina kwinana ina kiivunui na tuna bade tarana ina sororo, wawaya kana kovogha ina verei da ini raboboi.’
213	GEN 9:7	Ma vaghina, tami na kovi tuwa kirakai da kona peyari da rakarakami dobu ina makii yavui.”
215	GEN 9:9	“Kovi yana, wekarakava Vivaghina Makamakiina tami kurimi atereterei. Tami ma tupurereghimi
217	GEN 9:11	peyarimi yavata ma Vivaghina Makamakiina aberaberai. Ke meyani kutukutuva ana vonatawe meyei da bera yavu yawayawana ina rabobo. Ke meyani okowa ina rakata da dobu kudubina ina resotawei.”
218	GEN 9:12	Ma God ivonesi bo, “Ita Vivaghina Makamakii Nonowina na tami ma tupurereghimi ma bera yavu yawayawana, kimta ma kimta kurimi aberaberai na kana matakira na weni,
222	GEN 9:16	Meni marasiyai vurere ina nenekiibau ana kitakitai na ita Vivaghina Makamakiina taku ma bera yavu yawayawana taberai na ana notai.”
223	GEN 9:17	Ma vaghina God, Nowa kurina ivona bo, “Ita Vivaghina Makamakiina kana matakira na vurere.”
231	GEN 9:25	Tuna kubiine Nowa ivona bo, “Keinan, aimimagim! Karako tam na varevaresim i wayowa kana kavakavara.”
232	GEN 9:26	Ma Sem da Jepeta ivi biibiinisi ma ivona bo, “Bada avokavakavari, tuna Sem ina God! Karako Sem ina wayowa kana kavakavara na Keinan.
233	GEN 9:27	Ma ainowi God kurina da Jepeta ina rakaraka ina peyari da dobu ghamana ini rapenei, ma Sem ina rakaraka yavata ina makii patapata. Ma bade Jepeta ina wayowa kana kavakavara na Keinan.”
244	GEN 10:9	Rewapana Bada gwabinai iviiya da tuna na yebagha bogana. Tuna kubiine meni wawayina ita yebagha bubuna na turaturana ita vona bo, “Tam na yebagha bogam Nimrodi nakanani.”
260	GEN 10:25	Eba ivi tuwa da natunatuna ruwa. Iyarokona kana vava ‘Pelegi,’ iyamna tuna ina mariyai wawaya ivi karei da dobu iyaraghi. Ma Eba natuna murimurina kana vava Jokatan.
270	GEN 11:3	Ma dughu kamonai ivona bo, “Tanae, dobodobo tavopasipasi ma takapuna da ina pakora, ini wakima.” Nani dobunai wakima vaghata kegha, tuna kubiine dobodobo pakorisi itura numa vowana kubiine. Ma bade pasi dumadumana gwabisiyai da dobodobo wakimisi ita pasitatana.
271	GEN 11:4	Ma nani murinai ivona bo, “Tanae, kwanatu ghamana tayamoni ma kamonai na numa sago gurina tavowai ina ghae ku kunuma. Nakanani taberai da kata vava ina rakata ma ke meyani tibogebogeta ku dobu bogii ma bogiiyai.”
273	GEN 11:6	Ma ivona bo, “Weni damsi gamo sago kava isisiya da ivi sagosi. Ma weni berana ivi karei da eberaberai na karakava kesago aviyavisina ina tarapotesi.
274	GEN 11:7	Toru da weni wawayisi i gamo tavirai da ke kovokovoghina ini akovavivirana.”
276	GEN 11:9	Nani kwanatunai ivi notaragharaghisi da gamo bogii ma bogiiyai ivivi sisiya, tuna kubiine kana vava vuna na ‘Babel.’ Ma wawayisi ikiivisawarisi da ivi bogebogesi inae da dobu bogii ma bogiiyai imakii yavui.
300	GEN 12:1	Bada ivi sisiya, Abram kurina ivona bo, “Am dobu kekuyowei, am dam ma am mamai ina rakaraka kekuyowesi ma kenae da ku dobu sago ani beyem nake.
302	GEN 12:3	Iyavo kava ini biibiinim na ani biibiinisi ma iyavo kava inimagim na animagisi. Tam tepamuwai da dam ma dam kudubina dobuwai ani biibiinisi.”
306	GEN 12:7	Ma nani dobunai Bada inekiibau Abram kurina ma ivonei bo, “Weni dobuna na tupurereghim ana veresi.” Tuna kubiine Abram wakima ivi daburi da suwara kana kema iyamoni ma nani dobunai Bada ivokavakavari.
310	GEN 12:11	Ma muriyai da parata ita damani ku Egypt ita rui na kawana ivonei bo, “Kuvi karawata kirakai.
311	GEN 12:12	Egypt damsi ina kitim na ina kayowem ma ina vona bo, ‘Kawana kubiine takiivunui ma wavinena tarutini.’
312	GEN 12:13	Tuna kubiine kevonesi da tam na novuku. Nakanani kuni sisiya na ke ina kiivunuku ma ina koyagha bubuniku.”
317	GEN 12:18	Tuna kubiine Pero, Abram kana sisiya ivonatawei da ipisi. Ma ivonei bo, “Avi kubiine weni berana kuberai kuriku? Kade kuta voneku da tuna na kawam.
318	GEN 12:19	Avi kubiine kuvona da tuna na novum? Am sisiya kubiine arutini da aravaghi. Vaghina, wavinena weni. Kerutini ma konae.”
327	GEN 13:8	Vaghina ma Abram, Lot ivonei bo, “Tota na rakaraka sago. Tuna kubiine ke vaghina da tam ma taku kamoputiyai vikawapata ina makai. Ke ita biibai da am bigabiga ma aku bigabiga weni nakanani ini kawapata.
328	GEN 13:9	Kekitai, dobu irakata. Kade kovokovowina bo kegha da kati bogebogeta? Meni tanona kuna kayokayowei na keviiya. Ma meni tuna kuna vovoterei na taku ana viiya. Ku katagheyam kuna nenae na taku ku dugem ana nae. Ma ku dugem kuna nenae na taku ku katagheyam ana nae.”
333	GEN 13:14	Lot inae ma muriyai Bada ivi sisiya Abram kurina, ivona bo, “Wekarakava weni dobunai kemakamakai na ketepa ma kekitavirevire da dobu kudubina kekita yavui.
336	GEN 13:17	Weni dobuna ana veremi da tami rapemiyai, tuna kubiine kevomiiri da dobu kudubina kuna ne yavui.”
354	GEN 14:17	Abram na kiivavo Kedolama ma kiikiivavo turaturana yavata ighegavovorisi ikovi ma ivovovira da ku Save anaghina inekiibau. (Anaghina kana vava sago na ‘Kiivavo Ina Anagha.’) Nani dobunai Sodom kwanatuna kana kiivavo Abram iverupotei.
356	GEN 14:19	Ma Abram kurina ivona bo, “God Kiidamo Makamakiina kunuma ma dobu iyamoni. Ma ainowi kurina da ini biibiinim.
357	GEN 14:20	Rewapana iverem da kam ghavighaviya kughegavovorisi. Tuna kubiine tighegheni.” Ma Abram nani murina kudubina Kedolama gwabinai iviiya na ivorereghi da riba imaruwa ma sago ivotawei da Melkisedeki kana reregha ma iverei.
358	GEN 14:21	Ma Sodom kana kiivavo Abram ivonei bo, “Aku wawaya kava kevere meyeku ma mura peyarina na kevotani da kevi rapenei.”
359	GEN 14:22	Ma Abram mura ibarei. Ivona bo, “Bada God Kiidamo Makamakiina kunuma ma dobu iyamoni. Ma tuna maghinonai aku vonakiiyapa bagibagina atereterei
360	GEN 14:23	da ke sago aviyavisina rapemuwai ana votani. Ke avi yoghoyoghona sago bo kae kana terepapara uravina ana kavari. Ata kavari na muriyai kuta vona bo, ‘Abram ina mura na taku averei.’
361	GEN 14:24	Taku na ke sago aviyavisina ana viiya ma aviyavisina aku ghaviya wawayisi namada ikani na aivaghinei. Ma turaturaku Ane, Eskol ma Mamre yavata kanae, tuna kubiine aivaghinei da ti kii reregha na ina viiya.”
362	GEN 15:1	Nani murinai Abram, Bada mekeyuna ikitai da kurina ivivi sisiya, ivonei bo, “Abram, kam papara ana vowai. Tuna kubiine ke kuna yabumana. Ma am miiya ghamanakina ana verem.”
363	GEN 15:2	Ma Abram ivonapotei bo, “O Bada, bera kudubina na tam kibadei. Miiya ghamana kuta vereku na iyamna kegha. Taku na gagariku, natuku kegha. Tuna kubiine ana rabobo na aku bigabiga tomowina mura kudubina rapekuwai ina viiya. Tuna na Damaskas tomowa Eliyesa.”
364	GEN 15:3	Ma bade ivona meyei, “Kevi yana. Kesago natuku sago kuta vereku, tuna kubiine bigabiga wawayina aku mura ina viiya da ina buderi.”
365	GEN 15:4	Vaghina ma Bada ivi sisiyame, ivona bo, “Kegha. Nani bigabiga wawayina am mura ke ini rapenei. Tam mani natum vaghata am mura ina viiya da ina buderi.”
366	GEN 15:5	Ma irutini ikiibau ku matara ma ivonei bo, “Ketepa ku kunuma da gwamegwame kuni yava tovoni. Kegha, ke kovokovoghina.” Vaghina ma, ivonei bo, “Tupurereghim ina peyari da gwamegwame nakanani.”
368	GEN 15:7	Ma bade Abram kurina ivona bo, “Taku na Bada. Taku arutinim da Kaldiya damsi i kwanatu Uru kukiibutawei ma kupisi wike. Ma weni dobuna ana verem da kuni rapenei.”
369	GEN 15:8	Ma Abram ivona bo, “O Bada, bera kudubina na tam kibadei. Ma kade, matakira kuta vereku da atakovi da weni dobuna ani rapenei.”
370	GEN 15:9	Vaghina ma Bada God ivona bo, “Kau wavinena sago, gote sago, ma sipu tomowina sago, ivi aroba kii madegha aroba na peyarisi kerutinapiyesi. Ma yavata na gabubu sago ma kughukughu sago kekavarapiyei.”
374	GEN 15:13	Ma Bada God ivi sisiya kurina, ivona bo, “Vonavaghata ana vonem. Mara karakava epipisi da tupurereghim ini numataya, dobu viruwai ina makii kirakai da madegha 400 ina kovi. Ma nani kamonai nokoni dobuna wawayisi tupurereghim ini kayonogenogeyanesi da ini kamyuyuwa. Ini sleiv, biga vitana ina beraberai ma miiyiina kegha.
377	GEN 15:16	Ma Amo damsi ana voteresi weni dobunai ina makai da i bera beroberosi ina rakata kamowa na muriyai kovogha ana veresi. Ma tupurereghim na kimta ruwamaruwa ina kovi ma nani murinai ina vovirame wike.”
379	GEN 15:18	Ma nani maranai Bada vivaghina makamakiina iberai Abram yavata. Ivona bo, “Weni dobuna na tupurereghim ana veresi, i tano paratina na Egypt okowina da ku Yuperetis okowina.
382	GEN 15:21	Amo damsi i tano, Keinan damsi i tano, Giraga damsi i tano ma bade Jebu damsi i tano na kudubina tupurereghim ana veresi.”
384	GEN 16:2	Mara sago Serai inae Abram kurina ma ivona bo, “Bada ivi tarapaparaneku da ke ati tuwa. Kade aku bigabiga wavinena yavata kota kena da iti tuwa. Ini tuwa na natuna ana viini da tuna tepanai aku ribiribi ina tupuwa.” Abram ivi vaghinei.
387	GEN 16:5	Vaghina ma Serai, Abram ivonei bo, “Tam kubera beroi da Heiga ekayokayotata. Taku mani nani wavinena ku imam aterei, ma karako na iakova meyei da iropeya na ekitakitoruweku. Ainowi Bada kurina da weni nuwapoyina ini maninini. Ma iyi ti wavui?”
388	GEN 16:6	Ma Abram ivonapotei bo, “Kevi yana, wavinena na tam am bigabiga, tuna na am rewapana gaburinai da kuni badei. Am kayowanai keberai kurina.” Nani murinai Serai ivi karei da Heiga ivivi tupaketowanei, tuna kubiine iverau.
390	GEN 16:8	Ivona bo, “Heiga, tam Serai ina bigabiga wavinem, mimei kupisi ma mike kenenae?” Ma ivonapotei bo, “Aku bada wavinena ivivi tupaketowaneku na averau.”
391	GEN 16:9	Ma Bada ina aneya ivonei bo, “Kevovirame am bada wavinena kurina ma kevotekatekei.”
392	GEN 16:10	Ma aneyina ina sisiya ikwapanatini da ivona bo, “Ana berim da tupurereghim ina peyari kirakai da ke ruvaruvana da wawaya ini yavisi.”
393	GEN 16:11	Ma ku tepana ivona bo, “Kuni tuwa da natum tomowa ma kuni vavei Ismayel, iyamna Bada sisiya ivi yanei da tam nuwapoya kamonai.
394	GEN 16:12	Ina magura na tuna nakanani ma donki dipa. Wawaya peyarisi ini kawapatesi ma ti bade ini kawapatei. Tuna mani ina rakaraka yavata ini makiiberowana.”
395	GEN 16:13	Nani murinai Heiga, Bada kurina kana vava vuna ikwatukwatui, ivonavonei bo, “Tam God Kekitakitiku.” Ma bade ivona bo, “Wawayina ekitakitiku na taku mani matakuwai akitai. Anotakavakavai.”
396	GEN 16:14	Tuna kubiine wawaya nani dogona ivi vavei Be Layai Roi, iyamna “God yawayawana ekitakitiku na tuna ina dogo.” Ma dogona na patana da Kades ma Beredi basusiyai emakamakai.
399	GEN 17:1	Abram kana madegha 99 na Bada inekiibau kurina ma ivona bo, “Taku na ‘El Sadai,’ God Rewapana Kirakiiku. Kevotekatekeku ma kevi wawaya bubuna da am yawasa na maninina kavakava.
400	GEN 17:2	Vona bubuna da tam ma taku na vivaghina namada taberai ma tuna na makamakiina. Ma ana berai da tupurereghim ina peyari kirakai.”
402	GEN 17:4	“Aku vivaghina makamakiina kurim na weni, avonavonakiiyaragha da dam ipeyari i mamai na tam.
403	GEN 17:5	Kam vava Abram ma karako aviravirai da kam vava vuna na Abraham, vavana iyamna ‘koroto ghamana i mamai.’ Ana berai da dam ipeyari ina vona da i mamai ghamana na tam.
406	GEN 17:8	Karako na tam numataya Keinan dobuna kamonai. Ma mara sago weni dobuna kudubina ana veremi da tam ma tupurereghim murimuwai na ini rapena nonowei. Ma taku na i God.”
407	GEN 17:9	Vaghina ma God, Abraham kurina ivona bo, “Ma tam na kevotekateka. Vivaghina makamakiina taberaberai na kuna vokikini da tam ma tupurereghim murimuwai na kona kivina nonowei, da kimta ma kimta nununai ina damadamana kurisi.
412	GEN 17:14	Ma meni tomowina kwimata bekana ke ita tuviviratawei na ke aku wawaya. Vivaghina makamakiina ke ita kivikivini, tuna kubiine ina kiibutawemi.”
413	GEN 17:15	Ma bade God, Abraham ivonei bo, “Kawam ke kuna kwatui da Serai. Karako aviravirai da kana vava vuna na Sera.
414	GEN 17:16	Kawam ani biibiini da natum tomowa ini tuwei. Ani biibiini da dam ipeyari ina vona da i maduwa na kawam. Ma tupurereghina kamosiyai na kiikiivavo ina miirikiibau.”
415	GEN 17:17	Ma Abraham itawotei da maghighina ioru ku tano. Ma inota meyei da ivivi nama. Ivona bo, “Kade tomowa ina morapa da kana madegha 100 na ini tuwa bo? Ma bade Sera imorapa da kana madegha 90 na kade ini tuwa bo?”
416	GEN 17:18	Ma God kurina ivona bo, “Vaghina bo kegha da natuku Ismayel am vibiibiina gaburinai ita makai.”
417	GEN 17:19	Ma God ivona bo, “Vaghina, Ismayel ani biibiini. Ma aku vivaghina makamakiina na ke tuna yavata kana berai. Kawam Sera ini tuwa da natum tomowa sago ma kuni vavei Aisiki. Ma akii viruwa vivaghina makamakiina kana berai da nani vivaghinina na ina makii nonowa da tupurereghina yavata nani kamonai.
419	GEN 17:21	Ma vivaghina makamakiina na ke Ismayel yavata. Nokon ku madeghina Sera natum Aisiki ini tuwei ma muriyai na tuna yavata vivaghina makamakiina kana berai.”
428	GEN 18:3	Ma ivona bo, “Bada, kobababa ma, ke maninina kona nae. Taku am bigabiga wawayiku na weni.
430	GEN 18:5	Ma bade vavai gisina kana kavarapiyei da kona kam. Rewapana kona viiya ma muriyai da kona nae. Aikiikiiwemi da kopisi aku ku numa da ana koyaghimi.” Ma tomotomowisi ivona bo, “Kiiwakiiwa, ibiibii kirakai. Ikikava kuvonekai na keberai.”
431	GEN 18:6	Vaghina ma Abraham yaghiyaghinai ina yobe ku kamona irui ma Sera ivonei bo, “Kevi yaghiyaghina. Parawa biibiina keviiya da 20 kilos kevokapakapawi ma kekapuni.”
434	GEN 18:9	Ma nani tomotomowisi ivona bo, “Ma kawam Sera na imapatana?” Ma ivonapotesi bo, “Tuna na yobe kamonai.”
435	GEN 18:10	Ma Bada God ivona bo, “Maram madeghinai ana vovira ana kitimi. Muriyai da ana pisi na kawam ini tuwa da tomowa.” Ivivi sisiya na Sera murisiyai, yobe kamonai ivivi yanesi.
437	GEN 18:12	Tuna kubiine numa kamonai ivi nama, ivona bo, “Taku namada amorapa kirakai da ke ata vivinumamakamakai. Ikikava ani tuwa? Ma kawaku, tuna bade imorapa kirakai.”
438	GEN 18:13	Ma Bada, Abraham kurina ivona bo, “Avi kubiine Sera ivi nama ma ivona bo, ‘Amorapa kirakai. Kade ani tuwa bo kegha.’
439	GEN 18:14	Bada kurina bera kudubina itekateka kirakai. Ikikava avonemi na ina tupuwa. Murina madeghinai ana vovirame. Muriyai da ana pisi na kawam ini tuwa da tomowa.”
440	GEN 18:15	Ma Sera iyabumana, tuna kubiine ivi bero, ivona bo, “Kegha, ke ati nama.” Ma Bada God ivona bo, “Ke kuni bero. Kuvi nama.”
442	GEN 18:17	Ma Bada ivona bo, “Aviyavisina ana berai na Abraham ani mamatarei bo kegha? E, ani debei kurina.
444	GEN 18:19	Avinei da natunatuna ma tupurereghina ini nowesi da aku keta vaghata ina kivikivini ma bera biibiisi ma maninisi ina beraberai. Nakanani ina berai ma ikikava aku vonakiiyapa bagibagina kurina aterei na kudubina ana bera yavui.”
445	GEN 18:20	Tuna kubiine Bada, Abraham kurina ivona bo, “Sisiya avi yanei da Sodom ma Gomora kwanatusi kamonai wawaya i berabero irakata ma ibero kirakai.
446	GEN 18:21	Taku mani anoru da matakuwai ana kitai da weni sisiyisi avivi yanei na vonavaghata bo vibero.”
448	GEN 18:23	Vaghina ma, Abraham imiiririya Bada kurina ma ivonei bo, “Vona bubuna da wawaya maninisi na berabero wawayisi yavata kuna kiipupunatawesi bo?
450	GEN 18:25	Ke vaghina da wawaya maninisi kuna kiivunusi. Ke ita biibai da wawaya maninisi na berabero wawayisi yavata kovogha ita viiya. Tam na dobu kana vitupavira wawayim ma am bera kudubina na maninina kavakava.”
451	GEN 18:26	Ma Bada ivona bo, “Vaghina, Sodom kamonai wawaya maninisi ivi 50 ana pananisi na kwanatuna kudubina ana nuwaghanei.”
452	GEN 18:27	Ma Abraham ivi sisiyame, ivona bo, “Bada, taku ke wawaya kiimatana da maghinomuwai ati tepatora ma ati gheviravira. Taku nakanani ma popoku bo yapukare. Ma kegha da ana vonem.
453	GEN 18:28	Kade wawaya maninisi ivi 45 kava kuna pananisi na ikikava? Wawaya maninisi ivi 5 kunekwa kavisi na kwanatu kudubina kuna kiipupunatawei bo kegha?” Ma Bada God ivonapotei bo, “Vaghina, wawaya maninisi ivi 45 ana pananisi na kwanatuna ke ana kiipupunatawei.”
454	GEN 18:29	Ma Abraham ina sisiya ikwapanatini, ivona bo, “Ma, kade wawaya ivi 40 kava na ikikava?” Ma ivonapotei bo, “Vaghina, wawaya ivi 40 ana pananisi na ke ana berai.”
455	GEN 18:30	“Bada, ke nuwanuwam ina pughu. Ma kevotereku da ani sisiyame. Kade wawaya maninisi ivi 30 na ikikava?” “Vaghina, ivi 30 ana pananisi na ke ana berai.”
456	GEN 18:31	“Bada, aku vitepatora ma aku vigheviravira kubiine na aku berabero kenotatawei. Ma kegha da ana vona meyem. Kade wawaya ivi 20 kava kuna pananisi na ikikava?” “Vaghina, ivi 20 kava na ke ana berai.”
457	GEN 18:32	“Bada, ke nuwanuwam ina pughu, kevotereku da ani sisiyame. Kade wawaya ivi 10 kuna pananisi na ikikava?” Ma Bada ivona bo, “Vaghina, wawaya maninisi ivi 10 kava ana pananisi na kwanatuna kudubina ana nuwaghanei, ke ana kiipupunatawei.”
460	GEN 19:2	Ma ivonesi bo, “Aku babada, taku ami bigabiga wawayiku na weni. Ibiibai da kota pisi aku ku numa. Gwabikuwai kaemi kona kowa ma takena da maram mara boiboi vaghata kona nae.” Ma ivona potei bo, “Kegha, tokai na kwanatu basunai yagharinai kana kena.”
463	GEN 19:5	Vaghina ma, irukwatu Lot kurina ma ivona bo, “Nani tomotomowisi ipisi kurim na imapatana? Kerutinisi kokiibau da yavata kani iputona.”
465	GEN 19:7	Ivonesi bo, “Kegha, turaturaku, kovoteresi. Bera berona ke kona berai.
466	GEN 19:8	Koviyana, natunatuku wiwikesi ruwa na kamonai. Ti na ke meyani tomowa damina ita viiya. Ana rutinisi kana kiibau kurimi da ami kayowanai kona berai kurisi. Ma tomotomowisi ivi ruwa na ke kona beraberoi kurisi. Ti na taku kaku numataya, tuna kubiine kii papara avowavowai.”
467	GEN 19:9	Ma ivonapotei bo, “Kemiiritaweyana!” Muriyai ivona bo, “Tuna dobu viruwa wawayina, ina rewapana kegha da ini tupavirekai ma ina vonakiiyaragha da bera berona taberaberai.” Ma Lot kurina ivona bo, “Ke kuna miiritaweyana na tam kurim berabero kirakiina kana berai.” Ma ivopotepotei da ivi muritina, i kayowana da matuketa ita kiirikai.
470	GEN 19:12	Tomotomowisi ivi ruwa Lot ivi tarakiiyanei bo, “Kade am wawaya viya weni kwanatuna kamonai bo kegha? Natunatum bo rawarawam bo am rakaraka sago emakamakai na kerutinisi da kwanatuna kokiibutawei.
471	GEN 19:13	Weni kwanatuna kana kiipupunatawei. Bada sisiya ivi yanei da Sodom kamonai wawaya i berabero ibero kirakai. Tuna kubiine ivonatawekai da kana kiipupunatawei.”
472	GEN 19:14	Vaghina ma Lot inae da natunatuna wiwikesi kii vopapara ivonesi bo, “Kovi yaghiyaghina da weni dobuna kona kiibutawei. Gisina kava ma Bada weni kwanatuna ina kiipupunatawei.” Ma rawarawana inotai da ita vivinama.
473	GEN 19:15	Mara itomtom na nani aneyisi ivi ruwa Lot idarudarui, ivonavonei bo, “Kovi yaghiyaghina! Kovomiiri, kawam da natunatum wiwikesi ruwa kerutinisi da weni dobuna kokiibutawei. Ke kona verau na kwanatu kana kovogha kana vereverei na nani kamonai tami bade kona rabobo.”
475	GEN 19:17	Ikiibau na aneya sago ivonesi bo, “Koverau! Ami yawasa koekwai! Ma ke kona tavire ma ke warereyai koni kiimiiriyemi. Koverau, ku koya kona ghae da ke kona rabobo.”
476	GEN 19:18	Ma Lot ivona bo, “Kegha, babada. Ke kovokovoghina da ana verau ku koya.
478	GEN 19:20	Kekitai, nokoni meyagina gisina na ke ita rabaraba. Kevi vaghinei da nake ana verau. Tuna na meyagi gisi korekorena ma nani dobunai ana yawasa.”
479	GEN 19:21	Ma aneyina ivonapotei bo, “Vaghina, aivaghinei. Nani meyagina ke ana kiipupunatawei.
480	GEN 19:22	Ma, yaghiyaghinai koverau! Ke kovokovoghina da aku biga ana berai da nake kona nekiibau.” Lot ivona da kwanatuna na gisina. Tuna kubiine wawaya ivi vavei Sowa, vavana iyamna ‘gisina.’
489	GEN 19:31	Mara sago iyarokona, murimurina ivonei bo, “Ita mamai na imagura, ma ke sago tomowa weni dobunai ita makamakai da kata ravaghi. Dobu ku kudubina tomotomowa ma wivine etatavine, nakanani bera emakamakai.
490	GEN 19:32	Weni nakanani taberai. Ita mamai ti uma neghaneghai ma yavata takena. Tituwa da kata dam ke ina wapa.”
492	GEN 19:34	Mara itom na iyarokona tina kikei ivonei bo, “Taku didibarai yavata kakena. Ma karako ti uma neghanegha meyei na tam kuna nae kurina da yavata kona kena. Tam ma taku tituwa da kata dam ke ina wapa.”
499	GEN 20:3	Didibara sago Abimaleki ivi matu da God inekiibau kurina ma ivonei bo, “Nani wavinena kurutini na tatavinena, tuna kubiine tam na kurabobo ma kemakamakai.”
500	GEN 20:4	Ma kegha, Abimaleki wavinena ininina ke ita kiitovoni, tuna kubiine ivona bo, “Bada, taku ma aku wawaya akii berona kegha ma kuna kiipupunatawekai bo?
501	GEN 20:5	Abraham tuna mani ivona da Sera na novuna, ma Sera bade nakanani ivona. Weni berana aberai na aku nota maninina ma ke berona.”
502	GEN 20:6	Abimaleki ina vimatu kamonai God ivonapotei bo, “E, akovi da am nota manininai weni berana kuberai, tuna kubiine atarapaparim da ku mataku berabero ke kuta berai, akovi da wavinena ininina ke kuta votovoni.
503	GEN 20:7	Wekarakava na kawana kevere meyei, iyamna Abraham na peroveta ma tuna ina nipowana kubiim da ke kuna rabobo. Ma wavinena ke kuna vere meyei na kuakovi da tam ma am wawaya na kona rabobo.”
505	GEN 20:9	Vaghina ma Abimaleki, Abraham ikwatui ipisi ma ivonei bo, “Aviyavisina kuberai kurikai? Kade ikikava akiiviberom da weni nuwapoyina ghamanakina kuverekai da taku ma aku wawaya yavata wavuna kana kavari? Tam kava weni nakanani kubera beroi kuriku, ke meyani wawaya sago ita berai.
506	GEN 20:10	Weni berana kuberai na bera berona.”
507	GEN 20:11	Abraham ivonapotei bo, “Anotai da weni dobunai na God ke kota yabuyabumanei, tuna kubiine kovokovoghina da kota kiivunuku ma kawaku kota viiya.
509	GEN 20:13	Rorova kava God ivonataweku da aku mamai ina rakaraka ma ina dobu kakiibutawei ma dobu viruwa kamosiyai kabababa. Baba kavi karei na wavinena avonei bo, ‘Weni nakanani kuni debe meyem da am nuwaviina irakata kuriku, dobu nununai tarurui na wawaya kevonesi da tam na novuku.’”
511	GEN 20:15	Ma ivona bo, “Aku tano kudubina kekitai, ma am kayowana mikeme na vaghina, nani dobunai kemakai.”
512	GEN 20:16	Ma Sera kurina ivona bo, “Tam kubiim na mane 1,000 silva riririghisi novum avereverei, am wawaya kurisi ini matakira da tam na am berabero kegha.”
517	GEN 21:3	Sera ivi tuwa ikovi na Abraham tomowa kikei ivi vavei ‘Aisiki.’
520	GEN 21:6	Ma Sera ivona bo, “God nuwabiibai ivereku ma iberai da ainama. Wawaya peyarisi sisiyiku ini yanei na yavata kani nama patapata.”
521	GEN 21:7	Ma ku tepana ivona bo, “Rorova wawaya ita pisi kawaku ita vonei da taku mani natuku ati susui na kata nota kavakavai. Ma kegha, kawaku moramorapina ma natuna tomowina avi tuwei da weni.”
524	GEN 21:10	na inae da Abraham ivonei bo, “Buderi kuna rereghi na Ismayel nevanevana ke ina viiya, kudubina na natuku Aisiki ini rapenei. Tuna kubiine nani sleiv wavinena natuna yavata kekwavinisi ina nae.”
526	GEN 21:12	Ma God, Abraham ivonei bo, “Tomowa kikei ma ami bigabiga wavinena na ke kuni nuwapoyesi. Aviyavisina Sera evonavonem na kevi yanei. Aisiki gwabinai tupurereghim ina rakata da am wawaya na dam ghamana, ke Ismayel gwabinai.
527	GEN 21:13	Ma bigabiga wavinena natuna na bade natum, tuna kubiine ani biibiini da tupurereghina ina rakata da dam sago.”
528	GEN 21:14	Mara itom ma mara boiboi nakiyai Abraham ivomiiri ma vavai da ‘okowa diudeuna’ iviiya da Heiga kana keta tamiina. Ku katagheyana iterei ma natuna yavata ivonatawesi inae. Ivi ruwa inae da ku dobu makiiwapana (Dobuna kamonai gawara sago kana vava Beyaseba). Ma nani dobunai ibababa yawara.
531	GEN 21:17	God ivi yanei da tomowa kikei itutou na ina aneya kunumai ivi kwatu Heiga kurina, ivonei bo, “Heiga, aviyavisina ibero? Ke kuna yabumana. God ivi yanei da tomowa kikei ekenakena ma etutou.
532	GEN 21:18	Kevomiri, kenae da imana kuna viiya ma kuna tinavomiirini. Ke ina rabobo ma ana berai da tupurereghina ina peyari.”
536	GEN 21:22	Nani maranai Abimaleki ma ina iyo damsi i bada ghamana Pikol na inae Abraham kurina ma ivonei bo, “Akitai da aviyavisina kudubina keberaberai na God gwabimuwai.
537	GEN 21:23	Tuna kubiine ainowi da God ku matana kuna vonakiiyapa kuriku da ke meyani kuni beroberowekai, natunatuku ma tupurereghiku yavata. Weni dobunai tam na dobu viruwa wawayim ma kevi debe meyem da ikikava aku nuwaviina avereverem na nakanani bade kuna vereku.”
538	GEN 21:24	Abraham ivona bo, “Vaghina, avonavonakiiyapa kurim.”
540	GEN 21:26	Ma Abimaleki ivona bo, “Ke atakovi da iyavo kava weni berana iberai. Ke kuta voneku, tuna kubiine wekarakava sisiyina avi yanei.”
543	GEN 21:29	ma ivi tarakiiyanei bo, “Weni sipusi na avi kubiine?”
544	GEN 21:30	Ma ivonapotei bo, “Weni sipusi votuvotusi ivi 7 imakuwai kevopotei, ini matakira da weni dogona na taku mani ayabai.”
549	GEN 22:1	Mara sago God inae Abraham kurina da ita rubui. Ikwatu, ivona bo, “Abraham!” Ma ivonapotei bo, “Taku weni.”